Standard Operating Procedure

Transkrypt

Standard Operating Procedure
instrukcja
rating
Procedure
kontroli ręcznych
systemów
dozujących
L)
owa
instrukcja
kontroli
ręcznych
systemów dozujących
Standard Operating Procedure
Standardowa instrukcja kontroli ręcznych systemów dozujących
Copyright© 2016 Eppendorf AG, Germany. All rights reserved, including graphics and
images. No part of this publication may be reproduced without the prior permission of the
copyright owner.
Eppendorf® and the Eppendorf logo are registered trademarks of Eppendorf AG,
Germany.
Biomaster®, Combitips®, Combitips advanced®, Combitips plus®, ep Dualfilter T.I.P.S.®,
epT.I.P.S.®, Eppendorf Varitips®, Eppendorf Reference®, Eppendorf Reference® 2,
Eppendorf Research®, Eppendorf Xplorer®, Eppendorf Xplorer® plus, Mastertip®,
Maxipettor®, Multipette®, Multipette stream®, Multipette Xstream®, Repeater®,
PICASO®, Varipette® and Varispenser® are registered trademarks of Eppendorf AG,
Germany.
Eppendorf Top Buret ™ is a protected trademark of Eppendorf AG, Germany.
Registered trademarks and protected trademarks are not marked in all cases with ® or ™
in this manual.
U.S. Design Patents are listed on www.eppendorf.com/ip
ASOP P39 170-10/042016
Spis treści
Standard Operating Procedure 3
Polski (PL)
Spis treści
1
Sposób korzystania z instrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1
Słowniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.2
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.3
Przegląd wersji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.4
Wspierane dozowniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.1
Mechaniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie poduszki
powietrznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.2
Elektroniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie poduszki
powietrznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.3
Mechaniczne pipety tłokowe – System hybrydowy. . . . . . . . . . . . 14
1.4.4
Mechaniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.5
Mechaniczne dozowniki wieloskokowe – Praca na zasadzie
wyporu bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.6
Elektroniczne dozowniki wieloskokowe – Praca na zasadzie
wyporu bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4.7
Mechaniczne dozowniki jednoskokowe – Praca na zasadzie
wyporu bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
1.4.8
Mechaniczna biureta butelkowa – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
2
Informacje dotyczące czyszczenia i serwisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1
Czyszczenie i serwis pipet tłokowych – Dozowanie na zasadzie poduszki
powietrznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2
Czyszczenie pipet tłokowych – Dozowanie na zasadzie wyporu
bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.3
Czyszczenie dozownika wieloskokowego – Dozowanie na zasadzie
wyporu bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4
Czyszczenie dozownika jednoskokowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5
Czyszczenie biuret butelkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.6
Dekontaminacja przed wysyłką. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
16
17
17
17
17
18
3
Przyczyny błędów i rozwiązania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4
Odstępy między testami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
5
Rodzaje testów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1
Inspekcja wizualna dla wszystkich dozowników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2
Inspekcja wizualna dozowników jednoskokowych i biuret butelkowych . . .
5.3
Sprawdzanie szczelności dozowników działających na zasadzie poduszki
powietrznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1
System dozujący jest szczelny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.2
System dozujący jest nieszczelny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
20
20
21
21
21
Spis treści
4 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
5.4
5.5
5.6
Sprawdzanie szczelności dozowników działających na zasadzie wyporu
bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Testy pośrednie – Szybka kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Test zgodności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
6
Warunki wstępne testu grawimetrycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1
Przygotowanie stacji pomiarowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1.1
Waga analityczna i naczynko wagowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1.2
Stacja pomiarowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2
Ciecz testowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3
Końcówki testowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.4
Przenoszenie danych i ocena danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.5
Pozostałe warunki testowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
23
23
24
24
24
24
24
7
Przeprowadzanie kalibracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
7.1
Przygotowanie stacji pomiarowej do kalibracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
7.1.1
Przygotowanie dozownika, cieczy testowej i wagi analitycznej . . 27
7.1.2
Przygotowywanie dokumentacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
7.2
Lista sprawdzająca przygotowania do kalibracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
7.2.1
A – Warunki testowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
7.2.2
B – Ciecz testowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
7.2.3
C – Dozownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
7.2.4
D – Waga analityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
7.2.5
E – Oprogramowanie do kalibracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
7.3
Wykonywanie serii pomiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
7.3.1
Objętość znamionowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
7.3.2
Liczba mierzonych wartości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
7.3.3
Objętość testowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
7.3.4
Przegląd procesu kalibracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
7.3.5
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne pipety
jednokanałowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
7.3.6
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne pipety
wielokanałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
7.3.7
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne pipety
jednokanałowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
7.3.8
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne pipety
wielokanałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
7.3.9
Określanie mierzonych wartości – Systemy hybrydowe . . . . . . . . 35
7.3.10
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
7.3.11
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
7.3.12
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne dozowniki
jednoskokowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
7.3.13
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne biurety
butelkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Spis treści
Standard Operating Procedure 5
Polski (PL)
8
Ocena kalibracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1
Przekształcanie wartości zmierzonych grawimetrycznie na objętość. . . . . .
8.2
Współczynnik korekcji Z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3
Obliczanie średniej arytmetycznej objętości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4
Obliczanie błędu systematycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4.1
Bezwzględny błąd systematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.4.2
Względny błąd systematyczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.5
Obliczanie błędu przypadkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.5.1
Bezwzględny błąd przypadkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.5.2
Względny błąd przypadkowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6
Protokół testu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.1
Osoba testująca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.2
Dozownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.3
Końcówka testowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.4
Waga analityczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.5
Regulacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.6
Warunki testowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.7
Proces testowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.8
Seria pomiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.9
Czyszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.6.10
Serwis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
38
39
40
41
41
41
42
42
42
43
43
43
43
43
43
44
44
44
45
45
9
Dopuszczalne błędy pomiarowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.1
Warunki badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.1.1
Multipette E3/E3x . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.1.2
Multipette stream/Xstream . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.1.3
Xplorer/Xplorer plus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9.2
Biomaster – Błąd pomiaru. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
9.3
Multipette/Repeater E3/E3x – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
9.4
Multipette/Repeater M4 – Błąd pomiaru. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
9.5
Multipette/Repeater plus – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
9.6
Multipette/Repeater stream/Xstream – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
9.7
Reference – Błąd pomiaru. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
9.7.1
Reference – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości . . . . . . . . . . 52
9.7.2
Reference – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości . . . . . . . 53
9.8
Reference 2 – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
9.8.1
Reference 2 – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości. . . . . . . . . 54
9.8.2
Reference 2 – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości. . . . . . 55
9.8.3
Reference 2 – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości . . . . . . 56
9.9
Research – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
9.9.1
Research – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości . . . . . . . . . . . 57
9.9.2
Research – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości . . . . . . . . 57
9.9.3
Research – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości . . . . . . . . 58
Spis treści
6 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.10
Research plus – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.10.1
Research plus – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości . . . . . . .
9.10.2
Research plus – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości . . . .
9.10.3
Research plus – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości . . . .
Research pro – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.11.1
Research pro – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości. . . . .
9.11.2
Research pro – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości . . . . .
Top Buret M/H – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.12.1
Top Buret H . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.12.2
Top Buret M. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Varipette – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.13.1
Maxipettor – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Varispenser/Varispenser plus – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.14.1
Varispenser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.14.2
Varispenser plus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Xplorer/Xplorer plus – Błąd pomiaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.15.1
Xplorer/Xplorer plus – Pipeta jednokanałowa o
zmiennej objętości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.15.2
Xplorer/Xplorer plus – Pipeta wielokanałowa o
zmiennej objętości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Maksymalne dopuszczalne błędy zgodnie z EN 8655 . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.1
Przykład – Reference 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.2
Pipety działające na zasadzie poduszki powietrznej, o stałej lub
zmiennej objętości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.3
Pipety wyporu bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.4
Dozownik wieloskokowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.5
Dozownik jednoskokowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.16.6
Biurety tłokowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
71
72
73
74
75
10 Regulacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.1 Regulacja w przypadku zmiennych wyników kalibracji . . . . . . . . . . . . . . . .
10.1.1
Sprawdzanie przyczyny odchyleń dozowanej objętości . . . . . . . .
10.2 Regulacja w przypadku zmiennych warunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
76
76
77
9.11
9.12
9.13
9.14
9.15
9.16
59
59
60
61
62
62
63
64
64
64
65
65
66
66
67
68
68
69
70
70
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Sposób korzystania z instrukcji
Standard Operating Procedure 7
Polski (PL)
1
1.1
Sposób korzystania z instrukcji
Słowniczek
A
Autoklawowanie
Procedura termiczna mająca na celu zabicie mikroorganizmów i inaktywację wirusów i
enzymów. DNA nie jest całkowicie niszczone. Autoklawowane przedmioty są
przechowywane w otoczeniu pary wodnej w pojemniku ciśnieniowym w 121 °C, pod
ciśnieniem 1000 hPa (1 bar) przez 20 min.
B
Biureta butelkowa
Biuret tłokowych używa się do dozowania cieczy do momentu spełnienia odpowiednich
kryteriów zewnętrznych (takich jak pH, przewodność). Dozownik do dozowania dużych
objętości cieczy. Maksymalna objętość dozowania odpowiada objętości butelki. Do tej
grupy należą Top Buret M i Top Buret H.
Blokada skoku resztkowego
Podczas korzystania z dźwigni sterującej blokada skoku resztkowego zapobiega
dozowaniu nieprawidłowej objętości, kiedy nie jest dostępna wystarczająca ilość cieczy
do wykonania kroku dozowania.
Błąd przypadkowy
Precyzja, odchylenie standardowe. Miara rozproszenia mierzonych wartości wokół
wartości średniej.
Błąd systematyczny
Niedokładność. Odchylenie średniej wartości dozowanej objętości względem nastawy
urządzenia.
C
Combitip advanced
Końcówka dozująca do wszystkich urządzeń Eppendorf Multipette i Repeater. Combitips
advanced są produktami jednorazowymi. Combitips advanced składają się z tłoka oraz
cylindra i działają na zasadzie bezpośredniego wypierania zawartości.
Cykl
Ruch tłoka w górę (pobranie cieczy) i w dół (dozowanie cieczy) składają się razem na
jeden cykl.
Sposób korzystania z instrukcji
8 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
D
Dokładność
Dokładność rzeczywistej wartości względem nastawy.
Dozowanie na zasadzie strumienia swobodnego
Dozowanie cieczy bez dotykania końcówką (pipety lub dozownika) wewnętrznej ścianki
probówki.
Dozowanie po ściance
Dozowanie na ściankę probówki. Podczas dozowania cieczy końcówka pipety lub
dozownika dotyka wewnętrznej ścianki probówki.
Dozownik
Urządzenie dozujące działające na zasadzie wyporu bezpośredniego. Dozowniki dzielą się
na dozowniki wieloskokowe i jednoskokowe.
Dozownik butelkowy
Dozownik, który może dozować ciecz jednokrotnie po każdym jej pobraniu. Do tej grupy
należą Varispenser i Varispenser plus.
Dozownik jednoskokowy
Dozowniki działające na zasadzie wyporu bezpośredniego. Dozowniki jednoskokowe są
również nazywane dozownikami butelkowymi. Cała pobrana objętość jest dozowana w
ramach jednego kroku dozowania.
Dozownik wieloskokowy
Dozowniki umożliwiające dozowanie pobranej cieczy w wielu krokach. Do grupy
dozowników wieloskokowych należą urządzenia Multipette/Repeater. Dozowniki
wieloskokowe są również nazywane dozownikami manualnymi.
Działanie na zasadzie wypierania bezpośredniego
Zasada działania dozowników tłokowych. Ciecz wchodzi w bezpośredni kontakt z tłokiem
końcówki dozującej (Combitip) podczas operacji pobierania i dozowania.
E
epT.I.P.S.
Nazwa handlowa końcówek do pipet bez filtra firmy Eppendorf AG.
G
Grawimetryczna kontrola objętości
Oznaczenie masy dozowanej objętości cieczy w warunkach jej przechowywania. Ciężar
cieczy i wartość jej gęstości w temperaturze pomiarowej są następnie używane do
obliczenia dozowanej objętości.
Sposób korzystania z instrukcji
Standard Operating Procedure 9
Polski (PL)
I
ISO 8655
Norma określająca wartości graniczne dla błędu systematycznego i przypadkowego oraz
metody testowania dozowników.
K
Kalibracja
Proces pomiarowy umożliwiający wiarygodne i odtwarzalne określenie i
udokumentowanie błędu pomiaru dozownika.
Krok dozowania
Dozowanie cieczy o określonej objętości za pomocą urządzeń działających na zasadzie
wyporu bezpośredniego oraz pipet elektronicznych.
L
Lepkość
Parametr opisujący lepkość cieczy i zawiesin. Lepkość dynamiczna lub bezwzględna jest
obecnie wyrażana w Pa·s lub mPa·s. W starszej literaturze używana jest jednostka P
lub cP (1 mPa·s odpowiada 1 cP). W temperaturze otoczenia 50 % roztwór glicerolu ma
lepkość ok. 6 mPa·s. Wraz ze wzrostem stężenia glicerolu lepkość roztworu znacząco
rośnie. Całkowicie bezwodny glicerol ma lepkość ok. 1480 mPa s w temperaturze
otoczenia.
M
Maksymalne dopuszczalne błędy
Specyfikacja dotycząca najwyższego i najniższego dopuszczalnego odchylenia dozowanej
objętości od wartości nominalnej lub względem użytecznego zakresu objętości. Określone
są maksymalne dopuszczalne błędy pomiarowe systematyczne i przypadkowe.
Maksymalne dopuszczalne błędy są określane zgodnie z ISO 8655 oraz wartościami
granicznymi ustalonymi przez Eppendorf.
O
Objętość dodatkowa
Łączna objętość skoku pozostałego i skoku odwrotnego.
Objętość dozowania
Objętość przypadająca na jeden krok dozowania.
Objętość maksymalna
Maksymalna objętość, która może być dozowana.
Objętość nominalna
Maksymalna objętość dozowania systemu dozującego określona przez producenta.
