przedsiębiorco! skorzystaj!

Transkrypt

PRZEDSIĘBIORCO!
SKORZYSTAJ!
Praca zbiorowa pod redakcją
Amandy Bełdowskiej
Anny Forin
Andrzeja Szwoch
Warszawa, 2006
Praca zbiorowa – redakcja:
Amanda Bełdowska
Anna Forin
Andrzej Szwoch
Korekta:
Katarzyna Majowicz
Adaptacja projektu okładki:
Anna Forin
Dominik Lada
Projekt okładki:
Jakub Osiński
Jacek Pacholec
© Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości 2006
Publikacja została przygotowana w ramach promocji KSU i jego działań prowadzonej w ramach projektu własnego PARP pt. „Budowa i wzmocnienie sieci organizacji należących do
Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (KSU)”, realizowanego w ramach poddziałania 1.1.1 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności
Przedsiębiorstw, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz środków budżetowych.
ISBN 83-60009-39-2
Wydanie VII
Nakład 44 000 egzemplarzy
Przygotowanie do druku, druk i oprawa:
Marlex Sp. z o.o.
SPIS TREŚCI
WSTĘP....................................................................................................................................5
ROZDZIAŁ I
1. System wsparcia rozwoju przedsiębiorczości w Polsce................................................7
1.1. Krajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (KSU)................................9
2. Formy pomocy rządu dla MSP......................................................................................15
2.1. Bezpłatne usługi informacyjne..................................................................................................... 15
2.2. Lista teleadresowa Regionalnych Instytucji Finansujących (RIF)...................................... 18
2.3. Lista teleadresowa Punktów Konsultacyjnych........................................................................ 19
rozdziaŁ II
1. Grupy tematyczne pakietów informacyjnych.............................................................31
2. Przykład z grupy „Bankowość – finanse”.....................................................................33
2.1. Podstawowe zasady sporządzania biznesplanu..................................................................... 33
3. Przykłady z grupy „Inwestowanie”...............................................................................49
3.1. Biznesplan dla małych i średnich przedsiębiorstw
– analiza finansowa przedsięwzięcia inwestycyjnego.......................................................... 49
3.2. Porównanie leasingu i kredytu..................................................................................................... 61
4. Przykłady z grupy „Eksport – import”.........................................................................65
4.1. Działalność gospodarcza prowadzona przez polskiego przedsiębiorcę
w krajach Unii Europejskiej po akcesji........................................................................................ 65
4.2. Rynek włoski........................................................................................................................................ 71
5. Przykład z grupy „Pomoc publiczna”...........................................................................85
5.1. Pomoc de minimis............................................................................................................................. 85
WSTĘP
Oddajemy w Państwa ręce kolejną edycję informatora Przedsiębiorco! Skorzystaj!, w którym
tym razem chcielibyśmy Państwu przybliżyć zasady korzystania z bezpłatnych usług informacyjnych w ramach Punktów Konsultacyjnych, wraz z małą próbką ich oferty.
Niniejszą publikację podzieliliśmy na dwa rozdziały:
Rozdział I – zawierający informacje na temat Punktów Konsultacyjnych oraz zakresu oferty
ich usług na tle systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości w Polsce;
Rozdział II – prezentujący kilka przykładów pakietów informacyjnych, tj. z jednego ze standardowych narzędzi pomocniczych wykorzystywanych w pracy przez konsultantów Punktów Konsultacyjnych, opisujących zagadnienia przydatne w prowadzeniu i rozwoju małej i średniej firmy.
Pragniemy zaznaczyć, że informacje zawarte w Przedsiębiorco! Skorzystaj! Są aktualne
na dzień składania niniejszego informatora do druku, tj. 7 listopada 2006 r., a sama publikacja nie może być podstawowym źródłem informacji na temat opisywanych tam zagadnień.
Ze względu na zmieniające się otoczenie prawne funkcjonowania małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, w celu uzyskania najbardziej aktualnych informacji w opisanych tutaj
zakresach, prosimy o kontakt z najbliższym Punktem Konsultacyjnym, Regionalną Instytucją
Finansującą lub zapoznanie się z zawartością strony internetowej – www.parp.gov.pl.
Życzymy wielu sukcesów na drodze rozwoju Państwa firmy.
Zespół Redakcyjny
ROZDZIAŁ I
1. SYSTEM WSPARCIA ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
W POLSCESYSTEM WSPARCIA ROZWOJU
PRZEDSIĉBIORCZOĝCI W POLSCE
System wsparcia rozwoju przedsiębiorczości w Polsce to struktura zaangażowana
we wdrażanie
programów
wzmocnieniuwsektora
i średnich
przedsiębiorstw
System
wsparcia
rozwojusłużących
przedsiĊbiorczoĞci
Polscemałych
to struktura
zaangaĪowana
we wdraĪanie
(MSP)
w
Polsce,
obejmująca
zarówno
sieci
i
struktury
organizacyjne
oraz
instytucjonalne,
jak w Polsce,
programów sáuĪących wzmocnieniu sektora maáych i Ğrednich przedsiĊbiorstw (MSP)
i instrumenty
wsparcia
skierowane
małych i średnich
opiera się wsparcia
obejmująca
zarówno
sieci
i strukturydoorganizacyjne
orazprzedsiębiorstw.
instytucjonalne,System
jak i instrumenty
na
współpracy
partnerów
na
trzech
poziomach
działania,
co
obrazuje
poniższy
schemat
(bloskierowane do maáych i Ğrednich przedsiĊbiorstw. System opiera siĊ na wspóápracy
partnerów na
ki
zacienione
odpowiadają
partnerom
zarejestrowanym
w
Krajowym
Systemie
Usług
dla
Ma- partnerom
trzech poziomach dziaáania, co obrazuje poniĪszy schemat (bloki zacienione odpowiadają
łych i Średnich Przedsiębiorstw
– KSU): Usáug dla Maáych i ĝrednich PrzedsiĊbiorstw – KSU):
zarejestrowanym
w Krajowym Systemie
POZIOM CENTRALNY
POLSKA AGENCJA ROZWOJU PRZEDSIĉBIORCZOĝCI (PARP)
instytucja rządowa, odpowiedzialna za wdraĪanie polityki sektorowej
POZIOM REGIONALNY
REGIONALNE INSTYTUCJE FINANSUJĄCE (RIF)
jedna w kaĪdym województwie, zarządza wdraĪaniem programów regionalnych dla MSP
POZIOM BEZPOĝREDNICH USàUGODAWCÓW
USàUGODAWCY, posiadający duĪe doĞwiadczenie we wspóápracy z MSP
Ğwiadczą usáugi doradcze (w tym: o charakterze ogólnym i proinnowacyjnym),
szkoleniowe, informacyjne, finansowe (w tym: udzielanie porĊczeĔ i poĪyczek)
INSTYTUCJE NIEKOMERCYJNE
- oĞrodki wspierania biznesu
- fundacje i stowarzyszenia
- oĞrodki innowacji i technologii itp.
INSTYTUCJE KOMERCYJNE
- wykonawcy akredytowani przez PARP
- wykonawcy uprawnieni do realizacji
usáug bez akredytacji PARP
Poziom centralny to Polska Agencja Rozwoju PrzedsiĊbiorczoĞci (PARP), która jest agencją
rządową utworzoną w 2001 r., w wyniku przeksztaácenia Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju
Poziom
centralnyPrzedsiĊbiorstw,
to Polska Agencja
Rozwoju Przedsiębiorczości
(PARP),
która jest
agenMaáych
i ĝrednich
dziaáającej
w latach 1996-2000.
W poáowie
2002
r., w ramach
cją
rządową
utworzoną
w
2001
r.
w
wyniku
przekształcenia
Polskiej
Fundacji
Promocji
realizacji rządowego pakietu programowego „Przede wszystkim przedsiĊbiorczoĞü”, PARP przejĊáa
i Rozwoju
Małych iAgencji
ŚrednichTechniki
Przedsiębiorstw,
działającej
latach Agencji
1996-2000.
W połowie
zadania
i obowiązki
i Technologii
oraz w
Polskiej
Rozwoju
Regionalnego.
2002
r.,
w
ramach
realizacji
rządowego
pakietu
programowego
„Przede
wszystkim
wáaĞciwemu do
DziĊki konsolidacji trzech agencji powstaáa jedna instytucja, podlegáa Ministrowiprzedsiębiorczość”,
PARPktóra
przejęła
i obowiązki Agencji
Technikiprogramów
i Technologiipomocowych
oraz Polskiej na rzecz
spraw
gospodarki,
jestzadania
odpowiedzialna
za wdraĪanie
AgencjiprzedsiĊbiorczoĞci,
Rozwoju Regionalnego.
Dzięki konsolidacji
trzech
agencji oraz
powstała
instytucja,Pozwala to
rozwoju
pochodzących
z budĪetu
paĔstwa
Uniijedna
Europejskiej.
na podległa
wiĊksząMinistrowi
skutecznoĞü
w realizacji
programów
bardziej
efektywną kontrolĊ
wykorzystania
właściwemu
do spraw
gospodarki,i która
jest odpowiedzialna
za wdrażafunduszy.
nie programów pomocowych na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, pochodzących z budżetu
państwa oraz Unii Europejskiej. Pozwala to na większą skuteczność w realizacji programów
Poziom
wojewódzki
to Regionalne
Instytucje
Finansujące (RIF), dziaáające jako wojewódzkie
i bardziej
efektywną kontrolę
wykorzystania
funduszy.
instytucje zarządzające realizacją programów regionalnych skierowanych do sektora MSP
i wspóápracujące z Polską Agencją Rozwoju PrzedsiĊbiorczoĞci przy realizacji programów
krajowych. Regionalne Instytucje Finansujące są partnerem PARP, wspóápracującym przy
wdraĪaniu polityki sektorowej adresowanej do MSP w regionie oraz peánią analogiczną rolĊ wobec
samorządowych wáadz regionalnych we wdraĪaniu dziaáaĔ wynikających z realizacji strategii
Poziom wojewódzki to Regionalne Instytucje Finansujące (RIF), działające jako wojewódzkie instytucje zarządzające realizacją programów regionalnych skierowanych do sektora MSP i współpracujące z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości przy realizacji programów krajowych. Regionalne Instytucje Finansujące są partnerem PARP, współpracującym
przy wdrażaniu polityki sektorowej adresowanej do MSP w regionie oraz pełnią analogiczną
rolę wobec samorządowych władz regionalnych we wdrażaniu działań wynikających z realizacji strategii rozwoju regionu w obszarze dotyczącym MSP.
Działania RIF koncentrują się na takich obszarach jak:
– zarządzanie regionalnymi programami rozwoju przedsiębiorczości,
– administrowanie w imieniu PARP „sektorowymi” instrumentami wsparcia MSP w regionie,
– świadczenie bezpłatnych usług informacyjnych dla MSP w ramach Punktu Konsultacyjnego,
– nadzór i koordynacja sieci PK na poziomie województwa oraz monitorowanie ich działalności.
Poziom bezpośrednich usługodawców to instytucje i organizacje o dużym doświadczeniu
we współpracy z sektorem małych i średnich przedsiębiorców. Wszyscy usługodawcy specjalizują się w świadczeniu różnego rodzaju usług, zwłaszcza doradczych (w tym proinnowacyjnych), szkoleniowych, informacyjnych, czy finansowych. Na tym poziomie możemy rozróżnić
dwie grupy usługodawców:
1) firmy nastawione na osiąganie zysku oraz
2) grupę jednostek niekomercyjnych, statutowo działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości.
Ad 1). W ramach systemu wsparcia rozwoju przedsiębiorczości firmy komercyjne występują
jedynie jako akredytowani przez PARP potencjalni wykonawcy usług, które mogą być dofinansowane ze środków programów Phare (edycje 2000-2003), a także Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach realizacji Sektorowego Programu
Operacyjnego – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (Działanie 2.1 „Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo”).
Wykonawcy ci tworzą „długą listę” firm gotowych do świadczenia usług w ramach poszczególnych dziedzin specjalizacji (m.in. prowadzenia przedsiębiorstwa na terytorium Unii Europejskiej, zapewnienia jakości, innowacji i nowych technologii, wprowadzania produktów
na nowe rynki zagraniczne, tworzenia sieci kooperacyjnych przedsiębiorstw, łączenia się
przedsiębiorstw, pozyskiwania zewnętrznego finansowania na rozwój działalności gospodarczej), związanych z poszczególnymi programami wsparcia. Podstawowym kryterium
umieszczenia na długiej liście akredytowanych wykonawców jest zdolność do świadczenia
na rzecz małych i średnich przedsiębiorców usług poprzez zapewnienie ekspertów posiadających odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w realizacji usług z danej dziedziny specjalizacji, określonych w regulaminie korzystania z danego funduszu wsparcia. Akredytowani
wykonawcy usług mają także obowiązek przestrzegać w prowadzonej działalności zasad
etyki zawodowej.
Ad 2) Akredytacja wykonawców do świadczenia usług dofinansowywanych z kolejnych edycji programów Phare i w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (Działanie 2.1) nie jest ograniczona jedynie do firm komercyjnych
– ubiegać się o nią mogą także organizacje, które nie działają w celu osiągnięcia zysku.
Zasady przyznawania i uchylania akredytacji reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania
i uchylania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości wykonawcom usług doradczych oraz trybu wyboru najkorzystniejszej oferty realizacji tych usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 187,
poz. 1936 i 1937).
Wśród firm niekomercyjnych należy wyróżnić przede wszystkim ośrodki zarejestrowane
w KSU, prowadzące działalność nienastawioną na zysk i współpracujące ze sobą w ramach
sieci (więcej na temat KSU znajduje się w dalszej części opracowania).
Proponowany model instytucjonalnego wsparcia MSP ukierunkowany jest zwłaszcza na spełnienie wymogów związanych z tworzeniem zharmonizowanego systemu, dzięki któremu
w pierwszym etapie MSP będą miały ułatwiony dostęp głównie do różnego rodzaju typu
usług doradczych oraz wsparcia projektów inwestycyjnych dofinansowanych w ramach programów przedakcesyjnych. Stanowi on również podstawę systemu, poprzez który realizowana jest obecnie, i będzie w przyszłości, pomoc dla MSP, finansowana ze środków funduszy
strukturalnych. W tym celu konieczne jest stosowanie jednolitych standardów jakościowych
i spójnych instrumentów na każdym z etapów programowania, ze szczególnym uwzględnieniem poziomu regionalnego.
1.1. KRAJOWY SYSTEM USŁUG DLA MAŁYCH I ŚREDNICH
PRZEDSIĘBIORSTW (KSU)
KSU jest siecią dobrowolnie współpracujących ze sobą, niezależnych finansowo, niekomercyjnych organizacji. Wszystkie ośrodki KSU zarejestrowane są przez Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości w rejestrze prowadzonym na podstawie zapisów ustawy o PARP (art. 6
ust. 1 pkt 8 ustawy). Rejestr KSU obejmuje podmioty niedziałające dla zysku lub przeznaczające zysk na cele związane z zadaniami realizowanymi przez PARP, które świadczą usługi
doradcze (w tym o charakterze ogólnym lub o charakterze proinnowacyjnym), informacyjne,
szkoleniowe i finansowe (w tym udzielanie poręczeń lub udzielanie pożyczek) mikro-, małym
i średnim przedsiębiorstwom oraz osobom podejmującym działalność gospodarczą.
Sieć KSU powstała w październiku 1996 r. z inicjatywy Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju
Małych i Średnich Przedsiębiorstw (obecnie PARP), w wyniku realizowanego wówczas programu Phare 1995 – STEP I. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości koordynuje działania
KSU oraz wspiera merytorycznie i organizacyjnie uczestników systemu.
Współpraca między ośrodkami Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw służy rozwojowi systemu wspierania przedsiębiorczości w Polsce, a tym samym
zwiększeniu konkurencyjności MSP.
Wśród ośrodków KSU znajdują się organizacje, które działają w oparciu o bardzo różnorodne prawne formy działania, tj. agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, centra wspierania
biznesu, izby przemysłowo-handlowe, instytuty badawczo-rozwojowe, fundusze poręczeń
kredytowych, fundusze pożyczkowe, szkoły biznesu, organizacje rzemiosła, fundacje i stowarzyszenia. Członkowie sieci są niezależni i samofinansujący się, a uczestnictwo w systemie
jest dobrowolne. Z założenia system KSU jest systemem otwartym – ośrodki mogą w każdej
chwili rozpocząć współpracę w ramach KSU, gdyż rejestracja prowadzona jest przez PARP
w trybie ciągłym. Wymagania i standardy świadczenia usług KSU określa szczegółowo rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 stycznia 2005 r. w sprawie Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 27, poz. 221). Wszystkie ośrodki
Krajowego Systemu Usług dla MSP muszą:
– posiadać potencjał techniczny i ekonomiczny niezbędny do należytego świadczenia
mikro-, małym i średnim przedsiębiorstwom oraz podmiotom podejmującym działalność gospodarczą usług doradczych, szkoleniowych, informacyjnych i finansowych;
– zapewniać realizację usług przez osoby posiadające niezbędne kwalifikacje;
– posiadać system zapewnienia jakości świadczenia usług;
– przestrzegać, w prowadzonej działalności, zasad etyki zawodowej.
Ośrodki KSU zobowiązane są do wdrożenia i stosowania systemu zapewnienia jakości zarówno w zakresie organizacji pracy oraz świadczenia poszczególnych rodzajów usług, jak
i współpracy w ramach sieci. Posiadany przez wszystkie ośrodki KSU system zarządzania jakością, zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001-2001, jest weryfikowany przez niezależnych audytorów podczas okresowych audytów sprawdzających. Kolejne ośrodki są włączane do KSU po uzyskaniu pozytywnego wyniku audytu rejestrującego.
Obecnie w KSU zarejestrowanych jest 171 organizacji, świadczące usługi w 181 lokalizacjach
na terenie całej Polski, w tym:
– 123 w zakresie usług doradczych o charakterze ogólnym,
– 16 w zakresie usług doradczych o charakterze proinnowacyjnym,
– 147 w zakresie usług informacyjnych,
– 153 w zakresie usług szkoleniowych,
– 9 w zakresie usług finansowych – udzielanie poręczeń,
– 38 w zakresie usług finansowych – udzielanie pożyczek.
PARTNERZY W RAMACH KSU
W ramach Krajowego Systemu Usług dla MSP można wyodrębnić następujące grupy ośrodków, odpowiadające kategoriom świadczonych przez nie usług lub specjalizacji, tj.:
–Regionalne Instytucje Finansujące (RIF) to, organizacje wyłonione w drodze regionalnych konkursów. W każdym województwie działa jedna RIF, która ściśle współpracuje z samorządem województwa, zwłaszcza w obszarze działań na rzecz rozwoju
przedsiębiorczości. W większości są to agencje rozwoju regionalnego, działające na terenie danego województwa, lub też instytucje posiadające odpowiednie doświadczenie w dziedzinie wsparcia MSP (tj. izby, fundacje, stowarzyszenia). RIF posiadają duży
potencjał merytoryczny i organizacyjny do świadczenia usług dla MSP, dlatego też
10
wdrażają oraz współpracują przy wdrażaniu programów regionalnych dotyczących
MSP. Wszystkie RIF są zarejestrowane w KSU. RIF, podobnie jak i PK, współpracują z Lokalnymi Okienkami Przedsiębiorczości (LOP) w zakresie wymiany informacji dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej oraz dostępnych na rynku instrumentów
i form wsparcia. Lista RIF dostępna jest na stronach internetowych PARP pod adresem:
http://www.parp.gov.pl/rif.php oraz w ostatnim rozdziale niniejszej publikacji.
–Krajowa Sieć Innowacji (KSI), coraz dynamiczniej rozwijająca swoją działalność, skupia ośrodki KSU specjalizujące się w świadczeniu usług doradczych o charakterze proinnowacyjnym. Usługi te to głównie pomoc w zakresie tworzenia warunków do transferu i komercjalizacji nowych rozwiązań technologicznych oraz realizacji przedsięwzięć innowacyjnych w przedsiębiorstwach sektora MSP. Wszystkie ośrodki KSI mają
uregulowaną, stałą współpracę z instytucjami badawczymi (obecnie z 55) w zakresie
świadczenia usług lub stanowią wydzieloną organizacyjnie jednostkę takiej jednostki
naukowej. Obecnie KSI tworzy 16 ośrodków zarejestrowanych w KSU, które podczas
świadczonych usług korzystają z Bazy Danych Technologii KSI, dostępnej pod adresem: http://www.ksu.parp.gov.pl/oferty_ksi.html, zawierającej oferty technologii oraz
zapytania o technologię. Dzięki tej bazie ośrodki KSI mogą kojarzyć przedsiębiorców
zainteresowanych konkretnymi rozwiązaniami technologicznymi z ośrodkami KSI z innych województw.
– Punkty Konsultacyjne (PK), w których mikro-, małe i średnie firmy mogą uzyskać
bezpłatne usługi informacyjne, niewymagające dłuższego czasu pracy konsultanta,
obejmujące zagadnienia związane z administracyjno-prawnymi aspektami prowadzenia działalności gospodarczej, zarządzaniem przedsiębiorstwem (z zakresu prawa, marketingu, finansów i podatków, produkcji itp.) oraz zasad przygotowywania
wniosków o pomoc publiczną (w tym z programów wsparcia), a także finansowania
działalności firmy z innych źródeł (w tym z oferty finansowania zewnętrznego banków i innych instytucji finansowych), możliwością skorzystania z zaawansowanych
usług doradczych itp. Organizacje prowadzące PK są wybierane w drodze konkursów
ogłaszanych przez PARP, w których wśród głównych kryteriów oceny są lokalizacja
i zasięg działania punktu, potencjał organizacyjny ośrodka, kwalifikacje konsultantów
mających świadczyć usługi informacyjne w ramach PK, sytuacja finansowa ośrodka
itp. Obecnie na terenie całego kraju działa ponad 170 PK (stan na dzień 7 listopada
2006 r.), wszystkie z nich są zarejestrowane w KSU w zakresie usług informacyjnych.
–Centra Euro Info (EIC) – w ramach sieci międzynarodowej w Polsce działa 14 ośrodków, z których 13 należy do KSU lub prowadzi EIC we współpracy z ośrodkiem KSU.
Centra Euro Info świadczą również usługi informacyjne, jednak specjalizują się zwłaszcza w zakresie informacji na temat: warunków prowadzenia działalności gospodarczej
na obszarze Unii Europejskiej, ułatwiania szeroko rozumianej współpracy polskich
przedsiębiorstw z firmami (poszukiwanie i kojarzenie partnerów gospodarczych) oraz
z instytucjami krajów członkowskich, norm i standardów towarowych, regulacji prawa prawnych Unii Europejskiej itp. Szczegółowe informacje na temat zakresu usług
świadczonych przez Centra Euro Info znajdują się na ogólnopolskiej stronie internetowej EIC: http://www.euroinfo.org.pl.
ang. Euro Info Centre
11
– Fundusze poręczeniowe, z których część skupiona jest w Krajowym Stowarzyszeniu
Funduszy Poręczeniowych (KSWP). Spośród 54 lokalnych i regionalnych funduszy
poręczeniowych działających w Polsce, 9 to ośrodki KSU. Szczegółowe informacje
na temat Krajowego Stowarzyszenia Funduszy Poręczeniowych oraz lista instytucji działających w jego ramach znajdują się na stronie internetowej Stowarzyszenia:
http://www.ksfp.org.pl.
– Fundusze pożyczkowe, z których część skupiona jest w Polskim Stowarzyszeniu Funduszy Pożyczkowych (PSFP). Spośród 75 lokalnych i regionalnych funduszy pożyczkowych działających w Polsce, 38 to ośrodki KSU. Szczegółowe informacje na temat
Polskiego Stowarzyszenia Funduszy Pożyczkowych oraz lista instytucji prowadzących
fundusze pożyczkowe w jego ramach znajdują się na stronie internetowej Stowarzyszenia: http://www.psfp.org.pl.
STRUKTURA KSU
Krajowy System Usług dla MSP jest ogólnopolską siecią dobrowolnie współpracujących
ze sobą ośrodków. Członkowie KSU są niezależni i samofinansujący się. Działania KSU koordynuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, która prowadzi rejestr KSU (w tym KSI)
oraz wspiera system organizacyjnie i merytorycznie.
Sieć ośrodków podzielona jest na 16 regionów odpowiadających podziałowi administracyjnemu kraju. Organizacje zarejestrowane w KSU współpracują ze sobą na szczeblu regionalnym oraz ogólnopolskim. W każdym z województw, podczas spotkań regionalnych, wybierani są dwaj przedstawiciele ośrodków KSU, którzy zajmują się organizacją prac w regionie
oraz reprezentują go w Radzie Koordynacyjnej KSU. Kadencja rady trwa dwa lata. Do wykonywania określonych prac Rada powołuje Grupy Zadaniowe, które czuwają nad rozwojem
powierzonych im sfer działania KSU, np. w zakresie rozwoju poszczególnych kategorii usług
KSU. Do realizacji bieżących zadań powoływane są doraźnie Zespoły Zadaniowe.
OFERTA OŚRODKÓW KSU
Każda organizacja zarejestrowana w KSU świadczy przynajmniej jedną z sześciu kategorii
usług adresowanych do mikro-, małych i średnich firm lub osób podejmujących działalność
gospodarczą, tj. usługi: doradcze (w tym o charakterze: ogólnym i proinnowacyjnym), szkoleniowe, informacyjne, finansowe (w tym udzielanie: poręczeń i pożyczek). Większość ośrodków KSU realizuje także usługi na rzecz władz lokalnych czy regionalnych. Część ośrodków
specjalizuje się w określonych dziedzinach lub branżach, w tym m.in. w transferze technologii, systemach zarządzania jakością, badaniach i certyfikacji.
