Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup

Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup

PATRYK KUZIOR
Fałszowanie euro
jako przejaw aktywności
zorganizowanych grup
przestępczych
Fałszowanie pieniędzy, chociaż nie należy do podstawowych obszarów
aktywności zorganizowanych grup przestępczych, jest atrakcyjną formą
pozyskiwania nielegalnych dochodów. Postęp techniczny, który ułatwił dostęp do zaawansowanych technologii druku, spowodował również to, że
drastycznie poszerzył się krąg potencjalnych sprawców tego rodzaju przestępstw, a angażowanie się w proceder fałszowania pieniędzy przestało wymagać poważnych nakładów finansowych.
Z praktyki organów ścigania wynika, że w poszczególnych państwach
europejskich fałszowaniem pieniędzy zajmują się głównie grupy mniejsze,
poważniejsze zaś organizacje odrywają raczej role pośredników i kontrolerów. Liczba grup trudniących się podrabianiem środków płatniczych stale
rośnie; w szczególności dotyczy to, zdaniem ekspertów Europolu, grup litewskich oraz bułgarskich.1
Obecnie największym zainteresowaniem fałszerzy na starym kontynencie cieszy się wspólna europejska waluta – euro.2 Jej wprowadzenie do
1
Bericht der EU über die Organisierte Kriminalität 2003, Raport EUROPOL-u
na temat przestępczości zorganizowanej w Unii Europejskiej, Haga październik 2003
s. 17.
2
Wprowadzenie wspólnej europejskiej waluty – euro jest konsekwencją utworzenia
Unii Gospodarczej i Walutowej. Termin i metody wprowadzenia euro zostały określone
przez Traktat z Maastricht. 1 stycznia 1999 r. euro stało się jednolitą walutą początkowo
dla 11 państw członkowskich UE (oprócz Danii, Wielkiej Brytanii, Grecji i Szwecji). Od
tamtej chwili każda waluta narodowa stanowiła jedynie wyraz waluty wspólnej. Oprócz
pełnienia funkcji środka płatniczego euro zastąpiło ECU (European Currency Unit)
w roli jednostki rozrachunkowej UE. Od stycznia 1999 roku w państwach członkowskich
UGiW nastąpiło obligatoryjne przejście na euro jako obowiązującą walutę kredytów sektora finansów publicznych, zaczęto jej używać jako waluty handlowej w rozliczeniach gotów-
60
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
obiegu 1 stycznia 2002 roku stanowiło kolejny przełom w procesie postępującej integracji europejskiej, przynosząc wymierne korzyści gospodarcze3, odczuwalne zwłaszcza w przedsiębiorstwach prowadzących wewnątrzwspólnotową wymianę handlową. Niestety owoce wprowadzenia wspólnej
waluty „skonsumowane” zostały także przez uczestników nielegalnego obrotu gospodarczego oraz międzynarodowe grupy przestępcze.
Paradoksalnie także dla fałszerzy wprowadzenie euro oznaczało nową
jakość. Po pierwsze, z dniem 1 stycznia 2002 roku powstał, obejmujący
kilkanaście krajów i zamieszkały przez ponad 310 mln osób, obszar4,
w którym prawnym środkiem płatniczym stała się jedna, wspólna waluta.
Po drugie wymiana pieniędzy stanowiła dla fałszerzy świetną okazję do wykorzystania niewielkiej wiedzy uczestników obrotu gotówkowego, co do wyglądu oraz zabezpieczeń nowych banknotów i monet, w celu upłynnienia
falsyfikatów i ich wymiany na prawdziwe pieniądze i towary.
Wysoka wartość wspólnej europejskiej waluty, a także jej powszechna
akceptowalność jako środka płatniczego spowodowała, że stała się ona
atrakcyjniejsza dla fałszerzy niż amerykański dolar. Proceder jest przy tym
postrzegany przez zorganizowane grupy przestępcze, jako działalność mało
ryzykowna i wysoce opłacalna. Generowane z niej zyski zwiększają zaś możliwości inwestowania na innych kierunkach nielegalnej działalności, takich
jak: handel narkotykami, czy handel ludźmi.5
Istotnie zyski z tego rodzaju działalności mogą być znaczne, jeśli wziąć
pod uwagę, że szacowany koszt wytworzenia fałszywego banknotu euro siękowych. 1 stycznia 2002 r. euro zostało wprowadzone do obrotu gotówkowego w miejsce
dotychczas obowiązujących walut narodowych. Podstawami traktatowymi funkcjonowania
UGiW są przepisy art. 98–124 Traktatu o WE. Zgodnie z nimi, grono uczestników UGiW
może być rozszerzane pod warunkiem spełnienia tzw. kryteriów konwergencji. Na ten
temat zob. O. Hillenbrand, Euro [w:] W. Wiedenfeld, W. Wessels, Europa od A do Z.
