Jak przestawić gospodarstwo na ekologiczne (warunki

Jak przestawić gospodarstwo na ekologiczne
(warunki prawne)
W procesie podejmowania decyzji o przekonwertowaniu gospodarstwa z takiego,
które jest prowadzone w sposób konwencjonalny, na to „zdrowsze” trzeba zdawać
sobie sprawę z fundamentalnego faktu. Prowadzenie gospodarstwa metodami
ekologicznymi nie jest tylko zwykłą „pracą na roli” ale swoistym stylem życia. Dlatego
też o ile w przypadku rolników konwencjonalnych ich praca jest przede wszystkim
nastawiona na maksymalizację zysku, to rolnicy ekologiczni zwracają uwagę także na
środowisko wokół. Kolejnym ważnym aspektem jest fakt, że przestawienie
gospodarstwa na ekologiczne jest związane z ponoszeniem nakładów finansowych.
Niestety w Polsce nie ma dofinansowania na przekonwertowanie gospodarstwa,
w porównaniu do innych państw Europy, jak np. Wielka Brytania i Dania. Poza tym
wszelkiego rodzaju kontrole także są płatne.
Jeśli jednak powyższe aspekty nie są problemem to rolnik ma prawo złożyć
wniosek o rozpoczęcie procedury. Wszelkie działania jakie należy powziąć w celu
stworzenia gospodarstwa ekologicznego określa w Polsce Ustawa o rolnictwie
ekologicznym. Producent rolny składa wniosek do jednej z dziesięciu jednostek
upoważnionych z ramienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ustawa gwarantuje
możliwość dobrowolnego wyboru jednostki oraz samodzielnego zdecydowania czy
w ogóle chce rozpoczynać przestawianie gospodarstwa. W przypadku podjęcia decyzji
o chęci uczestnictwa w tym procesie rolnik jest zobowiązany do przestrzegania zasad
zawartych w ustawie. Normy te będą kontrolowane przez wybraną przez rolnika
jednostkę certyfikującą.
Proces przekształcania gospodarstwa jest różny i wynosi 24 miesiące dla upraw
rocznych. Okres ten jest liczony jako ten, który poprzedza siew roślin, z których plon
będzie już uznany jako ekologiczny (dotyczy to także zbioru pasz z trwałych użytków
zielonych). Uprawy wieloletnie, jak sady, chmielniki, winnice czy uprawy jagodowe
będą podlegały procesowi 36 miesięcy poprzedzających zbiór uznawany już za
ekologiczny. Zasady dotyczą także rolników, którzy już prowadzą gospodarstwo
ekologiczne ale chcą dołączyć jakieś grunty. Szczególnym procedurom podlegają
jednakże grunty odłogowane, ponieważ tutaj zasady nieco się różnią. Kolejną ważną
kwestią jest fakt, że o ile w przypadku produkcji roślinnej procesowi konwersji
podlegają grunty, w przypadku produkcji zwierzęcej procesowi podlegają zwierzęta.
Jednakże po 24 miesiącach przestawiania gospodarstwa, zwierzęta oraz ich produkty
będące już w gospodarstwie uzyskują status ekologicznych. Trzeba jednak pamiętać,
że kiedy gospodarstwo jest już uznane za ekologiczne, zakup zwierząt także powinien
być z gospodarstw ekologicznych. Jednakże z uwagi na fakt, że jest takich zwierząt
mało, prawo dopuszcza zakup pod szczególnymi warunkami z gospodarstw
konwencjonalnych.
Podczas trwania całego procesu przestawiania gospodarstwa konwencjonalnego
na ekologiczne, jednostka certyfikująca przeprowadza kontrole na terenie
gospodarstwa. Upoważnione do tego celu osoby z jednostki certyfikującej sprawdzają
zarówno sposób prowadzenia produkcji, jak też jakość wytwarzanych produktów.
Kontrole mają na celu przyzwyczajenie rolnika do innego sposobu gospodarowania.
Termin przeprowadzanej inspekcji musi być poprzedzony pisemnym zawiadomieniem.
Kontrola odbywa się raz do roku zarówno dla gospodarstw ubiegających się o certyfikat,
jak też dla tych posiadających go, a starających się o dołączenie gruntów. Poza tym
jednostka certyfikująca ma prawo do przeprowadzania niezapowiedzianych kontroli.
Powyższe działanie jest płatne, jednakże rolnik ma prawo ubiegać się o dofinansowanie
kosztów kontroli.
