O CZYM SZUMIĄ DRZEWA?

Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Autorka: Monika Walkowiak EDUKACJA WCZESNOSZKOLNA, SZKOŁA PODSTAWOWA, I ETAP EDUKACYJNY O CZYM SZUMIĄ DRZEWA? SKRÓCONY OPIS LEKCJI: Uczeń poznaje mieszkańców lasu i panujące między nimi zależności pokarmowe.
Uświadamia sobie, że las to nie tylko miejsce rekreacji i wypoczynku ludzi, ale przede
wszystkim schronienie dla wielu żyjących tam istot. W trakcie wykonywania zadań poznaje
bogactwo leśnego ekosystemu, zaczyna dostrzegać i rozumieć zagrożenia, a także potrzebę
jego ochrony. CELE LEKCJI: Uczeń powinien: • znać nazwy leśnych roślin i mieszkańców lasu, • rozumieć pojęcia: ekosystem, łańcuch pokarmowy, warstwy lasu, • wiedzieć jak należy zachowywać się w lesie, • rozumieć potrzebę ochrony lasów. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA SZKÓŁ
PODSTAWOWYCH – I ETAP EDUKACYJNY Treści nauczania – wymagania szczegółowe na koniec klasy III szkoły podstawowej 6. Edukacja przyrodnicza. Uczeń kończący klasę III: 2) opisuje życie w wybranych ekosystemach np. w lesie (...); 6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku; wie, jakie
zniszczenia w przyrodzie powoduje człowiek (zaśmiecanie lasów, nadmierny hałas…). ADRESACI: Uczniowie III klasy szkoły podstawowej. PRZEDMIOT: edukacja przyrodnicza. CZAS REALIZACJI: 120 min. METODY/FORMY REALIZACJI ZADAŃ: • Pogadanka • Rozmowa kierowana • Drama • Burza mózgów • Dyskusja • Plakat 1 FORMY PRACY: Indywidualna jednolita i zróżnicowana, grupowa, zbiorowa. MATERIAŁY POMOCNICZE: • papierowe listki różnego kształtu i koloru (załącznik 1) • karta przedstawiająca warstwową budowę lasu (załącznik2)
• zdjęcia lub napisy: o liść pokrzywy, gąsienica, przepiórka, lis, o żołędzie, wiewiórka, lis, ryś, o grzyb, ślimak, jeż, o sosna, kornik, dzięcioł, kuna, o borówka, jeleń, wilk, o nasiona traw, mysz, puchacz, • komputer, internet, • rzutnik, ekran lub tablica interaktywna, • film z kanału YouTube, • bezpłatna aplikacja z internetu (chmury wyrazowe): http://www.tagxedo.com/. • baza bezpłatnych zdjęć (część anglojęzyczna)
http://www.flickr.com/ http://www.sxc.hu/ http://www.freepixels.com/ http://www.stockvault.net/ PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część wstępna 15 min Powitanie dzieci zabawą „Dokończ zdanie” Uczniowie mają za zadanie dokończyć zdanie: “Gdybym był(a) drzewem to …” np.: Gdybym był(a) drzewem, to kasztanowcem, bo ma piękne, palczaste liście. Po skończonej rundce dzieci stają w rozsypce. Każde z nich zamiera w pozycji wybranego
drzewa. Nauczyciel: Wyobraź sobie las i rosnące w nim drzewa. Jedne z nich są wysokie, strzeliste,
ledwo można dostrzec ich wierzchołki. Inne mają potężny, szeroki pień i rozłożyste gałęzie,
bije od nich potęga i siła. Dostojnie kołyszą zielonymi koronami i wydaje się, że nie pokona
ich żadna siła. W lesie są również drzewa delikatne i kruche, cicho szumiące gałązkami na
wietrze. Wyobraź sobie, że jesteś jednym z tych drzew. Zastanów się, jakie drzewo najlepiej
do ciebie pasuje? Uczniowie wchodzą w rolę swojego drzewa, poruszają się na wietrze. Na dany przez
nauczyciela znak wychodzą z roli i siadają w kręgu na dywanie. Rozmowa na temat uczuć towarzyszących dzieciom podczas realizacji zadania. - Co czuliście podczas realizacji zadania? - O czym mogły szumieć drzewa? 2 Część właściwa zajęć Prezentacja filmu “Wycieczka do lasu” (5 min) http://www.youtube.com/watch?v=mb9oL0tXMu4 Odpowiedzi uczniów na pytania nauczyciela (10 minut) - Jakie rośliny oprócz drzew rosną w lesie? - Jakie zwierzęta można spotkać w lesie? - Czy wszyscy mieszkańcu lasu żyją ze sobą w przyjaźni? - Jak rozumiesz zdanie „W przyrodzie wszyscy zależą od siebie nawzajem.”? Dzieci losują papierowe listki tworząc 4 grupy. Zadanie 1 (15 minut) Nauczyciel rozdaje każdej grupie kopertę ze zdjęciami lub napisanymi na kartkach nazwami