12
Krótką charakterystykę usług realizowanych przez KSU zawiera poniższa tabela:
USŁUGI DORADCZE
–o charakterze ogólnym, np.:
w dziedzinie: marketingu, finansów, prawa, planowania i zarządzania, eksportu, jakości itp.
–o charakterze proinnowacyjnym, służące rozwojowi firmy
poprzez poprawę istniejącego
lub wdrożenie nowego procesu technologicznego, produktu
lub usługi, w tym:
− ocena potrzeb technologicznych
− promocja technologii i nowych rozwiązań organizacyjnych
− inne działania, w których następuje transfer wiedzy lub
innowacyjnej technologii
USŁUGI INFORMACYJNE
–udzielanie informacji:
− administracyjno-prawnych aspektach wykonywania
działalności gospodarczej
− o dostępnych programach pomocy publicznej dla
przedsiębiorców oraz innych dostępnych źródłach finansowania działalności gospodarczej
− o zasadach przygotowywania wniosków o pomoc publiczną i finansowanie działalności gospodarczej z innych
źródeł
− teleadresowych
− o targach, wystawach i innych wydarzeniach gospodarczych
− o zasadach dokonywania inwestycji w Unii Europejskiej
–wprowadzanie informacji o ofercie handlowej do baz danych służących nawiązywaniu współpracy gospodarczej
(w tym zagranicznej)
–wyszukiwanie potencjalnych partnerów gospodarczych
w dostępnych bazach danych (w tym weryfikowanych
poprzez wywiadownie gospodarcze)
USŁUGI FINANSOWE
–udzielanie poręczeń kredytowych, stanowiących dodatkową
formę zabezpieczenia głównie
kredytów i pożyczek (fundusze
poręczeniowe)
–udzielanie pożyczek na rozpoczęcie lub rozwój działalności
gospodarczej (fundusze pożyczkowe)
USŁUGI SZKOLENIOWE
np. z zakresu marketingu, finansów, zarządzania, dla osób
podejmujących działalność gospodarczą, branżowe, ogólne
(m.in. komputerowe, językowe) itp.
–szkolenia otwarte, w których uczestnictwo jest ogólnie
dostępne
–szkolenia zamknięte, organizowane na indywidualne zamówienie klienta
DLACZEGO WARTO KORZYSTAĆ Z USŁUG ŚWIADCZONYCH
PRZEZ OŚRODKI KSU?
Konsultanci KSU mają duże doświadczenie we współpracy z przedsiębiorcami, znają specyfikę swoich środowisk lokalnych oraz kierunki rozwoju regionu – dzięki temu służą profesjonalną pomocą w zakresie planowania rozwoju firmy, także pod kątem zmian zachodzących
na danym terenie.
Dzięki różnorodności ośrodków skupionych w KSU oferta świadczonych przez nie usług
jest bardzo szeroka. Każdy przedsiębiorca (lub osoba podejmująca działalność gospodarczą) powinien znaleźć w ośrodku KSU pomoc w rozwiązaniu problemów związanych z prowadzeniem własnej firmy. Niemniej jednak, niektóre ośrodki specjalizują się jedynie w bardzo wąskim zakresie świadczonych usług (np. związanych z daną branżą) i nie są w stanie
samodzielnie zaspokoić wszystkich oczekiwań przedsiębiorców. W związku z tym stworzono
wewnętrzny system pozwalający ośrodkom na szybkie wyszukiwanie partnerów w ramach
KSU, którzy zrealizują dla Państwa pożądaną usługę. Toteż niezależnie od stopnia złożoności
poszukiwanej usługi, dzięki wdrożonym w KSU narzędziom wymiany informacji, każdy ośro13
dek w krótkim czasie powinien wyszukać dla swoich klientów specjalistę lub zebrać zespół
ekspercki, który sprosta Państwa oczekiwaniom. Przykłady oferty usług KSU są pod adresem:
http://www.ksu.parp.gov.pl/oferty_ksu.html.
Warte podkreślenia jest także stałe dostosowywanie oferty usług świadczonych przez
ośrodki KSU do zmieniających się potrzeb przedsiębiorców. Ośrodki KSU, na podstawie informacji otrzymywanych od swoich klientów, uruchamiają nowe usługi, tworzą pakiety informacyjne, tematycznie dostosowywane do bieżących potrzeb firm i innych klientów KSU.
Każdy ośrodek zarejestrowany w Krajowym Systemie Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw posiada wdrożony system zapewnienia jakości świadczonych usług, zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001:2001. Ponadto, na zamówienie PARP, niezależni audytorzy
weryfikują spełnianie wymagań rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 stycznia 2005 r. w sprawie Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw
(Dz. U. Nr 27, poz. 221), w tym zgodność z ww. normą. Wszystkie te działania gwarantują,
że w każdym z ośrodków klienci obsługiwani są z jednakową starannością.
Niezmiernie ważnym czynnikiem jest również dostępność geograficzna ośrodków. Sieć
obecna jest niemalże w całej Polsce.
JAK SKORZYSTAĆ Z USŁUG OFEROWANYCH PRZEZ KSU?
Aby skorzystać z pomocy ośrodka KSU wystarczy udać się do jego siedziby lub zadzwonić
i umówić się na spotkanie z konsultantem. W zależności od specyfiki zamówienia oraz potrzeb
przedsiębiorcy usługa może zostać zrealizowana w ośrodku lub bezpośrednio w jego firmie.
Wybór ośrodka, z usług którego będzie korzystał przedsiębiorca, zależy tylko od niego. W tym
względzie nie istnieją żadne ograniczenia terytorialne.
Każdy ośrodek indywidualnie ustala ceny świadczonych usług. Podczas wyceny pod uwagę
branych jest wiele czynników, m.in. czas pracy konsultanta, złożoność usługi, poziom cen
na rynku.
GDZIE ZNALEŹĆ INFORMACJE O KRAJOWYM SYSTEMIE USŁUG DLA MSP?
Bliższe informacje na temat Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw można uzyskać w każdym ośrodku należącym do sieci, w tym w Regionalnych Instytucjach Finansujących i Punktach Konsultacyjnych, a także w siedzibie Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości. Pełna lista teleadresowa organizacji zarejestrowanych w KSU,
oraz ich lokalizacji świadczenia usług, dostępna jest na stronach internetowych KSU pod
adresem: http://www.ksu.parp.gov.pl. Tam też można znaleźć na bieżąco aktualizowany
katalog usług KSU.
14
2. FORMY POMOCY RZĄDU DLA MSP
Celem polityki Rządu wobec małych i średnich firm do 2006 r. jest pobudzenie aktywności
przedsiębiorców, zapewniającej zatrudnienie w sektorze MSP oraz wzrost jego konkurencyjności i zdolności do funkcjonowania na Jednolitym Rynku Europejskim.
Działania Rządu wynikają m.in. z realizacji zapisów dokumentu „Kierunki działań Rządu
wobec małych i średnich przedsiębiorstw od 2003 do 2006 r.”, przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 4 lutego 2003 r.
Środki budżetu państwa służą również finansowaniu bezpłatnych usług informacyjnych
dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Począwszy od września 2004 r. ze środków budżetowych nadal finansowana jest działalność Punktów Konsultacyjnych (PK), w których
zarówno małej, jak i średniej wielkości firmy mogą korzystać z bezpłatnych usług informacyjnych z zakresu programów pomocy publicznej oraz zagadnień związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej i zarządzaniem przedsiębiorstwem. Utworzenie Punktów Konsultacyjnych jest kontynuacją inicjatywy realizowanej od 2000 r., związanej z funkcjonowaniem
Punktów Konsultacyjno-Doradczych (PKD) i wynika z utrzymującego się zapotrzebowania
przedsiębiorców na informacje dotyczące dostępnych programów i instrumentów wsparcia.
Większość obecnych PK prowadzona jest przez organizacje, które mają już wieloletnie doświadczenie w tym względzie. Obecnie działające PK rekrutują się z konkursów przeprowadzonych w latach 2005 i 2006. Wszystkie te organizacje są zarejestrowane w Krajowym Systemie Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw lub ściśle z nimi współpracują oraz spełniają
standardy organizacyjne i świadczenia usług w zakresie udzielania informacji, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 stycznia 2005 r. w sprawie
Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 27, poz. 221).
2.1. BEZPŁATNE USŁUGI INFORMACYJNE
Dla kogo?
Bezpłatne usługi informacyjne dostępne są dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorców, czyli takich, którzy w poprzednim roku obrotowym spełniali wszystkie wymienione
kryteria:
zgodnie z załącznikiem I do Rozporządzenia Komisji Europejskiej Nr 70/2001 z dnia 12 stycznia
2001 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do pomocy
państwa dla małych i średnich przedsiębiorców (Dz. Urz. WE L10 z dnia 13 stycznia 2001 r.) zmienionego
Rozporządzeniem Nr 364/2004 z dnia 25 lutego 2004 r. (Dz. Urz. WE L63 z dnia 28 lutego 2004 r.)
15
Przedsiębiorca
zatrudnienie
roczny obrót
całkowity bilans
roczny
lub
Mikro
Mały
Średni
< 10 osób
< 50 osób
< 250 osób
≤ 2 mln euro
≤ 10 mln euro
≤ 50 mln euro
≤ 2 mln euro
≤ 10 mln euro
≤ 43 mln euro
Nowa definicja MSP wprowadza trzy rodzaje związków, w jakich przedsiębiorca może pozostawać z innymi przedsiębiorcami. Rozróżnienie to jest konieczne, aby ustalić sytuację ekonomiczną firmy oraz wykluczyć te podmioty, które nie są MSP. W zależności od istniejących
powiązań pomiędzy przedsiębiorcami, stosuje się różne sposoby obliczeń danych firmy w
celu ustalenia, czy progi i pułapy określone w definicji MSP nie zostały przekroczone.
W dużym uproszczeniu można przyjąć, że przedsiębiorca niezależny to przedsiębiorca
całkowicie samodzielny lub posiadający mniejszościowe, tzn. mniejsze niż 25%, udziały w
jednym lub kilku firmach (lub odwrotnie – w którym inni przedsiębiorcy posiadają mniej niż
25% udziałów). W takich przypadkach o kwalifikacji do poszczególnej kategorii MSP decydują wyłącznie jego wskaźniki finansowe oraz dotyczące zatrudnienia.
Jeżeli wysokość udziałów w kapitale lub głosach innego przedsiębiorcy lub kilku innych
przedsiębiorcach będzie kształtowała się na poziomie 25-50%, wówczas mamy do czynienia z przedsiębiorcami partnerskimi. Aby obliczyć dane takiej firmy, należy do jej danych
finansowych i dotyczących zatrudnienia dodać procent liczby zatrudnionych oraz danych
finansowych wszystkich bezpośrednich przedsiębiorców partnerskich proporcjonalny do
posiadanego udziału.
O przedsiębiorstwach związanych mówimy wówczas, gdy posiadana wysokość udziałów
w kapitale lub głosach przekroczy 50%. W takich przypadkach do danych naszego przedsiębiorstwa należy dodać 100% danych wszystkich przedsiębiorstw związanych.
Z kategorii MSP wyłączeni są przedsiębiorcy, których 25% lub więcej kapitału lub praw głosu jest kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie przez jedno
lub kilka organów państwowych – podmiotów prawa publicznego (np. jednoosobowe spółki
Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa komunalne, spółki, w których 25% lub więcej kapitału lub praw głosu posiada Skarb Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego, tj. gmina, powiat, województwo, z wyłączeniem samorządów lokalnych z rocznym budżetem nieprzekraczającym 10 mln euro oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 tys.).
W przypadku problemów z określeniem statusu firmy, przedsiębiorcy mogą korzystać z Kwalifikatora MSP – internetowego narzędzia dostępnego na stronach Polskiej Agencji Rozwoju
Przedsiębiorczości (www.parp.gov.pl) – pomocnego w ustaleniu wielkości firmy. Za pośrednictwem strony Kwalifikatora można także zapoznać się z obowiązującymi przepisami definicji MSP.
16
Zakres usług Punktów Konsultacyjnych (PK)
PK bezpłatnie udzielają informacji na temat zagadnień związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz programami i sposobami wsparcia MSP, często za pośrednictwem
tzw. pakietów informacyjnych [o których więcej w dalszej części publikacji] w zakresie:
– prawa, marketingu, finansów, podatków itp.,
– programów pomocowych, finansowanych z budżetu państwa, funduszy strukturalnych i innych, a także zasad ubiegania się o dofinansowanie,
– oferty finansowania zewnętrznego przez banki (w tym: warunki udzielenia kredytu,
oprocentowania, okresu kredytowania, przeznaczenia, rodzaju zabezpieczeń) oraz
przez inne instytucje finansowe – firmy leasingowe, fundusze: pożyczkowe, poręczeń
kredytowych, kapitałowe itp.,
– oferty dofinansowanych szkoleń dla przedsiębiorców,
– możliwości i zasad uzyskiwania płatnych (lub częściowo płatnych) bardziej złożonych
– wymagających od specjalisty większego zaangażowania – usług dostępnych w
ośrodków KSU oraz w instytucjach spoza KSU.
PK udzielają informacji dotyczących zasad przygotowania wniosków o udzielenie i rozliczenie już pozyskanego wsparcia w ramach projektów pomocowych dla MSP, w tym z funduszy
strukturalnych i innych programów, dostępnych zwłaszcza w PARP. Informacje te odnoszą
się do:
– wyboru właściwego programu jako źródła finansowania planowanego przedsię
wzięcia,
– zakresu tego finansowania z danego programu wsparcia,
– zasad wypełniania wniosku o udzielenie i rozliczenie już uzyskanego wsparcia,
– pomocy przy wyborze akredytowanego wykonawcy (w tym udostępnienie listy akredytowanych wykonawców), zwłaszcza gdy zachodzi konieczność zastosowania procedury porównania ofert,
– oceny, czy spełniane są kryteria formalne i administracyjne, by ubiegać się o wsparcie.
3 kroki, czyli jak korzystać z bezpłatnych usług PK?
1
Wybór Punktu Konsultacyjnego. Jeśli zainteresowała Państwa oferta Punktów Konsultacyjnych, wystarczy wybrać PK, z którego usług zechcą Państwo skorzystać.
2
Ustalenie zakresu usługi. Aby ustalić zakres usługi, prosimy zadzwonić lub przyjść do
wybranego PK i umówić się na spotkanie z konsultantem. Mogą Państwo oczywiście
przyjść bez uprzedzenia, ale prosimy zorientować się, w jakich dniach i godzinach czynny
jest wybrany PK. Podczas rozmowy z konsultantem ustalą Państwo zakres usługi.
3
Realizacja usługi informacyjnej. Teraz pozostaje już tylko działanie. W zależności od
tego, czego Państwo oczekują, spotkanie z konsultantem może służyć rozszerzeniu wiedzy dotyczącej zarządzania przedsiębiorstwem lub zdobyciu informacji na temat zasad
ubiegania się o środki pomocowe. W zależności od specyfiki i zakresu informacji, może
być to jedno lub kilka spotkań – nie ma w tym względzie żadnych ograniczeń.
17
2.2. Lista teleadresowa Regionalnych Instytucji
Finansujących (RIF)
Województwo dolnośląskie
Województwo podkarpackie
Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A.
ul. Karmelkowa 29
w Mielcu
52-437 Wrocław
tel.: (0-71) 797 04 00
e-mail: [email protected]
ul. Chopina 18
39-300 Mielec
tel.: (0-17) 788 18 50
Województwo kujawsko-pomorskie
Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Województwo podlaskie
Podlaska Fundacja Rozwoju Regionalnego
Województwo lubelskie
Lubelska Fundacja Rozwoju – Agencja Rozwoju Regionalnego
Województwo pomorskie
Agencja Rozwoju Pomorza S.A.
ul. Kopernika 4
87-100 Toruń
tel.: (0-56) 621 04 21
Rynek 7
20-111 Lublin
tel.: (0-81) 743 65 43
ul. Starobojarska 15
15-073 Białystok
tel.: (0-85) 740 86 83
ul. Piwna 36/39
80-831 Gdańsk
tel.: (0-58) 323 31 00
Województwo lubuskie
Województwo śląskie
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Zielonej Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Górze
ul. Wita Stwosza 31
ul. Chopina 11/13
65-001 Zielona Góra
tel.: (0-68) 327 05 04
40-042 Katowice
tel.: (0-32) 201 40 56
Województwo łódzkie
Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Województwo świętokrzyskie
Staropolska Izba Przemysłowo-Handlowa
ul. Tuwima 22/26
90-002 Łódź
tel.: (0-42) 664 37 50
ul. Sienkiewicza 53
25-002 Kielce
tel.: (0-41) 368 02 21
Województwo małopolskie
Województwo warmińsko-mazurskie
Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regioul. Kordylewskiego 11
nalnego S.A.
31-542 Kraków
tel.: (0-12) 411 46 03
ul. Kajki 10/12
10-547 Olsztyn
tel.: (0-89) 521 12 50
Województwo mazowieckie
Fundacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw
Województwo wielkopolskie
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie
ul. Smocza 27
01-048 Warszawa
tel.: (0-22) 838 02 91
18
ul. Zakładowa 4
62-510 Konin
tel.: (0-63) 245 30 95
Województwo opolskie
Stowarzyszenie „Promocja Przedsiębiorczości”
ul. Damrota 4
45-064 Opole
tel.: (0-77) 456 56 00
Województwo zachodniopomorskie
Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Stoisława 2
70-223 Szczecin
tel.: (0-91) 488 24 88
2.3. Lista teleadresowa Punktów Konsultacyjnych
Dolnośląskie
Wrocławska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Karmelkowa 29, 52-437 Wrocław
tel.: (0-71) 797 04 00, 797 04 07
Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG S.A.
ul. Rataja 26, 59-220 Legnica
tel.: (0-76) 862 27 77, 862 35 22, 862 09 68
e-mail: [email protected]; [email protected]
Agencja Rozwoju Regionalnego ARLEG S.A.
ul. Budowlanych 6a, 67-200 Głogów
tel.: (0-76) 835 68 91, 834 27 97
Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorców
ul. Tuwima 2, 58-500 Jelenia Góra
tel.: (0-75) 752 42 37
Oddział Terenowy Stowarzyszenia
„Wolna Przedsiębiorczość”
Centrum Wspierania Biznesu
Rynek 38, 58-100 Świdnica
tel.: (0-74) 853 39 82, 853 68 52
ul. Batalionów Chłopskich 19, 58-200 Dzierżoniów
tel.: (0-74) 646 47 53, 646 47 51
ul. Czysta 2-4, 50-013 Wrocław
tel.: (0-71) 799 40 40, 799 40 00
Dolnośląska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Wysockiego 10, 58-300 Wałbrzych
tel.: (0-74) 842 69 04, 842 35 66
Politechnika Wrocławska – Wrocławskie
Centrum Transferu Technologii
ul. Smoluchowskiego 48, 50-370 Wrocław
tel.: (0-71) 320 33 18, 320 39 48
Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji
Technicznej „Zagłębia Miedziowego”
ul. Złotoryjska 89, 59-220 Legnica
tel.: (0-76) 852 45 51, 852 55 33
Agencja Rozwoju Regionalnego
„AGROREG’’ S.A
ul. Kłodzka 27, 57-402 Nowa Ruda
tel.: (0-74) 872 50 25
19
Kujawsko-pomorskie
Toruńska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Włocławska 167, 87-100, Toruń
tel.: (0-56) 621 04 21, 621 05 68, 622 28 99
Towarzystwo Rozwoju Gminy Płużnica
(TRGP)
ul. Płużnica 64, 87-214 Płużnica
tel.: (0-56) 687 39 08, 687 39 09
Towarzystwo Rozwoju Gminy Płużnica (TRGP)
Centrum Edukacyjne „Oświata”
ul. Brzeska 64, 88-200 Radziejów
tel.: (0-54) 285 29 94, 285 29 94
Towarzystwo Rozwoju Gminy Płużnica (TRGP)
Regionalne Centrum Kształcenia
Praktycznego i Ustawicznego w Brodnicy
Aleja Leśna 2, 87-300 Brodnica
tel.: (0-56) 498 32 91
Kujawsko-Pomorskie Zrzeszenie Handlu
i Usług
ul. Poznańska 36, 88-100 Inowrocław
tel.: (0-52) 357 26 12, 322 14 40
Kujawsko-Pomorskie Zrzeszenie Handlu
i Usług
Pl. Wolności 6, 88-400 Żnin
tel.: (0-52) 302 23 29
Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Gminy
Kamień Krajeński
Plac Odrodzenia 3, 89-430 Kamień Krajeński
tel.: (0-52) 389 45 18, 388 63 92
Stowarzyszenie Centrum Rozwoju
Gminy Kamień Krajeński
Towarzystwo Rozwoju Regionalnego
Promocja Borów Tucholskich
Plac Wolności 23, 89-500 Tuchola
tel.: (0-52) 559 07 32
Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Gminy
Kamień Krajeński
Fundacja „Parterstwo dla Krajny i Pałuk”
ul. Sądowa 10 p.14, 89-100 Nakło nad Notecią
tel.: (0-52) 386 71 47, 386 71 65
Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców
i Przedsiębiorców
ul. Jagiellońska 103, 85-027 Bydgoszcz
tel.: (0-52) 345 80 00
Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu
ul. Kopernika 4, 87-100 Toruń
tel.: (0-56) 658 62 90, 658 62 99
[email protected]
Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej
Pomorsko-Kujawskie Centrum Demokracji
Lokalnej Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w Bydgoszczy
ul. Gdańska 5, 85-005 Bydgoszcz
tel.: (0-52) 321 18 90
Kujawsko-Pomorska Izba Rzemiosła
i Przedsiębiorczości w Bydgoszczy
ul. Piotrowskiego 11, 85-027 Bydgoszcz
tel.: (0-52) 322 39 60, 322 14 23
Kujawsko-Pomorska Izba Rzemiosła
i Przedsiębiorczości w Bydgoszczy
Cech Rzemiosł Różnych Małych i Średnich
Przedsiębiorców w Lipnie
Plac 11 Listopada, 87-600 Lipno
tel.: (0-54) 287 24 86
20
lubelskie
ul. Dolna 3-go Maja 5, 20-079 Lublin
tel.: (0-81) 743 65 43, 743 73 26
ul. Wyspiańskiego 1, 22-600 Tomaszów Lubelski
tel.: (0-84) 664 26 06
ul. Cmentarna 10, 21-100 Lubartów
tel.: (0-81) 855 14 20
Bialskopodlaska Izba Gospodarcza
ul. Warszawska 12c, 21-500 Biała Podlaska
tel.: (0-83) 342 46 68, 343 75 07
Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego
Spółka Akcyjna
ul. Kościuszki 65, 23-400 Biłgoraj
tel.: (0-84) 686 48 87, 686 53 93, 686 53 93
Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny
ul. Lubartowska 74A, 02-094 Lublin
tel.: (0-81) 710 19 00, 710 19 01
ul. Partyzantów 3 pok. 27, 22-400 Zamość
tel.: (0-84) 627 18 32, 627 18 32
ul. Międzyrzecka 72C, 21-400 Łuków
tel.: (0-25) 797 20 75
Fundacja Puławskie Centrum
Przedsiębiorczości
ul. Lubelska 2c, 24-110 Puławy
tel.: (0-81) 887 64 52, 887 64 52
Lubuskie
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Chopina 11/13, 65-001 Zielona Góra
tel.: (0-68) 327 05 04, 325 38 88
Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Punkt Informacyjny w Gorzowie Wlkp.
Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Kazimierza Wielkiego 61, 66-400 Gorzów
Wielkopolski
tel.: (0-95) 728 73 13
Fundacja „Przedsiębiorczość” w Żarach
ul. Mieszka 13, 68-200 Żary
tel.: (0-68) 479 16 00, 479 16 02, 479 16 04
Organizacja Pracodawców Ziemi Lubuskiej
ul. Bohaterów Westerplatte 23, 65-078 Zielona
Góra
tel.: (0-68) 327 18 81, 322 10 62
Organizacja Pracodawców Ziemi Lubuskiej
ul. E. Plater 4, 69-200 Sulęcin
tel.: (0-95) 755 32 51
Wojewódzki Zakład Doskonalenia
Zawodowego
ul. Sikorskiego 95, 66-400 Gorzów Wielkopolski
tel.: (0-95) 722 83 70
21
Łódzkie
Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Tuwima 22/26, 90-002 Łódź
tel.: (0-42) 664 30 40, 664 37 50
Fundacja „Inkubator”
ul. Piotrkowska 143, 90-434 Łódź
tel.: (0-42) 637 01 78, 633 87 13
Fundacja Rozwoju Gminy Zelów
ul. Mickiewicza 4, 97-425 Zelów
tel.: (0-44) 634 10 06, 634 10 14, 634 12 30
ul. Warszawska 119, 97-200 Tomaszów Mazowiecki
tel.: (0-44) 723 76 08, 723 68 78
ul. 3 Maja 2, 97-300 Piotrków Trybunalski
tel.: (0-44) 649 99 72, 649 84 40
Regionalna Izba Gospodarcza – Łódź
ul. Więckowskiego 13, 90-721 Łódź
tel.: (0-42) 630 73 54, 632 72 92, 635 39 07
Gminne Centrum Informacji
ul. Andrzeja Struga 23, 95-100 Zgierz
tel.: (0-42) 630 73 54, 632 72 92
ul. Sarańska 5, 98-200 Sieradz
tel.: (0-42) 630 73 54, 632 72 92
Agencja Rozwoju Regionu Kutnowskiego S.A.
ul. Wyszyńskiego 11, 99-300 Kutno
tel.: (0-24) 355 74 50, 355 74 51 wew. 100
Izba Rzemieślnicza w Łodzi
ul. Moniuszki 8, 90-111 Łódź
tel.: (0-42) 632 55 81, 632 37 76
Małopolskie
Małopolska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Kordylewskiego 11, 31-542 Kraków
tel.: (0-12) 411 46 03, 412 43 79
Małopolska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
Tatrzańska Izba Gospodarcza
ul. Krupówki 22, 34-500 Zakopane
tel.: (0-18) 201 59 11, 201 59 11
Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie
ul. Floriańska 3, 31-019 Kraków
tel.: (0-12) 422 89 07
Stowarzyszenie „Samorządowe Centrum
Przedsiębiorczości i Rozwoju”
w Suchej Beskidzkiej
ul. Mickiewicza 41, 34-200 Sucha Beskidzka
tel.: (0-33) 874 53 50, 874 12 85
Stowarzyszenie „Samorządowe Centrum
Przedsiębiorczości i Rozwoju”
w Suchej Beskidzkiej
Rynek 16, 32-500 Chrzanów
tel.: (0-32) 623 06 35
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki Centrum Transferu Technologii
ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków
tel.: (0-12) 628 28 45, 632 47 95
FRDL Małopolski Instytut Samorządu
Terytorialnego i Administracji
ul. Szlak 73 A, 31-153 Kraków
tel.: (0-12) 632 38 14, 633 51 54
FRDL Małopolski Instytut Samorządu
Terytorialnego i Administracji
– Ośrodek w Tarnowie
ul. Sikorskiego 5 pok. 4, 33-100 Tarnów
tel.: (0-14) 621 22 16
22
Fundacja Rozwoju Regionu Rabka
ul. Piłsudskiego 1, 34-700 Rabka-Zdrój
tel.: (0-18) 267 77 39
Myślenicka Agencja Rozwoju
Gospodarczego Sp. z o.o.
