Pisownia przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych
Transkrypt
Pisownia przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych
Pisownia przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych - zasady Na początek – łyk gramatyki: Przyimek to „mały”(krótki), ale bardzo ważny wyraz. Sam nic nie znaczy. Łączy się z innym wyrazem (np. rzeczownikiem, zaimkiem), z którym tworzy całość znaczeniową - wyrażenie przyimkowe. Przyimek razem z wyrazem, przy którym stoi, określa miejsce, czas lub inne okoliczności (w szkole, na przerwie, wśród uczniów, bez nauczyciela, oprócz ciebie, dla wszystkich, na skutek, …). Przyimki dzielą się na proste (w, do, na, o, z, za, przed, po, pod, przez, bez, dla, od, u, ku, miedzy, …) oraz złożone (pomiędzy, ponad, zza, oprócz spod, sprzed, poza, wśród, …) ROZDZIELNIE piszemy: Wyrażenia przyimkowe, tzn. - połączenia przyimków z rzeczownikami np. do sklepu, na śniadanie, w domu, z powrotem, po kolei, na przykład po południu, w ogóle, z powodu, za mąż, do widzenia, bez wątpienia - połączenia przyimków z zaimkami np. po co, o nim, dla nas, z tobą, beze mnie, po tym, poza tym - połączenia przyimków z przymiotnikami np. za mały, o dawnych, z miłym - połączenia przyimków z przysłówkami np. od zaraz, na czczo, na zawsze, za darmo, na pewno, po prostu - połączenia przyimków z liczebnikami np. po trzecie, do tysiąca, przed pierwszym Przyimki z wyrazami występującymi wyłącznie w połączeniach przyimkowych, np. w zamian, na przemian, na wyrost, w poprzek, po kryjomu, na przełaj, w razie, wyjątek: nawzajem Zapamiętaj pisownię: co dzień, na co dzień (ale codziennie) ŁĄCZNIE piszemy: Przyimki złożone np. ponad, poprzez, pomiędzy, oprócz, poza np. znad, spod, sprzed, spoza, sponad, spośród, spomiędzy, zza – w tej grupie na początku wyrazu piszemy „z” lub „s” – tak jak słyszymy i wymawiamy np. obok, podczas, według, zamiast, wskutek, pośród, wewnątrz, naokoło, wbrew, wśród Wyrażenia przyimkowe mające dziś charakter zrostów – zgodnie z tradycją. Należy zapamiętać ich pisownię: dlaczego, dlatego, dopóty, dotychczas, naprędce, naprzeciwko, nareszcie, nawzajem, pomału, pośrodku, wpół, wręcz, wzdłuż, wszerz, zanadto, nadzwyczaj, dopóki, nadaremnie, naraz, pokrótce, wówczas, znienacka wzwyż, naprawdę, Zadania na listopad – termin wykonania: 30.11.2016r. Przed wykonaniem zadań zapoznaj się z zasadami ortograficznymi dotyczącymi pisowni przyimków złożonych i wyrażeń przyimkowych. 1.Dopisz przyimki proste w, o, do, we, po, pod, tak aby powstały przyimki złożone. Pamiętaj o zasadzie ortograficznej. w + koło = wkoło … + koła = ……….. ….. + czas = ……………… … + bok = ……… … + śród = ……….. … + wnętrz = …………….. … + dług = ……… … + skutek = ……....... … + nad = ……………….. … + za = ………… … + przez = ………… … + między = ……….. 2. Ułóż pięć zdań z przyimkami złożonymi z zadania nr 1 – tymi, których pisownia sprawia Ci największą trudność. .……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………….. 3. Utwórz i zapisz przyimki złożone. Uwaga! Jeżeli na początku przyimka złożonego występuje przyimek „z”, to piszemy „z” lub „s” – tak jak słyszymy i wymawiamy. z + pod = spod (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy „s”) z + nad = …….. (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) z + przed = …... (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) z + za = ……… (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) z + po + między = ……………. (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) z + po + śród = ……………….. (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) z + po + nad = …………………. (bo na początku wyrazu słyszymy i wymawiamy…….) 4. Wypisz przyimki, które ukryły się w podanych wyrazach. Podkreśl przyimki złożone. spodnie – spod, od, do, po, o ponadto - ……………………………….. oaza – …………………………… przyczyna - ……………………………. podczaszy - …………………….. dolina - …………………………… 5. Uzupełnij zdania odpowiednimi przyimkami złożonymi lub wyrażeniami przyimkowymi, zwracając uwagę na sens wypowiedzi. ………………… zamku królewny Różyczki wyrósł potężny płot. Piotr stanął ……………. Arturem. Powrót …………. rzeki był gwarny i wesoły. ………………… kwitnących gałęzi jabłoni wychyla się dach starego domu. Biegaliśmy …….. …… boiska. Czy ………………….. rozumiesz, co do ciebie mówię? 7. Z podanych niżej czasowników i odpowiednich wyrażeń przyimkowych z ramki utwórz i zapisz zwroty. na oścież, na jaw, w zamian, na płask, na opak, na wznak, na ślepo, wszerz, wzwyż wzdłuż, na skos, wpław, z naprzeciwka, na raty, po macoszemu, na stałe, po polsku wyjść …………………… dać ……………………… otworzyć ……………… rozumieć ……………….. położyć …………………. trafić ………................... przewrócić się …………… skakać …………………… ciąć …………………….. rozciągnąć ………………. iść ………………………. przepłynąć ……………… kupować ………………… nadjeżdżać ………………. mieszkać ………………… traktować……………….. mówić ………………….. 8. Podane w nawiasach wyrazy zapisz łącznie lub rozdzielnie. Za ……… (nim) ostygnie twój zapał do nauki, dokończ odrabiać rozpoczęte za ………. (dnia) lekcje. Odszukaj po………… (śród) książek zeszyt ćwiczeń, a po………. (tem) wykonaj zadania. Na …………….. (prędce) wykonane prace mają na………… (zbyt) wiele błędów. Jeśli wykonasz pracę bez………….. (zarzutu), w ………………. (zamian) spotka cię miła niespodzianka. Pracuj po……… (woli), ale za…………. (to) dokładnie. 9. Z podanych niżej wyrazów i przyimków w nawiasie utwórz i zapisz wyrażenia przyimkowe. (za) zwyczaj - ………………… (na) prawdę - ………………………… (z) powrotem - ……………...... (do) widzenia - ……………………….. (przede) wszystkim - …………………………. (za) tem -………………….. (z) lekka - ………………… (po) angielski - …………………………… (na) pewno - ………………. (na) przykład - ……………………. (w) ogóle - ………………………. (z) wolna - ………………… (w zamian) - ……………………... (w) zdłuż - ………………………. (po) prostu - ……………….. (poza) tym - ……………………… (po) południu - ………………….. (w) razie - ………………….. (beze) mnie - …………………….. (na) co dzień - ………………….. (w) środku - ……………….. (w) razie - ………………………… (po) kolei - ………………............