docDoskonalenie bibliotekarzy w Polsce
download 
Reklamacja Transkrypt
Doskonalenie bibliotekarzy w Polsce
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Wydział Humanistyczny Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Anna Kowalik Doskonalenie bibliotekarzy w Polscehistoria, stan obecny i perspektywy. Netografia analityczna wybranych portali i wortali dla bibliotekarzy szkolnych Kraków 2011 Spis treści 1. Wstęp...............................................................................................................................2 2. Historia kształcenia bibliotekarzy w Polsce 2.1. Okres zaborów - wykłady bibliografii, kursy szkoleniowe…………….................3 2.2. Czas międzywojnia, wojna- szkoły, egzaminy, kursy, tajne komplety…...........…4 2.3. Czas PRL- szkolnictwo akademickie i średnie………………………............……6 2.3.1. Kształcenie na poziomie akademickim do roku 1990- studia stacjonarne, studia zaoczne, studia międzywydziałowe, specjalizacje bibliotekarskie, studia podyplomowe, studia doktoranckie, egzaminy państwowe……………........…7 2.3.2. Kształcenie na poziomie średnim- kursy, kształcenie korespondencyjne, licea, studium bibliotekarskie………………………………………………...….9 2.4.3. Doskonalenie zawodowe bibliotekarzy………………………....………11 3. Doskonalenie bibliotekarzy w III Rzeczpospolitej 3.1. Stan obecny szkolnictwa bibliotekarzy…………………………………..……….11 3.2. Perspektywy. Dokąd zmierza kształcenie bibliotekarzy w Polsce?………………13 3.3. Internet dla bibliotekarzy szkolnych……...……………………………………....16 3.4. Netografia analityczna portali i wortali dla bibliotekarzy szkolnych...………..…18 3.4.1. Strony bibliotek - biblioteki cyfrowe: narodowe, miast, uniwersytetów, ośrodków naukowych, dydaktycznych i organizacji pozarządowych, pedagogiczne, specjalistyczne, niezrzeszone w FBC......................................................18 - strony www bibliotek: szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich, szkół wyższych, publiczne, pedagogiczne, federacji i stowarzyszeń).....32 3.4.2. Czasopisma on-line ( bazy danych czasopism on-line, czasopisma bibliotekarskie, metodyczne, pedagogiczne i psychologiczne, kulturalne)..............................................................................................35 3.4.3. Strony oświatowe...................................................................................39 3.4.4. Serwisy i portale dla bibliotekarzy........................................................40 3.4.5. Organizacje bibliotekarskie...................................................................41 3.4.6. Strony edukacyjne.................................................................................42 3.4.7. Listy dyskusyjne dla bibliotekarzy....................................................... 43 3.4.8. Biblioblogi.............................................................................................44 3.4.9. Prezentacje power point.........................................................................46 3.4.10. Księgarnie internetowe i wydawnictwa- oferta dla bibliotek..............47 3.4.11. Serwisy książkowe................................................................................48 3.4.12. Strony eventów bibliotekarskich...........................................................49 3.4.13. Strony pomocnicze: literatura , książka, język polski, Liternet, strony autorów, słuchowiska, słowniki elektroniczne, sztuka, ebooki, strony dla wychowawców.......................................................................................50 3.4.14. Informatoria: bazy danych, katalogi, bibliografie, wyszukiwarki.........57 4. Bibliografia.......................................................................................................................62 1. Wstęp 1 Czy zielony autobus Objazdowej Biblioteki Publicznej, który „szerzył kulturę po najdalszych rubieżach krainy” z „Siekierezady”1 Edwarda Stachury to starszy brat współczesnych angielskich bibliobusów? Czy główną rolą szkolnego bibliotekarza, będzie już nie tyle kształcenie umiejętności poszukiwania informacji, ile nauczanie ich hierarchizowania, wyszukiwania pereł na dezinformacyjnym złomowisku? Celem niniejszej pracy jest omówienie sposobów doskonalenia bibliotekarzy od czasów działalności Komisji Edukacji Narodowej po dzisiejszą ideę kształcenia przez całe życie. Stąd pierwsza część pracy ma charakter teoretyczny i historyczny zarazem- przywołuje nazwiska zasłużonych humanistów, ośrodki, inicjatywy, dzięki którym istnieje współczesne bibliotekoznawstwo. Temat kształcenia bibliotekarzy w Polsce skłania jednak do zastanowienia się także nad teraźniejszością i przyszłością tej dziedziny edukacji. Rodzi różnorakie pytania, sugerując odmienne perspektywy badawcze. W obszarze historii były to pytania o to kiedy, kto, czego, jak i gdzie kształcił. Jaką drogę przebyliśmy od pierwszego zatrudnionego bibliotekarza do pokolenia infobrokerów pobierających nauki metodą e-learningu. Czego może nauczyć dwuwieczne doświadczenie. Obszar teraźniejszości wymaga przyjrzenia się strukturze współczesnego bibliotekoznawstwa, jego poziomom kształcenia, ośrodkom, w których można je nabyć, programom szkół, kwestiom prawnym, aspektom doskonalenia zawodowego, instytucjom, które kształcenie to wspierają, rolą współczesnych mediów w edukacji bibliotekarzy, zakresem kompetencji przyszłego pracownika bibliotek. Refleksja nad obecnymi sposobami doskonalenia bibliotekarzy szkolnych doprowadza do przekonania, iż współczesny stechnologizowany świat narzuca sposoby kształcenia przyszłych bibliotekarzy, a zarazem zmusza pracujących już bibliotekarzy szkolnych do podejmowania wszelkich zadań na rzecz przeciwdziałania własnemu wykluczeniu cyfrowemu. Dlatego część druga pracy ma charakter praktycznyprzybrała formę netografii analitycznej, skierowanej do bibliotekarzy szkolnych. Ma na celu zaprezentowanie niezwykłego potencjału Internetu, który z dnia na dzień będzie się zwiększał. Zarazem, z uwagi efemeryczności części źródeł, netografia ta ma służyć bibliotekarzom szkolnym jako inspiracja do własnych poszukiwań. Netografia została podzielona na części tematyczne, w obrębie których za hasło porządkujące przyjęto nazwę strony oraz jej adres. W przypadku bibliotek cyfrowych w nawiasie kwadratowym podano aktualną liczbę zasobów i wg wielkości wirtualnego księgozbioru dokonywano uporządkowania w obrębie poszczególnych działów. Wszystkie adresy opatrzono datą dostępu, bowiem dane przytaczane w analizie będą dotyczyły czasu, w którym zostały zaczerpnięte z danej strony. W analizach zamieszczano informacje na temat 1 E. Stachura, Siekierezada albo zima leśnych ludzi. Warszawa 2008, s.100. 2 autorów strony, zawartości treściowej, aktualizacji. Dodane zostały także uwagi dotyczące grafiki, funkcjonalności. Z myślą o nauczycielach bibliotekarzach i nauczycielach szkół średnich zamieszczano także adnotacje zalecające, np. nazwy najbardziej interesujących działów na stronie, bądź konkretnych materiałów. Przed każdą częścią netografii znajduje się krótka charakterystyka omawianej grupy. 2. Historia kształcenia bibliotekarzy w Polsce 2. 1. Okres zaborów (wykłady bibliografii, kursy szkoleniowe) Genealogiczne drzewo historii kształcenia bibliotekarzy w Polsce rozpoczynają nazwiska tych, którzy na katedrach swoich uniwersytetów uczyli zapisu bibliograficznego, odbywali wykłady z bibliografii i prowadzili kursy biblioteczne. Soki czerpali z myśli oświeceniowejdziałalności Komisji Edukacji Narodowej i jej idei szkolnictwa bibliotekarskiego. Są to powszechnie znani i zasłużeni w różnych dziedzinach uczeni XIX wieku. Sposób ich nauczania różnił się w zależności od zaboru, w granicach którego się znajdowali i podlegał normom obowiązującym w Austrii i Prusach, a w przypadku zaboru rosyjskiego- w państwach Europy Zachodniej. Reprezentowano poglądy bibliografów niemieckich i francuskich od Denisa do Bruneta. Cechą wspólną była- jak piszą J. Fercz i A. Niemczykowa- „ specyfikacja polska”, która „wyrażała się przede wszystkim w dbaniu o sprawę nadrzędną czyli o polskość, o zachowanie języka i nieustanne przygotowywanie się do niepodległości.” 2. Najbardziej chyba oddanym sprawie polskiej był Karol Estreicher regularnie stosujący propolską politykę w swojej pracy naukowej. Oddech wolności, jaki zapewniły nam Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego (Królestwo Kongresowe i Wolne Miasto Kraków) zaowocowały powrotem do idei kształcenia bibliotekarzy. Pierwszych nauczycieli i instytucje chronologicznie przedstawia zestawienie: 1811-34 Uniwersytet Jagielloński Jerzy S. Bandtkie– 1818-24 1829-31 1865-68 Uniwersytet Warszawski Joachim Lelewel„Książnictwo”, Uniwersytet Wileński Aleksander Bohatkiewicz- Filomata Szkoła Główna Warszawska Karol Estreicher„Bibliografia polska” Uniwersytet Lwowski Antoni Małeckina UL od 1856, rektor Wilhelm Bruchnalski. - historyk literatury Liceum w Krzemieńcu Paweł Jarkowski dyr. B. Jagiell. 2 J. Fercz , A. Niemczykowa, Podstawy nauki o książce bibliotece i informacji naukowej. PWN, Warszawa 1991, s.122. 3 Autorzy podręcznika „Bibliotekarstwo” p. red. Z. Żmigrodzkiego uważają, że działalność ta miała jednak znikome znaczenie na ukształtowanie się kadry bibliotecznej”.3 Helena Więckowska dostrzega jednak, że rozwój bibliografii jako nauki „podnosił także znaczenie służby bibliotecznej i bibliotekarstwa zawodowego.” 4 Większą rolę badacze przypisują działającym kursom szkoleniowym. Kształciły one pierwszych bibliotekarzy na istniejącym wtedy stopniu „półwyższym” systemem kursowym. Ich popularność wynikała z prostego faktu, że bibliotekarstwem naukowym zajmowali się wielcy intelektualiści tamtych czasów, a w bibliotekach powszechnych, oddalonych od naukowych ośrodków działali społecznicy bez przygotowania. W przededniu wolności działalność taką prowadziły: Towarzystwo Oświaty Ludowej – zabór pruski Towarzystwo Czytelń Ludowychj.w. Towarzystwo Szkoły Ludowej – zabór austriacki Towarzystwo Uniwersytetu Ludowego – j.w. Warszawskie Towarzystwo Kursów Naukowych Towarzystwo Dobroczynności Warszawa Macierz Szkolna – zabór rosyjski i in. W miejscu poświęconym prapoczątkom kształcenia bibliotekarzy warto też odnotować: założenie pierwszej katedry bibliotekoznawstwa na Uniwersytecie w Getyndze (1886) w Dolnej Saksonii przez niemieckiego (też wrocławskiego) uczonego Karola Dziatzko, pierwszego zatrudnionego bibliotekarza 1901 r. w Nowym Yorku, oraz - również amerykańską- pierwszą szkołę bibliotekarek dziecięcych (1902). Pod koniec XIX wieku mamy do czynienia z dwoma modelami kształcenia bibliotekarzy: katedry niemieckiej w Getyndze (bibliotekarz-naukowiec) i pragmatycznym amerykańskim bibliotekarzem- oświatowcem Melvila Devey’a- twórcy UKD, propagatora zakładania pierwszych bibliotek wiejskich. Taki sposób postrzegania bibliotekarstwa (naukowe i oświatowe) widoczny jest także w obecnych systemach kształcenia. 2.2. Czas międzywojnia, wojna (szkoły, egzaminy, kursy, tajne komplety) Odrodzenie niepodległego państwa polskiego idzie w parze z ukonstytuowaniem się procesu kształcenia bibliotekarzy w Polsce. Powstają pierwsze szkoły bibliotekarskie, programy, egzaminy, skrypty i specjaliści w tej dziedzinie. Odkryto pradziadka e-learningu – kurs korespondencyjny. Żeby jednak być świadkiem powołania do życia pierwszej polskiej katedry bibliotekoznawstwa- trzeba było przeżyć wojnę. W roku podpisania kapitulacji niemieckiej w Compiegne i przekazania władzy J. Piłsudskiemu utworzona została z Towarzystwa Kursów Naukowych Wolna Wszechnica 3 Bibliotekarstwo. Praca zbiorowa p.red. Z. Żmigrodzkiego, Warszawa 1994, s. 306. 4 Polska w Warszawie. W nazwie szkoły tej- jak w lustrze- przegląda się radość z wyzwolenia się spod jarzma zaborców. Na Wydziale Pedagogicznym „Wolnego Uniwersytetu” powstało w 1925 r. Studium Pracy Społeczno-Oświatowej, którego świadomym celem (cykl B specjalizacja bibliotekarska) było wykształcenie bibliotekarzy bibliotek powszechnych. Kierownikiem została autorka książek, praktykująca bibliotekarka Helena Radlińska, a jednym z jej wykładowców był znany historyk literatury, bibliograf Gabriel Korbut (także Jan Muszkowski). W II Rzeczpospolitej rozkwitło bibliotekarskie „szkolnictwo kursoryczne”.5 H. Więckowska podaje przybliżoną liczbę 130 kursów. Do najciekawszych form należały Kursy Niedzielne (Warszawa), Kurs Wakacyjny (Werki k. Wilna). Pośród nazwisk wykładowców ponownie przewijają się mistrzowie: Aleksander Birkenmajer, Adam Łysakowski, Jan Muszkowski. Piękną kartę służby bibliotecznej zapisała Poradnia Biblioteczna Związku Bibliotekarzy Polskich, prowadzona przez Wandę Dąbrowską: „Dla kształtowania zawodu bibliotekarskiego miała zasługi niepowtarzalne. Wystarczyło, by z krańca Polski napisał ktoś, kto chciał zorganizować bibliotekę, z prośbą o radę, jak to należy wykonać, by otrzymywał list ze wskazówkami szczegółowymi, potrzebne wydawnictwa, druki biblioteczne i wykaz książek, które w pierwszej kolejności należy nabyć do biblioteki.” 