Podręcznik integracji europejskiej, Gliwice 2002, s. 69-70.
3
Wśród pozytywnych następstw wprowadzenia wspólnej waluty ekonomiści wymieniają wyeliminowanie ryzyka kursowego, czyli niepewności co do kształtowania się kursów między walutami narodowymi, a także przejrzystość wszelkich nominalnych wielkości wpływających na proces ustalania cen.
4
W 2002 roku euro zostało wprowadzone w Austrii, Belgii, Finlandii, Francji,
Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburgu, Niemczech, Portugalii oraz we Włoszech. Poszerzenie Unii Europejskiej o 10 nowych krajów w maju 2004 roku oraz
o Bułgarię i Rumunię w 2007 roku, jest równoznaczne z perspektywą rozciągnięcia Unii
Gospodarczej i Walutowej na nowych członków. Poza krajami Unii Europejskiej do strefy
euro należą także: Andora, Czarnogóra, Monako, San Marino, Watykan.
5
Por. 2005 EU Organised Crime Report, Raport EUROPOL-u na temat przestępczości zorganizowanej w Unii Europejskiej, Haga październik 2005, s. 20.
PROKURATOR 4(28)/2006
61
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
ga zaledwie 8% jego nominalnej wartości. Nawet w przypadku ponoszenia
dodatkowych wydatków związanych z wykorzystaniem sieci pośredników
i tak koszty ogólne wprowadzających podrobione banknoty do obrotu pieniężnego – poprzez zamianę na prawdziwe pieniądze albo zakup towarów
– są relatywnie niskie, bo wzrastają do poziomu nie przekraczającego 35–40%
nominalnej wartości.6
Max-Peter Ratzel, dyrektor Europolu uważa, iż fałszowanie pieniędzy,
głównie euro, jest jednym z dominujących w Europie rodzajów przestępczości. Jego zdaniem najczęściej dzieje się to w Bułgarii, na Litwie i we
Włoszech, a sieć dystrybucji składa się z obywateli tych państw, czasem
wspomaganych przez sąsiadów. Ta „geografia” pokazuje, że zorganizowana przestępczość w Europie jest płynna i niejednolita.7
Podobną ocenę tego procederu przedstawił także Adam Rapacki, który stwierdził, że fałszowanie pieniędzy ciągle stanowi większość przestępstw
związanych ze środkami płatniczymi. Największe zagrożenie w Europie pochodzi – zdaniem Adama Rapackiego – ze strony zorganizowanych grup
przestępczych głównie z Bałkanów, w szczególności z Bułgarii, oraz krajów
Europy Środkowo – Wschodniej.8
W 2004 roku przechwyconych zostało - w obiegu i przed wprowadzeniem do niego – 860 661 banknotów euro o łącznej wartości nominalnej
45 179 430. W stosunku do roku 2003, kiedy to zabezpieczono 673 902
banknoty, liczba ta była więc o 27,7% wyższa. Według statystyk najwięcej
fałszywych euro wykrywanych jest we Francji, Włoszech, Hiszpanii oraz
w Niemczech.9 Na przykład we Francji w czerwcu 2004 roku rozbito jedną
z największych, rozpracowanych dotychczas, siatek fałszerzy euro. Analiza
fałszywych banknotów, głównie o nominale 10 € i 20 € rejestrowanych przez
Bank Francji, wskazywała, że istotna ich część pochodzi z tego samego źródła. Ustalenia te w konsekwencji naprowadziły organy ścigania na ślad dużej grupy fałszerzy i dystrybutorów podrobionych banknotów. 22 czerwca
2004 roku, podczas operacji przeprowadzonej na przedmieściach Paryża
6
Bericht der EU über die Organisierte Kriminalität 2004, Raport EUROPOL-u
na temat przestępczości zorganizowanej w Unii Europejskiej, Luksemburg 2004, s. 10.
