Wieloletnia zmienność grubości pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina

K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.)
Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej
Uniwersytet Jagielloński
Kraków, 2007, 411-421
Wieloletnia zmienność grubości pokrywy śnieżnej
w okolicy Lublina
Long-term variability of snow cover depth in Lublin
and the surrounding region
Marek Nowosad1, Krzysztof Bartoszek2
Zarys treści: Analizę pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina przeprowadzono za pomocą trzech
charakterystyk: liczby dni, sumy grubości i maksymalnej grubości. Porównano zmienność
czasową oraz przestrzenną, a śnieżność zim przedstawiono m. in. za pomocą krzywych wysokości
pokrywy śnieżnej. Liniowa zależność liczby dni z pokrywą śnieżną od przebiegu lat jest nieistotna
statystycznie i wykazuje tendencję malejącą. Niewielkie wartości współczynników determinacji
informują, że tylko 2-3% wariancji liczby dni z pokrywą śnieżną może być wyjaśnione za pomocą
zmiany „położenia” zimy w wieloleciu. Charakterystyczna jest większa zmienność czasowa (między
poszczególnymi zimami) niż przestrzenna (między poszczególnymi stacjami) liczby dni z pokrywą
śnieżną, sum grubości oraz maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej.
Słowa kluczowe: pokrywa śnieżna, śnieg, zima, Lublin
Key words: snow cover, snow, winter, Lublin
Wstęp
Pokrywa śnieżna, której czas zalegania oraz grubość charakteryzują się dużą
zmiennością w czasie i w przestrzeni, jest ważnym czynnikiem klimatotwórczym. Uważana jest za kluczowy komponent globalnego systemu klimatycznego w związku z rolą
w modyfikowaniu strumieni energii i wilgoci między powierzchnią Ziemi a atmosferą
(Brown, Goodison 2005). Duże albedo pokrywy śnieżnej przyczynia się do występowania
tzw. inwersji śnieżnych na skutek silnego wypromieniowania ciepła z jej powierzchni.
Z punktu widzenia rolnictwa pokrywa śnieżna decyduje o warunkach przezimowania
1
2
Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet im. M. Curie-Skłodowskiej, al. Kraśnicka 2cd, 20-718 Lublin,
e-mail: [email protected]
Katedra Agrometeorologii, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Akademicka 15, 20-950 Lublin,
e-mail: [email protected]
Marek Nowosad, Krzysztof Bartoszek
roślin uprawnych chroniąc je przed wymarzaniem. Zalegając zbyt długo może jednak
zakłócić proces oddychania roślin, co często prowadzi do porażenia zbóż przez pleśń
śniegową (Fusarium nivale). W mieście może przyczynić się m.in. do znacznego
obciążenia dachów i w konsekwencji doprowadzić do katastrofy budowlanej.
Okolice Lublina zostały zakwalifikowane przez E. Michnę i S. Paczosa (1978)
jako klasa bonitacyjna „słabe warunki śniegowe”. Na podstawie map zamieszczonych
w pracy S. Paczosa (1982) można określić średnią sumę wysokości pokrywy śnieżnej
na Lubelszczyźnie w zimach 1950/51-1974/75 na około 800 cm. Średnia liczba dni
z pokrywą śnieżną na analizowanym obszarze szacowana była na 70-80, i to zarówno
według J. Chrzanowskiego (1986) na podstawie wielolecia 1950/51-1979/80, jak też
według M. Falarz (2004), która badała wielolecie 1948/49-1997/98. Pomijając obszary
górskie, wyższymi wartościami wyróżnia się tylko północno-wschodnia część Polski.
Średnia maksymalna grubość pokrywy wyniosła w tym okresie 20-25 cm, absolutna maksymalna około 50-60 cm. W Atlasie klimatu Polski (Lorenc 2005), gdzie uwzględniono
wielolecie 1970/71-1999/00, charakteryzujące się większą częstością zim małośnieżnych
niż cała druga połowa XX w., średnia liczba dni z pokrywą śnieżną na Lubelszczyźnie
mieściła się w przedziale 60-80 dni.
Analizę pokrywy śnieżnej w chłodnej porze roku na Lubelszczyźnie (1950/51-1969/70) przeprowadzili H. Bednarek i in. (1979), przedstawiając wartości średnie
i ekstremalne zarówno grubości, jak i liczby dni z pokrywą śnieżną w sześciu stacjach
meteorologicznych.
