Iluzjon Sfinks - Ciechocinek.pl

ZE ZBIORÓW FILOKARTYSTKI
Iluzjon Sfinks
Gdyby mo˝na by∏o przenieÊç si´ w czasie, zobaczylibyÊmy zupe∏nie inny Ciechocinek. Wielu
obiektów ju˝ nie ma, zmieni∏ si´ te˝ uk∏ad ulic. Niektóre budynki zosta∏y utrwalone na pocztówkach,
które dawno temu wysy∏ali do swoich bliskich kuracjusze.
Dawny Ciechocinek by∏ przede wszystkim drewniany. Nie tylko t´˝nie, ale i obiekty uzdrowiskowe, takie
jak galeria spacerowa z kursalem, pierwsze ∏azienki,
by∏y budowane z tego materia∏u. Mo˝na wymieniç
równie˝ teatr, cerkiew prawos∏awnà, muszl´ koncertowà i kr´gielni´ w parku Zdrojowym. Liczne dworki,
pensjonaty i hotele budowano z drewna, a te stawiane
z ceg∏y mia∏y bogato dekorowane balkony, galerie
obiegajàce elewacj´ oraz werandy. Nie zawsze mo˝na
by∏o spotkaç ornamentyk´, bowiem by∏o to zale˝ne
od mo˝liwoÊci finansowych inwestorów, a tak˝e ich
gustów. Drewno zosta∏o te˝ wykorzystane przy budowie z muru pruskiego pierwszego dworca kolejowego
przy ul. Kopernika (dziÊ mieszkania i sklep meblowy),
hotelu Müllera (sp∏onà∏ we wrzeÊniu), kaplicy w parku
Zdrojowym i szpitala Êw. Tadeusza (rozebrane).
W centrum miasta ocala∏a willa Wiktoria, która powoli niszczeje. Uda∏o si´ za to wyremontowaç ze Êrodków unijnych dom Adamów (spadkobierców Karola
Samuela Müllera), gdzie znajduje si´ dzisiaj Biuro
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI luty 2009
Promocji Ciechocinka. Funkcjonuje kawiarnia Aleksandria przy ul. Armii Krajowej. Jednak wiele obiektów
nie przetrwa∏o próby czasu. Znajdowa∏y si´ na gruncie,
który by∏ atrakcyjny dla inwestorów lub sp∏on´∏y. Jak
pisze dr Gra˝yna Ruszczyk w znakomitej ksià˝ce „Drewno i architektura. Dzieje budownictwa drewnianego
w Polsce”: Jeszcze na prze∏omie XIX i XX stulecia zabytki „drzewne" by∏y bardzo liczne. (…) wojny XX
wieku poch∏on´∏y wiele tych pamiàtek przesz∏oÊci.
Dalszych spustoszeƒ dokona∏a nietrwa∏oÊç materia∏u,
na ogó∏ idàca w parze z brakiem pieni´dzy na konserwacj´, a kolejnych - ludzka ignorancja, ka˝àca
burzyç i dewastowaç w imi´ ró˝nych ideologii i êle
rozumianego post´pu, dla pieni´dzy lub ze zwyk∏ej
bezmyÊlnoÊci.
Jeszcze kilkadziesiàt lat temu mo˝na by∏o chodziç
na seanse do kina Sfinks przy obecnej ul. J. Pi∏sudskiego. Jak wyglàda∏ ten pi´kny obiekt, przedstawia
zamieszczona obok pocztówka. Po prawej stronie widaç sosn´, wokó∏ której okr´ca si´ metalowa ∏awka.
14
Mo˝na by∏o na niej przysiàÊç, czekajàc na seans. Niedawno zosta∏a odnowiona. Umieszczono na niej informacj´, ˝e lubi∏a tu siadaç Mieczys∏awa åwikliƒska,
s∏ynna aktorka.
NiegdyÊ przyjazd do wód wiàza∏ si´ z kilkumiesi´cznym lub kilkutygodniowym pobytem. Niektórzy
przebywali tu, aby leczyç si´, kàpaç w solance, piç wody mineralne i kefir, spacerowaç pod t´˝niami, zaÊ
inni poszukiwali rozrywek na wilegiaturze (letni wypoczynek na wsi). Nie nale˝y zapominaç, ˝e do 1916 r.
Ciechocinek by∏ wsià. Jakie formy sp´dzenia wolnego
czasu mieli nasi pradziadowie? W uzdrowisku by∏ teatr,
do którego przyje˝d˝a∏y trupy teatralne, w parku Zdrojowym i pod t´˝niami rozbrzmiewa∏a muzyka, grana
na ˝ywo przez orkiestry wojskowe, stra˝ackie i zespo∏y
z∏o˝one ze znakomitych muzyków warszawskich. Pobudowano dla nich specjalne estrady.