W trakcie trwania procedury konwertacji gospodarstwa rolnik otrzymuje specjalne
zaświadczenie, które po dokonaniu wszelkich formalności staje się certyfikatem. Za
całą procedurę, kontrole oraz drogę prawną odpowiada Minister Rolnictwa i Rozwoju
Wsi w porozumieniu z jednostkami certyfikującymi i Inspekcja Jakości Handlowej
Artykułów Rolno- Spożywczych.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuje ustawę o rolnictwie ekologicznym,
w której znajduje się cała podstawa prawna do uznania gospodarstwa za ekologiczne.
Oprócz tego upoważnia on prywatne jednostki certyfikujące do nadawania oraz
odwoływania certyfikatów oraz prowadzenia kontroli w gospodarstwach.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych jest organem, który
sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi. Natomiast do wybranej jednostki
należy złożyć formularz zgłoszeniowy, komplet dokumentów a także wnieść opłatę.
Niestety w Polsce nie ma dofinansowania na przekształcanie charakteru produkcji. Jeśli
jednak rolnik pozytywnie przejdzie proces przekształcenia gospodarstwa to może
ubiegać się o dotacje do produkcji a także ma prawo do oznaczania swoich produktów
jako produktów ekologicznych.
Rolnik może oznakować swoje produkty jako ekologiczne już trakcie procesu
przestawiania gospodarstwa, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy. Będą
one jednak oznaczone jako „w trakcie konwersji na rolnictwo ekologiczne”.
Rolnik zgłaszający się do jednostki certyfikującej będzie zobowiązany do
zapoznania się szeregiem różnego rodzaju informacji. Jest to konieczne ze względu na
pełne zapoznanie się z tematem rolnictwa ekologicznego. Poza tym należy zgromadzić
wiele dokumentów. Dlatego też najlepiej zainteresować się procedurą w okresie kiedy
jest najmniej pracy w gospodarstwie oraz tak aby zdążyć od nowego sezonu
wegetacyjnego wprowadzać zmiany w gospodarstwie.
Informacje z jakimi będzie musiał zapoznać się rolnik po zgłoszeniu się do
jednostki certyfikującej to przede wszystkim przepisy krajowe i Unii Europejskiej.
Producent rolny jest zobowiązany do znajomości prawodawstwa. Kolejna ważna
kwestia to zapoznanie się z procedurami jakie stosuje jednostka certyfikująca a także
planami kontroli. Chodzi o to aby mieć świadomość jak sprawa wygląda w praktyce.
Kolejne informacje są związane z certyfikowaniem a więc zasady nadawania oraz
cofania certyfikatu. Ważne jest także zapoznanie się z procedurami dotyczącymi
odwołań, reklamacji a także kalkulacji i dokonywania opłat. Powyższe informacje
powinna udostępnić jednostka certyfikująca w dowolnej formie wybranej przez rolnika.
Może on np. chcieć uzyskać informacje mailem lub pocztą.
Dokumenty jakie należy zgromadzić w celu rozpoczęcia procedury przekształcania
gospodarstwa to kopia dokumentu wypisu z ewidencji gruntów rolnych oraz kopia
mapy lub ortofotomapy z zaznaczonymi granicami działek rolnych. Dokumenty te są
potrzebne w celu stwierdzenia położenia gospodarstwa rolnego. Trzeba pamiętać, że
jeśli gospodarstwo położone jest np. przy trasie szybkiego ruchu to raczej nie będzie
mogło otrzymać certyfikatu. Kolejne dokumenty to kopia wniosku o przyznanie
płatności rolno- środowiskowej, dokumenty potwierdzające własność gospodarstwa,
bądź też dzierżawę; można także dołączyć pełnomocnictwo jeśli osoba składająca
wniosek nie jest ani właścicielem ani dzierżawcą gospodarstwa. Na koniec należy
jeszcze dołączyć dokument potwierdzający dokonanie wpłaty ustalonej przez jednostkę
certyfikującą dla producentów, którzy rozpoczynają proces konwersji gospodarstwa.
W Polce jest wielu rolników, których system gospodarowania jest bardzo zbliżony
do systemu ekologicznego. Stosują oni niewielkie dawki nawozowe, niewielkie dawki
pestycydów oraz gospodarują zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. System
gospodarowania metodami ekologicznymi daje wiele możliwości rozwijania swojej
działalności na rynkach lokalnych bądź dalszych, np. poprzez sprzedaż produktów
ekologicznych. Poza tym można połączyć to także z prowadzeniem gospodarstwa
agroturystycznego. Może więc warto zastanowić się nad zmiana, która oprócz
zadowolenia z pracy na roli pozwoli także na uzyskanie wyższego dochodu ze
sprzedaży własnych produktów.