Sposób korzystania z instrukcji
10 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
P
Pipeta o stałej objętości
Objętość, którą można dozować, jest stała i nie podlega regulacji.
Pipeta tłokowa
W zależności od wykonywanej operacji tłok pipety przesuwa się w górę lub w dół. Ciecz
jest pobierana do końcówki pipety.
Pozostały skok
Zapas cieczy. Ciecz, która pozostaje w końcówce po wykonaniu wszystkich kroków
dozowania.
Praca na zasadzie poduszki powietrznej
Zasada działania pipet tłokowych. Ciecz w plastikowej końcówce do pipet jest oddzielana
od tłoka wewnątrz pipety przez poduszkę powietrzną. Poduszka powietrzna jest
przesuwana przez tłok i działa jak elastyczna sprężyna.
Precyzja
Rozproszenie mierzonych wartości wokół nastawy. Mniejszy zakres rozproszenia oznacza
wyższą precyzję. Większy zakres rozproszenia oznacza niższą precyzję.
Probówka
Mikroprobówka lub pojedynczy dołek płytki.
Prężność pary
Termin ten odnosi się do nacisku wywieranego przez pary materiału (stałego lub ciekłego)
w zamkniętym naczyniu. Para znajduje się w stanie równowagi z fazą stałą lub ciekłą
danego materiału. Prężność pary wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. Każda czysta
ciecz ma w temperaturze wrzenia prężność pary równą 1013 hPa (mbar). Błędy objętości
spowodowane pracą z cieczami o wysokiej prężności pary można zredukować poprzez
wstępne zwilżenie końcówki pipety.
R
Regulacja
Mechaniczna modyfikacja skoku tłoka, której celem jest uzyskanie małego błędu pomiaru
względem nastawy i zgodności ze specyfikacją urządzenia.
Sposób korzystania z instrukcji
Standard Operating Procedure 11
Polski (PL)
S
Skok
Wielkość skoku lub rozdzielczość. Najmniejsza możliwa wartość, o którą można
powiększyć parametr.
Skok
Skok to odległość pokonywana przez tłok.
Skok odwrotny
Po pobraniu cieczy tłok porusza się do określonej pozycji początkowej. Podczas ruchu
tłoka dozowana jest ciecz. Skok odwrotny nie jest jednym z kroków dozowania.
Statyw
Podstawa dla probówek lub końcówek do pipet.
System dozujący
Dozownik i odpowiednia końcówka dozująca należącą do systemu dozującego.
Szczelność
Nieprzepuszczalność dla powietrza lub cieczy. W dozownikach przestrzeń pomiędzy
cieczą a tłokiem musi być szczelnie oddzielona.
W
Współczynnik Z
Nazywany również współczynnikiem korekty Z. Współczynnik Z służy do przeliczania
masy w określonej temperaturze i pod ciśnieniem atmosferycznym na objętość.
Wydmuch
Tłok przesuwa się do najniższej pozycji, aby dokonać wydmuchu cieczy pozostającej w
końcówce. Podczas operacji pipetowania ciecz dozowana w ramach wydmuchu stanowi
część objętości dozowania. Podczas pipetowania odwrotnego taka ciecz nie stanowi
części objętości dozowania.
Sposób korzystania z instrukcji
12 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
1.2
Wstęp
Ta "Standardowa procedura operacyjna (SOP) dla manualnych systemów dozujących" to
rezultat pełnego przeglądu poprzedniego dokumentu: "SOP - standardowa procedura
operacyjna dla pipet" firmy Eppendorf AG.
Standardowa procedura operacyjna opisuje wymogi dotyczące miejsca przeprowadzania
testu, niezbędne przygotowania oraz sposób wykonania serii testów i analizy wyników
pomiaru, które należy przeprowadzić podczas kalibracji dozownika manualnego
(mechanicznego/elektronicznego).
W pierwszej kolejności należy przeprowadzić serwis dozownika (np. czyszczenie). Aby
ułatwić czytanie tego dokumentu, informacje specyficzne dla określonych produktów są
opatrzone odnośnikami do odpowiednich instrukcji obsługi. Test szczelności umożliwia
sprawdzenie, czy system dozujący jest szczelny. Jednakże nie dostarcza on informacji na
temat faktycznej sprawności pipety i w związku z tym nie zastępuje ogólnej inspekcji
polegającej na kalibracji.
W dalszej kolejności urządzenie jest poddawane testowi, tj. przeprowadzana jest
kalibracja. Procedura jest wykonywana zgodnie ze specyfikacją ISO 8655-6 dotyczącą
testów grawimetrycznych. Kolejny etap polega na analizie i ocenie wyników pomiarów. Ta
procedura SOP zawiera w związku z tym instrukcję obliczania błędu systematycznego i
przypadkowego oraz maksymalne dopuszczalne wartości błędów zgodnie z normami
Eppendorf AG i ISO 8655.
W przypadku pipet może być przeprowadzany jeszcze jeden etap: Jeśli kalibracja wykaże,
że pipeta nie działa w określonych granicach maksymalnych dopuszczalnych błędów,
urządzenie można regulować. Regulacji można dokonać dopiero po wykluczeniu błędów
związanych z obsługą, błędów systemu lub sprzętu testowego.
Sposób korzystania z instrukcji
Standard Operating Procedure 13
Polski (PL)
1.3
Przegląd wersji
Numer wersji
Data wydania
Zmiany
10
2016-04
• Pełny przegląd i aktualizacja struktury
rozdziałów i zawartości
• Dodano testy grawimetryczne urządzeń
działających na zasadzie wyporu
bezpośredniego z 30 zmierzonymi wartościami
• Informacje specyficzne dla produktów
dotyczące czyszczenia, serwisu,
autoklawowania i regulacji. Odnośniki do
odpowiednich instrukcji obsługi.
• Poprawiony błąd w obliczeniu
• Dostosowanie wzorów
• Dodano diagramy przepływu dotyczące procesu
kalibracji
• Dodano Multipette E3/E3x - Repeater E3/E3x
• Dostosowano test szczelności do nowych pipet
• Poszerzono glosariusz
• Zmieniono tytuł i zdjęcie na stronie tytułowej
09
2014-01
• Aktualizacja numeru dokumentu
08
2013-05
• Dodano pipetę Reference 2
07
2013-04
• Zmiana projektu
Sposób korzystania z instrukcji
14 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
1.4
Wspierane dozowniki
Ta standardowa procedura operacyjna może być stosowana do następujących
dozowników.
1.4.1
•
•
•
•
Mechaniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie poduszki powietrznej
Reference
Reference 2
Research
Research plus
1.4.2
Elektroniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie poduszki powietrznej
• Research pro
• Xplorer
• Xplorer plus
1.4.3
•
•
•
•
Mechaniczne pipety tłokowe – System hybrydowy
Varipette + Varitip S-System – praca na zasadzie poduszki powietrznej
Maxipettor + Maxitip S-System – praca na zasadzie poduszki powietrznej
Varipette + Varitip P – praca na zasadzie wyporu bezpośredniego
Maxipettor + Maxitip P – praca na zasadzie wyporu bezpośredniego
1.4.4
Mechaniczne pipety tłokowe – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego
• Biomaster
1.4.5
Mechaniczne dozowniki wieloskokowe – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego
• Multipette M4/Repeater M4
• Multipette/Repeater
• Multipette plus/Repeater plus
1.4.6
Elektroniczne dozowniki wieloskokowe – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego
• Multipette E3/E3x – Repeater E3/E3x
• Multipette stream/Repeater stream
• Multipette Xstream/Repeater Xstream
Sposób korzystania z instrukcji
Standard Operating Procedure 15
Polski (PL)
1.4.7
Mechaniczne dozowniki jednoskokowe – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego
• Varispenser
• Varispenser plus
1.4.8
Mechaniczna biureta butelkowa – Praca na zasadzie wyporu
bezpośredniego
• Top Buret M
• Top Buret H
Informacje dotyczące czyszczenia i serwisu
16 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
2
Informacje dotyczące czyszczenia i serwisu
Regularne czyszczenie i serwisowanie dozowników zapewnia utrzymanie ich błędów
pomiarowych w określonych granicach. Częstotliwość, z jaką należy czyścić i serwisować
dozownik, zależy od intensywności użytkowania i rodzaju dozowanych odczynników. W
przypadku intensywnego użytkowania lub dozowania agresywnych substancji może być
konieczne częstsze czyszczenie.
Eppendorf zaleca prowadzenie dziennika serwisowego dla dozowników lub notowanie
szczegółowych informacji dotyczących serwisu w protokole kalibracji.
Informacje dotyczące czyszczenia, pielęgnacji, konserwacji, sterylizacji i dezynfekcji są
dostępne w instrukcjach obsługi dozowników. Należy przestrzegać specyfikacji podanej w
rozdziale "Konserwacja" instrukcji obsługi dozownika.
Instrukcje obsługi są dostępne na stronie www.eppendorf.com/manuals.
Przed kalibracją urządzenia konieczne jest jego czyszczenie/serwis.
Wyjątek: Jeśli aktualny stan dozownika ma zostać zanotowany w celu wyciągnięcia
wniosków dotyczących wyników analizy, może być uzasadnione przeprowadzenie
kalibracji przed serwisem. W takim przypadku po czyszczeniu/serwisie przeprowadza się
ponowną kalibrację.
2.1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Czyszczenie i serwis pipet tłokowych – Dozowanie na zasadzie poduszki
powietrznej
Wyczyść zewnętrzną powierzchnię obudowy.
Zdejmij, wyczyść i wysusz dolną część.
Autoklawuj pipetę, jeśli to konieczne.
Sprawdź, czy uszczelka tłoka nie jest uszkodzona.
Wymień uszkodzoną uszczelkę tłoka.
Nasmaruj tłok lub cylinder, jeśli to konieczne.
Zmontuj dolną część.
W przypadku pipet wielokanałowych wymień pierścienie uszczelniające.
Sprawdź szczelność.
Należy używać wyłącznie specjalnego smaru do pipet od Eppendorf AG. Ten
smar jest autoklawowalny i zapewnia optymalne smarowanie tłoka. Smaru nie
trzeba zmieniać, o ile nie został zanieczyszczony. Smar można zamówić jako
akcesorium.
Informacje dotyczące czyszczenia i serwisu
Standard Operating Procedure 17
Polski (PL)
2.2
Czyszczenie pipet tłokowych – Dozowanie na zasadzie wyporu
bezpośredniego
W przypadku pipet tłokowych działających na zasadzie wyporu bezpośredniego tłok jest
wbudowany w końcówkę pipety. To założenie konstrukcyjne zabezpiecza wewnętrzne
układy pipety przed zanieczyszczeniem.
 Wyczyść zewnętrzną powierzchnię pipety.
2.3
Czyszczenie dozownika wieloskokowego – Dozowanie na zasadzie
wyporu bezpośredniego
W przypadku dozowników wieloskokowych tłok jest wbudowany w końcówkę dozującą.
To założenie konstrukcyjne zabezpiecza wewnętrzne układy dozownika wieloskokowego
przed zanieczyszczeniem.
 Wyczyść zewnętrzną powierzchnię dozownika.
2.4
Czyszczenie dozownika jednoskokowego
Dozowniki jednoskokowe należy czyścić z zewnątrz i wewnątrz.
1. Wyczyść zewnętrzną powierzchnię obudowy.
2. Przepłucz rurkę i układ tłoka wiele razy roztworem obojętnego środka czyszczącego.
3. Przepłucz rurkę i układ tłoka wiele razy wodą demineralizowaną.
2.5
Czyszczenie biuret butelkowych
W przypadku biuret butelkowych tłok wchodzi w bezpośredni kontakt z dozowaną cieczą.
Z tego względu konieczne jest czyszczenie dozownika od wewnątrz i od zewnątrz. Top
Buret nie jest autoklawowalna.
1.
2.
3.
4.
Wyczyść zewnętrzną powierzchnię obudowy.
Przepłucz rurkę i układ tłoka wiele razy roztworem obojętnego środka czyszczącego.
Przepłucz rurkę i układ tłoka wiele razy wodą demineralizowaną.
Sprawdź szczelność.
Informacje dotyczące czyszczenia i serwisu
18 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
2.6
Dekontaminacja przed wysyłką
PRZESTROGA! Używanie zanieczyszczonego urządzenia może skutkować
obrażeniami ciała i zniszczeniem urządzenia.
 Przed wysyłką lub przechowywaniem urządzenia wyczyść je i poddaj
dekontaminacji zgodnie z instrukcją.
Substancje niebezpieczne to:
•
•
•
•
•
•
roztwory stanowiące zagrożenie dla zdrowia
materiały potencjalnie zakaźne
rozpuszczalniki organiczne i reagenty
substancje radioaktywne
białka stanowiące zagrożenie dla zdrowia
DNA
1. Prosimy o przeczytanie informacji w dokumencie "Certyfikat dekontaminacji
zwracanych produktów".
Można go znaleźć na naszej stronie www.eppendorf.com w formie PDF.
2. W certyfikacie dekontaminacji należy podać numer seryjny urządzenia.
3. Do zwracanego urządzenia należy dołączyć dokładnie wypełniony certyfikat
dekontaminacji towaru.
4. Wyślij urządzenie do Eppendorf AG lub do autoryzowanego serwisu.
Przyczyny błędów i rozwiązania
Standard Operating Procedure 19
Polski (PL)
3
Przyczyny błędów i rozwiązania
Objaw/komunikat
Przyczyna
Rozwiązanie
Ciecz kapie z pipety
• Końcówka pipety jest zbyt
luźna.
 Ponownie załóż końcówkę
• Używana jest niewłaściwa
końcówka.
 Użyj oryginalnej końcówki
• Uszkodzony tłok.
 Wymień tłok i uszczelkę
pipety.
Eppendorf.
tłoka.
 Wymień uszczelkę.
• Używana jest ciecz o lekko  Kilkakrotnie przeprowadź
• Uszkodzona uszczelka.
zwiększonym ciśnieniu par
nasyconych.
• Używana jest ciecz o
wysokim ciśnieniu par
nasyconych.
• Końcówka dozująca jest
Błędna objętość
nieszczelna.
dozowana przez
dozowniki wieloskokowe
Przycisk sterujący jest
sztywny
wstępne zwilżanie
końcówki.
 Użyj urządzenia
działającego na zasadzie
wyporu bezpośredniego.