7
Wiedza to podstawa - wywiad z Maxem – Peterem Ratzelem, dyrektorem Europolu, Policja 997, Nr 10 październik 2006, s. 7.
8
A. Rapacki, Przestępczość w Polsce po wstąpieniu do Unii Europejskiej (stan
rzeczywisty, prognozy, kierunki, przeciwdziałania) [w:] Przestępczość zorganizowana, świadek koronny, terroryzm w ujęciu praktycznym, red. E.W. Pływaczewski, Zakamycze, Kraków 2005, s. 539.
9
2005 EU Organised Crime Report, op. cit.,s. 21.
62
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
oraz w Lille, aresztowano 22 osoby, ujawniono dwie pracownie fałszerzy
i przejęto 201 tysięcy podrobionych banknotów (173 tys. o nominale 10 €,
20 tys. o nominale 20 € i ok. 8 tys. o nominale 50 €).10
Przypuszczalnie większość wysokiej jakości falsyfikatów wytwarzana jest
jednak nie we Francji, a na Bałkanach oraz w rejonie Morza Bałtyckiego,
gdzie ujawnionych było najwięcej nielegalnych drukarni. Z kolei za głównych odbiorców podrobionych banknotów uważa się Austrię, Republikę
Czeską, Niemcy, Włochy i Polskę, z których to krajów falsyfikaty rozprowadzane są następnie do pozostałych państw Unii Europejskiej.11
Jak już wcześniej stwierdziłem, najaktywniejszymi grupami w odniesieniu do fałszowania pieniędzy są litewskie oraz bułgarskie zorganizowane
grupy przestępcze. Jedne i drugie w swojej działalności wykorzystują zarówno legalnie jak i nielegalnie działające drukarnie. Podstawowa różnica między nimi sprowadza się zaś do tego, że podczas gdy grupy litewskie starają
się kontrolować cały proces - od wytwarzania po dystrybucję fałszywych
banknotów, grupy bułgarskie dzielą się zadaniami w ten sposób, że część z
nich trudni się wyłącznie drukiem, reszta zaś kontroluje sieć dystrybucji.12
Fałszowanie pieniędzy jest właśnie tą sferą działalności przestępczej,
w której grupy litewskie zajmują szczególną pozycję międzynarodową. Przestępcy litewscy są wyjątkowo zręcznymi fałszerzami, którzy ciągle rozwijają
i ulepszają swój warsztat.13 Na wysoką pozycję Litwy w niechlubnej statystyce fałszerstw wpłynęło rozpracowanie przez tamtejszą policję grupy przestępczej zajmującej się podrabianiem pieniędzy na masową skalę. Po blisko
dwuletnim śledztwie policja, przy wsparciu jednostki specjalnej „ARAS”,
przeprowadziła zakrojoną na szeroką skalę akcję mającą na celu ukrócenie
procederu fałszowania pieniędzy. Jej efektem było rozbicie w Kownie groźnego związku przestępczego i aresztowanie 13 jego członków. Ponadto,
podczas akcji zabezpieczono wysokiej jakości sprzęt do produkcji falsyfikatów, wielką ilość podrobionych banknotów euro o wartości 9mln € oraz
dużą ilość autentycznych dolarów amerykańskich i europejskich środków
płatniczych.14
10
Relacja prasowa z 23 czerwca 2004 r. w Serwisie internetowym Polskiej Agencji Prasowej – www.pap.com.pl
11
2005 EU Organised Crime Report, op. cit., s. 21.
12
Tamże, s. 21.
13
Lagebericht der EU über die Organisierte Kriminalität 2004, op. cit., s. 8.
14
Relację z tej akcji znaleźć można m.in. w: S.Paulikas, Lithuanians crack fake
euro ring worth millions operation, The Independent, Nr z 9 listopada 2004 oraz
w Magazynie The Baltic Times – wydanie iternetowe: http://www.baltictimes.com/
news/articles/11296/
PROKURATOR 4(28)/2006
63
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
Z kolei w sierpniu 2006 roku w Wilnie policja litewska rozbiła grupę
przestępczą, która zajmowała się dystrybucją fałszywych banknotów euro.
