struktura agrarna - Wydział Prawa i Administracji UW

Zarządzanie zasobami nieruchomości
1
STRUKTURA AGRARNA
Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości,
które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności
STRUKTURA UŻYTKÓW
•
•
•
•
•
•
użytki rolne
lasy
wody
tereny komunikacyjne
tereny osiedlowe
nieużytki
61%
29%
3%
3%
2%
2%
użytki rolne :
3%
62%
35%
I - II kl.
III - IV kl.
V - VI kl.
wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie
wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. (KC art.46)
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami
leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli
stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz
prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
(KC art.55)
STRUKTURA WŁASNOŚCIOWA
gospodarstwa rolne :
UŻYTEK GRUNTOWY - CIĄGŁA CZĘŚĆ POWIERZCHNI ZIEMI
UŻYTKOWANA W SPOSÓB JEDNOLITY.
Wg ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I
BUDOWNICTWA z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków
(Dz.U. z 2001 r. Nr 38, poz.454) wyróżnia się :
1,9 mln
w tym (obszarowo) : indywidualne
94%
Skarbu Państwa
6%
1)
Średnia powierzchnia gospodarstwa ok. 8ha
zabudowane, grunty pod stawami, rowy)
Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych w grupach obszarowych :
pow. użytków rolnych
1-2
2-5
5-7
7-10
10-15 >15
% ogólnej liczby
23
34
13
13
10
9
2)
w zarządzie LP - 76,7%
w zarządzie PN - 2,0%
w Zasobie WRSP - 0,7%
komunalne - 0,9%
prywatne - 16,8%
• iglaste 77% pow. w tym So Md 69%, Św 6%
grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (lasy, grunty zadrzewione i
zakrzewione)
3)
grunty zabudowane i zurbanizowane (tereny mieszkaniowe, tereny
przemysłowe, inne tereny zabudowane, zurbanizowane tereny niezabudowane,
tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, użytki kopalne, tereny komunikacyjne)
4)
użytki ekologiczne
5)
nieużytki
6)
grunty pod wodami (grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi, grunty
pod wodami powierzchniowymi płynącymi, grunty pod wodami
powierzchniowymi stojącymi)
7)
tereny różne
LASY :
¾
¾
¾
¾
¾
użytki rolne (grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne
• liściaste 23% pow. w tym Bk 4%, Db Js Kl 6%, Ol 5%, Brz Ak 6%
Zarządzanie zasobami nieruchomości
USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego
(Dz.U. 03.64.592 z 15.04.2003r.)
Nieruchomość rolna - należy przez to rozumieć nieruchomość rolną w
rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości
położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania
przestrzennego na cele inne niż rolne;
Gospodarstwo rolne - należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w
rozumieniu Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1 ha
użytków rolnych;
Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:
1) prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz
2) w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie
większa niż 300 ha.
Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą
właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej
powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, prowadzącą
osobiście gospodarstwo rolne, posiadającą kwalifikacje rolnicze,
zamieszkałą w gminie, na obszarze której położona jest jedna z
nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.
Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne,
jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności
rolniczej w tym gospodarstwie.
Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli:
1) uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub
wykształcenie średnie lub wyższe, lub
2) osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w
gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.
2
Art. 3.
1. W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę
prawną inną niż Agencja, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej
dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1) umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była
wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej daty;
2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy
lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej.
2. O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę, o której mowa
w ust. 1, zawiadamia się dzierżawcę tej nieruchomości, jeżeli umowa dzierżawy
trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia.
3. Jeżeli dzierżawcy przysługuje prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 1,
zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, wywołuje skutki określone w przepisach
Kodeksu cywilnego dotyczących prawa pierwokupu.
4. W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, o którym mowa w ust. 1,
albo niewykonania przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy
ustawy Agencji, działającej na rzecz Skarbu Państwa.
5. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się, jeżeli nabywcą nieruchomości rolnej jest:
1) spółdzielnia produkcji rolnej - w przypadku sprzedaży przez jej członka
nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni;
2) osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami.
6. Jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej ma na celu uzyskanie
prawa do renty strukturalnej, prawo pierwokupu przysługuje, gdy w wyniku
wykonania tego prawa zostanie spełniony warunek, o którym mowa w art. 6 ust. 2
ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. Nr
52, poz. 539).
7. Prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 4, nie przysługuje, jeżeli w
wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa
rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż określona w art. 5 ust. 1 pkt 2, a
nabywana nieruchomość rolna położona jest w gminie, w której ma miejsce
zamieszkania nabywca, lub w gminie sąsiedniej.
8. Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości
rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia
oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej
nieruchomości.
9. Sąd ustala cenę nieruchomości, o której mowa w ust. 8, przy zastosowaniu
sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Art. 4.
1. Jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w
wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży, Agencja, działająca na
rzecz Skarbu Państwa, może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości
za zapłatą równowartości pieniężnej.
2. Jeżeli równowartość pieniężna, o której mowa w ust. 1, nie wynika z
treści umowy, równowartość tę Agencja określa przy zastosowaniu sposobów
ustalania wartości nieruchomości przewidzianych w przepisach o gospodarce
nieruchomościami.
3. Jeżeli równowartość pieniężna, o której mowa w ust. 1, wynikająca z
treści umowy rażąco odbiega od wartości rynkowej nieruchomości rolnej,
stosuje się odpowiednio art. 3 ust. 8 i 9.
4. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje:
1) jeżeli w wyniku przeniesienia własności nieruchomości rolnej następuje
powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej
niż określona w art. 5 ust. 1 pkt 2;
2) jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje na rzecz:
a) spółdzielni produkcji rolnej - w przypadku nieruchomości rolnej
stanowiącej wkład gruntowy członka tej spółdzielni,
b) osoby bliskiej zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce
nieruchomościami;
3) jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku
umowy z następcą, o której mowa w art. 84 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, Nr 106,
poz. 668 i Nr 117, poz. 756, z 1999 r. Nr 60, poz. 636, z 2000 r. Nr 45, poz.
531, z 2001 r. Nr 73, poz. 764, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr
45, poz. 391).
5. Do wykonywania uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące prawa pierwokupu.
3
USTAWA z dnia 19 października 1991 r.
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu
Państwa
(j.t. Dz. U. nr 231 poz 1700 z 2007r.)
Art. 1. Ustawa reguluje zasady gospodarowania mieniem Skarbu
Państwa w odniesieniu do:
1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego
położonych na obszarach przeznaczonych w planach
zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej, z
wyłączeniem gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów
Państwowych i parków narodowych;
2) innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po
likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz
ich zjednoczeń i zrzeszeń;
3) lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości,
określonych w pkt 1 i 2.
Art. 2. 1. Zasady gospodarowania obejmują mienie, o którym mowa
w art. 1, znajdujące się:
1) w zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych;
2) w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych i prawnych;
3) w użytkowaniu lub faktycznym władaniu osób fizycznych,
osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych;
4) w Państwowym Funduszu Ziemi.
2. Zasady gospodarowania obejmują także nieruchomości rolne
przejmowane na własność Skarbu Państwa na podstawie decyzji
administracyjnych lub z innych tytułów.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Art. 6. 1. Agencja realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w
szczególności w zakresie:
1) tworzenia oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstw
rodzinnych;
2) tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu
wykorzystaniu potencjału produkcyjnego Zasobu Własności
Rolnej Skarbu Państwa;
3) restrukturyzacji oraz prywatyzacji mienia Skarbu Państwa
użytkowanego na cele rolnicze;
4) obrotu nieruchomościami i innymi składnikami majątku
Skarbu Państwa użytkowanymi na cele rolne;
5) administrowania zasobami majątkowymi Skarbu Państwa
przeznaczonymi na cele rolne;
6) zabezpieczenia majątku Skarbu Państwa;
7) inicjowania prac urządzeniowo-rolnych na gruntach Skarbu
Państwa oraz popierania organizowania na gruntach Skarbu
Państwa prywatnych gospodarstw rolnych;
8) (uchylony);
9) (uchylony).
2. Oprócz zadań, o których mowa w ust. 1, Agencja realizuje
również zadania określone odrębnymi przepisami, a w szczególności
przepisami o kształtowaniu ustroju rolnego oraz przepisami o realizacji
prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza
obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
4
Art. 24. 1. Agencja gospodaruje Zasobem w drodze:
1) sprzedaży mienia w całości lub jego części na zasadach
określonych w rozdziale 6;
2) oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania
osobom prawnym lub fizycznym na zasadach określonych w
rozdziale 8;
3) wniesienia mienia lub jego części do spółki;
4) oddania na czas oznaczony administratorowi całości lub
części mienia w celu gospodarowania, na zasadach określonych
w art. 25;
5) przekazania w zarząd;
6) zamiany nieruchomości.
