Album w pdf - Gmina Alwernia

Alwernia - between the monastery and the market
Szanowni Państwo
C
Dear Sir or Madam
Cztery wieki trwania Klasztoru i Alwerni to szmat czasu.
Wydarzenia, historie ludzi, historie miejsc… To wszystko
zaświadcza dziś o tym, kim jesteśmy i dokąd zmierzamy.
Album, który oddajemy w Państwa ręce jest właściwie
zaproszeniem - atrakcyjnym i interesującym, ale będącym również zapowiedzią tego, co stać się może Państwa
udziałem.
F
Four centuries of existence of Monastery and Alwernia is
a long time. Events, stories of people, stories of places…
All of this proclaims about whom we are and where are
we heading.
The album that we are giving in your hands is actually
an invitation – an attractive and interesting one, but also
it is a promise of what you can participate in.
Pamiętając o tym, że czasami słowa ważą niewiele wobec
tego, co przekazują zmysły, zapraszam do przewrócenia
kart albumu i zanurzenia się w tym wszystkim, z czym
my mieszkańcy Alwerni obcujemy na codzień.
Keeping in mind that words are small in comparison to senses I encourage you to turn the album pages
and dip into all of that what we Alwernia residents can
watch every day.
Jestem przekonany, że od momentu zamknięcia ostatniej
strony tej publikacji do spotkania z Państwem w Alwerni
upłynie niewiele czasu...
I’m sure that from moment of closing last page of this publication to meeting with You in Alwernia will be a small
amount of time...
Burmistrz Gminy Alwernia
Mayor of Alwernia Township
Tomasz Siemek
Alwernia w tyglu historii
Z
Alwernia in the historical melting pot
Zwykło się mówić, że: „gdyby nie klasztor, nie byłoby
Alwerni”. I pewnie w tym stwierdzeniu jest sporo racji.
Ale nie wolno też zapominać, że nie byłoby klasztoru gdyby nie Krzysztof Koryciński. Ten polski szlachcic herbu Topór, kasztelan wojnicki i starosta gniewkowski, właściciel
sąsiedniej Poręby Żegoty, był duchem sprawczym całej tej
historii, która trwa do dziś.
Jej początek jest osobliwy i związany z podróżą Korycińskiego do Włoch, podczas której odwiedził pustelnię
La Verna w Toskanii, gdzie św. Franciszek otrzymał dar
stygmatów. Zauroczony pięknem tej krainy i przejęty duchową atmosferą pustelni postanowił ufundować w swoich dobrach polską Alwernię na wzór włoskiej. Możliwe,
że u podstaw tej decyzji pozostawała również chęć naśladowania Mikołaja Zebrzydowskiego, pobożnego magnata,
który w nieodległym Zebrzydowie budował pierwszą polską Kalwarię oraz klasztor bernardynów.
W 1616 r. po powrocie z Italii, Krzysztof Koryciński podarował bernardynom zalesioną górę Podskale, na której fundator wzniósł niewielki drewniany klasztor i kościół. Wkrótce też przybyło tu kilku zakonników. Pierwszym gwardianem został o. Daniel z Krakowa. Z biegiem
lat (1630-1676) powstał istniejący do dzisiaj, barokowy kościół i przylegający do niego klasztor (1625-1656).
Po śmierci Krzysztofa Korycińskiego budowę kontynuował jego syn Jan Stanisław Koryciński.
I
It used to be said that „if it wasn’t for monastery there
would be no Alwernia”. And this thesis is mostly right.
But you cannot forget that there would be no monastery
if it hadn’t been for Krzysztof Koryciński. This Polish noble of Coat of Arms of Axe, Wojnicz castellan, Gniewkowo
foreman and owner of neighboring Poręba Żegoty was
a causative spirit of this history that lasts till today.
Its beginning is quaint and connected to Korociński
journey to Italy where he visited La Verna hermitage
in Toscana where St. Francis was gifted by stigmata.
Enchanted by beauty of this land and excited by spiritual atmosphere of hermitage he decided to found
Polish Alwernia in imitation of Italian one. It is possible
that this decision was influenced by desire to imitate
Mikołaj Zebrzydowski, devout magnate that in Zebrzydów nearby was building first Polish Calvary and Bernadine monastery.
In 1616 Krzysztof Koryciński after coming back
from Italy gave Bernadine wooded Podskale Mountain where founder build small wooden monastery
and church. Soon few monks came here. First guardian
was father Daniel of Cracow. With the years (1630-1676)
arise existing to this day baroque church and adjacent
monastery (1625-1656).
After death of Krzysztof Koryciński construction was
continued by his son Jan Stanisław Koryciński.
Klasztor oo. Bernardynów w Alwerni na archiwalnej widokówce / Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia – archive postcard
4
5
Mapa Alwerni, 1823 r. / Map of Alwernia, 1823
Panorama Alwerni na archiwalnej widokówce / Panoramic view of Alwernia – archive postcard
6
7
Po wygaśnięciu rodziny Korycińskich, Alwernia przeszła wraz z obszarem dworskim – Porębą Żegoty – w dziedzictwo Schwarzenbergów-Czernych, a od XVIII do pocz.
wieku XX pozostawała własnością rodziny Szembeków.
