Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko

Prace
POGLĄDOWE
Marcinkowski
JT i wsp. Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko towarzystwom ubezpieczeniowym w kwestii ...
67
Opiniowanie sądowo-lekarskie w sprawach przeciwko
towarzystwom ubezpieczeniowym w kwestii: czy zmarły
był sprawcą czynu zabronionego?
Court-doctor opinions in cases against insurance companies in cases whether
the deceased was or not the perpetrator a prohibited act
Jerzy T. Marcinkowski *1/, Aneta Klimberg 1/, Tadeusz Kaczmarek 2/
1/
2/
Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Pile
Streszczenie
Summary
Bardzo istotnym i budzącym wiele wątpliwości problemem jest ocena,
czy sprawca wypadku komunikacyjnego, w którym sam poniósł śmierć,
był sprawcą czynu zabronionego.
The evaluation whether the perpetrator of an accident, in which he/
she got killed, was the cause of a prohibited act, is a very important
problem arising lot of doubts.
Ma to zasadnicze znaczenie w sprawach odmowy przez towarzystwa
ubezpieczeniowe wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci współmałżonka w wypadku samochodowym – jeśliby zmarły był sprawcą
czynu zabronionego, to ubezpieczyciel ma prawo do odmowy wypłaty
odszkodowania.
It is a crucial meaning in cases where insurance companies refuse
indemnifying for the death of a spouse in a car accident – if the spouse
was the perpetrator of a prohibited act, therefore the insurer has the
right to refuse to make amends.
W pracy przedstawiono 2 przypadki ilustrujące tego rodzaju problemy
orzecznicze. Materiał badawczy stanowiły akta sądowe, spośród których
wybrano przypadki ilustrujące tematykę poruszoną w pracy.
The work describes 2 cases with such certification problems. The research material consisted of court acts among which those pertinent
to the topic were chosen.
Key words: road accident, cause of an accident, indemnity
Słowa kluczowe: wypadek komunikacyjny, sprawca wypadku,
odszkodowanie
© Orzecznictwo Lekarskie 2009, 6(1): 67-68
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.ol.21net.pl
Jerzy T. Marcinkowski
Katedra Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań
tel. (0-61) 854-73-89, 0-603-223-198, e-mail: [email protected]
Nadesłano: 09.03.2009
Zakwalifikowano do druku: 25.05.2009
Istotną kwestią w sprawach dotyczących wypadków komunikacyjnych, w których kierowca zmarł
na miejscu wypadku, jest odpowiedź na pytanie:
czy zmarły ponosi winę za wypadek samochodowy?
Opiniowanie w kwestii: czy zmarły był sprawcą czynu zabronionego ma zasadnicze znaczenie w sprawach odmowy przez towarzystwa ubezpieczeniowe
wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci współmałżonka w wypadku samochodowym. Jeśliby zmarły
był sprawcą czynu zabronionego, to ubezpieczyciel
ma prawo do odmowy wypłaty odszkodowania.
Przedstawienie tej problematyki z zakresu
orzecznictwa lekarskiego obrano za cel pracy.
Materiał badawczy stanowiły akta sądowe przesłane z obszaru całego kraju do: 1. Katedry i Zakładu
Medycyny Sądowej Akademii Medycznej im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu oraz 2. pierwszego
autora pracy – w latach 1983-2007 celem sporządzenia opinii sądowo-lekarskich, spośród których
wybrano 2 przypadki ilustrujące tematykę poruszoną w pracy.
* Autor pracy jest stałym biegłym sądowym Sądu Okręgowego
w Poznaniu w dziedzinie neurologii od 1983 r. współpracującym
z Zakładem Medycyny Sądowej UM w Poznaniu.
Towarzystwo ubezpieczeniowe odmówiło wypłaty odszkodowania wdowie powołując się na
postanowienie Prokuratora, który postawił zarzut
Przykład 1
68
przestępstwa mężowi – kierowcy (art. 177 § 2 k.k.),
jednak śledztwo zostało umorzone z powodu jego
śmierci (art. 17 § l pkt 5 k.p.k.). Ponadto z protokołu sekcji zwłok nie wynikało, by kierowca ten
w momencie wypadku doznał zawału serca. Zmarły
kierował samochodem osobowym wioząc siostrę,
jej córkę i syna. Nagle zjechał na przeciwległy pas
ruchu i uderzył w jadący prawidłowo z naprzeciwka
samochód ciężarowy.
