Komputer, laptop, Internet

Wstęp
Nigdy nie jest za późno na naukę obsługi komputera! Nauczysz się tego w
każdym wieku. Książka, którą masz w ręku, stanowi tylko króciutki wstęp
do tematu. Do nauki konkretnych zagadnień przygotowane są znacznie obszerniejsze pozycję.
W tej książce omówimy tylko podstawowe pojęcia komputerowe,
pomożemy Ci zrobić pierwsze kroki w Windows (wersje XP, Vista, 7, 8,
8.1 i 10), napisać krótki tekst, zapoznamy z grafiką komputerową, Internetem i omówimy podstawowe kategorie programów komputerowych.
Idealne również by było, gdybyś miał kogoś w rodzinie, kto zna się już trochę na komputerach i może Ci pomóc w pewnych sprawach jednorazowych,
jak właśnie zakup komputera, podłączenie wszystkich elementów, instalacja
podstawowych programów, wybranie połączenia internetowego itd. Te rzeczy trudno jest nauczyć z książki. Nasze książki powinny być natomiast idealne do nauki obsługi poszczególnych programów – poczynając od nauki
Windows od momentu włączenia komputera, ale zakładając, że wszystko
masz już właściwe zainstalowane, podłączone i skonfigurowane.
Co to jest komputer?
Definicja encyklopedyczna: „Komputer – urządzenie elektroniczne służące
do przetwarzania wszelkich informacji, które da się zapisać w formie ciągu
cyfr albo sygnału ciągłego.” (Wikipedia – internetowa encyklopedia)
Brzmi to bardzo uczenie. Na potrzeby tej książki zaproponujemy prostsze
określenie:
Komputer to urządzenie
komputerowych.
służące
do
wykonywania
programów
Tak. Wiemy, że jest to definicja z cyklu „masło maślane”, czy „jaki koń jest,
każdy widzi”, ale naszym zdaniem trafia w sedno. To, co trzeba zapamiętać
Komputer, laptop, Internet
5
i zrozumieć, to to, że nie ma czegoś takiego jak „praca na komputerze”, tylko wykonywanie konkretnych programów komputerowych. Na przykład,
(to, co ja teraz robię) pisanie książki na komputerze (przy użyciu programu
do pisania tekstu, tzw. edytora tekstu, w moim wypadku MS Word). Albo
zaprojektowanie okładki do tej książki (program do projektowania grafiki –
np. CorelDraw). Albo przeglądanie wyników meczów piłkarskich w Internecie (przeglądarka stron WWW – np. Internet Explorer). Co jest istotne, to
to, że wszystkie te programy i tysiące innych programów, działają na tym
samym urządzeniu jakim jest komputer. To tak jakby samochód poza jazdą
po szosie potrafił jeszcze latać, kosić trawnik i malować ściany.
Oczywiście, umiejętności komputera ograniczają się do operowania na informacjach (jak to widzieliśmy w definicji encyklopedycznej). Nie potrafi
on zaparzyć kawy, ale za jego pomocą możemy znaleźć w sieci komputerowej, jaką jest Internet, tysiące przepisów do parzenia kawy. Wcale zresztą
nie będę zdziwiony, jeśli na rynku pokażą się ekspresy do kawy sterowane
komputerowo (a może już się ukazały?). Wtedy, po podłączeniu tego ekspresu do komputera i zainstalowaniu na nim programu do sterowania takim
ekspresem, można będzie powiedzieć, że komputer zaparzy kawę, choć naprawdę, to przekaże do ekspresu informacje, czy, kiedy i jak ma to zrobić.
Podobnie nie możemy się nauczyć „obsługi komputera”. Obsługa komputera ogranicza się właściwie do naciśnięcia przycisku zasilania. Dalej komputer zaczyna – najpierw automatycznie – wykonywać programy komputerowe. Doprowadza to zwykle do uruchomienia najbardziej istotnego programu
– systemu operacyjnego, którym obecnie na większości komputerów na
świecie jest któraś wersja Windows. Użytkownik musi się więc najpierw
nauczyć obsługi systemu operacyjnego (Windows), bo za jego pośrednictwem powie komputerowi, co dalej chce robić na komputerze – jaki program użytkowy wykonać. Dalej musi się nauczyć tych programów, które
chce używać (np. do przeglądania Internetu, pisania i wysyłania poczty
elektronicznej, pisania tekstów, grania w gry komputerowe itd. itp.).
System operacyjny (najczęściej Windows) kupuje się zwykle razem z komputerem i sprzedawca komputera go już nam instaluje i przygotowuje do
pracy. Razem z Windows dostajemy kilkanaście podstawowych i najprostszych programów użytkowych. Bardziej skomplikowane i specjalistyczne
6
Komputer, laptop, Internet
programy trzeba już sobie oddzielnie dokupić i zainstalować (choć jest również wiele programów oferowanych za darmo w Internecie).
