a34 zamojski - Studia i Materiały "Miscellanea Oeconomicae"
Transkrypt
a34 zamojski - Studia i Materiały "Miscellanea Oeconomicae"
Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 13, Nr 2/2009 Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Humanistyczno – Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach Ludzie – Jakość – Organizacja Jerzy Zamojski1 REFORMA JAPOŃSKICH UNIWERSYTETÓW NARODOWYCH Japońskie szkolnictwo wyŜsze w statystykach Japonia to kraj, w którym jeszcze w roku 1991 było ponad dwa miliony osiemnastolatków. W roku 2005 liczba ta spadła do 1,5 miliona, a w ciągu kolejnych 20 lat ma spaść o około 40%2. Jest to nader prawdopodobne bo jak podaje Y. Anzai w roku 2009 liczba osiemnastoletnich Japończyków spadła do 1,2 miliona3. Mimo to, w Japonii w roku 2003 (czyli tuŜ przed wielką reformą) było ponad 700 uniwersytetów podzielonych na trzy kategorie – około 100 narodowych, 76 publicznych i 526 prywatnych4. Według innych danych uniwersytetów narodowych jest w Japonii 87 (w tym z prawem nadawania tytuły magistra 87), Uniwersytetów publicznych 86 (74), zaś uniwersytetów prywatnych 553 (408), czyli łącznie 726 (569). Do tego dochodzą tzw. Junior Colleges, których jest łącznie 480, a takŜe Colleges of Technology w liczbie 63. Całość uzupełniają Specialized Training Colleges, czyli odpowiedniki naszych studiów podyplomowych, których jest aŜ 2.973. Łącznie na studiach pierwszego stopnia kształci się w Japonii 2.865.067 osób, na studiach II stopnia 254.483, w junior colleges 254.483 osób, w Colleges of Technology 21.524 osób, zaś w Specialized Training Colleges kolejne 695.472 osoby. Cechą specyficzną systemu japońskiego jest to, Ŝe aŜ 76% uniwersytetów to placówki prywatne i studiuje na nich 74% ogółu studentów. Tak więc łącznie 1 Dr Jerzy Zamojski, adiunkt, Wydział Zarządzania i Administracji, Uniwersytet Humanistyczno– –Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach. 2 Japanese Higher Education Reform: Gearing up for Global Competition, March 17, 2005 http://www.pre.keio.ac.jp/cgi-bin/english/speech.cgi?mode=detail&id=20050317_02 3 Y. Anzai, University Reform in Japan: Current State and Future Perspectives, News Letter, International Association of Universities, April-Jube 2003 – Vol 9 no 2-3, p. 1-3. 4 Japanese Higher Education Reform…op.cit. 349 jest w Japonii około 1200 szkół wyŜszych, z których aŜ 142 uniwersytety powstały w latach 1990-20005. ZauwaŜalne są przy tym takŜe pewne prawidłowości dotyczące wzrostu liczby uczelni poszczególnych typów. Całkowita stagnacja od ponad 35 lat dotyczy szkół technicznych. W latach 1970-2005 liczba tego typu placówek wzrosła zaledwie z 60 do 64 czyli o 4, w tym po roku 1980 przybyły zaledwie dwie. Przejściowemu zahamowaniu uległ wzrost liczby Specialized Training Colleges. Gdy w roku 1980 było ich nieco ponad 2000, a w roku 1995-2900, by w szczytowym okresie roku 2000 osiągnąć 3003, to w roku 2005 liczba ta zmniejszyła się do 2973. Dziś liczba ta z powrotem rośnie i w połowie 2007 było takich szkół 3435. Tabela 1. Liczba instytucji edukacyjnych i studentów na rok 2005 (w nawiasie liczba szkół w dniu 1 maja 2007). Ogółem 2.865.067 254.483 964 21.524 668.468 695.472 219.357 Prywatne 2.112.306 89.774 1.727 27.895 203.367 Publiczne 124.910 13.928 18.833 732 14.347 Narodowe 627.851 150.781 63 (64) 2.973 (3.435) 1.643 3 (3) 2.766 (3.218) 480 (434) 569 (598) 726 (756) Ogółem Prywatne 553 (580) 408 (436) 5 (6) Specialized Training Colleges 194 (206) 428 (398) Publiczne 86 (89) 74 (76) College of Technology 55 (55) 42 (34) Liczba studentów 13 (11) Junior college 87 (86) W tym: Z uprawnieniami do studiów magisterskich 10 (2) Uniwersytety 87 (87) Narodowe Liczba instytucji Źródło: Basic Survey on School, the Ministry of Education, Culture, Sports and Technology; Statistical Handbook of Japan, Ministry of Internal Affairs and Communications, Statistics Bureau, Chapter 16 Education and Culture, 1. School-Based Education – stan na 1 maja 2007. 