Kiedy w 1895 r. bracia Lumiere skonstruowali i
opatentowali kinematograf, projekcje filmów sta∏y si´
ogromnie popularne. Rozwinà∏ si´ ca∏y przemys∏ filmowy, który funkcjonuje do dzisiaj. Modne kino zaw´drowa∏o bardzo szybko do Ciechocinka. Ju˝ w
1910 r. zosta∏ pobudowany przez Sylberberga kinematograf Sfinks. Drewniane kino zaprojektowa∏ w
stylu staropolskim Waldemar Fedders. Przypomina∏o
dworek szlachecki. Do obszernego, elegancko urzàdzonego wn´trza prowadzi∏o pi´ç wejÊç. Maszyneria
mieÊci∏a si´ w cz´Êci murowanej, co dawa∏o widzom
gwarancj´ bezpieczeƒstwa w razie po˝aru. Przed I
wojnà Êwiatowà dzier˝awcy starali si´, aby repertuar
by∏ najnowszy i interesujàcy dla widza. Filmy sprowadzano prosto z Pary˝a. Podczas projekcji filmu gra∏
taper. (By∏ nim m.in. miejscowy organista Rogalewski).
Sto lat temu seanse odbywa∏y si´ dwa razy w tygodniu.
Kino Sfinks by∏o popularnym miejscem rozrywki przez
wiele lat. By∏o tak˝e miejscem, gdzie urzàdzano imprezy
takie jak na przyk∏ad Dni Zdrowia w 1927 r.
Kino tak reklamowa∏o si´ na ∏amach „Zdroju Ciechociƒskiego” w 1928 r.:
Kino „Sfinks” pod dyrekcjà znanego fachowca p.
Jab∏oƒskiego wyÊwietla cotygodniowo wspania∏e
obrazy, kreacje pierwszorz´dnych mistrzów ekranu.
Jako prawie wy∏àcznie rozrywka wieczorowa, licznie
ju˝ zgromadzonych w Ciechocinku goÊci - kino „Sfinks”
cieszy si´ godnem uznaniem i frekwencjà publicznoÊci. Obecnie na ekranie s∏ynny „Dr X” z Voidtem,
a wkrótce „Szalona Lola”. (pisownia oryginalna)
A oto przyk∏adowy repertuar z 1928 r. W sezonie
letnim w ciàgu jednego tygodnia mo˝na by∏o obejrzeç
film amerykaƒski z Douglasem Fairbanksem „Z∏odziej
z Bagdadu”, pikantnà fars´ „Pani nie chce dzieci” z
Marlenà Dietrich i Harrym Liedtke oraz „Hotel Imperial”
z Polà Negri.
Waldemar Fedders zaprojektowa∏ w Ciechocinku
kilka obiektów: ¸azienki nr 2, muszl´ koncertowà,
które istniejà do dziÊ. Nie zachowa∏a si´ estrada dla
orkiestry pod t´˝niami z 1912 r., gdzie dziÊ stoi pomnik
S. Staszica oraz kino Sfinks. ZaÊ murowana cerkiew
pod wezwaniem Miko∏aja Cudotwórcy, która mia∏a
stanàç mi´dzy dworkiem Konstancja a parkiem Sosnowym, nie zosta∏a zrealizowana z powodu wybuchu I
wojny Êwiatowej. Architekt zmar∏ w 1915 r.
FOTOREPORTA˚ ZDROJU
Wystawa zdj´ç
Ryszarda
KapuÊciƒskiego
W Galerii „Pod Dachem Nieba” otwarto 7 lutego
wystaw´ zdj´ç Ryszarda KapuÊciƒskiego z udzia∏em
wdowy po pisarzu Alicji KapuÊciƒskiej. Wystawa
b´dzie czynna do koƒca marca.
7 lutego otwarto w Galerii „Pod Dachem Nieba”
wystaw´ zdj´ç z Afryki pod tytu∏em „Ten inny”. „Ten
inny” to tytu∏ ostatniej ksià˝ki wydanej za ˝ycia KapuÊciƒskiego, zawierajàcy zbiór wyk∏adów g∏oszonych w
Wiedniu, Krakowie i Grazu na temat cz∏owieka z kultury innej ni˝ europejska.
Wystaw´ otworzy∏ Burmistrz Ciechocinka Leszek
Dzier˝ewicz. GoÊciem honorowym by∏a Alicja KapuÊciƒska, wdowa po pisarzu.
Wojciech Krzysztof Jankowski
Ryszard KapuÊciƒski urodzi∏ si´ 4 marca 1932
roku w Piƒsku na Polesiu. Po studiach na Wydziale
Historii UW zosta∏ wys∏any w pierwszà podró˝
zagranicznà do Chin. Debiutowa∏ jako reporter
ksià˝kà „Busz po polsku”, b´dàcà zbiorem reporta˝y o tematyce krajowej. Jako pracownik Polskiej
Agencji Prasowej zosta∏ wys∏any na 6 lat do Afryk,i
w póêniejszych latach wielokrotnie wraca∏ na
„Czarny Làd”, swoje obserwacje i doÊwiadczenia
z tamtych podró˝y zawar∏ mi´dzy innymi w zbiorze
reporta˝y „Heban”. By∏ te˝ Êwiadkiem 27 przewrotów i rewolucji na Êwiecie. Jego ksià˝ka „Cesarz”
o cesarzu Etiopii zosta∏a przet∏umaczona na ponad
30 j´zyków. Zmar∏ 23 stycznia 2007 r. By∏ kandydatem do literackiej Nagrody Nobla.
Aldona Nocna
15
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI luty 2009