1a. Agencja reprezentuje Skarb Państwa w sprawach wynikających z
postępowania regulacyjnego określonego w ustawach o stosunku
Państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych w
Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Mienie, które nie zostało zagospodarowane w trybie określonym w
ust. 1, Agencja zabezpiecza lub przeznacza na inne cele w trybie
określonym w statucie Agencji.
3. Grunty rolne wchodzące w skład Zasobu mogą być w
uzasadnionych gospodarczo przypadkach odłogowane.
4. Na wniosek Agencji, właściwy ze względu na miejsce położenia
nieruchomości starosta wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej
przekazuje nieodpłatnie, w drodze decyzji, Lasom Państwowym wydzielone
geodezyjnie grunty wchodzące w skład Zasobu, przeznaczone do zalesienia w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Art. 19 stosuje się
odpowiednio.
4a. Agencja może nieodpłatnie przekazywać Lasom Państwowym
wydzielone geodezyjnie lasy, a także grunty nadające się do zalesienia, inne
niż określone w ust. 4. Przekazanie następuje w drodze umowy zawartej
między Prezesem Agencji a Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowych.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
5. Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu Agencja może, w
drodze umowy, nieodpłatnie przekazać na własność:
1) jednostce samorządu terytorialnego - na cele związane z
inwestycjami infrastrukturalnymi służącymi wykonywaniu
zadań własnych;
2) Polskiej Akademii Nauk, izbie rolniczej, Krajowej Radzie
Izb Rolniczych, państwowej szkole wyższej lub państwowej
jednostce badawczo-rozwojowej - na cele służące wykonywaniu
ich zadań statutowych;
3) osobom bezrobotnym bez prawa do zasiłku, które przez okres
co najmniej 5 lat były pracownikami państwowych
przedsiębiorstw gospodarki rolnej - nieruchomości rolne o
powierzchni do 2 hektarów - na cele związane z zalesianiem, o
którym mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o
wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków
pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273, z
późn. zm.).
5a. W przypadku zbycia lub przeznaczenia przez nabywcę nieruchomości
na inne cele, niż określone w umowie, przed upływem 10 lat licząc od dnia jej
nabycia, Agencja może żądać od podmiotów wymienionych w ust. 5 pkt 1 i 2
zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości, ustalonej według
zasad określonych w art. 30 ust. 1, natomiast od osób wymienionych w ust. 5
pkt 3, Agencji zwrot taki przysługuje, o ile Lasy Państwowe nie skorzystają z
prawa pierwokupu. W przypadku zamiaru zbycia gruntu przez osoby, o
których mowa w ust. 5 pkt 3, Lasom Państwowym przysługuje prawo
pierwokupu tej nieruchomości, na zasadach określonych w przepisach o
gospodarce nieruchomościami.
5b. Nieruchomości wchodzące w skład Zasobu Agencja może, w drodze
umowy, nieodpłatnie przekazać na własność podmiotom, o których mowa w
art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publicznoprywatnym (Dz. U. Nr 169, poz. 1420), z wyłączeniem organów administracji
rządowej - w celu przekazania ich jako wkładu własnego na podstawie
umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym.
5
6. Z zastrzeżeniem art. 44 ust. 1, urządzenia, obiekty i sieci:
energetyczne, wodnokanalizacyjne, ciepłownicze oraz
telekomunikacyjne Agencja może w drodze umowy przekazać, wraz z
niezbędnymi gruntami, na własność jednostkom prowadzącym
działalność w tym zakresie. Przekazanie na rzecz jednostek
państwowych i komunalnych może nastąpić nieodpłatnie.
7. Nieruchomości przeznaczone na drogi krajowe, stanowiące
własność Skarbu Państwa, wchodzące w skład Zasobu, stają się
nieodpłatnie, z mocy prawa, przedmiotem trwałego zarządu
ustanowionego na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i
Autostrad z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi
krajowej stała się ostateczna. Ustanowienie trwałego zarządu stwierdza
wojewoda w drodze decyzji. Decyzja wojewody stanowi podstawę
wpisu do księgi wieczystej.