Historia – era du ych komputerów
Za pierwszy komputer uważa się urządzenie o nazwie ENIAC skonstruowane w Stanach Zjednoczonych w 1946 roku. Wkrótce przemysł komputerowy
zaczął się szybko rozwijać za sprawą głównie firmy IBM, która została
światowym liderem w tej dziedzinie. Komputery w latach 50-tych i 60-tych
XX wieku były ogromnymi urządzeniami zajmującymi często całe, specjalnie przygotowane pomieszczenie. Obsługiwali je wyłącznie profesjonalni
informatycy. Głównymi klientami przemysłu komputerowego były wielkie
przedsiębiorstwa (gdzie stosowano je głównie do szeroko pojętej księgowości – w tym prowadzenia kartotek magazynowych, przygotowania list płac
itd.), armia i uniwersytety.
Pierwsze komputery osobiste
Rozwój elektroniki a szczególnie miniaturyzacja obwodów elektronicznych
– wynalezienie tranzystorów a następnie mikroprocesorów uczynił możliwym skonstruowanie komputera osobistego – małego urządzenia, które może leżeć na biurku w domu lub biurze i być obsługiwane przez zwykłego
użytkownika bez wykształcenia informatycznego. Pierwsze takie komputery
osobiste, nazywane także często mikrokomputerami pokazały się w latach
70-tych. Przełomem było włączenie się do wyścigu mikrokomputerowego
potężnego koncernu IBM, który w roku 1981 zaoferował komputer osobisty
IBM PC.
Komputery IBM PC pracowały wtedy pod kontrolą systemu operacyjnego DOS,
stworzonego przez małą wtedy jeszcze i nieznaną firmę
programistyczną Microsoft.
System DOS był znacznie
trudniejszy w użytkowaniu
niż współczesne systemy
operacyjne, jak np. Windows.
Komputer, laptop, Internet
7
Po włączeniu ekranu ukazywał się jedynie czarny ekran z tzw. „znakiem
zachęty” :
>
obok którego trzeba było wpisywać z klawiatury specjalne polecenia.
Skamieliną po tym systemie jest obecny również w najnowszych wersjach
Windows tryb wiersza polecenia. Jeśli np. w Windows 7 wydasz polecenie
Start  Wszystkie programy  Akcesoria  Wiersz polecenia (jeśli nie
wiesz, o co chodzi, to się nie przejmuj – w tym samouczku dowiesz się co to
znaczy i nauczysz się to robić), to ukazuje się tak właśnie wyglądające
okienko:
Ponieważ firma IBM sama nie opracowała systemu operacyjnego do swojego mikrokomputera, to Microsoft mógł oferować system DOS także innym
producentom komputerów osobistych. Wkrótce też zaczęły powstawać setki
i tysiące firm oferujących komputery „kompatybilne (zgodne) z IBM PC”.
W praktyce znaczyło to, że mogły one pracować pod kontrolą systemu
DOS, korzystać z tysięcy programów napisanych dla tego systemu, czyli
zachowywać się i pracować dokładnie tak samo jak oryginalne komputery
IBM PC, tyle, że zwykle za znacznie niższą cenę. Kontrolę nad rynkiem
komputerów osobistych sprawował odtąd już nie producent sprzętu
(hardware), ale oprogramowania (software) – firma Microsoft. Koncern
IBM istnieje nadal, ale zajmuje się głównie usługami i konsultingiem kom8
Komputer, laptop, Internet
puterowym dla największych firm i agencji rządowych. Nie produkuje już
mikrokomputerów.
Kolejnym kamieniem milowym w rozwoju komputerów osobistych było
stopniowe zastępowanie tekstowego systemu operacyjnego DOS, graficznym systemem operacyjnym – Windows. Opracowała go ta sama firma –
Microsoft. Windows nie obsługuje się już wpisując z klawiatury specjalnych
poleceń – robi się to przez manewry tzw. myszką komputerową i klikanie
wskaźnikiem tej myszki w określone punkty ekranu. Klawiatura pozostała
oczywiście ważnym składnikiem systemu komputerowego, ale służy już
głównie do pisania zwykłych tekstów (jak np. tej książki).
Innym ważnym zdarzeniem, które zaszło w latach 90-tych zeszłego wieku,
było upowszechnienie się Internetu – gigantycznej sieci komputerowej, do
której można podłączyć łatwo i tanio każdy komputer.
Współczesne komputery osobiste
Współczesne komputery osobiste podzielić można według trzech podstawowych kryteriów:
1. Budowy – tu główny podział przebiega na linii komputery stacjonarne a przenośne (laptopy/notebooki).
2. Oprogramowania – pod kontrolą jakiego systemu operacyjnego działa komputer – czy Windows (i którą wersją), czy Linux, czy może
jest to komputer iMac (Mac, Macintosh) firmy Apple pracujący pod
kontrolą własnego systemu.