5 S. Meyer, Korporacja juku, http://okinawa.com.pl/juku.htm 350 Wyraźny jest zaś spadek liczby Junior Colleges, których w latach 1990-1995 było prawie 600, a w latach 2000-2005 z 572 pozostało zaledwie 480, by w połowie 2007 spaść do 434. Natomiast stale rośnie liczba uniwersytetów, których w roku 1950 było 201, w roku 1960 zaś 245. Lata sześćdziesiąte to skokowy wzrost liczby uniwersytetów o ponad 50% - 382. Potem nastąpił spadek przyrostu i przez kolejne dwadzieścia lat powstawało około 60 uniwersytetów na dekadę (1980 – 446, zaś 1990 – 507). W latach 1990-2005 znowu nastąpiło przyspieszenie i powstaje około 70 nowych uniwersytetów co 5 lat (1995 – 565, 2000 – 649, 6 2005 – 726, połowa 2007 – 756) . Wprawdzie Japonia posiada na liście 500 najlepszych uczelni świata 28 jednostek naukowych w tym 4 w pierwszej setce, to przy tak znacznym rozdrobnieniu szkół wyŜszych poziom nauczania w większości z nich nie jest najwyŜszy. Zwłaszcza, Ŝe studenci japońscy dość ochoczo „zarazili się” chorobą, która trawi teŜ polską młodzieŜ, czyli jak to określił R. Dore „chorobą dyplomu”. Charakteryzuje się ona przede wszystkim potrzeba dyplomu, a nie wiedzy, a przejawia się 7 dość powszechną niechęcią do nauki . Organizacja japońskiego szkolnictwa wyŜszego Jak juŜ wspomniano w Japonii występują cztery typy szkół wyŜszych: uniwersytet, Junior College, College of Technology i Professional Training College. Ich charakterystyka została podana w tabeli 2. Tabela 2. Rodzaje instytucji szkolnictwa wyŜszego w Japonii. Uniwersytet -Program studiów magisterskich 6 7 Uniwersytet oferuje czteroletnią edukację (sześć lat na medycynie, stomatologii, farmacji i weterynarii) i wymaga ukończeniu szkoły średniej. Klasyfikacyjnym wymogiem minimalnym jest ukończenie czterech lat studiów z ponad 124 punktami (sześć lat ze 188 punktami na medycynie i stomatologii, sześć lat ze 186 punktami na farmacji, sześć lat ze 182 punktami na weterynarii). Absolwentom przyznaje się tytuł „posiadacza stopnia naukowego” (ang. Bachelor's Degree). Po ukończeniu tego poziomu moŜliwa jest dalsza edukacja w jednej z trzech form opisanych poniŜej. Dwuletni program studiów na poziomie wyŜszym niŜ licencjat. Studentom, którzy wypełnili minima programowe, przyznawane są studia podyplomowe. W ramach pięcioletniego programu doktorskiego, oznacza to, Ŝe pierwsze dwa lata programu nauczania, prowadzą do ukończenia studiów magisterskich. W tym przypadku ów poziom jest równieŜ nazywany „pierwszym etapem programu studiów doktoranckich”. Ogólnymi wymogami, aby zakończyć ów program są: dwa lata studiów z więcej niŜ 30 punktami, oraz obrona pracy magisterskiej i zdanie egzaminu. Cd. tabeli na stronie następnej Basic Survey on School, the Ministry of Education, Culture, Sports and Technology; Statistical Handbook of Japan, Ministry of Internal Affairs and Communications, Statistics Bureau, Chapter 16 Education and Culture, 1. School-Based Education – stan na 1 maja 2007. Ronald Dore - profesor w Centre for Economic Performance w London School of Economics and Political Science. Autor wielu ksiąŜek i artykułów o problemach globalizacji. 