Przewodnik po wskaźnikach - Urząd Marszałkowski Województwa
Transkrypt
Przewodnik po wskaźnikach - Urząd Marszałkowski Województwa
Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Przewodnik po wskaźnikach Załącznik nr 2 do Wytycznych dla Wnioskodawców działania 6.4 Szczecin, grudzień 2009 1 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Niniejszy Przewodnik określa sposób postępowania podczas dobierania oraz określania wskaźników dla poszczególnych projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 – 2013. Wnioskodawca zobowiązany jest określić, jakie wskaźniki produktu i rezultatu zamierza osiągnąć w wyniku realizacji projektu. Przewodnik przedstawia metodologię szacowania i opis kaŜdego wskaźnika. Słownik Budowa Zgodnie z zapisami art. 3, ust. 6 Ustawy Prawo budowlane - naleŜy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a takŜe odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego. Przebudowa Zgodnie z art. 3, ust. 7a Ustawy Prawo budowlane naleŜy przez to rozumieć: - wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów uŜytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji. Modernizacja Przez pojęcie modernizacji naleŜy rozumieć unowocześnienie, trwałe ulepszenie, prowadzące do zwiększenia wartości uŜytkowej istniejącego obiektu budowlanego (niebędące przebudową) lub taboru Nowa linia tramwajowa Za nową linię tramwajową naleŜy uznać wyłącznie ten odcinek linii, który dotychczas nie był przez beneficjenta obsługiwany. Zajezdnia Przez zajezdnię autobusową rozumie się obiekt, który na wydzielonym terenie spełnia minimum funkcję postojową dla autobusów w ilości zapewniającej realizację zamówienia oraz funkcję administracyjną umoŜliwiającą dysponowanie ww. pojazdami. Obiekt powinien być wyposaŜony w łączność telefoniczną. Wydzielone torowisko tramwajowe Wydzielona część drogi, przeznaczona do ruchu tramwajów. Wydzielone torowisko tramwajowe obejmuje równieŜ przylegający do torowiska peron przystanku. Minimalną szerokość wydzielonego torowiska tramwajowego określają przepisy w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Zatoka autobusowa Część drogi zlokalizowana przy jezdni na przystanku komunikacji zbiorowej, przeznaczona do zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego (autobusów, mikrobusów lub trolejbusów). Przystanek Miejsce zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi. Zintegrowany przystanek komunikacji zbiorowej Grupa stanowisk do obsługi róŜnych relacji (w tym stanowiska dla pojazdów kończących bieg) połoŜonych w bezpośrednim sąsiedztwie i nie oddzielonych od siebie jezdnią dla ruchu ogólnego (w pewnych przypadkach występuje oddzielenie stanowisk jezdnią dla autobusów lub torowiskiem). Szczecin, grudzień 2009 2 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Parking „Parkuj i jedź” („park&ride” oraz „bike&ride”) Parking usytuowany przy węźle przesiadkowym, umoŜliwiający zamianę transportu indywidualnego na zbiorowy. Usytuowanie oraz rozwiązania stosowane na tego typu parkingach powinny zachęcać do zmiany transportu indywidualnego na komunikację zbiorową. Wartości wszystkich wskaźników powinny być oszacowane na poziomie moŜliwym do osiągnięcia przez Wnioskodawcę – będą stanowiły jedno z podstawowych źródeł informacji dla oceniających projekt. JeŜeli Wnioskodawca przedstawi wskaźniki przeszacowane bądź niedoszacowane, moŜe być to przyczyną odrzucenia Wniosku KaŜdy z Wnioskodawców ma moŜliwość wybrania maksymalnie 5 wskaźników w tym maksymalnie 2 środowiskowych. NaleŜy równieŜ pamiętać, iŜ Wnioskodawcy mają obowiązek wyboru kluczowych wskaźników rezultatu. Wskaźniki powinny być SMART: Specific, Measurable, Achievable and Agreed, Relevant, Timerelated (szczegółowe, mierzalne, osiągalne i uzgodnione, istotne dla programu, ograniczone w czasie) A. Wskaźniki produktu Produkt to bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami np. liczba wybudowanych obiektów. Wskaźniki produktu są związane wyłącznie z okresem realizacji projektu, mogą więc być podawane wyłącznie za lata, w których projekt jest realizowany – muszą być zatem zgodne z terminami wskazanymi w części D Wniosku. JeŜeli Wnioskodawca nie osiągnie deklarowanych stanów wskaźników produktu, mogą być wyciągnięte wobec niego konsekwencje finansowe w postaci braku refundacji poniesionych wydatków lub zaŜądania zwrotu części bądź całości dofinansowania. B. Wskaźniki rezultatu Rezultat naleŜy rozumieć jako bezpośrednie efekty wynikające z realizacji projektu (np liczba pasaŜerokilometrów), dotycząca Wnioskodawcy, mierzona po zakończeniu realizacji projektu lub jego części. Rezultat obrazuje zakres zmian, jakie wystąpiły u Wnioskodawcy bezpośrednio w wyniku zakończonego projektu. Wskaźniki rezultatu mierzone są corocznie i/lub po zakończeniu realizacji projektu. Wskaźniki te mogą być przedstawione za okres nie wcześniejszy niŜ wskaźniki produktu, bowiem zawsze są ich wynikiem. Rezultaty projektu powinny wystąpić tuŜ po zrealizowaniu projektu. JednakŜe nie powinny pojawić się później niŜ 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu (co nie wyklucza, Ŝe w kolejnych latach wskaźniki poszczególnych rezultatów mogą się zwiększać/ zmniejszać). Określając wartości wskaźników, jakie Wnioskodawca zamierza osiągnąć, naleŜy pamiętać, iŜ Wnioskodawca jest zobowiązany utrzymać projekt i jego rezultaty, co najmniej przez okres trwałości projektu, który wynosi 5 lat. Instytucja Zarządzająca RPO WZ wskazała zamknięty katalog wskaźników. Szczecin, grudzień 2009 3 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach A. Wskaźniki