Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody
Transkrypt
Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody
Program autorski na rok szkolny 2012/2013 „Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” Opracowała: Aleksandra Maszke Wstęp Współcześnie pojmowana edukacja przywiązuje szczególną wagę do kształtowania osobowości dziecka, ucznia co przejawia się w: rozbudzaniu zainteresowania światem, rozwijaniu indywidualnych zdolności poznawczych, tworzeniu pozytywnego stosunku do pracy i nauki. Zdaniem J.P. Sawińskiego (1996) „ waŜnymi właściwościami w poszukiwaniach nad innowacyjnymi rozwiązaniami w procesie nauczania – uczenia się jest: ● stosowanie pedagogiki róŜnic indywidualnych, uwzględniającej uzdolnienia i oczekiwania uczniów oraz ich moŜliwości i ograniczenia, potrzeby i oczekiwania w rozwoju intelektualnym, społecznym i moralnym, ● tworzenie środowiska wychowawczego, sprzyjającego rozwojowi osobowości poprzez bogactwo sytuacji wychowawczych, aktywizujących i usamodzielniających dzieci, ● otwarcie szkoły na świat współczesny, na róŜne pozaszkolne źródła informacji i działania, w celu lepszego przygotowania do Ŝycia oraz współuczestnictwa w Ŝyciu szkoły” (s. 23) Według M. Szczepańskiej (2000/2001), która powołuje się na J. Melliburda (1977) „ pogram autorski powinien pozwalać na przedmiotowy rozwój ucznia, czyli: - otwarte poznanie świata i samego siebie, pojmowane jako stałe poszukiwanie nowych informacji, spostrzeŜeń, doświadczeń, rozstawanie się z balastem stereotypów, uprzedzeń i przesądów; wielokrotne sprawdzanie i zmiana opinii, ocen i sądów o świecie, ludziach i o sobie; gotowość do świeŜego spojrzenia na wiele razy widziane sprawy i ludzi tak, jakby się ich dotąd nie znało, 2 – uczenie się na podstawie własnych doświadczeń, które sprzyja podejmowaniu ryzyka uczestnictwa w nowych dla siebie sytuacjach wraz z dokonywaniem samoobserwacji własnych spostrzeŜeń i uczyć po to, aby móc uświadamiać i podporządkowywać własne doświadczenia, - odkrywania wartości osobistych, które dokonują się w działaniu poprzez konkretne wybory i decyzje, - rozszerzanie i korzystanie z mocnych stron własnej osoby polega na odkrywaniu w sobie mocnych stron, - tworzenie zmian w otaczającej rzeczywistości rozumianej zarówno wąsko ( rówieśnicy, rodzina, szkoła) jak i szeroko ( dotyczy bycia kreatywnym uczestnikiem wydarzeń)” (s. 14) Jak twierdzi autorka „ uczniowie i nauczyciele są częścią pewnego systemu, którego granicami są klasa, szkoła, społeczność lokalna, państwo, naród i świat. Ujmowana w tej perspektywie edukacja pokazuje, Ŝe tworzenie programu autorskiego uwarunkowana jest nie tylko pomysłem i kompetencjami nauczyciela – autora, lecz systemem w którym ów program ma być realizowany” (s. 18) 3 I. Idea wiodąca programu autorskiego „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” Program autorski „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” ma słuŜyć doskonaleniu procesu wychowawczo – dydaktycznemu, a takŜe poprawie jakości pracy nauczyciele oraz sprzyjaniu i wspomaganiu rozwojowi dzieci. Przyjmuje się, iŜ dobrze przygotowany ( wykształcony) i twórczy nauczyciel moŜe osiągnąć wysokie efekty w pracy z dziećmi