METODA MALOWANIA DZIESIĘCIOMA PALCAMI /Finger Paiting/

Przedszkole Publiczne Nr 2 z Oddziałem Integracyjnym w Zawadzkiem
Metoda malowania dziesięcioma palcami (Finger Paiting)
Twórczynią metody malowania palcami jest R.F. Show. Zastosowała ją po raz
pierwszy w 1934r. w jednej ze szkół rzymskich. Autorka zauważyła, że malowanie
dziesięcioma palcami obejmujące manipulacje farbami przy użyciu dłoni i palców, ma
wiele wspólnego z naturalną skłonnością do ,,paćkania się’’ w substancjach o konsystencji
błota.
Podczas terapii metodą "malowania dziesięcioma palcami" instruuje się dziecko
dokładnie co ma robić. Otrzymuje ono duży arkusz papieru oraz farby, a jego zadaniem
jest namalowanie jakiegoś obrazu. Pozostawia mu się zupełną swobodę i inicjatywę
malowania oraz swobodę ułożenia arkusza pionowo lub poziomo. Malowanie odbywa się
dłońmi oraz palcami dziecka.. Może się okazać, że dziecko wykazuje lęk przed włożeniem
ręki w farbę. Wówczas w drodze wyjątku zanurzamy dla zachęty naszą dłoń i robimy nią
smugę na papierze. Opór ten często łatwiej jest przezwyciężany przez dzieci podczas
terapii grupowej. Seans może trwać od 2 minut do 40 minut, jest to indywidualna
potrzeba. Przeciętnie trwa 20-30 minut. Dziecko w tym czasie wykonuje obrazek i
odpowiada na pytania dotyczące jego treści. Elementem terapii jest końcowy jej akcent
polegający na przedstawieniu pracy całej grupie i umieszczeniu jej na tablicy. Podkreśla
się w ten sposób wartość pracy dziecka. Większość dzieci uwielbia malowanie palcami. Po
części wypływa to z tego, że podczas malowania palcami wolno im się brudzić i bałaganić.
Malowanie palcami jest jedną z najbardziej emocjonujących i satysfakcjonujących form
twórczej ekspresji dzieci. Korzyści malowania to nie tylko wzmocnienie rąk i palców, ale
także pomoc w poznaniu procesu mieszania kolorów.
Metoda malowania dziesięcioma palcami pełni funkcję terapeutyczną:
uwalnia dziecko od zahamowań
pomaga w pokonywaniu lęków o różnym pochodzeniu
wzmacnia wiarę we własne siły
pobudza do ekspresji plastycznej.
Metoda ta spełnia również funkcje diagnostyczne. Przy wykonywaniu przez dzieci pracy
należy obserwować:
sposób nabierania farby,
reakcje na zanurzanie ręki w masie,
kolejność użycia kolorów,
zapełnienie płaszczyzny,
kierunek linii przy malowaniu ,zakres linii,
reakcje mimiczne i werbalne dziecka,
tempo pracy, przerwy i czas pracy.
Te wszystkie spostrzeżenia dają wiele informacji o dziecku i pozwalają na
ukierunkowanie dalszej pracy terapeutycznej. Twórczość plastyczna daje olbrzymie
możliwości wyrażania ekspresji emocjonalnej. Dziecko przedstawia to, co lubi, czym się
interesuje, czego boi się lub nienawidzi. Sposób stosowania w praktyce metody
Przedszkole Publiczne Nr 2 z Oddziałem Integracyjnym w Zawadzkiem
malowania dziesięcioma palcami został opracowany przez Ośrodek Terapii Zajęciowej
Poradni dla Rodziców przy Zakładzie Wcześniaków Akademii Medycznej w Warszawie.
Obejmuje on:
Przygotowanie do zajęć.
Technikę wykonania.
Analizę zachowania dziecka.
Przygotowanie do zajęć:
Dzieci powinny pracować na bazie sześciu podstawowych kolorów: niebieskiego,
czarnego, czerwonego, brązowego, zielonego i żółtego. Można je uzupełniać białym i
fioletowym. Farby powinny być w miskach, w których dzieciom łatwo zanurzyć ręce.
Papier szary pakunkowy lub biały o rozmiarach 55x40 cm powinien być rozłożony na
stoliku większym niż papier, do którego dziecko ma dostęp ze wszystkich stron.