6 W okresie późniejszym powstały także jednostki zupełnie nowe, kontynuujące zasady kształcenia na poziomie „półwyższym” takie jak Dwuletnia Szkoła Pracownic Społecznych przy Polskiej Macierzy Szkolnej (1929-32) czy Jednoroczna Koedukacyjna Szkoła Bibliotekarska przy Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy. Szkoła ta opracowała program kształcenia pracowników bibliotek naukowych i oświatowych, a także weryfikujący wiedzę i umiejętności egzamin powtórny po 5 latach od uzyskania dyplomu. Znaczącym momentem w rozwoju systemu edukacyjnego bibliotekarzy jest wprowadzenie od 1931 roku do bibliotek naukowych obowiązku państwowych egzaminów bibliotekarskich I i II stopnia. Dzięki nim uregulowany został prawny status pracowników bibliotek naukowych, dotychczas traktowanych jak urzędników. Dzięki egzaminom stawali się bibliotekarzami zawodowymi, a od ’35 roku ze stopniami bibliotekarza (młodszego i starszego), adiunkta i kustosza. Również bardzo wysoki poziom egzaminów owocował rzetelnym podniesieniem umiejętności. Były to egzaminy trudne- samouctwo, brak 4 H. Więckowska, Akademickie kształcenie bibliotekarzy: zarys historyczny. Warszawa 1979, s. 16. H. Więckowska, Akademickie kształcenie bibliotekarzy...,s. 21. 6 J. Fercz , A. Niemczykowa, Podstawy nauki o książce bibliotece i informacji naukowej..., s.122-123. 5 5 podręczników i konieczność czytania oryginałów niemieckich, francuskich i angielskich, język obcy na egzaminie, Aleksander Birkenmajer i Józef Grycz w komisji egzaminacyjnej. Rok przed wybuchem II wojny światowej rodzi się nowa forma uzyskiwania kwalifikacji – kurs korespondencyjny. Zorganizował go Instytut Oświaty Pracowniczej pod kierunkiem późniejszego założyciela pierwszej polskiej katedry bibliotekarskiej- wspominanego już dwukrotnie- Jana Muszkowskiego. Twórcy „Podstaw nauki o książce, bibliotece i informacji naukowej” nazywają go „filarem dydaktyki okresu międzywojennego”7, a autorka „Akademickiego kształcenia bibliotekarzy” jego rozprawę „Życie książki” określa jako „wielki krok naprzód w rozwoju polskiego księgoznawstwa” 8. W czasie wojny Muszkowski prowadził w Warszawie tajne komplety, za które przecież groziła śmierć. Inne osoby, których nazwiska warto upamiętniać także ze względu na narażanie życia w imię nauki to: Łysakowski, Koszańska, Świerkowski , Dąbrowska. 2.3. Czas PRL (szkolnictwo akademickie i średnie) Wstępując w edukacyjne progi współczesnego bibliotekoznawstwa, wchodzimy do dziedziny barwnej, zmiennej i trudnej do usystematyzowania. Czas powojenny- to z jednej strony czas nasz, czas współczesności, póki co nie oddzielony od XXI wieku żadną jednoznaczną cezurą, z drugiej – bibliotekoznawstwo i informacja naukowa weszła już na taki poziom digitalizacji, że czasy iście benedyktyńskiej pracy Estreicherów wydają się być jak z opisów mediewistów. Wielokierunkowe przekształcenia są chyba najbardziej znamienną cechą kształcenia bibliotekarzy po wojnie. Wynikały one głównie ze zmian programowych (1949, 1973, 1982) , reform szkolnictwa wyższego ( 1948, 1949,1952,1954, 1956 i nast.). Na pewno w okresie „do okrągłego stołu” należy zarejestrować historię tworzenia się katedr bibliotekoznawstwa w kolejnych ośrodkach naukowych, odnotować wyodrębnienie się dwu poziomów kształcenia: akademickiego i średniego, wprowadzenie trójstopniowego modelu kształcenia na poziomie wyższym (studia, studia podyplomowe, studia doktoranckie), wprowadzenie kategorii bibliotekarzy dyplomowanych, przywrócenie egzaminu państwowego i wspomnieć chociaż o reformach, zmianach i programach kształcenia. Bezpośrednio po wojnie przystąpiono do „spontanicznej odbudowy polskiego życia naukowego, oświatowego i kulturalnego, w tym bibliotekoznawstwa”9. Franciszek Łozowski wspomina również o „ubóstwie kadrowym” lat powojennych (tylko 4 wykwalifikowanych 7 J. Fercz , A. Niemczykowa, jw. , s.122. H. Więckowska, Akademickie kształcenie bibliotekarzy..., s.30 . 9 F. Łozowski, Jak przed laty postrzegaliśmy zawód bibliotekarza. http://www.mbpleszno.leszczynskie.net/STRONA201.HTM z dn.6.12.2009. 8 6 bibliotekarzy w regionie Wielkopolski) i wynikającej stąd pilnej potrzebie kształcenia nowej generacji bibliotekarzy. Już od 1945 roku zaczyna istnieć akademicki poziom kształcenia bibliotekarzy. 2.3.1. Kształcenie na poziomie akademickim do roku 1990 (studia stacjonarne, studia zaoczne, studia międzywydziałowe, specjalizacje bibliotekarskie, studia podyplomowe, studia doktoranckie, egzaminy państwowe) Historię tworzenia się katedr, instytutów i zakładów bibliotekoznawstwa ilustruje tabela: Rok 1945 Nazwa jednostki Uniwersytet Łódzki 1952 Uniwersytet Warszawski 1956 Uniwersytet Wrocławski 1965 Uniwersytet Jagielloński 1967 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1971 Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie Formy magisterskie 4-letnie specjalizacja bibliotekarska magisterskie II stopnia od ’52 „trzylatka”- dyplom zawodowy dwuletnie eksternistyczne studium magisterskie ( 1956-62) seminarium doktoranckie (1958) Naukowcy uwagi -Jan Muszkowski zm.’53, Helena Więckowska -Karol Głombiowskipierwszy doktorat bibliotekoznawczy w Polsce (u Muszkowskiego’51 r.) - Aleksander magisterskie 4-letnie studia podyplomowe z informacji Birkenmajer - od 1975/6 profil naukowej (1969) matematyczny magisterskie 4-letnie stacjonarne - Karol magisterskie 4-letnie zaoczne Głombiowski od 1975/6 profil międzywydziałowe studia dla matematyczny kierunków niebibliotekoznawczych międzywydziałowe studia dla profil matematyczny kierunków niebibliotekoznawczych studia podyplomowe (1968) międzywydziałowe studia dla kierunków niebibliotekoznawczych Tabela 1. Instytucje kształcenia bibliotekarzy w latach 1945-1971 Od 1974 roku w ciągu zaledwie dwóch lat bibliotekoznawstwo powstało na 10 nowych uczelniach. J.Andrzejewska w „Bibliotekarstwo szkolne teoria i praktyka” 10 podaje, że w połowie lat `70 bibliotekoznawstwo było na 14 uczelniach. Skok ten był niezwykły. Wynikał z jednej strony z polityki oświatowej rządu Edwarda Gierka, z drugiej był zapewne pokłosiem „Raportu o stanie bibliotek polskich (1973), który wskazywał min. na potrzebę 7 podniesienia wymagań kwalifikacyjnych i konieczność ujednolicenia systemu kształcenia bibliotekarzy. Na jego mocy Zespół Dydaktyczny powołany przez Ministerstwo Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki doprowadził do ustalenia dwuwariantowego programu: „matematycznego” (bibliotekoznawczego) i „humanistycznego” (księgoznawczego). Pierwszy akcentował przedmioty wspierające takie jak statystyka, matematyka, organizacja i zarządzanie; drugi- pedagogikę, socjologię, literaturoznawstwo. Miały też inne nazwy i zakresy przedmiotów wiodących, np. w wersji humanistycznej- bibliografia to odrębny przedmiot, zaś w matematycznej należy do „źródeł informacji”. Od momentu wprowadzenia studiów pięcioletnich (forma stacjonarna i zaoczna) studia bibliotekoznawstwa przebiegały analogicznie od innych kierunków w szkolnictwie wyższym: obejmowały 10 semestrów, a zatem 10 sesji egzaminacyjnych. Cechą charakterystyczną sytemu- były natomiast praktyki zawodowe odbywane po I, II, III roku w dużych bibliotekach różnych typów oraz bibliotekoznawstwa), specjalizacja (rodzaj preorientacji zawodowej przyszłych adeptów dokonana na zasadzie indywidualnego wyboru spośród 7 możliwości, np. bibliotek szkolnych i pedagogicznych, informacji naukowej, bibliotek publicznych, historii książki. Treści kształcenia opierały się o dwa zasadnicze programy: „Program ramowy” MNSzWiT z 1973 i 1982 roku, dla których podstawą konstrukcji były przedmioty zawodowe, społeczne i języki obce. Dopiero to ostatnie rozporządzenie preferuje zatrudnianie w szkołach osób ze specjalnością „biblioteki szkolne i pedagogiczne”. Specjalizacja szkolna do roku ‘90 dostępna była na 6 uniwersytetach i 4 WSP (Kraków, Kielce, Olsztyn, Bydgoszcz). Inną formą uzyskania kwalifikacji bibliotekarza było ukończenie studiów międzywydziałowych. Studenci wszystkich kierunków na III i IV roku odbywali 4 semestry z przedmiotów bibliotekarskich i praktykę zawodową. Studiów takich nie prowadziły wszystkie ośrodki akademickie. Były to w różnym czasie UŁ, UAM, UW, WSP Zielona Góra. Podobnie niepowszechny charakter miały specjalizacje bibliotekarskie wydziałów filologicznych i historycznych, również dające uprawnienia do wykonywania zawodu. Okresowo prowadziły je UŁ, UW oraz Uniwersytet Gdański. Natomiast dużą popularnością cieszyły się 2-, 3- semestralne studia podyplomowe, które zrodziły się w latach ‘60 na UAM , potem także prowadzono je w UW, UJ, UŚ, UMCS, UWr, UT, WSP Kraków i WSP Kielce. Różny był czas ich trwania, programy, odmienny sposób zakończenia (praca dyplomowa i egzamin/ tylko egzamin). 10 J.Andrzejewska, Bibliotekarstwo szkolne teoria i praktyka. Wydawnictwo SBP, Warszawa 1996, t .I, s.56. 8 Do nauczycieli -magistrów różnych kierunków skierowane też były kursy organizowane przez ośrodki metodyczne, potem Instytut Kształcenia Nauczycieli (IKN) oraz Centrum Informacji Naukowej Technicznej i Ekonomicznej (CINTE), w 1949 znany pod nazwą Centralnego Instytutu. Pierwsze czteroletnie seminarium doktoranckie uruchomiono na UŁ pod koniec lat 50-ych, następne dwadzieścia lat później na UWr, a w dalszej kolejności UJ, UW, UŚ. Po wyzwoleniu powraca też forma uzyskiwania uprawnień drogą egzaminów państwowych: 1945- 52- dla kandydatów na stanowiska w państwowej służbie bibliotecznej, w latach 1953-57- egzaminy I i II stopnia po praktyce międzybibliotecznej . 2.3.2. Kształcenie na poziomie średnim (kursy, kształcenie korespondencyjne, licea, studium bibliotekarskie) W okresie powojennym kontynuowana jest dawna dobra szkoła kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim. Przyjmowały one chronologicznie formy: kursów dla pracowników bibliotek (od 1945), liceów bibliotekarskich (od 1952) – forma dzienna i zaoczna, kursów korespondencyjnych, szkół policealnych (studium bibliotekarskie). Podlegały one zarówno zwierzchności Ministerstwa Edukacji Narodowej jak i Ministerstwa Kultury i Sztuki (PSKOiB). Kursy organizowane były przez Wojewódzkie Rady Narodowe, biblioteki powiatowe, Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich. Bazę dla szkół bibliotekarskich od 1980 roku stanowił jednolity program nauczania z kolejnymi jego modyfikacjami, wyodrębniający przedmioty ogólnokształcące i zawodowe zarówno w formie dziennej jak i zaocznej. Od 1985 roku równorzędnie ze specjalizacją bibliotekarską zaczęła funkcjonować specjalizacja biblioterapii. Prekursorem tej dziedziny był PSKOiB Wrocław. Charakterystyczną cechą kształcenia na poziomie średnim była przewaga form zaocznych. Od 1984 roku były to cztery semestry nauki uzupełnione 4-tygodniową praktyką, bądź praktykami śródrocznymi. Całość wieńczył egzamin z przygotowania zawodowego (dyplomowego) tj. obrona pracy dyplomowej i egzamin z bibliografii i literatury. Absolwenci kształcenia na poziomie średnim mogli zajmować stanowiska starszego bibliotekarza. W ramach tej pracy warto przyjrzeć się najważniejszym instytucjom kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim: Jarocinowi i PSKOiB we Wrocławiu. Nie ma chyba publikacji, poświęconej kształceniu bibliotekarzy, która -w sposób szerszy niż inne ośrodki- nie przedstawiałaby Państwowego Ośrodka Kształcenia Bibliotekarzy im. Joachima Lelewela w Jarocinie- „jarocińskiej Sorbony”- jak ją nazywano- pewnie nie bez cienia złośliwości. Mimo takiej „łatki” szkoła ta była najbardziej znanym w Polsce, naprawdę prężnie działającym ośrodkiem edukacji bibliotekarzy na poziomie średnim 9 policealnym, wysoko ocenianym przez zagranicznych ekspertów bibliotekoznawstwa. Józef Grycz w książce z 1951 roku „Bibliotekarstwo praktyczne w zarysie” w znamiennym dla epoki stylu tak charakteryzuje jarocińską placówkę: „Dysponujemy jeszcze innego rodzaju instytucją kształcenia bibliotekarzy: Minister Oświaty rozrządzeniem z dnia 30 grudnia 1948 r. Powołał do życia Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy w Jarocinie w województwie poznańskim, który ma na celu kształcenie zawodowe kandydatów na bibliotekarzy na różnych poziomach, dokształcanie osób pracujących w bibliotekach różnych typów, współdziałanie w akcji dokształcania zawodowego bibliotekarzy czynnych. Dla osiągnięcia powyższych celów przewiduje się: 1. jednoroczne studium bibliotekarskie, 2. Kurs korespondencyjny o programie tegoż studium, 3. kursy krótsze o różnych programach i poziomach, 4. konferencje i zjazdy, 5. poradnictwo na odcinku samokształcenia w dziedzinie bibliologii. Ośrodek ma do dyspozycji uczelnię, internat na 80 słuchaczy i kilku wykładowców oraz biblioteki powiatową i miejską, tudzież osobny oddział dla dzieci.” 11 Rzeczywiście prowadzono tu kształcenie bibliotekarzy w różnych formach: Państwowego Kursu Bibliotekarskiego, Rocznego Studium Bibliotekarskiego, Państwowego Studium Bibliotekarskiego. Ten charakterystyczny dynamizm oddają dane liczbowe. Autorzy „Encyklopedii wiedzy o książce” z 1971 r. podają, że jarociński ośrodek w ciągu 9 lat (`50) zorganizował 150 różnych kursów i wykształcił w tym okresie ok. 6 tysięcy bibliotekarzy. 