Alwernia stała się celem pielgrzymek. W 1676 r. miejsce
to odwiedził król Jan III Sobieski w trakcie podróży z Częstochowy do Krakowa. Ruch pielgrzymkowy przybrał
na sile za sprawą cudami słynącego obrazu „Ecce Homo”,
który uroczyście został umieszczony w świątyni 2 sierpnia
1686 roku. Według tradycji trafił tu z Konstantynopola przez
Wiedeń i Koszyce. Namalowano go na płótnie i przyklejono
do dębowej deski. Od XVIII wieku zdobiła go srebrna sukienka - wotum pielgrzymów, ale nieznani sprawcy ukradli
ją w 1984 roku. Obecnie obraz znajduje się w ołtarzu kaplicy,
wybudowanej specjalnie dla niego w latach 1703-1708.
Pierwotnie nazwa „Alwernia” kojarzona była z klasztorem oo. Bernardynów. W jego sąsiedztwie, na przestrzeni lat, rozwijała się osada, która stała się później zalążkiem miejscowości Alwernia. Utrzymywała się z przybywających do klasztoru pątników, a także z rolnictwa i rzemiosła. Przełomowym momentem był rok 1776 r. Na mocy
przywileju króla Stanisława Augusta Poniatowskiego osada uzyskała prawo organizowania 12 jarmarków rocznie,
co zapewne miało niebagatelny wpływ na jej rozwój.
Alwernia, oprócz jarmarków znana była także z odpustu zwanego „Strzelanką”, który przy sprzyjającej pogodzie gromadził nawet do dziesięciu tysięcy wiernych! Tradycja ta kultywowana jest do czasów współczesnych.
W 1796 r. Alwernia była wzmiankowana jako miasto
i niewielki ośrodek kupiecko-administracyjny. Prawdopodobnie w tym czasie powstało urbanistyczne rozplanowanie miasta, z wielkim, prostokątnym rynkiem. Pod koniec XVIII w. miasto liczyło 208 mieszkańców i 33 domy.
Według źródeł wśród grup zawodowych najliczniejsi byli
garncarze, rzeźnicy, piekarze, kramarze, szewcy, stolarze,
szynkarze i tkacze.
After die out of Koryciński family Alwernia along
with township – Poręba Żegoty – became a heritage
of Schwarzenberg-Czerny family and from XVIII century to the beginning of XX century was property of Szembek family.
Alwernia became a destination of pilgrimages. In 1676
this place was visited by King Jan III Sobieski during his
journey from Częstochowa to Cracow. Pilgrimage traffic
grew stronger because of miracles of famous “Ecce Homo”
painting that was ceremonially placed in temple in 2 August 1686. According to tradition in came here from Constantinople though Vienna and Kosice. It was painted
on canvas and glued to oaken board. From XVIII century
it was adorned by silver dress – pilgrims vote, but it was
stolen in 1984 by unknown offenders. Currently painting
is located in chapel altar that was built for it in 1703-1708.
Originally name “Alwernia” was associated to Bernadine monastery. It its neighborhood over the years
was developing a village that became rudiment of Alwernia locality. It was making a living from pilgrims
that were visiting monastery and also from agriculture and craftwork. Groundbreaking moment was year
of 1776. On the strength of the king Stanisław August
Poniatowski privilege village received a right to organize
12 fairs annually which had considerable influence of its
development.
Alwernia besides fairs were also known from indulgence called “Strzelanka” that with favonian weather
gathered up to ten thousands of the faithful! This tradition preserved to modern times.
In 1796 Alwernia was mentioned as city and small
mercantile-administrative center. Probably in this time
arise urban set-up of the city with big, rectangle town
square. At the end of XVIII century city had 208 residents and 33 houses. According to sources among occupation classes the most numerous were potters, butchKaplica Cudownego Pana Jezusa z obrazem Ecce Homo / Ecce Homo painting in the Miraculous Jesus Chapel
8
9
Druhowie z Ochotniczej Straży Pożarnej w Alwerni, 1930 r. / Members of the Voluntary Fire Brigade in Alwernia, 1930
10
Po III rozbiorze Alwernia znalazła się pod panowaniem austriackim. Po zwycięstwie Napoleona nad Austrią w 1809 r. pozostawała w granicach Księstwa Warszawskiego. Nowy podział ziem polskich dokonany
w 1815 r. na Kongresie Wiedeńskim spowodował, iż Alwernia znalazła się do 1846 r. w obszarze Rzeczpospolitej Krakowskiej.
Mimo zaborów miasto podwoiło liczbę mieszkańców.
W XIX w. było ich 524 i 77 domów. Alwernię zamieszkiwała również społeczność żydowska - około 70 osób. Niezwykle interesującym jest fakt, iż katolicką kapliczkę, zlokalizowaną na rynku, ufundował w 1860 r. żydowski przedsiębiorca Grünbaum.