Rynek 8/9, 32-400 Myslenice
tel.: (0-12) 274 43 43, 274 17 53
ul. Tarnowska 28, 33-300 Nowy Sącz
tel.: (0-18) 441 11 19, 441 36 32
Mazowieckie
Fundacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw
ul. Smocza 27, 01-048 Warszawa
tel.: (0-22) 838 02 91, 838 02 61
Stowarzyszenie „Radomskie Centrum
Przedsiębiorczości”
ul. Kościuszki 1, 26-600 Radom
tel.: (0-48) 360 00 45, 360 00 46
Fundacja Gospodarcza
im. Karola Marcinkowskiego
ul. Małgorzacka 8, 06-400 Ciechanów
tel.: (0-23) 672 33 71, 673 23 89
im. Karola Marcinkowskiego
Fundacja-Centrum Pośrednictwa Pracy
i Wspierania Przedsiębiorczości
ul. Wolności 22, 09-100 Płońsk
tel.: (0-23) 662 13 73, 662 13 73
Związek Pracodawców Warszawy
i Mazowsza
ul. Andersa 6, 00-201 Warszawa
tel.: (0-22) 887 64 20, 887 64 21, 887 64 22
Opolskie
Stowarzyszenie
„Promocja Przedsiębiorczości”
ul. 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej 4,
45-828 Opole
tel.: (0-77) 457 48 51 wew. 200, 457 48 51 wew. 216
Fundacja Regionalnej Agencji Promocji
Zatrudnienia
Fundacja dla Dobra Publicznego
ul. Grunwaldzka 27, 47-220 Kędzierzyn-Koźle
tel.: (0-77) 483 48 95, 483 40 53
Rudzki Inkubator Przedsiębiorczości Sp. z o.o.
Urząd Miejski w Strzelcach Opolskich
ul. Kościuszki 2/1, 47-100 Strzelce Opolskie
tel.: (0-77) 461 49 97
Izba Rzemieslnicza w Opolu
ul. Katowicka 55, 45-061 Opole
tel.: (0-77) 454 31 73 wew. 24, 454 31 73 wew. 32
Izba Rzemieślnicza w Opolu
Cech Rzemiosł Różnych
ul. Elsnera 8, 49-200 Grodków
tel.: (0-77) 424 18 15, 415 55 57
Izba Rzemieslnicza w Opolu
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców
w Prudniku
ul. Łukowa 1, 48-200 Prudnik
tel.: (0-77) 436 39 26, 406 70 49
23
Podkarpackie
Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A.
ul. Chopina 18, 39-300 Mielec
tel.: (0-17) 788 18 50, 788 18 64
Leżajskie Stowarzyszenie Rozwoju (LSR)
ul. Targowa 9, 37-300 Leżajsk
tel.: (0-17) 242 79 08
ul. Piłsudskiego 70, 37-100 Łańcut
tel.: (0-17) 225 79 54
Rynek 1, 37-200 Przeworsk
tel.: (0-16) 648 18 51, 648 18 51
Tarnobrzeska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Marii Dąbrowskiej 15, 39-400 Tarnobrzeg
tel.: (0-15) 822 61 87, 823 19 52
Rzeszowska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Szopena 51, 35-959 Rzeszów
tel.: (0-17) 852 06 00, 852 06 11
Cech Rzemiosł Różnych w Jaśle
ul. Czackiego 17, 38-200 Jasło
tel.: (0-13) 446 32 59
[email protected]
Towarzystwo ALTUM
ul. Warszawska 5/7, 35-205 Rzeszów
tel.: (0-17) 852 27 60, 860 25 97
Towarzystwo ALTUM
ul. Mickiewicza 26, 36-200 Brzozów
tel.: (0-13) 434 33 81
Bieszczadzka Agencja Rozwoju
Regionalnego Sp. z. o o.
Rynek 17, 38-700 Ustrzyki Dolne
tel.: (0-13) 461 21 47
Regionalna Izba Gospodarcza
ul. 1-ego sierpnia 26 c, 37-450 Stalowa Wola
tel.: (0-15) 844 03 57
Podkarpacka Izba Gospodarcza
ul. Lewakowskiego 14, 38-400 Krosno
tel.: (0-13) 432 34 47
Podkarpacka Izba Gospodarcza
Bieszczadzkie Forum Europejskie
ul. Mickiewicza 17, 38-600 Lesko
tel.: (0-13) 469 62 72
Podlaskie
ul. Waszyngtona 29, 15-304 Białystok
tel.: (0-85) 740 86 83, 740 86 85
ul. Polowa 53, 18-400 Łomża
tel.: (0-86) 215 16 90
Agencja Rozwoju Regionalnego ARES S.A.
w Suwałkach
ul. Noniewicza 12A, 16-400 Suwałki
tel.: (0-87) 566 70 35, 566 61 06, 566 74 97
w Suwałkach
Naczelna Organizacja Techniczna
w Białymstoku
ul. M. Skłodowskiej-Curie 2, 15-950 Białystok
tel.: (0-85) 742 12 12
24
w Suwałkach
ul. Brzostowskiego 10A, 16-300 Augustów
tel.: (0-87) 643 68 67
Pomorskie
ul. Piwna 36/39, 80-831 Gdańsk
tel.: (0-58) 323 31 00, 301 13 41
Spółdzielnia Rzemieślnicza Wielobranżowa
w Chojnicach
ul. Pocztowa 10, 89-600 Chojnice
tel.: (0-52) 397 50 55, 396 27 79
Kaszubski Instytut Rozwoju
ul. Świętojańska 10, 83-400 Kościerzyna
tel.: (0-58) 680 23 49, 680 23 20
Stowarzyszenie „Wolna Przedsiębiorczość”
Oddział Terenowy w Gdańsku
ul. Matejki 6, 80-232 Gdańsk
tel.: (0-58) 347 03 42, 347 03 44
Al. Niepodległości 797 a, 81-810 Sopot
tel.: (0-58) 550 48 52
ul. Kościuszki 12, 83-300 Kartuzy
tel.: (0-58) 681 44 00
ul. Czołgistów 5, 84-300 Lębork
tel.: (0-59) 862 42 78, 863 55 35
ul. Olimpijska 2, 81-538 Gdynia
tel.: (0-58) 622 60 17, 622 20 52, 622 59 85
Rada Regionalna Federacji Stowarzyszeń
Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej
ul. Garncarska 4, 76-200 Słupsk
tel.: (0-59) 840 03 77, 842 25 38
Słupskie Stowarzyszenie Innowacji
Gospodarczych i Przedsiębiorczości
ul. Tuwima 22a, 76-200 Słupsk
tel.: (0-59) 841 30 32, 841 30 38
Regionalne Towarzystwo Inwestycyjne
Spółka Akcyjna
Plac Wolności 7, 82-440 Dzierzgoń
tel.: (0-55) 276 25 79, 276 25 70
Regionalne Towarzystwo Inwestycyjne
Spółka Akcyjna
Plac Plebiscytowy 2, 82-500 Kwidzyn
tel.: (0-55) 261 14 50
Śląskie
Górnośląska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Wita Stwosza 31, 40-042 Katowice
tel.: (0-32) 201 40 56, 257 95 29
Agencja Rozwoju Lokalnego S.A.
ul. Teatralna 9, 41-200 Sosnowiec
tel.: (0-32) 266 50 41, 293 37 31
25
Stowarzyszenie Bielskie Centrum
Przedsiębiorczości
ul. Cieszyńska 367, 43-382 Bielsko-Biała
tel.: (0-33) 496 02 00, 496 02 22
Agencja Rozwoju Regionalego
w Częstochowie S.A.
ul. Nowowiejskiego 26, 42-217 Częstochowa
tel.: (0-34) 360 56 88, 360 57 47
Centrum Przedsiębiorczości Sp. z o.o.
ul. Opolska 21, 41-500 Chorzów
tel.: (0-32) 249 85 15, 241 37 42
Śląskie Towarzystwo Gospodarcze Pro Europa
Plac Dworcowy 16, 47-400 Racibórz
tel.: (0-32) 415 54 39, 414 02 70
Rynek 27, 44-300 Wodzisław Śląski
tel.: (0-32) 455 53 30
ul. Opolska 15, 44-335 Jastrzębie Zdrój
tel.: (0-32) 470 11 93, 470 11 93
Agencja Rozwoju Lokalnego S.A.
w Jaworznie
ul. Grunwaldzka 275, 43-600 Jaworzno
tel.: (0-32) 614 21 31, 614 21 32, 614 21 33
Zatrudnienia
ul. Sienkiewicza 14, 41-300 Dąbrowa Górnicza
tel.: (0-32) 262 50 79, 262 25 05
e-mail: [email protected],
[email protected]
Zatrudnienia
Starostwo Powiatowe w Zawierciu
ul. Parkowa 2, 42-400 Zawiercie
tel.: (0-32) 670 70 63
e-mail: [email protected];
[email protected]
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości S.A.
w Żorach
ul. Aleja Wojska Polskiego 4, 44-240 Żory
tel.: (0-32) 435 06 06, 435 15 66
w Żorach
Urząd Miasta Mikołów
ul. Kolejowa 2, 43-190 Mikołów
tel.: (0-32) 324 26 00, 0 696 040 151, 226 64 67
w Żorach
Cech Rzemieslnikow i Innych Przedsiebiorcow w Wodzisławiu Śląskim
ul. Zamkowa 5, 44-300 Wodzisław Śląski
tel.: (0-32) 455 49 85, 455 69 14
Regionalna Izba Handlu i Przemysłu
ul. Wzgórze 19, 43-300 Bielsko-Biała
tel.: (0-33) 822 90 49, 822 04 48
Rudzka Agencja Rozwoju „Inwestor” Sp. z o.o.
ul. Wolności 6, 41-700 Ruda Śląska
tel.: (0-32) 248 77 86
Biuro Szkoleń „Partner”
ul. Wieczorka 22, 44-100 Gliwice
tel.: (0-32) 231 26 90
Siemianowickie Stowarzyszenie
Przedsiębiorców
ul. Św. Barbary 2B, 41-100 Siemianowice Śląskie
tel.: (0-32) 765 96 50
Agencja Rozwoju Regionalego S.A.
w Bielsku-Białej
ul. Zamkowa 14, 34-300 Żywiec
tel.: (0-33) 475 11 45
Centrum Przedsiębiorczości S.A
ul. Przemysłowa 6, 43-225 Wola
tel.: (0-32) 211 91 77 wew. 11
26
Izba Przemysłowo-Handlowa Rybnickiego
Okręgu Przemysłowego
Rynek 12, 44-200 Rybnik
tel.: (0-32) 422 11 68, 423 75 66
Agencja Rozwoju Lokalnego „Agrotur” S.A.
Krajowe Stowarzyszenie Organizatorów
Rozwoju Przedsiębiorczości Starostwo
Powiatowe
ul. Zygmunta Starego 17, 44-100 Gliwice
tel.: (0-32) 332 66 94, 231 20 62
ul. Dąbrowskiego 7, 42-202 Częstochowa
tel.: (0-34) 368 23 42
ul. Główna 5, 42-693 Krupski Młyn
tel.: (0-32) 285 70 13, 284 84 36
Izba Rzemieślnicza oraz Małej i Średniej
Przedsiębiorczości w Katowicach
Plac Wolności 12, 40-078 Katowice
tel.: (0-32) 259 62 61, 258 87 38
Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach
ul. Opolska 15, 40-084 Katowice
tel.: (0-32) 351 11 80, 351 11 90, 351 11 85
Izba Przemysłowo-Handlowa
w Tarnowskich Górach
Izba Gospodarcza w Piekarach Śląskich
ul. Wyszyńskiego 85, 41-940 Piekary Śląskie
tel.: (0-32) 767 60 41, 767 46 02
Górnośląska Agencja Przekształceń
Przedsiębiorstw S.A.
Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości
ul. Zamkowa 3c, 43-300 Cieszyn
tel.: (0-33) 851 08 21
Cech Rzemieśników Małej i Średniej Przedsiebiorczości oraz Pracodawców
ul. Wolności 330, 41-800 Zabrze
tel.: (0-32) 271 87 60
Świętokrzyskie
Staropolska Izba Przemysłowo-Handlowa
ul. Sienkiewicza 53, 25-002 Kielce
tel.: (0-41) 344 46 31, 368 02 21
Świętokrzyska Agencja Rozwoju Regionu
Spółka Akcyjna
ul. Głowackiego 4, 25-368 Kielce
tel.: (0-41) 344 33 16, 344 32 09
Świętokrzyskie Centrum Innowacji
i Transferu Technologii Sp. z o.o.
Al. 1000-lecia P. P. 7, 25-314 Kielce
tel.: (0-41) 343 29 10, 343 29 12
Ośrodek Promowania i Wspierania
Przedsiębiorczości Rolnej
Pl. K. J. Poniatowskiego 2, 27-600 Sandomierz
tel.: (0-15) 833 34 00, 833 34 60
Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej
ul. Szkolna 4 pok. B12, 28-200 Staszów
tel.: (0-15) 864 56 43
Ośrodek Promowania i Wspierania Przedsiębiorczości Rolnej
ul. Kościuszki 60, 28-100 Busko-Zdrój
tel.: (0-41) 378 13 16
Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości
ul. Mieszka I 1, 26-200 Końskie
tel.: (0-41) 375 14 55, 375 14 56
Fundacja Agencja Rozwoju Regionalnego
w Starachowicach
ul. Mickiewicza 1a, 27-200 Starachowice
tel.: (0-41) 274 46 90, 274 04 09
27
w Starachowicach
ul. Siennieńska 38, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski
tel.: (0-41) 247 62 61, 248 62 61
w Starachowicach
ul. 1 Maja 49, 26-110 Skarżysko-Kamienna
tel.: (0-41) 251 21 92 wew. 40
Warmińsko-mazurskie
Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Kajki 10/12, 10-547 Olsztyn
tel.: (0-89) 521 12 50, 521 12 60
Stowarzyszenie „Centrum Rozwoju
Ekonomicznego Pasłęka”
ul. Sprzymierzonych 14, 14-400 Pasłęk
tel.: (0-55) 248 10 91, 248 10 90
Iławska Izba Gospodarcza
ul. Sobieskiego 37A, 14-200 Iława
tel.: (0-89) 648 57 51, 648 63 34, 648 83 68
e-mail: [email protected], [email protected]
Działdowska Agencja Rozwoju S.A.
ul. Wł. Jagiełły 35, 13-200 Działdowo
tel.: (0-23) 697 28 47
Nidzicka Fundacja Rozwoju NIDA
Plac Wolności 1, 13-100 Nidzica
tel.: (0-89) 625 22 26, 625 43 37
Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług
ul. Mickiewicza 3, 10-548 Olsztyn
tel.: (0-89) 527 33 77
Zrzeszenie Prywatnego Handlu i Usług
– Związek Pracodawców
ul. Brzozowa 17, 11-700 Mrągowo
tel.: (0-89) 527 33 77
Elbląska Izba Przemysłowo-Handlowa
ul. Kosynierów Gdyńskich 30, 82-300 Elbląg
tel.: (0-55) 236 11 10
Wielkopolskie
Agencja Rozwoju Regionalnego w Koninie S.A.
ul. Zakładowa 4, 62-510 Konin
tel.: (0-63) 245 30 95, 242 22 29
Polska Izba Gospodarcza Importerów,
Eksporterów i Kooperacji
ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
tel.: (0-61) 851 78 48, 851 78 28
Konińska Izba Gospodarcza
ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 62-510 Konin
tel.: (0-63) 245 88 11, 245 88 00
Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości
ul. Ledóchowskiego 36,
63-400 Ostrów Wielkopolski
tel.: (0-62) 736 10 27
Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości
Oddział Eurocentrum Innowacji i Przedsiębiorczości w Pleszewie
ul. Kaliska 24, 63-300 Pleszew
tel.: (0-62) 742 03 61
Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa
ul. Głogowska 26, 60-734 Poznań
tel.: (0-61) 866 41 54, 864 07 54, 866 41 58
Wielkopolski Klub Techniki i Racjonalizacji
Stary Rynek 97/100, 61-773 Poznań
tel.: (0-61) 853 33 71, 852 80 10
Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa
w Lesznie
ul. 55 Pułku Piechoty 34, 64-100 Leszno
tel.: (0-65) 529 56 56, 529 67 41
28
Regionalna Izba Przemysłowo-Handlowa
w Lesznie
Rynek Sarnowski 1, 63-911 Rawicz-Sarnowa
tel.: (0-65) 546 00 33
Gnieźnieńska Agencja Rozwoju
Gospodarczego Sp. z o.o.
Rynek 10/1, 62-200 Gniezno
tel.: (0-61) 426 45 34, 425 02 90
Gnieźnieńska Agencja Rozwoju Gospodarczego Sp. z o.o.
Starostwo Powiatowe w Jarocinie
Al. Niepodległości 10-12, 63-200 Jarocin
tel.: (0-62) 747 19 66, 747 29 20
Turecka Izba Gospodarcza
ul. Kaliska 47, 62-700 Turek
tel.: (0-63) 289 18 89
Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego
– Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczosci
ul. Okulickiego 3, 63-100 Śrem
tel.: (0-61) 283 27 04
Wielkopolska Izba Rzemieślnicza
Cech Rzemiosł Różnych w Wągrowcu
ul. Janowiecka 1, 62-100 Wągrowiec
tel.: (0-67) 262 01 20, 262 12 08
Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczosci
ul. Częstochowska 25, 62-800 Kalisz
tel.: (0-62) 764 12 42, 764 50 16
Zachodniopomorskie
Zachodniopomorska Agencja Rozwoju
Regionalnego S.A.
ul. Stoisława 2, 70-223 Szczecin
tel.: (0-91) 432 93 21, 488 24 88, 432 93 22,
tel.: (0-91) 488 26 26
Cech Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorców
ul. Szczecińska 19, 74-100 Gryfino
tel.: (0-91) 416 25 17
Koszalińska Agencja Rozwoju Regionalnego
Spółka Akcyjna
ul. Przemysłowa 8, 75-216 Koszalin
tel.: (0-94) 341 63 30, 341 60 88
Zachodniopomorskie Stowarzyszenie
Rozwoju Gospodarczego
– Szczecińskie Centrum Przedsiębiorczości
ul. Kolumba 86, 70-035 Szczecin
tel.: (0-91) 489 22 76, 489 20 51
Zachodniopomorska Szkoła Biznesu – Centrum Rozwoju Biznesu
ul. Żołnierska 53, 71-210 Szczecin
tel.: (0-91) 814 94 50, 814 94 75-6, 814 94 81
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców
ul. Konstytucji 3 Maja 19, 72-100 Goleniów
tel.: (0-91) 418 25 53
Zrzeszenie Kupców i Przedsiębiorców
w Koszalinie
ul. Piłsudskiego 6, 75-511 Koszalin
tel.: (0-94) 342 27 70
Zrzeszenie Kupców i Przedsiębiorców
w Koszalinie
ul. Kaszubska 9, 73-110 Stargard Szczeciński
tel.: (0-91) 579 04 40, 579 04 33
Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych Powiatu Drawskiego
Stary Rynek 6, 78-520 Złocieniec
tel.: (0-94) 367 00 84, 367 00 16
29
30
rozdziaŁ II
1. Grupy tematyczne pakietów informacyjnych
Pakiety informacyjne są krótkimi opracowaniami z zakresu zagadnień związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – będącymi odpowiedzią na pytania najczęściej zadawane
przez małych i średnich przedsiębiorców – począwszy od opisów konkretnych tematów, po
zbiory danych teleadresowych. Pakiety są opracowaniami często wykorzystywanymi przez
konsultantów PK podczas świadczenia usług informacyjnych. Wszystkie pakiety dostępne są
w internetowej bazie danych, a ich zawartość jest na bieżąco aktualizowana i wzbogacana
o nowe informacje. Dostępne w bazie pakiety zostały zebrane i pogrupowane w następujące
kategorie tematyczne:
• Bankowość-finanse
• Eksport-import/współpraca gospodarcza/działalność gospodarcza za granicą
• Formy prowadzenia działalności gospodarczej
• Informacje sektorowe
• Inne zagadnienia
• Internet
• Instytucje wspierające MSP
• Inwestowanie
• Jakość – normalizacja – certyfikacja – standaryzacja
• Księgowość – sprawozdawczość
• Kształcenie – podnoszenie kwalifikacji
• Marketing – promocja-reklama
• Ochrona środowiska
• Ordynacja Podatkowa
• Podatki i opłaty
• Podręczniki PHARE
• Pomoc publiczna
• Prawo pracy
• Programy dla MSP
• Rachunkowość w MSP
• Sprawy prawne
• Systemy informacji gospodarczej
• Unia Europejska
• Wymogi rejestracyjne – zezwolenia i koncesje
• Zamówienia publiczne
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości dokłada wszelkich starań by zawarte w pakietach informacje odzwierciedlały stan prawny obowiązujący w dniu sporządzania/aktualizacji pakietu wskazanego
w nagłówku każdego opracowania. Treść pakietów stanowi jedynie materiał informacyjny. W związku
z powyższym PARP nie ponosi odpowiedzialności prawnej za skutki działań podjętych przez odbiorców
w oparciu o treść pakietów.
31
• Zarządzanie przedsiębiorstwem
Obecnie trwają prace nad rozszerzeniem bazy pakietów o informacje na temat lokalnej oferty
finansowania zewnętrznego działalności gospodarczej (w tym oferty funduszy pożyczkowych
i poręczeniowych w każdym województwie), instrumentów rynku pracy wspierających tworzenie nowych miejsc pracy, oferty dofinansowanych szkoleń dla przedsiębiorców, a także
informacji na temat planowanych form wsparcia dla MSP w latach 2007-2013.
Ww. baza danych znajduje się na stronie internetowej, pod adresem: www.parp.gov.pl/partnerinfo, jest tam też dostępne archiwum pakietów informacyjnych.
Zamieszczone w dalszej części publikacji przykłady pakietów wybrano m.in. na podstawie
kilku kryteriów dotyczących wyboru grupy tematycznej, tj.:
– największa liczba pakietów w danej grupie,
– największa średnia liczba ściągnięć na jeden pakiet w danej grupie.
Dodatkowo wzięto pod uwagę, czy opracowania ośrodków KSU/PK z różnych części kraju
będą interesujące i uniwersalne dla przedsiębiorców ze wszystkich województw.
32
2. Przykład z grupy „Bankowość – finanse”
2.1. Podstawowe zasady sporządzania biznesplanu
Autor:
Monika Pudło
Nazwa ośrodka:Centrum Wspierania Biznesu w Rzeszowie przy Stowarzyszeniu
Promocji Przedsiębiorczości, PARP
Aktualizacja:
Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Planowanie jest jedną z najbardziej istotnych funkcji zarządzania przedsięwzięciem gospodarczym i stanowi podstawowy czynnik warunkujący jego rozwój.
Proces planowania można podzielić na:
– identyfikację problemu wymagającego działania i określenie celów, które firma chce
osiągnąć,
– diagnozę sytuacji, czyli ocenę pozycji strategicznej firmy,
– zaprojektowanie niezbędnych działań, czyli wybór strategii działania,
– przygotowanie planu działania firmy,
– wdrożenie tego planu,
– stałą i bieżącą kontrolę wykonywania planu.
Biznesplan jest dokumentem, w którym, na podstawie oceny pozycji strategicznej firmy,
określony jest sposób osiągania celów, przy uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań finansowych, marketingowych, organizacyjnych i technologicznych.
CZYM JEST Biznesplan?
Biznesplan to:
– przekształcenie pomysłu w jasny, ścisły i rzetelny plan funkcjonowania nowej firmy
na rynku lub realizacji nowego przedsięwzięcia w istniejącej firmie,
– kompleksowe spojrzenie na przedsięwzięcie gospodarcze – jego cele, działania, sposoby finansowania, metody zarządzania, schemat uruchomienia i rentownego funkcjonowania,
– źródło wiedzy o przedsięwzięciu dla ewentualnych inwestorów lub kredytodawców.