12 Uśredniając daje to zawrotną liczbę ponad 600 bibliotekarzy rocznie. Jak na trochę ponad 20- tysięczne miasteczko- liczba niezwykła. Instytucję tę zlikwidowano 30.04.2002 na mocy Zarządzenia nr 25 Ministra Kultury, przekazując jej majątek Centrum Edukacji Bibliotekarskiej Informacyjnej i Dokumentacyjnej im. Heleny Radlińskiej w Warszawie– Filia w Jarocinie. W 2007 roku CEBID podległy ministerstwu Dziedzictwa Narodowego i Ministerstwu Kultury zakończył działalność, a jego rolę przejął ZEBiD (Zakład Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej Biblioteki Narodowej). W okresie „odwilży” działało w Polsce 5 liceów bibliotekarskich, zlikwidowanych u progu lat 60 i przekształconych w PSPKOiB tzn. dwuletnie Państwowe Studia Pracy Kulturalno-Oświatowej i Bibliotekarstwa. W roku szkolnym 1960/61 jako pierwsze tego typu w Polsce, wzorowane na strukturze organizacyjnej Studiów Nauczycielskich, otwarto we Wrocławiu jednowydziałowe studium bibliotekarskie (w miejsce zlikwidowanego w 1959 roku Liceum Bibliotekarskiego), które od następnego roku przyjęło nazwę Państwowego Studium Kulturalno-Oświatowego i Bibliotekarskiego. Na wzór wrocławskiego wkrótce rozpoczęły działalność PSPKOiB w innych miastach min. Ciechanowie (1970), Opolu (1971), Krośnie (1971), Kaliszu (1979). Przez 30 lat – aż do zawirowań lat 90, podlegały one zwierzchnictwu Ministerstwa Kultury i Sztuki. Wrocławski ośrodek w obecnym kształcie 11 12 J. Grycz, Bibliotekarstwo praktyczne w zarysie. Podręcznik i poradnik. Wrocław 1951, s.26. Encyklopedia wiedzy o książce. P red. A. Birkenmajer i in., Wrocław-Warszawa- Kraków 1971, s.1346. 10 (Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu- SKiBA wkrótce będzie obchodzić swój jubileusz 50-lecia. Na osobne omówienie zasługuje również forma kształcenia korespondencyjnego. Zapoczątkowało go w 1946 Towarzystwo Uniwersytetów Rolniczych i Ludowych, kontynuował – wspomniany wcześniej- Związek Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich, by stopniowo przekształcić go w POKKB- Państwowy Ośrodek Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy, a obecnie Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy. 2.4. Doskonalenie zawodowe bibliotekarzy Każdemu człowiekowi potrzebna jest „stała renowacja wiedzy”13. Taka jest możliwa poprzez doskonalenie zawodowe bibliotekarzy – ostatni ze sposobów pozyskiwania wiedzy bibliotekarskiej. Oprócz niemierzalnego „samokształcenia”, polegającego na czytaniu fachowej prasy, pracy badawczej itp. najbardziej popularne były formy doskonalenia organizowane przez Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i związane z nim terytorialne Wojewódzkie Ośrodki Metodyczne (WOM–y, aktualnie Centra Doskonalenia Nauczycieli– Ośrodki Doskonalenia Nauczycieli) oraz stowarzyszenia bibliotekarskie tj. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich czy duże biblioteki publiczne i pedagogiczne. Były to zarówno specjalistyczne i tematyczne kursy, warsztaty, doradztwo metodyczne tzw. „zespołów metodycznych” lub „metodyka”, sesje naukowe itp. Nauczycielibibliotekarzy do podwyższania kwalifikacji zawodowych regularnie stymuluje system awansu zawodowego nauczycieli. 3. Kształcenie bibliotekarzy w III Rzeczpospolitej 3.1. Stan obecny szkolnictwa bibliotekarzy Jak wygląda kształcenie bibliotekarzy w III Rzeczpospolitej? Do decyzji ministerialnej 2007 r. nadal istniało szkolnictwo na poziomie średnim (pomaturalnym) i wyższym (licencjackim, magisterskim, podyplomowym), wciąż można skorzystać z bogatej oferty kursów kwalifikacyjnych i propozycji instytucji doskonalących, np. takich jak ZEBiD (Zakład Edukacji Bibliotekarskiej i Dokumentacyjnej). Rozwój technik elektronicznych zrewolucjonizował dydaktykę przyszłych bibliotekarzy. „Mały Rocznik Statystyczny Polski 2009” podaje, że obecnie funkcjonuje 18 Uniwersytetów i 18 Szkół Wyższych Pedagogicznych wśród 456 szkół wyższych. 14 13 J. Fercz , A. Niemczykowa, Podstawy nauki o książce bibliotece i informacji naukowej..., s.120. 14 Mały Rocznik Statystyczny Polski 2009. Warszawa 2009, s.242-243. 11 W wyszukiwarce internetowej można znaleźć 15 ośrodków kształcących obecnie bibliotekarzy. Współczesne formy kształcenia akademickiego obejmują: studia w trybie dziennym (licencjackie i magisterskie), studia w trybie zaocznym (jw.), studia podyplomowe, międzywydziałowe dla studentów III i IV roku kierunków niebibliotekoznawczych, specjalizacje dla kierunków niebibliotekoznawczych, studia doktoranckie. W zakresie kształcenia bibliotekarzy szkolnych do 1994 r. istniało 20 form kształcenia, które J. Andrzejewska klasyfikuje w 4 grupy: krótkich kursów szkoleniowych, rocznego lub dwuletniego studium, kształcenia na poziomie średnim i pomaturalnym i wyższych zawodowych i magisterskich studiów bibliotekoznawczych. 15 Inaczej wygląda kształcenie na poziomie średnim. Do lipca 2007 funkcjonował warszawski CEBiD wraz ze swoimi 11 filiami i inne dwuletnie pomaturalne szkoły bibliotekarstwa i animatorów kultury. Decyzją ministra Kazimierza Ujazdowskiego zakończyły one swoją działalność wobec możliwości kształcenia się na poziomie licencjackim. Decyzja ta wywołała falę protestu na stronach EBIB, pismach bibliotekarskich, np. „Bibliotekarza” 16oraz żywą dyskusję środowiska bibliotekarskiego. Podczas posiedzenia Zarządu Polskiego Związku Bibliotek w lutym 2008 r. przypomniano, że w świetle obowiązujących przepisów ministerialnych „jedynie wyższe wykształcenie powinno uprawniać do wykonywania zawodu bibliotekarza.”17 O potrzebie takiego poziomu kształcenia w zmodyfikowanej formie wypowiadała się min. Ewa Zysek na stronie EBIB, uzasadniając opinię potrzebami współczesnych bibliotek, które wymagają nie tyle wąskich specjalizacji, ile dobrych praktyków. Proponuje radykalne zmiany systemowe i strukturalne, np. reorganizację i przekształcenie 2-letnich studiów pomaturalnych na wyższe studia zawodowe (3 lub 3,5-letnie kolegia), po ukończeniu których absolwenci zdobyliby licencjat otwierający możliwość dalszego kształcenia 18 . Rzeczywiście, taka forma wykształcenia wciąż jest najbardziej popularna wśród praktykujących bibliotekarzy. Jak podają „Biblioteki publiczne w liczbach” w 2007 r. wśród zatrudnionych bibliotekarzy 6.388 osób posiada wykształcenie średnie bibliotekarskie, 5.692 wykształcenie wyższe bibliotekarskie, a 5.608 on-line: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_737_PLK_HTML.htm z dn. 12.12.2009 J. Andrzejewska, B. Staniów, Kształcenie bibliotekarzy szkolnych w Polsce (przeszłość , stan obecny, propozycje). [w:] Kształcenie bibliotekarzy szkolnych. P red. J. Jarowieckiego, Kraków 1993, s. 15. 16 P.Bierczyński, Krótka historia likwidacji w Polsce kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim. „Bibliotekarz”, 2007, nr 10, s.5-11. on-line: http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=33913&dirids=1 z dn. 12.12.2009 17 Protokół z VIII (XXV) posiedzenia Zarządu Polskiego Związku Bibliotek Warszawa 11-12 luty 2008. www.biblioteka.koszalin.pl/pzb/images/stories/pzb/2008/protwawa.pdf z dn. 12.12.2009. 18 E. Zysek, O potrzebie kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim. www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib05/e_zysek.html z dn. 12.12.2009. 15 12 wykształcenie inne niż bibliotekarskie.19 Analiza danych tego wydawnictwa wskazuje także na długotrwałą znaczącą tendencję spadkową liczebności bibliotek (od 3,3%- 8,5%); w 2007 roku wzrosła jednak liczba zatrudnionych bibliotekarzy (7,2%- 4,4%). Stan szkolnictwa średniego w 2008 był w stanie hibernacji- ZEBiD miał za zadanie zorganizować na nowo szkolenia dla bibliotekarzy w postaci kursów kwalifikacyjnych. Obecnie dwuletnie kształcenie bibliotekarskie oferuje wrocławska SKIBA (http://www.skiba.edu.pl/ - zakładka informator 2009/10). Absolwent informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (w 2003 r. rozporządzeniem MENiS przekształcona została nazwa kierunku studiów: określenie "bibliotekoznawstwo i informacja naukowo-techniczna" z lat ‘80 zastąpiła "informacja naukowa i bibliotekoznawstwo”) może być zatrudniony na stanowisku młodszego bibliotekarza. Progi jego awansu zawodowego obejmują następnie: bibliotekarza, starszego bibliotekarza i na najwyższym stanowisku w służbie bibliotecznej - kustosza. Bibliotekarze, którzy kontynuują pracę naukową, badawczą, prowadzą zajęcia dydaktyczne publikują oraz zdadzą egzamin państwowy z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej przed komisją powoływaną przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego mogą uzyskać stopień bibliotekarza dyplomowanego. Bibliotekarze szkolni podlegają stopniom awansu nauczycielskiego (stażysta, kontraktowy, mianowany, dyplomowany). Nową metodą dokształcenia jest e-learning. Do dyspozycji mamy e-learninowe platformy (Systemy LCMS, Moodle) dające możliwość zdalnego, interaktywnego kształcenia. Takie metody stosują w Polsce głównie politechniki i Polski Uniwersytet Wirtualny (UMSC i WSHE Łódź) . Dla bibliotekarzy e-learning jest także atrakcyjny: niskie koszty, oszczędność czasu, najświeższe informacje nawet w odległych wioskach. Taki kurs dzięki współpracy międzynarodowej SBP, oferuje od 2003 r. BIBWEB. Kursy on-line cieszą się niezwykłym powodzeniem, są też szeroko popierane i dofinansowane przez projekty UE, wchodzą w skład projektów ministerialnych (Ikonka), szeroko dyskutuje o nim naukowe środowisko bibliotekarskie. 3.2. Perspektywy. Dokąd zmierza kształcenie bibliotekarzy w Polsce? Środowisko bibliotekarskie postuluje również konieczność zmian w zakresie kształcenia „narybku bibliotekarskiego”. Jakich? Może wkrótce będzie się kształcić bibliotekarzyspecjalistów bardzo wąskich dziedzin? Współczesne kształcenie studentów bibliotekoznawstwa podlega różnym tendencjom, procesom związanym zarówno z informatyzacją jak i przemianami na rynku pracy. Jedną 19 Biblioteki publiczne w liczbach. Biblioteka Narodowa Instytutu Książki i Czytelnictwa, Warszawa 2007, s. 56. on-line: www.bn.org.pl/download/document/1242039354.pdf z dn. 12.12.2009 13 z nich jest tendencja do indywidualizacji czy specjalizacji placówek kształcących bibliotekarzy. Jak twierdzi Anna Żbikowska– Migoń w artykule „Teoria, historia i praktyka kształcenia pracowników książki i informacji naukowej”, opublikowanym na łamach 14 numeru „Konspektu”, współcześnie obserwuje się „odejście od jednolitych, obowiązujących w całym kraju planów studiów, budowanie elastycznych programów, dostosowywanych w szybkim tempie do zmian na rynku pracy, wyzwań zawodowej rzeczywistości, ale też oczekiwań i upodobań studentów.” 20 Autorka sygnalizuje także rozziew pomiędzy poszczególnymi dziedzinami studiów bibliotekoznawczych (historia książki, automatyzacja procesów bibliotecznych, zarządzanie jakością), nazywając go schizofrenią. Stoi na stanowisku nadania placówkom profili kształcenia (uczelnie pedagogiczne- bibliotekarstwo szkolne i pedagogiczne, wydziały filologiczne- edytorstwo itp.) i „nachylenia” przedmiotów, które stanowią podstawy teoretyczne kierunku, co właściwe – zdaniem badaczki – jest przesądzone. Nie jest to zjawisko odmienne od tego, co w dziedzinie edukacji bibliotekarzy dzieje się w świecie. trzydziestoma laty pisała, że „najbardziej rozwinięte H. Więckowska przed szkolnictwo bibliotekarskie na uniwersytetach Stanów Zjednoczonych nie ma jednolitego programu, jest bardzo zindywidualizowane i pod względem poziomu studiów i programów dydaktycznych”.21 Kierunki kształcenia i doskonalenia bibliotekarzy zależą od tego, jak odpowiemy na proste pytania: jakiego bibliotekarza chcemy dziś wykształcić i jakiego bibliotekarza chcemy spotykać w naszych bibliotekach? Określeń, charakteryzujących współczesnego, nowoczesnego bibliotekarza jest tak dużo, że aż trudno je unieść. Ogólny tylko przegląd materiałów w tej dziedzinie wskazuje m. in. na stosowne predyspozycje (socjalizację, mobilność, autorytet) i umiejętności (w zakresie wiedzy o źródłach, o procesach komunikacji, o prawidłowościach użytkowniczych zachowań)22. (metakatalogi, Bibliotekarza nazywa metainformacje), się organizatorem architektem zasobów informacji, informacyjnych analitykiem systemów informatycznych, administratorem baz danych, menedżerem, szkoleniowcem, PR-owcem, infobrokerem, mediatorem, osobą posługującą się psycho- i socjotechnikami. Pojawiły się także nowe bibliotekarskie zawody, np. sprawozdawcy i nadawcy informacji, indeksatora, katalogera, biblioterapeuty, bibliotekarza- klinicysty itp. W szkole bibliotekarza czyni się odpowiedzialnym za wychowanie nowoczesnego mądrego członka społeczeństwa informacyjnego, umiejącego nie tylko szukać, ale przede wszystkim selekcjonować 20 A. Żbikowska-Migoń, Teoria, historia i praktyka kształcenia pracowników książki i informacji naukowej . „Konspekt” 2004, nr 19, www.wsp.krakow.pl/konspekt/19/zbigon.html z dn. 6.12.2009. 21 H. Więckowska, Akademickie kształcenie bibliotekarzy... , s.44. 22 J. Wojciechowski, Praca z użytkownikiem w bibliotece. Warszawa 2000, s. 73-76. 