W 1895 roku, w Alwerni powołano do życia Ochotniczą
Straż Pożarną. Pierwszym prezesem został Antoni Blasiński, a zastępcą Walenty Walczyński. Funkcję naczelnika powierzono Aleksandrowi Chrząszczowi, a na jego zastępcę wybrano Stanisława Walczyńskiego. By straż była
widoczna i mogła działać niezbędne było wyposażenie.
By temu zaradzić organizowano w różnej formie zbiórki
pieniężne, a pozyskane fundusze przeznaczano na zakupy sprzętu. Z biegiem lat strażacy „dozbrajali” się w hełmy, czapki, pasy i toporki. To jednak nie wystarczało. Strażakom brakowało rzeczy najważniejszej - „sikawki na kołach”. Zakupiono ją w 1913 r. w Krakowie, w firmie Nejman.
Sikawka przetrwała do pierwszych lat po II wojnie światowej lecz później ślad po niej zaginął.
W 1923 r. alwernijscy strażacy otrzymali sztandar. Jego
fundatorem był Zygmunt Ciupek, który ufundował również kilka galowych mundurów.
Na przestrzeni lat, tak w okresie międzywojennym i powojennym, straż pożarna oprócz podstawowych zadań
angażowała się w działalność społeczną na rzecz rozwoju Alwerni. W 1953 r. z inicjatywy Zbigniewa Gęsikowskiego powstało w Alwerni muzeum pożarnictwa z unikalnymi zbiorami na skalę europejską.
ers, bakers, market traders, shoemakers, carpenters,
publicans and weavers.
After III partition Alwernia was Austrian. After win
of Napoleon over Austria in 1809 it was within limits
of Duchy of Warsaw. New divide of Polish lands made
in 1815 during Congress of Vienna caused that Alwernia
was until 1846 within limits of Republic of Cracow.
Despite annexation city doubled number of its residents. In XIX century there were 524 of them and 77
houses. Alwernia was also inhabited by Jews – there were
about 70 of them. Very interesting is fact that Catholic chapel located in town square was founded in 1860
by Jewish entrepreneur Grunbaum.
In 1895 in Alwernia was created volunteer fire department. First chairman was Antoni Blasiński and first
deputy was Walenty Walczyński. Governor function
was entrusted to Aleksander Chrząszcz and his deputy
was Stanisław Walczyński. Department needed equipment to be visible and start to work. To provide this various fundraisers were organized and raised funds were
dedicated to buy equipment. In the course of time firefighters “rearmed” with helmets, hats, belts and axes.
However it wasn’t enough. Firefighters missed one
the most important thing – „hose on wheels”. It was
bought in 1913 in Cracow in Nejman Company. Hose
survived until first years after World War II but after that it was lost.
In 1923 Alwernian firefighters received standard.
It was founded by Zygmunt Ciupek that founded also few
fulldress uniforms.
Over the years during interwar and postwar period
fire department beside basic tasks was engaged in social
activity on behalf of Alwernia development. In 1953 of initiative of Zbigniew Gęsikowski in Alwernia was build
a firefighting museum with unique European wide collection.
11
Alwernia, 1908 r. / Alwernia, 1908
Na rynku w Alwerni / On the market square in Alwernia
12
13
W 1859 roku otwarto w Alwerni szkołę jednoklasową,
a z inicjatywy Feliksa Florkiewicza powstała tu także szkoła pszczelarska, która niestety nie funkcjonowała długo.
Od 1899 r. przez miasto przebiegała linia kolejowa łącząca Trzebinię z Oświęcimiem. Trasa kolejowa, której budowę rozpoczęto w 1896 r. funkcjonowała przez ponad 100
lat. Zamknięta została w 2002 r.
W 1903 r. władze austriackie wpisały Alwernię w rejestr
miast, a już od 1845 r. Alwernia posługiwała się pieczęcią
miejską kształtu owalnego, na której przedstawiony był
kościół z wysoką wieżą pomiędzy dwoma jodłami po bokach oraz z napisem w otoku „Kolonia Alwernia” i z datą
1845 r. Niestety w okresie międzywojennym Alwernia utraciła prawa miejskie. Uzyskała je ponownie w 1993 roku.
W 1926 roku uruchomiono w Alwerni fabrykę chemiczną, będącą elementem projektu budowy polskiego przemysłu chemicznego II Rzeczypospolitej. Pierwszą wybudowaną instalacją była linia technologiczna do produkcji
kwasu solnego.
Po II wojnie światowej fabryka przejęta została przez
Skarb Państwa. Znaczący rozwój i rozbudowę zakładów
datuje się od lat pięćdziesiątych. Wprowadzono nowe
technologie, nowoczesną aparaturę i urządzenia oraz wybudowano nowe instalacje produkcyjne. Pod koniec lat 70.
XX w. dla pracowników zakładów wybudowano osiedle
bloków mieszkaniowych - Os. Chemików.
Lata okupacji hitlerowskiej odcisnęły się traumą na ludności Alwerni. Wszechobecny terror, eksterminacja ludności żydowskiej, więzienia, roboty przymusowe i przesiedlenia dotknęły wiele rodzin. Nie oszczędzono również
zakonników. W 1941 r. Niemcy wysiedlili bernardynów
z klasztoru, zamieniając go w więzienie i Feldgericht. Zakonnicy wrócili do Alwerni po II wojnie światowej.