Biznesplan powinien być:
– wymierny i określony w czasie,
– elastyczny i wizjonerski,
– przejrzysty i zrozumiały.
33
Biznesplan pełni dwie podstawowe funkcje:
– wewnętrzną – jest wykorzystywany jako narzędzie niezbędne do skutecznego zarządzania firmą,
– zewnętrzną – jest dokumentem służącym do zdobywania środków zewnętrznych
na finansowanie przedsięwzięć.
JAK TWORZYĆ Biznesplan?
Tworzenie biznesplanu wiąże się z wieloma problemami. Osoby pracujące nad jego przygotowaniem powinny mieć odpowiednią wiedzę dotyczącą zarówno zasad jego tworzenia jak
i branży oraz przedsięwzięcia, którego będzie on dotyczył. Powinny jednak przede wszystkim
mieć przekonanie o rzeczywistej potrzebie wykonywanej pracy.
Często zdarza się, że przedsiębiorcy – „zmuszeni” do przygotowania biznesplanu (np. przez
bank, w którym chcą zaciągnąć kredyt) – zlecają wykonanie całej pracy zewnętrznym konsultantom. Nawet jeśli w ten sposób osiągną swój doraźny cel, tracą szansę na dokładne
przemyślenie wszystkich aspektów związanych ze startem lub rozwojem firmy oraz okazję do szerszego spojrzenia na swoją działalność, nie tylko poprzez pryzmat codziennych
problemów operacyjnych. Biznesplan powinien być opracowany przez kierownictwo firmy,
a konsultanci, których udział bywa często niezbędny, powinni ograniczyć się do nadzorowania procesu jego tworzenia, przekazania wiedzy o technikach i procedurach, zaopiniowania
powstałego planu i zasugerowania zmian.
Często pojawia się pytanie: jak obszerny i na ile dokładny powinien być Biznesplan? Odpowiedź na to pytanie jest również związana z koniecznością uświadomienia sobie celu, w jakim
przystępuje się do jego pisania. Stworzony materiał ma być dla przedsiębiorcy narzędziem
skutecznego zarządzania firmą. Musi wyczerpująco opisywać stan obecny i zamierzenia (wraz
z wynikającymi z różnych uwarunkowań wariantami). Jednocześnie musi być jasny, zwięzły
i przejrzysty, tak aby czytający go adresaci zewnętrzni rozumieli zawarte w nim koncepcje,
byli przekonani o potencjale i możliwościach przedsiębiorstwa oraz zdolności do realizacji
zamierzeń, nawet mimo ewentualnie występującego ryzyka.
Kolejne pytanie – czego oczekują od biznesplanu adresaci zewnętrzni? Takim adresatem
może być instytucja dysponująca środkami finansowymi ze źródeł pomocowych, przyznawanymi w formie grantów. W tym przypadku najistotniejsze dla odbiorcy będzie uzyskanie
przekonania, że przedsięwzięcie gwarantuje prawidłowe, zgodne z jego celami wykorzystanie środków oraz kontynuacje działań w przyszłości. Ważne z punktu widzenia dysponenta
środków pomocowych jest m.in. zagwarantowanie, że przedsięwzięcie leży w interesie gospodarki kraju lub regionu, przyniesie nowe miejsca pracy, oraz że zapewniony będzie wkład
innych środków pochodzących ze źródeł prywatnych.
Dla banków udzielających kredytów istotna będzie odpowiedź na pytanie – kiedy przedsięwzięcie zacznie przynosić pierwsze zyski, czy zapewni terminowe spłacanie odsetek,
czy jest w stanie przetrwać ewentualne niepowodzenia w trakcie realizacji, w jaki sposób
może zabezpieczyć spłatę zadłużenia.
34
Ewentualny inwestor oczekuje przede wszystkim gwarancji wysokiej stopy zwrotu zainwestowanego kapitału, a w przypadku funduszy inwestycyjnych – zdefiniowania „strategii wyjścia” z inwestycji, czyli terminu i formy zwrotu kapitału.
W każdym z powyższych przypadków należy oczywiście starać się, aby elementy interesujące adresata były odpowiednio wyeksponowane.
Dobry biznesplan musi być przejrzyście zaplanowany, napisany językiem precyzyjnym, jednak bez nadużywania specjalistycznego żargonu. Bardzo istotna z punktu widzenia czytelnika jest również atrakcyjna, lecz profesjonalna (bez nadmiaru ozdobników) forma graficzna
biznesplanu.
Na początku warto sporządzić analizę finansową. Analiza finansowa planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego powinna stanowić centralną część biznesplanu. Na podstawie
planowanej strategii działania szacowane są niezbędne nakłady inwestycyjne oraz planowane przychody i koszty działalności gospodarczej. Celem analizy ekonomiczno-finansowej
jest dostarczenie niezbędnych informacji do podjęcia decyzji inwestycyjnej. Prawidłowo
opracowana analiza znacznie ogranicza ryzyko niepowodzenia planowanej inwestycji.
Plan finansowy przedsięwzięcia inwestycyjnego powinien zawierać w szczególności analizę:
1. bieżącej sytuacji finansowej firmy;
2. wymaganych przez projekt nakładów inwestycyjnych;
3. źródeł finansowania inwestycji;
4. planu produkcji wyrobów gotowych oraz zakupu niezbędnych materiałów i towarów;
5. kosztów stałych i zmiennych prowadzonej działalności;
6. projekcji sprawozdań finansowych:
– rachunku zysków i strat,
– sprawozdania z przepływu środków pieniężnych,
– bilansu.
Pierwszą część analizy finansowej powinny stanowić założenia do biznesplanu, opracowane na podstawie:
– planu marketingowego,
– planu technicznego,
– planu organizacyjnego.
Nakłady inwestycyjne bezpośrednio związane są z rodzajem planowanego przedsięwzięcia
inwestycyjnego i obejmują inwestycje typu:
– odtworzeniowego, polegające na zastępowaniu zużytych lub przestarzałych urządzeń
nowymi;
– modernizacyjnego, powodujące zmniejszenie kosztów wytworzenia wyrobów;
– innowacyjnego, które służą modyfikacji wytwarzanych dotychczas wyrobów;
– rozwojowego, zwiększające potencjał produkcyjny (maszyny, sieć handlowa itp.).
35
Planowane nakłady inwestycyjne obejmują w szczególności:
1. Wydatki kapitałowe fazy przedrealizacyjnej, czyli nakłady na prace przygotowawcze:
– koszty studiów przedinwestycyjnych (projekty, wynagrodzenia konsultantów),
– badania wstępne,
– koszty organizacji spółki,
– koszty gromadzenia kapitału (emisji akcji).
2. Nakłady na zakup składników majątku trwałego:
– wydatki na zakup ziemi i przygotowania terenu,
– wydatki na budynki i prace inżynieryjno-budowlane,
– wydatki na zakup maszyn i urządzeń,
– wydatki na zakup wartości niematerialnych i prawnych.
3. Nakłady niezbędne do sfinansowania kapitału obrotowego, liczonego jako różnica
pomiędzy bieżącymi aktywami i bieżącymi zobowiązaniami.
Określenie źródeł finansowania
Źródła finansowania najczęściej obejmują:
1. Środki własne (wkłady pieniężne, aporty oraz zysk netto i amortyzacja).
2. Środki obce:
– kredyty krótkoterminowe,
– kredyty długoterminowe,
– pożyczki,
– leasing.
Zapotrzebowanie na środki obce i struktura źródeł finansowania znajduje swoje odzwierciedlenie w planie finansowym.
Prognozę przychodów ze sprzedaży opracować należy w oparciu o plan marketingowy,
uwzględniający w szczególności:
– zdolności produkcyjne zakładu,
– prognozy popytu rynkowego na produkowane wyroby lub towary będące przedmiotem sprzedaży.
Analiza kosztów planowanej działalności gospodarczej dokonana powinna być w podziale na koszty stałe i zmienne.
Pod pojęciem kosztów zmiennych należy rozumieć te z nich, których kwota zmienia się wraz
ze zmianą wielkości produkcji.
Do kosztów zmiennych zalicza się w szczególności:
– koszty zużycia materiałów i surowców,
– koszty energii bezpośredniej,
– płace bezpośrednie wraz z narzutami,
– inne koszty bezpośrednie (obróbka obca, usługi podwykonawców itp.).
36
Szacunki kosztów produkcji należy oprzeć na wielkościach wynikających z zakładanych zdolności produkcyjnych i technologii produkcji.
Koszty stałe są to koszty, których wielkość nie ulega zmianie wraz ze zmianą produkcji, należą
do nich:
– czynsze i inne opłaty,
– koszty płac pracowników pośrednio produkcyjnych wraz z narzutami,
– koszty transportu,
– koszty telekomunikacji,
– ubezpieczenia rzeczowe,
– koszty promocji i reklamy,
– koszty finansowe – odsetki od kredytów,
– podatki zaliczone w koszty,
– koszty utrzymania biura.
W oparciu o powyższe założenia i szacunki należy dokonać projekcji podstawowych
sprawozdań finansowych, dotyczących realizowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego, na okres od 3 do 10 lat.
Rachunek zysków i strat jest sprawozdaniem finansowym, który wskazuje zależności pomiędzy przychodami ze sprzedaży a kosztami prowadzonej działalności gospodarczej. Pokazuje on w syntetyczny sposób kształtowanie się wyniku finansowego firmy.
Rachunek zysków i strat obejmuje w szczególności pozycje zawarte w poniższej tabeli.
Tabela 1. Rachunek zysków i strat
A
Przychody ze sprzedaży produktów i towarów
ujmuje się w cenach netto, a więc po odjęciu
obciążeń obowiązkowych (podatek VAT)
Dane z prognozy przychodów ze sprzedaży
B
Koszty zmienne
Dane z prognozy kosztów
C
Marża brutto
A-B
D
Koszty stałe bez kosztów finansowych
i amortyzacji
E
Zysk operacyjny
C-D
F
Amortyzacja
G
Koszty finansowe
Dane z harmonogramu spłaty kredytu
H
Zysk brutto
E-F-G
I
Podatek dochodowy od osób prawnych
lub fizycznych
H x stopa podatku dochodowego
J
ZYSK NETTO
H-I
W analizie wyniku finansowego bardzo ważna jest ocena stabilności osiąganych przychodów
i kosztów planowanej działalności gospodarczej.
37
Bilans firmy przedstawia z jednej strony składniki majątkowe jednostki gospodarczej (aktywa), a z drugiej strony źródła finansowania majątku (pasywa).
Poszczególne pozycje aktywów i pasywów wykazywane są w kolejności zgodnej z przyjętymi ogólnie zasadami, którymi są:
– w zakresie aktywów – zasada wzrastającej płynności,
– w zakresie pasywów – zasada rosnącego stopnia wymagalności.
Uproszczony schemat bilansu przedstawia poniższa tabela.
Tabela 2. Bilans
AKTYWA
PASYWA
I. MAJĄTEK TRWAŁY
I. KAPITAŁ WŁASNY
1. Wartości niematerialne i prawne
1. Kapitał podstawowy
2. Rzeczowy majątek trwały
2. Kapitał zapasowy
3. Finansowy majątek trwały
3. Kapitał rezerwowy
4. Należności długoterminowe
4. Wynik finansowy
II. MAJĄTEK OBROTOWY
II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE
1. Zapasy
III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE
2. Należności i roszczenia
3. Papiery wartościowe przeznaczone
do obrotu
4. Środki pieniężne
RAZEM AKTYWA
RAZEM PASYWA
Bilans pozwala uzyskać informacje na temat struktury majątku firmy oraz struktury źródeł
finansowania. Szczególnie ważne są relacje pomiędzy majątkiem trwałym i majątkiem obrotowym oraz kapitałami własnymi i kapitałami obcymi (zobowiązaniami).
Rachunek z przepływów środków pieniężnych jest sprawozdaniem finansowym, ujmującym zmiany w stanie środków pieniężnych, ze wskazaniem na źródła ich zwiększeń i zmniejszeń oraz na kierunki ich wykorzystania.
Analiza przepływów pieniężnych umożliwia ocenę:
– zapotrzebowania na zewnętrzne źródła finansowania,
– możliwości kreowania gotówki przez firmę,
– zdolności do regulowania zobowiązań,
– zdolności kredytowej – możliwość obsługi zadłużenia,
– efektów działalności finansowej i inwestycyjnej.
Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych sporządza się zwykle w oparciu o metodę pośrednią lub bezpośrednią.
38
Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych wg metody pośredniej przedstawia poniższa tabela.
Tabela 3. Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych – wariant 1
Lp.
Pozycja
A
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
1.
Zysk netto
2.
Amortyzacja
3.
Zmiana stanu zapasów
4.
Zmiana stanu należności
5.
Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych
B
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
1.
Nabycie/Sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych
2.
Nabycie/Sprzedaż składników rzeczowego majątku trwałego
3.
Nabycie/Sprzedaż składników finansowego majątku trwałego
C
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
1.
Zmiana stanu zadłużenia krótkoterminowego
2.
Zmiana stanu zadłużenia długoterminowego
3.
Spłata odsetek
4.
Wypłata dywidend
5.
Zmiana stanu funduszy i kapitałów
D
Zmiana stanu środków pieniężnych netto (A+/- B+/-C)
E
Środki pieniężne na początek roku obrotowego
F
Środki pieniężne na koniec roku obrotowego
Zestawienie sprawozdania z przepływów środków pieniężnych wg metody bezpośredniej
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 4. Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych – wariant 2
Lp.
Pozycja
I
Gotówka początkowa
II
Wpływy gotówki
1.
Sprzedaż za gotówkę
2.
Spłaty bieżących należności
3.
Sprzedaż majątku trwałego
4.
Zwiększenie kapitału
39
5.
Kredyt
6.
Odsetki od lokat i rachunku bieżącego
7.
Pozostałe wpływy
III
Gotówka do dyspozycji
IV
Wydatki gotówkowe
1.
Zakup materiałów, surowców, towarów
2.
Spłata zobowiązań
3.
Wynagrodzenia
4.
Narzuty na wynagrodzenia
5.
Czynsze
6.
Transport
7.
Energia/woda/gaz
8.
Opłaty telekomunikacyjne
9.
Ubezpieczenia rzeczowe
10.
Administracja
11.
Reklama
12.
Podatki zaliczone w koszty
13.
Spłata kredytu – rata kapitałowa
14.
Spłata kredytu – odsetki
15.
Opłaty leasingowe
16.
Wydatki inwestycyjne
17.
Zmniejszenie kapitału
18.
Dywidenda
19.
Przyrost kapitału obrotowego
20.
Inne wydatki
V
Saldo końcowe gotówki III-IV
Analiza finansowa rachunku zysków i strat oraz bilansu pozwala na określenie sytuacji finansowej firmy, w tym wypłacalności i zyskowności zainwestowanego kapitału oraz umożliwia
wyznaczenie rentowności prowadzonej działalności gospodarczej.
1.BILANS jest zestawieniem stanu majątku (aktywów) i źródeł jego pochodzenia (pasywów)
na koniec okresu sprawozdawczego.
Analiza bilansu obejmuje dwa etapy:
1. Wstępną analizę bilansu, która polega na ustaleniu:
– struktury majątkowej firmy w oparciu o wskaźniki struktury aktywów,
– struktury kapitałowej firmy na podstawie wskaźników struktury pasywów.
40
2. Analizy wskaźnikowej bilansu w celu określenia relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi składnikami majątku firmy i źródeł jego finansowania.
Badanie bilansu może przybrać formę analizy statycznej lub dynamicznej. Analiza statyczna
polega na ocenie struktury aktywów i pasywów w oparciu o jeden okres sprawozdawczy.
Analiza dynamiczna dostarcza informacji na temat trendów występujących w majątku jednostki gospodarczej i źródeł jego pochodzenia, w oparciu o następujące po sobie okresy
sprawozdawcze.
Struktura majątkowa obejmuje majątek trwały i majątek obrotowy, natomiast struktura pasywów odzwierciedla źródła pochodzenia aktywów, które w oparciu o kryterium własności
obejmują kapitały własne i kapitały obce.
Analiza struktury aktywów powinna obejmować, obok oceny udziału poszczególnych składników aktywów w sumie bilansowej, określenie relacji majątku trwałego do majątku obrotowego. Świadczy ona o stopniu unieruchomienia środków w firmie oraz stanowi podstawę
do oceny elastyczności firmy i stopnia ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej (im
wyższy udział majątku trwałego, tym mniejsze możliwości generowania przychodów).
Struktura kapitałowa przedstawia podstawę finansową, na której oparta jest działalność gospodarcza firmy. Wysoki stan kapitałów własnych w porównaniu do kapitałów obcych świadczy o silnych podstawach finansowych firmy. Natomiast zbyt duże zaangażowanie zobowiązań powoduje większe obciążenie przedsiębiorstwa odsetkami oraz zmniejsza niezależność
finansową prowadzonej działalności gospodarczej.
Udział poszczególnych pozycji aktywów i pasywów w sumie bilansowej uzależniony
jest od rodzaju prowadzonej działalności.
Zestawienie wskaźników struktury przedstawia poniższa tabela.
Nazwa wskaźnika
Sposób jego ustalania
WKAŹNIKI STRUKTURY AKTYWÓW
Udział majątku trwałego w aktywach
ogółem
majątek trwały/aktywa ogółem x 100%
Udział wartości niematerialnych
w aktywach ogółem
wartości niematerialne i prawne/aktywa ogółem x 100%
Udział rzeczowego majątku trwałego
w aktywach ogółem
rzeczowy majątek trwały/aktywa ogółem x 100%
Udział finansowego majątku trwałego
w aktywach ogółem
finansowy majątek trwały/aktywa ogółem x 100%
Udział należności długoterminowych
w aktywach ogółem
należności długoterminowe/aktywa ogółem x 100%
Udział majątku obrotowego
w aktywach ogółem
majątek obrotowy/aktywa ogółem x 100%
41
Udział zapasów w aktywach ogółem
zapasy/aktywa ogółem x 100%
Udział należności i roszczeń
w aktywach ogółem
należności i roszczenia/aktywa ogółem x 100%
Udział papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu w aktywach
ogółem
papiery wartościowe przeznaczone do obrotu/aktywa
ogółem x 100%
Udział środków pieniężnych
w aktywach ogółem
Środki pieniężne/Aktywa ogółem x 100%
WSKAŹNIKI STRUKTURY PASYWÓW
Udział kapitałów własnych w pasywach
kapitały własne/pasywa ogółem x 100%
ogółem
Udział zobowiązań długoterminowych
w pasywach ogółem
zobowiązania długoterminowe/pasywa ogółem x 100%
Udział zobowiązań krótkoterminowych
zobowiązania krótkoterminowe/pasywa ogółem x 100%
w pasywach ogółem
Analiza wskaźnikowa bilansu ma na celu określenie struktury kapitałowo-majątkowej bilansu, która odzwierciedla poziome powiązania pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów
i pasywów.
Złota reguła bilansowa mówi, że majątek trwały, obciążony wysokim ryzykiem powinien być
w pełni sfinansowany kapitałem własnym, co świadczy o niezależności finansowej firmy.
Natomiast majątkowi obrotowemu odpowiadać powinny zobowiązania krótkoterminowe.
Do oceny wzajemnego związku pomiędzy aktywami i pasywami wykorzystuje się wskaźniki
zawarte w poniższej tabeli.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym
kapitał własny/majątek trwały x 100%
Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałami krótkoterminowymi
kapitał krótkoterminowy/majątek
obrotowy x 100%
Relacja majątku obrotowego do zobowiązań krótkoterminowych określa poziom płynności finansowej, która mierzy zdolność firmy do wywiązywania się z bieżących zobowiązań.
W tym celu wykorzystywane są poszczególne składniki majątku obrotowego, począwszy
od zapasów, poprzez należności krótkoterminowe oraz środki pieniężne, które mogą być
szybko zamienione na gotówkę.
Istotnym miernikiem płynności w firmie jest poziom kapitału pracującego, który pokazuje wartość tej części majątku obrotowego, która pozostała po uregulowaniu zobowiązań bieżących.
Wskaźniki płynności wymienione w poniższej tabeli wskazują, w jakim stopniu poszczególne
składniki aktywów bieżących pokrywają bieżące zobowiązania.
42
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik bieżący (wskaźnik płynności III stopnia)
Optymalna wielkość
Aktywa bieżące/Zobowiązania
bieżące
1,2-2,0
Wskaźnik szybki (wskaźnik płynno- (Aktywa bieżące – Zapasy)/Zobości II stopnia – quick ratio)
wiązania bieżące
Wskaźnik płynności gotówkowej
(wskaźnik płynności I stopnia)
(Środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe)/Zobowiązania bieżące
Kapitał obrotowy (pracujący)
Aktywa bieżące – Zobowiązania
bieżące
1,0-1,2
0,2
Dodatnia wartość
Rozszerzeniem analizy płynności firmy jest analiza sprawności działania, która pokazuje efektywność wykorzystania składników majątku firmy w oparciu o wskaźniki rotacji, wymienione
w poniższej tabeli.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik rotacji zapasów
Sprzedaż netto*/Średni stan zapasów
Wskaźnik rotacji zapasów w dniach
360/wskaźnik rotacji zapasów lub Średni stan zapasów x
360/Sprzedaż netto*
Wskaźnik rotacji należności
Sprzedaż netto/Średni stan należności
Wskaźnik rotacji należności w dniach
360/wskaźnik rotacji należności lub Średni stan należności
x 360/Sprzedaż netto
Okres spłaty zobowiązań w dniach
Średni stan zobowiązań bieżących x 360 dni/Sprzedaż
netto
Cykl środków pieniężnych
Wskaźnik rotacji zapasów w dniach + wskaźnik rotacji
należności w dniach – okres spłaty zobowiązań w dniach
*lub koszty sprzedanych towarów i produktów
Wskaźnik cyklu środków pieniężnych pokazuje, jaki okres czasu upływa od momentu odpływu gotówki przeznaczonej do spłaty zobowiązań do momentu przypływu gotówki z pobranych należności.
2. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT jest obok bilansu jednym z najważniejszych sprawozdań
finansowych sporządzanych na koniec okresu sprawozdawczego. Grupuje on przychody
i koszty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz pozwala na określenie wyniku finansowego na koniec roku bilansowego.
Analiza rachunku zysków i strat, podobnie jak bilansu, może przybrać formę analizy statycznej lub dynamicznej. Analiza statyczna dostarczy informacji na temat podstawowych
wielkości wpływających na kształt ostatecznego wyniku finansowego w bieżącym okresie
sprawozdawczym. Analiza dynamiczna ma na celu określenie trendów zachodzących w przychodach i poszczególnych grupach kosztów.
Najistotniejszym elementem analizy finansowej jest analiza rentowności prowadzonej
działalności w oparciu o bilans i rachunek zysków i strat. Generowanie dochodu związane
43
jest bezpośrednio z finansowaniem inwestycji, a więc odzwierciedla możliwości wzrostu
i rozwoju firmy.
Analiza rentowności może być prowadzona w trzech obszarach:
– rentowności sprzedaży,
– rentowności majątku,
– rentowności kapitału.
Rentowność sprzedaży informuje o wartości zysku operacyjnego, zysku brutto, czy też zysku
netto przypadającego na każdą złotówkę sprzedanych towarów i produktów.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik rentowności operacyjnej
zysk operacyjny/przychody ze sprzedaży x 100%
Wskaźnik rentowności brutto
zysk brutto/przychody ze sprzedaży x 100%
Wskaźnik rentowności netto
zysk netto/przychody ze sprzedaży x 100%
Rentowność majątku odzwierciedla efektywność firmy w zakresie generowania zysku. Wymienione poniżej wskaźniki określają jaka kwota zysku operacyjnego lub zysku netto przypada na jednostkę zaangażowanego kapitału.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik rentowności operacyjnej majątku
zysk operacyjny/aktywa ogółem x 100%
Wskaźnik rentowności netto majątku (ROA)
zysk netto/aktywa x 100%
Rentowność kapitału własnego ilustruje możliwość firmy do generowania zysku z zainwestowanego przez akcjonariuszy kapitału własnego oraz określa, jaka kwota zysku netto przypada na jednostkę zainwestowanego przez akcjonariuszy kapitału.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik rentowności kapitału własnego
zysk netto/kapitał własny x 100%
Z punktu widzenia celu opracowania biznesplanu, jakim jest przede wszystkim pozyskanie
zewnętrznego wsparcia finansowego, konieczna jest również ocena zadłużenia przedsiębiorstwa oraz zdolności firmy do obsługi długu.
44
W tym celu wykorzystuje się wskaźniki mierzące stopień zasilania firmy przez zewnętrzne
źródła finansowania, przedstawione w poniższych tabelach.
Nazwa wskaźnika
Wskaźnik ogólnego zadłużenia
Wskaźnik zobowiązania długoterminowego
Optymalna
wielkość
zobowiązania ogółem/aktywa
0,55-0,65
zobowiązania długoterminowe/
kapitał własny
0,5-1,0
zobowiązania ogółem/kapitał
własny
0,5-1,0
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego
Wymienione powyżej wskaźniki określają strukturę finansowania prowadzonej działalności
gospodarczej i wskazują na udział zobowiązań w majątku całkowitym i kapitale własnym firmy. Relacje te określają stopień ryzyka finansowego i w dużym stopniu decydują o możliwości dalszego pozyskiwania środków pieniężnych z zewnętrznych źródeł finansowania.