 Użyj nowej końcówki
dozującej.
• Końcówka dozująca jest
zbyt ciepła.
 Zapewnij jednolitą
• Tłok jest zanieczyszczony.
 Wyczyść i nasmaruj tłok.
• Uszczelka jest
zanieczyszczona.
 Wyczyść uszczelkę.
• Uszkodzona uszczelka.
 Wymień uszczelkę.
 Wymień tłok.
 Zdejmij i rozmontuj dolną
• Uszkodzony tłok.
• Do pipety dostały się pary
rozpuszczalnika.
temperaturę.
część.
 Wyczyść i nasmaruj tłok.
Odstępy między testami
20 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
4
Odstępy między testami
Zmiany dotyczące błędu systematycznego i przypadkowego zachodzą stopniowo. Użycie
agresywnych substancji może je przyspieszać. Nie istnieją ogólne zasady ani sposoby
obliczania odstępu pomiędzy testami.
W celu ustalenia indywidualnej częstotliwości kalibracji można przeanalizować wyniki
kalibracji dokumentowane wcześniej przez dłuższy okres czasu.
Odstępy pomiędzy testami mogą być również określone w regulacjach dotyczących
laboratorium. Norma ISO 8655 wymaga kalibracji raz do roku.
Zastosowanie krótszych odstępów pomiędzy procedurami konserwacji, serwisu i
kalibracji zależy od następujących czynników:
• Częstotliwości użytkowania
• Wymaganej dokładności dozownika
• Sposobu obchodzenia się z urządzeniem
• Odczynników
• Regulacji obowiązujących w laboratorium
5
Rodzaje testów
Istnieją różne metody testowania systemów dozujących. Najłatwiejszym i najczęściej
wykonywanym rodzajem kontroli jest wizualna inspekcja dozownika pod kątem
uszkodzeń i zanieczyszczeń. Poszczególne metody testowe opisano w poniższych
rozdziałach.
Kalibrację można przeprowadzić według następujących procedur:
• Miareczkowy
• Fotometryczny
• Grawimetryczny (proces wzorcowy ISO 8655)
5.1
Inspekcja wizualna dla wszystkich dozowników
 Sprawdź stożek końcowy pod kątem zadrapań i pęknięć.
 Sprawdź elementy dozownika pod kątem uszkodzeń.
 Sprawdź dozownik pod kątem zanieczyszczeń zewnętrznych.
 Sprawdź, czy tłok porusza się swobodnie. Nierównomierny ruch tłoka może oznaczać
napęczniałą uszczelkę.
5.2
Inspekcja wizualna dozowników jednoskokowych i biuret butelkowych
 Wymień ciecz w przypadku krystalizacji.
 Wyczyść dozownik.
 Odpowietrz układ, jeśli tworzą się w nim pęcherzyki gazu.
Rodzaje testów
Standard Operating Procedure 21
Polski (PL)
5.3
Sprawdzanie szczelności dozowników działających na zasadzie
poduszki powietrznej
Warunki wstępne
• Temperatura otoczenia jest stała
• Temperatura otoczenia mieści się w zakresie 20 °C – 25 °C
• Wilgotność względna> 50 %
• Końcówka testowa epT.I.P.S.
• Ciecz testowa: woda demineralizowana
• Dozownik, końcówka testowa i ciecz testowa mają temperaturę równą temperaturze
otoczenia
1. Ustaw pipetę na wartość nominalną.
2. Załóż końcówkę pipety.
3. Napełnij i opróżnij końcówkę 5 razy.
Powoduje to nasycenie poduszki powietrznej parą i zapobiega dalszemu parowaniu
cieczy testowej.
4. Pobierz objętość nominalną.
5. Zawieś pipetę pionowo w uchwycie.
Pipetę można też przytrzymać pionowo dwoma palcami. Należy unikać
przenoszenia ciepła dłoni na pipetę.
5.3.1
System dozujący jest szczelny
System dozujący jest szczelny, jeśli w ciągu 15 sekund na końcówce pipety w ogóle nie
formuje się kropla cieczy.
5.3.2
System dozujący jest nieszczelny
System dozujący jest nieszczelny, jeśli w ciągu 15 sekund na końcówce pipety formuje się
kropla cieczy.
1. Sprawdź, czy pipeta jest prawidłowo zmontowana.
2. Sprawdź, czy uszczelka tłoka nie jest uszkodzona.
Wymień uszkodzoną uszczelkę tłoka.
3. Powtórz test szczelności.
Rodzaje testów
22 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
5.4
Sprawdzanie szczelności dozowników działających na zasadzie wyporu
bezpośredniego
W przypadku systemów działających na zasadzie wyporu bezpośredniego o szczelności
decyduje wyłącznie końcówka. Wszystkie końcówki dozujące są jednorazowe i po
intensywnym użyciu mogą zacząć przeciekać.
W przypadku dozowników jednoskokowych i biuret butelkowych o nieszczelności układu
tłok/cylinder świadczy obecność powietrza w układzie rurek. Nieszczelność może być
spowodowana krystalizacją lub uszkodzeniem uszczelek.
 Usuń kryształki z urządzenia.
 Jeśli po wyczyszczeniu urządzenie nadal jest nieszczelne, należy je wysłać do
autoryzowanego serwisu.
5.5
Testy pośrednie – Szybka kontrola
Szybka kontrola to skrócona kalibracja polegająca na wykonaniu 4 pomiarów na każdą
objętość. 4 pomiary nie zapewniają pewności statystycznej. Z tego względu szybka
kontrola nie zastępuje pełnej kalibracji, która zakłada po 10 pomiarów na każdą objętość.
Jeśli wyniki pomiarów wykraczają poza określone tolerancje, konieczna jest kalibracja
dozownika.
5.6
Test zgodności
Z testem zgodności jednoznaczna jest pełna kalibracja. Pomyślny wynik testu zgodności
potwierdza, że błędy pomiaru dozownika mieszczą się w granicach tolerancji.
Test zgodności ma na celu sprawdzenie, czy system dozujący działa w granicach
określonej tolerancji pomiaru. W tym celu należy przeprowadzić kalibrację z użyciem 10
pomiarów na każdą objętość. Użytkownik może dowolnie określić wartości graniczne
mieszczące się w zakresie wartości granicznych ISO. Testy w laboratoriach kalibracyjnych
są zwykle przeprowadzane z użyciem wartości granicznych określonych przez producenta
i polegają na sprawdzeniu zgodności z tymi wartościami.
Warunki wstępne testu grawimetrycznego
Standard Operating Procedure 23
Polski (PL)
6
Warunki wstępne testu grawimetrycznego
Aby uniknąć zakłóceń wyników pomiarowych, należy zminimalizować błędy powodowane
przez sprzęt testowy i metodę testową.
6.1
Przygotowanie stacji pomiarowej
Pełne wyposażenie stacji pomiarowej to:
• Waga analityczna
• Zabezpieczenie przed parowaniem (np. oddzielacz par)
• Termometr
• Higrometr
• Barometr
• Pojemnik na ciecz testową
• Ciecz testowa (woda demineralizowana)
• Końcówki testowe
6.1.1
Waga analityczna i naczynko wagowe
Wiodący producenci wag oferują specjalne naczynka wagowe i zabezpieczenia przed
parowaniem (np. oddzielacze par) do grawimetrycznego testowania pipet. Takie
wyposażenie zapewnia stabilne wyniki ważenia. Błędy pomiarowe spowodowane przez
parowanie zostają znacząco zredukowane, szczególnie w przypadku małych objętości.
Waga analityczna musi spełniać następujące wymagania:
• Wyniki osiągane za pomocą wagi mieszczą się w wymaganych granicach tolerancji
• Wyniki pomiarów są wyświetlane szybko i stabilnie
• Rozdzielczość wagi jest dobrana odpowiednio do testowanej objętości
Wartość nominalna dozownika
Rozdzielczość wagi
1 μL – 10 μL
0,001 mg
1 μL – 100 μL
0,01 mg
100 μL – 1000 μL
0,1 mg
1 mL – 10 mL
0,1 mg
1 mL – 200 mL
1 mg
Naczynko wagowe musi spełniać następujące wymagania:
• Możliwość szczelnego zamknięcia
• Rozmiar dobrany do objętości testowej
• Stosunek wysokości do szerokości co najmniej 3:1
Warunki wstępne testu grawimetrycznego
24 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
6.1.2
Stacja pomiarowa
Stacja pomiarowa musi spełniać następujące wymagania:
• Brak przeciągów
• Stacja robocza wolna od wibracji
• Wilgotność względna > 50 %
• Temperatura otoczenia 15 °C – 30 °C, ±0,5°C
• Brak bezpośredniego promieniowania termicznego
6.2
Ciecz testowa
Jako ciecz testowa używana jest woda destylowana. Pojemnik zawierający ciecz testową
musi być wyposażony w pokrywkę. Zabezpiecza ona ciecz testową przed ochładzaniem z
powodu parowania i zanieczyszczeniem przez kurz.
Ciecz testowa musi spełniać następujące wymagania (ISO 3696):
• Przewodność: ≤ 0,5 mS/m w 25 °C
• Temperatura wody jest równa temperaturze otoczenia
• Odgazowana lub w stanie równowagi z powietrzem
6.3
Końcówki testowe
Wszystkie pipety i dozowniki Eppendorf należy testować za pomocą oryginalnych
końcówek do pipet lub końcówek dozujących Eppendorf.
•
•
•
•
•
Pipety tłokowe – epT.I.P.S.
Urządzenia Multipette i Repeater – Combitip advanced
Biomaster – Mastertip P
Maxipettor – system Maxitip P lub Maxitip S
Varipette – system Varitip P lub Varitip S
6.4
Przenoszenie danych i ocena danych
Oprogramowanie do kalibracji to wygodne narzędzie do automatycznej rejestracji
wartości zmierzonych metodami grawimetrycznymi, konwersji mierzonych wartości do
skorygowanej objętości i obliczania błędów pomiaru na podstawie tych wartości.
6.5
Pozostałe warunki testowe
Czas trwania cyklu testowego (czas potrzebny do zważenia dozowanej objętości)
powinien być jak najkrótszy. Norma ISO 8655 określa maksymalny czas na 60 sekund. W
przypadku wszystkich wymienionych dozowników inspekcja polega na oznaczeniu
objętości dozowania w naczyniu używanym do ważenia (ex).
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 25
Polski (PL)
7
Przeprowadzanie kalibracji
Kalibracja składa się z różnych etapów opisanych w tej procedurze SOP. Poniższy rysunek
zawiera pełen przegląd poszczególnych etapów pracy.
Symbol
Objaśnienie
Rozpoczęcie lub zakończenie procesu.
Pojedyncza czynność lub sekwencja czynności.
Odgałęzienie lub decyzja w ramach sekwencji.
Przeprowadzanie kalibracji
26 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Abb. 7-1:Kompletny proces kalibracji
START
wyczyść
Tak
Przecieka?
Nie
napraw
Tak
Zepsuta?
Nie
wyreguluj
kalibruj
Tolerancja
OK?
Tak
Certyfikat
KONIEC
Rys. 7-1:
Kompletny proces kalibracji
Nie
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 27
Polski (PL)
7.1
7.1.1
Przygotowanie stacji pomiarowej do kalibracji
Przygotowanie dozownika, cieczy testowej i wagi analitycznej
Warunki wstępne
• Dozownik został wyczyszczony.
• Uszkodzone części dozownika zostały wymienione.
• Dozownik został zdekontaminowany, o ile było to konieczne.
 Przygotuj stację pomiarową.
 Wlej ciecz testową.
 Ustaw dozownik i końcówki do pipet blisko stacji pomiarowej.
 Poczekaj co najmniej 2 h, aż dozownik, końcówki do pipet i ciecz testowa
zaaklimatyzują się w pomieszczeniu testowym.
7.1.2
Przygotowywanie dokumentacji
 Wydrukuj listę sprawdzającą (patrz str. 27).
 Wydrukuj protokół testowy lub przygotuj listę w programie Excel.
 Uruchom oprogramowanie do kalibracji.
7.2
Lista sprawdzająca przygotowania do kalibracji
Poniższej listy sprawdzającej można użyć podczas przygotowań do przeprowadzenia
procesu, aby upewnić się, że w czasie kalibracji dostępne będzie całe wymagane
wyposażenie. W tym celu w tabeli umieszczono pola, które można zaznaczać (Tak, Nie,
Nie dotyczy).
Lista sprawdzająca jest podzielona na następujące sekcje:
• A – Warunki testowe
• B – Ciecz testowa
• C – Dozownik
• D – Waga analityczna
• E – Oprogramowanie do kalibracji
Przeprowadzanie kalibracji
28 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
7.2.1
A – Warunki testowe
Liczba
Opis
A01
Dostępny jest stół do ważenia wolny od wibracji.
A02
Dozownik, końcówki do pipet, ciecz testowa itp. mają
temperaturę równą temperaturze otoczenia.
A03
Stacja pomiarowa nie jest narażona na ciągi powietrza.
A04
Temperatura otoczenia wynosi 15 °C – 30 °C, ±0,5°C
A05
Wilgotność względna wynosi > 50 %
A06
Udokumentuj temperaturę, wilgotność i ciśnienie
atmosferyczne.
A07
Osoba testująca jest kompetentna w zakresie obsługi
dozownika.
A08
Udokumentuj dane testowe (imię i nazwisko testującego,
data itp.).
A09
Podaj metodę testową (informacje od producenta, ISO,
norma laboratoryjna, itp.).
A10
Dozowanie cieczy do naczynka wagowego (ex)
7.2.2
Tak
Nie
Nie
Nie
dotyczy
B – Ciecz testowa
Liczba
Opis
B01
Dostępna jest ciecz testowa (zgodna z ISO 3696).
B02
Ciecz testowa ma temperaturę otoczenia.
B03
Większe naczynia zostały napełnione co najmniej
2 h przed kalibracją.
B04
Oddzielacz wilgoci został napełniony cieczą testową
co najmniej 2 h przed kalibracją.
B05
Wstępne napełnianie naczynka wagowego cieczą
testową (ok. 3 mm).
B06
Biureta butelkowa: Ciecz testowa została wlana co
najmniej 2 godziny przed kalibracją.
B07
Dozownik butelkowy: Ciecz testowa została wlana
co najmniej 2 godziny przed kalibracją.