351 Cd. tabeli 2. -Program studiów doktoranckich -Professional Degree Program Junior College College of Technology Professional Training College Jest to pięcioletni program dla absolwentów studiów licencjackich, który prowadzi do zdobycia stopnia doktora. Istnieją obecnie trzy formy odbywania takich studiów: 1) składający się z dwóch lat pierwszego etapu programu oraz z trzech lat drugiego etapu, 2) bez podziału na etapy, w kompleksowym systemie pięcioletnim, 3) program trzyletni (tylko drugi etap), jako uzupełnienie wcześniejszych studiów magisterskich. Ogólnymi wymogami dla ich ukończenia są: zakończenie programu pięciu lat studiów z więcej niŜ 30 punktami, zatwierdzenie ostatecznej tezy oraz zdanie egzaminu. Jeden lub dwa lata edukacji (trzy lata dla szkół prawniczych) oferowanych przez szkoły wyŜsze dla absolwentów szkół wyŜszych w celu ich dalszego doskonalenia się. Minimalnym wymogiem dla ich ukończenia są dwa lata studiów i zdobyte minimum 30 punktów (dla prawników to 3 lata i 93 punkty, a dla nauczycieli 2 lata i 45 punktów) oraz ukończenie niezbędnego programu kształcenia dla danego kierunku. Uzyskuje się tytuł magistra (profesjonalisty) lub doktora prawa. College oferuje dwa lub trzy lata studiów wyŜszych i wymaga ukończeniu szkoły średniej. W celu jego ukończenia trzeba zdobyć co najmniej 62 punkty (93 punkty w systemie trzyletnim). Absolwenci otrzymują tytuł: Associate Degree. To szkoła wyŜsza, która oferuje jednolity pięcioletni system edukacji w celu tworzenia ekspertów technicznych. Wymaga ukończeniu szkoły średniej. Aby ukończyć te studia trzeba uzyskać co najmniej 167 punktów. Absolwenci otrzymują tytuł Associate. To specjalistyczny college oferujący więcej niŜ jeden rok praktycznego kształcenia wyŜszego. Do przyjęcia na owe studia wymagane jest ukończenie któregoś z rodzajów wyŜej omówionych studiów wyŜszych. Absolwenci, którzy ukończą dwa lata studiów otrzymują Dyplom, zaś po czterech latach studiów otrzymują Dyplom Zaawansowany. Źródło: National Institution for Academic Degrees and University Evaluation: http://www.niad.ac.jp/english/unive/basic/hesystem.htm Działania proreformatorskie bezpośrednio poprzedzające reformę Działania na rzecz unowocześnienia i podniesienia poziomu edukacji wyŜszej podejmowano juŜ w latach osiemdziesiątych. Po latach pracy wprowadzono w roku 1991 znaczące reformy w szkolnictwie wyŜszym. Celem było uczynienie systemu kształcenia bardziej elastycznym oraz pozwolenie na wybieranie przez uniwersytety własnej ścieŜki rozwoju. Znacząco ograniczono lub całkowicie zlikwidowano kształcenie ogólne na uniwersytetach w celu wzmocnienia szkolnictwa zawodowego. Od roku 2001 rząd musiał rozpocząć nowe reformy spowodowane zarówno wspomnianym juŜ wcześniej spadkiem demograficznym, ale równieŜ zmianami natury społecznej. Wtedy to Minister Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Techniki (MEXI) przedstawił „Politykę w sprawie reformy strukturalnej uniwersytetów”. Z całego ogromnego dokumentu pt. Polityka japońskiego rządu w zakresie edukacji, kultury, sportu, nauki i techniki8 dla naszych rozwaŜań najciekawszy jest rozdział 5 „Budowa wybitnych uniwersytetów w czasach wiedzy” złoŜony z trzech 8 Japanese Government Policies in Education, Culture, Sports, Science and Technology 2001 http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/hpac200101/index.html 352 części: 1. „Usprawnienie systemu organizacyjnego zarządzania uniwersytetu”; 2. „Ustanowienie systemów oceny uniwersytetów”; 3. „Więcej pracy mobilnej dla nauczycieli itp.” Systemowi ewaluacji lub jak kto woli oceny i samooceny uniwersytetów poświęcony będzie osobny artykuł. Dla nas najistotniejszy zaś jest punkt pierwszy, który składa się z dwóch części: 1. „Bardziej elastyczna struktura systemu edukacyjnego i badawczego” oraz 2. „Przekształcenie Uniwersytetów Narodowych w nowe niezaleŜnie administrowane instytucje.” Stwierdzono w nim, Ŝe podstawowe zagadnienia polityki reform w wieku XXI to: 1. Podniesienie jakości edukacji i badań wraz z zamiarem podniesienia (wywindowania) zdolności umysłowych; 2. Zabezpieczenie autonomii uniwersytetów poprzez uczynienie systemu edukacyjnego i badawczego bardziej elastycznym; 3. Uczynienie