Pokrywa śnieżna była również kilkakrotnie charakteryzowana w położonym
w centrum Lublina Obserwatorium Meteorologicznym UMCS (Zinkiewicz, Warakomski
1959; Nowosad 1995, 1998) oraz Obserwatorium Agrometeorologicznym w Felinie
(Liniewicz 1987, Bartoszek w druku).
Cel, materiał i metoda opracowania
Celem niniejszej pracy jest analiza wieloletniej zmienności pokrywy śnieżnej
w Lublinie i okolicy, za pomocą trzech charakterystyk: liczby dni, sumy grubości
i maksymalnej grubości. Zwrócono uwagę na porównanie zmienności czasowej (między
poszczególnymi zimami) oraz przestrzennej.
Do opracowania wykorzystano wyniki codziennych pomiarów wysokości3 pokrywy
śnieżnej z zim od 1951/52 do 2005/06 z Obserwatorium Meteorologicznego UMCS
w Lublinie, zlokalizowanego w centrum miasta na terenie śródmiejskiego skweru
(Plac Litewski), oraz z Obserwatorium Agrometeorologicznego AR w Lublinie-Felinie,
położonego już poza obszarem zwartej zabudowy. W analizie stosunków niwalnych
w czasie 18 zim (1963/64-1980/81) uwzględniono też wyniki pomiarów z posterunków
meteorologicznych w Czesławicach i Elizówce4. Lokalizację poszczególnych stacji
przedstawiono na rycinie 1.
3
W sytuacji, gdy pomiar odbywa się na powierzchni poziomej, autorzy stosują zamiennie terminy „grubość”
i „wysokość” pokrywy śnieżnej.
412
Fig. 1. Location of the selected meteorological stations in Lublin and the surrounding region (the map prepared by W. Ładniak, Dept.
of Cartography UMCS)
Ryc. 1. Lokalizacja wybranych stacji i posterunków meteorologicznych w Lublinie i okolicy (oprac. mapy W. Ładniak, Zakład Kartografii UMCS)
Grubość pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina
413
Marek Nowosad, Krzysztof Bartoszek
Określono liczby dni z pokrywą
śnieżną, sumy grubości i maksymalną
grubość podczas poszczególnych zim
w poszczególnych stacjach. Obliczono
wartości średnie, odchylenia standardowe oraz równania regresji. Śnieżność
poszczególnych zim przedstawiono
w skondensowany sposób za pomocą
krzywych wysokości pokrywy śnieżnej
(ryc. 2). Wykorzystano, po niewielkiej
modyfikacji, metodę stosowaną wcześniej przez M. Nowosada (1993). Lewy
górny skraj każdego wykresu przedstawia liczbę dni z pokrywą śnieżną. Odcięta prawego skraju wykresu
informuje o maksymalnej grubości
pokrywy śnieżnej, a pole powierzchni
pod krzywą obrazuje sumę grubości
pokrywy śnieżnej.
Przy porównywaniu zmienności
czasowej i przestrzennej charakterystyk
pokrywy śnieżnej tworzono zbiory
72-elementowe (4 stacje x 18 zim),
w których obliczono średnie i odchyleRyc. 2. Charakterystyki pokrywy śnieżnej w Lunia standardowe (tab. 1 – sumy grubości
blinie za pomocą krzywych wysokości pokrywy
pokrywy śnieżnej). Następnie zwrócono
śnieżnej
uwagę na wartości odchyleń standarFig. 2. Characteristics of the snow cover in Lublin
dowych w podzbiorach opisujących
by means of curves of thicknesses of snow cover
zmienność czasową i w podzbiorach
opisujących zmienność przestrzenną.
Określono też korelacje między wielkością zróżnicowania przestrzennego poszczególnych charakterystyk pokrywy śnieżnej a wartościami tych charakterystyk.
Pokrywa śnieżna w czasie zim od 1951/52 do 2004/05
Skondensowana informacja o pokrywie śnieżnej w Lublinie (Obserwatoria na
Placu Litewskim i w Felinie) jest zawarta na rycinie 2. Największą liczbą dni z pokrywą śnieżną cechowała się zima 1995/96 (134 dni na Placu Litewskim i aż 137 dni
4
Obecnie stacja w Czesławicach jest tzw. Stacją Doświadczalną Oceny Odmian, należącą do Centralnego
Ośrodka Badań Odmian Roślin Uprawnych. Wcześniej, podobnie jak Elizówka, były to tzw. RZD, czyli
Rolnicze Zakłady Doświadczalne.
