przećwicz przed egzaminem 5

PRZEĆWICZ PRZED EGZAMINEM 5
Tadeusz Różewicz
niebieska linia*
rzecznik praw dziecka
to dobrze to bardzo dobrze
ale gdzie mamy szukać
rzecznika praw starego człowieka
gdzie jest moja niebieska
linia i z kim mnie łączy?
może ta linia jest czarna
a może biała
i dokąd ta linia prowadzi
do jakiego rzecznika na ziemi w niebie
do mojego patrona Judy Tadeusza*?
Może do mojego Anioła Stróża
który też jest emerytem
starym bezbronnym
jak ja
w lutym roku 2003
(działo się to w Konstancinie)*
spadł śnieg
po murku (okalającym ogród DPT)*
maszerowała „gęsiego” gromadka chłopców
(uczniów miejscowej szkoły)
zaczęli rzucać we mnie
(udając że mnie nie widzą)
kulami śnieżnymi
czasem w takiej kuli może
być kamień. . . więc się trochę wystraszyłem
co wy. . . chłopcy. . .
usłyszałem rechot. . . i jakieś porykiwania. . . czkawkę
[. . .]
poleciały w moją stronę prócz śnieżnych kul
słowa których nie słyszałem
w partyzantce
nigdy w szkole
ani w gimnazjum
ani na uniwersytecie
ani w stolarni
[. . .]
gdzie byłem czeladnikiem*
ani u żołnierzy niemieckich
ani u radzieckich
[. . .]
wuj Józef mówił czasem
w gniewie „sakra”*
nie wiedziałem co to znaczy
nigdy nie słyszałem
Ojca który by wykroczył
poza „psiakrew” no i jeszcze „psi syn”
Mój Anioł Stróż
jest stary wystraszony
bolą go oczy
traci włosy drze go
w skrzydłach
utyka na lewą nogę
jest w gorszych opałach
ode mnie
stchórzył schował głowę
pod skrzydło
cóż nie jest Michałem Archaniołem
niebieska linia – nawiązanie do nazwy Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska
Linia”
Juda Tadeusz – jeden z dwunastu apostołów, patron spraw trudnych i beznadziejnych
Konstancin – miejscowość w pobliżu Warszawy
DPT – Dom Pracy Twórczej
czeladnik – wykwalifikowany rzemieślnik pracujący pod kierunkiem majstra
sakra – forma przekleństwa
1. Napisz, kto jest osobą mówiącą w wierszu.
...............................................................................................................................................................................
2. Napisz, jaki jest stosunek podmiotu lirycznego do ochrony praw dziecka.
...............................................................................................................................................................................
3. Wypisz z wiersza jeden przykład pytania retorycznego.
...............................................................................................................................................................................
4. Wskaż poprawną odpowiedź.
1. Jaka jest funkcja pytań retorycznych w analizowanym tekście?
a. Zwracają uwagę na różne problemy starych ludzi.
b. Podmiot liryczny chce uzyskać na nie jasną odpowiedź.
c. Podmiot liryczny, zadając je, nadaje utworowi żartobliwą wymowę.
d. Podkreślają bezbronność starego człowieka we współczesnym świecie.
2. Jakie słowa „poleciały” w stronę podmiotu lirycznego? Zaznacz właściwą odpowiedź.
a. Zgrubienia.
b. Zdrobnienia.
c. Wulgaryzmy.
d. Kolokwializmy.
3. Jakim środkiem stylistycznym jest sformułowanie Poleciały w moją stronę [. . .] słowa? Zaznacz poprawną
odpowiedź.
a. Epitetem.
b. Metaforą.
c. Apostrofą.
d. Onomatopeją.
4. Słowa, które „poleciały” w stronę podmiotu lirycznego, to:
a. słowa poznane w czasie wojny.
b. słowa poznane w domu rodzinnym.
c. słowa usłyszane po raz pierwszy w szkole.
d. słowa, których nie słyszał w żadnej z wymienionych sytuacji.
5. Czego dowiadujemy się z wiersza o przeszłości podmiotu lirycznego? Zapisz przynajmniej dwie informacje.
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
6. Opisz własnymi słowami sytuację przedstawioną w wierszu.
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
7. Wskaż poprawną odpowiedź. Język utworu jest:
a. prosty, ale sugestywny.
b. bardzo ubogi i prostacki.
c. prosty, ale bardzo elegancki.
d. niezwykle ozdobny i wyszukany.
8. Wypisz z wiersza po jednym przykładzie:
kolokwializmu:
wyliczenia:
......................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
9. Określ funkcje wymienionych w zadaniu 10. środków artystycznego wyrazu.
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
10. Napisz, jaki problem współczesnej cywilizacji został ukazany w wierszu.
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
11. Odpowiedz na pytania.
a) Do czego nawiązuje tytuł utworu Tadeusz Różewicza?
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
b) Co symbolizuje tytułowa niebieska linia?
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
12. Wskaż poprawną odpowiedź.
1. Poeta pominął w swoim wierszu niektóre znaki interpunkcyjne, ponieważ:
a. być może nie zna dobrze zasad interpunkcji.
b. tak mu było wygodniej wyrazić swoje refleksje.
c. ma prawo do swobody w stosowaniu zasad pisowni.
d. Wszystkie odpowiedzi są poprawne.
2. Jak na odbiór wiersza przez czytelnika wpływa brak kropek i przecinków?
a. Utrudnia odbiór wiersza.
b. Skłania do uważniejszego czytania.
c. Umożliwia w pewnym stopniu swobodę interpretacyjną.
d. Wszystkie odpowiedzi są poprawne.
13. Uzupełnij przecinkami podany fragment wiersza.
poleciały w moją stronę prócz śnieżnych kul
słowa których nie słyszałem
w partyzantce
nigdy w szkole
ani w gimnazjum
ani na uniwersytecie