Z Alwernią, z okresu okupacji niemieckiej, związany
jest epizod ucieczki rotmistrza Witolda Pileckiego, który 26 kwietnia 1943 r. wraz z dwoma kolegami - Janem Re-
In 1859 in Alwernia one-class school was launched
and of initiative of Feliks Florkiewicz beekeeping schools
was also launched here, but it unfortunately didn’t last
long.
From 1899 through city ran railway line connecting
Trzebnica with Oświęcim. Railway line that construction
was started in 1896 was functioning over 100 years. It was
closed in 2002.
In 1903 Austrian authorities entered Alwernia in town
register, but from 1845 Alwernia used city seal with oval
shape that shows church with high tower between two
firs on the side, with inscription „Kolonia Alwernia”
and date 1845 in border. Unfortunately in interwar period
Alwernia lost charter. It was restored in 1993.
In 1926 in Alwernia was launched chemical factory that was an element of the project of construction
of Polish chemical industry in Second Polish Republic. First constructed installation was technologic line
for production of hydrochloric acid.
After World War II factory was seized by the Treasury.
Significant development and extension of plants is dated
on the 50s. New technology, modern apparatus and devices was introduced here and new manufacture installations were constructed here. At the end of 70s for plants
workers were built tower blocks estate – Chemist Estate.
Years of Hitler occupation left mark on Alwernia populace. Pervasive terror, extermination of Jewish populace,
prisons, forced work and relocations touched many families. Monks also weren’t spared. In 1941 Germans dislodged Bernadine from monastery turning it into prison
and Feldgericht. Bernadine came back to Alwernia after World War II.
With Alwernia of German occupation is connected
an episode of escape of cavalry captain Witold Pilecki
that from 26 to 27 April 1943 among with two colleagues –
Jan Redzej and Edmund Ciesielski escaped from German
Dyrekcja i pracownicy zakładów chemicznych, 1936 r. / Chemical plant management and employees, 1936
14
15
dzejem i Edmundem Ciesielskim - zbiegli z niemieckiego
obozu KL Auschwitz. W trakcie tej niezwykle niebezpiecznej i brawurowej akcji, uciekinierom pomocy udzielił ówczesny gwardian klasztoru oraz mieszkaniec Alwerni Kazimierz Buczek. O tym wydarzeniu wspomina wmurowana w ścianę klasztoru pamiątkowa tablica uroczyście odsłonięta 26.04. 2014 r.
W 2004 r. w mieście kręcone były zdjęcia do filmu dokumentalnego „Alwernia” w reżyserii K. Szołajskiego. Inspiracją do jego nakręcenia była twórczość teatralna pochodzących z Alwerni Andrzeja i Mikołaja Grabowskich.
Dzisiejsza Alwernia tworzy nowy rozdział swojej historii, czerpiąc z doświadczeń przeszłych pokoleń wszystko
to co najlepsze, a materialne i duchowe dziedzictwo oraz
wielowiekowa tradycja tworzą koloryt tej ziemi i fundament jej tożsamości.
camp KL Auschwitz. During this extremely dangerous
and daring action refugees received help from contemporaneous monastery guardian and resident of Alwernia - Kazimierz Buczek. This event is mentioned by memorial build in monastery wall, ceremonially unveiled
at 26 April 2014.
In 2004 in city were shoot pictures to documentary
„Alwernia” directed by K. Szołajski. Inspiration to its
shooting was theatrical work of Andrzej and Mikołaj
Grabowski – both from Alwernia.
Today’s Alwernia creates new chapter in its history deriving from experiences of previous generations what’s
best and physical and spiritual legacy and centuries-old
tradition creates coloration of this soil and foundation
of its identity.
Tablica pamiątkowa na cześć Rotmistrza Witolda Pileckiego /
Memorial board commemorating Rittmeister Witold Pilecki
16
17
Alwernia, 1915 r. / Alwernia, 1915
Alwernia, 1915 r. / Alwernia, 1915
18
19
Zabytkowe domy podcieniowe w rynku, fot. H. Hermanowicz, 1968 r. /
Historical arcade houses at the market square, fot. H. Hermanowicz, 1968
20
Życie codzienne przy Rynku w Alwerni / Everyday life at the Market square in Alwernia
21
Alwernia - miejsca ciekawe historią
C
Alwernia - places with interesting history
Ciekawe historią, bo tak różne. Tu legendy stykają
się z historią, a każdy kto powędruje miejscowymi ścieżkami i drogami wniknie nie tylko w tutejszą codzienność, ale ulegnie też nastrojowi przeszłości – zaskakującej, zdumiewającej i nierzadko burzliwej. Tego bogactwa
wrażeń doświadczyć możemy w ciszy murów klasztoru
oo. Bernardynów, wnętrzach świątyń w Regulicach i Porębie Żegoty, tworzących z przyrodą niezwykłą harmonię
i swoiste sacrum.