w zakresie rozwijania ich zainteresowań oraz rozbudzania ciekawości poznawczej. Wybrałam jako temat swojej pracy problematykę zabawy w wychowaniu dzieci, bowiem zabawa jest waŜnym czynnikiem wpływającym na ich rozwój. Poprzez zabawę dziecko juŜ od najmłodszych lat przezwycięŜa trudności w przystosowaniu się do swojego otoczenia ( społecznego biologicznego i kulturowego). Przystosowanie to polega na opanowaniu tych czynności, które umoŜliwiają zachowanie aktywnej postawy wobec otoczenia. Dostosowanie zabawy do rozwoju psychofizycznego wychowanka jest podstawą efektywności jej, jako środka wychowania i nauczania, dlatego teŜ powinna być dostosowana do aktualnego etapu rozwojowego dziecka, aby mogła zaspokoić jego rzeczywiste potrzeby. Wiek dzieci pozwala na czynne uczestnictwo w realizacji treści zawartych w niniejszym programie, gdyŜ przedstawione działania praktyczne umoŜliwiają dzieciom zdobywanie (w miarę ich moŜliwości) wiedzy, sprawności i umiejętności potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania w środowisku. 4 II. Cele programu autorskiego „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” ● Cel główny Głównym celem programu autorskiego jest rozwijanie sfery poznawczej u dzieci sześcioletnich poprzez zabawę oraz wycieczki. Uczenie się przy pomocy zabaw wyzwala w wychowankach ciekawość i zainteresowania poznawcze, wzbudza motywację do wykonywanych zadań, a takŜe wpływa na rozwijanie twórczych postaw poznawczych u dzieci. ● Cele szczegółowe - zainteresowanie dzieci pracą zawodową ludzi dorosłych, - zapoznanie z narzędziami pracy potrzebnymi do wykonywania danego zawodu, - wzbudzanie szacunku do ludzi pracujących w róŜnych zawodach, - obserwowanie podczas wycieczki do danego zakładu pracy czynności wykonywanych przez daną osobę, - rozwijanie pamięci wzrokowej, - bogacenie słownictwa w związku z poznawanym otoczeniem społecznym, - rozwijanie wraŜliwości muzycznej, - rozwijanie ekspresji ruchowej, słownej, graficznej, - rozwijanie sprawności manualnej, - kształcenie umiejętności współŜycia w grupie. 5 III. Treści kształcenia programu autorskiego „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” Wrzesień „Kolejarz” ● Cele ogólne: - zainteresowanie dzieci pracą kolejarza, - słuchanie wzorowego czytania przez nauczyciela wiersza W. Ścisłowskiego pt. „ Kolejarz”, - rozmowa o pracy kolejarza na podstawie wiersza i doświadczeń dzieci, - rozwijanie umiejętności wyraŜania muzyki ruchem – zabawy przy piosence pt. „ Pociąg krasnoludków” ● Cele szczegółowe: - uwaŜnie słucha czytany przez nauczyciela wiersz, - wypowiada się na temat wysłuchanego utworu, - potrafi wyrazić muzykę ruchem, - bierze udział w zabawie. Październik „ Rolnik” ● Cele ogólne: - zapoznanie dzieci z cięŜką pracą rolnika na podstawie wiersza W. Broniewskiego „ Jesień” oraz ilustracji, 6 - wysłuchanie z płyty nagrania wiersza „ Jesień”, - rozmowa na temat treści utworu, ilustracji i doświadczeń dzieci, - malowanie farbami plakatowymi ilustracji do wiersza, - spotkanie z rolnikiem, rozmowa na temat jego pracy. ● Cele szczegółowe: - wypowiada się na temat wysłuchanego z płyty utworu, - odpowiada na pytania dotyczące utworu oraz pracy rolników, - maluje