Tak
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 29
Polski (PL)
7.2.3
C – Dozownik
Liczba
Opis
C01
Dozownik został wyczyszczony.
C02
Wadliwe elementy zostały wymienione.
C03
Mechaniczna pipeta tłokowa: Zaślepka regulacji jest
dostępna i nieuszkodzona.
C04
Dozownik elektroniczny: Akumulator jest
naładowany.
C05
Elektroniczny dozownik wieloskokowy: Ustawiono
tryb "Dispensing".
C06
Pipeta elektroniczna: Ustawiono tryb "Pipetting".
C07
Dozownik mechaniczny: Wybrano objętość
nominalną.
C08
System dozujący ze zmienną objętością: Ustawiono
objętość testową.
C09
Pipeta tłokowa: Prawidłowo założona końcówka do
pipet.
C10
Dozownik wieloskokowy: Prawidłowo założona
końcówka dozująca.
7.2.4
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Tak
Nie
D – Waga analityczna
Liczba
Opis
D01
Waga jest ustawiona poziomo.
D02
Waga jest skalibrowana lub dostępny jest ważny certyfikat
kalibracji.
D03
Ustawienie czułości jest dostosowane do objętości testowej.
D04
Objętość naczynka wagowego jest wystarczająca do
wykonania 10 dozowań cieczy o objętości nominalnej.
D05
Waga została włączona co najmniej 2 h godziny przed
kalibracją.
Przeprowadzanie kalibracji
30 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
7.2.5
E – Oprogramowanie do kalibracji
Liczba
Opis
E01
Komputer jest włączony i połączony z wagą
analityczną.
E02
Oprogramowanie do kalibracji może rejestrować
mierzone wartości.
E03
Oprogramowanie do kalibracji i waga analityczna są
przygotowane do komunikacji.
7.3
Tak
Nie
Nie
dotyczy
Wykonywanie serii pomiarów
Wartości zmierzone w ramach serii pomiarów muszą być oznaczane jedna po drugiej.
Ogranicza to ryzyko błędów lub odchyleń pomiędzy zmierzonymi wartościami.
7.3.1
Objętość znamionowa
Objętość nominalna pipety tłokowej jest wydrukowana na pipecie i oznacza największą
objętość, jaką można wybrać.
W przypadku dozowników mechanicznych objętość nominalna jest obliczana na
podstawie:
• Największego ustawienia selektora
• Objętości końcówki dozującej
• Objętości dozowania
W przypadku dozowników elektronicznych objętość nominalna zależy od objętości
założonej końcówki dozującej.
7.3.2
Liczba mierzonych wartości
Pipety jednokanałowe o zmiennej objętości:
• Po 10 mierzonych wartości na objętość testową
Pipety wielokanałowe:
• Po 10 mierzonych wartości na kanał dla każdej objętości testowej
Oznacza to:
– 8 kanałów = 240 mierzonych wartości
– 12 kanałów = 360 mierzonych wartości
Na wszystkie kanały należy założyć końcówkę do pipety i napełnić ją cieczą
testową, nawet jeśli tylko jeden kanał może być zmierzony grawimetrycznie.
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 31
Polski (PL)
7.3.3
Objętość testowa
W przypadku pipet o zmiennej objętości testowane są następującej objętości:
• 10 % objętości nominalnej lub najmniejsza objętość, którą można wybrać (należy
wybrać większą z tych dwóch objętości)
• 50 % objętości nominalnej
• 100 % objętości nominalnej lub
• Opcjonalnie: dowolny wybór objętości testowej (np. ze względu na wymogi regulacji
obowiązujących laboratorium)
7.3.4
Przegląd procesu kalibracji
Proces kalibracji różni się w zależności od grupy urządzeń. Poniższy przegląd ilustruje te
różnice.
Symbol
Objaśnienie
Rozpoczęcie lub zakończenie procesu.
Pojedyncze działanie lub sekwencja działań.
Odgałęzienie lub decyzja do podjęcia w ramach sekwencji.
Przeprowadzanie kalibracji
32 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Abb. 7-2:Proces kalibracji poszczególnych grup urządzeń
Pipeta tłokowa
Dozownik wieloskokowy
Załóż końcówkę
testową
Załóż końcówkę
testową
10 %
50 %
100 %
Ustaw objętość
testową
10 %
50 %
100 %
Ustaw objętość
testową
Dozownik jednoskokowy
Biureta butelkowa
10 %
50 %
100 %
Ustaw objętość
testową
5×
Pobierz/dozuj
1×
Pobierz/dozuj
Pobierz bez
pęcherzyków powietrza
Test dozowania
Test dozowania
Test dozowania
10×
Zmierzona wartość
10×
Zmierzona wartość
10×
Zmierzona wartość
3
Serie
pomiarów
3
Serie
pomiarów
3
Serie
pomiarów
Tak
KONIEC
Rys. 7-2:
Nie
Nie
Tak
KONIEC
Proces kalibracji poszczególnych grup urządzeń
Tak
KONIEC
Nie
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 33
Polski (PL)
7.3.5
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne pipety jednokanałowe
Warunki wstępne
• Została założona końcówka testowa.
Końcówki testowej można używać do przeprowadzenia całej kalibracji.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Ustaw objętość testową.
Pobierz i wypuść ciecz testową 5 razy.
Zanurz końcówkę testową w cieczy testowej pionowo na kilka milimetrów.
Utrzymując głębokość zanurzenia, pobierz ciecz testową powolnym i jednostajnym
ruchem.
Poczekaj, aż pobieranie cieczy zostanie zakończone.
Wyjmij końcówkę testową z cieczy.
Zetknij końcówkę testową z wewnętrzną ścianką probówki w naczynku testowym pod
ostrym kątem.
Wykonaj dozowanie testowe.
Określ zmierzone wartości dla każdej objętości testowej.
7.3.6
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne pipety wielokanałowe
Warunki wstępne
• Na wszystkie kanały założono końcówki.
Końcówek testowych można używać do przeprowadzenia całej kalibracji.
Każdy kanał należy sprawdzić oddzielnie. W tym celu używa się albo wagi analitycznej
zawierającej po jednym ogniwie obciążnikowym na każdy kanał albo specjalnego
urządzenia ze spustem służącym do usuwania cieczy z pozostałych kanałów.
1.
2.
3.
4.
Ustaw objętość testową.
Pobierz i wypuść ciecz testową 5 razy.
Zanurz końcówki testowe w cieczy testowej pionowo na kilka milimetrów.
Utrzymując głębokość zanurzenia, pobierz ciecz testową powolnym i jednostajnym
ruchem.
5. Poczekaj, aż pobieranie cieczy zostanie zakończone.
6. Wyjmij końcówki testowe z cieczy.
7. Zetknij końcówkę testową kanału, który jest testowany, z wewnętrzną ścianką
probówki w naczynku testowym pod ostrym kątem.
8. Dozuj ciecz testową szybko i równo na wewnętrzną ściankę probówki.
9. Odrzuć ciecz testową z pozostałych kanałów.
10.Przeprowadź dozowanie testowe.
11.Określ zmierzone wartości dla każdego kanału i każdej objętości testowej.
Przeprowadzanie kalibracji
34 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
7.3.7
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne pipety jednokanałowe
Pipety elektroniczne są testowane tylko w jednym trybie pracy. Błędy pomiarowe zdarzają
się we wszystkich trybach pracy. Ewentualna korekta ma taki sam wpływ na wszystkie
tryby.
Końcówek testowych można używać do przeprowadzenia całej kalibracji.
1. Ustaw prędkość pobierania i prędkość dozowania (patrz Warunki badania str. 46).
2. Ustaw tryb pracy (patrz Warunki badania str. 46).
3. Załóż końcówkę testową.
4. Ustaw objętość testową.
5. Pobierz i wypuść ciecz testową 5 razy.
6. Zanurz końcówkę testową w cieczy testowej pionowo na kilka milimetrów.
7. Utrzymując głębokość zanurzenia, pobierz ciecz testową.
8. Poczekaj, aż pobieranie cieczy zostanie zakończone.
9. Wyjmij końcówkę testową z cieczy.
10.Zetknij końcówkę testową z wewnętrzną ścianką probówki w naczynku testowym pod
ostrym kątem.
11.Dozuj ciecz testową na wewnętrzną ściankę probówki.
7.3.8
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne pipety wielokanałowe
Pipety elektroniczne są testowane tylko w jednym trybie pracy. Błędy pomiarowe zdarzają
się we wszystkich trybach pracy. Ewentualna korekta ma taki sam wpływ na wszystkie
tryby.
Końcówek testowych można używać do przeprowadzenia całej kalibracji.
1. Ustaw prędkość pobierania i prędkość dozowania (patrz Warunki badania str. 46).
2. Ustaw tryb pracy (patrz Warunki badania str. 46).
3. Załóż końcówki testowe na wszystkie kanały.
4. Ustaw objętość testową.
5. Pobierz i wypuść ciecz testową 5 razy.
6. Zanurz końcówki testowe w cieczy testowej pionowo na kilka milimetrów.
7. Utrzymując głębokość zanurzenia, pobierz ciecz testową.
8. Poczekaj, aż pobieranie cieczy zostanie zakończone.
9. Powoli wyjmij końcówki testowe z cieczy.
10.Zetknij końcówkę testową kanału, który jest testowany, z wewnętrzną ścianką
probówki w naczynku testowym pod ostrym kątem.
11.Przeprowadź dozowanie testowe.
Dozuj ciecz testową na wewnętrzną ściankę probówki.
12.Określ zmierzone wartości dla każdej objętości testowej.
Przeprowadzanie kalibracji
Standard Operating Procedure 35
Polski (PL)
7.3.9
Określanie mierzonych wartości – Systemy hybrydowe
W zależności od założonej końcówki testowej system hybrydowy (Varipette/Maxipettor)
pracuje albo na zasadzie poduszki powietrznej albo wyporu bezpośredniego. W związku z
tym mierzone wartości należy określić albo zgodnie z procedurą dla mechanicznych pipet
jednokanałowych albo dla mechanicznych dozowników wieloskokowych.
Jako końcówki testowej użyj końcówki dozującej, która jest zwykle używana w
Twoim laboratorium.
1.
2.
3.
4.
5.
Załóż końcówkę testową.
Ustaw objętość testową.
Przeprowadź kalibrację odpowiednią dla założonej końcówki testowej.
Przeprowadź dozowanie testowe.
Określ zmierzone wartości dla każdej objętości testowej.
7.3.10
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe
Eppendorf zaleca użycie końcówek 5 mL Combitip advanced, ponieważ za pomocą tych
końcówek jest przeprowadzana kontrola jakości nowych dozowników wieloskokowych.
Jednakże do kalibracji można użyć każdej innej końcówki Combitip advanced. Eppendorf
określa maksymalny dopuszczalny błąd dla każdej końcówki Combitip advanced.
• Ustawienie selektora na 1 odpowiada 10 % objętości nominalnej
• Ustawienie selektora na 5 odpowiada 50 % objętości nominalnej
• Ustawienie selektora na 10 odpowiada 100 % objętości nominalnej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Załóż końcówkę testową.
Ustaw objętość testową.
Ustaw prędkość.
Pobierz i wypuść ciecz testową jeden raz.
Przeprowadź dozowanie testowe.
Określ mierzone wartości.
Przeprowadzanie kalibracji
36 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
7.3.11
Określanie mierzonych wartości – Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe
Eppendorf zaleca użycie końcówek 5 mL Combitip advanced, ponieważ za pomocą tych
końcówek jest przeprowadzana kontrola jakości nowych dozowników wieloskokowych.
Jednakże do kalibracji można użyć każdej innej końcówki Combitip advanced. Eppendorf
określa maksymalny dopuszczalny błąd dla każdej końcówki Combitip advanced.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ustaw tryb pracy Dis.
Załóż końcówkę testową.
Ustaw objętość testową.
Pobierz i wypuść ciecz testową jeden raz.
Przeprowadź dozowanie testowe.
Określ zmierzone wartości dla każdej objętości testowej.
7.3.12
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne dozowniki
jednoskokowe
Varispenser/Varispenser plus
1.
2.
3.
4.
5.
Postaw zlewkę na wadze analitycznej.
Ustaw objętość testową.
Pobierz ciecz testową bez pęcherzyków powietrza.
Przeprowadź dozowanie testowe.
Określ zmierzone wartości dla każdej objętości testowej.
7.3.13
1.
2.
3.
4.
Określanie mierzonych wartości – Mechaniczne biurety butelkowe
Postaw zlewkę na wadze analitycznej.
Usuń pęcherzyki powietrza z systemu dozującego.
Przeprowadź dozowanie testowe.
Określ zmierzone wartości dla objętości testowej.
Ocena kalibracji
Standard Operating Procedure 37
Polski (PL)
8
Ocena kalibracji
Aby określić sprawność dozowników, należy oznaczyć błąd systematyczny i przypadkowy.
Wnioski można wyciągnąć dopiero na podstawie kombinacji obu tych błędów.
Abb. 8-1:Rozkład zmierzonych wartości
1
2
3
4
Rys. 8-1:
Rozkład zmierzonych wartości
1
Niska precyzja i dokładność
3
Niska precyzja, dobra dokładność
2
Dobra precyzja i dokładność
4
Dobra precyzja, niska dokładność
Błąd systematyczny i przypadkowy jest obliczany w ramach następujących kroków:
• Przekształć wartość masy na objętość
• Wyciągnij średnią ze zmierzonych wartości objętości
• Oblicz błąd systematyczny i przypadkowy
Ocena kalibracji
38 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
8.1
Przekształcanie wartości zmierzonych grawimetrycznie na objętość
Wartości zmierzone metodami grawimetrycznymi należy przekształcić na wartości
objętości. Współczynnik korekcji Z uwzględnia zależność gęstości wody od temperatury i
ciśnienia atmosferycznego.
 Pomnóż wartość zmierzoną metodami
grawimetrycznymi przez współczynnik
korekcji Z.
Wynik to zmierzona wartość objętości.
Symbol
Objaśnienie
Współczynnik korekcji
Wartość zmierzona grawimetrycznie
Objętość
Ocena kalibracji
Standard Operating Procedure 39
Polski (PL)
8.2
Współczynnik korekcji Z
Tabelaryczne przedstawienie wartości korekcji dla wody destylowanej w zależności od
temperatury i ciśnienia atmosferycznego.