Pozostałości dawnych dworów i rezydencji, jak choćby
zespół pałacowo- parkowy w Porębie Żegoty rodu Szembeków, zabytkowe kościoły, stare domy z XIX i XX wieku w Rynku alwernijskim, remiza strażacka wraz z Małopolskim Muzeum Pożarnictwa, to nie tylko świadkowie
historii, to miejsca ciekawe historią żyjących tu na przestrzeni wieków ludzi – szlachciców, pracowitych rzemieślników, odważnych strażaków czy duchownych, którzy pozostawiając ślady idei i materialnej spuścizny, pozostają depozytariuszami naszej wspólnej historii.
Losy ludzi i historie tych miejsc zaklęte są też w krzyżach stojących na rozstaju dróg, kapliczkach i figurach
świętych, a nawet w przydrożnym kamieniu… on też ma
swoją historię.
W
With interesting history because so various. Here legends meet history and everyone who walks through local paths and routes will penetrate not only local everyday life but also undergo mood of the past – surprising,
astonishing and often rough. We can experience this impression in calm of Bernadine monastery, interior of Regulice and Poręba Żegoty temples that teams up with nature in harmony and peculiar sacrum.
The last of former manor houses and mansions
like palatial-park unit in Poręba Żegoty belonging
to Szembek family, antique churches, old houses
from XIX and XX century in Alwernian town square, firehouse along with Lesser Poland Firefighting
Museum are not only history witnesses but also places with interesting history of people that lived here
over the centuries – nobles, hard-working craftsman,
brave firefighters or priests that with impressing
of marks of idea an material legacy remains depositary of our common history.
Fate of people and stories of these places are enchanted also in crosses located in forks in the roads, temples,
saint figures and even in roadside stone… it also has its
own history.
Widok na wieżę klasztorną z Rynku w Alwerni / View on the monastic tower from the Market square in Alwernia
22
23
Kaplica przy klasztorze oo. Bernardynów w Alwerni /
Chapel by the Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
Klasztor oo. Bernardynów w Alwerni / Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
24
25
Klasztor górujący na wzgórzu Podskale / Monastery towering on the Podskale hill
Klasztor oo. Bernardynów w Alwerni / Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
27
Figura pokutnicy przy Klasztorze oo. Bernardynów w Alwerni
Female penitent figure near Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
28
Widok na Plac Rajski otoczony murem ze stacjami drogi krzyżowej /
View of the Rajski Square encircled with a wall featuring the Stations of the Cross
Figura Jezusa Frasobliwego przed Klasztorem oo. Bernardynów w Alwerni /
Pensive Christ statue in front of Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
Brama główna do Klasztoru oo. Bernardynów w Alwerni / Main gate to the Monastery of the Bernardine Fathers in Alwernia
31
Wnętrze kościoła Stygmatów św. Franciszka w Alwerni / Interior of the St. Francis of Assissi Church in Alwernia
Ołtarz boczny z obrazem Matki Bożej Alwernijskiej /
Side altar with a painting of Our Lady of Alwernia
Ołtarz główny /
High altar
34
Ołtarz boczny z obrazem Serca Pana Jezusa /
Side altar with a painting of the Sacred Heart of Jesus
35
Zabytkowe organy / Historical organ
36
37
Obraz Pana Jezusa Ecce Homo / The painting of the Lord Jesus Ecce Homo
39
Korytarz klasztorny / Monastic corridor
Zakrystia / The sacristy
40
41
Ruiny Pałacu Szembeków w Porębie Żegoty / Ruins of the Szembek family palace in Poręba Żegoty
42
43
Ruiny Pałacu Szembeków w Porębie Żegoty / Ruins of the Szembek family palace in Poręba Żegoty
44
Ruiny Pałacu Szembeków w Porębie Żegoty / Ruins of the Szembek family palace in Poręba Żegoty
Wnętrze kościoła w Porębie Żegoty / Interior of the church in Poręba Żegoty
Kościół pw. św. Marcina i św. Małgorzaty w Porębie Żegoty / Church of St Marcin and St Małgorzata in Poręba Żegoty
47
Wnętrze kościoła w Porębie Żegoty / Interior of the church in Poręba Żegoty
48
Wnętrze kościoła w Porębie Żegoty / Interior of the church in Poręba Żegoty
Rynek w Alwerni – dom podcieniowy /
Market square in Alwernia - arcaded house
Rynek w Alwerni – dom podcieniowy / Market square in Alwernia - arcaded house
51
Rynek w Alwerni – domy podcieniowe / Market square in Alwernia - arcaded houses
52
Rynek w Alwerni – domy podcieniowe / Market square in Alwernia - arcaded houses
53
Zabytkowa leśniczówka w Alwerni / Historical forester’s lodge in Alwernia
54
Rynek w Alwerni / Market square in Alwernia
55
Rynek w Alwerni / Market square in Alwernia
Rynek w Alwerni / Market square in Alwernia
56
57
Kaplica Przemienienia Pańskiego w Alwerni / Transfiguration Chapel in Alwernia
58
Rynek w Alwerni / Market square in Alwernia
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Regulicach /
Church of St Wawrzyniec in Regulice