14 informacje. E-booki, e-papier, e-ink otwierają zapewne kolejne drzwi w kształceniu bibliotekarzy. Co prawda Beata Kurek23 przytacza myśl Umberto Eco o tym, że książka jest jednym z tych wynalazków ludzkości, takim jak młotek, łyżka, nóż, dla którego ludzkość nie znalazła lepszego pod względem ergonomicznym wynalazku, jednak w moim odczuciu uczniowie szkół średnich niejednokrotnie zdają się zaprzeczać pięknej tezie włoskiego pisarza. Zapewne, książka nie zaginie, ale niezaprzeczalnym, choć bolesnym faktem jest, że uczniowie radzą dziś sobie bez niej, zwłaszcza jeśli mówimy o książce w tradycyjnej papierowej formie kodeksu. Czytają raczej na telefonach komórkowych i palmtopach. Zmienia się oblicze polskiej edukacji, szkoły są stechnologizowane, mówi się o „reorganizacji” bibliotek. Postulat konieczność nadążania bibliotekarza za możliwościami technologicznymi, w których tak obeznani są ludzie młodzi, wydaje się być niemal truizmem. Jednak naturalny strach dorosłych przed tym, co nowe i nieznane, może także marazm zawodowego wypalenia, owocuje szkolnymi i gminnymi skansenami bibliotecznymi. Niepodejmująca żadnych sposobów doskonalenia zawodowego bibliotekarka, korzystająca z komputera podczas procesu uruchamiania go najmłodszym użytkownikom czytelni, z książkami w szarym papierze- to, niestety, jeszcze nie kuriozum lecz właśnie- szararzeczywistość. I nie jest to autostereotyp, funkcjonujący w środowisku bibliotekarskim. Absurdem staje się fakt, że nauczyciel taki ma nauczyć jednej z najważniejszych (technologia informacyjna- kategoryzowana jest jako kompetencja „twarda”24) kompetencji kluczowych, której sam nie posiada. W ten sposób uczeń - „rodowity cyfrowiec” i nauczyciel- „cyfrowy imigrant” (Prensky25) są ludźmi z dwóch różnych światów. Najnowsze trendy dydaktyki zmierzają do tego, by nauczyciel (nauczyciel bibliotekarz) posługiwali się tymi samymi narzędziami, jakimi na co dzień posługuje się uczeń. Nauczanie np. języka polskiego przy pomocy cyfrowych urządzeń mobilnych, Internetu i technologii komunikacyjnych (komórek, MP3, Ipodów, smsów, podcastów, e-maili, shoutboxów, komunikatorów typu gadu-gadu, chatów, newsletters, RSS, portali społecznościowych takich jak Facebook, dynamicznego systemu WIKI, blogów, youtube) sprawia, że używamy kanałów, w których uczeń jest doskonale obeznany. Nie bez znaczenia jest tu także czynnik psychologiczny- nauczyciel stosujący nowe technologie postrzegany jest jako osoba bliższa uczniowi, z którą łatwiej o kontakt i stworzenie więzi. Dlatego jak najbardziej trafne byłyby programy przeciwdziałania e-inclusion, także wśród bibliotekarzy. 23 B. Kurek, Bibliotekarz idealny. www.ebib.info/2006/80/a.php?kurek z dn. 07.09.2009. 24 L. Hojnacki, S. Furgoł, Pokolenie online w tradycyjnej szkole. furgol.googlepages.com/FurgolHojnacki-PokolenieOnline.doc z dn. 05.11.2010 25 j.w. 25 j.w. 15 Marcin Maj na łamach Dziennika Internetowego26 przytacza dane statystyczne za portalem www.pracuj.pl. Wg nich 1/3 nauczycieli koresponduje z uczniami przy pomocy maili, 1/5 zadaje prace domowe, 30% ma uczniów zarejestrowanych jako znajomych na portalach społecznościowych. Nawet zważywszy na dostrzeżony w artykule fakt, że osoby wypełniające ankietę w sposób elektroniczny już posługują się technologią informacyjną, dane te są nadzwyczaj optymistyczne w stosunku do moich obserwacji. Spośród znanych mi nauczycieli nikt nie praktykuje mailowania z uczniami, a już na pewno –zadawania prac domowych przy pomocy tego kanału, uważając ten sposób za naruszający nauczycielski autorytet. Tymczasem słusznie zauważa Lechosław Chojnacki na łamach przywołanego Dziennika, podkreślając jednocześnie, że współczesny uczeń ma w domu częstokroć dużo lepszy sprzęt niż ten, jakim dysponuje szkoła, że „ kluczowe znaczenie ma dziś akceptacja nauczycieli dla nowych technologii społeczeństwa informacyjnego oraz podnoszenie ich kompetencji w dziedzinie umiejętnego wykorzystywania w dydaktyce”. 27 Screenery generation, pokolenie on-line, pokolenie Internetu, posługujące się Internetem drugiej generacji (Web 2.0), stosujące szybką wymianę informacji on-line, tagi, RSS- tacy są współcześni klienci szkoły. A nauczyciel nie ma innego wyjścia jak sprostać podaży. Nie od dziś mówi się, że nauczyciel bibliotekarz powinien być dydaktykiem medialnym, którego podstawowymi cechami jest wysoki poziom wiedzy i opanowanie technologii informacyjnych. Pora naprawdę zacząć takim być. Tylko jako tacy będziemy mogli sprostać współczesnemu światowemu standardowi school library media specialist. 3.3. Internet dla bibliotekarzy szkolnych W czym zatem Internet może pomóc bibliotekarzowi, który wykształcenie bibliotekarskie już zdobył? To podstawowe narzędzie do Lifelong Learning- europejskiej koncepcji uczenia się przez całe życie. Internet przede wszystkim pomoże w opanowaniu technologii informacyjnych, przełamywaniu własnej niechęci do nowych narzędzi kształcenia uczniów. Dzięki nim i Internetowi można uruchomić cały szereg przedsięwzięć służących kształceniu ucznia. Wylicza je Bogumiła Staniów na łamach „Biblioteki w Szkole”28. Wg mnie można je pogrupować na takie, dla których punktem wyjściowym jest: 26 M. Maj, Nauczyciele technologiczni, ale nie w szkole?, „Dziennik Internautów” http://di.com.pl/news/34135,0,Nauczyciele_technologiczni_ale_nie_w_szkole.html#dalej z dn. 05.11.10 27 M. Maj, Nauczyciele technologiczni, ale nie w szkole?, „Dziennik Internautów” http://di.com.pl/news/34135,0,Nauczyciele_technologiczni_ale_nie_w_szkole.html#dalej z dn. 05.11.10 28 B. Staniów, Internet w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych. http://www.bibliotekawszkole.pl/archiwum/2002/02/internet.php z dn. 26.1.2010. 16 a) placówka- np. promocja biblioteki na internetowej stronie biblioteki (zasobów, warsztatu informacyjnego, usług, inicjatyw), PR biblioteki, służący np. właściwemu postrzeganiu jej znaczenia przez samorządy terytorialne, obsługa elektroniczna czytelnika (wyszukiwanie, zamawianie, prolongaty, informacje), uzupełnianie zasobów z wykorzystaniem portali o książce, czasopismach, księgarni internetowych, wydawców, autorów , tworzenie kartotek tematycznych, bądź bibliograficznych z materiałów dostępnych on-line, opracowanie zbiorów, b) pracownik – np. doskonalenie zawodowe przez platformy e-learningowe, współtworzenie środowiska bibliotekarzy- czerpanie z ich wiedzy i doświadczenia, wymiana informacji, publikacje własnych pomysłów i prac, prowadzenie dyskusji na forach, aktywna działalność w stowarzyszeniach bibliotekarskich, motywowanie do podejmowania twórczych wyzwań przez użytkowanie bibliologów, c) użytkownik nauczyciel, pracownicy szkoły – np. służenie aktualnymi informacjami w zakresie prawa oświatowego, możliwościach doskonalenia zawodowego (kierunki i ośrodki), pozyskania środków finansowych na realizację programów autorskich, grantów, pomoc w znalezieniu materiałów do lekcji, np. prezentacji multimedialnych, podcastów uczeń, rodzic- np. korzystanie z wirtualnych czytelń, audiobooków, e-booków, pomoc w wyszukiwaniu multimedialnych materiałów do lekcji, zajęć pozaszkolnych (np. fragm. utworów muzycznych, filmowych, dzieł sztuki), informowanie o wydarzeniach kulturalnych, konkursach itp. Czy szkolny bibliotekarz wie, że Google nie przeszukuje wszystkich baz, że olbrzymia część informacji nie jest indeksowana? „Przypuszczam, że wątpię”- powiedziałby Wiech. Pomocą w poruszaniu się po bogactwie stron i odkrywaniu treści, z jakich może skorzystać bibliotekarz niech będzie poniższe zestawienie bibliograficzne. Zapewne ma ono charakter krótkoterminowy- wkrótce jakaś część stron stanie się nieaktualna; na ich miejsce pojawi się wiele nowych. Fakt ten jednak, podobnie jak ten, że bibliotekarz powinien być przynajmniej tak dobry jak uczeń, w zakresie technologii informacyjnych, można tylko zaakceptować. Biegu mieszkańców globalnej wioski zatrzymać nie zdołamy, ale możemy przyłączyć się do maratonu, bo przecież taka jest rola nauczyciela, by towarzyszyć uczniowi. Kształcić medialnie w ramach własnego przedmiotu trzeba naprawdę rzetelnie, aby nasza dydaktyka nie polegała na stosowaniu techniki Ctrl+C / Ctrl+V i -jak pisał Piotr Kulinowski na łamach 17 „Konspektu” – nie była „zabawą w głuchy telefon”.29 Może lepiej byłoby nie pisać zakończenia, bo w świecie, w którym każdy może w każdej chwili opublikować na papierze, e-papierze lub innej formie wszystko, w świecie zaśmieconym bliźniaczymi informacjami, w którym autorytety zastąpiło pozycjonowanie i googlowanie wszystko staje się otwarte i względne, a bibliotekarzowi przypada jeszcze jedna funkcja- poszukiwacza prawdy. Trudno nie wpaść w „kognitywną pułapkę” 30 . Respektując fakt nieprawdopodobnego potencjału Internetu i technologii komunikacyjnych, można powiedzieć- parafrazując słowa Alberta Camus’a- że zachować czystość i szlachetność w naszym zelektoronizowanym świecie to tylko skutek naszej dobrej woli. I tak, choć 7-milowe buty elektroniki zaprowadziły nas we wszechświat Internetu, ciągle obowiązującym prawem jest nasz stary poczciwiecDekalog. 3.4. Netografia i netografia analityczna wybranych portali i wortali dla bibliotekarzy szkolnych 3.4.1. Wybrane strony bibliotek, biblioteki cyfrowe (pdf, scany, pliki audio i video) Bibliotek aktualnie udostępniających zdigitalizowane zbiory w listopadzie 2010 roku było około sześćdziesięciu. Większość z nich zrzesza Federacja Bibliotek Cyfrowych. Działające pod jej auspicjami strony bibliotek mają podobną grafikę i rozwiązania nawigacyjne. Biblioteki regionów i miast wyróżnia profil regionalny. Prawie każda stosuje system powiadamiania RSS, ma liczniki publikacji, czytelników korzystających ze zbiorów w danej chwili i wyznaczonym czasokresie. Istnieje możliwość zakładania własnych kont, które ułatwią zapamiętywanie przeszukiwanych materiałów. Niektóre z bibliotek mają swoje witryny na Facebooku, inne przyciągają czytelnika forami i blogami, bywa także- głównie dzięki FBC- że udostępniają swoje zasoby przez Europeanę. Świat bibliotek cyfrowych rozwija się dynamicznie, lecz jest stosunkowo młody. Dlatego zaskakiwać może - odmienna od intuicyjnego wyczucia - liczba zasobów danej biblioteki. I tak np. World Digital Library pod względem zasobów tymczasem jest mniejsza od Nowohuckiej czy Iławskiej Biblioteki Cyfrowej, a Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa narodzona w tym roku - zaczyna raczkować. Bibliografia analityczna obejmuje biblioteki o największej liczbie wirtualnych zbiorów. Za kryterium porządkujące w obrębie bibliotek zrzeszonych w FBC przyjęto podział 29 Kulinowksi, Zabawa w głuchy telefon. „Konspekt” http://www.ap.krakow.pl/konspekt/30/index.php?i=020 z dn. 26.11.2010. 30 j.w. 18 geograficzny, a w ich ramach netografia została ułożona wg liczby udostępnianych drogą elektroniczną zbiorów. Wszystkie dane liczbowe mają charakter orientacyjny ze względu na stały przyrost digitalizowanych zbiorów i pochodzą z października i listopada 2010 roku z informacji udostępnianych na stronach tych instytucji. Biblioteki, które nie są zrzeszone w FBC rzadko udostępniają na swoich stronach liczbę zbiorów, stąd może się ona nie pojawiać przy nazwie witryny. World Digital Library [1345] http://www.wdl.org/en 18.11 2010 Ta wirtualna biblioteka gromadzi obiekty z całego świata. Jest to projekt prowadzony przez Bibliotekę Kongresu Stanów Zjednoczonych, UNESCO i in. Działa od kwietnia 2009 roku. Zasoby ze wszystkich kontynentów udostępnia w 7 językach. Można przeszukiwać je stosując kryteria: miejsca, czasu, tematu, typu publikacji, instytucji. Do każdego z wyszukiwanych miejsc pojawia się pasek umożliwiający dalsze doprecyzowanie czasu, tematu, instytucji, która publikuje dokument. Warto przejrzeć chociażby ikony typów publikacji. Można posłuchać archiwalnych nagrań, zobaczyć fragmenty filmów dokumentalnych, czy obejrzeć Deklarację Niepodległości USA. W dniu otwarcia WDL dysponowała 1170 publikacjami, aktualnie jest ich 1345. Dokumentów związanych z Polską na razie jest niewiele. Na zapytanie „Poland” wraca 24 rekordy. Europeana [14.6 mln] http://www.europeana.eu/portal/ 26.11.2010. Portal Europeana został otwarty w listopadzie 2008 roku. Poprzedziła go dwuletnia działalność Biblioteki Europejskiej, która udostępniała zarówno zasoby cyfrowe jak i katalogowe europejskich bibliotek narodowych oraz innych bibliotek w Europie, muzeów i archiwów, kolekcji audiowizualnych. Portal jest dostępny jest we wszystkich językach zrzeszonych w niej państw (wybiera się je przez rozwinięcie paska). Zawiera niemal 15 milionów publikacji, które udostępnia ponad 1500 europejskich instytucji. Jest wspierany przez Komisję Europejską i współfinansowany przez UE. W przeciwieństwie do komercyjnego Google Search Book- Europeana ma charakter kulturalny, jak również szerszy jest jej zasięg. Kierując np. zapytanie „Chopin” otrzymujemy następujące rekordy: 962 teksty, 484 obrazy, 29 filmów i 273 dźwięki lub „Prus” : 720 teksty, 63 obrazy, 1 dźwięk. Oprócz tradycyjnego wyszukiwania zbiorów, można skorzystać z działalności społeczności, np. średniowiecze/renesans czy Art Nouveau. Tu zbiory może podłączać również prywatny użytkownik. Naprawdę warto poeksperymentować i w Europeanie poszukać potrzebnych nam materiałów. Można być mile zaskoczonym. Federacja Bibliotek Cyfrowych (FBC) [485103] 19 W zasadzie współczesny bibliotekarz nie powinien odesłać czytelnika z inforamcją, że książki nie ma na półkach biblioteki. Trzeba jedynie czasu, aby materiał wyszukac, bądź zlokalizować.Możliwości bibliotek cyfrowych dają wielką możliwośc zaspokojenia potrzeb użytkownika. Przedstawione tu platformy działają zarówno pod auspicjami Feferacji Bibliotek Cyfrowych, jak i samodzielnie. Można więc przeszukiwać bazy przez FBC, albo zaglądać bezpośrednio do tej, której zbiorami jesteśmy zainteresowani. Zestaw ten został