Dalsza analiza struktury finansowej powinna obejmować zdolność firmy do obsługi długu.
Do oceny możliwości zwrotu uzyskanych przez firmę środków pieniężnych z zewnętrznych
źródeł finansowania wykorzystuje się szereg wskaźników (patrz poniższa tabela).
Optymalna
wielkość
Wskaźnik pokrycia obsługi długu I
(zysk operacyjny + odsetki)/
(bieżąca rata kredytu + odsetki)
1,3-2,5
Wskaźnik pokrycia obsługi długu II
zysk netto/(bieżąca rata kredytu
+ odsetki)
Wyższa od 1,0
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow
(zysk netto+amortyzacja)/
(bieżąca rata kredytu + odsetki)
Optymalna
wartość wskaźnika 1,5
Nazwa wskaźnika
Załącznik nr 1. Analiza sprawozdań finansowych na przykładzie
Rachunek zysków i strat na dzień 31.12.2001 r.
Lp.
Wyszczególnienie
31.12.2001
A
Przychody ze sprzedaży produktów i towarów
350 000
B
Koszty zmienne
250 000
C
Marża brutto
100 000
D
Koszty stałe bez kosztów finansowych i amortyzacji
30 000
E
Zysk operacyjny
70 000
F
Amortyzacja
10 000
G
Koszty finansowe
20 000
H
Zysk brutto
40 000
45
I
Podatek dochodowy od osób prawnych lub fizycznych
13 600
J
ZYSK NETTO
26 400
Bilans na dzień 31.12.2001 r.
Wyszczególnienie
I. MAJĄTEK TRWAŁY
1. Wartości niematerialne i prawne
31.12.2001
Wskaźniki
strukturalne
152 740
44,56%
15 000
4,38%
2. Rzeczowy majątek trwały
125 740
36,69%
3. Finansowy majątek trwały
10 000
2,92%
4. Należności długoterminowe
2 000
0,58%
II. MAJĄTEK OBROTOWY
190 000
55,44%
1. Zapasy
100 000
29,18%
2. Należności i roszczenia
60 000
17,51%
3. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
10 000
2,92%
4. Środki pieniężne
20 000
5,84%
RAZEM AKTYWA
342 740
–
I. KAPITAŁ WŁASNY
192 740
56,24%
1. Kapitał podstawowy
150 000
43,76%
10 000
2,92%
2. Kapitał zapasowy
3. Kapitał rezerwowy
4. Wynik finansowy
II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE
III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE
RAZEM PASYWA
6 340
1,85%
26 400
7,70%
100 000
29,18%
50 000
14,59%
342 740
–
Informacje dodatkowe
Wartość zapasów na dzień 31.12.2000
80 000
Wartość należności na dzień 31.12.2000
55 000
Wartość zobowiązań na dzień 31.12.2000
45 000
Bieżąca rata kredytu
20 000
46
Analiza wskaźnikowa
Lp.
Nazwa wskaźnika
31.12.2001
Analiza wskaźnikowa bilansu
1.
Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym
2.
Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego kapitałami krótkoterminowymi
126,19%
26,32%
Wskaźniki płynności
3.
Wskaźnik bieżący (wskaźnik płynności III stopnia)
3,8
4.
Wskaźnik szybki (wskaźnik płynności II stopnia – quick ratio)
1,8
5.
Wskaźnik płynności gotówkowej (wskaźnik płynności I stopnia)
0,6
6.
Kapitał obrotowy (pracujący)
140000
Wskaźniki sprawności działania
7.
3,89
8.
Wskaźnik rotacji zapasów w dniach
92,57
9.
6,09
10.
Wskaźnik rotacji należności w dniach
59,14
11.
Okres spłaty zobowiązań w dniach
48,86
12.
Cykl środków pieniężnych
102,86
Wskaźniki rentowności
13.
Wskaźnik rentowności operacyjnej
20,00%
14.
Wskaźnik rentowności brutto
11,43%
15.
Wskaźnik rentowności netto
7,54%
16.
Wskaźnik rentowności operacyjnej majątku
20,42%
17.
Wskaźnik rentowności netto majątku (ROA)
7,70%
18.
Wskaźnik rentowności kapitału własnego
13,70%
Wskaźniki zadłużenia
19.
Wskaźnik ogólnego zadłużenia
0,44
20.
Wskaźnik zobowiązania długoterminowego
0,52
21.
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego
0,78
Zdolność do obsługi długu
22.
Wskaźnik pokrycia obsługi długu I
2,25
23.
Wskaźnik pokrycia obsługi długu II
0,66
24.
Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow
0,91
47
WNIOSKI
Analiza wskaźnikowa sprawozdań finansowych wskazuje na dobrą sytuację finansową firmy.
Analiza wskaźnikowa indykuje prawidłowe relacje pomiędzy majątkiem firmy i źródłami
ich finansowania. Kapitały własne w pełni finansują majątek trwały, o czym świadczy wskaźnik
pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym w wysokości 126,19%. Również majątek obrotowy jest jedynie w części finansowany przez kapitały krótkoterminowe, co odzwierciedla
niezależność finansową przedsiębiorstwa i stwarza firmie korzystną pozycję w razie trudności
finansowych. Potwierdza to dodatni poziom kapitału obrotowego w wysokości 140 000.
Korzystną sytuację finansową firmy potwierdzają ponadto wskaźniki płynności, których wartości kształtują się na poziomie zapewniającym pełną zdolność do terminowej spłaty zobowiązań.
Wskaźniki efektywności gospodarowania wskazują na umiarkowaną efektywność wykorzystania składników majątku firmy. Niskie poziomy wskaźników rotacji zapasów i należności
wskazują na konieczność dokładnej analizy stanu zapasów i należności.
Rentowność sprzedaży kształtuje się na poziomie przybliżonym do średniej w branży (wskaźniki rentowności sprzedaży należy porównywać do średniej z branży). Niekorzystnie natomiast
kształtuje się wysokość wskaźnika rentowności kapitału całkowitego (7,7%), który jest niższy
od oprocentowania kredytu i tym samym zaniża wysokość rentowności kapitałów własnych.
Wskaźniki zadłużenia i obsługi długu kształtują się w granicach, które można uznać za optymalne.
48
3. Przykłady z grupy „Inwestowanie”
3.1. Biznesplan dla małych i średnich przedsiębiorstw
– analiza finansowa przedsięwzięcia inwestycyjnego
Autor: Jacek Słowik
Nazwa ośrodka: Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR „Inwestor” Sp. z o.o.
w Rudzie Śląskiej, PARP
Aktualizacja:
Agencja Rozwoju Regionlanego „Arleg” S.A. w Legnicy
Analiza finansowa podstawowych sprawozdań finansowych
Jest regułą na całym świecie, iż przystąpienie do inwestycji poprzedzone jest opracowywaniem biznesplanu celem przedstawienia go kierownictwu lub poddania go ocenie innych
instytucji, np. instytucji kredytujących.
Jednym z najistotniejszych etapów oceny biznesplanu jest analiza podstawowych sprawozdań finansowych, będąca częścią analizy finansowo-majątkowej, której celem jest ustalenie:
– efektywności finansowej (zdolności do generowania zysków),
– płynności finansowej (zdolności do niezakłóconego regulowania bieżących zobo
wiązań),
– wypłacalności i wiarygodności kredytowej, określonej przez strukturę finansowania
majątku wnioskodawcy i poziom zadłużenia,
– prawidłowości źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa,
– ekonomicznej efektywności wykorzystania majątku,
– możliwości obsługi wszystkich długów w oparciu o prawidłowe źródła tej spłaty.
Analiza finansowo-majątkowa obejmuje:
– analizę bilansu,
– analizę przychodów, kosztów i wyniku finansowego,
– analizę obsługi długu i kalkulację wskaźnika DSCR.
Analiza bilansu
Bilans jest to wartościowe zestawienie środków gospodarczych (czyli aktywów) oraz źródeł ich pochodzenia (czyli pasywów) sporządzone na określony dzień i w ściśle określonej
formie.
49
W ramach oceny bilansu dokonuje się analizy pionowej i poziomej oraz analizy dynamiki
i kierunku zmian wielkości, struktury i źródeł finansowania majątku, kapitału obrotowego,
wskaźników bieżącej i wysokiej płynności.
Analiza pionowa
Analiza pionowa polega na ocenie wielkości i struktury aktywów i pasywów. Struktura ustalana jest poprzez odniesienie poszczególnych grup aktywów i pasywów do ogólnej sumy
bilansowej.
Analiza aktywów wskazuje na rodzaj, skalę prowadzonej działalności oraz możliwość dostosowania się do warunków rynkowych w zależności od tego, czy w aktywach dominuje majątek trwały czy obrotowy.
Analiza pasywów pozwala ocenić relację kapitałów własnych i obcych.
Analiza pozioma
Analiza pozioma polega na ustaleniu struktury finansowania aktywów i stopnia zaangażowania kapitału własnego w finansowanie aktywów.
W ramach analizy dokonuje się również ustalenia:
– wielkości kapitału obrotowego netto,
– wskaźnika bieżącej płynności,
– wskaźnika wysokiej płynności,
– wskaźnika „dług/aktywa”.
Kapitał obrotowy netto
Kapitał obrotowy netto jest częścią kapitału ogólnego firmy, zaangażowanego w finansowanie środków obrotowych potrzebnych do prowadzenia działalności i stanowi różnicę między
wartością bieżących aktywów oraz krótkoterminowych zobowiązań.
Do jego wyliczenia stosuje się następującą formułę:
KAPITAŁ OBROTOWY NETTO = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności
+ zapasy) – (zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty
krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).
Bieżąca część kredytów długoterminowych oznacza sumę rat kapitałowych, przypadającą
do spłaty w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Kapitał obrotowy netto powinien mieć wartość dodatnią. Wartość ujemna kapitału wskazuje
na niską zdolność do regulowania bieżących zobowiązań i nieprawidłowe zarządzanie finansowe w firmie (np. zakup środków trwałych ze środków obrotowych).
50
Wskaźnik bieżącej płynności
Wskaźnik bieżącej płynności informuje o zdolności podmiotu do spłaty krótkoterminowych
zobowiązań z zasobów obrotowych. Wskaźnik ten informuje, ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania. Przy określaniu wzorcowej wielkości tego wskaźnika przyjęto, iż
z uwagi na rozbieżności czasowe pomiędzy uzyskiwanymi wpływami z działalności a terminami płatności zobowiązań – środki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania. Zadowalający poziom wskaźnika mieści się w granicach 1,2 -2,0.
Zbyt wysoka wartość wskaźnika świadczy o nadmiernej płynności, co może niekorzystnie
wpływać na rentowność firmy.
Natomiast niski poziom wskaźnika informuje, że przedsiębiorstwo nie posiada wystarczających zasobów finansowych do spłacenia bieżących zobowiązań.
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności + zapasy): (zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).
Ocena zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się z bieżących zobowiązań dokonywana jest przy użyciu wskaźników wyrażających stosunek środków obrotowych, o określonym
stopniu płynności, do zobowiązań bieżących, obliczonych w oparciu o dane liczbowe pochodzące z bilansu i rachunku wyników.
Wskaźnik wysokiej płynności (quick ratio)
Wskaźnik wysokiej płynności informuje, jaki jest stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych płynnym majątkiem obrotowym. Z aktywów bieżących wyłączone są zapasy, gdyż
przyjmuje się, iż nie mogą one być szybko zamienione na gotówkę. Ponadto część zapasów
może być przestarzała, trudna do sprzedaży. Wartość wskaźnika powinna oscylować wokół 1.
Do jego obliczenia stosowana jest poniższa formuła:
WSKAŹNIK WYSOKIEJ PŁYNNOŚCI = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności): (zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).
Istotny wpływ na kształtowanie wskaźnika mają: rodzaj prowadzonej działalności i warunki
rozliczeń z dostawcami i odbiorcami; wpływa to na jego silne zróżnicowanie w zależności
od branży.
Wskaźnik „dług/aktywa”
Wskaźnik “dług/aktywa” informuje o stopniu zadłużenia firmy. Obliczany jest według formuły:
DŁUG/AKTYWA = (zobowiązania + kredyty): aktywa ogółem
51
Im wskaźnik długu jest wyższy, tym większe ryzyko działalności firmy ponoszą kredytodawcy.
Należy mieć jednak na uwadze, że (w warunkach działania dźwigni finansowej) wykorzystanie obcych kapitałów może wpływać korzystnie na zyskowność kapitałów własnych.
Analiza przychodów, kosztów i wyniku finansowego
W ramach analizy przychodów, kosztów i wyniku finansowego dokonuje się oceny ich poziomu, dynamiki i struktury.
Analiza dynamiki przychodów
Analiza dynamiki przychodów dokonywana jest na podstawie relacji średniomiesięcznych
przychodów w bieżącym i poprzednim roku. Porównanie wskaźnika dynamiki przychodów
m. in. ze wskaźnikiem inflacji w kraju pozwala na ocenę rzeczywistego wzrostu (spadku) wolumenu przychodów.
Analiza struktury kosztów
W ramach analizy struktury kosztów należy zbadać przyczyny istotnych zmian udziału poszczególnych rodzajów kosztów w obrotach oraz wzrostu lub udziału ogólnej kwoty kosztów
w obrotach w stosunku do okresu poprzedniego.
Poziom strat nadzwyczajnych
W przypadku wysokiego poziomu strat nadzwyczajnych (odsetki karne od kredytów i pożyczek, odsetki za zwłokę itp.) oraz kosztów, niestanowiących w świetle przepisów podatkowych kosztów uzyskania przychodów, należy ocenić ich źródło, charakter i trwałość.
Koszty operacyjne
Dokładnej analizie powinny być poddane koszty operacyjne, które miały charakter wydatków jednorazowych (np. zakup wyposażenia, narzędzi, naprawy, remonty) lub też nie będą
występować w dalszych okresach ze względu na wprowadzone przez firmę zmiany lub zakończenie pewnych zdarzeń gospodarczych (np. wykup dzierżawionych nieruchomości,
zmiana technologii produkcji, zakończenie leasingu).
Ustalenie zysku
Dla właściwego ustalenia zysku zatrzymanego w trakcie roku, w odniesieniu do podmiotów
prowadzących księgowość w formie księgi przychodów i rozchodów, podatek dochodowy
powinien być przyjmowany nie w wielkości należnej zaliczki, wynikającej z różnicy przychodów i rozchodów, lecz w wysokości uwzględniającej różnicę remanentu zapasów na początek i koniec prezentowanego okresu. Podatek ten należy oszacować na podstawie danych
wnioskodawcy o wielkości zapasów.
52
Przy ocenie należnego podatku nie należy również uwzględniać ulg, które zostały wykorzystane lub nie będą występować w dalszych okresach.
Źródła nadwyżki finansowej
Wydatki jednorazowe i oszczędności w kosztach operacyjnych, zapłacone odsetki od kredytów i pożyczek, amortyzacja i zysk stanowią podstawowe źródła nadwyżki finansowej
(gotówki) przeznaczonej na obsługę finansowania, dlatego też ich weryfikacja przez inspektora kredytowego powinna być przeprowadzona w sposób szczególnie dokładny i oparta
na właściwie udokumentowanych danych.
Obliczanie i ocena wskaźników
Na podstawie danych bilansu oraz zestawienia przychodów, kosztów i wyniku finansowego
obliczane są wskaźniki:
– rotacji należności,
– rotacji zobowiązań,
– rotacji zapasów,
– zwrotu z aktywów,
– dług/wartość netto
– dynamiki przychodów.
Wskaźniki podlegają ocenie przez ich porównanie z:
typowymi lub średnimi wartościami dla danej branży, wartościami tych wskaźników, charakteryzującymi działalność firmy w poprzednim okresie.
Wskaźnik rotacji należności informuje, jaki jest średni cykl spływu należności (okres kredytowania odbiorców i zamrożenia środków pieniężnych). Obliczany jest według następującej
formuły:
WSKAŹNIK ROTACJI NALEŻNOŚCI = (należności od odbiorców: przychód ze sprzedaży) x ilość
dni w okresie badanym
Jeśli wskaźnik obliczany jest dla okresu krótszego niż rok, w formule uwzględnia się przychody dotyczące tego okresu i ilość dni wynikającą z przemnożenia ilości miesięcy razy 30 dni.
Przy ocenie wskaźnika należy uwzględniać rodzaj działalności i warunki przyjęte przez firmę w rozliczeniach z odbiorcami. Za prawidłowy w warunkach krajowych można uznać cykl
do 60 dni.
Rotacja przekraczająca 60 dni, jeśli nie wynika z uzgodnionych z odbiorcami terminów płatności, wskazywać może na trudności płatnicze odbiorców, niską atrakcyjność rynkową wyrobów (towarów, usług) klienta lub wykorzystywanie monopolistycznej pozycji odbiorców,
53
związanej z wysoką koncentracją sprzedaży na rzecz ograniczonej ilości kontrahentów. Wymaga pogłębienia analizy.
Wskaźnik rotacji zobowiązań
Wskaźnik rotacji zobowiązań informuje, jaki jest średni cykl regulowania zobowiązań wobec
dostawców (kredyt dostawców). Obliczany jest według następującej formuły:
WSKAŹNIK ROTACJI ZOBOWIĄZAŃ = (zobowiązania wobec dostawców : wydatki na zakup
surowców/towarów) x ilość dni w okresie badanym.
Rotacja przekraczająca 60 dni, jeśli nie wynika z terminów płatności uzgodnionych z dostawcami, może wskazywać na problemy z płynnością finansową firmy i powinna być poddana
pogłębionej analizie.
Wskaźniki rotacji należności i zobowiązań powinny być zbliżone do cykli uzgodnionych z dostawcami i odbiorcami w umowach. Dla oceny prawidłowości tych wskaźników należy je porównać ze wskaźnikami osiąganymi przez firmy o podobnej działalności i wielkości.
Wskaźnik rotacji zapasów informuje, w jakim czasie firma zużywa posiadane zapasy przy
określonym poziomie produkcji lub sprzedaży. Obliczany jest według następującej formuły:
WSKAŹNIK ROTACJI ZAPASÓW = (zapasy : koszty surowców/koszty zakupu towarów) x ilość
dni w okresie badanym.
Wysoki poziom tego wskaźnika może wynikać z sezonowości produkcji/sprzedaży lub wskazywać na problemy ze sprzedażą wyrobów lub towarów i wymaga pogłębienia analizy.
Wskaźnik zwrotu z aktywów
Wskaźnik zwrotu z aktywów pozwala ocenić efektywność działania kierownictwa firmy. Obliczany jest według formuły:
WSKAŹNIK ZWROTU Z AKTYWÓW = zysk zatrzymany : aktywa ogółem
Poziom tego wskaźnika jest wrażliwy na zmiany struktury źródeł finansowania oraz na metody naliczania podatku dochodowego.
Wskaźnik „dług/wartość netto”
Wskaźnik „dług/wartość netto” pokazuje strukturę finansowania oraz informuje, w jakim
stopniu kapitał firmy zabezpiecza udzielone kredyty i w jakim stopniu chroni kredytodawcę
przed poniesieniem strat. Obliczany jest według formuły:
54
DŁUG/WARTOŚĆ NETTO = (zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli + kredyty) : (wartość
netto + zysk zatrzymany).
Za korzystny uważa się poziom niższy od 1,0.
Wskaźnik wyższy od 1,0 świadczy o istotnym uzależnieniu od obcych źródeł finansowania
oraz może wskazywać na powstanie zagrożenia dla wypłacalności firmy.
Wskaźnik dynamiki przychodów
Wskaźnik dynamiki przychodów informuje o stopniu rozwoju działalności podmiotu gospodarczego. Obliczany jest według następującej formuły:
WSKAŹNIK DYNAMIKI PRZYCHODÓW = (średniomiesięczne przychody w bieżącym roku :
średniomiesięczne przychody w ubiegłym roku) x 100%.
Wskaźnik ten należy porównywać z oficjalnymi szacunkami poziomu inflacji. Wskaźnik wyższy od inflacji oznacza wzrost wolumenu sprzedaży, niższy od inflacji – spadek wolumenu,
równy inflacji – stagnację sprzedaży. W dwóch ostatnich przypadkach należy pogłębić analizę przyczyn.
Analiza obsługi długu i kalkulacja wskaźnika pokrycia obsługi
długu DSCR
Zakres analizy
Analiza obsługi długu i kalkulacja wskaźnika DSCR obejmuje:
zestawienie źródeł i rodzajów finansowania, z których wnioskodawca aktualnie korzysta,
i planowanych do uzyskania oraz kalkulację średniego miesięcznego obciążenia zależnie
od rodzaju finansowania: sumą spłat rat kapitałowych i odsetek, rat leasingowych lub odsetek, kalkulację wskaźnika pokrycia obsługi długu (DSCR).
Źródła finansowania
W zestawieniu źródeł finansowania należy ująć wszystkie rodzaje finansowania zewnętrznego, z których korzysta (lub zamierza korzystać) dana firma: kredyt, pożyczka, leasing, faktoring, dyskonto weksli, dyskonto czeków, kredyt kupiecki itp. oraz gwarancje i poręczenia.
Odrębnie dla każdego rodzaju finansowania należy podać: źródło, kwotę, walutę, poziom
kursu dla przeliczenia walut obcych na złote, oprocentowanie w skali rocznej, okres finansowania i karencji.
55
Ujęcie finansowania bieżącego
Dla finansowania, z którego firma już korzysta, kwoty należy ujmować w wysokości zadłużenia pozostającego do spłaty, a okres finansowania – jako ilość pozostających do spłaty rat
miesięcznych. Jeśli dla danego finansowania umowa ustala raty płatne, np. kwartalnie, półrocznie itp., należy dokonać ich przeliczenia na ilość rat miesięcznych. W przypadku gdy dla
danego rodzaju finansowania umowa ustala zróżnicowaną wysokość rat (najczęściej występuje to przy umowach leasingowych), zasady kalkulacji określone w tym i następnych ustępach powodują ich uśrednienie.
Oprocentowanie
W zestawieniu źródeł oprocentowanie należy przyjmować następująco:
– dla kredytów: w rachunku bieżącym, nieodnawialnego i odnawialnego – w wysokości
ustalonej w umowach lub w propozycji decyzji kredytowej,
– dla faktoringu, dyskonta weksli, dyskonta czeków – stopa dyskonta zamieniana
jest na oprocentowanie na podstawie formuły:
(zdyskontowane odsetki : (kwota limitu kredytu – zdyskontowane odsetki)) x 100%,
gdzie: limit kredytu oznacza wartość skupionych faktur, weksli, czeków; zdyskontowane odsetki stanowią iloczyn limitu kredytu i stopy dyskonta.
W zestawieniu źródeł finansowania w pozycji „kwota” należy przyjmować kwotę limitu kredytowego pomniejszoną o zdyskontowane odsetki:
– dla gwarancji w złotych – oprocentowania kredytu lombardowego,
– dla gwarancji w walucie obcej – stopy minimalnej dla kredytów w danej walucie.
Kalkulacja średniej miesięcznej płatności
Kalkulacja średniej miesięcznej płatności obejmuje obliczenie (w przeliczeniu po aktualnym
kursie na złote):
– średniego obciążenia spłatą rat kapitałowych według formuły:
kwota finansowania : ilość rat,
– średniego obciążenia spłatą odsetek:
a)dla kredytu nieodnawialnego (spłacanego w ratach) według formuły:
((kwota finansowania x stopa procentowa) : 1200) + ((rata kapitałowa x stopa
procentowa) : 1200) : 2, gdzie 1200 jest stałym dzielnikiem dla obliczenia odsetek
w skali miesięcznej,
b) dla linii kredytowych (kredyt w rachunku bieżącym, odnawialny), kredytu faktoringowego, dyskonta weksli, dyskonta czeków gdzie, kapitał jest wymagalny w całości
na koniec okresu ustalonego w umowie oraz gwarancji i poręczeń, według formuły:
(kwota finansowania, gwarancji, poręczenia x stopa procentowa) : 1200.
56
Średnia miesięczna płatność
Średnia miesięczna płatność stanowi:
– średnią ratę kapitałową – w przypadku leasingu,
– sumę średniego miesięcznego obciążenia spłatą rat kapitałowych i odsetek w przypadku kredytu nieodnawialnego,
– równowartość miesięcznego obciążenia spłatą odsetek w przypadku finansowania,
gwarancji, poręczeń określonych w ust. 4 pkt. 2 ppkt. b.
Wskaźnik pokrycia obsługi długu DSCR
Wskaźnik pokrycia obsługi długu DSCR określa stopień pokrycia nadwyżką gotówki pozostającej w dyspozycji firmy, spłaty finansowania wraz z odsetkami i służy do oceny jego ryzyka.
Wskaźnik ten ma podstawowe znaczenie dla analizy zdolności kredytowej wnioskodawcy
oraz kwalifikowania wniosków kredytowych do rozpatrzenia przez Komitet Kredytowy.
W ramach kalkulacji DSCR dokonuje się:
– ustalenia wielkości zysku brutto, amortyzacji, zapłaconych odsetek, wydatków jednorazowych, oszczędności i pozostałych źródeł środków finansowych (gotówki),
– ustalenia wielkości podatku dochodowego, dywidendy i innych zastosowań środków
finansowych (gotówki),
– wyliczenia nadwyżki środków finansowych (gotówki) pozostającej w dyspozycji firmy,
przeznaczonej na obsługę zadłużenia.
Jeśli firma korzysta z leasingu, do kalkulacji DSCR wydatki z tytułu rat leasingowych, poniesione w ubiegłych okresach objętych analizą, należy ujmować w pozycji „pozostałe źródła
środków finansowych”, gdy umowa leasingu jest kontyuowana, lub w pozycji „oszczędności”,
gdy umowa została zakończona.