60
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Regulicach / Church of St Wawrzyniec in Regulice
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Regulicach /
Church of St Wawrzyniec in Regulice
Kościół pw. św. Wawrzyńca w Regulicach / Church of St Wawrzyniec in Regulice
62
63
Wnętrze kościoła w Regulicach / Interior of the church in Regulice
64
Wnętrze kościoła w Regulicach / Interior of the church in Regulice
65
Wnętrze kościoła w Regulicach / Interior of the church in Regulice
66
Wnętrze kościoła w Regulicach / Interior of the church in Regulice
67
Wnętrze kościoła w Regulicach /
Interior of the church in Regulice
Wnętrze kościoła w Regulicach /
Interior of the church in Regulice
Figura św. Jana Nepomucena w Porębie Żegoty
/ Figure of St Jan Nepomucen in Poręba Żegoty
Kapliczka przy ul. Chrzanowskiej w Regulicach / Chapel by the Chrzanowska str in Regulice
Krzyż obok kościoła w Porębie Żegoty
/ Cross by the church in Poręba Żegoty
71
Alwernia, kapliczka przy ul. Gęsikowskiego /
Alwernia, chapel by the Gęsikowska str
Krzyż w Alwerni / Cross in Alwernia
Kapliczka przy zalewie „Skowronek” /
Chapel by the reservoir „Skowronek”
Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / The Fire Fighting Museum in Alwernia
74
Zabytkowe pojazdy Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / Historical vehicles of the Fire Fighting Museum in Alwernia
Eksponaty Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / Exhibits of the Fire Fighting Museum in Alwernia
76
Eksponaty Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / Exhibits of the Fire Fighting Museum in Alwernia
77
Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / The Fire Fighting Museum in Alwernia
Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / The Fire Fighting Museum in Alwernia
80
Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / The Fire Fighting Museum in Alwernia
81
Pojazd Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / Vehicle of the Fire Fighting Museum in Alwernia
82
Pojazd Muzeum Pożarnictwa w Alwerni / Vehicle of the Fire Fighting Museum in Alwernia
83
Piec wapiennik w Grojcu / Lime kiln in Grojec
Zabytkowy most kolejowy w Regulicach / Historical railway bridge in Regulice
85
Dotknąć natury
N
Feel the nature
Nie trzeba sięgać do wyobraźni by zasmakować magii
natury. Jej niezwykłe spektakle rozgrywają się nieopodal każdego dnia. Sady skąpane w lipcowym słońcu, lasy
wypełnione dźwiękiem ptasich koncertów, którym towarzyszy wyjątkowa gra świateł i cieni stanowiąca efekt
chmur ciągnących po niebie. Wzgórza poprzecinane kolorowymi wstęgami pól zalewanych czerwienią maków
i błękitem chabrów, urokliwe miejsca nad Wisłą, Skały
Gaudynowskie w Brodłach, Arkoza Kwaczalska, Źródła
w Regulicach i malownicze krajobrazy, które podziwiać
można z platform widokowych na Kamionce w Kwaczale, na Grzmiączce w Regulicach czy w Podłężu ze Wzgórza Chełm.
Magia i urzekające piękno przyrody tych terenów wyznaczają specyfikę alwernijskiego krajobrazu, w którym
natura i dzieło człowieka wzajemnie się przenikają, tworząc często jedność.
By zanurzyć się w ten wyjątkowy świat wystarczy wyruszyć okolicznymi szlakami. Można rowerem, można
i pieszo. Ale nie trzeba być niewolnikiem wyznaczonych
dróg. Warto wędrować własnymi ścieżkami. Oprócz
sprawnego roweru, bądź wygodnych butów, przyda
się aparat fotograficzny, by móc zatrzymać w kadrze to,
co ulotne i wyjątkowe. Choćby letni wschód słońca na zalewem „Skowronek”, nad którym można zażywać kąpieli
słonecznych i wodnych lub powędkować.
Y
You don’t need to reach your imagination to taste magic
of the nature. Its remarkable performances can be seen
nearby each day. Orchards are bathed in July sun, forests
are full of sound of bird concerts that are accompanied
with exceptional play of light and shadow formed by effect of clouds in the sky. Hills are honeycombed by colorful
ribbons of fields flooded in redness of poppies and azure
of cornflowers. There’re also charming placed on the Vistula, Gaudynowski Rocks in Brodły, Kwaczalski Arkose,
Springs in Regulice and picturesque landscapes that can be
admire from viewing platform on Kamionka in Kwaczała,
on Grzmiączka in Regulce or in Podlęże from Chełm Hill.
This land patch sculptured by nature and gifted
by it has unusual impact on incomers and residents
and simultaneously enables to benefit from its wealth
for many ways. Magic and alluring beauty of nature
of this terrain designates specific of Alwernian landscape where nature and the work of man mutually permeates often creating unity. To dip into this exceptional
world you need only to go through local paths. You can
do it by cycle and by foot. But you don’t have to be slave
of designated paths. It is worth to go by your own paths.
Except functional cycle or comfortable shoes you will
also use of camera to save volatile and special moments.