administracji i zarządzania uniwersyteckiego bardziej odpowiedzialnym za swoje decyzje – tworzenie i implementacja oraz 4. Indywidualizacja uniwersytetów oraz kontynuacja rozwoju ich edukacji i ba9 dań poprzez ustanowienie wielorakich systemów ewaluacji . To właśnie te aspekty legły u podstaw reformy uniwersytetów narodowych z roku 2004. ZałoŜenia wielkiej reformy Uniwersytetów Narodowych z 2004 roku Reforma z roku 2004 to trzecia wielka reforma uniwersytecka w ciągu stu dwudziestu lat. W roku 1886 w ramach reform Meji powstały japońskie uniwersytety cesarskie. W roku 1947 podczas okupacji amerykańskiej zastąpiono uniwersytety cesarskie narodowymi. Obecnie zamienia się uniwersytety narodowe w korporacje uniwersyteckie. Reforma uniwersytetów narodowych to część wielkiej reformy edukacji w Japonii i pierwszy etap reformy japońskiego szkolnictwa wyŜszego. Zdecydowanie podniesiono takŜe system konkurencji między uniwersytetami. Sprzyjać temu ma m.in. usprawnienie systemu ewaluacji i samooceny uniwersytetów. Jego głównym, choć nie jedynym filarem jest zreformowany National Institution for Academic Degrees and University Evaluation. Bardzo istotnym elementem jest zerwanie z powszechnym w gospodarce japońskiej i bardzo popularnym zwłaszcza do lat osiemdziesiątych „Systemem konwoju”. Oznacza on ograniczenie konkurencji do takiego poziomu, aby mogli przetrwać nawet najsłabsi10. Uniwersytety narodowe zyskały zdecydowanie większą autonomię działania. Do chwili reformy podlegały one ściśle rządowi i ministerstwu, a rektor (tzn. prezydent) był w zasadzie kimś na kształt administratora, o bardzo okrojonych kompetencjach, zarówno przez ministerstwo, jak i kolegialny system władzy na uni- 9 Educational Reform for the 21st Century; Chapter5 BUILDING A DISTINGUISHED UNIVERSITY IN THE TIMES OF INTELLECT [w:] Japanese Government Policies in Education, Culture, Sports, Science and Technology 2001. http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/hpac200101/hpac200101_2_046.html 10 Japan: A Web Guide http://www.fpcj.jp/old/e/mres/publication/jp/society/education.html, FPCJ Foreign Press Centre Japan. 353 wersytecie. Teraz zyskał on zdecydowanie większe kompetencje decyzyjne i ma być liderem w rozwoju uniwersytetu. Większa autonomia działań Elastyczne systemy personalne Przełamanie „systemu konwoju” Prezydent, jako przywódca, ma zdecydowanie więcej do powiedzenia Koniec z usługami publicznymi Bardziej elastyczne systemy zatrudnienia Unikalne praktyki w edukacji i badaniach Współpraca z prywatnymi firmami Więcej integracji pomiędzy studentami, wydziałami i personelem. Badania korespondujące z potrzebami społecznymi Wydziały mogą otrzymywać więcej niŜ jedno zadanie Więcej interakcji uczonych z sektora prywatnego Podniesienie jakości edukacji i badań Wkład dla społeczeństwa Tworzenie uniwersytetów światowej klasy Rysunek 1 Zasady inkorporowane do japońskich uniwersytetów narodowych. Źródło: National Institution for Academic Degrees and University Evaluation http://www.niad.ac.jp/english/unive/basic/hesystem3.htm Zdecydowanie zmienił się system zatrudniania pracowników uniwersyteckich. Chodzi o to, aby po pierwsze w szkołach uczyło zdecydowanie więcej praktyków, a po drugie o znaczącą intensyfikację wymiany międzynarodowej. Ów system ma znacznie ułatwić kształtowanie nowego oblicza uniwersytetów, poprzez znaczne uelastycznienie ich struktur organizacyjnych. Jednocześnie spora część pracowników uniwersyteckich (administracja) straciła status urzędników publicznych i związane z tym przywileje11. Bardzo waŜne w japońskiej polityce naukowej jest zaspokajanie potrzeb społecznych. Nauka ma być nastawiona nie na rozwój wiedzy uŜytecznej dla społeczeństwa. Dotyczy to m.in. opisywanego przez autora kilkukrotnie obszaru zrównowaŜonego rozwoju, w którym ludziom ma się Ŝyć lepiej, ale i zdrowiej (w zgodzie z naturą), a technologie wraz z odpowiednią inŜynierią społeczną mają sprawić, Ŝe społeczeństwo będzie mogło to realizować przy jednoczesnym rozwoju gospodarczym, a nie zamiast. 