ilustracje do wiersza, - uwaŜnie słucha co mówi o swojej pracy zaproszony gość oraz zadaje pytania. Listopad „ Krawcowa” ● Cele ogólne: - zapoznanie dzieci z pracą krawcowej na podstawie historyjki obrazkowej „ W pracowni”, - rozwiązywanie zagadek ( guzik, igła, noŜyczki), - odszukiwanie przedmiotów wymienionych w zagadkach, - projektowanie wzoru na ubranie dla misia, - wyjście do pracowni krawieckiej., - rozmowa z panią krawcową. ● Cele szczegółowe: -potrafi wypowiadać się na podstawie historyjki obrazkowej „ W pracowni”, co robi krawcowa, 7 - potrafi rozwiązać zagadki, - umie wyszukać wśród róŜnych obrazków te, o których była mowa w zagadkach, - potrafi samodzielnie zaprojektować wzór na ubranie dla misia. - poznaje pracownie krawiecką i znajdujące się tam narzędzia pracy, - potrafi nawiązać rozmowę z panią krawcową. Grudzień „ Górnik” ● Cele ogólne: - spotkanie z panem górnikiem, - rozmowa na temat jego pracy, - wykonanie czapki górniczej. ● Cele szczegółowe: - uwaŜnie słucha tego, co mówi o swojej pracy pan górnik, - zadaje pytania panu górnikowi, - potrafi wykonać czapkę górniczą. Styczeń „ Listonosz” ● Cele ogólne: - słuchanie piosenki pt. „Pan listonosz” śpiewanej przez nauczyciela, - wypowiedzi dzieci na temat treści piosenki, - wspólne śpiewanie piosenki, 8 -tworzenie akompaniamentu do piosenki, - zabawa dydaktyczna według Z. Bogdanowicz pt. „Kłopoty z adresami” - spotkanie z panem listonoszem, rozmowa na temat jego pracy. ● Cele szczegółowe: - słucha uwaŜnie piosenki, - wypowiada się na temat piosenki, - potrafi wspólnie i samodzielnie zaśpiewać piosenkę, - potrafi wymyśleć akompaniament do piosenki, - bierze udział w zabawie, zna adres swego zamieszkania, - uwaŜnie słucha co mówi o swojej pracy pan listonosz oraz zadaje pytania. Luty „Pracownicy słuŜby zdrowia” ● Cele ogólne: - zapoznanie dzieci z pracą ludzi zatrudnionych w placówkach słuŜby zdrowia ( lekarz, dentysta, pielęgniarka, aptekarz) na podstawie ilustracji i doświadczeń dzieci, - rozwiązywanie zagadek, - swobodne wypowiedzi dzieci o pracy ludzi zatrudnionych w placówkach słuŜby zdrowia - segregowanie obrazków przedstawiających narzędzia pracy ludzi z daną osobą np. lekarz – słuchawki, - spotkanie z panią pielęgniarką, rozmowa na temat jej pracy. 9 ● Cele szczegółowe: - umie podać rozwiązanie zagadek, - wypowiada się na temat pracy ludzi, zatrudnionych w słuŜbie zdrowia, - potrafi dopasować narzędzia pracy z daną osobą, - uwaŜnie słucha co mówi o swojej pracy pani pielęgniarka oraz zadaje pytania. Marzec „ Bibliotekarka” ● Cele ogólne: - zapoznanie z pracą bibliotekarki na podstawie wiersza K. Kowaliszyn, I. Muszyńskiej pt. „ W bibliotece” oraz wycieczki do szkolnej biblioteki i rozmowy z panią bibliotekarką, - rozmowa na temat wiersza. ● Cele szczegółowe: - potrafi właściwie zachować się podczas wycieczki, - potrafi opowiedzieć o pracy bibliotekarki, - słucha recytowany przez nauczyciela wiersz „ W bibliotece”, - wypowiada się na temat treści utworu. 