Even summer sunrise above „Lark” dam where you can
sunbathe and bathe or go fishing.
Widok z Kamionki w Kwaczale / View from Kamionka in Kwaczała
86
87
Alwernia / Alwernia
Alwernia / Alwernia
88
89
Alwernijskie lasy / Forests in Alwernia
90
Alwernijskie lasy / Forests in Alwernia
Przyroda Alwerni /
Nature of Alwernia
Przyroda Alwerni / Nature of Alwernia
93
Skały Gaudynowskie / Gaudynowskie Rocks
Skały Gaudynowskie / Gaudynowskie Rocks
94
95
Skałki w Podłężu /
Rocks in Podłęże
Potok przy Skałach Gaudynowskich / A brook near the Gaudynowskie Rocks
97
Wisła / Vistula river
Wisła / Vistula river
98
99
Zalew „Skowronek” w Alwerni / Reservoir „Skowronek” in Alwernia
Zalew „Skowronek” w Alwerni / Reservoir „Skowronek” in Alwernia
101
Ekomuzeum – Źródełko triasowe w Regulicach / Eco-museum – Triassic springlet in Regulice
102
Ekomuzeum - Źródełko triasowe w Regulicach / Eco-museum – Triassic springlet in Regulice
103
Nie samym chlebem...
N
…by bread alone
Nie samą pracą żyje człowiek. Gdzieś trzeba odpocząć,
zrelaksować się i choć na chwilę odetchnąć od spraw codziennych, albo znaleźć natchnienie, by rozwijać swoje zainteresowania i talenty, a pasją zarażać innych do działania,
a nawet współzawodnictwa - tak na serio i dla zabawy. Młodzi i seniorzy wspólnie tworzą wyjątkowe miejsca i chwile. Niezwykłe, ciekawe, niebanalne. Tu każdy znajdzie coś
dla siebie… kulturalnie, rozrywkowo a nawet metafizycznie.
Warto tu być i uczestniczyć w Misteriach Bożego Narodzenia i Męki Pańskiej, niezwykłych spektaklach przygotowywanych i odgrywanych przez mieszkańców Alwerni i zakonników. Warto poczuć atmosferę Strzelanki Alwernijskiej, dawnego XVIII-wieczny zwyczaju strzelania
z moździerzy w niedzielę oktawy Bożego Ciała. Warto też
poznać tradycje regionalne i folklor upowszechniane przez
stowarzyszenia, grupy teatralne, zespoły, twórców ludowych i rzemieślników, którzy prezentują swój dorobek podczas cyklicznych imprez, jak m.in.: Dni Alwerni, Majówka u Bernardynów, Plener Rzeźbiarski w Grojcu, Dożynki
w Kwaczale, a także podczas licznych pikników i majówek
jak Majówka Kwaczalska, Powitanie Lata w Brodłach, Lato
w Grojcu, Piknik w Okleśnej, Piknik Porębski, Kalwaryjka w Podłężu, Biesiada sąsiedzka Regulic i Nieporazu,
Festyn Rodzinny w Mirowie. Pasja, zaangażowanie i aktywność mieszkańców sprawiają, że w gminie Alwernia
dzieje się i nudą tu nie wieje!
A
All work and no play. You need somewhere to rest,
relax and forget about everyday issues or find afflatus
to develop interests and talents or enthuse others to activity or even rivalry – on the dead and for fun. Youth
and seniors together create exceptional places and moments. Unusual, interesting, significant. Everyone finds
here something for itself… cultural, ludic and even metaphysical.
It is worth to be here and participate in Eastern
pageant and Christmas pageant, exceptional performances prepared and played by residents of Alwernia
and monks. It is worth to fell an atmosphere of Alwernian Strzelanka, former XVIII-century custom of shooting mortars in Sunday of Corpus Christi octave. It is
also worth to meet regional traditions and folklore popularize by associations, theatrical groups, bands, folk
authors and craftsman that shows their works during
periodic events like among others: Alwernia Days, Bernadine Outing, Sculptural Setting in Grójec, Harvest
Festival in Kwaczała and also during numerous picnics
and outings like Kwaczała Outing, Summer Welcome
in Brodły, Summer in Grójec, Picnic in Okleśna, Poręba
Picnic, Calvary in Podłęże, Neighbor banquet of Regulice and Nieporaz or Family Festival in Mirowo. Passion,
engagement and activity of residents makes Alwernia
township interesting place to visit.