Temperatura
w °C
15
15,5
16
16,5
17
17,5
18
18,5
19
19,5
20
20,5
21
21,5
22
22,5
23
23,5
24
24,5
25
25,5
26
26,5
27
27,5
28
28,5
29
29,5
30
Współczynnik korekcji Z w μL/mg
800 hPa 850 hPa 900 hPa 950 hPa 1000 hPa 1013 hPa
1,0017 1,0018 1,0019 1,0019 1,0020
1,0020
1,0018 1,0019 1,0019 1,0020 1,0020
1,0020
1,0019 1,0020 1,0020 1,0021 1,0021
1,0021
1,0020 1,0020 1,0021 1,0021 1,0022
1,0022
1,0021 1,0021 1,0022 1,0022 1,0023
1,0023
1,0022 1,0022 1,0023 1,0023 1,0024
1,0024
1,0022 1,0023 1,0023 1,0024 1,0025
1,0025
1,0023 1,0024 1,0024 1,0025 1,0025
1,0026
1,0024 1,0025 1,0025 1,0026 1,0026
1,0027
1,0025 1,0026 1,0026 1,0027 1,0027
1,0028
1,0026 1,0027 1,0027 1,0028 1,0028
1,0029
1,0027 1,0028 1,0028 1,0029 1,0029
1,0030
1,0028 1,0029 1,0029 1,0030 1,0031
1,0031
1,0030 1,0030 1,0031 1,0031 1,0032
1,0032
1,0031 1,0031 1,0032 1,0032 1,0033
1,0033
1,0032 1,0032 1,0033 1,0033 1,0034
1,0034
1,0033 1,0033 1,0034 1,0034 1,0035
1,0035
1,0034 1,0035 1,0035 1,0036 1,0036
1,0036
1,0035 1,0036 1,0036 1,0037 1,0037
1,0038
1,0037 1,0037 1,0038 1,0038 1,0039
1,0039
1,0038 1,0038 1,0039 1,0039 1,0040
1,0040
1,0039 1,0040 1,0040 1,0041 1,0041
1,0041
1,0040 1,0041 1,0041 1,0042 1,0042
1,0043
1,0042 1,0042 1,0043 1,0043 1,0044
1,0044
1,0043 1,0044 1,0044 1,0045 1,0045
1,0045
1,0045 1,0045 1,0046 1,0046 1,0047
1,0047
1,0046 1,0046 1,0047 1,0047 1,0048
1,0048
1,0047 1,0048 1,0048 1,0049 1,0049
1,0050
1,0049 1,0049 1,0050 1,0050 1,0051
1,0051
1,0050 1,0051 1,0051 1,0052 1,0052
1,0052
1,0052 1,0052 1,0053 1,0053 1,0054
1,0054
1050 hPa
1,0020
1,0021
1,0022
1,0022
1,0023
1,0024
1,0025
1,0026
1,0027
1,0028
1,0029
1,0030
1,0031
1,0032
1,0033
1,0034
1,0036
1,0037
1,0038
1,0039
1,0040
1,0042
1,0043
1,0044
1,0046
1,0047
1,0048
1,0050
1,0051
1,0053
1,0054
Ocena kalibracji
40 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
8.3
Obliczanie średniej arytmetycznej objętości
Wyciągnij średnią ze zmierzonych wartości.
 Podziel sumę wartości objętości przez
liczbę pomiarów.
Wynik: średnia arytmetyczna objętości.
Symbol
Objaśnienie
Średnia
Objętość
Liczba pomiarów
Ocena kalibracji
Standard Operating Procedure 41
Polski (PL)
8.4
Obliczanie błędu systematycznego
Błąd systematyczny to miara odchylenia średniej dozowanej objętości od nastawy
objętości.
8.4.1
Bezwzględny błąd systematyczny
 Odejmij ustawioną objętość testową od
= −−
8.4.2
średniej objętości.
Wynik: bezwzględny błąd pomiaru
wyrażony w jednostkach objętości.
Względny błąd systematyczny
 Pomnóż bezwzględny błąd pomiaru
=
Symbol
(− −
) · 100 %
przez 100 i podziel wynik przez objętość
testową.
Wynik: względny błąd pomiaru w
procentach.
Objaśnienie
Błąd systematyczny
Średnia objętość
Objętość testowa
Ocena kalibracji
42 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
8.5
Obliczanie błędu przypadkowego
Odchylenie standardowe jest miarą rozproszenia poszczególnych wartości wokół średniej
dozowanej objętości.
8.5.1
Bezwzględny błąd przypadkowy
 Oblicz odchylenie standardowe dla
wartości objętości.
Wynik: bezwzględny błąd przypadkowy.
8.5.2
Względny błąd przypadkowy
 Pomnóż bezwzględny błąd pomiaru
=
Symbol
100 % ·
przez 100 i podziel wynik przez średnią
objętość.
Wynik: procentowy błąd pomiaru.
Objaśnienie
Odchylenie standardowe powtarzalności
Liczba pomiarów
Objętość testowa
Średnia objętość
Współczynnik zmienności
Ocena kalibracji
Standard Operating Procedure 43
Polski (PL)
8.6
Protokół testu
Wyniki kalibracji i wszystkie wypływające na nią czynniki należy udokumentować.
Poniższe rozdziały opisują zawartość protokołu testu.
8.6.1
Osoba testująca
Nazwisko
Imię
Dział
Data kalibracji
8.6.2
Dozownik
Producent
Rodzaj
Numer modelu
Objętość nominalna
Numer seryjny
8.6.3
Końcówka testowa
Producent
Przeznaczenie
Objętość
Numer partii
8.6.4
Waga analityczna
Producent
Model
Numer seryjny
Ostatnia kalibracja
8.6.5
Regulacja
Przyczyna regulacji (ex)
Regulacja wykonana przez
Ocena kalibracji
44 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
8.6.6
Warunki testowe
Temperatura powietrza w °C
Ciśnienie atmosferyczne w hPa
Wilgotność względna w %
Temperatura cieczy testowej °C
8.6.7
Proces testowania
ISO 8655
Regulamin laboratorium
Informacje producenta
Inne
8.6.8
Seria pomiarów
Seria pomiarów 1
Zmierzone
wartości
Wartość
rzeczywista
Wartość
ustawiona
Wartość
znamionowa
Wartość
rzeczywista
Wartość
ustawiona
Wartość
znamionowa
Wartość średnia
Błąd systematyczny
Błąd przypadkowy
Komentarz
Seria pomiarów 2
Zmierzone
wartości
Wartość średnia
Błąd systematyczny
Błąd przypadkowy
Komentarz
Ocena kalibracji
Standard Operating Procedure 45
Polski (PL)
Seria pomiarów 3
Zmierzone
wartości
Wartość
rzeczywista
Wartość średnia
Błąd systematyczny
Błąd przypadkowy
Komentarz
8.6.9
Czyszczenie
Imię
Nazwisko
Dział
Data
Komentarz
8.6.10
Serwis
Imię
Nazwisko
Dział
Data
Wymienione części
Komentarz
Wartość
ustawiona
Wartość
znamionowa
Dopuszczalne błędy pomiarowe
46 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Tabele błędów pomiarowych zawarte w tym rozdziale są posortowane
alfabetycznie według nazwy produktu.
9.1
Warunki badania
Warunki testowe i analiza wyników były zgodne z normą ISO 8655, część 6. Testy
wykonano z użyciem normalizowanej wagi analitycznej z oddzielaczem wilgoci.
•
•
•
•
Liczba oznaczeń przypadająca na każdą objętość: 10
Woda, zgodnie z normą ISO 3696
Test w temperaturze 20°C – 27°C ±0,5°C
Dozowanie na wewnętrzną ściankę probówki
9.1.1
Multipette E3/E3x
• Test przy całkowicie naładowanej Combitip advanced
• Poziom prędkości: 5
9.1.2
Multipette stream/Xstream
• Tryb pracy: Dis
• Poziom prędkości: 7
9.1.3
Xplorer/Xplorer plus
• Tryb pracy: Pip
• Poziom prędkości: 5
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 47
Polski (PL)
9.2
Biomaster – Błąd pomiaru
Model
1 μL – 20 μL
Końcówka
testowa
Mastertip
20 μL
jasnoszara
52 mm
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
2 μL
6,0
0,12
4,0
0,08
3 μL
5,0
0,15
3,0
0,09
5 μL
4,0
0,2
2,0
0,1
10 μL
3,0
0,3
1,5
0,15
20 μL
2,0
0,4
0,8
0,16
Dopuszczalne błędy pomiarowe
48 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.3
Multipette/Repeater E3/E3x – Błąd pomiaru
Końcówka testowa Zakres objętości Objętość
Combitip advanced
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,1 mL
biała
1 μL – 100 μL
0,2 mL
jasnoniebieska
2 μL – 200 μL
0,5 mL
fioletowa
5 μL – 500 μL
1 mL
żółty
10 μL – 1000 μL
2,5 mL
zielony
5 mL
niebieski
10 mL
pomarańczowy
25 mL
czerwona
50 mL
jasnoszary
25 μL – 2500 μL
50 μL – 5000 μL
0,1 mL – 10 mL
± μL
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
10 μL
1,6
0,16
2,5
0,25
50 μL
1,0
0,5
1,5
0,75
100 μL
1,0
1,0
0,5
0,5
20 μL
1,3
0,26
1,5
0,3
100 μL
1,0
1,0
1,0
1,0
200 μL
1,0
2,0
0,5
1,0
50 μL
0,9
0,45
0,8
0,4
250 μL
0,9
2,25
0,5
1,25
500 μL
0,9
4,5
0,3
1,5
100 μL
0,9
0,9
0,55
0,55
500 μL
0,6
3,0
0,3
1,5
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,00
250 μL
0,8
2,0
0,45
1,125
1250 μL
0,5
6,25
0,3
3,75
2500 μL
0,5
12,5
0,15
3,75
500 μL
0,8
4,0
0,35
1,75
2500 μL
0,5
12,5
0,25
6,25
5000 μL
0,5
25
0,15
7,50
1 mL
0,5
5
0,25
2,5
5 mL
0,4
20
0,25
12,5
10 mL
0,4
40
0,15
15
0,25 mL – 25 mL 2,5 mL
0,5 mL – 50 mL
0,3
7,5
0,35
8,8
12,5 mL
0,3
37,5
0,25
31,3
25 mL
0,3
75
0,15
37,5
5 mL
0,3
15
0,5
25
25 mL
0,3
75
0,20
50
50 mL
0,3
150
0,15
75
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 49
Polski (PL)
9.4
Multipette/Repeater M4 – Błąd pomiaru
Końcówka testowa Zakres objętości Objętość
Combitip advanced
testowa
0,1 mL
biała
0,1 μL – 20 μL
0,2 mL
jasnoniebieska
2 μL – 40 μL
0,5 mL
fioletowa
5 μL – 100 μL
1 mL
żółta
10 μL – 200 μL
2,5 mL
zielona
5 mL
niebieska
10 mL
pomarańczowa
25 mL
czerwona
50 mL
jasnoszara
25 μL – 500 μL
50 μL – 1000 μL
0,1 mL – 2 mL
0,25 mL – 5 mL
0,5 mL – 10mL
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
2 μL
1,6
0,032
3,0
0,06
10 μL
1,2
0,12
2,4
0,24
20 μL
1,0
0,2
2,0
0,4
4 μL
1,3
0,052
2,0
0,08
20 μL
0,8
0,16
1,5
0,3
40 μL
0,8
0,32
1,5
0,6
10 μL
0,9
0,09
1,5
0,15
50 μL
0,8
0,4
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,6
0,6
20 μL
0,9
0,18
0,9
0,18
100 μL
0,6
0,06
0,6
0,06
200 μL
0,6
1,2
0,4
0,8
50 μL
0,8
0,4
0,8
0,4
250 μL
0,6
1,5
0,6
1,5
500 μL
0,5
2,5
0,3
1,5
100 μL
0,6
0,6
0,6
0,6
500 μL
0,5
2,5
0,5
2,5
1000 μL
0,5
5,0
0,25
2,5
0,2 mL
0,5
1,0
0,6
1,2
1 mL
0,5
5
0,4
4
2 mL
0,5
10
0,25
5,0
0,5 mL
0,4
2,0
0,6
3,0
2,5 mL
0,3
2,5
0,5
12,5
5 mL
0,3
15
0,25
12,5
1 mL
0,3
3,0
0,5
5,0
5 mL
0,3
15
0,5
25
10 mL
0,3
30
0,3
30
Dopuszczalne błędy pomiarowe
50 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.5
Multipette/Repeater plus – Błąd pomiaru
Końcówka testowa Zakres objętości Objętość
Combitip advanced
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,1 mL
biała
1 μL – 20 μL
0,2 mL
jasnoniebieska
2 μL – 40 μL
0,5 mL
fioletowa
5 μL – 50 μL
1 mL
żółta
10 μL – 200 μL
2,5 mL
zielona
5 mL
niebieska
10 mL
pomarańczowa
25 mL
czerwona
50 mL
jasnoszara
25 μL – 500 μL
50 μL – 1000 μL
0,1 mL – 2 mL
0,25 mL – 5 mL
0,5 mL – 10 mL
Błąd
przypadkowy
± μL
±%
± μL
2 μL
1,6
0,032
3,0
0,06
10 μL
1,2
0,12
2,4
0,24
20 μL
1,0
0,2
2,0
0,4
4 μL
1,3
0,052
2,0
0,08
20 μL
0,8
0,16
1,5
0,3
40 μL
0,8
0,32
1,5
0,6
10 μL
0,9
0,09
1,5
0,15
50 μL
0,8
0,4
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,6
0,6
20 μL
0,9
0,18
0,9
0,18
100 μL
0,6
0,06
0,6
0,06
200 μL
0,6
1,2
0,4
0,8
50 μL
0,8
0,4
0,8
0,4
250 μL
0,6
1,5
0,6
1,5
500 μL
0,5
2,5
0,3
1,5
100 μL
0,6
0,6
0,6
0,6
500 μL
0,5
2,5
0,5
2,5
1000 μL
0,5
5,0
0,25
2,5
0,2 mL
0,5
1,0
0,6
1,2
1 mL
0,5
5
0,4
4
2 mL
0,5
10
0,25
5,0
0,5 mL
0,4
2,0
0,6
3,0
2,5 mL
0,3
2,5
0,5
12,5
5 mL
0,3
15
0,25
12,5
1 mL
0,3
3,0
0,5
5,0
5 mL
0,3
15
0,5
25
10 mL
0,3
30
0,3
30
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 51
Polski (PL)
9.6
Multipette/Repeater stream/Xstream – Błąd pomiaru
Końcówka testowa Zakres objętości Objętość
Combitip advanced
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,1 mL
biała
1 μL – 100 μL
0,2 mL
jasnoniebieska
2 μL – 200 μL
0,5 mL
fioletowa
5 μL – 500 μL
1 mL
żółta
10 μL – 1000 μL
2,5 mL
zielona
5 mL
niebieska
10 mL
pomarańczowa
25 mL
czerwona
50 mL
jasnoszara
25 μL – 2500 μL
±%
± μL
10 μL
1,6
0,16
2,5
0,25
50 μL
1,0
0,5
1,5
0,75
100 μL
1,0
1,0
0,5
0,5
20 μL
1,3
0,26
1,5
0,3
100 μL
1,0
1,0
1,0
1,0
200 μL
1,0
2,0
0,5
1,0
50 μL
0,9
0,45
0,8
0,4
250 μL
0,9
2,25
0,5
1,25
500 μL
0,9
4,5
0,3
1,5
100 μL
0,9
0,9
0,55
0,55
500 μL
0,6
3,0
0,3
1,5
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,00
250 μL
0,8
2,0
0,45
1,125
1250 μL
0,5
6,25
0,3
3,75
2500 μL
0,5
12,5
0,15
3,75
0,8
4,0
0,35
1,75
2500 μL
0,5
12,5
0,25
6,25
5000 μL
0,5
25
0,15
7,50
50 μLd – 5000 μL 500 μL
0,1 mL – 10 mL
± μL
Błąd
przypadkowy
1 mL
0,5
5
0,25
2,5
5 mL
0,4
20
0,25
12,5
10 mL
0,4
40
0,15
15
0,25 mL – 25 mL 2,5 mL
0,5 mL – 50 mL
0,3
7,5
0,35
8,8
12,5 mL
0,3
37,5
0,25
31,3
25 mL
0,3
75
0,15
37,5
5 mL
0,3
15
0,5
25
25 mL
0,3
75
0,20
50
50 mL
0,3
150
0,15
75
Dopuszczalne błędy pomiarowe
52 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.7
9.7.1
Model
1 μL
2 μL
5 μL
Reference – Błąd pomiaru
Reference – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości
Końcówka testowa
epT.I.P.S.