3. „Mocy” – głównie szybkość procesora, karty graficznej, pojemność
pamięci RAM i twardego dysku.
Komputer, laptop, Internet
9
Komputery stacjonarne a przenośne (laptop/notebook)
Komputery stacjonarne zostały pomyślane do pracy w jednym miejscu.
Komputer stacjonarny można oczywiście przenieść z biurka na inne biurko,
ale jednak zajmie to trochę czasu. Trzeba najpierw komputer wyłączyć
(wkrótce się nauczysz, że nie powinno się po prostu wyłączyć zasilania,
trzeba zamknąć Windows – patrz str. 31. – co może zająć nawet kilkadziesiąt sekund). Następnie trzeba (zwykle czołgając się po dawno nieodkurzanej podłodze pod biurkiem) odłączyć wszystkie kable łączące poszczególne
składniki systemu komputerowego oraz podłączające go do sieci elektrycznej i Internetu. Następnie przenosimy wszystkie składniki w nowe miejsce i
ponownie pełzając po podłodze, podłączamy kable, mając nadzieję, że pamiętamy, co do czego. Niby nic, ale to wszystko zajmie na pewno kilka, kilkanaście minut a jak się zaplączesz w kable, to nawet dłużej. Dopiero wtedy można komputer ponownie włączyć i czekać na załadowanie się Windows (patrz str. 21.), co może zająć kolejne kilka minut.
W przypadku komputera stacjonarnego mówić musimy nie tyle o komputerze, co o całym systemie komputerowym. Jego główne składniki to:
monitor, „komputer właściwy” (główna obudowa z zawartością)
klawiatura i myszka.
10
Komputer, laptop, Internet
Do komputera mogą być ponadto podłączone głośniki (choć często są zintegrowane z monitorem), drukarka a czasem jeszcze inne urządzenia.
Wszystko to musi być połączone kablami. Podłączanie kabli nie musi być
takie straszne, gdyż niewłaściwy kabel po prostu nie będzie pasował do
niewłaściwego kontaktu w komputerze. Ponadto istnieje często stosowana
konwencja oznaczania końcówek kabla i właściwych kontaktów kolorami
(np. końcówka od kabelka myszki jest zwykle zielona i trzeba ją wetknąć do
styku tego samego koloru).
Komputery przenośne są właśnie … przenośne i to jest ich główna zaleta.
Nazywamy je często z angielska laptopy lub notebooki (czytaj nołtbuki) –
jest to to samo. Trochę co innego to netbook (netbuk) – jest to trochę mniejszy laptop/notebook, o mniejszej mocy i przeznaczony głównie do przeglądania Internetu i komunikacji e-mailowej. Komputery przenośne są zintegrowane – komputer właściwy, klawiatura i monitor są w jednej obudowie
otwieranej podobnie jak książka.
Myszkę zastępuje tzw. touchpad (czytaj taczpad) – niewielki prostokątny
obszar poniżej klawiatury, który reaguje na dotyk palca. Zalecamy jednak
dokupienie myszy do notebooka – praca będzie dużo wygodniejsza. Poza
myszą do laptopa podłączać musimy właściwie tylko zasilacz (na samej baterii komputer przenośny będzie pracował tylko kilka godzin) i – w miarę
potrzeby – drukarkę.
Komputer, laptop, Internet
11
Główną zaletą komputerów przenośnych jest więc ich „przenośność”. A
wady? Wyższa cena w stosunku do komputera stacjonarnego za maszynę o
podobnych możliwościach. Mniejsza klawiatura i ekran, co zmniejsza komfort użytkowania.
WA Nź !!!
Komputer przenośny nazywamy z angielska laptopem lub notebookiem
(czytaj nołtbuk) – jest to to samo. Mniejszy laptop o możliwościach
ograniczonych głównie do pracy w Internecie nazywamy netbookiem
(netbuk). Komputery przenośne obsługuje się tak samo jak stacjonarne –
zależy to nie od typu komputera, ale od zainstalowanego systemu
operacyjnego (zwykle określona wersja Windows). Laptopy są trochę
droższe od komputerów stacjonarnych o podobnych parametrach. Z
uwagi na mniejszą klawiaturę i ekran są również trochę mniej
komfortowe w pracy, ale … można je przenosić!
Oprogramowanie komputera
Telewizora nie kupuje się po to, aby ładnie prezentował się jako mebel
(choć dla wielu osób to także jest ważne), lecz aby oglądać programy telewizyjne. Podobnie komputera nie kupuje się po to, aby efektownie prezentował się na biurku, lecz aby z niego korzystać. Korzystanie z komputera
polega zaś na pracy przy użyciu programów komputerowych.