pogrupowany wg wielkościjednostek, a w ich obrębie wg aktualnej liczby zdigitaliaowanych, dostępnych zbiorów. Najbogatsza spośród wszystkich, a tym samym stanowiąca trzon FBC jest wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, która do dyspozycji czytelników oddaje Zestaw kończą biblioteki, które nie są zrzeszone w FBC, choc pewnie jest to kwestią czasu. One także udostępniają interesujące bibliotekarza szkolnego zbiory. http://fbc.pionier.net.pl/owoc/ 18.11.2010 Szybko rozwijająca się, dynamiczna baza. Działa od 2007 roku. Zrzesza aktualnie 57 bibliotek cyfrowych. W ciągu 3 lat potroiła liczbę bibliotek. Współtworzą ją instytucje naukowe, biblioteki, archiwa, muzea, ośrodki badawcze. Serwis utrzymuje Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, a rozwojem zajmuje się Zespół Bibliotek Cyfrowych PCSS. Oprócz wyszukiwania i lokalizacji istniejących zasobów cyfrowych, strona ma funkcję wykrywania duplikatów, co istotne i dla poszukujących informacji i dla tych, którzy digitalizowane zbiory tworzą. Gromadzi ponad 485 tys. zbiorów. Wyszukiwanie odbywa się wg opisu publikacji (np. tytuł, twórca, temat, data, typ zasobu, język, źródło), identyfikatora (np. ISBN) lub w sposób zaawansowany. Pod jej auspicjami funkcjonują aktualnie: Biblioteki narodowe Cyfrowa Biblioteka Narodowa "Polona" [26940] http://www.polona.pl/ 26.11.2010 Zbiory zorganizowano wg struktury zbiorów Biblioteki Narodowej (czasopisma, książki, dokumenty życia społecznego (ulotki i odezwy), rękopisy, stare druki oraz zbiory ikonograficzne i muzykalia). Pokazują dziedzictwo kulturowe Polski, i bogactwo zbiorów Biblioteki Narodowej. Jej kolekcje tematyczne obejmują autorów (Kochanowski Rej Chopin Mickiewicz, Słowacki Norwid, Orzeszkowa Konopnicka, archiwum Zbigniewa Herberta,) dziedziny (literatura dla dzieci i młodzieży, literatura jidysz, wydawnictwa konspiracyjne, wolne lektury, czasopisma polskie z XIX i I połowy XX w.), fakty (powstanie styczniowe, wrzesień 1939) , miejsca (Kresy, Warszawa w słowie i w obrazie). W Skarbach Biblioteki Narodowej obejrzeć można „Psałterz floriański”, „Kazania świętokrzyskie” oraz inkunabuły i rękopisy. Biblioteki regionalne 20 Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (WBC) [117610] http://www.wbc.poznan.pl/dlibra 18.11.2010 Najbogatsza biblioteka cyfrowa - niemal 118 tys. zbiorów – prowadzona jest przez poznańskie środowisko akademickie. W jej kolegium programowym znajdują się pracownicy uniwersytetów i bibliotek uniwersyteckich. Udostępnia zasoby edukacyjne (skrypty, podręczniki i monografie naukowe); dziedzictwa kulturowego (wybrane zabytki piśmiennictwa znajdujące się w bibliotekach poznańskich); regionalia (piśmiennictwo dotyczące Poznania i Wielkopolski) i muzykalia. W kolekcjach wydzielonych znajdują się m.in. akta Braci Czeskich, Jordaniana, materiały dotyczące Wojska Polskiego, powstania styczniowego, telegramy kościuszkowskie. Małopolska Biblioteka Cyfrowa (MBC) [55355] http://mbc.malopolska.pl/dlibra 18.11.2010 MBC to efekt wspólnej pracy Województwa Małopolskiego, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie, bibliotek Małopolski oraz organizacji pozarządowych, wydawców i samych twórców, którzy udostępniają swoje pdf-y. Koordynatorem merytorycznym i technicznym jest pracownik naukowy IINiB UP w Krakowie – dr Władysław Marek Kolasa. Otwarta zaledwie 3 lata temu, gromadzi aktualnie ponad 55 tys. elektronicznych zasobów. Znaleźć tu można wydawnictwa zwarte i inne, dotyczące zarówno kultury Małopolski jak i zabytki narodowe, które w małopolskich bibliotekach się znajdują, a także publikacje z kolekcji małopolskich twórców i instytucji. Dotyczą edukacji, nauki, spraw urzędowych i biznesowych. O ile kolekcja naukowo-dydaktyczna jest w początkowej fazie tworzenia, to imponująca jest kolekcja czasopism- niemal 17 tys., pośród których znajdziemy aktualne gazety regionalne, gromadzone na prawach egzemplarza obowiązkowego regionaliów w wojewódzkich bibliotekach publicznych. Sposób wyszukiwania ułatwiony- wystarczy wpisać nazwę interesującej nas miejscowości. Regionalia mają przejrzysty podział na powiaty. W zbiorach specjalnych skorzystać można m. in. z relacji audiowizualnych, dokumentów ikonograficznych. Interesujące dla bibliotekarza szkolnego mogą być też wirtualne wystawy, np. Topografia „Trylogii” H. Sienkiewicza. Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa [ 39836] http://kpbc.umk.pl/dlibra 18.11.2010 Niemal 40 tys. publikacji - multitematyczna biblioteka cyfrowa. Jedna z najchętniej odwiedzanych przez internatów bibliotek, o czym świadczą m. in. statystyki użytkujących witrynę w danej chwili. Przejrzysty, typowy dla Federacji Bibliotek Cyfrowych, układ gromadzonych materiałów w 3 działach: dziedzictwa kulturowego, dydaktycznych i regionaliów. Koordynatorem projektu jest materiałów toruńska biblioteka 21 uniwersytecka oraz uczelnie i instytucje kultury z Torunia, Bydgoszczy i Włocławka. Przeczytać tu można udostępnione on-line wersje „Poradnika Bibliotekarza” i „Bibliotekarza”. Śląska Biblioteka Cyfrowa (SBC) [20684] http://www.sbc.org.pl/dlibra.html 18.11.2010 Alfabetyczna lista publikacji obejmuje nazwiska autorów i tytuły, co ułatwia przegląd dostępnych zbiorów. Zasoby dzieli na 9 regionów śląskich. Wśród materiałów dydaktycznych wyróżniono doktoraty, podręczniki i prace naukowe. Miscellanea gromadzą np. judaica. W wystawach m.in. wystawa „Kresy. Stąd nasz ród” czy „Książki, które stworzyły Europę”, w której m. in. świetne zdjęcia średniowiecznej książki, „Boskiej komedii” czy „Cierpień młodego Wertera”. Warto zajrzeć też na prowadzone przez bibliotekę forum, w którym wśród wątków znaleźć można linkownię, „narzeklanię”, praktyczne porady dla zakładających bibliotekę cyfrową i in. Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa "Pomerania" [20 948] http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra.html 18.11.2010 Biblioteka współtworzona przez placówki naukowe i biblioteczne Pomorza. Główny jej trzon- ponad 20 tys. publikacji stanowią Pomeranica- regionalia dotyczące Pomorza. Interesujące jest repozytorium materiałów konferencyjnych. W wystawach bibliotekarza szkolnego zainteresować może „Droga do niepodległości Rzeczpospolitej” (niemal 50 stron). Biblioteka Cyfrowa - Regionalia Ziemi Łódzkiej [11123] http://bc.wimbp.lodz.pl/dlibra 18.11.2010 Zręb główny stanowią regionalia ziemi łódzkiej. W materiałach regionalnych- także zbiory ikonograficzne, wydawnictwa ciągłe, kartografia. Interesująca wystawa „Wydawnictwa dla dzieci i młodzieży w Muzeum Książki Dziecięcej.” Podlaska Biblioteka Cyfrowa [10882] http://pbc.biaman.pl/dlibra 18.11.2010 Biblioteka prowadzona przez Konsorcjum Biblioteki Naukowe Miasta Białegostoku. Działania koordynuje Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku. Zawiera książki, czasopisma, kartografię i muzykalia związane z białostocczyzną, suwalszczyzną, Kresami Wschodnimi w ogóle. W kolekcji naukowo-dydaktycznej znajdują się prace stworzone przez pracowników instytucji należących do Konsorcjum. Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa [8581] http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra 9.11.2010 Udostępnia zbiory kulturowe (kopie starodruków itp.) Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach, stanowią niemal całość zbioru i ok. 100 współczesnych (od 1946), 22 dotyczące regionu świętokrzyskiego. Cenny jest odsyłacz do zbiorów najchętniej oglądanych i najlepiej ocenianych (katalog wystawy „Katyń”). Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa [4397] http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra 9.11.2010 Działająca od 3 lat biblioteka, współtworzona jest przez Bibliotekę Uniwersytetu. Rzeszowskiego i Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Rzeszowie. Gromadzi zbiory w działach: dziedzictwo, regionalia, materiały dydaktyczne, doktoraty. Pomorska Biblioteka Cyfrowa [4550] http://pbc.gda.pl/dlibra 9.11.2010 Gromadzi wirtualne zasoby w typowych kolekcjach: dziedzictwo, regionalia, materiały dydaktyczne. Odsyłacze do zasobów partnerów projektu, do których należy 12 placówek naukowych, bibliotecznych i muzealnych w Gdańsku, Gdyni, Słupsku i Wejherowie. Dla bibliotekarza szkolnego- interesująca i dopracowana graficznie „Wystawa retro-reklamy”. Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa [3742] http://www.dbc.wroc.pl/dlibra 9.11.2010 Wielotematyczna biblioteka cyfrowa prowadzona przez konsorcjum, w skład którego wchodzą uczelnie dolnośląskie (Wrocław, Opole, Wałbrzych, Legnica) i inne podmioty np. Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków- łącznie 19 instytucji nauki i kultury. Każda z nich udostępnia materiały uczelniane (doktoraty, czasopisma, materiały konferencyjne, książki wydane przez uniwersytety). Gromadzi ponad 3.700 publikacji. Literaturę, głównie lwowiana i starodruki znajdziemy w zakładce Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Przeciętnemu użytkownikowi brakuje działów tematycznych wspólnych dla wszystkich podmiotów. Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [3469] http:/ /bibliotekacyfrowa.eu/dlibra 9.11.2010 Biblioteka o wąskim charakterze regionalnym Dużo tu materiałów dotyczących ziemi słupskiej i dokumentów w języku niemieckim. Strona prowadzona przez zespół słupski koordynacyjny, w skład którego wchodzą dyrektorzy i pracownicy muzeum, archiwum i Akademii Pomorskiej, a głównym koordynatorem jest Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku. Zbiory udostępniane są w działach: czasopisma i gazety („Kurier Słupski”), dokumenty urzędowe, elektroniczne, druki ulotne, kalendarze, kartografia, kroniki, książki, księgi adresowe i telefoniczne, medale, plakaty i afisze, pocztówki, prace akademickie, wrzesień '39, zdjęcia, cassubiana. Biblioteka Cyfrowa Fundacji Ormiańskiej KZKO [214] http://bibliotekaormianska.pl/dlibra 18.11.2010 Wirtualne zasoby dotyczące Ormian i ich kultury zawarte w wydawnictwach zwartych, ciągłych, zbiorkach video, ikonografii. 23 Cyfrowa Ziemia Sieradzka www.pbp.sieradz.pl/strona-164.html 8.11.2010 Niewielka biblioteczka prowadzona przez Powiatową Bibliotekę Publiczną w Sieradzu. Zawiera zdigitalizowane 3 czasopisma regionalne: pochodzące z pierwszej połowy XIX w. numery pisma „Ziemia Sieradzka” oraz współczesne „Na Sieradzkich Szlakach” (4 nr) i „Siódma Prowincja” (2 nr) . Biblioteki miast Elbląska Biblioteka Cyfrowa [14798] http://dlibra.bibliotekaelblaska.pl/dlibra 18.11.2010 Wśród zgromadzonych ponad 14.700 zbiorów znaleźć można głównie elbląskie regionalia dotyczące czasopiśmiennictwa, szkolnictwa, kościołów, teatru. Dla masowego użytkownika cenny jest zwłaszcza dział „Wystawy” a w nim norwidiana (tu m. in. grafiki Norwida, rękopisy), zielniki i Biblie. Bardzo pomocny jest indeks słów kluczowych oraz autorów i tytułów. Wiele materiałów w języku niemieckim. Radomska Biblioteka Cyfrowa [4663] http://bc.mbpradom.pl:8080/dlibra?action=ChangeLanguageAction&language=pl 10.11.2010 Cyfrowa trybuna Miejskiej Biblioteki Publicznej w Radomiu oraz 2 radomskie instytucje kultury: archiwum, towarzystwo naukowe. Wspierane przez IPN Warszawa. Zbiory gromadzi w dziale regionalia. Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa [7079] http://zbc.uz.zgora.pl/dlibra?action=ChangeLanguageAction&language=pl 16.11.10 Biblioteka cyfrowa z 5-letnim stażem. Oprócz dziedzictwa, regionaliów i doktoratów gromadzi także habilitacje oraz publikacje humanistyczne i techniczne w dziale nauka i dydaktyka. Wejherowska Biblioteka Cyfrowa [4679] http://biblioteka.wejherowo.pl/dlibra/dlibra 17.11.10 Gromadzi dokumenty, w tym prace magisterskie, związane z powiatem wejherowskim. Dysponuje ciekawą bazą wystaw, m.in. Wystawa „Ocalić od zapomnienia - Polskie zwyczaje i obrzędy bożonarodzeniowe”, „Wystawy Salvatora Dali- Boska komedia”, „Zaczarowany świat kamieni i natury”. Chełmska Biblioteka Cyfrowa [3485] http://cyfrowa.chbp.chelm.pl/dlibra?action=ChangeLanguageAction&language=pl 12.11.10 Są to elektroniczne zasoby Chełmskiego Towarzystwa Naukowego i tamtejszej Wyższej Szkoły Zawodowej. Charakter lokalny. Jeleniogórska Biblioteka Cyfrowa [3252] http://jbc.jelenia-gora.pl/dlibra 26.11.10 24 Samorządowa biblioteka Jeleniej Góry, która za cel postawiła sobie udostępnienie „ciekawych, rzadkich i cennych publikacji regionalnych”. Jej kolekcje obejmują ponad 3 000 publikacji takich jak: archiwalia w postaci ilustrowanego katalogu, czasopisma, filmy dokumentalne o Ziemi Jeleniogórskiej, książki - cenne wydawnictwa ze zbiorów Grodzkiej Biblioteki Publicznej, bibliografie regionalne oraz dokumenty życia społecznego, twórczość lokalnych artystów, kartoteki regionalne, materiały ikonograficzne (pocztówki, afisze) oraz „Słownik Biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej”. Dla ogólnopolskiego odbiorcy cenne będą materiały dotyczące Sybiraków oraz Sztaudyngera i Centkiewiczów. Iławska Biblioteka Cyfrowa [1608] http://ibc.ilawa.pl/dlibra 17.11.2010 Zawiera zbiór publikacji głównie książkowych oraz wybrane artykuły z gazet regionalnych dotyczące społeczności lokalnej. Pokaźna część publikacji ma charakter okolicznościowy (rocznicowy, jubileuszowy). Tworzona przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Iławie. Nowohucka