7a. Prezes Agencji, na wniosek ministra właściwego do spraw
rozwoju wsi w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw
gospodarki, może nieodpłatnie, w drodze umowy, przekazać na
własność zarządzającemu specjalną strefą ekonomiczną w rozumieniu
ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach
ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) nieruchomości
wchodzące w skład Zasobu, przeznaczone w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego na cele inwestycyjne. Koszty
związane z przygotowaniem geodezyjnym i prawnym nieruchomości
ponosi zarządzający.
7b.Prezes Agencji, w drodze decyzji, przekazuje nieodpłatnie w trwały
zarząd na czas nieoznaczony ministrowi właściwemu do spraw sportu i
kultury fizycznej, na jego wniosek, nieruchomości niezbędne do
przygotowania i przeprowadzenia finałowego turnieju Mistrzostw Europy w
Piłce Nożnej UEFA EURO 2012. Decyzja Prezesa stanowi podstawę do
wyłączenia nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz
jej protokolarnego przejęcia przez właściwy organ do zasobu nieruchomości
Skarbu Państwa i jest podstawą wpisu do księgi wieczystej.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
PODATEK ROLNY
Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w
ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i
zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na
prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:
1) dla gruntów gospodarstw rolnych (za gospodarstwo rolne uważa się
obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha
przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu
osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki,
nieposiadającej osobowości prawnej) - liczba hektarów przeliczeniowych
ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych
wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia do okręgu
podatkowego,
2) dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji
gruntów i budynków.
Podatek rolny za rok podatkowy wynosi:
1) od 1ha przeliczeniowego gruntów, o których mowa w pkt 1 równowartość pieniężną 2,5q żyta,
2) od 1ha gruntów, o których mowa w pkt 2 - równowartość pieniężną 5q żyta
- obliczone według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku
poprzedzającego rok podatkowy.
Średnią cenę skupu, o której mowa wyżej, ustala się na podstawie
komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, ogłaszanego w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" w terminie
20 dni po upływie trzeciego kwartału.
Rady gmin są uprawnione do obniżenia cen skupu określonych w ust. 2,
przyjmowanych jako podstawa obliczania podatku rolnego na obszarze
gminy.
6
Zwalnia się od podatku rolnego:
1) użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione
ustanowione na użytkach rolnych,
2) grunty położone w pasie drogi granicznej,
3) grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją - w roku, w którym uprawy
zostały zniszczone wskutek robót drenarskich,
4) grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub
powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:
a) będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania
wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,
b) będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie
wieczyste,
c) wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w
trwałe zagospodarowanie,
5) grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków - na
okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania,
6) grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia - na 1
rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów,
7) grunty gospodarstw rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej, z tym że
zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych
gospodarstwa rolnego, lecz nie więcej niż 10 ha - na okres nie dłuższy niż 3
lata, w stosunku do tych samych gruntów,
8) użytki ekologiczne,
9) grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę,
10) grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywalach,
11) grunty wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania i
utrzymania, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków,
12) grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni
produkcyjnych, którzy:
a) osiągnęli wiek emerytalny,
b) są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy,
c) są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności,
d) są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo
niezdolnymi do samodzielnej egzystencji.
Od podatku rolnego zwalnia się również:
1) szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe,
2) szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli
3) placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk,
4) prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej,
5) jednostki badawczo-rozwojowe.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Ls
7
LAS
GOSPODAROWANIE MIENIEM SKARBU PAŃSTWA
BĘDĄCYM W ZARZĄDZIE LASÓW PAŃSTWOWYCH
USTAWA z dnia 28 września 1991 r. o lasach.
(j.t. Dz. U. Nr 45, poz. 435 z 2005r.)