Galeria „Drzewiej” w Porębie Żegoty / Art gallery „Drzewiej” in Poręba Żegoty
104
105
Galeria „Drzewiej” w Porębie Żegoty / Art gallery „Drzewiej” in Poręba Żegoty
Galeria „Drzewiej” w Porębie Żegoty / Art gallery „Drzewiej” in Poręba Żegoty
107
Warsztaty rzemieślnicze w Ekomuzeum Garncarstwa w Regulicach /
Handicraft workshops in Eco-museum of Pottery in Regulice
108
Warsztaty rzemieślnicze w Ekomuzeum Garncarstwa w Regulicach /
Handicraft workshops in Eco-museum of Pottery in Regulice
Plener plastyczny „Alwernia w barwach jesieni” / Art open-air workshop “Alwernia in autumn colours”
110
Dzień Dziecka na osiedlowym placu zabaw w Alwerni / Children’s Day at a local playground in Alwernia
111
Rajd Ułanów trasą ucieczki rtm. W. Pileckiego z KL Auschwitz / Uhlans rally following the escape route of Rittmeister Witold Pilecki from KL Auschwitz
112
113
„Smok Stasiek” SP w Porębie Żegoty – Najpiękniejszy smok 16. Parady Smoków w Krakowie /
The “Stasiek Dragon” from primary school in Poręba Żegota – the most beautiful dragon of the 16th Great Dragons Parade in Cracow
114
Jarmark Świąteczny na Rynku w Alwerni / Festive Fair on the Market square in Alwernia
115
Rodzinny Rajd Rowerowy / Family Bicycle Rally
Dni Alwerni / Alwernia Days
116
117
Misterium Męki Pańskiej
The mystery of Christ’s Passion
Zespół Pieśni i Tańca „Krakowiaczek” z Grojca / “Krakowiaczek” Song and Dance Ensemble from Grojec
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
Siła w rozwoju
Strength in development
G
Gmina stara się wykorzystywać premię swojego położenia, a poprzez włączanie się w działania na rzecz rozwoju konsekwentnie podnosi swoją atrakcyjność. Gmina Alwernia to nie tylko przyroda, czy dziedzictwo historyczne. To także miejsce, gdzie rozwija się kultura, sport
i turystyka. Alwernia i jej okolice to dobra baza dla wielu przedsięwzięć turystycznych i rekreacyjnych. Osoby
szukające ciszy, przyjaznej atmosfery i wiejskiego klimatu znajdą tu wspaniałe miejsca do rekreacji i odpoczynku. Mieszkańcy mogą pochwalić się dogodnymi warunkami do życia, a przedsiębiorcy mogą liczyć na przyjazny
klimat inwestycyjny.
T
Township tries to use bonus of its location and by involving in action in favor of development consequently increases its attractiveness. Alwernia Township is
not only nature or historical heritage. It is also a place
where culture, sport and tourism develop. Alwernia
and its surroundings is a good base for many touristic and recreational ventures. People that seek silence,
friendly atmosphere and rural climate will find here
great place for recreation and rest. Residents can talk
big about convenient life conditions and entrepreneurs
can count on friendly investment climate.
Zakłady „Alwernia” S.A. / Plants „Alwernia” S.A.
128
129
Kopuły przy autostradzie A4 w Nieporazie / Domes near A4 motorway in Nieporaz
Alwernia - Osiedle Chemików / Alwernia - Chemist Estate
Zespół Szkół Nr 1 w Alwerni / School Complex no 1 in Alwernia
132
133
Gminny Festiwal Bożonarodzeniowy / Commune Christmas Festival
134
Uczestnicy Konkursu poezji anglojęzycznej / Participants of English poetry competition
135
Zajęcia muzyczne w ośrodku kultury / Music classes in local culture centre
136
Zajęcia plastyczne w ośrodku kultury / Art classes in local culture centre
137
Grupa artystyczna „Młoda Alwernia” / Artistic group „Young Alwernia”
138
139
TEKST / TEXT:
Waldemar Ranuszkiewicz
KOREKTA / PROOFREADING:
Elżbieta Ranuszkiewicz
TŁUMACZENIE / TRANSLATION:
LingOn Bydgoszcz
PROJEKT i SKŁAD / DESIGN and TYPESETTING:
Dorota Buda - camVERS
WYKORZYSTANE MATERIAŁY / MATERIALS USED:
archiwalne mapy i pocztówki oraz publikacja pt. „Dzieje Klasztoru oo. Bernardynów”
autorstwa o. Hieronima Eugeniusza Wyczawskiego OFM, 1957 rok ze zbiorów Pana Wiesława Bigosińskiego;
archiwalne zdjęcia ze zbiorów Muzeum Pożarnictwa w Alwerni
ZDJĘCIA / PHOTOS:
Ewa Cudak, Beata Kucharczyk, Iwona Kuglin, Przemysław Kucharczyk, Krzysztof Kurzański,
Tomasz Pater, Waldemar Ranuszkiewicz, Marek Skowronek
WYDAWCA / PUBLISHER:
camVERS s.c., 85-746 Bydgoszcz, ul. Towarowa 36
tel. +48 52 524 00 61, +48 52 524 00 62, fax +48 52 584 83 58
e-mail: [email protected], www.camvers.pl
© Copyright 2016 Wydawnictwo camVERS s.c. Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved.
Album wydano na zlecenie Gminy Alwernia / Release of this publication was commissioned by the Alwernia Municipal
ul. Zbigniewa Gęsikowskiego 7 32-566 Alwernia
tel. +48 12 283 11 15, fax +48 12 283 17 92
e-mail: [email protected], [email protected]
www.alwernia.pl
ISBN 978-83-65114-05-1 DRUK / PRINTING:
Drukarnia Bernardinum