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
10 μL
10 μL
20 μL
25 μL
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
50 μL
100 μL
200 μL
250 μL
500 μL
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
1000 μL
1500 μL
2000 μL
2500 μL
500 μL – 2500 μL
czerwona
115 mm
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
2,5
0,025
1,8
0,018
2,0
0,04
1,2
0,024
1,5
0,075
0,8
0,04
1,0
0,1
0,5
0,05
1,0
0,1
0,5
0,05
0,8
0,16
0,3
0,06
0,8
0,2
0,3
0,075
0,7
0,35
0,3
0,15
0,6
0,6
0,2
0,2
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,5
0,2
0,5
0,6
3,0
0,2
1,0
0,6
6,0
0,2
2,0
0,6
9,0
0,2
3,0
0,6
12
0,2
4,0
0,6
15
0,2
5,0
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 53
Polski (PL)
9.7.2
Reference – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,1 μL – 2,5 μL
0,5 μL – 10 μL
2 μL – 20 μL
2 μL – 20 μL
10 μL– 100 μL
50 μL – 200 μL
50 μL – 250 μL
100 μL – 1000 μL
500 μL – 2500 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 10 μL
ciemnoszara
34 mm
0,25 μL
12,0
0,03
6,0
0,015
1,25 μL
2,5
0,031
1,5
0,019
2,5 μL
1,4
0,035
0,7
0,018
0,5 μL – 20 μL
jasnoszara
46 mm
1 μL
2,5
0,025
1,8
0,018
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,4
0,04
0,5 μL – 20 μL
jasnoszara
46 mm
2 μL
3,0
0,06
2,0
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,5
0,05
20 μL
0,8
0,16
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
2 μL
5,0
0,1
1,5
0,03
10 μL
1,2
0,12
0,6
0,06
20 μL
1,0
0,2
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
0,7
0,07
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,15
0,15
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,9
0,9
0,3
0,3
200 μL
0,6
1,2
0,2
0,4
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
50 μL
1,4
0,7
0,3
0,15
100 μL
1,1
1,1
0,3
0,3
250 μL
0,6
1,5
0,2
0,5
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,3
0,3
500 μL
1,0
5,0
0,2
1,0
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,0
500 μL – 2500 μL 0,5 mL
czerwona
1,25 mL
115 mm
2,5 mL
1,5
7,5
0,3
1,5
0,8
10
0,2
2,5
0,6
15
0,2
5,0
Dopuszczalne błędy pomiarowe
54 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.8
9.8.1
Model
1 μL
2 μL
5 μL
10 μL
Reference 2 – Błąd pomiaru
Reference 2 – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości
Końcówka testowa
epT.I.P.S.
0,1 μL – 10 μL
ciemnoszara
34 mm
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
2,5
0,025
1,8
0,018
2,0
0,04
1,2
0,024
1,2
0,1 μL – 20 μL
kolor szary pośredni 1,0
40 mm
0,06
0,6
0,03
0,1
0,5
0,05
0,16
0,3
0,06
20 μL
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
0,8
10 μL
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
1,2
0,12
0,6
0,06
1,0
0,2
0,3
0,06
1,0
0,25
0,3
0,075
20 μL
25 μL
50 μL
0,7
0,35
0,3
0,15
100 μL
0,6
0,6
0,2
0,2
200 μL
200 μL
250 μL
500 μL
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
1000 μL
2,0 mL
2,5 mL
0,5 mL – 2,5 mL
czerwona
115 mm
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,5
0,2
0,5
0,6
3,0
0,2
1,0
0,6
6,0
0,2
2,0
0,6
12
0,2
4
0,6
15
0,2
5
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 55
Polski (PL)
9.8.2
Reference 2 – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,1 μL – 2,5 μL
0,5 μL – 10 μL
2 μL – 20 μL
2 μL – 20 μL
10 μL – 100 μL
20 μL – 200 μL
30 μL – 300 μL
100 μL – 1000 μL
0,25 mL – 2,5 mL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 10 μL
ciemnoszara
34 mm
0,1 μL
48,0
0,048
12,0
0,012
0,25 μL
12,0
0,03
6,0
0,015
1,25 μL
2,5
0,031
1,5
0,019
2,5 μL
1,4
0,035
0,7
0,018
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
0,5 μL
8,0
0,04
5,0
0,025
1 μL
2,5
0,025
1,8
0,018
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
0,04
10 μL
1,0
0,10
0,4
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
2 μL
3,0
0,06
1,5
0,03
10 μL
1,0
0,10
0,6
0,06
20 μL
0,8
0,16
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
2 μL
5,0
0,10
1,5
0,03
10 μL
1,2
0,12
0,6
0,06
20 μL
1,0
0,2
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
0,7
0,07
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,2
0,2
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
20 μL
2,5
0,5
0,7
0,14
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
150 μL
300 μL
0,6
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,6
0,6
500 μL
1,0
5,0
0,2
1,0
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,0
0,25 mL – 2,5 mL 0,25 mL
czerwona
1,25 mL
115 mm
2,5 mL
4,8
12
1,2
3
0,8
10
0,2
2,5
0,6
15
0,2
5
100 μL
1,0
1,0
0,3
0,3
200 μL
0,6
1,2
0,2
0,4
2,5
0,75
0,7
0,21
1,0
1,5
0,3
0,45
1,8
0,2
0,6
Dopuszczalne błędy pomiarowe
56 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Model
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
0,5 mL – 5 mL
0,5 mL – 5 mL
1 mL – 10 mL
1 mL – 10 mL
9.8.3
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
0,1 mL – 5 mL
fioletowa
120 mm
0,5 mL
2,4
12
0,6
3
2,5 mL
1,2
30
0,25
6
5,0 mL
0,6
30
0,15
7,5
0,1 mL – 5 mL L
fioletowa
175 mm
0,5 mL
5,0
25
1,0
5,0
2,5 mL
3,0
75
0,9
22,5
5,0 mL
2,0
100
0,8
40
1 mL – 10 mL
turkusowa
165 mm
1,0 mL
3,0
30
0,6
6
5,0 mL
0,8
40
0,2
10
10,0 mL
0,6
60
0,15
15
1 mL – 10 mL L
turkusowa
243 mm
1,0 mL
6,0
6
1,0
10
5,0 mL
3,0
150
0,9
45
10,0 mL
2,0
200
0,7
70
Reference 2 – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
10 μL – 100 μL
30 μL – 300 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
0,5 μL
12,0
0,06
8,0
0,04
1 μL
8,0
0,08
5,0
0,05
5 μL
4,0
0,2
2,0
0,1
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
2,0
0,2
50 μL
1,0
0,5
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,3
0,3
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
3,0
0,9
1,0
0,3
150 μL
1,0
1,5
0,5
0,75
300 μL
0,6
1,8
0,3
0,9
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 57
Polski (PL)
9.9
9.9.1
Research – Błąd pomiaru
Research – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości
Model
Końcówka testowa
epT.I.P.S.
10 μL
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
20 μL
25 μL
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
1,2
0,12
0,6
0,06
1,0
0,2
0,3
0,06
1,0
0,25
0,3
0,075
0,15
50 μL
0,7
0,35
0,3
100 μL
0,6
0,6
0,2
0,2
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,5
0,2
0,5
0,6
3,0
0,2
1,0
0,6
6,0
0,2
2,0
200 μL
0,05 mL – 1 mL
niebieska
71 mm
250 μL
500 μL
1000 μL
9.9.2
Research – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,1 μL – 2,5 μL
0,5 μL – 10 μL
2 μL – 20 μL
10 μL – 100 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 10 μL
ciemnoszara
34 mm
0,25 μL
12,0
0,03
6,0
0,015
1,25 μL
2,5
0,031
1,5
0,019
2,5 μL
1,4
0,035
0,7
0,018
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
1 μL
2,5
0,025
1,8
0,018
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,4
0,04
2 μL – 200 μL0
żółta
53 mm
2 μL
5,0
0,1
1,5
0,03
10 μL
1,2
0,12
0,6
0,06
20 μL
1,0
0,2
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
1,0
0,1
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,2
0,20
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
Dopuszczalne błędy pomiarowe
58 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Model
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
20 μL – 200 μL
100 μL – 1000 μL
0,5 mL – 5 mL
1 mL – 10 mL
9.9.3
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
2 μL– 200 μL
żółta
53 mm
20 μL
2,5
0,5
0,7
0,14
100 μL
1,0
1,0
0,3
0,3
200 μL
0,6
1,2
0,2
0,4
0,05 mL – 1 mL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,6
0,6
500 μL
1,0
5,0
0,2
1,0
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,0
0,1 mL – 5 mL
fioletowa
120 mm
0,5 mL
2,4
12
0,6
3,0
2,5 mL
1,2
30
0,25
6,25
5,0 mL
0,6
30
0,15
7,5
1 mL – 10 mL
turkusowa
165 mm
1,0 mL
3,0
30
0,6
6,0
5,0 mL
0,8
40
0,2
10
10,0 mL
0,6
60
0,15
15
Research – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
10 μL – 100 μL
30 μL – 300 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
1 μL
8,0
0,08
5,0
0,05
5 μL
4,0
0,2
2,0
0,1
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
2,0
0,2
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
50 μL
1,0
0,5
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,3
0,3
30 μL
3,0
0,9
1,0
0,3
150 μL
1,0
1,5
0,5
0,75
300 μL
0,6
1,8
0,3
0,9
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 59
Polski (PL)
9.10
9.10.1
Model
Research plus – Błąd pomiaru
Research plus – Pipeta jednokanałowa o stałej objętości
Końcówka testowa
epT.I.P.S.