Programy komputerowe. Komputer jako taki jest tylko masą bezużytecznego żelastwa (hardware – czytaj hardłer). Tym, co go ożywia, są programy komputerowe (software – softłer) – ciągi elektronicznych rozkazów, które „mówią” poszczególnym składnikom komputera, co mają robić (np. co
ma się pojawić na ekranie). Istnieje wiele rodzajów programów komputerowych. Najpopularniejsze programy służą do pisania tekstów (edytory tekstu), do przeprowadzania obliczeń na dużej ilości danych (arkusze kalkulacyjne), do zarządzania danymi (programy zarządzania bazami danych), do
zabawy (gry), do rysowania (programy graficzne), do nauki (programy edukacyjne) i do wielu innych zadań. Istnieje również mnóstwo ściśle specjalistycznych programów, takich jak np. programy do prowadzenia wypożyczalni kaset wideo, wypisywania faktur, komponowania muzyki itd. Osobną
grupę programów tworzą programy służące do pisania innych programów
12
Komputer, laptop, Internet
(m.in. kompilatory). Za ich pomocą programiści komputerowi mogą napisać
dla Ciebie program rozwiązujący niemal dowolny problem. Wszystkie te
programy działają na jednym i tym samym urządzeniu – komputerze.
Instalacja programów. Programy kupujemy zwykle zapisane na dyskach:
CD-ROM-ach lub na DVD-ROM-ach. Następnie je instalujemy, to znaczy
uruchamiamy specjalny program, który je zapisuje na twardym dysku
naszego komputera. Obecnie wiele programów można także (bezpłatnie lub
za opłatą) pobrać z Internetu.
Uruchamianie programów. Aby rozpocząć pracę z danym programem,
trzeba go najpierw uruchomić, tzn. załadować z twardego dysku do pamięci
operacyjnej komputera. Jak to się robi, dowiesz się na stronie 27).
Pamięci komputera. Pamięć operacyjna (oznaczana często angielskim
skrótem RAM) funkcjonuje tylko wtedy, gdy komputer jest włączony. Inne
rodzaje pamięci nazywamy pamięcią stałą. Są to m.in. dysk twardy,
dyskietka, CD-ROM, DVD, pamięć USB i inne.
Dane. Większość programów operuje na danych. Danymi programu są nie
tylko dane w tradycyjnym sensie, tzn. z bazy danych (obejmującej np.
informacje o wszystkich pracownikach firmy). Może to być również
napisany tekst, narysowany obrazek itd. Dane przechowywane są w czasie
pracy w tej samej pamięci operacyjnej co instrukcje uruchomionych
programów. Jeśli chcemy z nich korzystać w przyszłości, musimy je
zapisywać do pamięci stałej (zwykle na twardy dysk), gdyż po wyłączeniu
komputera pamięć operacyjna jest wymazywana.
System operacyjny. Specyficznym rodzajem programu komputerowego
jest system operacyjny, który zarządza działaniem komputera. W
szczególności jest on odpowiedzialny za uruchamianie programów
użytkowych (aplikacji), czyli tych, dla możliwości użytkowania których
kupiłeś komputer.
Na większości komputerów osobistych na świecie zainstalowana jest jedna z
wersji systemu operacyjnego Microsoft Windows. Windows stanowi
przykład systemu, który komunikuje się z użytkownikiem w sposób
możliwie łatwy i przyjemny. Na ekranie pojawiają się symbole graficzne, a
użytkownik steruje komputerem za pomocą myszy. Zaletą systemu Windows
jest to, że wymaga on od aplikacji (programów użytkowych), by
zachowywały się i komunikowały z użytkownikiem w pewien standardowy
sposób. Dlatego też, gdy nauczysz się podstaw Windows, nie powinieneś
Komputer, laptop, Internet
13
mieć kłopotów z użytkowaniem programów napisanych dla tego systemu
operacyjnego (oznaczonych jako „...dla Windows”).
WA Nź !!!
Microsoft Windows jest systemem operacyjnym. Jako taki nie wykonuje
żadnych praktycznych zadań, lecz służy do uruchamiania i zarządzania
programami użytkowymi (aplikacjami) oraz poszczególnymi składnikami
komputera. Windows zapewnia standardowy sposób komunikacji
komputera z użytkownikiem.
System operacyjny jest zwykle instalowany na nowym komputerze przez
jego sprzedawcę, choć można go oddzielnie dokupić i samemu
zainstalować. Najczęściej tak robimy, gdy chcemy sobie zainstalować jego
nową wersję.
Obecnie na większości nowych komputerów osobistych, które są w
sprzedaży zainstalowany jest system Microsoft Windows 8, który wszedł na
rynek w 2012 roku, jego niewielka modyfikacja – Windows 8.1 (od 2013
r.), bądź Microsoft Windows 7 – w sprzedaży od 2009 roku lub – najnowszy – Windows 10 (od 2015).. Na starszych komputerach są często ciągle
zainstalowane Windows Vista (od 2007 r.), Windows XP (2001) a czasem
(bardzo rzadko) jeszcze starsze wersje (Milenium, 2000, 98, 95).