produktu: Numer i nazwa działania: Poziom wskaźnika Produkt – pole C.10 Wniosku o dofinansowanie 6.4 Zintegrowany system transportu publicznego na obszarze metropolitalnym Numer wskaźnika Nazwa wskaźnika Jednostka 1. Długość wybudowanej linii tramwajowej km 2. Długość przebudowanej linii tramwajowej km 3. Liczba nowych środków transportu komunikacji zbiorowej (autobusy) szt. 4. Liczba nowych środków transportu komunikacji zbiorowej (tramwaje) szt. 5. Liczba zmodernizowanych środków transportu komunikacji zbiorowej (tramwaje) szt. 6. Pojemność jednostek zakupionego taboru komunikacji miejskiej miejsca 7. Pojemność jednostek zmodernizowanego taboru komunikacji miejskiej miejsca 8. Liczba wybudowanych zajezdni tramwajowych/autobusowych szt. 9. Liczba przebudowanych zajezdni tramwajowych/autobusowych szt. 10. Liczba wybudowanych zatok autobusowych szt. 11. Liczba przebudowanych zatok autobusowych szt. 12. Liczba wybudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji zbiorowej szt. 13. Liczba przebudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji zbiorowej szt. 14. Liczba wybudowanych parkingów typu „Parkuj i jedź” szt. 15 Powierzchnia wybudowanych parkingów typu „Parkuj i jedź” m² 16. Liczba nowych miejsc parkingowych w systemie „Parkuj i Jedź” szt. 17. Pojemność zakupionego taboru komunikacji miejskiej 18. Długość wybudowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej km 19. Długość zmodernizowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej km miejsca Wnioskodawca jest zobowiązany wybrać z tego katalogu takie wskaźniki produktu, które pozwolą dokładnie odzwierciedlić działania (wydatki) zaplanowane do realizacji w ramach projektu. Szczecin, grudzień 2009 4 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach B. Wskaźniki rezultatu: Numer i nazwa poddziałania: Poziom wskaźnika 6.4 Zintegrowany system transportu publicznego na obszarze metropolitalnym Numer Nazwa wskaźnika wskaźnika Jednostka miary Grupa 1. Przyrost ludności korzystającej z transportu miejskiego osoby II 2. 3. Redukcja emisji gazów cieplarnianych Skrócenie czasu przejazdu między dwoma punktami sieci Mg/rok minuty II II 4. Liczba pojazdów korzystających z parkingów w systemie „Parkuj i jedź” pojazdy I 5. Liczba pasaŜerokilometrów osobokilometr I 6. Poziom hałasu komunikacyjnego Utworzona liczba nowych miejsc pracy dBa II etat I % II tony I tony I 7. Wskaźniki odnoszące się do wpływu inwestycji na środowisko 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wspartą instytucję w wyniku realizacji projektu Bezpośredni efekt ekologiczny (zmiana jakości ścieków) Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi Emisja równowaŜna Zmniejszenie zuŜycia energii w wyniku realizacji projektu Zmniejszenie zuŜycia wody przez wspartą instytucję w wyniku realizacji projektu Zmniejszenie zuŜytego paliwa w wyniku realizacji projektu m 3 tony kWh I I I 3 I toe I m Wnioskodawca moŜe wybrać maksymalnie 5 wskaźników rezultatu, w tym maksymalnie 2 wskaźniki odnoszące się do wpływu inwestycji na środowisko. Ze względu na metodologię szacowania docelowych wartości wskaźników, jak i zaplanowanych na poszczególne lata, zaproponowane wskaźniki moŜna podzielić na dwie grupy: Grupa I – wskaźniki, które w poszczególnych latach mają odzwierciedlać wartość wskaźnika (zmianę w stosunku do wartości bazowej) planowaną do osiągnięcia w danym roku. Wartość docelowa wskaźnika obliczana jest jako suma wartości podanych w poszczególnych latach. W Serwisie Beneficjenta Wnioskodawca podaje wartości wskaźników w poszczególnych latach, a system dokonuje zsumowania (przykład 1). Przykład 1: Wnioskodawca realizuje projekt w 1 roku, lata 2, 3, 4 to lata trwałości projektu Szczecin, grudzień 2009 5 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Rok dla wartości bazowej Rok 1 Rok 2 Rok 3 Rok 4 Suma (obliczana automatycznie) Wartość wskaźnika w roku 4 0 Wartość wskaźnika w roku 3 5 Wartość wskaźnika w roku 2 10 Wartość wskaźnika w roku 1 5 Wartość bazowa – podstawa do obliczenia wskaźnika Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 1 5 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 2 10 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 3 5 Wartość wskaźnika osiągnięta wyłącznie w roku 4 0 Suma: 20 Grupa II – wskaźniki, które naleŜy podawać w kaŜdym roku jako wartości skumulowane. Wartość wskaźnika w danym roku pokazuje, jak dany wskaźnik zmienił się w stosunku do roku bazowego, czyli wartość wskaźnika podana w roku N uwzględnia wartość wskaźnika z roku poprzedniego oraz zmianę wskaźnika w stosunku do wartości bazowej osiągniętą wyłącznie w roku N. Wartości docelowa (suma) wskaźnika to automatycznie przeniesiona jego wartość z ostatniego roku trwałości (przykład 2) Szczecin, grudzień 2009 6 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Przykład 2. Wnioskodawca realizuje projekt w 1 roku, lata 2, 3, 4 to lata realizacji trwałości projektu Rok dla wartości bazowej. Rok 1 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta w roku 1 Wartość bazowa – podstawa do obliczenia wskaźnika. Suma (wartość przeniesiona automatycznie z ostatniego roku trwałości projektu) Rok 2 Rok 3 Rok 4 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 2 20 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 3 5 zmiana w stosunku do wartości bazowej osiągnięta wyłącznie w roku 4 -10 Wartość wskaźnika w roku 1 Wartość wskaźnika w roku 2 Wartość wskaźnika w roku 3 Wartość wskaźnika w roku 4 30 15 15 35 40 Wartość wskaźnika w roku 1 Wartość wskaźnika w roku 2 Wartość wskaźnika w roku 3 Wartość wskaźnika w roku 4 15 35 40 30 Suma: 30 W dalszej części opracowania opisano szczegółowo poszczególne wskaźniki. Przedstawiony materiał moŜe być pomocny dla Wnioskodawcy przy doborze wskaźników do projektu oraz zaplanowaniu odpowiednich metod monitorowania i pomiaru wskaźników. A. WSKAŹNIKI PRODUKTU Definicje poniŜszych wskaźników oparte zostały o zapisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. OPIS WSKAŹNIKÓW PRODUKTU Numer wskaźnika 1. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Długość wybudowanej linii tramwajowej km Wskaźnik „Długość wybudowanej linii tramwajowej” opisuje długość nowo wybudowanej linii tramwajowej, rozumianej zgodnie z definicją nowej linii, jako odcinek linii, który dotychczas nie był przez beneficjenta obsługiwany. Długość linii jest to długość trasy w km pomiędzy punktem A i B niezaleŜnie od ilości kursów (wg ogłoszonego rozkładu jazdy) odbywających się na tej linii. Wartość wskaźnika w danym roku powinna odzwierciedlać długość wybudowanej linii mierzonej w km. Szczecin, grudzień 2009 7 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Ekwiwalentna długość dwutorowych linii transportu szynowego Określenie długości linii naleŜy dokonać opierając się na sporządzonej dokumentacji technicznej. Jako wartość wskaźnika naleŜy przyjąć sumę wszystkich wybudowanych odcinków dwutorowych linii transportu szynowego dokonując ich pomiaru wzdłuŜ osi tych linii (zwykle będzie to oś ulizy lub oś wydzielona torowiska tramwajowego). W przypadku wybudowania na określonym odcinku linii jednotorowej naleŜy przyjąć naleŜy przyjąć wartość wskaźnika odpowiadającego połowie długości tego odcinka. W wartości wskaźnika uwzględniać naleŜy takŜe odcinki o charakterze wyłącznie technicznym – dojazdy do zajezdni, miejsca postojowe, itp. Długość linii na poniŜszym rysunku: 8km (6km + 4km/2) Długość odcinka 6km Okręg o długości 4 km Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0” Numer wskaźnika 2. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Długość przebudowanej linii tramwajowej km NaleŜy wskazać długość przebudowanej linii tramwajowej w wyniku realizacji projektu mierzonej w km. Wartość wskaźnika w danym roku powinna odzwierciedlać długość przebudowanej linii. Długość linii jest to długość trasy w km pomiędzy punktem A i B niezaleŜnie od ilości kursów (wg ogłoszonego rozkładu jazdy) odbywających się na tej linii. Ekwiwalentna długość dwutorowych linii transportu szynowego Określenie długości linii naleŜy dokonać opierając się na sporządzonej dokumentacji technicznej. Jako wartość wskaźnika naleŜy przyjąć sumę wszystkich wybudowanych odcinków dwutorowych linii transportu szynowego dokonując ich pomiaru wzdłuŜ osi tych linii (zwykle będzie to oś ulizy lub oś wydzielona torowiska tramwajowego). W przypadku wybudowania na określonym odcinku linii jednotorowej naleŜy przyjąć naleŜy przyjąć wartość wskaźnika odpowiadającego połowie długości tego odcinka. W wartości wskaźnika uwzględniać naleŜy takŜe odcinki o charakterze wyłącznie technicznym – dojazdy do zajezdni, miejsca postojowe, itp. Długość linii na poniŜszym rysunku: 8km (6km + 4km/2) Szczecin, grudzień 2009 8 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Długość odcinka 6km Okręg o długości 4 km Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 3. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba nowych środków transportu komunikacji zbiorowej (autobusy) szt. NaleŜy wskazać liczbę zakupionych nowych autobusów w wyniku realizacji projektu, dostosowanych do przewozu osób w ramach transportu miejskiego oraz spełniających co najmniej normę Euro V, przeznaczonych konstrukcyjnie do przewozu więcej niŜ 9 osób łącznie z kierowcą. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 4. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba nowych środków transportu komunikacji zbiorowej (tramwaje) szt. NaleŜy wskazać liczbę zakupionych nowych tramwajów w wyniku realizacji projektu, spełniających normy zgodne z Ustawą – Prawo o ruchu drogowym. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 5. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba zmodernizowanych środków transportu komunikacji zbiorowej (tramwaje) szt. NaleŜy wskazać liczbę zmodernizowanych tramwajów w wyniku realizacji projektu, spełniających normy zgodne z Ustawą – Prawo o ruchu drogowym, przeznaczonych konstrukcyjnie do przewozu więcej niŜ 9 osób łącznie z kierowcą. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 6. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Pojemność jednostek zakupionego taboru komunikacji miejskiej miejsca NaleŜy podać liczbę miejsc, jakie są dostępne dla pasaŜerów w zakupionym taborze komunikacji miejskiej w wyniku realizacji projektu, podane z danych technicznych pojazdów. . Szczecin, grudzień 2009 9 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 7. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Pojemność jednostek zmodernizowanego taboru komunikacji miejskiej miejsca NaleŜy podać liczbę miejsc siedzących i stojących, jakie są dostępne dla pasaŜerów w zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej, podane z danych technicznych pojazdu. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 8. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba wybudowanych zajezdni tramwajowych/autobusowych szt. Wskaźnik „Liczba wybudowanych zajezdni tramwajowych/autobusowych” opisuje ilość wybudowanych obiektów w wyniku realizacji projektu, stanowiących zajezdnie tramwajowe/autobusowe . Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 9. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba przebudowanych zajezdni tramwajowych/autobusowych szt. Wskaźnik „Liczba przebudowanych zajezdni tramwajowych /autobusowych” opisuje ilość przebudowanych obiektów w wyniku realizacji projektu, stanowiących zajezdnie tramwajowe/autobusowe. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać liczbę zajezdni, którymi dysponuje Wnioskodawca. Numer wskaźnika 10. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba wybudowanych zatok autobusowych szt. Liczba wszystkich wybudowanych zgodnie z definicją z Ustawy Prawo budowlane, zatok przeznaczonych dla autobusów, umoŜliwiających wysiadania/wsiadanie pasaŜerów bez zatrzymywania ruchu samochodowego.. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 11. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba przebudowanych zatok autobusowych Liczba wszystkich przebudowanych zatok przeznaczonych dla autobusów, wysiadania/wsiadanie pasaŜerów bez zatrzymywania ruchu samochodowego. szt. umoŜliwiających Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wskazać łączną liczbę zatok autobusowych, którymi dysponuje Wnioskodawca. Szczecin, grudzień 2009 10 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Numer wskaźnika 12. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba wybudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji zbiorowej szt. NaleŜy wskazać liczbę wybudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji umoŜliwiających zmianę rodzaju środka transportu (autobus, tramwaj, pociąg, itp.). zbiorowej Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0” Numer wskaźnika 13. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba przebudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji zbiorowej szt. NaleŜy wskazać liczbę przebudowanych zintegrowanych przystanków komunikacji umoŜliwiających zmianę rodzaju środka transportu (autobus, tramwaj, pociąg, itp.). zbiorowej Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wskazać łączną liczbę zintegrowanych przystanków, którymi dysponuje Wnioskodawca. Numer wskaźnika 14. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba wybudowanych parkingów typu „Parkuj i Jedź” szt. NaleŜy wskazać liczbę powstałych w wyniku realizacji projektu parkingów przesiadkowych, umoŜliwiających zamianę transportu indywidualnego na zbiorowy. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 15. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Powierzchnia przebudowanych parkingów typu „Parkuj i Jedź” m² NaleŜy wskazać powierzchnię przebudowanych w wyniku realizacji projektu przesiadkowych, umoŜliwiających zamianę transportu indywidualnego na zbiorowy. parkingów Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 16. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Liczba nowych miejsc parkingowych w systemie „Parkuj i Jedź” szt. NaleŜy wskazać liczbę nowych miejsc parkingowych powstałych w wyniku realizacji projektu na parkingach przesiadkowych, umoŜliwiających zamianę transportu indywidualnego na zbiorowy. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 17. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Długość wybudowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji Szczecin, grudzień 2009 km 11 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach trakcyjnej NaleŜy wskazać długość wybudowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej mierzonej w km. NaleŜy pamiętać, iŜ w przypadku, gdy budowana sieć energetyczna i tramwajowa podstacja trakcyjna jest częścią nowobudowanej linii tramwajowej naleŜy wybrać tylko jeden ze wskaźników: - długość wybudowanych linii tramwajowych lub - długość wybudowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 18. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Długość zmodernizowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej km NaleŜy wskazać długość zmodernizowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej mierzonej w km. NaleŜy pamiętać, iŜ w przypadku, gdy modernizacja sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej jest dokonywana w ramach przebudowy/modernizacji linii tramwajowej naleŜy wybrać tylko jeden ze wskaźników: - długość przebudowanych/zmodernizowanych linii tramwajowych lub - długość zmodernizowanej sieci energetycznej i tramwajowej podstacji trakcyjnej Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. B. WSKAŹNIKI REZULTATU W ramach wskaźników rezultatu w działaniu 6.4 wszyscy Wnioskodawcy są zobowiązani do wyboru kluczowego wskaźnika rezultatu. Na etapie oceny ekonomiczno - finansowej Wnioskodawca część punktów będzie uzyskiwał za kryterium „Wartość dofinansowania z RPO WZ przypadająca na poszczególne rezultaty”. Kryterium to będzie obliczane w polu C.12 Wniosku o dofinansowanie oraz tabeli przygotowanej przez Instytucję Zarządzającą. Wskaźnikiem kluczowym w ramach działania 6.4 jest Przyrost ludności korzystającej z transportu miejskiego. OPIS WSKAŹNIKÓW REZULTATU Numer wskaźnika 1. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Przyrost ludności korzystającej z transportu miejskiego osoba II NaleŜy wskazać róŜnicę pomiędzy liczbą pasaŜerów komunikacji miejskiej po i przed uzyskaniem wsparcia z programu. Określenie wartości naleŜy oprzeć o metodologię za pomocą której liczba pasaŜerów raportowana jest do GUS. Wartość wskaźnika naleŜy określić dla całego systemu komunikacji miejskiej, uwzględniając liczbę przewoŜonych pasaŜerów przez wszystkich Operatorów w systemie. Liczbę pasaŜerów naleŜy oprzeć co najmniej o poniŜsze załoŜenia: - za przewiezionego pasaŜera uwaŜa się jednokrotny przejazd, - liczbę pasaŜerów ustala się na podstawie liczby sprzedanych jednorazowych i wieloprzejazdowych z uwzględnieniem przyjętych przez Operatora/JST norm dotyczących liczby przejazdów na jeden bilet wieloprzejazdowy. Normy przejazdowe nie mogą ulec zmianie w okresie trwałości projektu (5 lat po jego zakończeniu) Szczecin, grudzień 2009 12 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach P1 – Liczba pasaŜerów korzystających z transportu miejskiego przed realizacją projektu P2 – Liczba pasaŜerów korzystających z transportu miejskiego po realizacji projektu ∆ = P 2 − P1 Do monitorowania oraz wykazania osiągnięcia wskaźnika zaleca się poniŜsze metody, jako źródła pozyskiwania danych: a) raporty ze sprzedaŜy biletów, b) okresowe badania frekwencji - polegające na cyklicznym badaniu frekwencji w pojazdach komunikacji miejskiej poprzez określenie liczby osób wsiadających i wysiadających na kaŜdym przystanku, c) okresowe badania struktury biletowej, na podstawie pozyskanych ze sprzedanych biletów niezbędnych informacji (np. rodzaj ulgi). Będzie to podstawa do określenia np. struktury potoku pasaŜerskiego. NaleŜy pamiętać, ze prognozowany wzrost liczby ludności korzystającej z transportu publicznego musi być odzwierciedlony w załoŜeniach do przeprowadzonej w Studium Wykonalności projektu analizy finansowej i ekonomicznej. UWAGA Wskaźnik ten jest wskaźnikiem kluczowym Na etapie oceny ekonomiczno - finansowej Wnioskodawca część punktów będzie uzyskiwał za kryterium „Wartość dofinansowania z RPO WZ przypadająca na poszczególne rezultaty”. Kryterium to będzie obliczane w polu C.12 Wniosku o dofinansowanie oraz tablicach przygotowanych przez IZ. NaleŜy zwrócić uwagę na to, iŜ wskaźnik powinien się pojawić nie później niŜ 12 miesięcy od zakończenia projektu, a w kolejnych latach moŜe się on zwiększać. JednakŜe do obliczenia wskaźnika z punktu C.12 naleŜy uwzględnić wyłącznie tą liczbę, która zostanie osiągnięta w ciągu dwunastu miesięcy po zakończeniu realizacji projektu. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 2. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Redukcja emisji gazów cieplarnianych Mg/rok II NaleŜy wskazać redukcję emisji gazów cieplarnianych w wyniku realizacji projektu, np. dzięki zakupowi autobusów spełniających normę EURO V. W celu określenia ilości emisji gazów cieplarnianych pochodzących z sektora transportu, naleŜy wszystkie zarejestrowane pojazdy podzielić ze względu na rodzaj zuŜywanego paliwa: _ pojazdy zasilane benzyną; _ pojazdy zasilane olejem napędowym; _ pojazdy zasilane LPG. W kaŜdej kategorii paliwa (benzyna, olej napędowy, LPG) rozróŜnić kategorie pojazdów ze względu na np. pojemność skokową silnika, gdyŜ ma to wpływ na jednostkowe zuŜycie paliwa, a w konsekwencji na ilość emisji CO2 w danej kategorii paliwa. W oparciu o statystyczne przebiegi pojazdów w poszczególnych kategoriach i jednostkowe zuŜycie paliw naleŜy obliczyć ilości (masę) zuŜywanych paliw w skali całej posiadanej floty. Na tej podstawie naleŜy obliczyć energię zuŜywanych paliw według następującego wzoru: M[t] * Wop[MJ/kg] Z [MJ] = 10³ gdzie: m- masa paliwa Szczecin, grudzień 2009 13 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Wop - wartość opałowa paliwa. Następnie naleŜy obliczyć emisję gazów cieplarnianych ze spalania tych Paliw według następującego wzoru: Z[MJ] * We[t/TJ] Egc (t) = 10³ gdzie: Egc(t) - emisja danego gazu Z – energia zuŜytego paliwa We - współczynnik emisji danego gazu. Następnie naleŜy obliczyć redukcję emisji gazów cieplarnianych, gdy część posiadanej floty Wnioskodawca zastąpi autobusami spełniającymi normę EURO V. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 3. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Skrócenie czasu przejazdu między dwoma punktami sieci minuty II NaleŜy wskazać jak realizacja projektu wpłynie na skrócenie czasu przejazdu między dwoma punktami sieci w zaleŜności od rodzaju podejmowanych działań – zakup taboru lub budowa/przebudowa infrastruktury. T1 – średni czas przejazdu odcinkiem przed realizacją projektu T2 – średni czas przejazdu odcinkiem po realizacji projektu Pomiar czasu przejazdu naleŜy dokonać między wyznaczonymi w ten sposób, aby w sposób rzeczywisty i w pełnym zakresie odzwierciedlały uzyskane dzięki inwestycji oszczędności czasu. RóŜny charakter projektów oraz warunki lokalne sprawiają, Ŝe wybór punktów musi odbywać się indywidualnie. W przypadku przebudowy istniejącego torowiska/trasy powinny one stanowić skrajne punkty prowadzenia robót. W przypadku nowej inwestycji konieczne jest ustalenie drogi alternatywnej, po której przejazd stanowił będzie podstawę określenia wartości T1. Co do zasady, jako drogę alternatywną wybrać naleŜy tę drogą, z której przeniesie się największa część ruchu, jaki ociązy nowopowstały odcinek. Wówczas pomiar powinien zostać dokonany między punktami, między którymi przejazd zrealizowanym odcinkiem i drogą alternatywną odbywa się po róŜnych trasach. Pomiaru naleŜy dokonać: 1. Określając wartość T! przed rozpoczęciem inwestycji (najpóźniej przed rozpoczęciem robót powodujących utrudnienia w ruchu na danym odcinku) 2. Określając T2 po pełnym oddaniu inwestycji do uŜytkowania – najwcześniej po miesiącu. Pomiaru naleŜy dokonać oddzielnie dla kaŜdego z kierunków ruchu w ten sposób, aby uzyskać co najmniej 25 wyników w jednym kierunku. Pomiary powinny być wykonane w typowy dzień powszedni (wtorek, środa, czwartek) dla okresu szczytu porannego (6:00 – 9:00) i popołudniowego (14:00-17:00). W przypadku gdy projekt obejmuje niezaleŜne odcinki tras/torowisk (niestykające się ze sobą lub rozwidlające się) pomiar czasu przejazdu powinien być przeprowadzony oddzielnie dla kaŜdego odcinka i dopiero średnie wartości dla tych odcinków powinny zostać zsumowane i dać łączne wartości T1 i T2. Wartość wskaźnika po zakończeniu projekt (lub jego funkcjonalnej samodzielnie części) wyliczyć naleŜy poprzez odjęcie czasu przejazdu po realizacji projektu od czasu sprzed jego realizacji. Szczecin, grudzień 2009 14 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach ∆ = T1 − T 2 W przypadku uŜycia przedmiotowego wskaźnika do wyliczania korzyści społecznych w okresie referencyjnym wartości prognozowane we wniosku o dofinansowanie i studium wykonalności muszą być toŜsame!! Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wskazać średni czas przejazdu między dwoma punktami sieci przed realizacją projektu. Numer wskaźnika 4. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Liczba pojazdów korzystających z parkingu w systemie „Parkuj i jedź” pojazdy I NaleŜy wykazać liczbę pojazdów korzystających w skali roku z parkingu w systemie „Parkuj i jedź” wybudowanego w wyniku realizacji projektu. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 5. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Liczba pasaŜerokilometrów osobokilometr I NaleŜy wskazać liczbę pasaŜerokilometrów osiągnie przewoźnik w wyniku realizacji projektu. W celu obliczenia wskaźnika liczby pasaŜerokilometrów w zakupionym/zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej naleŜy przyjąć liczbę pasaŜerów przewiezionych zakupionym taborem na całej obsługiwanej linii. W przypadku, gdy w ramach obsługiwanej linii znajduje się fragment linii istniejącej wcześniej, dane dotyczące liczby pasaŜerów przewiezionych w ramach tego fragmentu linii w roku bazowym będą miały charakter pomocniczy i stanowić będą punkt wyjścia do dalszych wyliczeń. W sytuacji, gdy uzupełnienie istniejącej linii o nowy fragment poprawia jej funkcjonalność, obliczając wskaźnik liczby pasaŜerokilometrów w zakupionym/zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej naleŜy, biorąc pod uwagę specyfikację wozów i dane za rok bazowy dla fragmentu obsługiwanej linii, przyjąć odpowiednio większe wartości i podać wyraźną argumentację uzasadniającą wzrost liczby pasaŜerów. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0”. Numer wskaźnika 6. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Poziom hałasu komunikacyjnego dBa II NaleŜy wskazać zmniejszenie hałasu komunikacyjnego w wyniku realizacji projektu. Monitorując hałas komunikacyjny naleŜy wziąć pod uwagę przede wszystkim korelację natęŜenia hałasu ze średnią prędkością ruchu pojazdów oraz korelację natęŜenia hałasu z natęŜeniem ruchu pojazdów. Metody pomiarów i oceny hałasu w miejscach przebywania ludzi stosuje się w celu ustalenia wielkości naraŜenia ludzi na działanie hałasu na stanowiskach pracy i w określonych miejscach przebywania ludzi względem źródeł hałasu, niezaleŜnie od ich rodzaju i liczby. Wyniki pomiarów hałasu słuŜą przede wszystkim do porównania istniejących warunków akustycznych z warunkami określonymi przez normy i przepisy higieniczne, a takŜe do oceny i wyboru planowanych lub realizowanych przedsięwzięć ograniczających hałas Szczecin, grudzień 2009 15 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Metoda pomiaru wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy są określane w normach: PNN-01307:1994, PN-ISO 1999:2000 i PN-ISO 9612:2004. Do pomiaru wielkości charakteryzujących wszystkie rodzaje hałasu (ustalonego, nieustalonego i impulsowego) powinny być stosowane dozymetry hałasu lub całkujące mierniki poziomu dźwięku klasy dokładności 2 lub lepszej (spełniającej wymagania normy PN-EN 61672-1:2005 i PN-EN 61252:2000). NaleŜy określić niepewność wykonywania pomiarów zgodnie z PN-ISO 9612:2004. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wskazać dotychczasowe natęŜenie hałasu komunikacyjnego na obszarze objętym projektem. Numer wskaźnika 7. Nazwa wskaźnika Jednostka miary Grupa Liczba nowych miejsc pracy powstałych w wyniku realizacji projektu etat I NaleŜy podać całkowitą zakładaną liczbę utworzonych nowych miejsc pracy, których utworzenie przewiduje beneficjent w wyniku realizacji projektu. Wskaźnik słuŜy do pomiaru liczby pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (nie dotyczy umowy o dzieło oraz umów zlecenia). Wykazywane nowoutworzone miejsca pracy muszą być związane bezpośrednio z realizacją projektu, a ich trwałość powinna być przewidywana przez beneficjenta na co najmniej okres trwałości projektu, czyli pięć lat od ostatecznego zakończenia projektu. NaleŜy pamiętać o tym, iŜ Wnioskodawca jest zobowiązany do utrzymania zatrudnienia przez cały okres trwałości projektu co najmniej na poziomie z dnia składania wniosku o dofinansowanie powiększonym o wartości wskaźnika rezultatu. Liczba zatrudnionych osób w instytucji odpowiada liczbie rocznych jednostek roboczych (RJR), tj. liczbie pracowników zatrudnionych na pełnych etatach w ciągu jednego roku (łącznie z właścicielem) wraz z liczbą pracowników zatrudnionych na niepełnych etatach oraz liczbą pracowników sezonowych (etatowych), które są ułamkowymi częściami jednostek RJR. Personel składa się z: a) pracowników; b) osób pracujących dla przedsiębiorstwa, podlegających mu i uwaŜanych za pracowników na mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego; c) właścicieli – kierowników; d) partnerów prowadzących regularną działalność w przedsiębiorstwie i czerpiących z niego korzyści finansowe. Praktykanci