1 - E-SGH
Transkrypt
1 - E-SGH
Oligopol © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. Oligopol Monopol – jedna firma na rynku. Duopol – dwie firmy na rynku. Oligopol – kilka firm na rynku. W szczególności decyzje każdej firmy co do ceny lub ilości produktu wpływają na zyski pozostałych firm. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 2 Oligopol Jak analizujemy rynek oligopolistyczny? Zał. przykład duopolu, obie firmy produkują ten sam produkt. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 3 Konkurencja Ilościowa Niech firmy konkurują poprzez określanie wielkości produkcji. Jeśli firma 1 produkuje y1 jednostek produktu a firma 2 produkuje y2 jednostek produktu, to całkowita podaż wynosi y1 + y2. Cena rynkowa wyniesie p(y1+ y2). Funkcje kosztów całkowitych: c1(y1) i c2(y2). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 4 Konkurencja Ilościowa Zał., że firma 1 bierze wielkość produkcji firmy 2 y2 jako daną. Firma 1 ma funkcję zysku: Π1( y1; y2 ) = p( y1 + y2 )y1 − c1 ( y1 ). Jaka wielkość produkcji y1 maksymalizuje zyski firmy 1 przy danym y2? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 5 Konkurencja Ilościowa; Przykład Niech funkcja popytu ma postać: p( yT ) = 60 − yT a funkcje kosztu całkowitego są postaci: 2 2 c ( y ) = 15 y + y c1( y1 ) = y1 i 2 2 2 2. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 6 Konkurencja Ilościowa; Przykład Dla danego y2, funkcja zysku 1. firmy wynosi 2 Π( y1; y2 ) = ( 60 − y1 − y2 )y1 − y1 . Więc, dla danego y2, wielkość produkcji max. zysk firmy 1 wynosi: ∂Π = 60 − 2y1 − y2 − 2y1 = 0. ∂ y1 czyli najlepsza odpowiedź firmy 1 na y2 to: 1 y1 = R1 ( y2 ) = 15 − y2 . 4 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 7 Konkurencja Ilościowa; Przykład y2 “Funkcja reakcji” firmy 1 1 y1 = R1 ( y2 ) = 15 − y2 . 4 60 15 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 8 Konkurencja Ilościowa; Przykład Podobnie, dla y1, funkcja zysku firmy 2: 2 Π( y2; y1 ) = ( 60 − y1 − y2 )y2 − 15y2 − y2 . Więc, dla y1, poziom produkcji max. zysk firmy 2 spełnia równanie: ∂Π = 60 − y1 − 2y2 − 15 − 2y2 = 0. ∂ y2 czyli najlepsza odpowiedź firmy 2 na y1 to: 45 − y1 y2 = R2 ( y1 ) = . 4 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 9 Konkurencja Ilościowa; Przykład y2 “Funkcja reakcji” firmy 2 45 − y1 y2 = R2 ( y1 ) = . 4 45/4 45 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 10 Konkurencja Ilościowa; Przykład Równowaga występuje, gdy poziom produkcji każdej firmy jest najlepszą odpowiedzią na poziom produkcji drugiej firmy. Żadna firma wówczas nie chce zmienić wielkości produkcji. (y1*,y2*) jest równowagą Cournot* Nash jeśli: * y1 = R1 ( y2 ) i y*2 = R2 ( y*1 ). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 11 Konkurencja Ilościowa; Przykład 1 * * * y1 = R1 ( y2 ) = 15 − y2 4 i * 45 − y * * 1. y2 = R2 ( y1 ) = 4 Podstawiamy za y2*: * 1 45 − y * * 1 y1 = 15 − ⇒ y1 = 13 4 4 45 − 13 * zatem y2 = = 8. 4 Równowaga Cournot-Nash: ( y*1 , y*2 ) = (13,8 ). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 12 Konkurencja Ilościowa; Przykład y2 “Funkcja reakcji” firmy 1 1 y1 = R1 ( y2 ) = 15 − y2 . 4 60 “Funkcja reakcji” firmy 2 45 − y1 y2 = R2 ( y1 ) = . 4 45/4 15 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 45 y1 13 Konkurencja Ilościowa; Przykład y2 “Funkcja reakcji” firmy 1 1 y1 = R1 ( y2 ) = 15 − y2 . 4 60 “Funkcja reakcji” firmy 2 45 − y1 y2 = R2 ( y1 ) = . 4 Równowaga Cournot-Nash: ( 8 13 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 48 ) y*1 , y*2 = (13,8) . y1 14 Konkurencja Ilościowa Ogólnie, dla danego y2, funkcja zysku firmy 1 wynosi Π1 ( y1; y2 ) = p( y1 + y2 )y1 − c1 ( y1 ) wielkość y1 maksymalizująca zysk spełnia: ∂ Π1 ∂ p( y1 + y2 ) ′ = p( y1 + y2 ) + y1 − c1 ( y1 ) = 0. ∂ y1 ∂ y1 Rozwiązanie y1 = R1(y2), to funkcja reakcji Cournot-Nash firmy 1 na y2. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 15 Konkurencja Ilościowa Dla danego y1, funkcja zysku firmy 2 wynosi: Π 2 ( y2; y1 ) = p( y1 + y2 )y2 − c 2 ( y2 ) wielkość y2 maksymalizująca zysk spełnia: ∂ Π2 ∂ p( y1 + y2 ) ′ = p( y1 + y2 ) + y2 − c 2 ( y2 ) = 0. ∂ y2 ∂ y2 Rozwiązanie y2 = R2(y1), to funkcja reakcji Cournot-Nash firmy 2 na y1. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 16 Konkurencja Ilościowa y2 “Funkcja reakcji” firmy 1 y1 = R1 ( y2 ). “Funkcja reakcji” firmy 2 y2 = R2 ( y1 ). Równowaga Cournot-Nash: y1* = R1(y2*) i y2* = R2(y1*) y*2 y*1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 17 Linie Jednakowego Zysku Dla firmy 1 linia jednakowego zysku zawiera wszystkie punkty (y1,y2) dające firmie 1 ten sam poziom zysku Π 1. Jak wyglądają linie jednakowego zysku? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 18 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 1 y 2 Dla stałego y1, zysk firmy 1 rośnie, gdy y2 maleje. y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 19 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 1 y 2 Rosnący zysk firmy 1. y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 20 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 1 y 2 Q: Firma 2 wybiera y2 = y2’. Gdzie wzdłuż y2 = y2’ jest poziom produkcji maks. zysk firmy 1? A: Punkt osiągający najwyższą położoną linię jednakowego zysku firmy 1. y1’ to najlepsza odp. firm 1 na y2 = y2’. y2’ y1’ © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 21 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 1 y 2 y2’ Q: Firma 2 wybiera y2 = y2’. Gdzie wzdłuż y2 = y2’ jest poziom produkcji maks. zysk firmy 1? A: Punkt osiągający najwyższą położoną linię jednakowego zysku firmy 1. y1’ to najlepsza odp. firm 1 na y2 = y2’. R1(y2’) y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 22 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 1 y 2 Funkcja reakcji firmy 1 przechodzi przez “wierzchołki” linii jednakowego zysku firmy 1. y2” y2’ R1(y2’) R1(y2”) © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 23 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 2 y 2 Rosnący zysk firmy 2. y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 24 Linie Jednakowego Zysku dla Firmy 2 y 2 Funkcja reakcji firmy 2 przechodzi przez „wierzchołki” linii jednakowego zysku firmy 2. y2 = R2(y1) y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 25 Zmowa Q: Czy równowaga Cournot-Nasha generuje największe możliwe zyski? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 26 Zmowa y2 (y1*,y2*) - równowaga Cournot-Nash Czy istnieje inne (y1,y2), które dają wyższy zysk obu firmom? y2* y1* © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 27 Zmowa y2 (y1*,y2*) - równowaga Cournot-Nash Wyższe Π2 Wyższe Π1 y2* y1* © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 28 y2 Zmowa Wyższe Π2 y2’ y2* Wyższe Π1 y1* y1’ © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. (y1’,y2’) generuje wyższy zysk dla obu firm niż (y1*,y2*). y1 29 Zmowa Istnieją zachęty (w postaci zysku) dla obu firm by „współpracować” zmniejszając poziom produkcji. Jest to zmowa. Firmy tworzą kartel. Jak? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 30 Zmowa Niech firmy działają w celu maksymalizacji łącznego zysku, który następnie dzielą pomiędzy sobą. Ich cel to wspólna decyzja o wielkości y1 i y2 by maksymalizować: m Π ( y1 , y2 ) = p( y1 + y2 )( y1 + y2 ) − c1 ( y1 ) − c 2 ( y2 ). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 31 Zmowa Firmy nie pogorszą swej sytuacji zmawiając się, gdyż konkurując ze sobą mogą wybrać rozwiązanie Cournot-Nash i odpowiadający równowadze poziom zysku. Zmowa musi prowadzić do poziomu zysku co najmniej takiego jak równowaga Cournot-Nasha. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 32 Zmowa y2 Wyższe Π2 y2’ y2* (y1’,y2’) generuje wyższy zysk dla obu firm niż (y1*,y2*). Wyższe Π1 y2” (y1”,y2”) generuje wyższy poziom zysku dla obu firm. y1” y1* y1’ © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 33 y2 _ y2* y2 ~ y 2 Zmowa ~ ~ (y1,y2) maksymalizuje zysk firmy1 zostawiając zysk firmy 2 na poziomie z równowagi Cournot-Nash. _ _ (y1,y2) max. zysk firmy 2 zostawiając zysk firmy 1 na poziomie z równowagi CournotNash. _ y1 y2 ~ y1* y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 34 Zmowa y2 Ścieżka wielkości prod. max. zysk jednej firmy, dając drugiej zysk co najmniej na poziomie z równowagi C-N. Jeden z tych punktów (na ścieżce) musi max. zysk kartelu. _ y2* y2 ~ y 2 _ y2 ~ y1* y1 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 35 Zmowa y2 (y1m,y2m) oznacza poziomy produkcji maksymalizujące całkowity zysk kartelu. y2* y2m y1m y1* © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 36 Zmowa Czy kartel jest stabilny? Czy jednej firmie opłaca się oszukiwać? Czyli, jeśli firma 1 produkuje y1m jednostek, to czy firma 2 maksymalizuje swój zysk produkując y2m jednostek? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 37 Zmowa Funkcja reakcji maksymalizująca zysk firmy 2 w odpowiedzi na y1 = y1m to y2 = R2(y1m). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 38 Zmowa y2 y1 = R1(y2), funkcja reakcji firmy 1 y2 = R2(y1m) to najlepsza odp. firmy 2 gdy firma 1 wybiera y1 = y1m. R2(y1m) y2m y2 = R2(y1), funkcja reakcji firmy 2 y1m © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 39 Zmowa Odpowiedź firmy 2 max. zysk na y1 = y1m to y2 = R2(y1m) > y2m. Zysk firmy 2 rośnie, jeśli oszukuje ona firmę 1 zwiększając wielkość swojej produkcji z y2m do R2(y1m). Podobnie, zysk firmy 1 rośnie, gdy oszukuje firmę drugą zwiększając produkcję z y1m do R1(y2m). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 40 Zmowa y2 y1 = R1(y2), funkcja reakcji firmy 1 y2 = R2(y1m) to najlepsza odp. firmy 2 na wybór firmy 1 y1 = y1m. y2m y2 = R2(y1), funkcja reakcji firmy 2 y1m R1(y2m) © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 41 Zmowa Zatem maksymalizujący zysk kartel, w którym firmy wspólnie ustalają wielkość produkcji jest z założenia NIESTABILNY. Kartel może być stabilny, gdy gra jest powtarzana. Istnieje wówczas możliwość ukarania oszusta. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 42 Kolejność Gry Dotychczas zakładaliśmy, że firmy ustalają wielkość swojej produkcji równocześnie. Wielkość produkcji jest wówczas zmienną strategiczną. Załóżmy, że firma 1 pierwsza ustala wielkość produkcji a następnie „odpowiada” firma 2. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 43 Kolejność Gry Firma 1 jest liderem, a firma 2 naśladowcą. Mamy do czynienia z grą sekwencyjną, gdzie wielkości produkcji to zmienne strategiczne – model von Stackelberga. Lepiej być liderem czy naśladowcą? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 44 Model Stackelberga Q: Jaka jest najlepsza odpowiedź, jaką może udzielić naśladowca (firma 2) na wybór y1 dokonany przez lidera (firmę 1)? A: Wybrać y2 = R2(y1). Firma 1 to wie i dokładnie antycypuje reakcję firmy 2 na dowolny wybór y1 firmy 1. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 45 Model Stackelberga Funkcja zysku lidera przyjmuje postać: s Π1 ( y1 ) = p( y1 + R 2 ( y1 )) y1 − c1 ( y1 ). Lider wybiera y1 by max. zysk. Q: Czy lider osiągnie zysk co najmniej taki, jak w równowadze Cournot-Nasha? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 46 Model Stackelberga A: Tak. Lider powinien wybrać poziom produkcji z równowagi Cournot-Nash, wiedząc, że naśladowca wówczas wybierze też poziom produkcji z równ. C-N. Zysk lidera jest równy wówczas zyskowi z równ. C-N. Ale lider może wybrać inny poziom produkcji, który da mu poziom zysku co najmniej równy zyskowi z równ. C-N. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 47 Model Stackelberga; Przykład Rynkowa f-cja popytu ma postać p = 60 - yT. Funkcje kosztów są postaci: c1(y1) = y12 i c2(y2) = 15y2 + y22. Firma 2 jest naśladowcą. Jej funkcja reakcji jest postaci: 45 − y1 y 2 = R 2 ( y1 ) = . 4 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 48 Model Stackelberga; Przykład Funkcja zysku lidera jest postaci: Π1s ( y1 ) = ( 60 − y1 − R 2 ( y1 )) y1 − y12 45 − y1 2 = ( 60 − y1 − ) y1 − y1 4 7 2 195 = y1 − y1 . 