Obliczanie wskaźnika DSCR
Wskaźnik DSCR obliczany jest według formuły:
DSCR = ((zysk brutto + amortyzacja + odsetki zapłacone + wydatki jednorazowe +
oszczędności + inne źródła) – (podatek dochodowy + dywidenda + inne zastosowania)) :
(raty kapitałowe + odsetki)
Wszystkie wartości elementów formuły muszą dotyczyć porównywalnych (tych samych)
okresów.
Zasady ustalania wskaźnika DSCR
Podstawową zasadą banku przy ustalaniu wskaźnika DSCR jest uwzględnianie wyników finansowych uzyskanych przez firmę w okresie poprzedzającym złożenie wniosku. Ta zasada
jest wyrazem konserwatywnego podejścia banku do finansowania i istotnym elementem ob57
niżania jego ryzyka; opiera się na założeniu, że finansowane przedsięwzięcie może nie przynieść oczekiwanych efektów, bądź w ogóle się nie powieść.
Dopuszczalność kalkulacji DSCR wg projektowanych inwestycji i prognozowanych źródeł finansowania
W uzasadnionych przypadkach kalkulacja DSCR może być oparta na analizie prognozowanych źródeł i zastosowań środków finansowych (gotówki) z uwzględnieniem projektowanej
inwestycji.
Minimalny poziom wskaźnika DSCR powinien być wyższy lub równy 1,5.
Próg rentowności planowanej inwestycji
Próg rentowności planowanej inwestycji (BEP = Break Even Point, ang.) to produkt zrównania
dochodów ze sprzedaży z kosztami produkcji. Wyznacza on ilość jednostek produktu opłacalnością w sensie wyniku zerowego, czyli dopiero powyżej tego progu produkcja stanie się
rentowna.
Oblicza się go według wzoru:
BEP = koszty stałe produkcji : (jednostkowa cena sprzedaży produktu – jednostkowe
koszty zmienne produkcji)
Ponieważ we wzorze tym występują trzy parametry zależne od koniunktury, a czynnikiem
szczególnego ryzyka jest jednostkowa cena sprzedaży produktu, dla zachowania obiektywizmu i ostrożności należy:
– przygotowywać obiektywne warianty biznesplanu, tj. wariant realistyczny, pesymistyczny i optymistyczny, dla oceny ryzyka wybierać wariant pesymistyczny,
– ocenę sprawozdań prowadzić przy uwzględnieniu trendów koniunktury branży i wyników z lat poprzednich,
– przeprowadzić gruntowną analizę otoczenia i konkurencji,
– rozważyć inne czynniki mogące mieć wpływ na cenę rynkową (np. wzrost konkurencji zagranicznej) oraz koszty (np. możliwe lub indeksowane wzrosty cen paliw, energii, płac).
Ponieważ BEP porównujemy do zdolności produkcyjnej planowanej inwestycji, może się zdarzyć, a w przypadku inwestycji wysoce kapitałochłonnych jest to reguła, iż potrzeba wielu lat
na osiągnięcie zwrotu z inwestycji. Ocena efektywności tej inwestycji musi więc podlegać
innym kryteriom.
58
Ocena efektywności planowanej inwestycji
Na podstawie analizy wariantów inwestycyjnych kierownictwo przedsiębiorstwa wybiera
wariant realistyczny lub pesymistyczny dla określenia efektywności planowanej inwestycji.
Ocena planowanego zysku/straty jest tu rozciągnięta zwykle na kilka lat i jednym z istotnych
parametrów jest okres zwrotu poniesionych kosztów. Dla dobrze zaplanowanej inwestycji
przyjęto okres nie dłuższy niż 2,5-3 lat.
Istotnym elementem oceny atrakcyjności danej inwestycji, zwłaszcza z punktu widzenia inwestora, jest spodziewana stopa zysku z planowanej inwestycji, w porównaniu z alternatywnymi możliwościami inwestowania. Czy np. lepiej opłaca się zainwestować środki w dane
przedsięwzięcie, uwzględniając ryzyko z tym związane, czy np. dokonać lokaty bankowej.
Wyliczeń poziomu opłacalności przedsięwzięcia dokonuje się w oparciu o zdyskontowane
strumienie pieniężne z całego okresu życia projektu.
Do czynników oceny efektywności inwestycji należy również cykl życia inwestycji lub technologii.
W wielu branżach nowa inwestycja jest przewidziana na kilka, bądź kilkanaście lat, po czym
wymaga remontu (np. przemysły metalurgiczne, ceramiczne etc.). Wtedy przez pierwsze
lata przedsiębiorstwo notuje stratę, następnie po osiągnięciu BEP zaczyna osiągać zysk,
po czym zaczyna akumulować środki na remont i zwykle na ponowne doinwestowanie
technologiczne.
Dodatkowo też ocena efektywności planowanej inwestycji również musi podlegać zasadom
ostrożności oraz uwzględniać wiele złożonych czynników koniunkturalnych i czynników
związanych z otoczeniem konkurencyjnym.
Często zapomina się, iż inwestycje produkcyjne powinny uwzględniać przy konstrukcji biznesplanu również dodatkowe koszty promocji, reklamy, a w przypadku wejścia na nowe
rynki – zwykle bardzo duże koszty budowy sieci dystrybucyjnej i koszty pozyskiwania nowych klientów.
Dlatego autor tego pakietu rekomenduje dużą ostrożność przy ocenie ryzyka inwestycyjnego. Estymacja parametrów wskaźników finansowych, według pesymistycznych wariantów
biznesplanu, zapewni minimalizację ryzyka inwestycyjnego, a w ekstremalnych przypadkach
może odwieść kierownictwo od podjęcia zbyt ryzykownych decyzji, narażających przedsiębiorstwo na potencjalne straty.
59
WARTOŚĆ ZAKTUALIZOWANA NETTO
NPV to nadwyżka przychodów netto nad poniesionymi nakładami początkowymi.
Obliczanie wskaźnika:
gdzie:
NPV – wartość bieżąca netto,
CFt – przepływy gotówkowe w czasie t,
r – stopa dyskontowa,
Io – nakłady początkowe,
t – kolejne okresy.
Stopa dyskontowa – stopa zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych środków.
Wartość wskaźnika NPV, interpretowana jako nadwyżka zaktualizowanych przychodów
netto nad poniesionymi nakładami początkowymi, daje jednoznaczne przesłanki w zakresie decyzji inwestycyjnych. Zgodnie z tymi przesłankami inwestycja jest akceptowana, jeżeli
jej NPV ≥ 0 oraz odrzucana, gdy NPV<0.
Wartość zaktualizowana netto
Zalety
– uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie
– uwzględnia całość przepływów pieniężnych związanych z inwestycją
– mierzy wzrost zamożności inwestora z uwzględnieniem zmian wartości pieniądza
w czasie
– zapewnia porównywalność inwestycji
– umożliwia łatwą agregację inwestycji (wartość NPV portfela inwestycyjnego jest równa sumie wartości NPV inwestycji wchodzących w jego skład)
Wady
– subiektywizm przy przyjmowaniu stopy dyskonta
– pominięcie czynników jakościowych
WEWNĘTRZNA STOPA ZWROTU
Istota
– wartość IRR określa stopa procentowa, dla której NPV=0
– IRR wskazuje, przy jakiej stopie procentowej zaktualizowane (zdyskontowane) wydatki zrównają się ze zaktualizowanymi wpływami
60
– stopa rentowności dla danego przedsięwzięcia
IRR = r 1 +
NPV1 (r2-r1)
NPV1+ |NPV2|
r 1 – poziom stopy dyskontowej, dla której NPV>0
r 2 – poziom stopy dyskontowej, dla której NPV<0
NPV1 – poziom NPV obliczony na podstawie r 1
NPV 2 – poziom NPV obliczony na podstawie r 2
Wady IRR
– Przy nietypowych projektach obliczone IRR może przyjmować więcej niż jedną wartość (gdy w badanym przedsięwzięciu występują ujemne przepływy pieniężne nie tylko w latach początkowych, ale i końcowych).
– Jeśli IRR przyjmuje dwie wartości a i b (gdzie b > a), to przedsięwzięcie jest opłacalne,
jeśli obliczona stopa procentowa jest większa od a i mniejsza od b, tj. a < IRR < b.
– W niektórych przypadkach w ogóle nie można obliczyć IRR.
3.2. Porównanie leasingu i kredytu
Nazwa ośrodka: Grupa Doradcza Sienna Sp. z o.o.
Podstawowe informacje
W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, wielu przedsiębiorców staje często przed
dylematem związanym z pojęciem decyzji dotyczącej wyboru źródła finansowania zakupu
środka trwałego. W chwili obecnej tego typu działania mogą zostać przeprowadzone głównie w oparciu o dwie możliwości: zaciągnięcie kredytu bankowego lub skorzystanie z oferty
leasingowej obecnych na rynku firm zajmujących się tego typu działalnością. Jednakże podjęcie decyzji o wyborze jednego z ww. rodzajów finansowania powinno zostać poprzedzone
odpowiednią analizą. Każde z powyższych rozwiązań posiada swoje wady i zalety, których
występowanie zależy nie tylko od typu dokonywanego zakupu, lecz także od formy organizacyjnej przedsiębiorcy.
Podstawy prawne leasingu i kredytu
Umowa leasingu uregulowana została przepisami Kodeksu Cywilnego w artykułach 709 (1)
– 709 (18). Przez umowę leasingu finansujący (firma leasingowa) zobowiązuje się nabyć rzecz
od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu (przedsiębiorcy, który zamierza nabyć w drodze leasingu np. samochód) do używania
albo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje
61
się zapłacić finansującemu, w uzgodnionych ratach, wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. W zależności od rodzaju
umowy wyróżnić można leasing finansowy (zazwyczaj, gdy przedmiotem umowy są określone dobra inwestycyjne) lub leasing operacyjny (z reguły w przypadku dóbr nadających się
do używania przez kolejnych leasingobiorców).
Umowa kredytu regulowana jest zapisami Ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r.,
regulującej zasady m.in. prowadzenia działalności bankowej. Artykuł 5 ust. 1 pkt 3. Ustawy
wskazuje bowiem udzielanie kredytów jako jedną z czynności bankowych.
Szczegółowe regulacje dotyczące kredytu zawarte są w rozdziale 5 Ustawy, w szczególności
w artykułach 69-70. Zgodnie z zapisami ustawy bank, poprzez umowę kredytu, zobowiązuje
się oddać do dyspozycji kredytobiorcy, na czas oznaczony w umowie, kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania
z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz
z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Umowa kredytu powinna określać:
– strony umowy,
– kwotę i walutę kredytu,
– cel, na który kredyt został udzielony,
– zasady i termin spłaty kredytu,
– wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
– sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
– zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
– terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
– wysokość prowizji, jeśli umowa ją przewiduje,
– warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
Przyznanie kredytu przez bank uzależnione jest od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Jako
zdolność kredytową przyjmuje się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Obowiązkiem kredytobiorcy jest przedłożenie na żądanie banku dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności.
Porównanie leasingu i kredytu
Tak jak wspomniano na wstępie, wybór pomiędzy dwoma źródłami finansowania, jakimi
są leasing i kredyt, powinien zostać poprzedzony odpowiednią analizą konsekwencji, które
niesie za sobą decyzja o zastosowaniu jednej z tych metod. Poniżej przedstawione zostały
wady i zalety obu źródeł finansowania. Podzielone zostały one na kategorie związane z etapami procedury ubiegania się o dane źródło finansowania zewnętrznego, a także z ewentualnymi konsekwencjami zawarcia danego rodzaju umowy.
Używany jest także podział leasingu na leasing bezpośredni (gdy leasingodawcą jest producent
towaru) i leasing pośredni (gdy np. przedsiębiorstwo leasingowe nabywa jakieś dobro konsumpcyjne
po to by następnie przekazać je leasingobiorcy).
62
Wymagania
W przypadku korzystania z leasingu wymogi wobec leasingobiorcy są zazwyczaj łagodniejsze niż w przypadku, kiedy przedsiębiorca stara się o przyznanie kredytu w banku. W przypadku banku przywiązywana jest zazwyczaj większa waga do oceny sytuacji finansowej
przedsiębiorcy, choć w ostatnim czasie wymogi te uległy znacznemu złagodzeniu (istnieją oferty kredytowe, które nie wymagają dokładnej analizy inwestycji). Zdarza się jednak,
iż podmioty niemogące korzystać z kredytów, ze względu na fakt, iż banki stwierdziły u nich
brak odpowiedniej zdolności kredytowej, z powodzeniem mogą wejść w posiadanie danego
środka trwałego w drodze leasingu. Do zawarcia umowy leasingu nie jest bowiem konieczne
zgromadzenie środków finansowych w znacznej wysokości – wystarczające jest bowiem wykazanie braku zaległości wobec skarbu państwa (ZUS, US) i nie jest konieczne przedstawianie
dokumentów potwierdzających wielkość majątku.
Czas oczekiwania
Podjęcie przez firmę leasingową decyzji o możliwości podpisania umowy leasingu przebiega
z reguły znacznie szybciej niż podjęcie decyzji o przyznaniu kredytu. Ponadto, w przypadku
leasingu, okres oczekiwania na przedmiot umowy jest znacznie krótszy aniżeli w przypadku
korzystania z kredytu. Niemniej jednak, niektóre z banków, podobnie jak firmy leasingowe,
deklarują wydawanie decyzji o finansowaniu w ciągu kilku dni.
Skutki dla standingu finansowego przedsiębiorstwa
Korzystanie z kredytu powoduje, że obniża się zdolność kredytowa przedsiębiorstwa. W przypadku posiłkowania się leasingiem zależność taka nie występuje – korzystanie z leasingu
nie przyczynia się bowiem do wzrostu współczynnika zadłużenia przedsiębiorstwa.
Zarówno w przypadku kredytu, jak i w przypadku leasingu, podmioty umożliwiające przedsiębiorcy wejście w posiadanie danego środka trwałego (bank lub leasingodawca) przewidują pewne rozwiązania w sytuacji, gdy podmiot korzystający posiada problemy natury finansowej uniemożliwiające bieżące wywiązywanie się ze spłacania rat.
Formuła leasingowa przewiduje m.in. możliwość dostosowania harmonogramu i wartości rat
leasingowych do struktury przychodów podmiotu korzystającego. W przypadkach, gdy problem spłaty staje się bardziej poważny, możliwe jest także przeniesienie praw i obowiązków
wynikających z umowy leasingu na inny podmiot. W przypadku kredytu możliwa jest jednak
renegocjacja jego warunków z bankiem, czy też otrzymanie karencji spłat rat.
Dodatkowe koszty związane z finansowanym środkiem trwałym
Ze względu na fakt, iż leasingodawca jest właścicielem przedmiotu leasingu dokonuje on
także jego ubezpieczenia, a w przypadku samochodów dokonuje on także ich rejestracji.
Z tego powodu podmiot korzystający zaoszczędza czas konieczny na dokonanie tego rodzaju czynności samodzielnie.
63
Upadłość podmiotu finansującego
Proste i szybkie procedury związane z zawieraniem umów leasingu stanowić mogą, przy jednoczesnym zaniechaniu badania zdolności kredytowej podmiotów korzystających, pewnego
rodzaju niebezpieczeństwo w przypadku, gdy większa liczba leasingobiorców posiadać będzie
problemy związane ze zdolnością spłacania rat. W tym przypadku instytucje w postaci banków,
charakteryzujące się bardziej wymagającymi procedurami, wydają się być bardziej stabilne.
Dodatkowo, formuła umów kredytowych przewiduje, że w przypadku kredytu jej przedmiotem jest udostępnienie kredytobiorcy określonej kwoty pieniędzy, którą zobowiązany jest on
zwrócić. Tak więc jest on właścicielem rzeczy, którą zakupił za zaciągnięty w danym banku
kredyt. W przypadku leasingu zapisy umowy są nieco inne – leasingobiorca jedynie użytkuje
daną rzecz i nie jest jej właścicielem. Z tego względu w przypadku upadłości firmy leasingowej, przedmiot leasingu wchodzi do masy upadłościowej.
Aspekty podatkowe
Dwa omawiane źródła finansowania różnią się także pod względem kwestii podatkowych.
W przypadku kredytu przedsiębiorca może dokonywać odpisów amortyzacyjnych, stanowiących koszt uzyskania przychodu, w maksymalnej wartości 20 000 Euro. Skorzystanie z leasingu zezwala podmiotowi, w przypadku leasingu samochodów osobowych o wartości powyżej tej kwoty, na możliwość zaliczenia wysokości rat leasingowych do kosztów uzyskania
przychodu w całej wysokości.
W trakcie przygotowania opracowania korzystano z następujących źródeł:
1. Ustawa Kodeks Postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. z późniejszymi zmianami (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296)
2. Ustawa Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. z późniejszymi zmianami (tekst jednolity, Dz.U. 2002 nr 72 poz. 665)
3. Hutor. T., „Kredyt czy leasing. Uprawnienie przedsiębiorcy do nabycia przedmiotu umowy
w przypadku upadłości banku lub przedsiębiorstwa leasingowego”
Opisana sytuacja nie odnosi się do skorzystania z instytucji przewłaszczenia. W tym przypadku następuje przeniesienie własności rzeczy na bank, do momentu spłaty całej kwoty kredytu. W konsekwencji, w przypadku upadłości banku, rzecz ta wchodzi w skład masy upadłościowej.
64
4. Przykłady z grupy „Eksport – import”
4.1. Działalność gospodarcza prowadzona przez
polskiego przedsiębiorcę w krajach Unii Europejskiej
po akcesji
Autor: Dorota Isajuk
Nazwa ośrodka: Centrum Euro Info w Białymstoku
Aktualizacja:
Koszalińska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
Według prawa Unii Europejskiej prowadzenie działalności gospodarczej oznacza podjęcie
i prowadzenie samodzielnej działalności zarobkowej w państwach członkowskich. Wyróżnia
się działalność pierwotną i wtórną, które polegają na założeniu przedstawicielstwa lub oddziału firmy już istniejącej w jednym z państw UE.
Z prawem do swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej w krajach UE wiąże się
zakaz dyskryminacji obywateli państw członkowskich. Zatem obywatele UE mogą prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z regulacjami prawnymi obowiązującymi w państwie
członkowskim i mają prawo do:
– zawierania umów o dzieło, najmu, dzierżawy i innych umów,
– składania ofert i uczestnictwa w zamówieniach publicznych,
– uzyskiwania koncesji i zezwoleń,
– nabywania, korzystania i dysponowania prawami oraz majątkiem ruchomym i nieruchomym.
Za przedsiębiorstwo polskie uważa się takie, które zostało założone zgodnie z regułami obowiązującymi w prawie polskim, posiada swoją siedzibę oraz prowadzi działalność na terytorium Polski. Natomiast za przedsiębiorstwo wspólnotowe uważa się takie, które zostało
założone zgodnie z regulacjami wspólnotowymi, posiada siedzibę w jednym z krajów członkowskich UE i w tym kraju prowadzona jest działalność.
Pierwszym dokumentem szczegółowo regulującym zasady rozpoczynania i prowadzenia
działalności gospodarczej w Polsce przez przedsiębiorstwa z UE był Układ Europejski podpisany przez Polskę w 1991 r.
Polska, podobnie jak kraje Unii Europejskiej, poczyniła istotne zmiany dostosowawcze w obowiązującym systemie prawnym, przyjmując po części regulacje wspólnotowe. Ustawa z 19 listopada 1999 roku „Prawo działalności gospodarczej”, która weszła w życie z dniem 1 stycznia
2001 roku, stanowiła realizację postanowień Układu Europejskiego (Dz. U. z dnia 17 grudnia
1999 r. – Dz. U. 99.101.1178). Wprowadziła ona jako zasadę obowiązującą – swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Zasada ta stanowi jedną z podstawowych swobód obowiązujących na wspólnym rynku i oznacza swobodę zakładania i prowadzenia działalności
65
gospodarczej na dowolnym rynku kraju członkowskiego oraz nie dyskryminuje przedsiębiorcy ze względu na posiadane obywatelstwo. Innym dokumentem regulującym działania
związane z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce jest Ustawa
z dnia 2 lipca 2004 r. „O swobodzie działalności gospodarczej” (Dz. U. z dnia 6 sierpnia 2004 r.
– Dz.U.04.173.1807 z późn. zm.). Regulacje prawne obowiązujące w Polsce są zgodne z obowiązującym ustawodawstwem Unii Europejskiej.
Aby założyć spółkę za granicą, nie trzeba wyjeżdżać z Polski, a rolę doradców przy zakładaniu
firm w krajach Unii Europejskiej pełnią radcy handlowi ambasad i przedstawiciele zagranicznych izb gospodarczych oraz wyspecjalizowane firmy, pomagające podejmować działalność,
czy też akredytowani doradcy.
Z podstawowymi informacjami o podejmowaniu działalności w danym państwie UE warto
zapoznać się na stronach poszczególnych ambasad RP pod adresem: www.exporter.gov.pl,
przechodząc następnie na strony internetowe placówek dyplomatycznych danego państwa.
W poszczególnych krajach Unii Europejskiej, przy zakładaniu przedsiębiorstwa, obowiązuje,
oprócz prawa Wspólnotowego, prawo wewnętrzne każdego z krajów. Oznacza to, że przy
zakładaniu firmy np. we Włoszech czy też Francji obowiązują inne procedury rejestrowe oraz
wymagane są różne dokumenty. Aby dokładnie zapoznać się z poszczególnymi etapami zakładania firmy w danym kraju oraz niezbędnymi, wymaganymi dokumentami, najlepiej zwrócić się z zapytaniem do Radcy Handlowego w danym kraju. Należy również, zwrócić uwagę
na fakt, że w poszczególnych krajach obowiązują różne systemy podatkowe, różne stawki
podatku dochodowego, ubezpieczenia społecznego, podatku VAT. Również, odmienne procedury obowiązują przy rejestracji firmy. Rozpoczynając działalność gospodarczą w jednym
z krajów UE, przedsiębiorca powinien zapoznać się z zagadnieniami prawa pracy, które również różnią się od siebie w poszczególnych krajach.
W niektórych państwach UE Polacy, aby podjąć pracę, nadal muszą starać się o uzyskanie pozwolenia na pracę dla siebie, jak i zatrudnianych pracowników – jak np. w Niemczech czy Austrii. Pozwolenie takie wydawane jest w większości krajów na 1 rok.