414
Grubość pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina
Tab. 1. Suma grubości pokrywy śnieżnej w Lublinie i okolicy
Table 1. Sum of the thicknesses of the snow cover in Lublin and the surrounding region
w Felinie). Analiza śnieżności tej zimy była tematem odrębnego artykułu (Nowosad
1997). Największa suma grubości pokrywy śnieżnej wystąpiła w czasie zim 1969/70
(3127 cm na Placu Litewskim i 2530 cm w Felinie) oraz 1978/79 (2580 cm na Placu
Litewskim i aż 2764 cm w Felinie). Zima 1969/70 cechowała się większą liczbą dni
z pokrywą śnieżną od zimy 1978/79, a mniejszą liczbą dni z pokrywą śnieżną o grubości
≥ 34 cm na Placu Litewskim oraz mniejszą liczbą dni z pokrywą śnieżną o grubości
≥ 20 cm w Felinie (ryc. 2). Największą maksymalną grubość pokrywy śnieżnej notowano
w czasie zimy 1978/79 (55 cm na Placu Litewskim 25 stycznia oraz 55 cm w Felinie
25, 26 i 27 stycznia). Najmniejsza suma grubości pokrywy śnieżnej wystąpiła w czasie
zimy 1974/75 – 62 cm na Placu Litewskim oraz 51 cm w Felinie.
Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną wyniosła 72,6 na Placu Litewskim i 69,0
w Felinie, średnia suma grubości pokrywy śnieżnej w czasie zimy – odpowiednio
762 cm i 791 cm, a średnia maksymalna grubość pokrywy śnieżnej 23,5 cm (Plac Litewski) i 24,8 cm (Felin). Charakterystyki pokrywy śnieżnej w czasie poszczególnych
zim przedstawiono na rycinie 3. Synchroniczność zmian tych charakterystyk między
415
Marek Nowosad, Krzysztof Bartoszek
Ryc. 3. Przebieg wybranych charakterystyk pokrywy śnieżnej w Lublinie: liczby dni z pokrywą
śnieżną (a), sumy grubości pokrywy śnieżnej (b), maksymalnej wysokości pokrywy śnieżnej (c)
Fig. 3. The course of some snow cover characteristics in Lublin: number of days with snow cover (a),
the sum of snow cover thickness (b) the maximum depth of snow cover (c)
416
Grubość pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina
Placem Litewskim i Felinem wyraża się dodatnimi wartościami współczynników korelacji
– w przypadku liczb dni z pokrywą śnieżną w czasie poszczególnych zim wyniósł on
aż 0,95, sum grubości 0,93, a maksymalnej grubości 0,86 (przy liczbie stopni swobody
53 są to zależności wysoce istotne statystycznie).
Obliczono równania trendu analizowanych charakterystyk pokrywy śnieżnej.
Zależności liniowe nie są istotne statystycznie. Współczynnik determinacji R2 liniowej
zależności liczby dni z pokrywą śnieżną od przebiegu lat przyjmuje wartości 0,027
na Placu Litewskim oraz 0,020 w Felinie, trendy zaś wykazują tendencję malejącą.
Tak niewielkie wartości współczynników determinacji (czyli kwadratów współczynników
korelacji) informują, że tylko 2,7% oraz 2,0% wariancji liczby dni z pokrywą śnieżną
może być wyjaśnione za pomocą zmiany „położenia” zimy w wieloleciu. Można podkreślić, że niewielka korelacja nie oznacza braku zależności, lecz to, że jeśli istnieje
większa zależność, to nie jest ona liniowa5. Na przykład – współczynniki determinacji
w przypadku zależności opisanej wielomianem 6. stopnia wyniosły już 0,166 w odniesieniu do Placu Litewskiego i 0,152 – Felina.
Współczynniki regresji liniowej, występujące w równaniach opisujących liczbę
dni z pokrywą śnieżną, przyjmowały wartości -0,227 w Felinie i -0,267 na Placu Litewskim. Można zwrócić uwagę na fakt, że współczynnik regresji prostoliniowej na
Placu Litewskim obejmujący zimy od 1951/52 do 2003/04 wyniósł -0,385 (Kaszewski 2006). Zima 2004/05, a szczególnie 2005/06, cechowały się większą liczbą dni
z pokrywą śnieżną niż wartość średnia (por. ryc. 3) i już uwzględnienie w niniejszej pracy
dodatkowo tych dwóch zim zmieniło wielkość współczynnika z -0,385 do -0,267.