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
Błąd
przypadkowy
± μL
±%
± μL
10 μL
1,2
0,1 μL – 20 μL
kolor szary pośredni
40 mm
0,12
0,6
0,06
20 μL
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
0,8
0,16
0,3
0,06
10 μL
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
1,2
0,12
0,6
0,06
1,0
0,2
0,3
0,06
1,0
0,25
0,3
0,08
50 μL
0,7
0,35
0,3
0,15
100 μL
0,6
0,6
0,2
0,2
200 μL
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,2
0,2
0,4
0,6
1,5
0,2
0,5
0,6
3,0
0,2
1,0
0,6
6,0
0,2
2,0
20 μL
25 μL
200 μL
250 μL
500 μL
1000 μL
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
Dopuszczalne błędy pomiarowe
60 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.10.2
Research plus – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,1 μL – 2,5 μL
0,5 μL – 10 μL
2 μL – 20 μL
2 μL – 20 μL
10 μL – 100 μL
20 μL – 200 μL
30 μL – 300 μL
100 μL – 1000 μL
0,5 mL – 5 mL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 10 μL
ciemnoszara
34 mm
0,1 μL
48
0,048
12
0,012
0,25 μL
12
0,03
6,0
0,015
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
1,25 μL
2,5
0,031
1,5
0,019
2,5 μL
1,4
0,035
0,7
0,018
0,025
0,5 μL
8,0
0,04
5,0
1 μL
2,5
0,025
1,8
0,018
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,4
0,04
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
2 μL
5,0
0,1
1,5
0,03
10 μL
1,2
0,12
0,6
0,06
20 μL
1,0
0,2
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
2 μL
5,0
0,1
1,5
0,03
10 μL
1,2
0,12
0,6
0,06
20 μLL
1,0
0,2
0,3
0,06
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
1,0
0,1
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,2
0,2
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
20 μL
2,5
0,5
0,7
0,14
100 μL
1,0
1,0
0,3
0,3
200 μL
0,6
1,2
0,2
0,4
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
2,5
0,75
0,7
0,21
150 μL
1,0
1,5
0,3
0,45
300 μL
0,6
1,8
0,2
0,6
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,6
0,6
500 μL
1,0
5,0
0,2
1,0
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,0
0,1 mL – 5 mL
fioletowa
120 mm
0,5 mL
2,4
12
0,6
3
2,5 mL
1,2
30
0,25
6,25
5,0 mL
0,6
30
0,15
7,5
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 61
Polski (PL)
Model
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,5 mL – 5 mL
1 mL – 10 mL
1 mL – 10 mL
9.10.3
± μL
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
0,1 mL – 5 mL L
fioletowa
175 mm
0,5 mL
5,0
25
1,0
5
2,5 mL
3,0
75
0,9
22,5
5,0 mL
2,0
100
0,8
40
1 mL – 10 mL
turkusowa
165 mm
1,0 mL
3,0
30
0,6
6
5,0 mL
0,8
40
0,2
10
10,0 mL
0,6
60
0,15
15
1 mL – 10 mL L
turkusowa
243 mm
1,0 mL
6,0
60
1,0
10
5,0 mL
3,0
150
0,9
45
10,0 mL
2,0
200
0,7
70
Research plus – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
10 μL – 100 μL
30 μL – 300 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
0,5 μL
12
0,06
8,0
0,04
1 μL
8,0
0,08
5,0
0,05
5 μL
4,0
0,2
2,0
0,1
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
3,0
0,3
2,0
0,2
50 μL
1,0
0,5
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,3
0,3
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
3,0
0,9
1,0
0,3
150 μL
1,0
1,5
0,5
0,75
300 μL
0,6
1,8
0,3
0,9
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
Dopuszczalne błędy pomiarowe
62 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.11
9.11.1
Research pro – Błąd pomiaru
Research pro – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
5 μL – 100 μL
20 μL – 300 μL
50 μL – 1000 μL
100 μL – 5000 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
0,018
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
1 μL
2,5
0,025
1,8
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,4
0,04
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,2
0,2
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
2,5
0,75
0,7
0,21
150 μL
1,0
1,5
0,3
0,45
300 μL
0,6
1,8
0,2
0,6
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,6
0,6
500 μL
1,0
5,0
0,2
1,0
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2,0
0,1 mL – 5 mL
fioletowa
120 mm
0,5 mL
3,0
15
0,6
3,0
2,5 mL
1,2
30
0,25
6,25
5,0 mL
0,6
30
0,15
7,5
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 63
Polski (PL)
9.11.2
Research pro – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
5 μL – 100 μL
20 μL – 300 μL
50 μL – 1250 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,5 μL – 20 μL L
jasnoszara
46 mm
1 μL
5,0
0,05
3,0
0,03
5 μL
3,0
0,15
1,5
0,075
10 μL
2,0
0,2
0,8
0,08
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
2,0
0,2
2,0
0,2
50 μL
1,0
0,5
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,25
0,25
20 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
2,5
0,75
1,0
0,3
150 μL
1,0
1,5
0,5
0,75
300 μL
0,6
1,8
0,25
0,75
50 μL – 1250 μL
zielona
76 mm
120 μL
6,0
7,2
0,9
1,08
600 μL
2,7
16,2
0,4
2,4
1200 μL
1,2
14,4
0,3
3,6
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
Dopuszczalne błędy pomiarowe
64 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.12
9.12.1
Top Buret M/H – Błąd pomiaru
Top Buret H
Model H
Objętość testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,01 mL – 999,9 mL 5 mL
9.12.2
± mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
2,0
0,1
1,0
0,05
25 mL
0,4
0,1
0,2
0,05
50 mL
0,2
0,1
0,1
0,05
Top Buret M
Model M
Objętość testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
0,01 mL – 999,9 mL 2,5 mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
±%
± mL
2,0
0,05
1,0
0,025
12,5 mL
0,4
0,05
0,2
0,025
25 mL
0,2
0,05
0,1
0,025
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 65
Polski (PL)
9.13
Varipette – Błąd pomiaru
Model
Końcówka
testowa
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
2,5 mL – 10 mL
1 mL – 10 mL
9.13.1
Varitip S-System 2,5 mL
Varitip P
± mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
1,0
0,025
0,2
0,005
5 mL
0,4
0,02
0,2
0,01
10 mL
0,3
0,03
0,2
0,02
1 mL
0,6
0,006
0,2
0,002
5 mL
0,5
0,025
0,1
0,005
10 mL
0,3
0,03
0,1
0,01
Maxipettor – Błąd pomiaru
Model
Końcówka
testowa
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
2,5 mL – 10 mL
1 mL – 10 mL
Maxitip S-System 2,5 mL
Maxitip P
± mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
1,0
0,025
0,2
0,005
5 mL
0,4
0,02
0,2
0,01
10 mL
0,3
0,03
0,2
0,02
1 mL
0,6
0,006
0,2
0,002
5 mL
0,5
0,025
0,1
0,005
10 mL
0,3
0,03
0,1
0,01
Dopuszczalne błędy pomiarowe
66 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.14
9.14.1
Varispenser/Varispenser plus – Błąd pomiaru
Varispenser
Model
Objętość testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,5 mL – 2,5 mL
1 mL – 5 mL
2 mL – 10 mL
5 mL – 25 mL
10 mL – 50 mL
20 mL – 100 mL
± mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
0,5 mL
6,0
0,015
1,0
0,0025
1,25 mL
1,2
0,015
0,2
0,0025
2,50 mL
0,6
0,015
0,1
0,0025
1,00 mL
2,5
0,025
0,5
0,0050
2,50 mL
1,0
0,025
0,2
0,0050
5,00 mL
0,5
0,025
0,1
0,0050
2,00 mL
2,5
0,050
0,5
0,0100
5,00 mL
1,0
0,050
0,2
0,0100
10,00 mL
0,5
0,050
0,1
0,0100
5,00 mL
2,5
0,125
0,5
0,0250
12,50 mL
1,0
0,125
0,2
0,0250
25,00 mL
0,5
0,125
0,1
0,0250
10,00 mL
2,5
0,250
0,5
0,0500
25,00 mL
1,0
0,250
0,2
0,0500
50,00 mL
0,5
0,250
0,1
0,0500
20,00 mL
2,5
0,500
0,5
0,1000
50,00 mL
1,0
0,500
0,2
0,1000
100,00 mL
0,5
0,500
0,1
0,1000
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 67
Polski (PL)
9.14.2
Varispenser plus
Model
Objętość testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
0,5 mL – 2,5 mL
1 mL – 5 mL
2 mL – 10 mL
5 mL – 25 mL
10 mL – 50 mL
20 mL – 100 mL
Błąd
przypadkowy
±%
± mL
±%
± mL
0,5 mL
6,0
0,015
1,0
0,0025
1,25 mL
1,2
0,015
0,2
0,0025
2,50 mL
0,6
0,015
0,1
0,0025
1,00 mL
2,5
0,025
0,5
0,0050
2,50 mL
1,0
0,025
0,2
0,0050
5,00 mL
0,5
0,025
0,1
0,0050
2,00 mL
2,5
0,050
0,5
0,0100
5,00 mL
1,0
0,050
0,2
0,0100
10,00 mL
0,5
0,050
0,1
0,0100
5,00 mL
2,5
0,125
0,5
0,0250
12,50 mL
1,0
0,125
0,2
0,0250
25,00 mL
0,5
0,125
0,1
0,0250
10,00 mL
2,5
0,250
0,5
0,0500
25,00 mL
1,0
0,250
0,2
0,0500
50,00 mL
0,5
0,250
0,1
0,0500
20,00 mL
2,5
0,500
0,5
0,1000
50,00 mL
1,0
0,500
0,2
0,1000
100,00 mL
0,5
0,500
0,1
0,1000
Dopuszczalne błędy pomiarowe
68 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.15
9.15.1
Xplorer/Xplorer plus – Błąd pomiaru
Xplorer/Xplorer plus – Pipeta jednokanałowa o zmiennej objętości
Model
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
Błąd
systematyczny
±%
0,5 μL – 10 μL
5 μL – 100 μL
15 μL – 300 μL
50 μL – 1000 μL
0,2 mL – 5 mL
0,5 mL – 10 mL
± μL
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
1 μL
2,5
0,025
1,8
0,018
5 μL
1,5
0,075
0,8
0,04
10 μL
1,0
0,1
0,4
0,04
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
50 μL
1,0
0,5
0,3
0,15
100 μL
0,8
0,8
0,2
0,2
15 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
2,5
0,75
0,7
0,21
150 μL
1,0
1,5
0,3
0,45
300 μL
0,6
1,8
0,2
0,6
50 μL – 1000 μL
niebieska
71 mm
100 μL
3,0
3,0
0,6
0,6
500 μL
1,0
5,0
0,2
1
1000 μL
0,6
6,0
0,2
2
0,1 mL – 5 mL
fioletowa
120 mm
0,5 mL
3,0
15,0
0,6
3
2,5 mL
1,2
30,0
0,25
6,25
5 mL
0,6
30,0
0,15
7,5
1 mL – 10 mL
turkusowa
165 mm
1 mL
3,0
30,0
0,60
6,0
5 mL
0,8
40,0
0,20
10,0
10 mL
0,6
60,0
0,15
15,0
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 69
Polski (PL)
9.15.2
Xplorer/Xplorer plus – Pipeta wielokanałowa o zmiennej objętości
Model
0,5 μL – 10 μL
5 μL – 100 μL
15 μL – 300 μL
50 μL – 1200 μL
Końcówka
testowa
epT.I.P.S.
Objętość
testowa
Błąd pomiaru
±%
± μL
±%
± μL
0,1 μL – 20 μL
kolor szary
pośredni
40 mm
1 μL
5,0
0,05
3,0
0,03
5 μL
3,0
0,15
1,5
0,075
10 μL
2,0
0,2
0,8
0,08
2 μL – 200 μL
żółta
53 mm
10 μL
2,0
0,2
2,0
0,2
50 μL
1,0
0,5
0,8
0,4
100 μL
0,8
0,8
0,25
0,25
15 μL – 300 μL
pomarańczowa
55 mm
30 μL
2,5
0,75
1,0
0,3
150 μL
1,0
1,5
0,5
0,75
300 μL
0,6
1,8
0,25
0,75
50 μL – 1250 μL
zielona
76 mm
120 μL
6,0
7,2
0,9
1,08
600 μL
2,7
16,2
0,4
2,4
1200 μL
1,2
14,4
0,3
3,6
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
Dopuszczalne błędy pomiarowe
70 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.16
Maksymalne dopuszczalne błędy zgodnie z EN 8655
Maksymalne dopuszczalne błędy zawsze dotyczą kompletnego systemu pipety i końcówki
do pipety. Jeśli nominalna objętość pipety znajduje się pomiędzy dwiema wartościami,
obowiązuje ją bezwzględny maksymalny dopuszczalny błąd dla następnej największej
objętości nominalnej. Bezwzględne maksymalne dopuszczalne błędy dla wartości
nominalnej dotyczą każdej objętości, którą można wybrać. Poniżej przedstawiono
przykład obliczania względnego maksymalnego dopuszczalnego błędu dla wartości
nominalnych niewymienionych w tabelach ISO. Wymieniono również bezwzględne i
względne maksymalne dopuszczalne błędy w zależności od objętości. W przypadku pipet
wielokanałowych maksymalne dopuszczalne błędy są równe dwukrotności błędów
podanych dla pipet jednokanałowych.
9.16.1
Przykład – Reference 2
Bezwzględne błędy pomiaru dla wartości nominalnej są stosowane do wszystkich innych
objętości, które można wybrać. W tym celu dla danej wybieralnej objętości należy
obliczyć procentowy błąd pomiaru na podstawie bezwzględnego błędu pomiaru dla
objętości nominalnych.