11 Y. Harayama, RIETI Report – http://www.rieti.go.jp/en/rieti_report/018.html, RIETI - Research Institute of Economy, Trade and Industry – jedna z agencji Ministerstwa Gospodarki Japonii (METI). 354 Celem jest takŜe wyraźna intensyfikacja współpracy uniwersytetów z sektorem prywatnym. Chodzi tu m.in. o współzarządzanie uniwersytetami przez przedstawicieli koncernów. Dominujące jest dostosowanie systemu edukacji (m.in. kierunków studiów) do potrzeb rynku. Czas omówić zasady funkcjonowania systemu korporacyjnego. Ogólny jego schemat przedstawia rysunek 2. Komitet Oceniający Narodowych Korporacji Uniwersyteckich Minister Edukacji > Ustanawianie celów średniookresowych; Aprobata planów średniookresowych. > Wyznaczanie prezydenta uniwersytetu > Udzielanie subsydiów na wydatki zarządu > Zarysy średniookresowych celów i planów z kaŜdego uniwersytetu > Propozycje kandydatów na prezydenta uniwersytetu Ocena Ex-post Narodowa Korporacja Uniwersytecka Ustanowienie celów > realizacja strategicznych działań > zachęcenie do indywidualności Koniec z urzędnikami państwowymi, jako typem personelu > Elastyczny system personalny > Promocja współpracy z sektorem przemysłowym > wyznaczanie obcokrajowców na stanowisko prezydenta uniwersytetu itp. Komitet Wybierający Prezydenta Deregulacja Wybór, przy współudziale ekspertów spoza uniwersytetu reprezentanci Ponad połowa członków spoza uniwersytetu Zewnętrzni eksperci powiązani z zarządzaniem Rada Administracyjna Głównie rozwaŜa sprawy zarządzania Prezydent Członkowie zarządu Top-management opiera się o koncepcje z sektora prywatnego Komisja wykonawcza reprezentanci Przedstawiciele wewnętrzni skoncentrowani na sprawach nauki i edukacji Uniwersytety całkowicie odpowiadają za budŜet i organizację Rada Naukowa i Edukacyjna Głównie rozwaŜa sprawy edukacyjne WaŜne sprawy trafiają na obrady komisji wykonawczej Rysunek 2. System Korporacyjny Uniwersytetów Narodowych. Źródło: University Reform in Japan, Higher Education Bureau, 2 May, 2006, MEXT (Ministry of Education, Culture, Sport, Science and Technology). Tak więc Komitet Wybierający Prezydenta wybiera obecnie odpowiednich kandydatów na prezydenta przy współudziale ekspertów zewnętrznych. Sprawa wyboru spośród nich prezydenta pozostała w gestii ministra edukacji. Więcej niŜ jeden członek zarządu jest spoza uniwersytetu. Sprawy zarządzania mogą zaś być rozpatrywane przez Redę Administracyjną złoŜoną z przedstawicieli uniwersytetu i zewnętrznych ekspertów. Natomiast sprawy badań i zarządzania mogą być rozpatrywane przez Radę Naukową i Edukacyjną złoŜoną z przedstawicieli uniwersytetu. Wskazuje się i upublicznia średniookresowe cele (sześcioletnie) w celu uściślenia podstaw filozofii i obszarów priorytetowych dla kaŜdego uniwersytetu. Proponowane cele uniwersytet przesyła ministrowi edukacji, który wyznacza cele przy uwzględnieniu owych sugestii. Plany średniookresowe uniwersytety przesyłają ministrowi edukacji do akceptacji. Minister podejmuje decyzje po zasięgnięciu opinii Komitetu Oceniającego Narodowe Korporacje Uniwersyteckie. 