W wyniku przedmiotowego zdarzenia kierowca
samochodu osobowego poniósł śmierć na miejscu.
Z powodu licznych obrażeń nie można było jednoznacznie stwierdzić ani wykluczyć, iż przyczyną wypadku było zasłabnięcie ww. podczas prowadzenia
pojazdu. Z zeznań pasażerów samochodu, którym
kierował zmarły wynika, iż taka sytuacja miała miejsce i jest ona bardzo prawdopodobna, ponieważ tuż
przed zdarzeniem poczuł się słabo i odpiął on pasy
bezpieczeństwa. W chwili zdarzenia nie był pod
wpływem alkoholu. W przedmiotowym zdarzeniu
obrażeń ciała doznali również pasażerowie samochodu, ale ich obrażenia nie skutkowały rozstrojem
zdrowia i prawidłowych funkcji organizmu na okres
trwający powyżej 7 dni. Dokonując analizy prawnokarnej poczynionej w toku śledztwa, stwierdzono, że
czyn będący przedmiotem postępowania nie może
być oceniony jako relewantny z punktu widzenia
art. 177 § l i 2 k.k. typującego występek wypadku
komunikacyjnego. Wskazać bowiem należy, że do
realizacji znamion tego występku konieczne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu pozostawało
w związku przyczynowo-skutkowym ze spowodowaniem obrażeń skutkujących naruszeniem czynności narządu ciała lub rozstrojem zdrowia. Niezbędne
przy tym jest, by obrażeń tych doznała osoba inna
niż sprawca oraz by obrażenia te skutkowały naruszeniem czynności narządu ciała lub rozstrojem
zdrowia trwającym dłużej niż 7 dni albo śmiercią.
Ponieważ obrażenia, których doznali pasażerowie,
nie spowodowały u tych osób naruszenia czynności
narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwających dłużej niż 7 dni, stąd przedmiotowy czyn nie wypełniał
Orzecznictwo Lekarskie 2009, 6(1): 67-68
znamion czynu zabronionego. Dlatego stosownie do
art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. postanowiono umorzyć śledztwo. Reasumując, kierowca był niewinny a wdowa
miała prawo ubiegać się o odszkodowanie.
Przykład 2
Kierowca samochodu osobowego, lat 77, w odległości około 200 m przed znakiem drogowym
„stop” stracił panowanie nad pojazdem: jego pojazd
wyraźnie zwalniając i zjeżdżając na przeciwległy pas
ruchu nie zatrzymał się przed znakiem „stop”, po
przejechaniu którego doszło do kolizji z innym samochodem osobowym kierowanym przez 57-letnią
kobietę, która doznała urazu głowy z następowym
wstrząśnieniem mózgu. W opinii biegłego rozstrój
zdrowia u tej kobiety trwał dłużej niż 7 dni. Towarzystwo ubezpieczeniowe początkowo odmówiło
wypłaty odszkodowania wdowie po 77-letniemu
kierowcy, powołując się na postanowienie Prokuratora, który postawił zarzut przestępstwa mężowi
(art. 177 § 2 k.k.). Zarzut ten został jednak cofnięty
po kilku miesiącach – po drobiazgowym badaniu
histopatologicznym mięśnia sercowego. Ostatecznie
stwierdzono bowiem rozległy, świeży zawał mięśnia
sercowego. Kierowca ten z prawdopodobieństwem
graniczącym z pewnością stracił przytomność dojeżdżając do znaku „stop”.
Podsumowanie
Opiniowanie w kwestii czy zmarły był sprawcą czynu zabronionego, ma zasadnicze znaczenie
w sprawach odmowy przez towarzystwa ubezpieczeniowe wypłaty odszkodowania z tytułu śmierci
współmałżonka w wypadku samochodowym.
Przedstawione 2 przypadki, ilustrują tego rodzaju
problemy orzecznicze i prawne. W obu przypadkach
rozstrzygała opinia lekarza. W pierwszym dotyczyła
ona oceny skutków wypadku u osób uczestniczących w zdarzeniu, którego sprawca zmarł. Natomiast
w drugim ustalenia powodu wypadku w postaci
nagłego zachorowania przez sprawcę.