Nie tylko garnitur

Nie tylko garnitur
Wiele świat zawdzięcza brytyjskiemu parlamentowi. Choćby to, że dzięki wprowadzeniu w 1775 roku podatku od
peruk współczesny elegancki mężczyzna nie nosi ich, ani też podkolanówek, czy przesadnie się nie pudruje. W
odpowiedzi na ten podatek angielski poeta Beau Brummell (autorytet w dziedzinie strojów, jeden z pierwszych
dandysów, gentlemanów i celebrytów) czy książę regent zrezygnowali z nich. Książę Jerzy w dodatku zaczął nosić
ciemniejsze ubrania, wysoki kołnierz i długie spodnie oraz stworzył współczesny obraz kitlu, a Brummellowi przypisuje się wynalezienie fraka. Od tego czasu, przez epoki wiktoriańską i edwardiańską tworzył się współczesny
kanon męskiej elegancji. Współcześnie często ignorowany przez zwyczajnych mężczyzn, ale też celebrytów i polityków, jest wciąż elementem protokołu dyplomatycznego.
Stroje męskie według tego kanonu dzieli się na dzienne i wieczorowe (granicą jest zmierzch lub godzina 18:00)
oraz nieformalne, półformalne i formalne. W ten sposób właśnie je omówię.
Stroje nieformalne
Stroje półformalne
Rano jest to garnitur. Strój składający się z marynarki i
spodni wykonanych z tego samego materiału. Odpowiednie są kolory ciemnoszary i granatowy. Bardziej
formalne są bez deseniu. Marynarka może być jednorzędowa lub dwurzędowa. Pierwsza najczęściej z
dwoma lub trzema guzikami na przedzie i klapami
otwartymi, druga może mieć wiele układów guzików
(4, 6 z zapinanymi dwoma lub czteroma) i klapami zamkniętymi. Do tego można nosić kamizelkę z tego samego materiału lub bardziej ekstrawagancką kontrastowai.
Powstały poprzez obniżenie formalności strojów formalnym pewnymi elementami (głównie zmianą marynarki na krótszą).
Wieczorem według kanonu
powinno się nosić smoking,
który może być czarny lub
ciemnogranatowy, z kamizelką lub pasem hiszpańskim
w kolorze czarnym, ale nieformalnie może to być też np.
bordowy. Podobnie muszka.
Kwestią dyskusyjną jest to czy
w cowieczornym smokingu
klapy mogą być tylko szalowe. Spodnie mają czarne
lampasy, koszula biała plisowana z kołnierzem wykładanym.
Współcześnie jest to ciemny garnitur z białą koszulą i
gładkim lub z delikatnym wzorem krawatem lub
muszką.
Stroje nieformalne nosi się codziennie. Jeżeli zapraszający oczekuje takiego stroju, pisze lounge suit.
Rano nosi się stressemana. Został on wymyślony przez kanclerza i ministra spraw zagranicznych
Republiki Weimarskiej Gustawa Stressemana, który
założył ten strój przy podpisywaniu Traktatu z Locarno. Składa się on z czarnej marynarki, kamizelki
(najbardziej
formalna
szara) i spodni sztuczkowych (szarych we wzory, najczęściej paski). Do tego koszula biała lub winchesterii i krawat albo muszka w dowolnym kolorze (srebrny najbardziej formalny).
Strojem półformalnym wieczorowych jest również
smoking. W porównaniu do cowieczornej wersji ma
zawsze czarną muchę, białąiii lub czarną kamizelkę i pikowaną białą koszulę z sztywnym gorsem i łamanym
kołnierzem.
Stressmana nosi się zazwyczaj
gdy chce się obniżyć formalność
jaką daje żakiet. Smoking na
gale, premiery, odebranie nagród, mniej prestiżowe bale i
gdy w zaproszeniu jest zaznaczone, że ma być (smoking,
black tie, evening dress, cravate
noire). Jeżeli zapraszający zaznacza że może być opcjonalny to lepiej go założyć, bo zrobimy przyjemność gospodarzowi.
Stroje formalne
Najbardziej formalnymi strojami są
stroje dworskie, ale mało kto je
może nosićiv. Do strojów formalnych zaliczają się też mundury galowe/ paradne/ wieczorowe według regulaminu sił zbrojnychv,
mundur dyplomatycznyvi.
Ogólnodostępnym strojem formalnym porannym
jest żakietvii. Składa się on
z czarnej wydłużonej i ściętej marynarki zapinanej na
jeden guzik (i mającej jeszcze dwa przy rozcięciu z
tyłu), kamizelki (może być
kremowa, szara, najbardziej formalna czarna) i
spodni sztuczkowych (szarych we wzory, najczęściej
paski). Do tego koszula biała lub winchesterviii oraz krawat, fular albo muszka w dowolnym kolorze (srebrny
najbardziej formalny).