Farbę do malowania przygotowujemy w następujący sposób:
Rozgotowujemy mydło lub płatki mydlane
Po ostudzeniu i otrzymaniu galaretki dosypujemy mąkę (ew. trochę mąki
ziemniaczanej)
Tak otrzymaną masę zabarwiamy farbami
Chcąc uzyskać gładką masę dodajemy oleju lub gliceryny
Technika wykonania:
Dzieci powinny podczas pracy być instruowane słownie przez nauczyciela i powinien
on być obecny przez cały czas trwania pracy. Arkusz papieru powinien być wcześniej
podpisany, miseczki z farbą bez pędzli przygotowane. Następnie jasna instrukcja, iż
dziecko przy użyciu dziesięciu palców u rąk może malować na papierze cokolwiek.
Nauczyciel ma poinformować dziecko, gdy skończy się seans; zajęcia mogą trwać od 2 do
30 minut. Jest to czas, w którym dziecko wykonuje obrazek i odpowiada na pytania
dotyczące treści swojego wytworu.
Analiza zachowania się dziecka:
W trakcie zajęć można uzyskać o dziecku wiele informacji takich jak:
Ustosunkowanie się dziecka do tworzywa
Element czasu
Element ruchu
Zachowanie się wobec kolorów
Stosunek do tworzywa
Dzieci przejawiają dwie reakcje wobec farby:
Dystans
Zaangażowanie
Postawa zachowania dystansu wyraża się poprzez opór emocjonalny dotyczący
zabrudzenia ręki farbami. Dziecko moczy zazwyczaj koniec palca i maluje nim jak
Przedszkole Publiczne Nr 2 z Oddziałem Integracyjnym w Zawadzkiem
pędzlem. Werbalizuje niechęć do pracy, robi wszystko, by opóźnić jej rozpoczęcie. Po
paru zajęciach niechęć przemienia się w zaangażowanie. Maluje wtedy nie tylko palcami,
ale pomaga sobie ruchami ciała, słowami, gestami. Wyraża entuzjazm, bądź oburzenie.
Jest to metoda, w której obserwuje się bardzo silną reakcję emocjonalną na kontakt z
mazistym tworzywem. Jest również bardzo skuteczna.
Element czasu
Obserwować należy czas trwania startu do zajęć (im bardziej się wydłuża, tym większa
ewentualność stanów lękowych). Należy również obserwować:
Czas wykonania rysunku
Częstotliwość
Długość przerw w pracy (mogą wynikać z lęku przed barwą, tzw. szok barw, lęk
przed zabrudzeniem)
Element ruchu
Obserwujemy sposób nakładania farby. Może się to odbywać poprzez:
Klepanie
Tworzenie kolein
Robienie podkładu z grubej warstwy a następnie wykonywanie w nim rysunku
Wcieranie
Tworzenie kropek
Zachowanie wobec kolorów
Obserwacja dziecka w tym zakresie obejmuje:
Wybór kolorów oraz kolejność ich użycia
Reakcje dziecka na kolor widziany na arkuszu
Poprawianie położonego koloru
Szczegółowa analiza materiału zdobytego tą drogą w rękach doświadczonego
pedagoga może doprowadzić do oczekiwanych planowanych zmian w zachowaniu dziecka i
jego stosunku do siebie, rówieśników, dorosłych i całego otoczenia.
Zadaniem nauczycieli na tym pierwszym etapie kształcenia jest uwrażliwienie
dzieci na piękno otaczającego nas świata i przygotowanie ich do świadomego odbioru
dzieł sztuki w dorosłym życiu. Rysunek, modelowanie wypływają z naturalnej,
spontanicznej potrzeby dziecka. Dlatego nauczyciele powinni to wykorzystywać. Powinni
stwarzać odpowiedni klimat i atmosferę podczas takich zajęć.
Nie wolno narzucać własnego widzenia świata i wymagań dostosowywania pracy do
swoich wyobrażeń. Ograniczenie spontaniczności dzieci może sprawić, że ich prace będą
jednakowe pozbawione dziecięcego widzenia świata.
Zadaniem nauczycieli jest popieranie wszelkich form eksperymentalnych i czuwanie
nad samodzielną pracą dziecka. Odwzorowywanie otaczającej nas rzeczywistości również
hamuje wyobraźnię. Dziecko powinno przetwarzać w charakterystyczny dla siebie
sposób rzeczywistość. Nie trzeba sugerować kolorów i utrwalać schematów. Powinno ono
tworzyć zgodnie ze swoimi wewnętrznymi odczuciami. Zadaniem opiekunów jest
Przedszkole Publiczne Nr 2 z Oddziałem Integracyjnym w Zawadzkiem
udostępnić dziecku odpowiednie narzędzia, nauczyć posługiwania się nimi, przygotować
odpowiedni, atrakcyjny materiał.
Opracowała:
mgr Anna Włóczyk