Art. 38. 1. Sprzedaż lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa
znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych, z zastrzeżeniem art. 40a, może
następować w przypadkach:
1) zbywania udziałów lasów stanowiących własność Skarbu Państwa we
współwłasnościach;
2) regulacji granicy polno-leśnej;
Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:
∗
o
zwartej
powierzchni
co
najmniej
0,10
ha,
pokryty
roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami
4) zmiany przeznaczenia na cele nieleśne i nierolnicze;
oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:
5) podyktowanych ważnymi względami gospodarczymi lub społecznymi, o ile nie
narusza to interesu Skarbu Państwa.
a) przeznaczony do produkcji leśnej lub
b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku
narodowego albo
c) wpisany do rejestru zabytków,
∗
3) stwierdzenia przez nadleśniczego nieprzydatności gruntów, budynków i budowli na
potrzeby gospodarki leśnej;
związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla
potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia
melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi
leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne,
miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na
parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
2. Sprzedaż, o której mowa w ust. 1 pkt 1-4, wymaga zgody Dyrektora Generalnego, z
zastrzeżeniem ust. 3, a sprzedaż, o której mowa w ust. 1 pkt 5, może nastąpić na
wniosek Dyrektora Generalnego za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska.
3. Nadleśniczy może samodzielnie sprzedać grunty leśne i nieleśne o powierzchni do
1 ha, jeśli stanowią enklawę wśród gruntów innej formy własności.
4. Sprzedaż lasów, gruntów i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie
Lasów Państwowych następuje w drodze przetargu publicznego. W przypadku gdy
dwukrotnie przeprowadzony przetarg zakończy się wynikiem negatywnym wówczas
przedmiot sprzedaży można zbyć w drodze negocjacji cenowej.
5. W razie sprzedaży położonych w granicach administracyjnych miasta lasów,
gruntów i innych nieruchomości, o których mowa w ust. 4, gminie służy prawo
pierwokupu.
6. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki i tryb przeprowadzania przetargu publicznego oraz sposób i
warunki przeprowadzania negocjacji cenowej w przypadku sprzedaży lasów, gruntów
i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych,
uwzględniając przejrzystość i sprawność zastosowanych procedur.";
Zarządzanie zasobami nieruchomości
8
ZASADY GOSPODARKI LEŚNEJ
3) zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów,
1) powszechnej ochrony lasów,
W celu realizacji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej Lasy
Państwowe obowiązane są w szczególności do:
• inicjowania, koordynowania i prowadzenia okresowej oceny stanu
lasów i zasobów leśnych oraz prognozowania zmian w
ekosystemach leśnych,
• sporządzania okresowych wielkoobszarowych inwentaryzacji stanu
lasów oraz aktualizacji stanu zasobów leśnych,
• prowadzenia banku danych o zasobach leśnych i stanie lasów.
W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów właściciele
lasów są obowiązani do kształtowania równowagi w ekosystemach
leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów, a w
szczególności do :
• wykonywania
zabiegów
profilaktycznych
i
ochronnych
zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów,
• zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających i
rozprzestrzeniających się organizmów szkodliwych,
• ochrony gleby i wód leśnych.
2) trwałości i ciągłości utrzymania lasów,
Właściciele lasów są obowiązani do trwałego utrzymywania
lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, a w szczególności do :
• zachowania w lasach roślinności leśnej (upraw leśnych) oraz
naturalnych bagien i torfowisk,
• ponownego wprowadzania roślinności leśnej (upraw leśnych) w
lasach w okresie do 5 lat od usunięcia drzewostanu,
• pielęgnowania i ochrony lasu, w tym również ochrony
przeciwpożarowej,
• przebudowy drzewostanu, który nie zapewnia osiągnięcia celów
gospodarki leśnej, zawartych w planie urządzenia lasu lub
uproszczonym planie urządzenia lasu
• racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający
optymalną realizację wszystkich jego funkcji przez:
∗ pozyskiwanie drewna w granicach nie przekraczających
możliwości produkcyjnych lasu,
∗ pozyskiwanie
surowców
i
produktów
ubocznego
użytkowania lasu w sposób zapewniający możliwość ich
biologicznego odtwarzania, a także ochronę runa leśnego.
4) powiększania zasobów leśnych
Powiększanie zasobów leśnych następuje w wyniku zalesienia
gruntów oraz podwyższania produkcyjności lasu w sposób określony w
planie urządzenia lasu.
Do zalesienia mogą być przeznaczone nieużytki, grunty rolne
nieprzydatne do produkcji rolnej oraz inne grunty nadające się do
zalesienia, a w szczególności:
• grunty położone przy źródliskach rzek lub potoków, na
wododziałach, wzdłuż brzegów rzek oraz na obrzeżach jezior i
zbiorników wodnych,
• lotne piaski i wydmy piaszczyste,
• strome stoki, zbocza, urwiska i zapadliska,
• hałdy i tereny po wyeksploatowanym piasku, żwirze, torfie i glinie.