Policja skonfiskowała dwa tysiące fałszywych banknotów o nominale 100 €
i aresztowała pięć osób zamieszanych w ten proceder.15
Fałszywe banknoty wytwarzane przez organizacje bułgarskie importowane są zwykle przez małe grupy przemytników, którzy bezpośrednio po
dostawie powracają na teren Bułgarii. Choć bułgarskie zorganizowane grupy przestępcze stosunkowo chętnie współpracują z innymi etnicznymi grupami przestępczymi, to w przypadku uprawianego przez nie procederu
fałszowania pieniędzy oraz ich wprowadzania do obiegu kurierami i pośrednikami są prawie wyłącznie Bułgarzy. Rekrutacja kurierów odbywa się zwykle poprzez ogłoszenia prasowe. Wykorzystywani w akcjach ludzie zaznajamiani są z ustawodawstwem państwa, do którego przemycać mają falsyfikaty, udzielane są im także wskazówki jak się zachowywać w przypadku
aresztowania.16
Fałszowaniem europejskiej waluty zajmują się nie tylko zorganizowane
grupy przestępcze działające na terenie starego kontynentu. W 2006 roku
Europol, we współpracy z hiszpańską i kolumbijską policją oraz amerykańskim Secret Service, rozbił działającą w Kolumbii zorganizowaną grupę
przestępczą trudniącą się produkcją wysokiej jakości fałszywych banknotów. Podczas akcji przeprowadzonej w stolicy Kolumbii – Bogocie, wczesnym rankiem 1 listopada 2006 roku, policja zamknęła nielegalną drukarnię, w pomieszczeniach której zabezpieczono fałszywe banknoty euro
o wartości nominalnej przekraczającej 5 mln € oraz fałszywe dolary amerykańskie o wartości nominalnej 4mln 300 tys. Międzynarodowa operacja
z udziałem Europolu przeprowadzona jesienią 2006 roku, podczas której
zabezpieczono rekordową ilość podrobionych pieniędzy, nie była pierwszą
tego typu akcją wymierzoną przeciwko kolumbijskim fałszerzom. Podobną
akcję – także w Bogocie – zorganizowano bowiem w październiku 2004
roku.17
15
Relacja prasowa z 25 sierpnia 2006 r. na stronie internetowej Europolu http:/
/www.europol.eu.int/index.asp?page=news&news=pr060825.htm
16
Bericht der EU über die Organisierte Kriminalität 2004, s. 10.
17
Relacja prasowa z 5 listopada 2006 r. na stronie internetowej Europolu http:/
/www.europol.eu.int/index.asp?page=news&news=pr061105.htm
64
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
Fałszywe banknoty euro wycofane z obiegu
Rok
2002 r.
2003 r.
2004 r.
2005 r.
Liczba banknotów
167 tys.
543 tys.
594 tys.
579 tys.
Dane na podstawie komunikatów prasowych Europejskiego Banku Centralnego – dostępnych na stronie www.ecb.int.
Przedstawione powyżej ilości fałszywych banknotów euro, wykrytych
przez banki i organy ścigania, choć wskazują wyraźnie, że zjawisko przybiera na sile, to wyłącznie na ich podstawie nie można tworzyć prostego obrazu
skali tego przestępczego procederu.
W pierwszej kolejności zauważyć należy, że przytoczone liczby odzwierciedlają jedynie przypadki znane organom ścigania. Na ich podstawie możemy wnioskować więc jedynie o przestępczości ujawnionej, której poziom biorąc pod uwagę, że liczba pozostających w obiegu banknotów euro przekroczyła w 2006 roku 10 miliardów sztuk – wydawać się może nieznaczny.
Po drugie procentowy wzrost liczby podrobionych banknotów liczony
rok do roku musimy skonfrontować z ciągle wzrastającą ilością banknotów
pozostających w obiegu.