zwierząt. PRZYKŁADOWE ZESTAWY: pokrzywa gąsienica przepiórka lis żołędzie wiewiórka lis ryś sosna kornik dzięcioł kuna wilga kuna liść gąsienica Uczniowie decydują w jakiej kolejności ułożyć zdjęcia, tak by powstał z nich „łańcuch
pokarmowy.” Przedstawiciele każdej grupy omawiają wykonane zadanie. Następnie nauczyciel pyta
uczniów co się stanie, jeśli uczniowie usuną jeden z elementów układanki. Uczniowie
wspólnie zastanawiają nad tym, co się może wydarzyć jeśli w łańcuchu zabraknie któregoś
ogniwa. Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują wniosek: Las i jego mieszkańcy tworzą
jeden ekosystem. Poszczególne elementy ekosystemu są od siebie zależne. 3 Zadanie 2 (15 minut) Praca w grupach w oparciu o informacje znalezione w podręczniku, klasowej biblioteczce,
internecie. GRUPA 1 - KORONY DRZEW Spośród podanych nazw roślin i zwierząt wybierz te, które występują w warstwie lasu
“korony drzew”; wybrane nazwy wklej do tabelki. dzięcioł wiewiórka dżdżownice muchomor dąb brzoza buk sójka jagody sosna jodła zięba maliny sowa lis nazwa warstwy lasu rośliny i zwierzęta KORONY DRZEW 4 GRUPA 2 - PODSZYT Spośród podanych nazw roślin i zwierząt wybierz te, które występują w warstwie lasu zwanej
“podszytem”; wybrane nazwy wklej do tabelki. maliny pająki tarnina motyle leszczyna młode drzewka głóg sójka poziomki sosna pająki tarnina motyle jałowiec malina ślimaki czarny bez wiewiórka muchomor biedronka nazwa warstwy lasu rośliny i zwierzęta PODSZYT 5 Grupa 3 - RUNO LEŚNE Spośród podanych nazw roślin i zwierząt wybierz te które występują w warstwie lasu zwanej
“leśnym runem”, wybrane nazwy wklej do tabelki. kukułka paprocie tarnina motyle ślimak jagody głóg jeż poziomki sosna mech biedronka lis muchomor jarzębina borówka maślak trawa żmija wrzos nazwa warstwy lasu rośliny i zwierzęta RUNO LEŚNE 6 Grupa 4 - ŚCIÓŁKA Spośród podanych nazw roślin i zwierząt wybierz te które występują w warstwie lasu zwanej
“ściółką”, wybrane nazwy wklej do tabelki. dzięcioł paprocie stonogi gnijące rośliny ślimak dżdżownice chrząszcze jeż poziomki sosna patyki biedronka szyszki opadłe liście jarzębina borówka ślimaki trawa mrówki wrzos nazwa warstwy lasu rośliny i zwierzęta ŚCIÓŁKA Podsumowanie pracy. Omówienie poszczególnych tabelek. Przedstawiciele każdej grupy
przyklejają swoją tabelkę w odpowiednim miejscu rysunku warstwowej budowy lasu
(załącznik 2), którą nauczyciel umieszcza na tablicy. 7 Zadanie 3 (40 minut) Nauczyciel czyta wierszyk: „DO LASU PRZYSZŁY NAD RANEM DZIECI GDZIE SPOJRZEĆ LEŻĄ PO DZIECIACH ŚMIECI OGRYZEK, SZNUREK, SZKLANE BUTELKI, TU RESZTKI BUŁKI, A TAM PAPIERKI. LAS W ŚMIETNIK ZMIENIĆ… CZY TO WYPADA? POMYŚLCIE DZIECI JEST NA TO RADA?.” Praca w grupach, tworzenie plakatu: DEKALOG PRZYJACIELA LASU. Część końcowa (20 minut ) Tworzenie chmury wyrazowej “LAS” w programie internetowym Tagxedo:
http://www.tagxedo.com/ Nauczyciel: Napisz wszystkie wyrazy, które kojarzą ci się ze słowem LAS. Uczniowie
zapisują je w formie chmur wyrazowych, sami wybierają jej kształt. * Nauczyciel może wydrukować stworzone przez dzieci chmury wyrazowe lub umieścić je na blogu
klasy. Bibliografia: •
•
•
Henry Eynard „Odkrywanie świata, las”, Jacques Delaroche “Lekcja przyrody”, “Drzewa leśne” z serii „Edukacja i zabawa. Młody obserwator przyrody”. Dodatkowe linki zewnętrzne do wykorzystania podczas zajęć: Łańcuchy pokarmowe (gry edukacyjne): 
http://LearningApps.org/watch?v=pwbzjywg3 
http://LearningApps.org/watch?v=pxfnit1rn 
http://LearningApps.org/watch?v=pfxg42cqa 
http://LearningApps.org/watch?v=pj7eo98xc 
http://www.buliba.pl/gry/gry-ekologiczne/lancuchy-pokarmowe.html Las rysia Erysia - http://dzieci.erys.pl/ 8 Załącznik 1 9 załącznik 2
Źródło: Opracowanie własne
10