Biblioteka Cyfrowa [1425] http://cyfrowa.biblioteka.krakow.pl/dlibra 12.11.10 Prawie półtora tysiąca publikacji, zawierających w dziale czasopisma „Głos Nowej Huty”, oraz ponad 1400 dokumentów o charakterze regionalnym: od bezcennej archeologii tego regonu przez socrealizm i historię budowy Arki Pana po Sławomira Shuty. Niestety, niektóre dostępne tylko z komputerów biblioteki i jej filii. Bialska Biblioteka Cyfrowa [1147] http://bbc.mbp.org.pl/dlibra 17.11.2010 Serwis Miejskiej Biblioteki Publicznej w Białej Podlaskiej. Skoncentrowany na publikacjach regionalnych. Zawiera także sublokalne materiały ikonograficzne, kartograficzne. Opolska Biblioteka Cyfrowa [1199] http://obc.opole.pl/dlibra 17.11.2010 Zrzeszona w FBC i od września br. Europeanie , prowadzona przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Opolu. Podzielona na działy: dziedzictwo (cymelia, rękopisy, starodruki), regionalia (książki, czasopisma, pocztówki, druki ulotne) i zbiory współczesne (brak publikacji). Gdańska Biblioteka Cyfrowa [1120] http://www.gbc.org.pl/dlibra/collectionstats?dirids=1 17.11.2010 Biblioteka ma przejrzysty układ kolekcji i podkolekcji. Znaleźć tu można np. zbiory wydzielona a w nich zbiór Józef Conrad Korzeniowski. Niestety, zbiory te są zapewne w fazie digitalizacji, bo wskazane szuflady są puste. Krośnieńska Biblioteka Cyfrowa [1093] 25 http://www.kbc.krosno.pl/dlibra 17.11.2010 Otwarta w grudniu 2009, udostępnia poprzez FBC swoje zasoby przez Europeanę. Znajdziemy tu numery czasopisma „Podkarpacie”, ikonografię związaną z Krosnem, 90 książek o charakterze regionalnym, Sanocka Biblioteka Cyfrowa [707] http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra 18.11.2010 Prowadzona przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Sanoku. Udostępnia przedwojenne czasopisma lokalne, zbiory lwowskie i in. regionalia. Cyfrowa Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu [118] http://bc.bdsandomierz.pl/dlibra 18.11.2010 Biblioteka gromadząca katolickie regionalia zgromadzone w działach także w działach dziedzictwo i prace naukowe. Są to zasoby cyfrowe Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Działa od bieżącego roku. Zrzeszona w FIDES. Tarnowska Biblioteka Cyfrowa [130] http://dlibra.biblioteka.tarnow.pl/dlibra 18.11.2010 Cyfrowy księgozbiór powstający od bieżącego roku w ramach ministerialnego projektu „Zasoby cyfrowe. Priorytet 1. Digitalizacja materiałów bibliotecznych”. Jako organ Miejskiej Biblioteki Publiczne w Tarnowie udostępnia regionalia , wydawnictwa MBP. Biblioteka Cyfrowa Książnicy Stargardzkiej [10] http://edk.ksiaznica.stargard.pl/ 18.11.2010 Biblioteka w systemie Manakin w fazie tworzenia. Biblioteki uniwersytetów, ośrodków naukowych, dydaktycznych i organizacji pozarządowych Niemal każda szanująca się biblioteka uniwersytecka i placówka naukowa digitalizuje swoje zasoby. Ich profil uzależniony jest od charakteru ośrodka. Wszędzie jednak można znaleźć prace naukowe, powstające na uczelniach i ich wydawnictwa oraz wszystkie typy dokumentów, gromadzonych przez te biblioteki: wydawnictwa zwarte i ciągłe, rękopisy, inkunabuły, starodruki, dokumenty życia społecznego, grafikę i rysunki, muzykalia, kartografikę, dokumenty życia społecznego. Przedstawione analizy skupiać się więc będą na tym, co w bibliotekach tych wyjątkowe. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego [26105] http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra?action=ChangeLanguageAction&language=pl 18.11.2010 26 Inicjatywa prowadzona przez Bibliotekę Uniwersytetu Wrocławskiego. Oprócz tradycyjnych działów, udostępnia także e-książki w całości lub fragmentach w zależności od zawartych umów licencyjnych, niektóre- jak Złote Myśli- udostępniane przez wydawnictwo internetowe e-booków. W publikacjach współczesnych znaleźć można m. in. słownik i leksykony, np. Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku . e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [20179] http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra 18.11.2010 Zawiera m. in. księgozbiór warszawskiego TPN-u, e- publikacje pracowników UW. Do najczęściej czytanych zasobów należy „Leksykon sztuki filmowej”, wielotomowy „Słownik języka polskiego” czy „Księga herbowa rodów polskich”. ABC - Akademicka Biblioteka Cyfrowa w Krakowie [4210] http://www.abc.krakow.pl 18.11.2010 Biblioteka prowadzona przez Bibliotekę Główną Akademii Górniczo-Hutniczej i Bibliotekę Główną Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Udostępnia elektroniczne wersje materiałów bibliotecznych, dotyczące dydaktyki, badań naukowych, prowadzonych Krakowie (materiały konferencyjne, skrypty czasopisma uczelniane, multimedialne katalogi wystaw, opisy patentowe, rozprawy doktorskie oraz krakowskie zabytki piśmiennictwa). Wszystkie o tematyce zgodnej z zakresem kształcenia prowadzących bibliotekę uczelni. Biblioteka Cyfrowa Ośrodka KARTA [2947] http://www.dlibra.karta.org.pl/dlibra 18.11.2010 Serwis tworzony przez Fundację ośrodka Karta, która trudni się m.in. dokumentowaniem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Do najbardziej poczytnych materiałów należy m.in. Kronika represji (informacje nt. represji stosowanych przez funkcjonariuszy MO i SB). Aktualnie udostępniono kolekcję Jacka Kuronia (ponad 13 tys. dokumentów) oraz kolekcję „Solidarność - Narodziny Ruchu” (4 tys. skanów). Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej [2797] http://ebipol.p.lodz.pl/dlibra 18.11.2010 Posiada wydzielony dział sympozja, kongresy, konferencje. Dysponuje zbiorami mikrofisz technicznych. Najczęściej czytane publikacje posiadają liczniki otwarć, np. materiały do wykładów otwierano niemal 600 tys. razy. Do ostatnio dodanych należą najnowsze numery czasopisma „Aromaterapia”. Ciekawa jest wystawa „Migawki z San Francisco”. Biblioteka Cyfrowa UMCS [2527] http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra 18.11.2010 27 W kolekcji zbiory bibliofilskie dostępne m. in. „Autobiografia” M. SkłodowskiejCurie, J. Czechowicza „Stare kamienie”. Ponad 100 zbiorów ikonograficznych. Biblioteka Cyfrowa Politechniki Krakowskiej [2 200] http://www.biblos.pk.edu.pl/bc 18.11.2010 Udostępnia doktoraty, kopie podręczników i materiałów PK, „Czasopismo Techniczne” wydawane przez PK oraz w zbiorach specjalnych- materiały cenne ze względu na czas powstanie lub pochodzenie, np. J. Bogusz „Autobiografia: opracowana dla moich dzieci, wnuków i prawnuków.” Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa [1875] http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/dlibra 18.11.2010 Pilotażowa wersja Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej ruszyła w lipcu 2010 r. Na razie udostępnia 22 starodruki (bez inkunabułów), 247 rękopisów, 11 muzykaliów (w tym 8 Chopin), 114 książki, 1339 czasopism i in. dokumenty życia społecznego. Współfinansowana przez UE. Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej [1809] http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra 18.11.2010 W dziale Varsaviana znajdują się rękopisy, druki, materiały ikonograficzne, kartograficzne, dokumenty życia społecznego dotyczące Warszawy. W ten typ zbiorów wpisuje się tez wystawa „Warszawa zapomniana”. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego [1270] http://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra 18.11.2010 Wyjątkowe są tu XIX-wieczne druki muzyczne, „Tygodnik Ilustrowany” i „Łódzka Bibliografia Regionalna”. Biblioteka Cyfrowa Politechniki Śląskiej [921] http://www.delibra.bg.polsl.pl 18.11.2010 Czytelnicy tej biblioteki najchętniej korzystają z pozycji „Słownik budowniczy”, ale także „Kult niekompetencji”. 63 techniczne pisma naukowe, monografie, podręczniki, historia UŁ. Biblioteka Cyfrowa Politechniki Lubelskiej [372] http://bc.pollub.pl/dlibra 18.11.10 Upowszechnia dokumenty związane z historią uczelni, historią nauki i techniki. Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza [344] https://repozytorium.amu.edu.pl/jspui 18.11.2010 Publikuje dorobek naukowy pracowników UAM (doktoraty 149 pozycji), ma na celu także promowanie badań naukowych. Posiada 90 czasopism naukowych i 10 publikacji w wydziale filologii polskiej i klasycznej. Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji [180] http://www.bc.ore.edu.pl/dlibra 18.11.2010 28 Zawiera działy: diagnoza przedszkolna, języki obce w szkole, reforma programowa, oraz czasopismo internetowe „Trendy”. Strona ważna dla nauczycieli-bibliotekarzy. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego [160] http://dlibra.bg.uwm.edu.pl/dlibra 18.11.2010 Niewielka biblioteka, która gromadzi materiały regionalne oraz wydane przez UWM. Biblioteka Cyfrowa Instytutów PAN [83] http://bibliotekacyfrowa.pan.pl/dlibra 18.11.10 Tworzy ją 6 instytutów PAN: archeologii i etnologii, chemii fizycznej, chemii organicznej, filozofii i socjologii, geografii przestrzennej i zagospodarowania, matematyczny. Znaleźć można czasopisma i inne wydawnictwa instytutowe. Biblioteki pedagogiczne Pedagogiczna Biblioteka Cyfrowa [1516] http://dlibra.up.krakow.pl:8080/dlibra/dlibra 27.10. 2010 Portal tworzony przez Bibliotekę Główną Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowienajstarszą biblioteką o charakterze pedagogicznym w Polsce oraz Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa tej uczelni. W projekcie uczestniczą także: Książnica Pedagogiczna w Kaliszu i Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Krakowie. Udostępnia m. in. czasopisma i książki wartościowe ze względu na czas wydania, materiały dydaktyczne z podziałem na przedmioty, 177 pozycji Muzeum Podręcznika. Biblioteki specjalistyczne Cyfrowa Biblioteka Druków Ulotnych Polskich i Polski Dotyczących z XVI, XVII i XVIII Wieku [1403] http://cbdu.id.uw.edu.pl/ 27.10. 2010 Materiały wykonane z mikrofilmów BN w Warszawie. Repozytorium działa pod szyldem Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Materiały uporządkowano chronologicznie od 1501 roku do 1728. Niektóre z nich w języku niemieckim. Opatrzone słowniczkami i komentarzami filologicznymi. Księgozbiór Wirtualny Bibliotek Kościelnych FIDES [805] http://digital.fides.org.pl/dlibra 27.10. 2010 FIDES to Federacja Bibliotek Kościelnych powstała w 1995 roku. Interesujący zasób. W wystawach zobaczyć można „Biblię Leopolity”, „Księgę henrykowską”, „Sztukę umierania”. Oprócz manuskryptów, inkunabułów i starodruków przechowywanych w bibliotekach kościelnych i klasztornych zobaczyć tu można prace naukowe, czasopisma w całości i wybrane z nich artykuły, bibliografie, np. historii kościoła. Bibliologiczna Biblioteka Cyfrowa [280] http://bbc.uw.edu.pl/dlibra 27.10. 2010 Należy do Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, publikuje prace z bibliologii i informacji naukowej. Główną część zbioru 29 stanowią archiwalne numery „Przeglądu Bibliotecznego”. Mamy tu także dział silva rerum, oraz tematyczne artykuły z czasopism. Publiczne Archiwum Cyfrowe Agnieszki Osieckiej [170] http://www.archiwumagnieszkiosieckiej.pl 27.10. 2010 Pełen sentymentu i nostalgii serwis poświęcony życiu i twórczości Osieckiej prowadzony przez Fundację Okularnicy. Zasoby zgromadzono w 2 działach: osobistego archiwum i archiwum literackiego. W pierwszym- materiały takie jak świadectwa ukończenia szkół, wspomnienia i jej zapiski. W literackim- teksty literackie stworzone przez autorkę w ich oryginalnym wyglądzie- rękopisów bądź maszynopisów. W wystawie m.in. „Zdjęcia obiektów Agnieszki Osieckiej”. ICM - DIR - Zasoby Polskie [121] http://dir.icm.edu.pl/pl/ 27.10. 2010 Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM) działające pod auspicjami Uniwersytetu Warszawskiego w dziale Otwarta Nauka promuje ruch nazywany też Otwartą Kulturą, który postuluje, że wiedza i kultura jest dobrem wspólnym, a co za tym idzie, opowiada się za wolnym dostępem do wszelkich treści naukowych. W liście współpracujących baz danych wymienia Zasoby polskie ICM, zamieszczając tam wirtualną kolekcję książek humanistycznych i dotyczących nauk społecznych. Otwórz książkę [78] www.otworzksiazke.pl 27.10. 2010 Jest to witryna, zawierające cyfrowe książki udostępnione do użytku publicznego przez samych autorów, którzy są naukowcami. Dotyczą historii, kulturoznawstwa, socjologii i zarządzania. Można je ściągać w postaci pdf-ów. Zrzeszona w Europeanie, powiązana z programem Otwartej Nauki. Poszukiwania ułatwia spis autorów i zdigitalizowanych książek. Polska Biblioteka Internetowa [32071] www.pbi.edu.pl 27.10. 2010 Projekt rządowy sięgający 2002 realizowany pierwotnie przez środowisko AGH w Krakowie i najważniejsze krakowskie uczelnie. W „Najnowszych wiadomościach”, które pochodzą z 2008 roku przeczytać można, że „strona została przekazana z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w gestię Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego”, a na jego zlecenie rozbudowę PBI będzie prowadziła Biblioteka Narodowa. Zapewne brak subwencji powoduje przestój w rozwoju strony. Niedopracowania technologiczne: najważniejsza część – katalog- zawiera jedynie indeks autorów i tytułów. Brakuje opracowania dziedzinowego czy tematycznego. Mimo to, warto tu zajrzeć, bo zasoby np. z literatury są dosyć bogate. 