Windows 8 (i 8.1) jest produktem bardzo kontrowersyjnym, gdyż jego obsługa znacznie się różni od obsługi poprzednich wersji tego systemu. Wielu
użytkowników, którzy już nauczyli się obsługi Windows 7, czy Windows
XP, skarży się, że teraz musi się wszystkiego uczyć od początku. Dlatego
wiele sklepów komputerowych ciągle utrzymuje sprzedaż komputerów z
zainstalowanym poprzednim systemem – Windows 7. Windows 10 bardziej
przypomina Windows 7 niż Windows 8 i 8.1.
Jeśli masz już komputer, to zakładamy, że masz na nim zainstalowany Windows 10 albo 8 (lub 8.1), Windows 7, Vista lub XP. Zupełne podstawy jego
obsługi omówimy od strony 21 a Windowsa 8 i 8.1 (które na tyle się różnią,
że wymagają oddzielnego omówienia od strony 32.). Jeśli masz jakąś
starszą wersję Windows, to mamy jeszcze książki (zwykle o obniżonej
cenie!) o tych systemach – skontaktuj się z nami telefonicznie.
Inne, mniej popularne systemy operacyjne, to m.in. Linux, który osiągnął
pewną popularność głównie dzięki temu, że jest systemem bezpłatnym.
14
Komputer, laptop, Internet
Można go zainstalować na tych samych komputerach, na których można
zainstalować Windows (choć raczej nie równocześnie). Jest znacznie mniej
oprogramowania dla tego systemu niż dla Windows i jest trudniejszy w
użytkowaniu a zwłaszcza w instalacji. Generalnie – nie polecamy.
Swój własny system operacyjny mają komputery firmy Apple, obecnie
sprzedawane pod marką Mac, kiedyś Mackintosh. Jeśli się zdecydujesz na
taki komputer, to będziesz skazany na ten system i specjalne
oprogramowanie do niego. Komputery te mają wielu zagorzałych
wyznawców, którzy twierdzą, że są one znacznie łatwiejsze do użytkowania
niż komputery z systemem Windows. Na pewno są jednak od nich znacznie
droższe a w Polsce bardzo mało popularne. Również nie polecamy.
Nie jest istotne, jakiej firmy jest Twój komputer. Ważne, żeby działał pod
kontrolą systemu operacyjnego Windows. Takie komputery produkują setki
dużych i całkiem małych firm na całym świecie. Windows stało się
światowym standardem i bardzo łatwo zmontować komputer „zgodny” z
Windows z części dostępnych w normalnej sprzedaży. Na takich
komputerach można instalować programy użytkowe wybrane spośród
dziesiątek tysięcy dostępnych na rynku.
Nie jest nawet istotne, czy Twoja maszyna to komputer stacjonarny, czy
przenośny (notebook, laptop). Jeśli na notebooku zainstalowana jest dana
wersja Windows, to jego obsługa będzie wyglądała tak samo jak w
przypadku komputera stacjonarnego.
WA Nź !!!
System operacyjny Windows działa tak samo, niezależnie od marki
komputera, na którym jest zainstalowany i czy jest to komputer
stacjonarny, czy przenośny.
Jak „mocny” jest mój komputer?
Jak komputer wygląda od zewnątrz jest w gruncie rzeczy mało istotne –
ważne jakie obwody elektroniczne ma w środku. Im działają one szybciej,
im więcej potrafią w ciągu sekundy przetworzyć informacji, tym komputer
nazywamy „mocniejszym”. Od wielu lat nowe komputery są coraz
mocniejsze utrzymując stale tą samą cenę a nawet trochę taniejąc.
Podstawowymi parametrami „mocy” komputera są:
Komputer, laptop, Internet
15
 typ i szybkość pracy procesora (części komputera, która dokonuje
właściwych obliczeń);
 pojemność pamięci RAM;
 typ karty graficznej (podstawowy parametr w przypadku gier
komputerowych);
 pojemność dysku twardego
 rodzaj (obecnie dominują monitory LCD), długość przekątnej i
rozdzielczość monitora (UWAGA: ceny komputerów stacjonarnych
podawane są zwykle bez monitora!);
Przy kupnie i ocenie komputera innymi istotnymi parametrami są:
 typ zainstalowanego systemu operacyjnego (przeważnie Windows –
UWAGA: czasem komputery mogą być sprzedawane bez systemu
operacyjnego lub z bezpłatnym systemem Linux – powinny być
wtedy kilkaset zł tańsze; możesz potem dokupić i samodzielnie
zainstalować Windows, ale dla osób początkujących zdecydowanie
tego nie polecamy);
 obecność (nie będzie go zwykle w netbookach), typ i szybkość stacji
i nagrywarki płyt CD i DVD;
 obecność innych składników jak: karta sieciowa (do podłączania do
Internetu), karta WiFi (do podłączania do Internetu
bezprzewodowo), głośniki (często są zintegrowane z monitorem, u
laptopa z całym systemem), kamera internetowa, drukarka, skaner
itd., itp.
