Ożywienie i recesja w gospodarce

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY
WAHANIA KONIUNKTURY
GOSPODARCZEJ
OŻYWIENIE I RECESJA
W GOSPODARCE
DR JAROSŁAW CZAJA
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
17 października 2016 r.
KONIUNKTURA GOSPODARCZA
DEFINICJA
TO WSZELKIE ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ
WYRAŻONE W POSTACI ZMIAN PODSTAWOWYCH
WSKAŹNIKÓW EKONOMICZNYCH NP. PKB, INWESTYCJE,
KONSUMPCJA, BEZROBOCIE, INFLACJA.
KLASYFIKACJA WAHAŃ KONIUNKTURALNYCH
500-LETNI CYKL WHEELERA – POWSTANIE I UPADKI IMPERIÓW
CYKL KONDRATIEWA (DŁUGIE 50 – 60 LAT)
CYKL JUGLARA (KLASYCZNY 8 – 10 LAT)
CYKL KITCHENA (KRÓTKI, TRWA OKOŁO 3,5 LAT)
NA GIEŁDACH OBSERWUJE SIĘ TZW. „EFEKT STYCZNIA” - WZROST INDEKSÓW
28-DNIOWY CYKL HANDLOWY - ODKRYTY W LATACH 30. XX WIEKU NA
RYNKU PSZENICY
CYKL TYGODNIOWY, TZW. „EFEKT PONIEDZIAŁKU”
SEKWENCJA CYKLU KONIUNKTURALNEGO
SZCZYT →
SPADEK KONIUNKTURY → RECESJA (KRYZYS) → DNO (DEPRESJA) → OŻYWIENIE → WYSOKA
KONIUNKTURA → „PRZEGRZANIE” → SZCZYT.
Fazy cykli koniunkturalnych
- FAZA RECESJI (KRYZYS) – OSŁABIENIE AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ, PRODUKCJA I CENY
SPADAJĄ, WZROST STOPY BEZROBOCIA,
- FAZA DEPRESJI (DNO) – STABILIZACJA PRODUKCJI I CEN NA NISKIM POZIOMIE, WYSOKIE BEZROBOCIE,
- FAZA EKSPANSJI (OŻYWIENIE) – WZROST PRODUKCJI I CEN, SPADEK BEZROBOCIA,
- FAZA ROZKWITU (SZCZYT, BOOM) – STABILIZACJA PRODUKCJI I CEN NA WYSOKIM POZIOMIE, PEŁNE
ZATRUDNIENIE.
JAK MIERZYĆ KONIUNKTURĘ?
1) WSKAŹNIKI PILOTUJĄCE (WYPRZEDZAJĄCE), KTÓRE ZMIENIAJĄ SIĘ (WZRASTAJĄ LUB OBNIŻAJĄ SIĘ) NA KILKA MIESIĘCY PRZED
ZMIANĄ TENDENCJI KSZTAŁTOWANIA SIĘ OGÓLNYCH WSKAŹNIKÓW POZIOMU AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ, NP. REALNEGO PRODUKTU NARODOWEGO
BRUTTO. PRZYKŁADEM MOGĄ TU BYĆ CENY AKCJI I STOPA BEZROBOCIA.
2) WSKAŹNIKI WSPÓŁBIEŻNE, KTÓRE ZMIENIAJĄ SIĘ MNIEJ WIĘCEJ JEDNOCZEŚNIE Z OGÓLNYM STANEM GOSPODARKI (NP. WSKAŹNIK ZMIAN
DOCHODÓW OSOBISTYCH, PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ, OBROTÓW HANDLOWYCH).
3) WSKAŹNIKI OPÓŹNIONE, KTÓRE WYKAZUJĄ TENDENCJĘ WZROSTU LUB SPADKU KILKA MIESIĘCY PO ZMIANIE TENDENCJI ROZWOJOWEJ
GOSPODARKI (NP. PODSTAWOWA STOPA OPROCENTOWANIA, PRZECIĘTNY CZAS POZOSTAWANIA BEZ PRACY).
NAJWIĘKSZE ZNACZENIE PRZYPISUJE SIĘ WSKAŹNIKOM PILOTUJĄCYM, DLA KTÓRYCH MOŻNA OBLICZYĆ KOMPLEKSOWY INDEKS WSKAŹNIKÓW
PILOTUJĄCYCH, BIORĄC POD UWAGĘ INFORMACJE NA TEMAT NP. CEN AKCJI, WIELKOŚCI ZASOBÓW PIENIĄDZA, ROZMIARÓW KREDYTÓW DLA FIRM
HANDLOWYCH I PRZEMYSŁOWYCH, ILOŚCI WYDANYCH ZEZWOLEŃ NA BUDOWĘ, LICZBY ROZPOCZĘTYCH INWESTYCJI, WIELKOŚCI BEZROBOCIA ITP.
OBSERWACJA ZMIAN TEGO INDEKSU POZWALA Z DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM PRZEWIDZIEĆ ZMIANY REALNEGO PRODUKTU NARODOWEGO
BRUTTO.
PRZYKŁADY WYKRESÓW
KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ
DLACZEGO TE LINIE NIE SĄ
PROSTE I IDEALNIE
NAŁOŻONE NA SIEBIE?
PRZYKŁADY WYKRESÓW
KONIUNKTURY GOSPODARCZEJ
Co dzieje się w gospodarce na
szczytach i w dołach wykresu
koniunktury?
CZYNNIKI OŻYWIENIA
POPYT KONSUMPCYJNY I INWESTYCYJNY, KRAJOWY I
ZAGRANICZNY.