30 Biblioteki niezrzeszone w FBC Literatura polska http://literatura.polska.pl/skarby/index.htm 18.11.10 Wiarygodne, profesjonalnie wykonane i aktualizowane źródło. Zawiera uszeregowane wg epok literackich, a w ramach nich wg utworów lub autorów najwybitniejsze dzieła literatury polskiej do pobrania w pdf. wraz z notkami biograficznymi. Są tu także bieżące informacje o wydarzeniach literackich, nagrodach, festiwalach, wywiady z pisarzami, nowości wydawnicze, recenzje. Cenny jest też wykaz bibliotek z podziałem na narodowe, publiczne, wyższych uczelni i elektroniczne (wraz z ich oceną wyrażoną liczbą gwiazdek) a także wykaz muzeów związanych z literaturą. Są to wszystkie istniejące muzea pisarzy polskich oraz Muzeum Książki Artystycznej, Muzeum Literatury, Muzeum Najmniejszych Książek Świata, Muzeum Romantyzmu, Pozytywizmu, Młodej Polski, Muzeum Sztuki Książki. Oprócz danych teleadresowych przy każdym zamieszczono link odsyłający na strony www danego muzeum. Warto tam zajrzeć przed planowaną lekcją bądź wycieczką. Portal www.Polska.pl , którego częścią jest omawiana strona, jest projektem przygotowanym i zarządzanym przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową (NASK) Skarby Dziedzictwa Narodowego http://dziedzictwo.polska.pl/ 27.10. 2010 Bezcenna strona dla historyków i bibliotekarzy, którzy czegoś na tematy historyczne szukają. Serwis zawiera najcenniejsze zasoby polskich archiwów, bibliotek i muzeów. Są to rękopisy, starodruki, pieczęcie, ryciny, mapy, fotografie i obrazy z różnych epok historycznych. Nawigacja jest ułatwiona dzięki systemowi katalogów: (chronologiczny, typologiczny, geograficzny, osobowy, kalendarium). Stronę dynamizują słowniczek historyczny, ciekawostki, aforyzmy. Posiada system powiadamiania o nowościach kanałem RSS. Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie http://monika.univ.gda.pl/ 27.10. 2010 Rzetelnie przytoczone i opracowane filologiczne (biogramy opatrzone bibliografią, ilustracjami rękopisów, indeksami autorskimi, chronologicznymi, dwujęzyczna nawigacja) dzieła od Galla Anonima do Witkacego. Strona dra hab. Marka Adamca z Katedry Kulturoznawstwa Uniwersytetu Gdańskiego realizowana w ramach jego autorskiego projektu naukowo- badawczego. Jego częścią jest saportowana przez UNESCO Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej. http://monika.univ.gda.pl/~literat/books.htm#books Warto też zajrzeć na stronę o autorze, w której oprócz jego rozlicznych prac i odsyłaczy znaleźć można pełne humoru odsyłacze odsłaniające prywatność tytana pracy, jakim jest autor. http://monika.univ.gda.pl/~fpoma/index.html 31 Biblioteka Wirtualna Opoki (religia i filozofia) http://www.opoka.org.pl/biblioteka/index.html 27.10. 2010 Biblioteka prowadzona przez znany portal katolicki Opoka. Laboratorium Wiary i Kultury. Gromadzi materiały na tematy religijne i filozoficzne, obejmujące zarówno zagadnienia z nauki kościoła, teologii, filozofii chrześcijańskiej, ale także psychologii, literatury, muzykologii i in. Są to pozycje książkowe (np. fragmenty książek z serii "Historyjki terapeutyczne" np. C. Zanotti „Gdzie są ci, którzy odeszli na zawsze”, materiały metodyczne dla katechetów), audio (rozmowy z anteny Radia Watykańskiego, audycje Radia Plus, których bohaterami byli np. Knabit, Bartoszewski, Boniecki oraz baza plików muzyki religijnej z podziałem na style, wykonawców) i video (pielgrzymki Jana Pawła II i historia całunu turyńskiego), fotoreportaże. Szczególnie funkcjonalne są zakładki z indeksami tematycznymi autorskimi, dziedzinowymi. Literatura staropolska http://staropolska.pl/ 27.10. 2010 Strona dra Romana Mazurkiewicza z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Zawiera doskonale opracowane teksty literatury staropolskiej. Można, a nawet trzeba zachęcić uczniów do korzystania z niej. Ważne dla nauczyciela oprócz opracowań filologicznych są linki do kontekstów, które zostały podzielone m. in. na muzykę, sztukę (np. dance macabre http://www.macabre.republika.pl/ ), historię. Znajduje się tu również baza bibliograficzna tekstów dotyczących staropolski od roku 2000. Akademicka Biblioteka Internetowa www.abi.amu.edu.pl 27.10. 2010 Strona Pracowni Komunikacji Multimedialnej Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, udostępniająca publikacje naukowe i dydaktyczne, głównie w postaci hipermediów filmowych (nagrania wykładów otwartych np. z kulturoznawstwa, literatury, np. Legeżyńska o Szymborskiej i dźwiękowych). Koncepcja ABI przewidywała publikacje bieżącej produkcji wydawniczej, bez powielania istniejących już materiałów w formie papierowej. Obejmować miała działy tematyczne takie jak: chemia, etyka informatyczna, film i TV, filologia polska, filozofia, media cyfrowe, politologia, software engineering. Znaleźć tam jednak można po dosłownie kilku autorów a „Aktualności” pochodzą sprzed 4 lat, stąd wniosek, że dotacje KBN, o jakie starała się ABI nie zostały udzielone i projekt, niestety, nie był kontynuowany. Exlibris - Biblioteka Internetowa [457] http://exlibris.biblioteka.prv.pl/ 27.10. 2010 Zawiera indeksy autorów (podział na polskich, obcych i współczesnych- 15 autorów mniej znanych z wyjątkiem: Różewicz „Kartoteka”, Mrożek „Tango”), tytułowy, lektur z podziałem na etapy kształcenia (szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum), wyszukiwarkę, ranking najczęściej ściąganych książek (Szekspir, Verne, May, Twaine). 32 Polskie Dzieła Literackie w Nowozelandzkich zasobach Internetowych http://homepages.ihug.co.nz/~antora/BIBLIOT/BIBLIOT.HTM 18.11.10 Biblioteczka Antoszewskiego funkcjonująca na zasadzie strony domowej zawiera klasykę literatury polskiej, gromadzoną z perspektywy emigranta, np. „Pana Tadeusza” z rysunkami Andriollego, „Trylogię” z portretami postaci historycznych, mapami „Lalkę”, „Chłopów”, poezję emigracyjną. Łącznie z kilkoma polonicami nowozelandzkimi i twórczością samego autora prezentuje 36 pozycji. Ostatnie aktualizacje pochodzą z 2006 roku. Strony www bibliotek Przegląd bibliotek cyfrowych działających w systemie dLibra daje mnóstwo wskazówek na temat wyglądu bibliotecznej witryny. Z reguły jednak- mają one standardowe rozwiązania techniczne, co z jednej strony ułatwia poszukiwanie materiałów w różnych bibliotekach, z drugiej nuży. Biblioteki lokalne i sublokalne oraz biblioteki szkolne mają inne zadanie w tworzeniu własnej witryny. To najlepszy sposób na PR skierowany do organów finansujących jak i samych użytkowników biblioteki (wygoda w zamawianiu, prolongowaniu, przeszukiwaniu katalogów w zaciszu domowym, najnowsze wiadomości o usługach biblioteki). Te strony mogą i powinny wyglądać inaczej- zachęcająco. Wystarczy spojrzeć na boczny pasek, by się zainspirować w chwilach przygnębienia. Warto podpatrzeć np. Planetę 11 lub strony wyróżniane w konkursie „Poradnika Bibliotekarza” „Pokaż swoją dobrą stronę”. Poniżej kilka wybranych. Biblioteki szkół podstawowych Biblioteka Szkoły Podstawowej w Węgierskiej Górce http://biblioteka.2ap.pl 28.10. 2010 W przejrzystym układzie- łatwym do poruszania się przez małego użytkownika znalazły miejsce: aktualności, zbiory, regulamin, statystyka, lokal, konkursy, wydawnictwo, kółko biblioteczne, warto przeczytać, nowości, eTwinning w bibliotece: europejskie smoki, w szkolnej bibliotece, ja i moja miejscowość w 2025, wyszukujemy informacje: katalog alfabetyczny, katalog rzeczowy, wydawnictwa informacyjne, książki popularnonaukowe ciekawe strony, galeria biblioteczna, imprezy biblioteczne, galeria kółka bibliotecznego. Kronika biblioteki 2009-10. Biblioteka Szkoły Podstawowej w Rybniku http://biblioteka.sp32.rybnik.pl/ 28.10. 2010 Biblioteka Szkoły Podstawowej w Rybniku zaczyna od prezentacji polecanych książek, pisarzy, poetów. Jest kącik z poradami, wiedzowy, dział - strony dla dzieci , strony dla rodziców, dla nauczycieli, recenzje książek, spis bibliotek w regionie, sondaże, oraz odsyłacze do stron szkoły- w tym Moodle . Jest także licznik odwiedzin na stronie. Doceniono w niej w listopadzie 2007 m. in. „równowagę między treścią a formą” 33 Biblioteki gimnazjów i szkół średnich Biblioteka Publicznego Gimnazjum w Kędzierzynie-Koźlu http://www.gimnazjum.k-k.pl/biblioteka/ 28.10. 2010 Laureat z grudnia 2008 konkursu „Pokaż swoją dobrą stronę”. Stałe miejsca bibliotecznych stron o charakterze informacyjnym (godziny otwarcia, zbiory, katalogi, kartoteki itd.) zostały wzbogacone o Koło Przyjaciół Biblioteki, konkursy, regionalizm w bibliotece, bibliografie, ankiety, przydatne linki. Jury konkursowe podkreśliło, że „biblioteka ma charakter”. Za cenne i wymagające żmudnej pracy uznało bibliografię wycinków prasowych, dotyczących szkoły, również możliwość przeglądania fragmentów nowych książek. Biblioteka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 4 z Oddziałami Sportowymi w Radomiu http://biblioteka.zso4.radom.eduwww.net 28.10. 2010 Młodzież znajdzie tu- oprócz katalogów i innych informacji- miejsce na prezentację swoich prac, propozycje zajęć pozalekcyjnych, fotografie. Jest tu też forum, księga gości i pokój redakcyjny. W aktualnościach zaakcentowano wydarzenia kulturalne i ciekawostki związane z biblioteką oraz propozycje warsztatów i konkursów. Biblioteka Liceum i Gimnazjum Zakonu Pijarów w Krakowie www.liceum.pijarzy.pl/biblioteka/ 28.10. 2010 Wyróżnia ją szata graficzna. Wzrok oglądającego od razu zatrzymuje się na sentencji opatrzonej trafnym zdjęciem. Ciekawe rozwiązanie dotyczące aktualności- tematy na bocznym pasku. Obejmują pomysłowo nazwane działy m.in. zakupione nowości („Właśnie zakupiliśmy”, bookcrosing („Oddamy w dobre ręce”), wykaz antykwariatów, księgarń, zaktualizowane nagrody literackie ( Kościeliskich, Nike, Nobel), afisz. W menu znajdziemy m.in. cracoviana, e-galerię i e-czytelnię. W niej oprócz listy bibliotek cyfrowych i innych miejsc z literaturą i sztuką wykonano alfabetyczny indeks autorów, który bezpośrednio prowadzi nas do szukanych tekstów on-line. Biblioteki szkół wyższych Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie http://libproxy.up.krakow.pl/~biblio/ 28.10. 2010 Warto zajrzeć jak robią stronę fachowcy w tej dziedzinie. Bibliotekę wyróżnia komunikacja z czytelnikiem: od aktywnego gadu gadu, przez newsletters, do ułatwionego mailowania. Linki podzielone dziedzinami, wirtualne wystawy, wideoteka, bibliografie publikacji pracowników naukowych UP, no i przede wszystkim możliwość skorzystania z katalogu i zamówienia książki. Biblioteki publiczne Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynie www.planeta11.pl 28.10. 2010 34 Strona działającej w Olsztynie biblioteki, której aranżacja i rozwiązania architektoniczne przyciągają młodych ludzi. Również szata graficzna strony. Ale najmocniejszą jej cechą jest pulsujące tu życie (kawiarenka językowa, kalendarium imprez, warsztatów, przystanek filmowy, muzyczna moc, niezbędnik włóczykija, itd.) Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu http://www.mediateka.biblioteka.wroc.pl/ 28.10. 2010 Pierwsza w Polsce biblioteka multimediów, która swoje zasoby kieruje głównie do młodego użytkownika. Zasoby multimedialne obejmują: filmy DVD i BLU-RAY, CD muzyczne, audiobooki, gry PC, programy edukacyjne. W Language Cafe działa bezpłatna kafejka językowa, prowadzona przez native spikerów. Zwrot wypożyczonych materiałów odbywa się całodobowo przy pomocy wrzutni. Nowoczesne komputery, drukarka, skaner, ksero w standardzie. Ciekawe wnętrze. To doskonały pomysł na własną bibliotekę, idącą z duchem czasu i potrzebami użytkowników. Biblioteki pedagogiczne Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Krakowie http://www.pbw.edu.pl/ 28.10. 2010 Bibliotek pedagogicznych nauczycielom reklamować nie trzeba, ale ich witryny internetowe nie są już tak znane. Warto tam zajrzeć, np. ze względu na działy „Wychowanie patriotyczne”, „Dla maturzystów” czy „Mediatekę” Biblioteki stowarzyszeń i federacji - metadane Przytoczone tu przykłady bibliotek (poza bibliotekami cyfrowymi), są subiektywnym wyborem, mającym zainspirować do poszukiwania własnych rozwiązań. Adresy innych bibliotek można znaleźć w bazach: Federacji Bibliotek Cyfrowych http://fbc.pionier.net.pl/owoc Elektroniczna Biblioteka- Platforma Cyfrowa SBP http://www.ebib.info/ 28.10. 2010 To podstawowa baza dla nauczycieli-bibliotekarzy, którą powinien mieć ustawioną – jeśli nie jako stronę startową- to przynajmniej dodaną do ulubionych. Ogromny zasób wiadomości, publikacji niezbędnych bibliotekarzowi. Serwis aktualny – może być bazą wyjściową dla wielu własnych rozwiązań. W serwisach znajdziemy m. in. bazy bibliotek, czasopisma bibliotekarskie polskie i zagraniczne, portale tych czasopism, edukację bibliotekarzy, firmy dla bibliotek, granty biblioteczne, konferencje, książki, sprawy prawne, wykaz innych serwisów bibliotekarskich. 