355 Podsumowanie To tylko zarys problematyki, z jaką mierzy się państwo japońskie od szeregu lat. Obserwując jednak poczynania Japończyków nie da się nie zauwaŜyć tego, Ŝe bardzo podobne plany snuje polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyŜszego. Dlatego teŜ wydaje się być całkowicie uzasadnionym, aby Polska pilnie obserwowała Japonię – jej sukcesy i poraŜki, w celu ułatwienia sobie działań reformatorskich. Zwłaszcza, Ŝe Japończycy obserwują Europę bardzo uwaŜnie i nie przeszkadzają im permanentnie przez „znawców” podnoszone uniemoŜliwiające wymianę doświadczeń „róŜnice kulturowe”. Dowodem na to jest chociaŜby Raport z badań nr 38 Japońskiego Instytutu Polityki Pracy i Szkoleń (ang. The Japan Institute for Labour Policy and Training) pt. Japanese-British Comparison of Higher Education and Human Resource Development: Relation between Recruitment and Training in Companies and University Education, Findings from Company Interviews z roku 200412. Zrealizowali owe badania wybitni eksperci: K. Yoshimoto (Kyushu University), Y. Inenaga (Kagawa University), N. Ogata (Hiroshima University), S. Sakano (National Institute for Educational Policy Research of Japan), Y. Yamada (Kyushu University Graduate School) oraz R. Kosugi (The Japan Institute for Labour Policy and Training). Skoro oni mogą, to czemu nie my? Bibliografia 1. Anzai Y., University Reform in Japan: Current State and Future Perspectives, News Letter, International Association of Universities, April-Jube 2003 – Vol 9 no 2-3, p. 1-3. 2. Basic Survey on School, the Ministry of Education, Culture, Sports and Technology; Statistical Handbook of Japan, Ministry of Internal Affairs and Communications, Statistics Bureau, Chapter 16 Education and Culture, 1. School-Based Education. 3. Harayama Y., RIETI Report – http://www.rieti.go.jp/en/rieti_report/018.html 4. Japan: A Web Guide http://www.fpcj.jp/old/e/mres/publication/jp/society/education.html 5. Japanese Government Policies in Education, Culture, Sports, Science and Technology 2001 http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/html/hpac200101/index.html 6. Japanese Higher Education Reform: Gearing up for Global Competition, March 17, 2005 http://www.pre.keio.ac.jp/cgi-bin/english/speech.cgi?mode=detail&id=20050317_02 7. Japanese-British Comparison of Higher Education and Human Resource Development: Relation between Recruitment and Training in Companies and University Education, Findings from Company. 8. Interviews, JILPT Research Report Nr 38. 9. Meyer S., Korporacja juku, http://okinawa.com.pl/juku.htm 10. National Institution for Academic Degrees and University Evaluation: http://www.niad.ac.jp/english/unive/basic/hesystem.htm 11. University Reform in Japan, Higher Education Bureau, 2 May, 2006, MEXT 12 Japanese-British Comparison of Higher Education and Human Resource Development: Relation between Recruitment and Training in Companies and University Education, Findings from Company Interviews, JILPT Research Report Nr 38 356 Abstrakt W artykule przedstawiono ogólne statystyki dotyczące japońskiego szkolnictwa wyŜszego – m.in. liczba uniwersytetów według rodzajów oraz liczba studentów. Przestawiono takŜe rodzaje japońskich szkół wyŜszych. Pokazano działania poprzedzające wielką reformę uniwersytetów narodowych w ramach trwającej japońskiej reformy edukacji. Ukazano zasadnicze zmiany poczynione w ramach reformy uniwersytetów narodowych 2003/2004. Szczególną uwagę poświęcono zasadom funkcjonowania systemu Korporacyjnych Uniwersytetów Narodowych. Major Reform of Japanese National Universities The article presents general statistics concerning the Japanese higher education, types and number of universities, students, etc. It also illustrates the activities preceding great reform of national universities in Japan, in the context of a lasting Japanese educational reform,as well as fundamental changes introduced to Japanese higher education in 2003/2004. Special attention was given to the rules determining the functioning of Corporate National Universities. PhD Jerzy Zamojski, Lecturer, The Jan Kochanowski University of Humanities And Natural Sciences in Kielce Faculty of Management and Administration. 357