Adresy wydziałów handlowych ambasad RP i innych instytucji pomocnych przy zakładaniu
działalności gospodarczej w wybranych krajach UE:
Austria
Wydział Ekonomiczno-Handlowy
Titlgasse 15, 1130 WIEN, Österreich
tel.: (0-0431) 877-83-41, 877-73-12, fax: (0-0431) 877-35-97
www.handelsratpolen.at
Państwowa Agencja do spraw Promocji Inwestycji Zagranicznych
Austrian Business Agency
Opernring 3
66
A-1010 Vienna
tel.: +43-1-588 58-0, fax: +43-1-586 86 59
www.aba.gv.at
Belgia
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP
18, Av. de l’Horizon 1150 Bruxelles, Belgique
tel.: (0-0322) 771-67-54, 771-68-15, fax: (0-0322) 771-18-39, telex: 21562 morhan.
www.poleconomie.be
Zasięg terytorialny: Belgia, Luksemburg
Dania
Ryvangs Alle 46 Copenhagen – 2900 Hellerup, Denmark
tel.: (0-045) 39 62 26 33, fax: (0-045) 39 62 25 54
www.brh-dania.dk
Zasięg terytorialny: Dania, Wyspy Owcze, Grenlandia
Konfederacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw
Hĺndvćrksrĺdet · Islands Brygge 26
Postbox 1990 · 2300 Křbenhavn S
fax: 3332 0174, tel.: +33 932000
www.hvr.dk
Finlandia
Risto Rytin tie 7 FIN-00-570 Helsinki, Finland
tel.: (0-03589) 684-7240; 684-91-88, fax: (0-03589) 684-8907
www.embassyofpoland.fi/weh
Biuro ds. Inwestycji Zagranicznych w Finlandii
Risto Rytin tie 7 FIN-00570 Helsinki
tel.: +358 (0) 9 6969125
www.investinfinland.fi
Francja
Wydział Ekonomiczno-Handlowy, Paryż
86, rue de la Faisanderie 75116 Paris, France
67
tel.: (0-0331) 45-04-10-20, fax: (0-0331) 45-04-63-17
www.eco.amb-pologne.fr
Zasięg terytorialny: Francja, Polinezja Francuska, Gwadelupa, Martynika, Monako,
Nowa Kaledonia, Saint Pierre i Miquelon
Agencja „Inwestuj we Francji”
www.investinfrancena.org
Grecja
1, Kontoleontos Street GR-154 52 P. Psychico Athens, Greece
tel.: (0-030 210) 672-61-76 do 79, fax: (0-030 210) 672-19-52, telex. 215882 ampl gr.
www.wehateny.gr
Hellenic Centre for Investment
3 Mitropoleos Street Athens 105 57 Greece
tel.: +301 3242070
www.elke.gr
Hiszpania
Av. del Dr. Arce 25 28002 Madrid, Espana
tel.: (0-03491) 590-12-80, fax: (0-03491) 561-51-08
e-mail: [email protected], [email protected]
www.polonia.es/x.php/1/Wydz.Ekonomiczno-Handlowy/6
www.embajada-polonia.org
Zasięg terytorialny: Hiszpania, Ceuta, Andora
Dyrekcja Generalna ds. Handlu i Inwestycji
tel.: +34 91 3493656
www.mcx.es
Holandia
Van Lennepweg 51 2597 LG DEN HAAG, Holandia
tel.: (0-03170) 306-99-44, 306-99-47, fax: (0-03170) 354-39-66
www.wehhaga.nl
68
Holenderska Agencja Inwestycji Zagranicznych
tel.: +31 70 3798818
www.minez.nl
Irlandia
No 4 The Vicarage St John’s Road Dublin 4, Ireland
tel.: (0-03531) 269-13-70, fax: (0-03531) 269-76-62, telex. 30623 ptri ei.
www.dublin.polishembassy.ie
Industrial Development Agency
Wilton Park House, Wilton Place, Dublin 2, Ireland
tel.: +353 1 6034000
www.idaireland.com
Luksemburg
Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP
18, Av.de l’Horizon, 1150 Bruxelles, Belgique
tel.: (0-0322) 771-67-54, 771-68-15, fax: (0-0322) 771-18-39, telex: 21562 morhan.
www.poleconomie.be
Zasięg terytorialny: Belgia, Luksemburg
Izba Handlowa
7, Rue Alcide de Gasperi Luxembourg Kirchberg
tel.: +352 4239391
www.cc.lu
Niemcy
Wydział Ekonomiczno-Handlowy, Berlin
Glinkastr. 5-7 10117 Berlin, Bundesrepublik Deutschland
tel.: (0-04930) 229-27-39, fax: (0-04930) 229-24-51
www.wirtschaft-polen.de www.wirtschaft-polen.de
Portugalia
Avenida da República, 9-7 1050-185 Lisboa, Portugal
tel.: (0-035121) 352-61-70, (0-035121) 352-61-71, fax: (0-035121) 352-61-74
69
www.negociosnapolonia.com
Zasięg terytorialny: Madera, Portugalia
Centrum Formalności Przedsiębiorcy
tel.: +351 21 7232300
www.cfe.iapmei.pt
Szwecja
Friggagatan 4 114 27 Stockholm, Sweden
tel.: (0-0468) 453-84-20, fax: (0-0468) 21-61-88
www.polcommerce.com
The Swedish National Board of Trade
Kommerskollegium Box 6803 113 86 Stockholm
tel.: +46 8 6904800
www.kommers.se
Wielka Brytania
15, Devonshire Street LONDON WIG 7AP
tel.: (0-044207) 580-54-81, (0-044207) 580-74-72, fax: (0-044207) 323-01-95, telex. 28913
www.polishemb-trade.co.uk
Zasięg terytorialny: Wielka Brytania, Gibraltar, Święta Helena, Bryt. Wyspy Pacyfiku
Włochy
Wydział Ekonomiczno-Handlowy, Rzym
Via Olona 2 00198 Roma, Italia
tel.: (0-03906) 854-11-28, (0-03906) 884-02-73, (0-03906) 854-81-89, (0-03906) 855-75-55 fax:
(0-03906) 855-33-91, telex. 610325
www.infopolonia.it
Zasięg terytorialny: Włochy, Malta, San Marino, Watykan
Izba Przemysłowo-Handlowo-Rolnicza
tel.: 06 520821
www.unioncamere.it
70
4.2. Rynek włoski
Autor: Katarzyna Matuszak
Nazwa ośrodka: Centrum Euro Info w Warszawie, Centrum Euro Info w Gdańsku przy
Stowarzyszeniu Wolna Przedsiębiorczość, Podlaskie Centrum Euro Info
Aktualizacja:
Regina Berdy
Nazwa ośrodka: Agencja Rozwoju Lokalnego S.A. w Jaworznie, Punkt Konsultacyjny
Pakiet składa się z następujących części:
– Dane ogólne dotyczące Włoch,
– Polsko-włoska wymiana handlowa,
– Polskie instytucje ułatwiające kontakt z Włochami,
– Zakładanie firmy we Włoszech – procedury i wskazówki,
– Rynek pracy we Włoszech.
DANE OGÓLNE
Włochy zajmują obszar 301 tys. km2, który zamieszkuje ok. 58 mln osób. Włochy dzielą się
na 20 autonomicznych regionów, które z kolei dzielą się na prowincje. Jednak najbardziej
widoczny jest podział Włoch na rozwiniętą, bogatą przemysłowo Północ i biedniejsze, rolnicze Południe. Podział kraju na część przemysłowa i rolniczą, a dodatkowo brak jednolitej
tożsamości, ze względu na krótki czas, jaki minął od zjednoczenia kraju (140 lat), powoduje,
że Włochy to kraj zróżnicowanych gospodarczo, krajobrazowo, kulturowo regionów, z którymi mieszkańcy utożsamiają się bardziej niż z państwem ogólnie.
Pod względem gospodarczym, według danych z 2005 roku, Włochy należą do najważniejszych krajów Europy i świata, chociaż od połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku
ich gospodarka rozwija się wyraźnie wolniej niż przeciętna dla krajów UE.
Wartość PKB w 2005 roku wyniosła szacunkowo 1407,2 mld euro, czyli 24,52 tys. euro
na mieszkańca (29,7 tys. dolarów). Udział poszczególnych gałęzi gospodarki w tworzeniu PKB
był następujący (2003 rok, w %): rolnictwo i leśnictwo 2,6; przemysł i rzemiosło 28,3; handel
18,4; budownictwo 6,9; usługi finansowe i bankowość 9,5; pozostałe 41,2. Poważnym problemem gospodarczym jest znaczne bezrobocie (8,3% zasobów siły roboczej w 2003 roku) oraz
zadłużenie wewnętrzne kraju przewyższające wartość PKB i wynoszące w 2003 roku około
1,38 biliona euro.
Średni wzrost gospodarczy w ostatnich pięciu latach oscyluje wokół 1%, zaś wzrost cen przekraczał zazwyczaj 1,5% rocznie. Olbrzymim problemem gospodarki włoskiej jest wybitnie
nierównomierny poziom rozwoju poszczególnych regionów kraju. Gospodarczo więc Włochy również wyraźnie dzielą się na wysoko rozwiniętą Północ i do niedawna zacofane, dziś
nadal słabiej rozwinięte Południe. Region przemysłowy Lombardii i Piemontu należy do naj71
bogatszych obszarów świata, a przemysł jest tu bardzo dobrze rozwinięty i nowoczesny, zaś
rolnictwo wysokowydajne. Na południu przeważają tradycyjne uprawy oraz małe i niskowydajne gospodarstwa rolne, natomiast przemysł jest znacznie słabiej rozwinięty i bezrobocie
wysokie. Mimo tych różnic Włochy są siódmą potęgą gospodarczą świata.
Włochy należą do najludniejszych państw Europy (czwarte miejsce na kontynencie), o wysokiej, lecz zróżnicowanej gęstości zaludnienia. Na 1 km2 przypada średnio ponad 192 osoby,
ale w niektórych regionach wskaźnik ten jest znacznie wyższy, np.: w Lombardii wynosi on
około 388 mieszk./km2, w Ligurii – 291, w Lacjum – 303, a w Kampanii – nawet 425. Wyraźnie
słabiej zaludnione są obszary na południu: Basilicata – tylko 60 mieszk./km2, a Moliza – 73;
wysoką gęstość zaludnienia ma zaś Apulia – 209 osób na km2. Najrzadziej zaludniona jest wysokogórska Dolina Aosty – 38. Z dwóch głównych wysp – Sycylia osięga 195 mieszk./km2,
a Sardynia zaledwie 68 mieszk./km2.
Włochy, mające niegdyś jeden z wyższych wskaźników przyrostu naturalnego w Europie,
od piętnastu lat borykają się z przewagą zgonów nad urodzeniami. W 2003 roku wskaźnik
urodzeń na 1000 mieszkańców wyniósł 9,4, zaś zgonów 9,8, co dało naturalny ubytek ludności na poziomie 0,4 promila. Szczególnie niekorzystne wskaźniki mają wielkie aglomeracje,
zwłaszcza Mediolan i Turyn, natomiast na południu kraju jeszcze występuje niewielki przyrost naturalny.
Włochy należą do Unii Gospodarczej i Walutowej, co oznacza, że od 1 stycznia 2002 roku liry
zostały zastąpione w obiegu przez euro.
Włochy posiadają różnorodne surowce mineralne, ale ich zasobność nie jest wysoka; eksploatuje się ropę naftową, gaz ziemny, rudy cynku, ołowiu, rtęci, siarki, sól kamienną oraz znane
na całym świecie marmury.
Przemysł
Przemysł Włoch, zlokalizowany w północnej części kraju, spowodował, że kraj ten znajduje
się w czołówce najwyżej uprzemysłowionych państw świata. Główne gałęzie przemysłu to:
– przemysł maszynowy i metalowy (środki transportu: samochody, autobusy, traktory,
samochody ciężarowe), silniki lotnicze i okrętowe,
– przemysł chemiczny (włókna chemiczne, wyroby gumowe, tworzywa sztuczne, leki),
– przemysł włókienniczy (tkaniny jedwabne i wełniane),
– przemysł odzieżowy i skórzany,
– przemysł spożywczy,
– przemysł hutniczy,
– przemysł drzewny,
– przemysł papierniczy i poligraficzny.
72
Rolnictwo
Rolnictwo włoskie charakteryzuje duża ilość małych gospodarstw. Tendencja ta jednak
zmienia się w ostatnich latach. Do podstawowych upraw należą: zboża, ryż, ziemniaki, buraki cukrowe, jabłka, brzoskwinie, śliwy, grusze, pomarańcze, cytryny, migdałowce, figowce,
winnice, warzywa (północ). Istotne znaczenie ma rybołówstwo oraz hodowla bydła, trzody
chlewnej, kóz, owiec i drobiu (40% wartości produkcji rolniczej).
POLSKO-WŁOSKA WYMIANA HANDLOWA
Polsko-włoskie stosunki gospodarcze rozwijają się znakomicie, głównie dzięki długoletniej
tradycji współpracy. Włoskie firmy pojawiły się w Polsce już w latach dwudziestych, dalszy
rozwój stosunków gospodarczych nastąpił po drugiej wojnie światowej, jednak do prawdziwej eksplozji w polsko-włoskich relacjach gospodarczych doszło po zmianach politycznych
i rozpoczęciu reform w Polsce w 1989 r. Szacuje się, że regularne kontakty z Polską utrzymuje
około 2000 włoskich firm.
Załamanie się handlu z Rosją spowodowało, że w 1998 r. Włochy wyprzedziły Rosję i znalazły
się na drugim miejscu, za Niemcami, wśród największych partnerów gospodarczych Polski.
Również z punktu widzenia Włoch Polska plasuje się na wysokim miejscu – na 13. wśród odbiorców włoskich towarów, zaś na 23., jeśli chodzi o dostawców na rynek włoski. Gdyby wyłączyć kraje Unii Europejskiej to Polska znalazłaby się na tym miejscu jako rynek dla włoskich
towarów.
Polsko-włoską wymianę handlową cechuje niewielkie zróżnicowanie struktury towarowej,
zarówno eksport jak i import opierają się na trzech grupach towarowych. Do Włoch eksportowaliśmy głównie:
– wyroby przemysłu elektromaszynowego (55% wartości eksportu do Włoch), głównie wyroby przemysłu motoryzacyjnego (samochody osobowe, części i akcesoria);
maszyny i urządzenia mechaniczne i elektryczne (lampy elektronowe, urządzenia
odbiorcze dla telewizji, części zamienne do silników spalinowych, silniki elektryczne
i prądnice, elektryczny sprzęt oświetleniowy i sygnalizacyjny, elektrody węglowe, armatura przemysłowa, wały napędowe, obrotomierze i liczniki produkcji, samochody
do transportu towarów, łożyska toczne),
– metale nieszlachetne: wyroby hutnicze, aluminium i wyroby z aluminium, miedź
i wyroby z miedzi, cynk i wyroby z cynku,
– artykuły rolno-spożywcze: konie żywe, bydło żywe, mięso końskie, warzywa, owce
żywe, mięso wołowe,
– materiały i wyroby włókiennicze: odzież i konfekcja szyta oraz dziana, włókna chemiczne, tkaniny wełniane i wełnopodobne.
Jeżeli chodzi o import z Włoch, to głównymi produktami były:
– wyroby przemysłu elektromaszynowego (45% wartości importu): maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenia elektryczne,
73
– produkty przemysłu chemicznego: tworzywa sztuczne i wyroby z nich, leki, farby,
lakiery, garbniki,
– materiały i wyroby włókiennicze (12,6%): włókna chemiczne i bawełnopodobne, odzież dziana – swetry, bluzki i koszule, wyroby dziane – rajstopy i skarpety oraz
odzież szyta,
– metale nieszlachetne: wyroby hutnicze, aluminium i wyroby z niego, wyroby różne z metali nieszlachetnych, takie jak: okucia meblowe, uchwyty, kółka, urządzenia
do automatycznego otwierania i zamykania drzwi, zamki do samochodów i wyrobów
kaletniczych,
– artykuły rolno-spożywcze: napoje alkoholowe, tytoń, makarony i inne przetwory
zbożowe, czekolada i wyroby czekoladowe, przetwory owocowo-warzywne, wyroby
cukiernicze, owoce cytrusowe i winogrona.
Włochy zajmują piąte miejsce pod względem kapitału zagranicznego zainwestowanego w Polsce. Włoski Fiat i UniCredito Italiano zajmują odpowiednio drugie i szóste miejsce
na liście 50 największych zagranicznych inwestorów w Polsce. Firmy te posiadają ponad 80%
udziału całości inwestycji.
Oprócz branży motoryzacyjnej i bankowej Włosi inwestowali w:
– przemysł spożywczy, głównym inwestorem jest producent wyrobów czekoladowych
Ferrero,
– metalurgiczny, reprezentowany przez Hutę Lucchini w Warszawie,
– przemysł tekstylno-odzieżowy i obuwniczy (54,8 mln USD), najważniejsi inwetsorzy
to: Tessitura Bresciano, Leger, Condor,
– handel hurtowy i detaliczny (46,9 mln USD), m.in. Gruppo Nico, Mirogio Group i Pirelli,
– ponadto w przemysł chemiczny (wyroby kauczukowe i z tworzyw sztucznych), budownictwo, produkcja artykułów gospodarstwa domowego.
W grudniu 1999 roku Minister Gospodarki RP i Minister Handlu i Rzemiosła Republiki Włoskiej
podpisali Memorandum o współpracy na rzecz MSP oraz powołali Grupę Roboczą ds. MSP.
POLSKIE INSTYTUCJE UŁATWIAJĄCE KONTAKT Z WŁOCHAMI
I. WŁOSKI INSTYTUT HANDLU ZAGRANICZNEGO ICE – klucz do handlu z Włochami
Co to jest ICE?
ICE, Włoski Instytut Handlu Zagranicznego to włoska rządowa agenda non-profit, której zadaniem jest promocja współpracy handlowej i przemysłowej, publikacja informacji o technologii Made in Italy oraz upowszechnianie wiedzy o gospodarce Italii. Centrala Instytutu znajduje się w Rzymie, zaś sieć ponad 100 zagranicznych biur ICE, działających według zasady
kompetencji terytorialnej, obejmuje cały świat. Wliczając biura regionalne we Włoszech, ICE
zatrudnia w sumie ok. 1500 osób.
74
ICE dostarcza firmom włoskim, a także zagranicznym – zainteresowanym rynkiem włoskim,
list adresowych potencjalnych partnerów, informacji o imprezach targowych, normach technicznych, regulacjach celnych, podatkowych, walutowych, instytucjach finansowych itd. ICE
promuje wyroby włoskie za granicą, organizując misje handlowe, włoskie ekspozycje kolektywne na najważniejszych targach międzynarodowych oraz autonomiczne wystawy włoskich wyrobów, seminaria poświęcone technologii, kampanie reklamowe i promocyjne oraz
oficjalne delegacje handlowców, przemysłowców, techników i dziennikarzy z całego świata
na najważniejsze imprezy targowe we Włoszech.
ICE organizuje też kursy i staże we Włoszech dla menedżerów spoza Włoch, zarówno z sektora prywatnego, jak publicznego.
Na potrzeby firm włoskich ICE prowadzi analizy rynkowe, przede wszystkim w ujęciu branżowym (mikroekonomiczne). Informacje rynkowe ICE publikuje zarówno w mediach elektronicznych, jak i tradycyjnie, wydając i/lub rozpowszechniając biuletyny, katalogi itp. materiały
drukowane.
Zakres usług ICE Warszawa
Biuro w Warszawie istnieje od ponad 45 lat i jest najstarszym w tej części Europy. Zakres naszych usług obejmuje m.in.:
– informację o włoskiej ofercie eksportowej w dowolnej branży (adresy producentów,
hurtowników, agentów),
– przekazywanie w bieżącej korespondencji z firmami włoskimi informacji o potencjalnych partnerach polskich,
– pomoc w nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów z firmami włoskimi, w tym poprzez
współpracujące z nami włoskie zrzeszenia branżowe (udostępnianie pełnych danych
teleadresowych),
– informację techniczną, np. nt. włoskich stawek celnych, udziału w targach itp.,
– organizację wyjazdów delegacji polskich firm na najważniejsze targi/wystawy branżowe we Włoszech,
– opracowywanie i dystrybucję branżowych publikacji o ofercie włoskiej w języku polskim,
– organizację specjalistycznych sympozjów technicznych prezentujących dorobek poszczególnych branż,
– organizację branżowych spotkań bilateralnych między firmami polskimi a włoskimi.
ICE nie jest jeszcze jednym pośrednikiem handlowym, nie pobiera prowizji. Jako oficjalna agenda rządowa zajmuje się promocją oraz informacją rynkową. Usługi, których udziela
ICE mają charakter bezpłatny.
Jak korzystać z usług ICE Warszawa?
Do kontaktu z ICE Warszawa zaproszony jest każdy, kto jest zainteresowany uzyskaniem informacji na temat rynku włoskiego. Wszelkie zapytania prosimy przesyłać na piśmie (fax.,
email: [email protected]), podając podstawowe informacje o pytającej firmie (nazwa,
75
profil) i/lub osobie oraz pełne dane kontaktowe (często pytanie wysłane via e-mail: wymaga
odpowiedzi listownej).
Na podstronie Personel jest podany podział kompetencji personelu biura, co ułatwia kontakt
z właściwą dla danego zagadnienia osobą.
Strona internetowa ICE zawiera Business LINKS – Italia (i nie tylko) w Internecie w następującym zakresie:
1. Targi i wystawy we Włoszech,
2. Izby handlowe i zrzeszenia branżowe,
3. „Made in Italy” (inne witryny info),
4. Rząd i instytucje włoskie,
5. Informacje dla podróżnych,
6. Europa i UE.
Złóż zapytanie/ofertę firmom włoskim: Wyślij nam swoją propozycję biznesu
W tej sekcji na stronie internetowej ICE firmy spoza Włoch mają okazję znalezienia w Italii
partnerów do biznesu poprzez skierowanie do tychże zapytania lub oferty na towary lub
usługi, czyli propozycji biznesu.
Wszystkie zgłoszenia zawierające zapytania lub oferty są przeglądane i sprawdzane przez
biura ICE działające w kraju pochodzenia zgłoszenia.
Anonsy zakwalifikowane do publikacji są udostępniane firmom włoskim poprzez globalną
bazę danych propozycji biznesu ICE.
Tak zbierane zapytania i oferty są przechowywane w ww. banku danych przez trzy miesiące. Formularze mogą być wypełniane zarówno po angielsku, jak i w języku zgłaszającego.
Ze względów technicznych prosi się zainteresowanych o wypełnianie zgłoszenia wyłącznie
standardowymi znakami Western (Latin), czyli bez znaków typowo polskich.
II. WŁOSKI INSTYTUT KULTURY
Włoskie Instytuty Kultury powstały w 1926 roku jako sekcje kulturalne włoskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, działające za granicą. Mając własne cele, istnieją obok wydziałów
kultury Ambasad Republiki Włoskiej.
Jako biura Instytuty załatwiają (we współpracy z konsulatami włoskimi) takie sprawy, jak
np. zapisy obywateli obcych do włoskich szkół i uczelni wyższych, nostryfikacje we Włoszech
dyplomów uczelni zagranicznych, przyznawanie stypendiów oraz pobytów związanych z badaniami naukowymi itp.
Jako ośrodki kultury Instytuty zajmują się upowszechnianiem i promocją języka oraz kultury
włoskiej za granicą, pogłębianiem wzajemnych kontaktów, organizowaniem życia kulturalnego wspólnotom włoskim żyjącym za granicą. Włoski Instytut Kultury w Warszawie został
76
powołany w 1934 roku. Działalność kulturalna Instytutu realizowana jest poprzez organizowanie imprez własnych oraz we współpracy z instytutami włoskimi i polskimi. Składają się
na nie koncerty, odczyty, promocje książek, przedstawienia teatralne, projekcje filmowe,
wystawy itp. Program imprez ukazuje się drukiem i jest rozsyłany do wszystkich osób, które
zgłoszą chęć jego otrzymywania.
Zakres terytorialny działalności Instytutu, poza Warszawą, obejmuje regiony Polski północnej
i centralnej. Regiony południowe Polski podlegają, w zakresie kompetencji, Włoskiemu Instytutowi Kultury w Krakowie, który powołany został w 1987 roku i oficjalnie rozpoczął działalność w 1989 roku.
Oprócz imprez kulturalnych Instytut prowadzi dział informacyjny oraz bibliotekę, której księgozbiór liczy ok. 10 000 woluminów.
Instytut prowadzi kursy języka włoskiego dla dorosłych i dzieci. Zajęcia obejmują trzy poziomy nauczania: podstawowy, dla średnio zaawansowanych i zaawansowanych. W jednym semestrze kursy tradycyjne obejmują 60 godzin lekcyjnych. Kursy intensywne, 5-tygodniowe,
obejmują 30 godzin 60-minutowych.
Pierwszy semestr trwa od października do lutego, drugi od marca do czerwca. W lipcu i sierpniu prowadzone są kursy letnie.
Wszystkie zajęcia odbywają się w siedzibie XIV LO im. S. Staszica przy ul. Nowowiejskiej 37a.
We Włoskim Instytucie Kultury w Warszawie można również zdawać egzamin kompetencji
językowej CILS (Certificazione di Italiano come Lingua Straniera). Zaświadczenie o zdanym
egzaminie wystawia Uniwersytet dla Cudzoziemców w Sienie. Egzamin CILS obejmuje 4 poziomy kompetencji językowej i odbywa się dwa razy w roku, w pierwszych dniach czerwca
i w pierwszych dniach grudnia.
Adresy Włoskiego Instytutu Kultury w Polsce:
Instituto Italiano di Cultura di Varsavia
00-545 Warszawa, ul. Marszałkowska 72
tel.: (0-22) 628 06 10, fax: (0-22) 628 10 68
Istituto Italiano di Cultura di Cracovia
31-001 Kraków, ul. Grodzka 49
tel.: (0-12) 421 89 43, 421 89 46, fax: (0-12) 421 97 70
www.iic.pl
e-mail: dyrekcji: [email protected]
77
PRZYDATNE WŁOSKIE ADRESY W POLSCE
Włoski Instytut Handlu Zagranicznego
Sekcja Promocji Handlu Ambasady Republiki Włoskiej ICE Polska
ul. Marszałkowska 72, 00-545 Warszawa,
tel.: +48. (0) 22.6280243, fax: +48. (0) 22.6280600
godziny otwarcia: od poniedziałku do czwartku 8.30-17.00, piątki 8.30-14.30
Włoski Instytut Kultury
ul. Marszałkowska 72, 00-545 Warszawa
tel.: +48. (0) 22 6280610,
fax: +48. (0) 22 6281068
www.iic.pl
PRZYDATNE POLSKIE ADRESY WE WŁOSZECH:
Ambasada RP
Via Rubens 20 – 00197 Roma
tel.: (0-039) 06 36204200, fax: (0-039) 06 3217895
http://www.ambasciatapolonia.it
Konsulat
tel.: (0-039) 06.36204300, fax: (0-039) 06.32239
Wydzial Ekonomiczno-Handlowy Ambasady Polskiej („BRH”)
Via Olona 2/4 – 00198 Roma
tel.: (0-039) 06.8541128, fax: (0-039) 06.8553391
www.infopolonia.it
Radca handlowy: Artur Dmochowski
Konsulat Generalny RP w Mediolanie
Corso Vercelli 56 – 20145 Milano
tel.: (0-039) 02.48018978, 02.48019084, 02.48019312, fax: (0-039) 02.48020345
Biuro Handlowe przy Konsulacie RP w Mediolanie
Via Capecelatro 53/4 – 20148 Milano
tel.: (0-039) 02.48713164, 48194975, fax: (0-039) 02.405303
Konsul ds. handlowych: Ewa Dolinska, Monika Zagajska
78
Instytut Polski
Via V.colonna 1 – 00193 Roma
tel.: (0-039) 06.36000723, fax: (0-039) 06.36000721
www.istitutopolacco.it
Polski Ośrodek Informacji Turystycznej
Via V.veneto 54/a – 00187 Roma
tel.: (0-039) 06.4827060, fax: (0-039) 06.4817569
www.polonia.it
PLL LOT
biuro w Rzymie
Via Veneto 54 A – 00187 Roma
tel.: (0-039) 06.4882680, 483448, fax: (0-039) 06.4815462
biuro w Mediolanie:
Via Pirelli 20 – 20124 Milano
tel.: (0-039) 02.6705385, fax: (0-039) 02.67077199
Adresy internetowe:
Dane statystyczne ISTAT – www.istat.it
Yellow Pages – www.paginegialle.it
Okno na Włochy (Window on Italy) – www.mi.cnr.it/WOI/
Zrzeszenia Włoskich Izb Handlu, Przemysłu, Rzemiosł i Rolnictwa – www.unioncamere.it
ZAKŁADANIE FIRMY WE WŁOSZECH
(wg stanu obowiązującego na czerwiec 2006 – za Gazetą Prawną)
Liczba procedur – 6
Liczba dni potrzebnych do zarejestrowania firmy – 18
Minimum, jakie trzeba posiadać by założyć spółkę z o.o. – 10 tys. euro
Maksymalny czas pracy pracowników w ciągu tygodnia – 40,5 godziny
Podstawowe stawki podatku:
– VAT – stawka podstawowa – 20%, stawki obniżone 10 i 4%
–CIT – 33%
– PIT – według skali progresywnej: 23%, 33%, 39%, 43%, kwota wolna od opodatkowania – do 7500 euro (praca najemna), do 4500 euro (samozatrudnienie)
79
Spółki
Włoską specjalnością są tzw. Prywatne spółki jednoudziałowe z ograniczoną odpowiedzialnością – s.r.l. socio unico, które mogą tworzyć pojedyncze podmioty.