Grunty przeznaczone do zalesienia określa miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu.
Obowiązek zalesiania gruntów ciąży na nadleśniczych w odniesieniu
do gruntów w zarządzie Lasów Państwowych oraz na właścicielach lub
użytkownikach wieczystych pozostałych gruntów.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
PODATEK LEŚNY
Ustawa z dnia 30.11.2002 o podatku leśnym. Dz.U.02.200.1682
Opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają określone w ustawie lasy, z
wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej
niż działalność leśna. Lasem w rozumieniu ustawy są grunty leśne
sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy.
Za działalność leśną, w rozumieniu ustawy, uważa się działalność właścicieli,
posiadaczy lub zarządców lasów w zakresie urządzania, ochrony i
zagospodarowania lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i upraw
leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania - z wyjątkiem skupu drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa
leśnego, a także sprzedaż tych produktów w stanie nieprzerobionym.
Podstawę opodatkowania podatkiem leśnym stanowi powierzchnia lasu,
wyrażona w hektarach, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.
Podatek leśny od 1 ha, za rok podatkowy wynosi równowartość pieniężną
0,220 m3 drewna, obliczaną według średniej ceny sprzedaży drewna
uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego
rok podatkowy.
Dla lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody
i parków narodowych stawka podatku leśnego ulega obniżeniu o 50%.
Średnią cenę sprzedaży drewna ustala się na podstawie komunikatu Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego, ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" w terminie 20 dni po upływie
trzeciego kwartału.
Rada gminy może obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna,
przyjmowaną jako podstawa obliczania podatku leśnego na obszarze gminy.
Zwalnia się od podatku leśnego:
1) lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat;
2) lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków;
3) użytki ekologiczne.
9
Dokumentacja urządzeniowo - leśna
(rozporządzenie MŚ z 20.12.2005r. w sprawie szczegółowych warunków i
trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia
lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu – Dz.U. nr 256 poz.2151)
Dokumentację urządzeniowo - leśną tworzą następujące dokumenty:
™ plan urządzenia lasu,
™ uproszczony plan urządzenia lasu,
™ inwentaryzacja stanu lasu.
Przy ich sporządzaniu uwzględnia się:
¾ wymogi: hodowli, ochrony, urządzania, ochrony przeciwpożarowej,
użytkowania lasu,
¾ wymogi ochrony przyrody i krajobrazu oraz ochrony różnorodności
biologicznej
¾ zasady gospodarki w lasach uznanych za lasy ochronne,
¾ potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa,
¾ istniejący i planowany w aktach prawa miejscowego sposób
zagospodarowania lasu i jego otoczenia
¾ potrzeby racjonalnego kształtowania i ochrony zasobów wodnych.
Plan urządzenia lasu
Plan urządzenia lasu sporządza się na 10 lat dla lasów będących w zarządzie
Lasów Państwowych, dla każdego nadleśnictwa, a także dla każdego obiektu
będącego w użytkowaniu wieczystym na mocy odrębnych przepisów.
Uproszczony plan urządzenia lasu
Wykonuje się dla pozostałych lasów (komunalne, prywatne, agencyjne) o ile
kompleks ma powierzchnię co najmniej 10 ha.. Plan wykonuje się na okres 10
lat, zatwierdza go starosta.
Inwentaryzacja stanu lasu
Inwentaryzacja stanu lasu, sporządzana na okres 10 lat, dla lasów jak w
przypadku uproszczonego planu urządzenia lasu ale o powierzchni mniejszej
od 10 ha.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Wyłączenie gruntów rolnych i leśnych z
produkcji
10
Art. 7. 1. Przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym
w trybie określonym w przepisach o zagospodarowaniu przestrzennym.
2. Przeznaczenie na cele nierolnicze i nieleśne:
Ustawa z 3.02.1995r. o ochronie gruntów
rolnych i leśnych (Dz. U. nr 16 poz. 78 z późn.
zmianami)
Art. 2. 1. Gruntami rolnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty:
1) określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
2) pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie
dla potrzeb rolnictwa,
3) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi
oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej
oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
4) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji
rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,
5) parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w
tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi,
6) pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych,
7) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i
przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji
ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi,
8) zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa,
9) torfowisk i oczek wodnych,
10) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.
1) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar
projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha - wymaga uzyskania
zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
2) gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa
- wymaga uzyskania zgody Ministra Środowiska lub upoważnionej przez niego
osoby,
3) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas IV, jeżeli ich zwarty obszar
projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha,
4) gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas V i VI, wytworzonych z gleb
pochodzenia organicznego, oraz torfowisk i oczek wodnych, jeżeli mają być
przeznaczone na cele budowy zbiorników wodnych, eksploatacji złóż kopalin, udowy
dróg publicznych lub linii kolejowych,
5) pozostałych gruntów leśnych
- wymaga uzyskania zgody marszałka województwa.
3. Wyrażenie zgody, o której mowa w ust. 2 pkt 1-5, następuje na wniosek zarządu
gminy. Do wniosku dotyczącego gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu
Państwa zarząd gminy dołącza opinię dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów
Państwowych, a w odniesieniu do gruntów parków narodowych - opinię dyrektora
parku.
Obowiązek uiszczenia należności i opłat rocznych, a w odniesieniu do gruntów
leśnych również jednorazowego odszkodowania, nie dotyczy wyłączenia gruntów
z produkcji rolniczej lub leśnej na cele budownictwa mieszkaniowego:
1) do 0,05 ha w przypadku budynku jednorodzinnego,
2) do 0,02 ha, na każdy lokal mieszkalny, w przypadku budynku wielorodzinnego.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Należność za wyłączenie z produkcji 1 ha gruntów rolnych wynosi:
Grunty orne i sady, pod budynkami i Łąki i pastwiska trwałe, pod budynkami i
urządzeniami wchodzącymi w skład urządzeniami
wchodzącymi
w
skład
gospodarstw rolnych oraz pod gospodarstw rolnych oraz pod zadrzewieniami i
zadrzewieniami i zakrzewieniami zakrzewieniami śródpolnymi, w tym pod
śródpolnymi, w tym pod pasami pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami
przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi
przeciwerozyjnymi
klasa
równowartość ton
klasa
równowartość ton ziarna
ziarna żyta
żyta
wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego
I
750
Ł i Ps I
750
II
650
Ł i Ps II
620
IIIa
550
Ł i Ps III
500
IIIb
450
wytworzone z gleb pochodzenia organicznego
IVa
350
Ł i Ps IV
300
IVb
250
ŁV
250
V
200
Ps V
200
VI
150
Ł i Ps VI
150
wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego
IVa
350
Ł i Ps IV
300
IVb
250
Ł i Ps IV
300
11
Odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu
Rozporządzenie Ministra Środowiska z 20.06.2002r. w
sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny
wyrąb drzewostanu (Dz. U. nr 99 poz. 905)
O = ( Wi – Ws ) × z × P × c
gdzie:
O – odszkodowanie w złotych
Wi – wskaźnik wartości spodziewanej jednego ha
drzewostanu na pniu w
wieku rębności wyrażony w m3 drewna
Ws – wskaźnik wartości jednego ha drzewostanu na pniu w
wieku
przedwczesnego wyrębu tego drzewostanu wyrażony
w m3 drewna
z–
stopień zadrzewienia
P – powierzchnia drzewostanu w ha
Należność za wyłączenie z produkcji 1 ha gruntu leśnego bez drzewostanu wynosi:
Lp.
1
2
3
4
5
Równowartość ceny 1m3 drewna w
Typy siedliskowe lasów
wysokości ogłaszanej przez GUS
Lasy: świeży, wilgotny, łęgowy i górski
2000
oraz ols jesionowy i ols górski
Lasy mieszane: świeży, wilgotny i
1500
bagienny, wyżynny, górski i ols
Bory mieszane: świeży, wilgotny,
1150
bagienny, wyżynny i górski
Bory: świeży, wilgotny, górski
600
Bory: suchy i bagienny
250
c – aktualna cena sprzedaży jednego m3 drewna wg
komunikatu GUS
Gdy wskaźnik Ws nie został określony stosuje się wzór:
gdzie:
O = Wk × z × P × c
Wk – wskaźnik wartości kosztów poniesionych na założenie i
pielęgnację jednego ha drzewostanu wyrażony w m3 drewna
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Lz
12
Usuwanie drzew i krzewów
Grunty zadrzewione i zakrzewione
Wg ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I BUDOWNICTWA
z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. z 2001 r. Nr
38, poz.454)
Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte
roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000
ha, a także:
a) śródpolne skupiska drzew i krzewów niezaliczone do lasów,
b) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew
karłowatych,
c) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi
formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu,
d) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami
lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i
zbiorników wodnych,
e) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub
sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, niezaliczone do lasów,
f) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami,
g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy, poza
zwartymi kompleksami lasów,
h)
skupiska
drzew
niewyposażone
wypoczynkowi.