W DŁUGIM OKRESIE PODAŻ I POPRAWA EFEKTYWNOŚCI
CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH.
EKONOMIŚCI PODKREŚLAJĄ TEŻ ZNACZENIE HANDLU
ZAGRANICZNEGO.
W JAKI SPOSÓB PAŃSTWO MOŻE WPŁYWAĆ
NA KONIUNKTURĘ GOSPODARCZĄ?
1. PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNE ZWIĘKSZAJĄCE ZATRUDNIENIE BEZ WZROSTU PODAŻY DÓBR I USŁUG (NP. ROBOTY PUBLICZNE).
2. DOTACJE DO NIERENTOWNYCH PRZEDSIĘBIORSTW LUB ICH NACJONALIZACJA.
3. PROTEKCJONIZM W ZAKRESIE HANDLU ZAGRANICZNEGO (CŁA, KONTYNGENTY, EMBARGA I BARIERY, POZATARYFOWE NP.
UTRUDNIENIA ODPRAW CELNYCH, DOTACJE DLA PRZEDSIĘBIORSTW PODEJMUJĄCYCH PRODUKCJĘ EKSPORTOWĄ).
4. POLITYKA MONETARNA – KSZTAŁTOWANIE PODAŻY PIENIĄDZA DOPASOWANEJ DO POTRZEB GOSPODARKI POPRZEZ STOPY
PROCENTOWE KREDYTU REFINANSOWEGO, REZERW OBOWIĄZKOWYCH, REZERW SPECJALNYCH, OPERACJE OTWARTEGO RYNKU.
5. POLITYKA FISKALNA – WYKORZYSTUJĄC WPŁYWY I WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA POBUDZA SIĘ LUB HAMUJE AKTYWNOŚĆ
GOSPODARKI ODPOWIEDNIO DO POTRZEB WYNIKAJĄCYCH Z PRZEBIEGU CYKLU GOSPODARCZEGO. AKTYWNA
(DYSKRECJONALNA) POLITYKA FISKALNA MOŻE MIEĆ CHARAKTER:
A)EKSPANSYWNY – PAŃSTWO POPRZEZ ZWIĘKSZANIE WŁASNYCH WYDATKÓW, OBNIŻANIE KWOT PŁACONYCH PODATKÓW LUB
JEDNO I DRUGIE POBUDZA NIEDOSTATECZNY POPYT GLOBALNY, CO WPŁYWA NA UAKTYWNIENIE PROCESÓW GOSPODARCZYCH I
WZROST DOCHODU NARODOWEGO;
B) RESTRYKCYJNY – NADMIERNY POPYT GLOBALNY JEST OGRANICZANY PRZEZ ZMNIEJSZANIE WYDATKÓW BUDŻETOWYCH,
PODWYŻSZANIE PODATKÓW LUB OBYDWA TE INSTRUMENTY.
ZAJĘCIA WARSZTATOWE, CZYLI ZADANIA DLA GRUP
1.W KTÓREJ GOSPODARCE BĘDĄ DŁUŻSZE FAZY WZROSTU CYKLU KONIUNKTURY? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ.
A.W GOSPODARCE OTWARTEJ, GDY NA ŚWIECIE JEST DŁUGOTRWAŁY BOOM GOSPODARCZY?
B.CZY ZAMKNIĘTEJ, KTÓRA NIE HANDLUJE Z RESZTĄ ŚWIATA?
2.W CZASIE KRYZYSU FIRMY REDUKUJĄ SWĄ DZIAŁALNOŚĆ. CZY PAŃSTWO WÓWCZAS MOŻE BYĆ BARDZIEJ AKTYWNE ZAMIAST FIRM?
CZY AKTYWNOŚĆ PAŃSTWA MOŻE W CZASIE KRYZYSU OGRANICZYĆ POGORSZENIE KONIUNKTURY? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ.
A.ABY AKTYWOWAĆ GOSPODARKĘ, PAŃSTWO MOŻE:
OBNIŻYĆ "KOSZT" PIENIĄDZA, CZYLI OBNIŻYĆ STOPY PROCENTOWE, ZWIĘKSZYĆ EKSPORT, OBNIŻYĆ PODATKI,
B.CZY RACZEJ:
PODWYŻSZAĆ PODATKI BY MIEĆ WIĘCEJ PIENIĘDZY W BUDŻECIE, ZWIĘKSZYĆ IMPORT, PODWYŻSZAĆ STOPY PROCENTOWE.
3.CZY W OBU WARIANTACH (A I B) MOŻE NASTĄPIĆ RECESJA? ODPOWIEDŹ UZASADNIJ.
A.JEŚLI CENY NIE MOGĄ ROSNĄĆ W NIESKOŃCZONOŚĆ, TO CZY FAZA WZROSTOWA CYKLU KONIUNKTURY MOŻE TRWAĆ W
NIESKOŃCZONOŚĆ? (ODP. UZASADNIJ PRZYJMUJĄC ZAŁOŻENIE, ŻE DANY WZROST CEN WYNIKA ZE WZROSTU POPYTU).
B.JEŚLI PRODUCENCI PODNOSZĄ CENY, A KONSUMENCI SIĘ NA TO GODZĄ, PŁACĄC CORAZ WYŻSZE CENY, TO CZY ISTNIEJE RYZYKO
ZAŁAMANIA KONIUNKTURY, GDY KONSUMENTOM SKOŃCZĄ SIĘ PIENIĄDZE?
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
I ZAPRASZAM
DO STUDIOWANIA EKONOMII