Najbardziej popularną formą organizacji biznesu dla firm średniej wielkości we Włoszech
jest spółka z ograniczona odpowiedzialnością – societ a responsabilit a limitata – s.r.l. oraz
spółka akcyjna – societ a per azioni – s.p.a.
W przypadku spółki z o.o. do jej założenia potrzebny jest kapitał minimum 10 tys. euro. Jedna
trzecia tej sumy musi być wpłacona w momencie rejestracji spółki. Może być to wkład pieniężny bądź aport, który wycenia rzeczoznawca (rewident sądowy wyznaczony przez sąd).
Prawa udziałowców są określone przez statut, a tytuł własności znajduje się w tzw. Libro Soci
(Księga Wspólników). Każdy transfer musi być dokonany za pośrednictwem notariusza. Ponadto w spółce z o.o. musi być co najmniej dwóch udziałowców, górnej granicy nie przewidziano. Na cudzoziemców nie ma nałożonego obowiązku zameldowania we Włoszech.
Konieczny jest jedynie numer fiskalny, tzw. codice fiscale.
Włoskie prawo przewiduje dwa sposoby zarządzania włoska spółką z o.o.: dyrektor (Amministratore Unico) lub zarząd składający się minimum z dwóch członków. Dyrektor nie musi być
udziałowcem, obywatelem ani mieszkańcem Włoch.
W przypadku działalności handlowej równie popularną formą jest spółka „in nome collettivo” – s.n.c. W spółce tej udziałowcy sa wspólnie, pojedynczo, bez ograniczeń odpowiedzialni
za długi spółki, w której nie jest wymagany kapitał minimalny. Porozumienie wspólników
musi być spisane przez notariusza i podlega rejestracji. Nazwa spółki musi zawsze zawierać
nazwisko jednego ze wspólników.
Ceny
Koszt najmu pomieszczenia biurowego w zależności od lokalizacji waha się od 62 euro/m2
(region Campania) do 385 euro/m2 (Rzym). Za wynajem pomieszczeń przemysłowych płaci
się od 35 euro/m2 (Capri w regionie Campania) do 180 euro/m2 (Rzym).
Procedura tworzenia firmy we Włoszech jest skomplikowana.
W stosunku do obywateli polskich, którzy zamierzają we Włoszech podjąć pracę na zasadzie
samozatrudnienia, nie ma żadnych ograniczeń. Mogą oni podjąć działalność na takich samych zasadach jak pozostali obywatele UE.
Jednak sama procedura zakładania firmy we Włoszech jest skomplikowana, obłożona licznymi wymogami biurokratycznymi i zróżnicowana ze względu na charakter działalności, którą
zamierza się prowadzić.
We Włoszech w przypadku firmy jednoosobowej jedynym jej właścicielem jest przedsiębiorca, który bierze na siebie całe ryzyko oraz odpowiedzialność materialną związane z prowa80
dzoną działalnością gospodarczą. Odpowiada on bezpośrednio swoim majątkiem za zobowiązania wobec stron trzecich.
Kroki administracyjne przy zakładaniu firmy jednoosobowej:
– ewentualne zezwolenia z gminy, sanitarne,
– zgłoszenie do Izby Handlowej,
– wpis na listę rzemieślników (dla działalności rzemieślniczej),
– zgłoszenie do INPS (odpowiednik ZUS),
– zgłoszenie (dla działalności podlegających) do INAIL (Państwowy Zakład Ubezpieczeń
od Wypadków przy Pracy),
– uzyskanie numeru VAT (Patria Iva).
Rejestracja firm jednoosobowych:
– termin: do 30 dni od daty rozpoczęcia działalności.
Jeżeli na prowadzoną działalność potrzebne jest uzyskanie jakichkolwiek stosownych zezwoleń, licencji, upoważnień itp., do wniosku należy załączyć kserokopię takiego dokumentu.
Rynek włoski jest niewątpliwie trudny, ale też bardzo atrakcyjny dla polskiego przedsiębiorcy. Trudności z rozpoczęciem działalności we Włoszech mogą wynikać z braku znajomości
prawodawstwa włoskiego. Obowiązujące przepisy są skomplikowane, a niezwykle rozbudowana biurokracja, brak rozporządzeń wykonawczych, brak znajomości języka mogą stanowić
dużą przeszkodę dla polskich przedsiębiorców. Do inwestycji we Włoszech mogą zniechęcać
jedne z najwyższych w Unii kosztów energii.
Włoski rynek jest o tyle trudny, iż Włosi są przywiązani do towarów markowych. Dużą rolę
odgrywa tradycjonalizm Włochów w dziedzinie produktów spożywczych i ich przywiązanie do produktów regionalnych. Dlatego polskiej żywności trudno jest trafić bezpośrednio
do sprzedaży detalicznej, zainteresowaniem cieszą się produkty, które służą jako składniki
polskich produktów. Szansę mają firmy, które wchodzą w kooperację z miejscowym partnerem często jako podwykonawcy.
Istotną zmianą dla polskich przedsiębiorców jest fakt, że od 1 maja pomiędzy Polską a Włochami istnieje pełna swoboda przepływu usług, co stwarza szanse dla firm z tego sektora.
Trzy kroki, jak założyć własną firmę:
Krok 1 – uzyskać ewentualne zezwolenia z gminy, sanitarne i zgłosić się do Izby Handlowej
i ewentualnie na listę rzemieślników (w przypadku działalności rzemieślniczej);
Krok 2 – zgłoszenie do INPS (odpowiednik ZUS) oraz zgłoszenie (dla działalności podlegających do INAIL (Państwowy Zakład Ubezpieczeń Od Wypadków Przy Pracy));
Krok 3 – uzyskanie numeru VAT potrzebnego do rozliczeń podatkowych.
Włoska baza ofert – adresy kontrahentów:
www.infopolonia.it/wloska_baza_ofert.php
81
Formularz rejestracyjny dla firm:
www.infopolonia.it/formularz_rejestracyjny.html
Ośrodki i imprezy targowe we Włoszech:
www.infopolonia.it/imprezy%20targowe.html
Adresy, pod którymi można uzyskać informacje o VAT:
Ministero delle Finanze
Segretariato Generale
Ufficio Relazioni Internazionali
Viale dell’Aeronautica, 122, 00144 Roma
tel.: (0-0039) 06 5925967 lub 54394256, fax: (0-0039) 6 5912983
www.finanze.it
Urząd Właściwy do zwrotu VAT:
Agenzia Della Entrate
Centro Operativo
Via Rio Sparto, 21, Rimborsi IVA ai non Residenti
65129 PESCARA
Włochy
Ambasada RP
Via P.P. Rubens 20, Monti Parioli 00197, Roma, Italia
tel.: centrala (0-03906) 362-042-00
tel.: sekretariat ambasadora (0-03906) 362-042-04
tel.: sekretariat wydziału politycznego (0-03906) 362-042-09
tel.: Attachat Wojskowy (0-03906) 362-042-19
tel.: Kancelaria (0-03906) 362-042-31
tel.: stały przedstawiciel RP przy FAO (0-03906) 362-042-37
fax: (0-03906) 32-17-895
www.ambasciatapolonia.it
Wydział Ekonomiczno – Handlowy Mediolan
Via Capecelatro 53/4, 20148 Milano, Italia
tel.: (0-03902) 487-131-64, (0-03902) 400-954-43, (0-03902) 400-127-93
fax: (0-03902) 405-303
http://www.infopolonia.it
Council of State
Prezes Alberto de Roberto
Palazzo Sopada, Piazza Capo Di Ferro 13, I –00186 Rzym, ITALY
tel.: +39 06-86272531, +39 06-68272478, fax: + 06-68272408
www.giustizia-amministrativa.it
82
RYNEK PRACY WE WŁOSZECH
We Włoszech nie ma minimalnych stawek płacowych. Prawo reguluje jednak tygodniowy
czas pracy. Nie może być on dłuższy niż 40,5 godziny. Osoby zatrudnione na pełnym etacie
maja prawo do 20 dni wolnych w ciągu roku.
Pracodawca, który zamierza zatrudniać na czas określony lub nieokreślony Polaka, powinien
złożyć w Powiatowej Dyrekcji Pracy (Direzione Provinciale del Lavoro) podanie o zezwolenie
na pracę (autorizazione al. lavoro). Podanie musi być zaadresowane do tego oddziału Direzione Provinciale del Lavoro, który znajduje się w miejscowości wykonywania przez pracownika
pracy. Ponadto do podania musi być dołączony kontrakt pracy zawarty z Polakiem, którego
warunkiem zalegalizowania jest uzyskanie zezwolenia na pracę (autorizazzione al. lavoro)
i karty pobytu (carta di soggiorno) przez pracownika.
Przydatny adres: www.cnel.it
Mimo obietnic rząd Włoch nie zdecydował się na otwarcie swojego rynku pracy dla Polaków (stan na czerwiec 2006). Wprowadził jednak pewne ułatwienia.
Praca najemna
Polak ubiegający się o pracę we Włoszech musi mieć zagwarantowane zatrudnienie przez
pracodawcę włoskiego lub zagranicznego, mającego jednak stały pobyt we Włoszech. Pracodawca, który zamierza zatrudnić na czas określony lub nieokreślony Polaka, powinien złożyć
w powiatowej dyrekcji pracy (Direzione Provinciale del Lavoro) podanie o zezwolenie na pracę. W dokumencie tym muszą znaleźć:
– dane personalne pracodawcy (wraz z fotokopią ważnego dokumentu tożsamości,
a w przypadku osoby niebędącej obywatelem UE również fotokopia ważnej karty pobytu),
– dane personalne pracownika wraz z fotokopią ważnego paszportu,
– oferowane warunki pracy (rodzaj kontraktu zbiorowego, który będzie zastosowany,
przewidziane stanowisko, wysokość brutto wynagrodzenia, miejsce zatrudnienia, rodzaj kontraktu: na czas określony, nieokreślony, sezonowy).
Do podania musi być dołączony kontrakt pracy zawarty z Polakiem, którego warunkiem zalegalizowania jest uzyskanie zezwolenia na pracę i karty pobytu (carta di soggiorno).
Direzione Provinciale del Lavoro wydaje zezwolenie na pracę, które przekazuje pracodawcy,
instytutowi zabezpieczeń społecznych (INPS), instytutowi ubezpieczeń od nieszczęśliwych
wypadków (INAIL) i kwesturze (organ MSW), zgodnie z kompetencją terytorialną. Pracownik
będzie musiał udać się do kwestury w celu otrzymania karty pobytowej pracy (carta di soggiorno per lavoro).
83
Gdzie szukać ofert?
Źródeł poszukiwania ofert pracy jest wiele: internet, prasa, portal EURES, agencje pośrednictwa pracy. W Polsce tylko agencje z certyfikatem maja prawo prowadzić pośrednictwo i kierować osoby do pracy za granicą. Również włoskie agencje pośrednictwa pracy muszą mieć
licencję tamtejszego ministerstwa pracy i polityki socjalnej na prowadzenie działalności.
Podatek dochodowy od osób fizycznych IRE
Podatek dochodowy od osób fizycznych IRE jest podatkiem progresywnym, uzależnionym
od wysokości dochodów. Obecnie obowiązują trzy podstawowe stawki: 23%, 33%, 39%.
Wprowadzono także czwarta stawkę (stosowaną w przypadku ponad 100 000 euro) w wysokości 43%, przy czym 4% stanowi tzw. etyczną składkę solidarnościową. Dla osób fizycznych
przepisy określają próg, do wysokości którego nie stosuje się podatku:
– dochód z nieruchomości – 3000 euro,
– praca najemna – 7500 euro,
– emeryci – 7000 euro,
– samozatrudnienie – 4500 euro.
Do podstawy opodatkowania wliczane są dochody: z tytułu zatrudnienia; z działalności gospodarczej; z tytułu wykonywania wolnych zawodów; z wynajmu nieruchomości; kapitałowe; inne (gdzie indziej niesklasyfikowane).
Jak kupić nieruchomość we Włoszech – Swoboda nabywania dla obywateli UE
We Włoszech istnieje swoboda zakupu nieruchomości (również rolnych) przez cudzoziemców będących obywatelami krajów Unii Europejskiej.
Pewne ograniczenia przy zakupie nieruchomości mogą wynikać z:
– położenia danej nieruchomości (np. w strefie) przygranicznej, co rodzi konieczność
uzyskania zezwolenia na jej zakup),
– uwarunkowań historycznych i terenowych (kwestie ochrony środowiska, miejsca widokowe, zabytki – konieczność spełniania wymogów stawianych przez Ministerstwo
Kultury),
– użytkowania nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem.
Nabywanie nieruchomości przez osoby prawne z krajów UE oparte jest na takich samych
zasadach jak nabywanie nieruchomości przez osoby fizyczne.
Do opracowania pakietu wykorzystano materiały źródłowe:
Gazeta Prawna – Moja Firma w Europie – Dodatek część I i II/2006 (nr 01 (01) i nr 02 (02)
z 26.06.2006)
Wydział Ekonomiczno – Handlowy Ambasady RP w Rzymie (www.infopolonia.it)
84
5. Przykład z grupy „Pomoc publiczna”
5.1. Pomoc de minimis
Autor: Agnieszka Jankowska, Amanda Bełdowska
Nazwa ośrodka: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Aktualizacja:
Stowarzyszenie „Samorządowe Centrum Przedsiębiorczości i Rozwoju”
Zgodnie ze wspólnotowymi zasadami dotyczącymi pomocy publicznej, pomoc publiczna, która zakłóca konkurencję lub której udzielenie zagraża zniekształceniem konkurencji
w zakresie, w jakim ma to wpływ na wymianę handlową pomiędzy krajami członkowskimi,
jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku. Od tej generalnej zasady, zapisanej w artykule 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE), istnieje kilka wyjątków, do których zalicza się również tzw. pomoc de minimis.
Zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r., dotyczącym zastosowania artykułów 87 i 88 TWE w odniesieniu do pomocy de minimis, pomocą
de minimis jest pomoc udzielona przedsiębiorcy w ciągu trzech kolejnych lat, której łączna
wysokość nie przekracza równowartości 100 000 euro. Pomoc de minimis ze względu na swą
niską wartość ma nieznaczny wpływ na wymianę handlową i nie zagraża zakłóceniem konkurencji, a w związku z tym nie stanowi w rozumieniu artykułu 87 TWE pomocy publicznej,
mimo że jest udzielana ze źródeł publicznych.
Pomoc de minimis nie musi być notyfikowana przez Komisję Europejską (zgodnie z zapisami
artykułu 88 ustęp 3), zarówno jeśli jest udzielana jako pomoc indywidualna, jak i w przypadku, gdy jest udzielana w ramach programu pomocowego, który nie został notyfikowany
w Komisji Europejskiej lub przez nią zatwierdzony.
Pomoc de minimis może być udzielana przedsiębiorcom (mikro, małym, średnim i dużym)
ze wszystkich sektorów, za wyjątkiem sektora transportowego oraz działalności związanej z produkcją, przetwarzaniem i marketingiem produktów wymienionych w załączniku
I do TWE. Ponadto, pomocy de minimis nie stosuje się do pomocy eksportowej oraz pomocy
preferującej produkty importowane względem produktów krajowych. Przedsiębiorcy mogą
uzyskać pomoc de minimis z przeznaczeniem na różne cele, w tym na pokrycie kosztów działalności operacyjnej.
Państwa członkowskie mają obowiązek zbierać oraz przechowywać wszystkie informacje
dotyczące udzielania pomocy de minimis przedsiębiorcom. Informacje te powinny być prze
Dz. Urz. Nr L 010, 13/01/01, s. 30-32.
Na stronach internetowych PARP (www.parp.gov.pl) znajduje się tabela zawierająca interpretację, jaka
działalność gospodarcza w zakresie produkcji, przetwórstwa i obrotu towarami rolnymi może być wsparta
w ramach programu Phare i działań dla przedsiębiorców finansowanych z funduszy strukturalnych.
85
chowywane przez 10 lat, począwszy od dnia udzielenia pomocy de minimis. Jeżeli pomoc de
minimis była udzielana w ramach programu pomocowego, wówczas państwo członkowskie
musi przechowywać informacje o udzielonej pomocy de minimis przez okres 10 lat od dnia
udzielenia ostatniej pomocy w ramach tego programu.
Pomoc de minimis kumuluje się z każdą pomocą udzieloną w ciągu trzech kolejnych lat
(36 miesięcy), która została przyznana przedsiębiorcy, poza jakimkolwiek programem pomocowym zatwierdzonym (notyfikowanym) przez Komisję Europejską, do łącznej kwoty
wsparcia nieprzekraczającej 100 000 euro. Pomoc ta liczona jest od dnia udzielenia pomocy
przedsiębiorcy, a więc dnia, w którym przedsiębiorca nabył prawo do skorzystania z pomocy. W pewnych sytuacjach przedsiębiorca jeszcze nie skorzystał z przyznanej pomocy (nie
wydatkował przyznanych mu środków, ponieważ nie wpłynęły one jeszcze na jego konto
bankowe), lecz mimo to kumuluje się ona z pomocą faktycznie przez niego wykorzystaną
(wydatkowaną w ramach wcześniej realizowanych projektów). Pomoc de minimis sumuje się
z każdą inną pomocą de minimis bez względu na jej źródło (krajowe, regionalne, wspólnotowe – np. z funduszy strukturalnych, programu Phare), formę (np. dotacja, usługa po obniżonej cenie, subsydiowanie odsetek od kredytu itp.) oraz przeznaczenie (inwestycje, doradztwo, koszty operacyjne, szkolenia). Przy czym należy wskazać, iż przeznaczenie pomocy de
minimis najczęściej określone jest w programie pomocowym – przykładowo, w Działaniu 2.1
„Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez doradztwo” w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw (SPOWKP) pomoc o charakterze de minimis jest udzielana wyłącznie mikroprzedsiębiorcom
prowadzącym działalność gospodarczą opartą o wykorzystanie zaawansowanych technologii i może być wykorzystana na profesjonalne usługi doradcze z zakresu zasad prowadzenia przedsiębiorstwa na terytorium UE, systemów jakości, innowacji i nowych technologii,
wprowadzania przez przedsiębiorcę produktów na nowe rynki zagraniczne, tworzenia sieci
kooperacyjnych przedsiębiorstw, łączenia się przedsiębiorstw, czy pozyskiwania zewnętrznego finansowania na rozwój działalności gospodarczej. Innym przykładem przeznaczenia
pomocy de minimis w ramach programu pomocowego jest wsparcie udzielane przedsiębiorstwom przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach działania 2.2.2 SPO-WKP w zakresie
internacjonalizacji przedsiębiorstw, obejmujące dofinansowanie ich udziału w wyjazdowych
misjach gospodarczych, związanych z udziałem w targach i wystawach organizowanych
za granicą, czy udział w charakterze wystawcy w zagranicznych targach i wystawach.
Należy pamiętać, że – zgodnie z przepisami prawnymi – obowiązek informowania przedsiębiorców o tym, że udzielona pomoc była pomocą de minimis leży po stronie organu udzielającego pomocy. Informacja, że pomoc w ramach danego programu jest pomocą de minimis
umieszczana jest zwykle w dokumentach programowych (na przykład poprzez odniesienie
do wspomnianego powyżej rozporządzenia KE nr 69/2001). Niezależnie od tego, organy
udzielające pomocy de minimis zobligowane są, na mocy obowiązującego od września 2004 r.
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy
de minimis (Dz. U. Nr 187, poz. 1930), wydawać beneficjentom zaświadczenia o udzieleniu
pomocy de minimis w dniu udzielenia takiej pomocy (tzn. dniu, w którym przedsiębiorca
W rozumieniu definicji zawartej w Załączniku I do rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 70/2001,
zmienionego rozporządzeniem 364/2004
86
nabył prawo do uzyskania pomocy, np. poprzez zawarcie umowy wsparcia). Rozporządzenie
określa m.in. formę, treść, termin i sposób wydawania tego rodzaju dokumentów.
Natomiast zgodnie z postanowieniami art. 37 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. nr 123, poz. 1291), podmiot ubiegający się o pomoc de minimis ma obowiązek przedstawić wraz z wnioskiem o pomoc wszystkie
zaświadczenia o otrzymanej pomocy de minimis, jaka została mu udzielona w okresie trzech
lat poprzedzających dzień złożenia wniosku o pomoc. Ustawa stanowi również, że do czasu
przekazania przez wnioskodawcę tego rodzaju zaświadczeń nie może być mu udzielona po35. Rozdziaá IV (strony 77-79 oraz 81-82) - pozostawiamy taki zapis numerów telefonów.
moc de minimis.
to (strona
z faktu,
udzielający
pomocy ma
obowiązek
36.Wynika
Rozdziaá IV
82)iż– organ
„Wydziaá
Ekonomiczno-Handlowy
Mediolan”
- proszĊsprawdzić,
czy wsparcie, jakiezastosowaü
planujebold.
udzielić wnioskodawcy w ramach pomocy de minimis, wraz z inną
37. Rozdziaá IV (strona 83) – proszĊ dopisaü sáowo „zezwolenia” przy akapicie „Do podania musi
pomocą de minimis
przez niego w okresie ostatnich trzech lat poprzedzających
byü otrzymaną
doáączony kontrakt…”
38. Rozdziaá IV- przy pozostaáych uwagach zgadzam siĊ z korektą.
dzień złożenia wniosku,
nie
przekracza
kwoty 100 000 euro. Informacje dotyczące sposobu
39. Rozdziaá V (strona 85) - stosujemy zapis „Nr” z wielkiej litery (patrz punkt 6).
40. Rozdziaá
V (stronade
87)minimis
– Przykáad –zostały
jak obliczamy
pomoc de minimis
– na przedstawionym
obliczania udzielonej
pomocy
przedstawione
poniżej.
wykresie nie widaü tabel i znaków. Powinno byü:
Przykáad
– jak obliczamy
de minimis.
Przykład – jak
obliczamy
pomocpomoc
de minimis.
1 stycznia
2002 – 25
tys. euro
3 kolejne lata
30 czerwca
2003 – 13
tys. euro
31 grudnia
2004 – 62
tys. euro
3 kolejne lata
1 stycznia
2005 r. – 25
tys. euro
3 kolejne lata
30 wrzeĞnia
2006 r. – 13
tys. euro
W Polsce, zgodnie z artykułem 63 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, w40.celu
określenia dopuszczalnej wysokości pomocy, która ma być udzielona
Rozdziaá V- przy pozostaáych uwagach zgadzam siĊ z korektą.
przedsiębiorcy jako pomoc de minimis, pod uwagę bierze się:
– wartość udzielonej przedsiębiorcy pomocy indywidualnej przed dniem 31 maja 2004 r.
(a więc przed dniem wejścia w życie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej), jeżeli łączna wartość pomocy indywidualnej nie przekraczała
równowartości w złotych kwoty 100 000 euro w okresie ostatnich trzech lat,
87
– pomoc de minimis.
Przykład wyliczenia pomocy de minimis, udzielonej przedsiębiorcy przed wejściem w życie
ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, a więc z uwzględnieniem pomocy indywidualnej, umieścił na swoich stronach internetowych Urząd Ochrony
Konsumentów i Konkurencji pod adresem:
www.uokik.gov.pl/pl/pomoc_publiczna/faq/#pytanie6
Zasada ta będzie obowiązywała w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, a więc do dnia 1 czerwca 2007 r. Po tej dacie
pomoc de minimis będzie się kumulowała wyłącznie z inną pomocą de minimis (określaną
zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 69/2001).
Od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. stosowane będzie jednak nowe Rozporządzenie Komisji (WE) w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu WE do pomocy de minimis,
zastępujące Rozporządzenie (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis. Zgodnie z aktualnym projektem nowego Rozporządzenia, oprócz zmian doprecyzujących obecne regulacje dotyczące pomocy de minimis, istotnym jest podniesienie pułapu z 100 000
EUR do 200 000 EUR. Pomoc o wartości nieprzekraczającej niniejszego pułapu, udzielona
w okresie trzech kolejnych lat będzie uznana za niewpływającą na handel miedzy państwami
członkowskimi i/lub niezakłócającą bądź niegrożącą zakłóceniem konkurencji, tym samym
stanowić będzie pomoc de minimis.
88

przedsiębiorco! skorzystaj!

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz plik w formacie: pdf Rozmiar: 479 KBFundacja Małych i

spis wystawców - salon przedsiębiorczości spis

Praca-tymczasowa.pl - SZWACZKA KRAWCOWA Holandia

Klastry i współpraca na rzecz regionalnego rozwoju Europy Środkowej

Konferencja „Wymiar gospodarczy Partnerstwa