Trendy liniowe sum grubości oraz maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej wykazują tendencję malejącą na Placu Litewskim i rosnącą w Felinie (ryc. 3). Przecięcie się
linii trendu maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej na Placu Litewskim i linii trendu
maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej w Felinie przypada na zimę 1972/73. Jest to
zgodne z wynikami wcześniejszych porównań (od połowy lat 70. większa maksymalna
grubość była w Felinie, a wcześniej na Placu Litewskim; Nowosad, Tworkowska 1998).
Czy za jedną z przyczyn systematycznego zmniejszania się maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej na Placu Litewskim można uważać rozwój miasta? Być może – tak.
Analizując opis śnieżności zim za pomocą modelu, jakim jest wielomian 6.
stopnia, można zauważyć systematyczny wzrost śnieżności zim w pierwszych latach
XXI w. (ryc. 3).
Zróżnicowanie przestrzenne i czasowe pokrywy śnieżnej
(1963/64-1980/81)
Analizowany w niniejszym rozdziale okres 18 zim charakteryzował się w Lublinie
średnio nieco większą śnieżnością niż przedstawione wcześniej 55 zim. Informuje o tym
przebieg krzywych na rycinie 2.
5
Jak podkreślili P. Francuz i R. Mackiewicz (2005), statystycy używają terminu „liniowość” w znaczeniu
„prostoliniowość”.
417
Marek Nowosad, Krzysztof Bartoszek
Zestawienie sum grubości pokrywy śnieżnej w czterech analizowanych stacjach
w czasie poszczególnych zim rozpatrywanego okresu zamieszczono w tabeli 1. Średnia
suma wyniosła (w zbiorze 72-elementowym) 983,7 cm, a odpowiadające jej odchylenie
standardowe 835,7 cm. Odchylenie standardowe w poszczególnych stacjach wyniosło od
743,6 cm w Elizówce do 1033,7 cm w Czesławicach (najniższy wiersz w tab. 1) – średnio 836,2 cm, natomiast odchylenie standardowe w czasie poszczególnych zim osiągało
wartości od 12,0 do 551,9 – średnio 207,9 cm (kolumna 7 w tab. 1). Zestawienie to
ilustruje większą zmienność czasową (między poszczególnymi zimami) niż przestrzenną
(między poszczególnymi stacjami) sum grubości pokrywy śnieżnej.
Podobny charakter zróżnicowania zauważono analizując zarówno liczby dni
z pokrywą śnieżną, jak też maksymalne grubości pokrywy śnieżnej. Odchylenie standardowe liczby dni z pokrywą śnieżną na poszczególnych stacjach wyniosło od 24,5
dni w Czesławicach do 26,5 dni w Felinie; średnio w 4 stacjach – 25,3 dnia, natomiast
odchylenia standardowe obliczane z poszczególnych zim (opisujące w czasie każdej
z nich zróżnicowanie przestrzenne między czterema stacjami) wyniosło od 1,0 do 12,2
dni – średnio z 18 zim 4,2 dnia.
Odchylenie standardowe maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej na poszczególnych stacjach wyniosło od 12,2 cm w Felinie do 14,9 cm w Czesławicach; średnio
z 4 stacji – 13,3 cm. Odchylenie standardowe w poszczególnych zimach (obliczane
analogicznie jak przy poprzednich charakterystykach) wyniosło od 1,0 do 11,1 cm
– średnio z 18 zim 4,9 cm.
W każdej z trzech charakterystyk odchylenie standardowe opisujące zmienność
między 18 zimami jest kilkakrotnie większe niż opisujące zmienność przestrzenną
między 4 stacjami.
Spośród 4 analizowanych stacji największą śnieżnością cechował się posterunek
w Czesławicach. Wcześniej zauważono, że Radawiec (ryc. 1) charakteryzował się większą śnieżnością niż Lublin Plac Litewski (Bilik, Nowosad 2000). Uogólniając można
stwierdzić, że na terenie położonym na zachód od Lublina pokrywa śnieżna zalega dłużej
oraz ma większą grubość niż w Lublinie.