Niewątpliwie coraz większe notowane liczby ujawnionych fałszerstw
banknotów w jakimś stopniu potwierdzają wzrastającą skuteczność wykrywczą organów ścigania, z drugiej też strony analitycy mówią otwarcie
o systematycznej poprawie jakości fałszywych banknotów, na którą wpływ
ma wykorzystanie przez przestępców coraz nowocześniejszych drukarni
oraz wsparcia wysokiej klasy fachowców.18
Liczba banknotów euro pozostających w obiegu (w milionach sztuk)
12000
mln sztuk
10000
8000
6000
4000
2000
0
2002
2003
2004
2005
Dane na podstawie materiałów Europejskiego Banku Centralnego
PROKURATOR 4(28)/2006
65
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
Wśród wykrywanych w obiegu fałszywych banknotów euro zdecydowanie przeważają banknoty o nominale 20 oraz 50 €. Przyczyną takiego stanu
rzeczy – jak się wydaje - jest to, iż banknoty te posiadają relatywnie wysoką
wartość w stosunku do kosztów ich fałszowania a jednocześnie na tyle niską,
że ich częstość występowania w obrocie gotówkowym jest bardzo wysoka.
Poza tym ryzyko dokładnej kontroli w momencie wprowadzania do obrotu
fałszywek jest dużo niższe niż banknotów o wyższych nominałach.
Odsetek poszczególnych nominałów wśród fałszywych banknotów euro
2003 r.
2004 r.
2005 r.
2006 r.
I kwartał
II kwartał
I kwartał
II kwartał
I kwartał
II kwartał
I kwartał
1%
5€
0%
1%
1%
1%
1%
1%
10 €
1%
1%
3%
5%
6%
6%
4%
20 €
24%
30%
28%
24%
16%
28%
44%
50 €
66%
52%
44%
48%
62%
56%
36%
100 €
7%
13%
21%
17%
9%
5%
12%
200 €
2%
3%
3%
4%
5%
2%
2%
500 €
0%
0%
0%
1%
1%
2%
1%
Dane na podstawie materiałów Europejskiego Banku Centralnego
Fałszowanie wspólnej europejskiej waluty przez zorganizowane grupy
przestępcze dotyczy nie tylko banknotów, ale także monet. Z raportu Komisji Europejskiej wynika, że podrobione europejskie monety wykrywane
są nie tylko w krajach tworzących Unię Gospodarczą i Walutową, czy nawet
szerzej - na terenie UE, lecz często także poza jej obszarem, w takich krajach jak: Serbia, Czarnogóra, Bułgaria i Turcja. Na obszarze strefy euro
fałszywe monety wykrywane były najczęściej w Niemczech, Austrii, Holandii
i Belgii, poza strefą euro małe ilości fałszywych monet wykrywane były
m.in. w Czechach, na Węgrzech, w Polsce, Słowenii i Słowacji.19
Od wprowadzenia euro do obiegu do końca 2005 roku wykryto,
w obiegu blisko 200 tysięcy (najwięcej, bo około 165 tys. o nominale 2 €)
i udaremniono wprowadzenie do obiegu dalszych 165 tysięcy podrobionych
monet. W tym też czasie na terenie Europy zlikwidowano 11 nielegalnych
Bericht der EU über die Organisierte Kriminalität 2004, op. cit., s. 7.
The Protection of Euro Coins in 2005 – Situation as regards euro coin
counterfeiting and the activities of the ETSC – Opracowanie Komisji Europejskiej –
Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), s. 4. – dostępny pod
adresem: http://ec.europa.eu/anti_fraud/reports/euro_cf/2005/comm_en.pdf
18
19
66
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
wytwórni monet - sześć we Włoszech oraz po jednej w: Portugalii, Hiszpanii,
Polsce, Bułgarii i na Węgrzech.20
Wykrycie nielegalnej mennicy na Węgrzech było możliwe dzięki przeprowadzeniu wspólnego śledztwa przez policję węgierską oraz rumuńską.