100 % objętości nominalnej:
• Objętość nominalna: 2500 μL
• Bezwzględny błąd systematyczny: 40 μL
• Względny błąd systematyczny: 1,6 %
• Bezwzględny błąd przypadkowy: 15 μL
• Względny błąd przypadkowy: 0,6 %
50 % objętości nominalnej:
• Użyteczny zakres objętości: 1250 μL
• Bezwzględny błąd systematyczny: 40 μL
• Względny błąd systematyczny: 3,2 %
• Bezwzględny błąd przypadkowy: 15 μL
• Względny błąd przypadkowy: 1,2 %
10 % objętości nominalnej:
• Użyteczny zakres objętości: 250 μL
• Bezwzględny błąd systematyczny: 40 μL
• Względny błąd systematyczny: 16 %
• Bezwzględny błąd przypadkowy: 15 μL
• Względny błąd przypadkowy: 6 %
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 71
Polski (PL)
9.16.2
•
•
•
•
•
•
•
Pipety działające na zasadzie poduszki powietrznej, o stałej lub zmiennej
objętości
Reference
Reference 2
Research
Research plus
Research pro
Xplorer
Xplorer plus
Objętość znamionowa
Maksymalne dopuszczalne błędy
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
1 μL
5,0
0,05
5,0
0,05
2 μL
4,0
0,08
2,0
0,04
5 μL
2,5
0,125
1,5
0,075
10 μL
1,2
0,12
0,8
0,08
20 μL
1,0
0,2
0,5
0,1
50 μL
1,0
0,5
0,4
0,2
100 μL
0,8
0,8
0,3
0,3
200 μL
0,8
1,6
0,3
0,6
500 μL
0,8
4,0
0,3
1,5
1000 μL
0,8
8,0
0,3
3,0
2000 μL
0,8
16
0,3
6,0
5000 μL
0,8
40
0,3
15,0
10000 μL
0,6
60
0,3
30,0
Dopuszczalne błędy pomiarowe
72 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.16.3
Pipety wyporu bezpośredniego
• Biomaster
• Varipette/Maxipettor
Objętość znamionowa
Maksymalne dopuszczalne błędy
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
5 μL
2,5
0,13
1,5
0,08
10 μL
2,0
0,2
1,0
0,1
20 μL
2,0
0,4
0,8
0,16
50 μL
1,4
0,7
0,6
0,3
100 μL
1,5
1,5
0,6
0,6
200 μL
1,5
3,0
0,4
0,8
500 μL
1,2
6,0
0,4
2,0
1000 μL
1,2
12,0
0,4
4,0
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 73
Polski (PL)
9.16.4
•
•
•
•
•
•
Dozownik wieloskokowy
Multipette plus
Multipette/Repeater E3
Multipette/Repeater E3x
Multipette/Repeater M4
Multipette stream
Multipette Xstream
Objętość znamionowa
Maksymalne dopuszczalne błędy
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
0,001 mL
5,0
0,05
5,0
0,05
0,002 mL
5,0
0,1
5,0
0,1
0,003 mL
2,5
0,075
3,5
0,11
0,01 mL
2,0
0,2
2,5
0,25
0,02 mL
1,5
0,3
2,0
0,4
0,05 mL
1,0
0,5
1,5
0,75
0,1 mL
1,0
1,0
1,0
1,0
0,2 mL
1,0
2,0
1,0
2,0
0,5 mL
1,0
5,0
0,6
3,0
1 mL
1,0
10
0,4
4,0
2 mL
0,8
16
0,4
8,0
5 mL
0,6
30
0,3
15
10 mL
0,5
50
0,3
30
25 mL
0,5
125
0,3
75
50 mL
0,5
250
0,25
125
100 mL
0,5
500
0,25
250
200 mL
0,5
1000
0,25
500
Dopuszczalne błędy pomiarowe
74 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
9.16.5
Dozownik jednoskokowy
• Varispenser
• Varispenser plus
Objętość znamionowa
Maksymalne dopuszczalne błędy
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
0,01 mL
2,0
0,2
1,0
0,1
0,02 mL
2,0
0,4
0,5
0,1
0,05 mL
1,5
0,75
0,4
0,2
0,1 mL
1,5
1,5
0,3
0,3
0,2 mL
1,0
2,0
0,3
0,6
0,5 mL
1,0
5,0
0,2
1,0
1 mL
0,6
6,0
0,2
2,0
2 mL
0,6
12,0
0,2
4,0
10,0
5 mL
0,6
30,0
0,2
10 mL
0,6
60,0
0,2
20,0
25 mL
0,6
150,0
0,2
50,0
50 mL
0,6
300,0
0,2
100
100 mL
0,6
600,0
0,2
200
200 mL
0,6
1200
0,2
400
Dopuszczalne błędy pomiarowe
Standard Operating Procedure 75
Polski (PL)
9.16.6
Biurety tłokowe
• Top Buret H
• Top Buret M
Objętość znamionowa
Maksymalne dopuszczalne błędy
Błąd
systematyczny
Błąd
przypadkowy
±%
± μL
±%
± μL
≤ 1 mL
0,6
6,0
0,1
1,0
2 mL
0,5
10
0,1
2,0
5 mL
0,3
15
0,1
5,0
10 mL
0,3
30
0,1
10
20 mL
0,2
40
0,1
20
25 mL
0,2
50
0,1
25
50 mL
0,2
100
0,1
50
100 mL
0,2
200
0,1
100
Regulacja
76 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
10
Regulacja
Regulacja umożliwia ustawienie pipety w taki sposób, aby zminimalizować błąd
systematyczny uzyskiwany w określonym zastosowaniu.
Możliwość regulacji może być przydatna w przypadku zmiennych wyników kalibracji lub
zmiennych warunków pracy.
Regulacja nie ma wpływu na błąd przypadkowy. Błąd przypadkowy można
ograniczyć poprzez wymianę zużytych części. Na błąd przypadkowy ma również
wpływ sposób obsługi.
10.1
Regulacja w przypadku zmiennych wyników kalibracji
Jeśli wyniki kalibracji pipet mechanicznych wykraczają poza dopuszczalne wartości
graniczne, może być konieczna regulacja.
W przeciwieństwie do pipet mechanicznych, w pipetach elektronicznych
regulacja jest przeprowadzana z użyciem wielomianu piątego stopnia w całym
zakresie skoku tłoka. Z tego względu użytkownik nie może modyfikować
regulacji producenta. Jeśli wyniki dozowania wykraczają poza wartości
graniczne wskazane przez producenta, oznacza to, że pipeta jest uszkodzona i
należy ją wysłać do autoryzowanego serwisu.
10.1.1
Sprawdzanie przyczyny odchyleń dozowanej objętości
Przed regulacją pipety należy wykluczyć wpływ warunków zewnętrznych.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Stożek końcowy pipety jest sprawny
Końcówka do pipet jest kompatybilna z pipetą
System dozujący (pipeta i końcówka) jest szczelny
Ciecz testowa została pobrana i dozowana 5 razy (nasycona poduszka powietrzna)
Ciecz testowa, dozownik i otaczające powietrze mają taką samą temperaturę
Ciecz testowa spełnia wymogi ISO 3696
Głębokość zanurzenia podczas pobierania cieczy jest zgodna z
Dozowanie po wewnętrznej ściance probówki
Prędkość dozowania jest prawidłowa
Rozdzielczość wagi jest dobrana odpowiednio do testowanej objętości
Brak ciągów powietrza w miejscu pomiaru
Prawidłowa analiza wyników pomiarowych
 Zadecyduj, czy regulacja jest konieczna.
 Wyreguluj dozownik
(patrz informacje dotyczące produktu www.eppendorf.com/manuals).
Można również wysłać dozownik w celu regulacji do autoryzowanego serwisu.
Regulacja
Standard Operating Procedure 77
Polski (PL)
10.2
Regulacja w przypadku zmiennych warunków
Właściwości fizyczne cieczy i warunki otoczenia to istotne czynniki mające wpływ na
pracę pipet tłokowych. Pipety mechaniczne i elektroniczne można regulować pod kątem
tych czynników.
Zmiana regulacji jest przydatna w następujących przypadkach:
• Ciecze, których właściwości fizyczne (gęstość, lepkość, napięcie powierzchniowe,
ciśnienie par nasyconych) różnią się znacząco od właściwości wody
• Zjawiska kapilarne podczas zanurzania końcówki pipety (np. w przypadku DMSO)
• Zmiany ciśnienia atmosferycznego w zależności od wysokości nad poziomem morza,
na której używana jest pipeta
• Końcówki do pipet o geometrii znacznie różniącej się od geometrii standardowych
końcówek (np. epT.I.P.S.)
 Wyreguluj dozownik
(patrz informacje dotyczące produktu www.eppendorf.com/manuals).
Indeks
78 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Indeks
B
Biomaster
Błąd pomiaru .................................... 47
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Błąd
Przyczyna błędu ............................... 19
Rozwiązanie...................................... 19
Błędy pomiarowe
Maksymalne dopuszczalne błędy
zgodnie z ISO 8655 .......................... 70
Producent ......................................... 46
C
Ciecz testowa.......................................... 24
Czyszczenie ............................................ 16
Częstotliwość kalibracji
Odstęp między testami ..................... 20
D
Diagram przepływu
Kalibracja systemu
dozującego ................................. 26, 32
Kompletny proces kalibracji ............. 26
E
Elektroniczne dozowniki wieloskokowe
Multipette E3/E3x............................. 14
Multipette stream ............................. 14
Multipette Xstream........................... 14
Repeater E3/E3x............................... 14
Repeater stream ............................... 14
Repeater Xstream ............................. 14
Elektroniczne pipety tłokowe
Research pro .................................... 14
Xplorer.............................................. 14
Xplorer plus ...................................... 14
H
Historia dokumentu................................ 13
K
Końcówki testowe ...................................24
L
Lista sprawdzająca ..................................27
Ciecz testowa ....................................28
Dozownik ..........................................29
Oprogramowanie do kalibracji..........30
Waga analityczna ..............................29
Warunki testowe ..............................28
M
Maksymalne dopuszczalne błędy 
zgodnie z ISO 8655 .................................70
Maksymalny dopuszczalny błąd zgodnie z
ISO 8655
Biomaster ..........................................72
Maxipettor.........................................72
Multipette E3.....................................73
Multipette E3x...................................73
Multipette M4 ...................................73
Multipette plus ..................................73
Multipette stream..............................73
Multipette Xstream ...........................73
Reference ..........................................71
Reference 2 .......................................71
Repeater E3.......................................73
Repeater E3x.....................................73
Repeater M4......................................73
Research............................................71
Research plus....................................71
Top Buret H.......................................75
Top Buret M ......................................75
Varipette............................................72
Varispenser .......................................74
Varispenser plus................................74
Xplorer ..............................................71
Xplorer plus ......................................71
Maxipettor
Błąd pomiaru.....................................65
Maxipettor + Maxitip P
Mechaniczna pipeta tłokowa.............14
Indeks
Standard Operating Procedure 79
Polski (PL)
Maxipettor + Maxitip S-System
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Mechaniczna biureta butelkowa
Top Buret H ...................................... 15
Top Buret M...................................... 15
Mechaniczna pipeta tłokowa
Biomaster ......................................... 14
Maxipettor + Maxitip P..................... 14
Maxipettor + Maxitip S-System........ 14
Reference.......................................... 14
Reference 2....................................... 14
Research ........................................... 14
Research plus ................................... 14
Varipette + Varitip P ......................... 14
Varipette + Varitip S-System ............ 14
Mechaniczne dozowniki jednoskokowe
Varispenser....................................... 15
Varispenser plus ............................... 15
Mechaniczne dozowniki wieloskokowe
Multipette ......................................... 14
Multipette M4................................... 14
Multipette plus ................................. 14
Repeater ........................................... 14
Repeater M4 ..................................... 14
Repeater plus.................................... 14
Mierzone wartości
Pipeta jednokanałowa ...................... 30
Pipeta wielokanałowa ....................... 30
Multipette
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Multipette E3/E3x
Błąd pomiaru .................................... 48
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Multipette M4
Błąd pomiaru .................................... 49
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Multipette plus
Błąd pomiaru .................................... 50
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Multipette stream
Błąd pomiaru.....................................51
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ....................................14
Multipette Xstream
Błąd pomiaru.....................................51
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ....................................14
O
Objętość testowa .....................................31
Objętość znamionowa .............................30
Obliczanie
Błąd przypadkowy.............................42
Błąd systematyczny...........................41
Średnia ..............................................40
Obliczenie
Konwersja wartości masy..................38
Objętość ............................................38
Ocena
Protokół testu ....................................43
Ocena danych..........................................24
Ocena kalibracji ......................................37
Odchylenie standardowe.........................42
Odstęp między testami
Częstotliwość kalibracji.....................20
Oprogramowanie do kalibracji................24
P
Pierścień uszczelniający .........................16
Proces kalibracji......................................31
Fotometryczny...................................20
Grawimetryczny ................................20
Miareczkowy .....................................20
Indeks
80 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Protokół testu ......................................... 43
Czyszczenie ...................................... 45
Dozownik .......................................... 43
Końcówka testowa............................ 43
Osoba testująca ................................ 43
Proces testowania............................. 44
Regulacja .......................................... 43
Seria pomiarów ................................ 44
Serwis ............................................... 45
Waga analityczna.............................. 43
Warunki testowe .............................. 44
Przenoszenie danych.............................. 24
Przygotowanie stacji pomiarowej..... 23, 27
Naczynko wagowe............................ 23
Stacja pomiarowa ............................. 24
Waga analityczna.............................. 23
R
Reference
Błąd pomiaru dla stałej objętości ..... 52
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości ........................................... 53
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Reference 2
Błąd pomiaru dla stałej objętości ..... 54
Błąd pomiaru dla wielokanałowych.. 56
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości ........................................... 55
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Repeater
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Repeater E3/E3x
Błąd pomiaru .................................... 48
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Repeater M4
Błąd pomiaru .................................... 49
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Repeater plus
Błąd pomiaru .................................... 50
Mechaniczne dozowniki
wieloskokowe ................................... 14
Repeater stream
Błąd pomiaru.....................................51
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ....................................14
Repeater Xstream
Błąd pomiaru.....................................51
Elektroniczne dozowniki
wieloskokowe ....................................14
Research
Błąd pomiaru dla stałej objętości......57
Błąd pomiaru dla
wielokanałowych...............................58
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości............................................57
Mechaniczna pipeta tłokowa.............14
Research plus
Błąd pomiaru dla stałej objętości......59
Błąd pomiaru dla wielokanałowych ..61
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości............................................60
Mechaniczna pipeta tłokowa.............14
Research pro
Błąd pomiaru dla wielokanałowych ..63
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości............................................62
Rodzaj testu
Inspekcja wizualna ......................20, 20
Szybka kontrola.................................22
Test pośredni.....................................22
Test szczelności...........................21, 22
Test zgodności ..................................22
Rodzaje testów ........................................20
Rozdzielczość wagi .................................23
S
Serwis......................................................16
Smar do pipet..........................................16
Indeks
Standard Operating Procedure 81
Polski (PL)
T
Test grawimetryczny .............................. 23
Top Buret H
Błąd pomiaru .................................... 64
Mechaniczna biureta butelkowa....... 15
Top Buret M
Błąd pomiaru .................................... 64
Mechaniczna biureta butelkowa....... 15
U
Uszczelka tłoka ....................................... 16
V
Varipette
Błąd pomiaru .................................... 65
Varipette + Varitip P
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Varipette + Varitip S-System
Mechaniczna pipeta tłokowa ............ 14
Varispenser
Błąd pomiaru .................................... 66
Mechaniczne dozowniki
jednoskokowe................................... 15
Varispenser plus
Błąd pomiaru .................................... 67
Mechaniczne dozowniki
jednoskokowe................................... 15
W
Wartość gęstości wody........................... 39
Wartość korekcji
Z ....................................................... 39
Wartość średnia...................................... 40
Wspierane dozowniki ............................. 14
Współczynnik korekcji
Z ....................................................... 39
Wykonywanie serii pomiarów ................ 30
Wzór
Bezwzględny błąd systematyczny.....41
Objętość ............................................38
Odchylenie standardowe...................42
Współczynnik zmienności .................42
Względny błąd przypadkowy ......42, 42
Względny błąd systematyczny ..........41
Średnia objętość................................40
X
Xplorer
Błąd pomiaru dla wielokanałowych ..69
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości............................................68
Xplorer plus
Błąd pomiaru dla
wielokanałowych...............................69
Błąd pomiaru dla zmiennej
objętości............................................68
Z
Zabezpieczenie przed parowaniem ........23
Indeks
82 Standard Operating Procedure
Polski (PL)
Evaluate Your Manual
Give us your feedback.
www.eppendorf.com/manualfeedback
Your local distributor: www.eppendorf.com/contact
Eppendorf AG · 22331 Hamburg · Germany
[email protected] · www.eppendorf.com

Podobne dokumenty