10 Kwiecień „ Ekspedientka” ● Cele ogólne: - zapoznanie dzieci z funkcjonowaniem sklepu spoŜywczego na podstawie wycieczki, - słucha czytanego przez nauczyciela wiersza W. Ścisłowskiego pt. „ Ekspedientka”, - zabawa tematyczna „ W sklepie” ● Cele szczegółowe: - zna zasadę funkcjonowania sklepu spoŜywczego, - potrafi wyjaśnić wyrazy związane z tematem „ Sklep” ( towar, ekspedientka, klient, waga, pieniądze), - słucha czytany wiersz, - wypowiada się na temat wiersza, - potrafi wspólnie z kolegami bawić się. Maj „ Policjant” ● Cele ogólne: - zapoznanie dzieci z pracą policjanta na podstawie wiersza Cz. Janczarskiego „ Milicjant”, ilustracji oraz doświadczeń dzieci, - odpowiadanie na pytania dotyczące tematu „Policja” - spotkanie z panem policjantem. 11 ● Cele szczegółowe: - wypowiada się na temat treści utworu, - odpowiada na pytania, - uwaŜnie słucha co mówi o swojej pracy pan policjant oraz zadaje pytania. Czerwiec „ Pszczelarz” ● Cele ogólne: - spotkanie z panem pszczelarzem, - pokaz sprzętu pszczelarskiego, - wykonanie pszczoły. ● Cele szczegółowe: - uwaŜnie słucha co mówi o swojej pracy pan pszczelarz, - zadaje pytania panu pszczelarzowi, - potrafi wykonać pszczołę. 12 IV. Procedury osiągania celów w programie autorskim „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” Zaproponowany program autorski będzie realizowany w grupie dzieci sześcioletnich, w trakcie specjalnie organizowanych spotkań (jedno w miesiącu). Program ten ma posłuŜyć doskonaleniu procesu wychowawczo – dydaktycznemu, a takŜe poprawić jakość pracy nauczyciela oraz sprzyjać rozwojowi dzieci. Wspomaganie rozwoju dziecka ma się odbywać w miłej i serdecznej atmosferze, by stawiane przed nim zadania były dostosowane do jego moŜliwości i potrzeb. Aktywnemu nauczaniu ma sprzyjać stosowanie róŜnych metod i form w pracy to znaczy naleŜy umoŜliwiać dzieciom bezpośredni kontakt ze środowiskiem naturalnym na przykład poprzez wycieczki. W miarę moŜliwości będą zapraszani przedstawiciele danego zawodu, aby opowiedzieli uczniom o swojej pracy. W trakcie edukacji powinno się odwoływać do doświadczeń i przeŜyć dzieci. NaleŜy takŜe dąŜyć do nabywania przez wychowanków jak najwyŜszego poziomu sprawności i umiejętności, które niezbędne będą mu do prawidłowego funkcjonowania w środowisku. Ponadto atrakcyjność spotkań podnoszą gry i zabawy dydaktyczne, które dotyczą danego tematu. Dzięki zabawie dziecko uczy się i zdobywa wiedzę o otaczającym je świecie. 13 V. Metody i formy w realizacji programu autorskiego „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” Podstawowym załoŜeniem prezentowanego programu jest wyposaŜenie dzieci w niezbędne umiejętności i wiadomości. Nauczyciel powinien wiedzieć w jaki sposób ma realizować treści ze swoimi wychowankami, dlatego waŜne jest stosowanie atrakcyjnych metod i form. Metody oparte na: - obserwacji, - pokazie, - zabawie, - działaniu, - słowie. Formy: - praca jednostkowa – jednolita ( wszystkie wymagania są takie same dla wszystkich uczniów), - praca zbiorowa. 14 VI. Przykładowy scenariusze zajęć Scenariusz zajęć nr. 1 1. Termin: Wrzesień 2. Temat: zapoznanie dzieci z pracą kolejarza na podstawie wiersza W. Ścisłowskiego pt. „ Kolejarz” 3. Cele: - zainteresowanie dzieci pracą kolejarza, - słuchanie wzorowego czytania przez nauczyciela wiersza W. Ścisłowskiego pt. „ Kolejarz”, -rozmowa o pracy kolejarza na podstawie wiersza, ilustracji i doświadczeń dzieci, - rozwijanie umiejętności wyraŜania muzyki ruchem – zabawy przy piosence ‘ Pociąg krasnoludków” 4. Metody: - słowna, - działania praktyczne – ćwiczenia. 