lub studenci odbywający szkolenie zawodowe na podstawie umowy o praktyce lub szkoleniu zawodowym nie wchodzą w skład personelu. Okres trwania urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego nie jest wliczany. NaleŜy zwrócić uwagę na to, iŜ liczba nowych miejsc pracy utworzona w wyniku realizacji projektu powinna się pojawić nie później niŜ 12 miesięcy od zakończenia projektu, a w kolejnych latach moŜe się ona zwiększać. Jako wartość bazową wskaźnika naleŜy wpisać „0” B.1. WSKAŹNIKI REZULTATU ODNOSZĄCE SIĘ DO WPŁYWU INWESTYCJI NA ŚRODOWISKO Szczecin, grudzień 2009 16 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Generowanie informacji środowiskowej moŜe być kosztowne i czasochłonne. Dlatego teŜ stosowane wskaźniki efektywności działań środowiskowych powinny być uzasadnione ekonomicznie i odpowiadać wielkości i rodzajowi organizacji, a takŜe wychodzić naprzeciw jej potrzebom i priorytetom. Zaleca się, aby odnosiły się one przede wszystkim do tych oddziaływań na środowisko, które są najbardziej znaczące i na które organizacja moŜe wpłynąć poprzez swoje działania, zarządzanie, produkty i usługi. Ponadto organizacje powinny optymalizować wykorzystanie zbieranych informacji. W zaleŜności od moŜliwości i dostępnych środków, zakres stosowania wskaźników efektywności działań środowiskowych moŜe początkowo być ograniczony do aspektów uznawanych za najbardziej istotne. Podczas analizowania wpływu inwestycji na środowisko warto mieć na uwadze wpływ zarówno w fazie eksploatacyjnej, jak równieŜ w trakcie realizacji inwestycji. Poszczególne wskaźniki zostały pogrupowane zgodnie z charakterem oddziaływania na: • Mierzące wpływ projektu na gleby, • Mierzące wpływ projektu na jakość wód, • Mierzące wpływ projektu na jakość powietrza i klimat akustyczny, • Mierzące oszczędność zuŜycia zasobów. Odpady W ustawodawstwie Polskim, w zakresie szeroko rozumianej gospodarki odpadami kierujemy się głównie zapisami ustawy: z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2007, Nr 39, poz. 251 ze zm.), z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2007, Nr 90, poz. 607 ze zm.) oraz z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 ze zm.). PowyŜsze ustawy regulują sposoby realizacji zadań przez przedsiębiorców w zakresie składowania czy odzysku odpadów. Wszystkie działania jakie podejmie przedsiębiorca muszą być realizowane w zgodzie z zapisami zawartymi w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego. Numer wskaźnika 8. 9. Wskaźniki środowiskowe - odpady Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wspartą instytucję Jednostka miary Grupa % II tony I Wskaźnik Ilość odpadów poddawanych recyklingowi w stosunku do odpadów przekazywanych do składowania obejmuje swoim zakresem regulacje zawarte w ww. ustawach wskazuje na działania przedsiębiorcy zmierzające do segregacji odpadów z wyraźnym podziałem na frakcje: papier i tektura, tworzywa sztuczne, szkło, aluminium. Przy ocenie waŜny będzie stosunek pomiędzy przekazywanymi odpadami do odzysku/ recyklingu a przekazywanymi do składowania. Wskaźnik ten naleŜy skalkulować jako ilości odpadów poddanych recyklingowi w danym roku (w tonach) do ilości wytworzonych odpadów przeznaczonych do składowania (w tonach): A= Rn * 100% On A – wartość wskaźnika w roku n Rn – ilość odpadów poddanych recyklingowi w roku n (w tonach) On – ilość odpadów wytworzonych w roku n (w tonach) Wartość docelowa równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości wytwarzanych odpadów naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie ilości odpadów wytwarzanych przez wsparte przedsiębiorstwo/instytucję (w tonach). Szczecin, grudzień 2009 17 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością odpadów wytwarzanych zawsze w roku bazowym w stosunku do roku n . B =OB – On Suma (obliczana automatycznie) jest wynikiem dodania wartości wskaźnika z poszczególnych latach. Numer wskaźnika 10. 11. Wskaźniki środowiskowe - ścieki Bezpośredni efekt ekologiczny (zmiana jakości ścieków) Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków odprowadzanych do wód lub do ziemi Jednostka miary tony m3 Grupa I I Dla zadań z zakresu ochrony wód, dla systemów kanalizacyjnych rezultatem będzie przewaŜnie wielkość zbliŜona do zmiany ilości doprowadzonych do oczyszczalni i oczyszczonych ścieków wskaźnik Bezpośredni efekt ekologiczny. Średnioroczna miara rezultatu = X * ilość ścieków objęta projektem[m3/rok] gdzie: X jest największą wartością spośród X1, X2 Gdzie: X1 = BZT51 „przed”- BZT5 „po”)/ 300) X2 = NNH42 „przed" - NNH4 „po")/ 60) BZT5, NNH4 naleŜy wyrazić w gramach/m3. „przed” – stan przed realizacją projektu „po” – stan po realizacji projektu Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości wytwarzanych nieoczyszczonych ścieków naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi. Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do wód lub do ziemi zawsze w roku bazowym w stosunku do roku n. B = WB – W n Wn - ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi w roku n WB - ilości nieoczyszczonych ścieków przemysłowych odprowadzanych do wód lub do ziemi w roku bazowym Emisja do powietrza Jednostka Grupa miary 12. Emisja równowaŜna tony II Podstawowym aktem prawnym, w dziedzinie ochrony powietrza jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z dnia 23 stycznia 2008 r. Nr 25 poz. 150), Dział II Ochrona powietrza. Numer wskaźnika 1 2 Wskaźniki środowiskowe – powietrze Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu Azot amonowy Szczecin, grudzień 2009 18 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez: 1) utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniŜej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach; 2) zmniejszenie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. KaŜdy podmiot jest zobowiązany do wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, obowiązek ten wynika z przyjętej w art. 7 - Prawa ochrony środowiska - zasady „zanieczyszczający płaci”, która oznacza, Ŝe podmioty korzystające ze środowiska, w szczególności przez wprowadzanie do niego substancji lub energii, ponoszą koszty zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska lub koszty usunięcia skutków zanieczyszczenia. KaŜdy podmiot w momencie wprowadzenia zmian mających na celu zmniejszenie emisji dwutlenku siarki, tlenku azotu, pyłów lub dwutlenku węgla powinien dokonać we własnym zakresie pomiaru emisji zanieczyszczeń przez uprawnioną do tego akredytowaną instytucję na przykład Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Rezultatem w przypadku zadań z ochrony powietrza będzie bezpośredni efekt ekologiczny wyraŜony emisją równowaŜną. Emisja równowaŜna, czyli zastępcza jest to wielkość ogólna emisji zanieczyszczeń pochodzących z określonego (ocenianego) źródła zanieczyszczeń, która to wielkość ogólna wynika z sumowania wielkości rzeczywistych emisji poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła i pomnoŜonych przez ich współczynniki toksyczności zgodnie z wzorem: n E r = ∑ Et ⋅ K t t =1 gdzie: Er - emisja równowaŜna źródeł emisji, t - liczba róŜnych zanieczyszczeń emitowanych ze źródła emisji, Et - emisja rzeczywista zanieczyszczenia o indeksie t, Kt - współczynnik toksyczności zanieczyszczenia o indeksie t, który to współczynnik wyraŜa stosunek dopuszczalnej średniorocznej wartości stęŜenia dwutlenku siarki eSO2 do dopuszczalnej średniorocznej wartości stęŜenia danego zanieczyszczenia e t co moŜna określić wzorem: Kt = eso 2 et Ustalenie wskaźnika emisji rzeczywistej jest stosunkowo proste, następuje przez odczytanie odpowiednich danych zawierających zestawienia rodzajów i wielkości składników emitowanych do atmosfery w toku procesów przetwórczych. Posługiwanie się wskaźnikiem Er - emisji równowaŜnej, czyli zastępczej źródeł emisji jest efektywnym instrumentem badawczym. Ma wprawdzie charakter umowny, moŜna mu nawet zarzucić duŜą dozę abstrakcji czy uproszczenia (spłycenia) problemu, ale mimo tego umoŜliwia on w prosty, przejrzysty i przekonywujący sposób znaleźć wspólną miarę, wspólny mianownik oceny szkodliwości róŜnych rodzajów zanieczyszczeń, a takŜe wyliczać efektywność wprowadzanych usprawnień. Współczynniki toksyczności zanieczyszczeń traktowane są jako stałe, gdyŜ są ilorazami wielkości określonych w Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia 28 kwietnia 1998r w sprawie dopuszczalnych wartości stęŜeń substancji zanieczyszczających powietrze. Wartość docelowa wskaźnika równa jest wartości uzyskanej w ostatnim roku trwałości projektu. Szczecin, grudzień 2009 19 Załącznik nr 2 Przewodnik po wskaźnikach Oszczędność zasobów Numer wskaźnika 13. 14. 15. Wskaźniki środowiskowe – zmniejszenie zuŜycia surowców Zmniejszenie zuŜycia energii Zmniejszenie zuŜycia wody Zmniejszenie zuŜytego paliwa Jednostka miary kWh m3 toe Grupa I I I W świetle wymagań Ustawy Prawo ochrony środowiska, Ustawy o odpadach oraz Ustawy Prawo wodne, zapobieganie zanieczyszczeniom, stanowi podstawową zasadę ochrony środowiska w Polsce. W myśl tych przepisów działania „proekologiczne” to nie tylko niwelacja skutków wpływu na środowisko z działalności gospodarczej ale takŜe ciągłe stosowanie kompleksowej prewencyjnej strategii ochrony środowiska ograniczającej ryzyko jakie niesie produkcja i jej wytwory ludziom i ich otoczeniu. W procesach produkcyjnych objawia się to jako oszczędność materiałów, energii, eliminacje toksycznych surowców i redukcje ilości i toksyczności wszystkich zanieczyszczeń. Strategię taką stosuje się poprzez: • stosowanie know-how, • usprawnianie technologii, • zmianę postaw ludzkich. NaleŜy pamiętać, Ŝe te i powyŜsze wskaźniki będą brane pod uwagę przy ocenie projektu tylko wtedy gdy będą „skutkiem ubocznym” działań dąŜących do osiągnięcia głównego projektu. Jeśli projekt zakłada zmiany technologiczne lub systemowe wpływające na zmianę ilości potrzebnej w procesie technologicznym energii naleŜy wybrać wskaźnik Zmniejszenie zuŜycia energii (w kWh). Wskaźnik ten jest liczony jako róŜnica między ilością zuŜytej energii w roku n w stosunku do roku poprzedniego (n-1). E =Wn-1 - Wn Podobnie w projekcie, w którym zmniejszono w instytucji zuŜycie wody. Wskaźnik Zmniejszenie ilości zuŜytego paliwa (w toe) naleŜy rozumieć jako ekwiwalent ropy = ton of oil equivalent paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg) 1 toe = 10 x 106 kcal = 10Gcal = 41.87 GJ/Mg ekwiwalent węgla = ton of coal equivalent (paliwo o kaloryczności 7000 kcal/kg) 1 tce = 1 tpu = 7 x 106 kcal = 7 Gcal = 0.7 toe = 29.308 GJ (NAR) 1 tpu = 0.7 toe 1 toe = 1.4286 tpu (tce) 1toe = 41.85 x 106 PJ 1 PJ = 23890 toe toe - ton of oil equivalent - ekwiwalent ropy (paliwo o kaloryczności 10000 kcal/kg) tce - ton of coal equivalent - ekwiwalent węgla (paliwo o kaloryczności 7000 kcal/kg) gaz ziemny - przyjmuje się średnią wartość opałową 9 000 kcal/1000 Nm3 = 0,9 toe 1 toe = 10 x 106 kcal = 41.87 GJ = 1.90 tony węgla kamiennego na rynku krajowym (Q=22 MJ/kg) 1 toe = 1.55 tony węgla kam. na rynku międzynarodowym (Q=27 MJ/kg) = 4.93 tony krajowego węgla brunatnego (Q=8.5 MJ/kg) 1 tce = 1 tpu = 0.7 toe = 29,3 GJ Szczecin, grudzień 2009 20