W wyniku tej współpracy w sierpniu 2005 roku zlikwidowano wytwórnię
fałszywych monet o nominale 2 €, zabezpieczono wykorzystywany przez
przestępców sprzęt, potrzebne do produkcji surowce oraz 2645 gotowych
monet.21
Ponieważ monety z oczywistych powodów nie mogą być zabezpieczone
przed fałszerzami tak jak pieniądz papierowy, ich podrabianie jest o wiele
łatwiejszym zadaniem niż podrabianie banknotów. Co więcej, brak skutecznych zabezpieczeń w przypadku monet powoduje, że bardzo trudne jest
wykrycie sfałszowanych egzemplarzy przez zwykłych uczestników obrotu
pieniężnego. Nie może więc żadną miarą dziwić fakt, że ponad 90% sfałszowanych monet zostało wykrytych i wyeliminowanych z obiegu dzięki wykorzystaniu specjalnych maszyn do sortowania bilonu używanych w bankach
centralnych krajów należących do strefy euro, bankach komercyjnych oraz
w innych instytucjach finansowych.22
Z danych statystycznych, zaprezentowanych w poniższej tabeli a dotyczących ilości fałszywych monet wykrytych i wycofanych z obiegu wynika, że
zjawisko przybiera na sile.
Fałszywe monety euro wykryte i wycofane z obiegu
Liczba sztuk wg nominału
50 centów
1 euro
2 euro
Razem
2002 r.
2003 r.
2004 r.
2005 r.
28
185
858
3 535
1 281
6 318
9 103
12 473
1 030
19 688
64 603
79 951
2 339
26 191
74 564
95 959
Dane na podstawie raportu OLAF
O ile w roku wprowadzenia wspólnej waluty wykryto jedynie nieco ponad 2 tysiące sztuk fałszywego bilonu, o tyle liczba ta w kolejnym roku
wzrosła do ponad 26 tysięcy. W 2004 roku liczba wykrytych falsyfikatów
The Protection of Euro Coins in 2005.., op. cit., s.6
SECI Regional Center For Combating Transborder Crime – Annual Report
2005, Bukareszt, maj 2006r., s. 9.
22
The Protection of Euro Coins in 2005.., op. cit., s. 4.
20
21
PROKURATOR 4(28)/2006
67
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
wzrosła w stosunku do 2003 roku o 285%, a w 2005 roku w stosunku do
roku poprzedniego o 129%. Wprawdzie z roku na rok zwiększała się także
ogólna liczba monet pozostających w obiegu, co zilustrowano wykresem
poniżej, to jednak dynamika tego wzrostu23 była zdecydowanie niższa od
dynamiki wzrostu liczby monet podrobionych.
Liczba monet euro pozostających w obiegu
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
2002
2003
2004
2005
Dane na podstawie materiałów Europejskiego Banku Centralnego
Zaprezentowane powyżej dane dotyczą wyłącznie ujawnionych
przypadków fałszowania monet euro. Tak jak w przypadku innych rodzajów
przestępczości, także i w ramach procederu podrabiania monet niewątpliwie istnieje ciemna liczba. Jej oszacowanie ze względu na specyfikę tego
rodzaju przestępczości jest niezwykle trudne. Według specjalistów zajmujących się tym problemem w okresie od wprowadzenia euro w 2002 roku do
końca 2005 roku mogło być wyprodukowanych około 10 milionów falsyfikatów.24
***
Mimo ustanowienia przez Wspólnoty Europejskie specjalnych środków
prawnych służących ochronie euro przed fałszowaniem25 oraz zacieśniania
Dynamika ta wyniosła odpowiednio: 2004/2003 – 114%, 2005/2004 – 112%.
The Protection of Euro Coins in 2005.., op. cit., s. 6.
Podstawowym aktem w tym zakresie jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 1338/
/2001 z dnia 28 czerwca 2001 r. ustanawiające środki niezbędne dla ochrony euro
przed fałszowaniem – Dz. U. L 181 z dnia 4 lipca 2001 r., s. 6–10.
23
24
25
68
Fałszowanie euro jako przejaw aktywności zorganizowanych grup przestępczych
współpracy instytucji unijnych i organów ścigania w zakresie zwalczania
procederu podrabiania europejskiej waluty, zagrożenie tego rodzaju przestępczością nie maleje. Przeciwnie, pomimo niekwestionowanych sukcesów
policji i innych służb w walce z fałszerzami oraz coraz lepszego zabezpieczenia środków płatniczych, problem ten narasta, a specjaliści upatrują w nim
jeden z głównych trendów rozwojowych zjawiska przestępczości zorganizowanej.
Patryk Kuzior
doktorant na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego
PROKURATOR 4(28)/2006
69