Obliczono współczynniki korelacji liniowej między średnią a odchyleniem standardowym sum grubości pokrywy śnieżnej w 4 stacjach (kolumny 6 i 7 w tab. 1) oraz między
średnią a rozstępem/rozpiętością (maks.-min.) (kolumny 6 i 10 w tab. 1). Otrzymano
wartości odpowiednio 0,90 i 0,92. Dodatnie i wysokie wartości tych współczynników
korelacji sugerują, że większe zróżnicowanie przestrzenne sum grubości pokrywy śnieżnej
występuje synchronicznie z większymi ich wartościami średnimi.
Analogiczne obliczenia wykonano w odniesieniu do liczby dni z pokrywą śnieżną
i maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej. W przypadku liczby dni otrzymano współczynniki korelacji -0,31 i -0,30, a maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej odpowiednio
0,53 i 0,55. Wynika z tego, że zróżnicowanie przestrzenne maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej cechuje się podobną zależnością jak suma grubości, lecz siła tego związku
wydaje się być mniejsza (mniejsze wartości współczynników korelacji). Zróżnicowanie
przestrzenne liczby dni z pokrywą śnieżną jest natomiast większe, gdy średnia liczba
dni z pokrywą śnieżną w czasie danej zimy jest mniejsza.
418
Grubość pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina
Wnioski
W Lublinie i okolicy charakterystyczna jest większa zmienność czasowa (między
poszczególnymi zimami) niż przestrzenna (między poszczególnymi stacjami) liczby
dni z pokrywą śnieżną, sum grubości oraz maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej.
Na przykład, odchylenie standardowe opisujące zróżnicowanie przestrzenne liczby dni
z pokrywą śnieżną w czasie poszczególnych zim wyniosło 4,2 dnia, a opisujące zróżnicowanie między poszczególnymi zimami okresu 1963/64-1980/81 aż 25,3 dnia.
Istnieje silna, synchroniczna korelacja rocznych charakterystyk pokrywy śnieżnej między Placem Litewskim a Felinem. Obrazują ją wysokie wartości współczynników korelacji
(od 0,86 do 0,95). Średnia liczba dni z pokrywą śnieżną wyniosła na Placu Litewskim 72,6,
w Felinie zaś 69,0. Maksymalna grubość pokrywy śnieżnej osiągnęła 55 cm.
Trend liniowy liczby dni z pokrywą śnieżną na stacjach w Lublinie (Plac Litewski
i Felin) wykazuje tendencję malejącą, choć nieistotną statystycznie. Na przykład tylko
2-3% wariancji liczby dni z pokrywą śnieżną może być wyjaśnione za pomocą zmiany
„położenia” zimy w wieloleciu. Suma grubości i maksymalna grubość pokrywy śnieżnej charakteryzują się trendami malejącymi na Placu Litewskim, natomiast rosnącymi
w Felinie. Opis zmian charakterystyk pokrywy śnieżnej w czasie poszczególnych zim
za pomocą wielomianu 6. stopnia pokazuje wzrost śnieżności zim w pierwszych latach
XXI w. (ryc. 3).
Wśród czterech analizowanych stacji najwyższymi wartościami poszczególnych
charakterystyk pokrywy śnieżnej wyróżniają się Czesławice. Na podstawie wcześniejszych
(Bilik, Nowosad 2000) i niniejszych analiz można próbować uogólnić, że teren położony
na zachód od Lublina cechuje się większą śnieżnością niż samo miasto.
Największe różnice między stacjami w sumie grubości oraz w maksymalnej grubości
pokrywy śnieżnej występują w czasie najbardziej śnieżnych zim, natomiast w przypadku
liczby dni z pokrywą śnieżną najmniejsze zróżnicowanie przestrzenne związane jest
z dużą liczbą tych dni.
Literatura
Bartoszek K., w druku, Charakterystyka pokrywy śnieżnej w obserwatorium agrometeorologicznym
w Felinie (1955/56-2004/05), Annales UMCS, Sec. E.
Bednarek H., Kołodziej J., Liniewicz K., 1979, Charakterystyka termiki powietrza i szaty śnieżnej
w chłodnej porze roku na Lubelszczyźnie (1950/51-1969/70), Folia Soc. Sc. Lublinensis, 21,
Geografia, 2, 75-81.
Bilik A., Nowosad M. 2000, Próba porównania charakterystyk pokrywy śnieżnej w Lublinie i w Rudawcu,
Materiały Konferencyjne 49 Zjazdu PTG, Szklarska Poręba, Wrocław, 62–63.
Brown R.D., Goodison B.E., 2005, Snow cover, [w:] Encyclopedia of Hydrological Science, M.G.