5. Formy; - indywidualna – wypowiada się na temat wysłuchanego wiersza, - zbiorowa – bierze udział w zabawie. 6. Środki dydaktyczne: wiersz W. Ścisłowskiego pt. „Kolejarz”, ilustracje, rolki po papierze toaletowym, klej, noŜyczki, kontury pociągu. Czas trwania zajęć 5’ Czynności nauczyciela 1.Wprowadza dzieci w temat zajęć. Poleca odgadnąć zagadki: Czynności ucznia Podaje rozwiązanie zagadek: pociąg, tor. Uwagi JeŜeli dzieci mają kłopoty z 15 odgadnięciem zagadek nauczyciel naprowadza ich, aby ułatwić rozwiązanie hasła. Chodź ma ławki, klasy, ale to nie szkoła. Mknie przez pola, lasy na stalowych kołach. Jak się nazywają dwie linie ze stali, po których pociągiem będziemy jechali. 3’ 10’ 5’ 8’-10’ 10’ 5’-10’ 2.Nauczyciel czyta wiersz W. Ścisłowskiego pt.„Kolejarz” 3.Prowadzi rozmowę na podstawie wiersza, ilustracji i doświadczeń dzieci. Nauczyciel zadaje pytania: -Czym kieruje maszynista? -Czym kierował ojciec? -Czym róŜni się elektrowóz od parowozu? - Kto miał cięŜszą pracę: ojciec, czy syn? Dzieci uwaŜnie słuchają wiersza. Udzielają odpowiedzi na pytania. 4.Śpiewa dwa razy piosenkę pt. „ Pociąg krasnoludków” 5.Zadaje pytania dotyczące piosenki: -Skąd rusza pociąg? -Gdzie jadą krasnoludki? -Co robią w pociągu? - Czy jest to piosenka wesoła, czy smutna. Dlaczego? 6. Śpiewa piosenkę wspólnie z dziećmi. 7.Zabawy ruchowe przy piosence. Nauczyciel kaŜe ustawić się dzieciom jeden za drugim. Pierwsze dziecko to maszynista, który kieruje pociągiem. Reszta dzieci to podróŜni, którzy ‘jada” – biegną za maszynistą. Następnie w trakcie śpiewania i „jazdy” wykonują te czynności Słuchają piosenkę. Udzielają odpowiedzi na pytania. Śpiewają wspólnie z nauczycielem. Słucha poleceń nauczyciela. W razie potrzeby nauczyciel przywołuje dzieci do porządku. Kieruje zabawą, zmienia maszynistę na inne dziecko. 16 15’-20’ 3’ 5’-10’ 5’-10’ o których jest mowa w piosence np. naśladują łowienie ryb. 8. Poleca przygotować: rolki po papierze toaletowym, klej, noŜyczki. KaŜe dzieciom wyciąć narysowane wagony i okna. Okna prosi o przyklejenie do wagonu. Następnie prosi przykleić wagon do rolki po papierze toaletowym. 9. Nauczyciel prosi o uporządkowanie swoich miejsc pracy. 10.Nauczyciel organizuje wystawę prac dzieci. 11..Nauczyciel kaŜe usiąść dzieciom w kole. Następnie wspólnie z dziećmi śpiewa poznaną piosenkę pt. „Pociąg krasnoludków’ Przygotowuje potrzebne materiały i przedmioty. Słucha poleceń nauczyciela. Prawidłowo przykleja poszczególne elementy. Pomaga słabszym dzieciom. Porządkuje swoje miejsce pracy. Dba, aby sala była wysprzątana. Pomaga ustawić swoją pracę. Siadają w kole. Śpiewają z nauczycielem poznaną piosenkę. 