w
i
krzewów
urządzenia
mające
i
budowle
charakter
służące
parku,
ale
rekreacji
i
USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(Dz.U. nr 92 poz. 880 z 30.04.2004r.)
Rada gminy jest obowiązana zakładać i utrzymywać w należytym stanie
tereny zieleni i zadrzewienia.
Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić po
uzyskaniu zezwolenia wydanego przez wójta, burmistrza albo prezydenta
miasta na wniosek posiadacza nieruchomości. Jeżeli posiadacz nieruchomości
nie jest właścicielem - do wniosku dołącza się zgodę jej właściciela.
Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej
do rejestru zabytków wydaje wojewódzki konserwator zabytków.
Wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów na obszarach objętych
ochroną krajobrazową w granicach parku narodowego albo rezerwatu
przyrody wymaga uzyskania zgody odpowiednio dyrektora parku narodowego
albo organu uznającego obszar za rezerwat przyrody.
Przepisów tych nie stosuje się do drzew lub krzewów:
1) w lasach;
2) owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej
do rejestru zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu
przyrody - na obszarach nieobjętych ochroną krajobrazową;
3) na plantacjach drzew i krzewów;
4) których wiek nie przekracza 5 lat;
5) usuwanych w związku z funkcjonowaniem ogrodów botanicznych lub
zoologicznych;
6) niszczących nawierzchnię i infrastrukturę drogową, ograniczających
widoczność na łukach i skrzyżowaniach, z wyłączeniem rosnących na terenie
nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków;
7) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z wałów
przeciwpowodziowych i terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy
wału;
8) które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają
eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach
zasp śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu;
9) stanowiących przeszkody lotnicze, usuwanych na podstawie decyzji
właściwego organu.
Zarządzanie zasobami nieruchomości
Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew:
9
na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
9
na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z
prowadzeniem działalności gospodarczej;
9
jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie
nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków;
9
9
które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach
13
S/RIIIa
Sad
( Rozporządzenie MRRiB w sprawie ewidencji gruntów i
budynków - Dz.U. nr 38 poz. 454 z 2001r.).
Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000
budowlanych;
ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu
które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego oraz kolejowego albo
(minimum 600 drzew lub 2000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i
bezpieczeństwu żeglugi;
krzewów owocowych oraz winnice.
9
w związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych;
9
które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane;
9
z terenów zieleni komunalnej, z parków gminnych, z ogrodów działkowych i z
zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów;
9
które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od
posiadacza nieruchomości;
9
topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm,
nienależących do gatunków rodzimych, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym
sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków;
9
jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych
ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych;
9
z grobli stawów rybnych;
9 jeżeli usunięcie było związane z wykonywaniem i utrzymaniem
urządzeń wodnych służących kształtowaniu stosunków wodnych
oraz ochronie przeciwpowodziowej w zakresie niezbędnym do
wykonania i utrzymania tych urządzeń.
Ogród działkowy
(Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych
ogrodach działkowych - Dz. U. nr 169 poz. 1419)
Rodzinnym ogrodem działkowym w rozumieniu ustawy jest
wydzielony obszar gruntu będący we władaniu Polskiego Związku
Działkowców, podzielony na tereny ogólne i działki oraz wyposażony
w infrastrukturę niezbędną do jego prawidłowego funkcjonowania.
Urządzenia, budynki i budowle rodzinnego ogrodu działkowego
przeznaczone do wspólnego korzystania przez użytkujących działki i
służące do zapewnienia funkcjonowania ogrodu stanowią własność
Polskiego Związku Działkowców.
Nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce,
wykonane lub nabyte ze środków finansowych użytkownika działki,
stanowią jego własność.