Jaka „moc” komputera jest Ci potrzebna? Pamiętasz do czego służy
komputer – do wykonywania programów komputerowych. Tak więc
potrzebny jest Ci tak mocny komputer, by dał radę pracować, z tymi
programami, na jakich Ci zależy. Każdy program ma swoje tzw. wymagania
systemowe, które właśnie o tym mówią. Więcej powiemy o tym później, na
stronie 114. Tam też pokażemy jak sprawdzić parametry komputera, który
już posiadasz.
W tym miejscu możemy generalnie powiedzieć, że jeśli chodzi Ci tylko o
wykonywanie „na komputerze” prostych czynności jak pisanie tekstów,
serfowanie po Internecie, komunikację za pomocą poczty elektronicznej, to
wystarczy Ci najtańszy komputer, jaki można kupić, również używany.
16
Komputer, laptop, Internet
Większą moc wymagają zwykle programu do obróbki grafiki (np. zdjęć
cyfrowych). Natomiast najmocniejszych komputerów wymagają najnowsze
gry komputerowe. Tak. Menedżer dużej firmy potrzebuje zwykle do swojej
pracy znacznie słabszy komputer niż jego syn, czy wnuk będzie się domagał
na gwiazdkę!
WA Nź !!!
Konieczną „moc” komputera określają wymagania systemowe
programów, które chcesz na nim wykonywać. Paradoksalnie, najsłabsze
komputery potrzebne są do typowych zastosowań biurowych i
biznesowych a najmocniejsze – do gry w najnowsze gry komputerowe.
Jaką mam wersję Windows?
Jeszcze raz przypomnijmy, że nie obsługuje się „komputera”, ale poszczególne programy komputerowe, z których najważniejszy jest system operacyjny – zwykle Windows. Dlatego, zanim zasiądziesz do nauki, musisz
przede wszystkim ustalić, jaki masz system operacyjny – czy na pewno Windows, a jeśli tak – to
jaką wersję Windows. Jak to stwierdzić?
1. Wśród gratów, które dostałeś z komputerem,
powinna być instrukcja i dyski instalacyjne,
czasem nawet z pudełkiem. Zobacz, czy chodzi o Windows 7, czy inną wersję.
2. Na komputerze powinieneś mieć nalepkę z logo
Windows i/lub kodem instalacyjnym.
Które to Windows?
3. Zauważ, co się wyświetla na ekranie, gdy włączasz komputer.
Po włączeniu komputera (patrz str. 21.) patrz uważnie, co widzisz na ekranie. W pewnym momencie zobaczysz przedstawiający się system operacyjny, np. Windows 7. Home Premium:
Komputer, laptop, Internet
17
Zapraszamy!
Windows 7 Home Premium
Oznaczenie po słowie Windows (tutaj 7) dotyczy
„głównej” wersji Windows. Oznaczenie, które następuje później (np. Home Premium) dotyczy
„podwersji” systemu i nie jest już tak istotne. Najważniejsze byś ustalił swoją główną wersję Windows (najczęściej 10, 8.1, 8, 7, Vista lub XP). „Podwersje” już się między sobą prawie wcale nie różnią, a przynajmniej jest to
niedostrzegalne dla początkującego użytkownika.
Jeśli komputer masz już włączony, to jego konfiguracje (w tym wersję Windows) odczytać możesz w sposób, który podajemy na stronie 115.
Zdumiewające, ale przy włączaniu komputera z Windows 8 i 8.1, nigdzie
nie wyświetla sie informacja, że to Windows 8 ani 8.1. Sprawdź, czy włączanie komputera kończy się wyświetleniem Ekranu Start z kafelkami.
Obecnie w sprzedaży są prawie wyłącznie komputery z zainstalowanym
Windows 7, 8, 8.1 lub 10. Jeśli swój komputer otrzymałeś „po kimś”, to
możliwe, że zainstalowany jest na nim Windows Vista lub Windows XP.
18
Komputer, laptop, Internet
Przy oznaczeniach systemu operacyjnego pojawiają się często dodatkowe
określenia „Service Pack Nr”, gdzie Nr jest kolejnym numerem (1, 2 lub 3
itd.). Service Packi (czytaj serwis pak) są zbiorami poprawek do systemu,
które ściągać można przez Internet (nawet automatycznie). Np. wiele nowszych programów działa na komputerach ze starym systemem Windows XP,
ale pod warunkiem, że zainstalowany jest Service Pack 2 lub późniejszy.