17 VII. Ewaluacja programu autorskiego „ Zabawy poznawcze w wychowaniu dziecka sześcioletniego. Zawody” W przedstawionym programie zastosowano następujące narzędzia do ewaluacji: - karty ewaluacyjne, -ankiety. Karty ewaluacyjne przeznaczone są dla dzieci, które rozwiązują je na początku kaŜdego miesiąca po przeprowadzonych zajęciach, aby nauczyciel mógł zorientować się w jakim stopniu jego wychowankowie zapamiętali wiadomości z danego tematu. Następnie dzieci po wykonaniu zadania / ćwiczenia muszą zaznaczyć (na przykład pokolorować gwiazdki) w jakiej skali (na ile) oceniają, jak im się podobał dany zawód. Wówczas jest to informacja dla nauczyciela, czy dane zajęcia były przeprowadzone w sposób interesujący i ciekawy dla dziecka. Natomiast ankiety przeznaczone są dla rodziców, zawierają pytania otwarte i dotyczą zainteresowań i upodobań danym zawodem ich dzieci. 18 KARTA EWALUACYJNA Wrzesień - „ Kolejarz” Narysuj pociąg, którym kieruje maszynista. ☼☼☼☼☼ 19 ANKIETA Bardzo proszę o wypełnienie poniŜszej ankiety. Ankieta ta jest anonimowa, a jej wyniki posłuŜą do sprawdzenia, czy słuszne jest organizowanie spotkań z dziećmi dotyczących zapoznania ich z danymi zawodami. 1. Czym Pani/Pana dziecko się interesuje? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 2. Czy Pani/Pana dziecko wykazuje zainteresowanie jakimś zawodem? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 3. W jakie zawody Pani/Pana dziecko najczęściej się bawi, jaki naśladuje zawód? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 4. W kogo najczęściej się wciela ( w jaką rolę)? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 20 5. Czy Pani/Pana dziecko posiada podstawowe informacje o danym zawodzie. Jakim? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 6. Czy uwaŜa Pani/Pan za słuszne organizowanie spotkań dotyczących zapoznania dzieci z danym zawodem. Dlaczego? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 7. Jakie są Pani/Pana oczekiwania co do metod i form pracy na zajęciach? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… …………………………………………………………………... Bardzo dziękuję za udzielenie odpowiedzi na powyŜsze pytania. 21 ANKIETA Bardzo proszę o wypełnienie poniŜszej ankiety. Ankieta ta jest anonimowa, a jej wyniki posłuŜą do sprawdzenia, czy Państwa zdaniem dziecko po odbytych spotkaniach pogłębiło swoją wiedzę odnośnie danego zawodu. 1. Czy jest Pani/Pan zadowolony, iŜ dziecko uczęszczało na tego typu spotkania? …………………………………………………………………. …………………………………………………………………. 2. Czy Państwa dziecko chętnie chodziło na spotkania? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 3. Czy przekazywane informacje przez nauczyciela o danym zawodzie uwaŜa Pani/Pan za wystarczające? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 4. Czy Pani/Pana dziecko chętnie opowiada w domu o tym, co było na zajęciach? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 22 5. Czy Pani/Pana zdaniem nauczyciel ma wpływ na to, w jakim stopniu dziecko zapamiętało dany zawód? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 6. Czy ma Pani/Pan moŜliwość przedyskutowania z nauczycielem powstałych niejasności? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 7. Jak ocenia Pani/Pan wiadomości zdobyte przez dziecko o danym zawodzie? …………………………………………………………………… …………………………………………………………………… Bardzo dziękuję za udzielenie odpowiedzi na powyŜsze pytania. 23 Spis literatury 1.Sawiński J.P. (1996), Co to jest klasa autorska? „Edukacja i dialog”, nr.9, s. 23 2.Szczepańska M. (2000/2001), Program autorski-warto spróbować, Cb – M, „Image’, Słupsk 24