4 4 Max. zysku następuje dla: 195 7 s = y1 ⇒ y1 = 13 ⋅ 9. 4 2 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 49 Model Stackelberga; Przykład Q: Jaka jest odpowiedź firmy 2 na wybór s y lidera 1 = 13 ⋅ 9 ? 45 − 13 ⋅ 9 s s = 7 ⋅ 8. A: y 2 = R 2 ( y1 ) = 4 Równowaga C-N to (y1*,y2*) = (13,8), więc lider teraz produkuje więcej, a naśladowca mniej niż w C-N. Jest to prawda ogólna. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 50 y2 Model Stackelberga (y1*,y2*) równowaga CournotNash. Wyższe Π2 Wyższe Π1 y2* y1* © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 51 y2 Model Stackelberga (y1*,y2*) równowaga CournotNash. (y1S,y2S) równowaga Stackelberga. Funkcja reakcji naśladowcy. y2* y2S y1* y1S © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. y1 52 Konkurencja Cenowa Co się dzieje, jeśli firmy konkurują tylko ceną, zamiast strategii wielkości produkcji? Model Bertranda – firmy jednocześnie ustalają poziom ceny produktu. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 53 Model Bertranda Koszt krańcowy produkcji każdej firmy jest stały i wynosi c. Wszystkie firmy ustalają cenę produktu jednocześnie. Q: Czy istnieje równowaga Nasha? A: Tak. Dokładnie jedna. Wszystkie firmy ustalają cenę na poziomie kosztu krańcowego c. Dlaczego? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 54 Model Bertranda Zał., że jedna firma ustala wyższą cenę produktu niż pozostałe. Wówczas ta firma straciłaby wszystkich klientów. Zatem, w równowadze wszystkie firmy muszą ustalić tę samą cenę. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 55 Model Bertranda Zał., że cena ustalona przez wszystkie firmy jest wyższa od kosztu krańcowego c. Jeśli tylko jedna firma nieznacznie obniży poziom ceny swojego produktu, sprzedaje go wszystkim konsumentom zwiększając swój zysk. Jedyny poziom ceny, której firmy nie obniżą to c. Jest to jedyna równowaga Nasha. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 56 Sekwencyjne Ustalanie Ceny Jak wygląda gra, gdy jedna firma ustala cenę produktu jako pierwsza? Jest to gra sekwencyjna – przywództwo cenowe. Firma, która jako pierwsza ustala cenę jest liderem. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 57 Sekwencyjne Ustalanie Ceny Zał., że mamy jedną dużą firmę (lidera) i wiele małych konkurencyjnych firm (naśladowców). Małe firmy są cenobiorcami, więc ich łączna odpowiedź na cenę rynkową p to ich agregatowa podaż Yf(p). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 58 Sekwencyjne Ustalanie Ceny Funkcja popytu rynkowego jest postaci D(p). Lider wie, że jeśli ustali cenę p to popyt rezydualny wyniesie L(p ) = D(p ) − Yf (p ). Więc funkcja zysku lidera wynosi: Π L (p) = p(D(p) − Yf (p)) − cL (D(p) − Yf (p)). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 59 Sekwencyjne Ustalanie Ceny Funkcja zysku lidera wynosi Π L (p ) = p( D(p ) − Yf (p )) − cL ( D(p ) − YF (p )) zatem lider ustala poziom ceny p* dla którego max. zysk. Naśladowcy wspólnie dostarczają Yf(p*) jednostek produktu a lider dostarcza popyt rezydualny D(p*) Yf(p*). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 60 Teoria Gier © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. Teoria Gier Teoria gier pozwala modelować zachowanie strategiczne jednostek, które wiedzą, że ich działania wpływają na zachowanie innych jednostek. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 2 Przykłady Zastosowań Analiza oligopolu Analiza kartelu Analiza efektów zewnętrznych, np. łowiska ryb Negocjacje Strategie wojskowe © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 3 Co to jest Gra? Gra zawiera: – graczy – zestaw strategii kdażdego z graczy – wypłaty dla każdego z graczy dla każdego zestawu strategii © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 4 Gra Analizujemy grę dwóch graczy, z których każdy może dokonać wyboru z dwóch możliwości. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 5 Przykład Mamy dwóch graczy: A i B. Gracz A ma dwie możliwości wyboru: “góra” i “dół”. Gracz B ma dwie możliwości wyboru: „lewo” i „prawo”. Macierz wypłat przedstawia wypłaty dla obu graczy dla każdej z 4 możliwości działań. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 6 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Macierz wypłat. Gracz A Wypłata gracza A jest przedstawiona pierwsza. Wypłata gracza B jest przedstawiona druga. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 7 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Gracz A Wynik gry, np. (G,P) oznacza, że gracz A wybiera G (pierwszy element obrazuje wybór gracza A), a drugi element (P) oznacza akcję gracza B. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 8 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Macierz wypłat. Gracz A Np. A gra Góra a B gra Prawo, wówczas wypłata A wynosi 1 a wypłata B wynosi 8. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 9 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Macierz wypłat. Gracz A Jeśli A wybiera Dół a B gra Prawo, to wypłata A wynosi 2 a wypłata B wynosi 1. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 10 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Gracz A Jak zachowają się gracze w danej grze? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 11 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Czy (G,P) jest możliwym rozwiązaniem? Gracz A Jeśli B wybiera Prawo, to najlepszą odpowiedzią A jest Dół, gdyż wypłata A rośnie z 1 do 2. (G,P) nie jest rozwiązaniem. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 12 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Czy (D,P) jest możliwym rozwiązaniem? Gracz A Jeśli B wybiera Prawo, to najlepszą odpowiedzią A jest Dół. Jeśli A wybiera Dół to najlepszą odpowiedzią B jest Prawo. (D,P) jest rozwiązaniem. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 13 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Czy (D,L) jest możliwym rozwiązaniem? Gracz A Jeśli A wybiera Dół to najlepszą odpowiedzią B jest Prawo. (D,L) nie jest rozwiązaniem. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 14 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Czy (G,L) jest możliwym rozwiązaniem? Gracz A Jeśli A wybiera Góra, to najlepszą odpowiedzią B jest Lewo. Jeśli B wybiera Lewo, to najlepszą odpowiedzią A jest Góra. (U,L) jest rozwiązaniem. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 15 Równowaga Nasha Para strategii tworzy równowagę Nasha, jeśli wybór A jest optymalny przy danym wyborze B oraz wybór dokonany przez B jest optymalny przy danym wyborze A. W naszym przykładzie są dwie równowagi Nasha: (G,L) i (D,P). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 16 Przykład Gracz B L P G (3,9) (1,8) Gracz A D (0,0) (2,1) (G,L) i (D,P) to równowagi Nasha. Która zostanie zaobserwowana w rzeczywistości? Zauważ, że (G,L) jest preferowane względem (D,P) przez obu graczy. Czy tylko ona wystąpi? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 17 Dylemat Więźnia Rozważmy dylemat więźnia by zobaczyć, czy rozwiązania efektywne w sensie Pareto są wynikami gry. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 18 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. (-1,-30) (-10,-10) 19 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Gdy Bonnie wybiera NP to najlepszą odpowiedzią Clyde’a jes P. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 20 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) Bonnie P P (-30,-1) (-1,-30) (-10,-10) Gdy Bonnie wybiera NP to najlepszą odpowiedzią Clyde’a jes P. Gdy Bonnie wybiera P to najlepszą odpowiedzią Clyde’a jestInc.P. © 2010 W. W. Norton & Company, 21 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Clyde ma strategię dominującą – P. Bez względu na to co zrobi Bonnie najlepszą odpowiedzią Clyde’a jest zawsze P. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 22 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Podobnie, dla Bonnie strategią dominującą jest P. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 23 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Zatem równowagą Nasha jest (P,P), chociaż para strategii (NP,NP) daje każdemu z graczy wyższą wypłatę. Jedyna równowaga Nasha jest nieefektywna. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 24 Gra Sekwencyjna W obu przypadkach mieliśmy do czynienia z jednoczesnym podejmowaniem decyzji przez graczy. Gdy jeden z graczy podejmuje decyzję jako pierwszy mamy do czynienia z grą sekwencyjną. Lider i naśladowca. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 25 Gra Sekwencyjna Gdy gra ma więcej niż jedną równowagę Nasha trudno określić czasami, która jest bardziej prawdopodobna. Gdy gra jest sekwencyjna, niekiedy można określić, która równowaga jest bardziej prawdopodobna. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 26 Gra Sekwencyjna Gracz B L P U (3,9) (1,8) D (0,0) (2,1) Gracz A (G,L) i (D,P) to równowagi Nasha. Przy grze jednoczesnej nie można określić, która wystąpi. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 27 Gra Sekwencyjna Gracz B L P G (3,9) (1,8) Gracz A D (0,0) (2,1) Niech gra przyjmie postać gry sekwencyjnej. Pierwszy gra gracz A. Gra w postaci ekstensywnej wygląda następująco. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 28 Gra Sekwencyjna A G D B L (3,9) A gra pierwszy. B gra drugi. B P L (1,8) (0,0) © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. P (2,1) 29 Gra Sekwencyjna A G D B L (3,9) A gra pierwszy. B gra drugi. B P L (1,8) (0,0) P (2,1) (U,L) to równowaga Nasha, tak jak (D,P). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 30 Gra Sekwencyjna A G D B L (3,9) A gra pierwszy. B gra drugi. B P L (1,8) (0,0) P (2,1) Jeśli A gra G to B gra L; A otrzymuje 3. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 31 Gra Sekwencyjna A G D B L (3,9) A gra pierwszy. B gra drugi. B P L (1,8) (0,0) P (2,1) (G,L) jest prawdopodobną NE. Jeśli A gra G to B gra L; A otrzymuje 3. Jeśli A gra D to B gra P; A otrzymuje 2. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 32 Gra Sekwencyjna Gracz B L P G (3,9) (1,8) Gracz A D (0,0) (2,1) Wróćmy do pierwotnego przykładu. Gra jest jednoczesna. Występują dwie równowagi Nasha (G,L) i (D,P). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 33 Gra Sekwencyjna Gracz B L P G (3,9) (1,8) Gracz A D (0,0) (2,1) Gracz A wybiera G lub D, ale nigdy ich kombinację, G i D to jego strategie czyste. Dla gracza B strategie czyste to L i P. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 34 Gra Sekwencyjna Gracz B L P G (3,9) (1,8) Gracz A D (0,0) (2,1) Zatem (G,L) i (D,P) to równowaga Nasha w strategiach czystych. Czy każda gra ma co najmniej jedną taką równowagę? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 35 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Mamy nową grę. Czy występuje tu równowaga Nasha w strategiach czystych? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 36 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Czy (G,L) jest równowagą Nasha? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 37 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Czy (G,L) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (G,P) jest równowagą Nasha? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 38 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Czy (G,L) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (G,P) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (D,L) jest równowagą Nasha? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 39 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Czy (G,L) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (G,P) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (D,L) jest równowagą Nasha? Nie. © 2010 W.(D,P) W. Norton &jest Company,równowagą Inc. Czy Nasha? 