Kolejne określenie, z którym możesz się spotkać, to to, że system Windows
może być 32-bitowy lub 64-bitowy. Jest to określenie techniczne dotyczące
tego jak dużymi porcjami informacji operuje system. Wszystkie „podwersje” systemów Windows Vista i 7 oraz 8 dostępne są zarówno w typie 32-,
jak i 64-bitowym.
Należy jeszcze dodać, że każda z tych odmian Windows ma swoje wersje
językowe. Na rynku polskim spotyka się oczywiście najczęściej wersje polską (często oznaczaną jako PL), choć na wielu komputerach zainstalowana
jest wersja angielskojęzyczna (EN).
Zestawienie „głównych” wersji i „podwersji” systemu
operacyjnego Microsoft Windows – od najnowszej do coraz
starszych (od 1998 roku):
„Główna” wersja
Windows
Rok
Windows 10
2015
Windows 8.1
2013
Windows 8
2012
Windows 7
2009
Komputer, laptop, Internet
„Podwersje” (spotykane
na rynku polskim)
Home
Pro
Enterprise (duże firmy)
Education (szkoły i uczelnie)
Mobile (tylko tablety i smartfony)
bez oznaczenia (Standard)
Pro
Enterprise (duże firmy)
RT (tylko tablety)
Starter (dla netbooków)
Home Premium
Professional
Ultimate
Home Basic
Home Premium
19
„Główna” wersja
Windows
Rok
Windows Vista
2007
Windows XP
2001
Windows Me
2000
Windows 2000
2000
Windows 98 SE
1999
Windows 98
1998
„Podwersje” (spotykane
na rynku polskim)
Business
Ultimate
Home Edition
Professional
Nie bój się komputera!!!
Za chwilę rozpoczniemy właściwą naukę użytkowania komputera w
systemie Windows. Mogą z niej skorzystać posiadacze wszystkich
podwersji Windows XP, Windows Vista, Windows 7 i Windows 10. Obsługa komputera z Windows 8 i 8.1 różni się na tyle od obsługi innych wersji,
że omówimy ją osobno (str. 32.) Zanim zaczniemy, wyjaśnijmy jedną
sprawę, której niezrozumienie powoduje częste problemy w nauce
początkujących:
WA Nź !!!
Komputer można zepsuć. Można go zepsuć, zrzucając z biurka na
podłogę a jeszcze lepiej wyrzucając przez okno. Monitor można zbić,
rzucając w niego cegłą. Nie można natomiast zepsuć komputera,
wykonując standardowe dla niego czynności, to znaczy operując myszą i
naciskając klawisze na klawiaturze.
Najgorsze, co się może przydarzyć, to przypadkowe wykasowanie
programów i danych znajdujących się na dysku twardym komputera.
Dlatego zawsze czytaj uważnie komunikaty pokazujące się na ekranie.
W przypadku niebezpieczeństwa skasowania potrzebnych danych na pewno
zostaniesz wcześniej o tym ostrzeżony.
20
Komputer, laptop, Internet
Pierwsze kroki w
Windows 10, 7, Vista i XP
Włączanie komputera
Założeniem tego samouczka jest to, że Windows masz już zainstalowany na
swoim komputerze jako podstawowy system operacyjny. W takim wypadku
wystarczy włączyć komputer, aby automatycznie rozpoczął się proces
uruchamiania Windows. Tak więc do dzieła:
1. Włącz komputer (naciśnij
główny włącznik komputera,
umieszczony zwykle z przodu
obudowy komputera stacjonarnego i nad klawiaturą laptopa).
2.
Upewnij się, że włączony jest monitor podłączony do komputera stacjonarnego.
Poczekaj chwilę. Uruchamia się teraz system operacyjny Windows (to
znaczy ładuje się z twardego dysku do pamięci operacyjnej komputera). Na
ekranie pojawia się jego logo i dzieją się różne inne dziwne rzeczy. W
zależności od konfiguracji sprzętowej komputera i ustawień Windows może
to trwać od kilkunastu sekund do kilku minut.
Komputer, laptop, Internet
21
W tym momencie może, ale nie musi, pojawić się ekran logowania Windows. Służy on do zalogowania się użytkownika komputera. Logowanie można nazwać przedstawieniem się użytkownika systemowi operacyjnemu. System Windows umożliwia pracę przy tym samych komputerze
wielu użytkownikom (oczywiście niejednocześnie) przy zachowaniu specyficznych ustawień,
używanych programów i dokumentów dla każdego użytkownika. Logowanie jest właśnie po to,
by komputer wiedział, który użytkownik do niego zasiadł.