Frak jest najbardziej uroczystym strojem. Składa się z
czarnej marynarki z wyciętym przodem i ogonem z
tyłu. Jest ona dwurzędowa, ale nie zapinana. Klapy zamknięte pokryte błyszczącym
materiałem. Guziki są obciągnięte tym samym materiałem. Spodnie z podwójnym
lampasem. Biała pikowana kamizelka z dużym wcięciem, zapięta na guziki jubilerskie nie
powinna zbyt wystawać spod
marynarki. Koszula z sztywnym
gorsem i łamanym kołnierzem.
Muszka biała.
Stroje formalne nosi się na najważniejsze i najbardziej
uroczyste wydarzenia: śluby, koronacje, odebranie wysokich odznaczeńix, odebranie Nagrody Nobla, bale,
także gdy w zaproszeniu jest napisane white tie, full
evening dress, cravate blanche czy morning coat (żakiet). Żakiet w dodatku tradycyjnie nosi się na wyścigach w Ascot. Jeżeli dopisane jest Decorations do fraku
nosi się gale orderową, raczej ordery I, II i III klasy. Order I klasy nosi się jeden, na wstędze która może być
pod kamizelką lub na (uroczystości z udziałem głowy
państwa). Ordery II i III klasy (krzyż komandorski z
gwiazdą lub bez) można nosić dwa, przy czym ten ważniejszy wyżej.
Okrycia wierzchnie, kapelusze i buty
Do fraka nosi się czarną pelerynę
lub
inverness
(płaszcz bez rękawów i z
pelerynką), czarny błyszczący cylinder białe skórzane rękawiczki i ewentualnie biały jedwabny szal i
laseczkę.
Do żakietu płaszcz surdutowy (dwurzędowy z wcięciem w talii), paletot, lub w ostateczności Chesterfield.
Czarny lub szary cylinder, szare lub kremowe rękawiczki. Ewentualnie można mieć laseczkę.
Do smokingu lub stressmana Chesterfield, na głowę
homburg lub melonik. Rękawiczki w pierwszym przypadku jak do fraku, w drugim jak do żakietu.
Do garnituru Chesterfield lub inny płaszcz byle nie
kurtka. Na głowę fedora lub homburg, melonik.
Gdy jest ciepło do strojów formalnych dalej nosimy cylindry, a do fraku dodatkowo pelerynę. Do stressmana
i garnituru można nosić słomiany kanotier lub panamę.
Butami do fraku są lakierowane pantofle inaczej
eskarpiny z kokardą, nadają się również do półformalnego smokingu,
do innych strojów wieczorowych lakierowane wiedenki/oxfordy. Na dzień formalnie czarne wiedenki
bez kapki i dziurek. Jeśli nie mamy spotkania biznesowego, mogą być i z zdobieniami jak i inne rodzaje półbutów: angielki/derby, monki, mokasyny.
To wszystko nie wyczerpuje jednak mnogości strojów.
Poniżej formalnego są city, smart casual i casual, ale
może to przy innej okazji.
Bogdan Ciechomski
Źródła:
Granville A., Gentleman, mam zasady, wyd. Bosz, Olasznica 2011, ISBN: 978-83-7576-138-2.
Ikanowicz C., Piekarski J., Protokół dyplomatyczny, dobre obyczaje, wyd. SGH, Warszawa 2002, ISBN: 978-837378-465-9.
Jones D., Jak nosić krawat, wyd. Niebieska studnia, Warszawa 2008, ISBN: 978-83-60979-09-9.
Roetzel B., Gentleman moda ponadczasowa, wyd. Olesiuk, Ożarów Mazowiecki 2009, ISBN: 978-83-7626-403-5
Sibora J., Protokół dyplomatyczny i ceremoniał państwowy II Rzeczpospolitej, wyd. Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2010, ISBN: 978-83-62453-12-2.
Zackiewicz R., Szarmant [blog, on-line] http://szarmant.pl [dostęp 01-03-2013]
Starzomski J., Formal Style [blog, online] http://formalstyle.blogspot.com/ [dostęp 01-03-2013]
i
W zaleceniach dla swoich pracowników MSZ odradza ekstrawagancję.
Koszula kolorowa z białym kołnierzykiem i mankietami.
iii
Rzadziej spotykane, ale bardziej formalne. Może być z jedwabiu lub z piki .
iv
W zastępstwie za taki strój można nosić frak rano i wieczorem.
v
W SZ RP rano mundur galowy wieczorem strój wieczorowy w formie półfraku.
vi
Używany w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
vii
Żakiet nie jest najbardziej formalny, jest nim nieużywany dziś surdut. W tej kategorii jest też mniej formalny
garnitur żakietowy z spodniami z tego samego materiału co marynarka.
viii
Koszula kolorowa z białym kołnierzykiem i mankietami.
ix
W współczesnej Polsce odbiera się w garniturze, albo co gorsza w czym wygodnie.
ii