40 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Czy (D,L) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (D,P) jest równowagą Nasha? Nie. Czy (D,L) jest równowagą Nasha? Nie. © 2010 W.(D,P) W. Norton &jest Company,równowagą Inc. Czy Nasha? Nie. 41 Strategie Czyste Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Gra nie ma zatem równowagi Nasha w strategiach czystych. Ma natomiast równowagę Nasha w strategiach mieszanych. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 42 Strategie Mieszane Zamiast wybierać Góra lub Dół, gracz A wybiera rozkład prawdopodobieństwa (π πU,1-π πU), gdzie πU oznacza prawdopodobieństwo, iż gracza A wybiera Góra, a z prawdopodobieństwem 1-π πU gra Dół. Gracz A miesza strategie czyste G i D. Rozkład prawdopodobieństwa (π πU,1-π πU) to strategia mieszana Gracza A. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 43 Strategie Mieszane Podobnie, gracz B wybiera rozkład prawdopodobieństwa (π πL,1-π πL), z prawd. πL gracz B gra Lewo, a z prawd. 1-π πL gra Prawo. Gracz B miesza strategie czyste L i P. Rozkład prawdopodobieństwa (π πL,1-π π L) to strategia mieszana Gracza B. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 44 Strategie Mieszane Gracz B L P G (1,2) (0,4) D (0,5) (3,2) Gracz A Ta gra nie ma NE w strategiach czystych, ale ma równowagę Nasha w strategiach mieszanych. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 45 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana A z wyboru G wynosi?? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 46 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana A z wyboru G wynosi πL. Wartość oczekiwana A z wyboru D wynosi?? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 47 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana A z wyboru G wynosi πL. Wartość oczekiwana A z wyboru D wynosi 3(1 - πL). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 48 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana A z wyboru G wynosi πL. Wartość oczekiwana A z wyboru D wynosi 3(1 - πL). Jeśli πL > 3(1 - πL) to A wybiera tylko G, ale nie ma NE, w której A gra tylko G. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 49 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana A z wyboru G wynosi πL. Wartość oczekiwana A z wyboru D wynosi 3(1 - πL). Jeśli πL < 3(1 - πL) to A wybiera tylko D, ale nie ma NE, w której A gra tylko D. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 50 Strategie Mieszane Gracz B L, πL P, 1-πL G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Jeśli jest NE, to πL = 3(1 - πL) ⇒ πL = 3/4; czyli sposób w jaki B miesza Lewo i Prawo, musi powodować, iż A jest obojętne czy wybrać Góra czy Dół. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 52 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana B z wyboru L?? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 53 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana B z wyboru L: 2πU + 5(1 - πU). Wartość oczekiwana B z wyboru P?? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 54 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana B z wyboru L: 2πU + 5(1 - πU). Wartość oczekiwana B z wyboru P: 4πU + 2(1 - πU). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 55 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana B z wyboru L: 2πU + 5(1 - πU). Wartość oczekiwana B z wyboru P: 4πU + 2(1 - πU). Jeśli 2πU + 5(1 - πU) > 4πU + 2(1 - πU) to B wybiera tylko Lewo, ale nie ma NE, w której B gra tylko L. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 56 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, πU (1,2) (0,4) Gracz A D, 1-πU (0,5) (3,2) Wartość oczekiwana B z wyboru L: 2πU + 5(1 - πU). Wartość oczekiwana B z wyboru P: 4πU + 2(1 - πU). Jeśli 2πU + 5(1 - πU) < 4πU + 2(1 - πU) to B wybiera tylko Prawo, ale nie ma NE, w której B gra tylko P. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 57 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 (1,2) (0,4) (0,5) (3,2) Gracz A D, 2/5 Jeśli jest NE, to 2πU + 5(1 - πU) = 4πU + 2(1 - πU) ⇒ πU = 3/5; czyli sposób w jaki A miesza Góa i Dół, musi powodować, iż B jest obojętne czy wybrać Lewo czy Prawo. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 58 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 (1,2) (0,4) (0,5) (3,2) Gracz A D, 2/5 Gra ma jedyną równowagę Nasha, w której A gra strategię mieszaną (3/5, 2/5) a B gra strategię mieszaną (3/4, 1/4). © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 59 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) 9/20 (0,5) (0,4) (3,2) Wypłata (1,2) będzie z prawdopodobieństwem 3/5 × 3/4 = 9/20. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 60 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) (0,4) 9/20 3/20 (0,5) (3,2) Wypłata (0,4) będzie z prawdopodobieństwem 3/5 × 1/4 = 3/20. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 61 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) (0,4) 9/20 3/20 (0,5) (3,2) 6/20 Wypłata (0,5) będzie z prawdopodobieństwem 2/5 × 3/4 = 6/20. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 62 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) (0,4) 9/20 3/20 (0,5) (3,2) 2/20 6/20 Wypłata (3,2) będzie z prawdopodobieństwem 2/5 × 1/4 = 2/20. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 63 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) (0,4) 9/20 3/20 (0,5) (3,2) 2/20 6/20 Oczekiwana wypłata A w równowadze Nasha: 1×9/20 + 3×2/20 = 3/4. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 64 Strategie Mieszane Gracz B L, 3/4 P, 1/4 G, 3/5 Gracz A D, 2/5 (1,2) (0,4) 9/20 3/20 (0,5) (3,2) 2/20 6/20 Oczekiwana wypłata A w równowadze Nasha: 1×9/20 + 3×2/20 = 3/4. Oczekiwana wypłata B w równowadze Nasha: 2×9/20 + 4×3/20 + 5×6/20 + 2×2/20 = 16/5.65 © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. Ile równowag Nasha? Gra o skończonej liczbie graczy, z których każdy ma skończoną liczbę strategii czystych, ma co najmniej jedną równowagę Nasha. Jeśli gra nie ma NE w strategiach czystych, to musi mieć co najmniej jedną równowagę w strategiach mieszanych. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 66 Gry Powtarzalne Gra powtarzalna to gra grana raz w każdym okresie przy x okresów. Strategia graczy uzależniona jest od tego czy gra: – powtarzana jest skończoną czy nieskończoną liczbę razy. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 67 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Niech gra będzie powtarzana tylko w 3 okresach, t = 1, 2, 3. Jaki będzie wynik? © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 68 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Zał., że jesteśmy w t = 3 (gra była już grana dwa razy). Co powinien zrobić Clyde? Co powinna zrobić Bonnie? Oboje powinni się Przyznać. © 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 69 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Zał., że jesteśmy w t = 2. Clyde i Bonnie oczekują, iż każde w t = 3 wybierze P. Co powinien zrobić Clyde? Co powinna zrobić Bonnie? Oboje powinni się ©Przyznać. 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 70 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Na początku w t = 1 Clyde i Bonnie oczekują, iż każde w t = 2 i t = 3 wybierze P. Co powinien zrobić Clyde? Co powinna zrobić Bonnie? Oboje powinni się ©Przyznać. 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 71 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Jedyna możliwa równowaga Nasha w tej grze to wybór Przyznania się przez oboje graczy. Wynik jest taki sam nawet dla wielokrotnie (ale o skończonej powtarzanej grze. ©liczbie) 2010 W. W. Norton & Company, Inc. 72 Dylemat Więźnia Clyde NP NP (-5,-5) P (-30,-1) Bonnie P (-1,-30) (-10,-10) Gdy gra jest powtarzana nieskończenie wiele razy to ma wiele możliwych NE. Jedną jest (P,P). Ale (NP,NP) też może być NE, gdyż gracz może ukarać drugiego współpracy (i wybranie P). ©za 2010 brak W. W. Norton & Company, Inc. 73