WSPÓŁCZESNA FRANCJA

FRANCJA
I JEJ MIESZKAŃCY
9. seminarium
4 marca 2009 r.
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
[email protected]
Temat: Debata wokół kwestii etycznych we Francji
Zaproszony gość:
- Agata Czarnacka, filozofka i tłumaczka, doktorantka w Zakładzie
Etyki w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
La contraception [la kontraseptją] – antykoncepcja. Od 1920 roku aborcja i antykoncepcja
były we Francji zabronione. Spowodowane było to tym, że Francuzi pierwsi w Europie
oponowali metody antykoncepcji i w związku z tym mieli najmniejszy wskaźnik urodzin na
kontynencie. Zakaz miał więc zwiększyć dzietność. Od 1925 roku istniało orzeczenie Sądu
Kasacyjnego, z którego wynikało, że sprzedaż jest owszem zakazana, ale nie wykorzystywanie
antykoncepcji. Dopiero w 1967 roku po uchwaleniu tzw. loi Neuwirth (od nazwiska
deputowanego Luciena Neuwirth czyli ustawy o regulacji urodzeń, zezwolono na import
i produkcję środków antykoncepcyjnych. Przy czym ich sprzedaż miała się odbywać jedynie
w aptekach na receptę. Wszelka ich reklama była zabroniona. Wejście ustawy w życie znacznie
się opóźniło z powodu braku odpowiednich aktów wykonawczych.
Oryginalny tekst ustawy:
http://www.legifrance.gouv.fr/jopdf/common/jo_pdf.jsp?
numJO=0&dateJO=19671229&pageDebut=12861&pageFin=&pageCourante=12861
L'IVG [liwiże] – skrót od l’interruption volontaire de grossesse czyli dobrowolne przerwanie
ciąży. Inaczej l’avortement, aborcja. Ustawa z 1975 roku (loi Veil) zalegalizowała we Francji
przerywanie ciąży na życzenie do 10 jej tygodnia, zastrzegając, że lekarz lub szpital prywatny
może odmówić wykonania aborcji. Ustawa zobowiązywała lekarza do wcześniejszego
poinformowania o skutkach aborcji czy o innych możliwościach np. adopcji. Kobieta musiała
także wcześniej udać się na rozmowę w specjalnym ośrodku. Według statystyk w 2006 roku we
Francji kontynentalnej przerwano ciąże w 209 700 przypadkach (14,5 na 1000 ciąż). Liczba ta
od kilku lat niewiele się zmienia. Najczęściej ciąże przerywają kobiety w wieku 20-24 lat.
Oryginalny tekst ustawy:
http://www.legifrance.gouv.fr/jopdf/common/jo_pdf.jsp?
numJO=0&dateJO=19750118&pageDebut=00739&pageFin=&pageCourante=00741
Le PACS [le paks] – skrót od Pacte civil de solidarité, tzn. cywilny pakt solidarności. Są to
cywilne umowy między 2 osobami tej samej lub innej płci. Dają partnerom korzyści wynikające
ze wspólnego życia (wspólne rozliczanie z podatku, prawo do spadku). Rejestracji PACS-u
dokonuje się w sądzie. Osoby pozostające w takim związku określa się jako pacsé: W 2008 roku
1
podpisano 146 084 PACS-ów (dla porównania zawarto 273 500 ślubów). Liczba takich związków
rośnie po kilkadziesiąt procent rocznie. W ubiegłym roku rozwiązano ich 23 354. Choć liczba
PACS-ów ciągnie rośnie spaksowani homoseksualiści stanowią nadal niewielki procent całej
liczby (szacuje się, że 2-3%). 10 lat po wejściu ustawy o PACS-ach w życie pojawiają się
propozycje reformy.
Oryginalny tekst ustawy:
http://legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=3AC224953EA74BA08D31BA8417F5D1A2.t
pdjo16v_1?cidTexte=JORFTEXT000000761717&categorieLien=id
La mére porteuse [la mer portyz] – dosłownie matka nosicielka, kobieta, która decyduje się
urodzić dziecko dla innych ludzi (może za tym również iść zaoferowanie komórek jajowych tej
kobiety). Mówi się więc również o la gestation pour autrui (dosł. ciąża dla innego). Praktyka ta
jest na razie we Francji zakazana, ale być może zmieni się to wraz z nowelizacją ustawy
bioetycznej planową w przyszłym roku. Wiele osób cierpi na niepłodność, jest to więc jedna
z opcji w obliczu braku dzieci do adopcji.
Les cellules souches [le selul susz] – komórki macierzyste, mogą pochodzić z embrionów
bądź być dojrzałymi komórkami. Ustawa bioetyczna w 2004 roku zezwoliła do 2008 roku na
badania embrionalnych komórek macierzystych np. w celu poznania jak wykształcają się
wyspecjalizowane komórki ludzkich organów. Badania nad komórkami macierzystymi będą
jedynym z tematów rewizji ustawy bioetycznej z 2004 roku, która ma się dokonać na przełomie
2009/2010.
La fin de vie [la fę de wi] – dosł. koniec życia, w kontekście etycznym chodzi bardziej
o zakończenie życia. Nie musi to oznaczać eutanazji. We Francji drwa dyskusja
o znowelizowaniu ustawy z 2005 roku o prawach chorych i końcu życia.
DOBRZE POWIEDZIANE – FRAZA DNIA
Ethique: Sentiment qui, chez les gouvernants, est généralement inversement
proportionnel au sens de l'étiquette (Etyka : uczucie, które u rządzących jest generalnie
odzwrotnie proporcjonalne do poczucia etykiety) - Marc Escayrol, francuski pisarz i satyryk
PORTRETY MNIEJ ZNANYCH MĘŻCZYZN I KOBIET
Urodzona w 1927 roku, pochodząca z żydowskiej rodziny Simone Veil spędziła w
czasie II wojny światowej 13 miesięcy w obozie w Auschwitz. Po wojnie kończy
nauki polityczne i prawo, zostaje sędzią. W życiu politycznym pozostaje aktywna
zarówno na szczeblu krajowym jak i europejskim. W 1974 roku prezydent Valéry
Giscard d'Estaing mianuje ją ministrem zdrowia. Jej nazwisko nosi słynna ustawa
zezwalająca na legalizację aborcji we Francji, wywalczona przez Veil dzięki
poparciu lewicowych deputowanych. Na stanowisku pozostaje do 1979 roku. Była
pierwszą kobietą-przewodniczącą Parlamentu Europejskiego, pierwszym
przewodniczącym Parlamentu wybranego w bezpośrednich wyborach (1979-1982). Broniła
poglądów federalistycznych i podejścia ponadnarodowego. W latach 1993-1995 była ministrem
do spraw społecznych w rządzie Edouarda Balladura. W 2008 roku zostaje członkiem Akademii
Francuskiej. Mimo że podczas swojej kariery politycznej związana była z centrum, podczas
ostatnich wyborów prezydenckich poparła Nicolasa Sarkozy'ego.
Seminaria odbywają się pod patronatem
Ambasadora Francji w Polsce
2