By wskazać właściwego użytkownika musisz kliknąć na wyobrażenie jego konta. Jeśli nie
umiesz jeszcze klikać komputerową myszą, to przenieś się na chwilę do zagadnienia poniżej,
gdzie tego uczymy. W niektórych wypadkach konto użytkownika jest chronione hasłem, które
musisz wpisać z klawiatury (uczymy tego w zagadnieniu na stronie 75.). Podczas pisania hasła
na ekranie zamiast jego kolejnych znaków pokazywać się będą gwiazdki (ma to zapobiec podejrzeniu hasła przez osobę niepowołaną).
Wielokrotnie jeszcze będziemy zastrzegać, że różne czynności mogą przebiegać w różny sposób
(lub w ogóle nie występować jak w przypadku logowania) w zależności od ustawień (konfiguracji) Windows. Wynika to z tego, że Windows jest systemem bardzo elastycznym i w zależności
od upodobań użytkowników można wiele rzeczy w nim zmieniać. W tym samouczku staramy się
założyć, że masz w miarę typową konfigurację Windows. Musisz jednak pamiętać, że niektóre
operacje trzeba będzie wykonać na Twoim komputerze w nieco zmodyfikowany sposób.
Po wykonaniu wszystkich wymienionych powyżej czynności system
operacyjny Windows jest już uruchomiony (załadowany do pamięci
operacyjnej) i gotowy do działania. Możesz rozpocząć pracę.
Nie bój się myszy
Mysz jest podstawowym narzędziem użytkownika do wydawania poleceń
systemowi Windows (a za jego pośrednictwem poszczególnym programom
komputerowym i częściom składowym komputera). Teoretycznie można
obsługiwać Windows jedynie za pomocą klawiatury, lecz nikomu tego nie
radzę. (Podobnie teoretycznie można dojść pieszo z Warszawy do Madrytu,
lecz jakoś wszyscy latają samolotami lub jeżdżą pociągami i samochodami.)
Klawiatura służy przede wszystkim do pisania i wprowadzania danych. W
notebookach funkcję myszy pełni zwykle touchpad – niewielki prostokątny
obszar poniżej klawiatury, który reaguje na dotyk palca. (Zalecamy jednak
dokupienie myszy do notebooka – praca będzie wygodniejsza.)
22
Komputer, laptop, Internet
Podstawową funkcją myszy jest przesuwanie wska nika myszy. Wskaźnik
to taki obiekt na ekranie komputera, który odwzorowuje ruchy myszy na
biurku (lub palca na touchpadzie). Może on przybierać różne kształty, z których najczęściej występującym jest strzałka z dużym grotem.
Inną nazwą na wskaźnik myszy jest kursor myszy a potocznie mówimy
zwykle, że coś robimy (ruszamy, klikamy, przesuwamy) myszą a nie
wskaźnikiem czy kursorem myszy. Podstawy operowania myszą najlepiej
opanować przez ćwiczenia:
1. Przesuwanie. Przesuwaj mysz po blacie biurka (a jeszcze lepiej po
specjalnej podkładce lub – jeśli masz notebook bez myszy – palec po
touchpadzie) i obserwuj poruszanie się wskaźnika po ekranie.
2.
Wskazywanie. Przesuń wskaźnik na przycisk Start znajdujący się w
lewym dolnym rogu ekranu. W ten sposób wskazałeś przycisk Start.
Komputer, laptop, Internet
23
Prawidłowe wskazanie wymaga, aby czubek grota strzałki znalazł się
w obszarze przycisku.
3.
Klikanie. W momencie wskazania przycisku Start naciśnij i od razu
zwolnij lewy przycisk myszy (lub lewy klawisz pod touchpadem).
Czynność taką nazywamy klikaniem. Tak, wiemy, że to słowo nie najlepiej brzmi po polsku, ale nikt jeszcze nie nazwał tej podstawowej
komputerowej czynności ładniej a przy tym równie zwięźle. Słowa tego będziemy używać w tym samouczku niezliczoną ilość razy, gdyż za
pomocą klikania wykonujemy mnóstwo czynności. W tym wypadku
(kliknięcie przycisku Start) rozwinęliśmy menu startowe, główne menu systemu Windows.
WA Nź !!!
Podstawowe czynności w Windows wykonujemy za pomocą klikania.
Klikanie polega na najechaniu wskaźnikiem na dany obiekt oraz
naciśnięciu i natychmiastowym zwolnieniu lewego przycisku myszy (lub
lewego klawisza pod touchpadem).
Niektóre czynności w Windows można wykonać za pomocą klikania prawym przyciskiem. Będziemy to zawsze wyraźnie zaznaczać. Tam, gdzie będziemy pisać po prostu o klikaniu, zawsze
będzie chodzić o naciskanie lewego przycisku. Niektóre myszy mają także środkowy przycisk,
który jest jednak używany rzadziej i nie przez wszystkie programy. Nowoczesne myszy mają
także zwykle pokrętło przewijania, która może stanowić alternatywne narzędzie do przewijania
zawartości okien.
24
Komputer, laptop, Internet