Anderson, J.J. McDonell (red.), Wiley & Sons Ltd., 4, 2463-2474.
Chrzanowski J., 1986, Pokrywa śnieżna Polsce i klasyfikacja jej grubości, Wiad. IMGW, 9/30, 2, 11-29.
Falarz M., 2004, Variability and trends in the duration and depth of snow cover in Poland in the 20th
century, Int. J. Climatol., 24, 13, 1713-1727.
419
Marek Nowosad, Krzysztof Bartoszek
Francuz P., Mackiewicz R., 2005, Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą, Wyd. KUL, Lublin.
Kaszewski B.M., 2006, Próba oceny zmian klimatu na Lubelszczyźnie w drugiej połowie XX wieku,
[w:] Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego, J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Inst. Geogr.
i Gosp. Przestrz. UJ, Kraków, 127-138.
Liniewicz K., 1987, Wybrane charakterystyki klimatologiczne chłodnej pory roku w okolicy Lublina,
Folia Soc. Sc. Lublinensis, 29, Geografia, 2, 39-45.
Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa.
Michna E., Paczos S., 1978, Warunki śniegowe Polski południowo-wschodniej, Biul. Lub. Tow. Nauk.,
20, Geografia, 1, 7-14.
Nowosad M., 1993, Some Snow Cover Characteristics in the Bieszczady Mountains, Int. Conference
on Carpathian Meteorology, E. Zavodska (red.), 16., Smolenice, Bratislava, 118-123.
Nowosad M., 1995, Zarys charakterystyki pokrywy śnieżnej w Lublinie, [w:] Środowisko przyrodnicze
Lubelszczyzny, Gleby i Klimat Lubelszczyzny, J. Kołodziej, R. Turski (red.), Lubelskie Tow.
Nauk., Lublin, 212-221.
Nowosad M., 1997, Niezwykle śnieżna zima 1995/1996 w Lublinie, [w:] Ekstremalne zjawiska meteorologiczne, hydrologiczne i oceanograficzne, Sympozjum Jubileuszowe PTGeof., Warszawa,
116-119.
Nowosad M., 1998, Występowanie pokrywy śnieżnej w Lublinie, [w:] Problemy współczesnej klimatologii
i agrometeorologii regionu lubelskiego, Wyd. UMCS, Lublin, 67-72.
Nowosad M., Tworkowska A. 1998, Porównanie maksymalnej grubości pokrywy śnieżnej w mieście
i na terenie pozamiejskim na przykładzie Lublina, Materiały Konferencyjne 47 Zjazd PTG,
II Referaty, komunikaty, postery, Sosnowiec, 144.
Paczos S., 1982, Stosunki termiczne i śnieżne zim w Polsce, Rozpr. Habilitacyjne, 24, Wyd. UMCS,
Lublin.
Zinkiewicz W., Warakomski W., 1959, Zarys klimatu Lublina, Annales UMCS, Sec. B, 47-130.
Summary
The aim of the paper is to analyse the time-spatial variability of the snow cover
in Lublin and the surrounding region on the basis of the number of days with snow
cover, the sum of the thicknesses of snow cover and the maximum depth of snow cover.
The changing thickness of snow cover in selected winters of the period studied is
presented in Fig. 2. The chart shows that the winters with a maximum depth of snow
cover in the Lublin region were the winter of 1969/70 (2530 cm in Felin and 3127 cm
at Litewski Square) and the winter of 1978/79 (2764 cm and 2580 cm). The synchronicity of changes in the above-mentioned three characteristics between the two stations
was described by means of a correlation coefficient. It amounts to as much as 0.95 for
the days with snow cover, 0.93 for the sum of thickness of snow cover and 0.86 for
the maximum depth of snow cover (which are highly statistically significant values).
Fig. 3 presents the linear and polynomial interdependences of the analysed from snow
cover characteristics. The linear dependence of the number of days with snow cover
with time is not statistically significant and displays a trend to decrease both at Litewski
Square and in Felin.
420
Grubość pokrywy śnieżnej w okolicy Lublina
The track record of the snow cover characteristics in four meteorological stations (Litewski Square, Felin, Czesławice, Elizówka) in the winters of the period
1963/64-1980/81 (The sum of thickness – Table 1) illustrates a larger temporal variability (between the separate winters) than a spatial one (among the separate stations).
The description of the changes of snow cover characteristics in the individual winters
by means of the polynomial of the sixth degree shows an increase of snow cover in
the winters at the beginning the 21st century (Fig. 3).
421