3.4.3. Czasopisma on-line (wybór) 35 Niemal każde czasopismo na współczesnym rynku prasowym ma swoją witrynę internetową. Często jednak ma ona charakter informacyjny. Niektóre z czasopism, np. „Polonistyka” stosują formę e-wydań, dostępnych po opłaceniu prenumeraty. Aby poczytać numery archiwalne pisma trzeba czasem poszukać w bibliotekach cyfrowych, np. przez FBC albo Europeneę. Do odczytania pisma udostępnionego w formie pdf potrzebne jest zainstalowanie przeglądarki dokumentów DjVu, którą można pobrać bezpłatnie poprzez odsyłacze, pokazujące się w trakcie pobierania treści danego pisma. Są także pisma wartościowe, które nie mają oficjalnej strony, ani nie ma ich w zasobach cyfrowych, np. „Biblioterapeuta” czy „Guliwer”- wtedy pozostaje poszukać poprzez katalogi internetowe, w której najbliższej bibliotece znajduje się fizycznie to pismo. Jeśli nie znamy tytułu, a chcemy odnaleźć pismo z danej dziedziny warto skorzystać z baz danych dotyczących czasopism on-line. Bazy danych czasopism on-line Online Neswspapers http://www.onlinenewspapers.com/poland.htm 14.11.10. Katalog ogólnopolskich gazet z hiperłączami, umożliwiającymi bezpośrednie przejście do witryny internetowej poszukiwanej gazety. Są tu m. in. „Polityka”, „Gazeta Wyborcza” , „Rzeczpospolita” „Wprost” i wiele innych. Wszystkich nie ma- brak np. „Przekroju” (http://www.przekroj.pl/ ) Witryna czasopism. Katalog czasopism Kulturalnych http://katalog.czasopism.pl/index.php/Strona_g%C5%82%C3%B3wna 14.11.10. Witryna reklamuje się jako dwutygodnik zawierający przegląd prasy kulturalnej, felietony i przedruki. Zajduje się tu m. in. baza spisów treści najnowszych i archiwalnych numerów czasopism takich jak „Odra”, „Zeszyty Literackie”, „Guliwer” i in. Archiwum Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego http://www.inib.uj.edu.pl/archiwum/czasopisma/pol.html#P 14.11.10. Zawiera alfabetyczny spis z hiperłączami dostępnych drogą on-line polskich czasopism. Niektóre linki nieaktualne, inne do komercyjnych stron, lista obszerna, ale stanowiąca wybór. Czasopisma elektroniczne w Bibliotece Narodowej http://www.bn.org.pl/zasoby-cyfrowe-i-linki/czasopisma-online 14.11.10. W bazach Biblioteki Narodowej dostępne są elektroniczne wersje czasopism, będące uzupełnieniem wydawnictw papierowych. Można szukać ich na dwa sposoby: poprzez katalog komputerowy BN albo przez stronę firmy ABE Marketing, będącą dostawcą danych. ABE Marketing http://www.abe.pl/html/polish/journals.php 14.11.10. 36 Komercyjna strona firmy ABE Marketing, udostępnia listę czasopism w wersji elektronicznej, które można pobrać po rejestracji i opłacie. Baza dotyczy czasopism wydawanych nie tylko w Polsce. Dysponuje bogatymi zasobami, np. z bibliotekoznawstwa 270 rekordów. Godna polecenia pracownikom naukowym. Czasopisma bibliotekarskie „Biblioteka w Szkole” http://www.bibliotekawszkole.pl/index2.php 15.11.10 Miesięcznik oświatowy wydawany przez Agencję SUKURS. Strona udostępnia spisy, indeksy, zestawienia materiałów, roczników, zagadnień dotyczących życia szkoły. Nie można jednak artykułów przeczytać. Trzeba zakupić numer bieżący lub archiwalny. Niestety, nie udało się znaleźć biblioteki cyfrowej, która aktualnie udostępnia zasoby tego czasopisma. „Poradnik Bibliotekarza” http://www.poradnikbibliotekarza.pl 15.11.10 Czasopismo z długimi tradycjami, wydawane przez SBP. Od 3 lat drukowane z wkładką godną „Świat Książki Dziecięcej”, na której znajdują się omówienia wartościowych i nagradzanych książek z literatury dziecięcej. Jego internetową stronę można znaleźć pod wskazanym adresem. Tu – jak w piśmie wcześniejszym - są dostępne dane o charakterze informacyjnym. Strona ma więc charakter promocyjny. Archiwalnym zbiorem „Poradnika” w formie on-line dysponuje Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa. http://kpbc.umk.pl/dlibra „Bibliotekarz” http://kpbc.umk.pl/dlibra/results?action=SearchAction&QI=90069A10DD65A4E124A8 017947B37316-1 25.11.10 Fachowe pismo poświęcone bibliotekom wydawane przez SBP i Bibliotekę Publiczną m.st. Warszawy. Nie ma swojej strony internetowej. Komplet roczników z lat 1991-2007 dostępny w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej „Warsztaty Bibliotekarskie” http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/index.html 15.11.10 Kwartalnik Biblioteki Pedagogicznej w Piotrkowie Trybunalskim o charakterze poradnika. Bardzo łatwy dostęp on-line do wszystkich artykułów pisma. „Biuletyn” EBIB http://ebib.info/biuletyn/ 16.11.10 Elektroniczna Biblioteka EBIB (SBP) wydaje także wersję on-line czasopisma o nazwie „Biuletyn”. Jego zawartość dostępna przez zakładkę na bocznym pasku; zarówno 116 archiwalnych numerów, jak i aktualny http://www.ebib.info/2010/117/ „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski” http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/ 16.11.10 37 Dostępne on-line artykuły z lat 1999-2010. Wydawany w formie elektronicznej co pół roku przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Olsztynie. Jest bazą wiedzy o bibliotekarstwie tamtego regionu. „Konspekt. Czasopismo Uniwersytetu Pedagogicznego” http://www.wsp.krakow.pl/konspekt 16.11.10 Wartościowe pismo redagowane przez pracowników naukowych Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W całości dostępne zarówno w wersji papierowej jak i wygodnej wersji on-line. Obejmuje treści związane z życiem Uczelni oraz problematykę z różnych instytutów. Czasopisma metodyczne Najczęściej wydawane przez wydawnictwa oświatowe, znane z podręczników kształcenia do poszczególnych typów szkół. Jako takie, żywot mają raczej krótki, albo też są dostępne za opłatą, np. „Matematyka w Szkole” http://www.gwo.pl/?m=132&w=9590 16.11.10 Periodyk Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego. Można dokonać zakupu w wersji elektronicznej. Cena rzędu 5 zł za jeden numer. „Foton” http://www.if.uj.edu.pl/Foton/ 16.11.10 Wydawany przez Instytut Fizyki UJ miesięcznik dla nauczycieli i pasjonatów fizyki. Pod wskazanym adresem dostępne spisy treści pisma oraz fragmenty artykułów zawarte w kolejnych numerach. „Katecheta” http://www.katecheta.pl/ 16.11.10 Miesięcznik dla katechetów wydawany przez Wydawnictwo św. Wojciecha. Prenumerata tradycyjne i on-line za opłatą. Na stronie spisy treści kolejnych numerów. „Polonistyka” http://online.nextore.pl/e-prasa/polonistyka-e-wydanie-6_2010_i33831.xml 16.11.10 Znane wśród polonistów pismo, dostępne on-line po uiszczeniu opłaty, np. 11 numerów 99 zł. Czasopisma pedagogiczne i psychologiczne „Edukacja i Dialog. Czasopismo Liderów Edukacji” http://www.edukacjaidialog.edu.pl/ 16.11.10 Jak napisał W. Kołodziejczyk- redaktor naczelny miesięcznika- „ma ambicję kreować najbardziej ambitne książki, materiały edukacyjne, spektakle i wydarzenia kulturalne”. Pismo poświęcone nowym trendom w dydaktyce, z bazą artykułów dotyczących edukacji 38 interaktywnej. Aktualnie strona w przebudowie, a redaktor zaprasza na swój blog edukacjaprzyszlosci.blogspot.com. „Edukator Zawodowy”” http://www.koweziu.edu.pl/edukator/ 16.11.10 Pismo wortalu poświęconego szkolnictwu zawodowemu i kształceniu ustawicznemu. Wydawany przez Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej. „Opieka-Wychowanie-Terapia” http://chomikuj.pl/beatapietrzak7/Ebook/Resocjalizacja/opieka+wychowanie+terapia+czasopismo.pdf 16.11.10 Pismo Polskiego Komitetu Wychowania Resocjalizującego. Pojedynczy numer dostępny w folderach prywatnych. „Wychowawca” http://www.wychowawca.pl/ 16.11.10 Miesięcznik katolickich nauczycieli i wychowawców. Warto zajrzeć. Część artykułów dostępna w całości on-line zarówno z bieżącego numeru, jak i z egzemplarzy archiwalnych. Wydawany przez Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli i Wychowawców przy współudziale Duszpasterstwa Nauczycieli „Ostoja" w Krakowie- Mogile. „Edukacyjny Kraków” http://www.edukacyjnykrakow.pl/?cget=kwartalnik16.11.10 Kwartalnik do pobrania w pdf. Jest częścią portalu o tej samej nazwie. Dla mieszkańców Krakowa i okolic –strona i czasopismo godne polecenia. „Trendy. Uczenie się w XXI wieku” http://www.trendy.ore.edu.pl/16.11.10 Kwartalnik portalu Ośrodka Rozwoju Edukacji. Dostępne on-line wszystkie numery z 3 lat. Godne polecenia także działy na paskach bocznych, np. przestrzeń kreatywności lub czytelnia stanowią uporządkowaną tematycznie bazę dokumentów pdf na cenne dla nauczyciela-wychowawcy tematy, np. Jak motywować ucznia do uczenia się i pracy nad sobą. Ciekawe linki, np. http://rodzicenaplusie.pl/content/view/16/5/ z audycjami dla rodziców emitowanymi na antenie Radia Plus. Czasopisma kulturalne „O.pl “ http://magazyn.o.pl 17.11.10 Magazyn portalu kulturalnego O.pl. a w nim artykuły, opinie, recenzje, rozmowy na tematy związane z kulturą. „Independent. Polska Kultura Niezależna” http://independent.pl/k/magazyn 17.11.10 W działach: muzyka, film, literatura, sztuka, teatr znaleźć można wszystkie aktualności. 39 „Teatr” http://www.teatr-pismo.pl/1 7.11.10 Dostępny w wersji papierowej i elektronicznej magazyn teatralny. 3.4.4. Strony oświatowe W dziale tym ujęte zostały strony, które zapewne każdy bibliotekarz zna, gdyż są niezbędne w funkcjonowaniu współczesnej szkoły. W tych zestawieniach nie mogło ich zabraknąć. Ministerstwo Edukacji Narodowej http://www.men.gov.pl/ 12.10.2010 Źródło podstawowe informacji o prawie oświatowym. Aktualne komunikaty, zarządzenia. Tu także odsyłacze do projektów rządowych, np. Rok Odkrywania Talentów, Radosna Szkoła. Kuratorium Oświaty w Krakowie http://www.kuratorium.krakow.pl 12.10.2010 Przykładowa strona kuratoryjna- organu nadzorującego szkoły pod względem merytorycznym. Tu- oprócz bezcennych informacji prawnych- także te dotyczące olimpiad, konkursów, programów szkolnych i projektów rządowych i unijnych . Centralna Komisja Egzaminacyjna http://cke.edu.pl/ 12.10.2010 Każdy etap kształcenia kończy się egzaminami. Na stronie tej wszystkie potrzebne i oficjalne informacje. Podzielone poziomy kształcenia. Bibliotekarz może pomóc znaleźć tu uczniowi informatory, np. maturalne czy arkusze egzaminacyjne z poprzednich lat. Tu także wszystkie oficjale komunikaty, terminarze itp. Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie http://www.oke.krakow.pl/inf 12.10.2010 Stronę krakowską podaję jako przykładowy portal komisji okręgowej. Zna ją każdy egzaminator. Bibliotekarz może zachęcić ucznia do obejrzenia filmów o maturze poprzez odsyłacz do strony wirtualnej Akademii http://www.virtualacademy.eu/ czy przejrzenia zakładki, dotyczącej wybranego poziomu egzaminu. Egzaminatorzy doskonalą się tu w systemie Moodle, ściągają też prezentacje dotyczące egzaminów, np. „Niezbędnik nauczyciela polonisty”, „Jak samodzielnie przygotować prezentację maturalną” i in. MOL http://www.mol.com.pl/ 12.10.2010 Strona komercyjna - ważna dla wszystkich bibliotekarzy pracujących w MOL-u. Librus http://www.dziennik.librus.pl 12.10.2010 Narzędzie, którym posługuje się już wiele szkół w Polsce. Jest to elektroniczny dziennik lekcyjny. Jeśli się go prowadzi sumiennie, stanowi niezwykłą pomoc 40 dla wychowawcy w statystykach, wywiadówkach. Rodzic może kontrolować zarówno oceny jak i nieobecności ucznia w szkole, może również korespondować z wychowawcą. Vulcan http://www.vulcan.edu.pl/Strony/default.aspx 12.10.2010 Największa w Polsce firma specjalizująca się w nowoczesnych technologiach przeznaczonych dla oświaty: od sekretariatu, przez plany lekcji, po świadectwa, inwentarze i in. III.4.d. Serwisy i portale dla bibliotekarzy Biblioteczny Serwis Sieciowy http://www.wsp.krakow.pl/kbin/bss/ 28.10. 2010 Tworzony przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UP w Krakowie adresowany dla nauczycieli-bibliotekarzy i studentów bibliotekoznawstwa. Znaleźć tu można informacje dotyczące architektury informacji, m.in. bardzo przydatna zakładka „Jak zaplanować własną witrynę internetową” w 6 krokach. Zapewne przyda się też słowniczek pojęć i wykaz linków. Biblioteka w Szkole http://www.bibliotekawszkole.pl/index2.php 28.10. 2010 Jest to zarazem czasopismo jak i serwis informacyjny bibliotek szkolnych.. W aktualnościach znajdują się informacje o konkursach, kursach i konferencjach. Pośród zakładek bardzo praktyczna wydaje się bibliografia materiałów repertuarowych dla szkół oraz bank przydatnych materiałów, bogata baza gazetek „Krótkie gazetki na długie przerwy” z podziałem na tematy. Biblioteki Interkla@sy http://www.biblioteka.edu.pl 28.10. 2010 Dawniej serwis biblioteczny programu INTERKL@SA, aktualnie wykaz uporządkowanych tematycznie sponsorowanych linków, związanych z działalnością bibliotek. Serwis informacyjny dla bibliotekarzy OEIIZK http://biblioteka.oeiizk.waw.pl/index.html 28.10. 2010 Serwis informacyjny dla nauczycieli bibliotekarzy prowadzony przez Ośrodek Edukacji Informatycznej Zastosowań Komputerów w Warszawie. Zawiera m. in. propozycje szkoleń, posiada bazę scenariuszy lekcji bibliotecznych, materiały przesłane przez bibliotekarzy, którzy chcieli się swoją pracą podzielić. Kurs internetowy dla bibliotekarzy http://www.bibweb.pl/ 28.10. 2010 Aktualnie szkoli przy pomocy Internetu w zakresie: podstaw Internetu, systematycznego wyszukiwania informacji w Internecie, planowania i tworzenia własnej oferty internetowej. 41 Infobibnet- Informacja Biblioteka Sieć http://www4.ksiaznica.torun.pl/ 28.10. 2010 Portal współpracy kilkudziesięciu bibliotek publicznych z regionu Torunia– zarazem internetowy organ fundacji o tej samej nazwie. Na uwagę zasługują bardzo czytelne aktualności. Poza nimi znajdują się informacje dotyczące katalogów oraz odsyłacze do EBIB i innych serwisów bibliotekarskich. 3.4.5. Organizacje bibliotekarskie Polski Związek Bibliotek http://www.biblioteka.koszalin.pl/pzb/ 28.10. 2010 Organizacja działa od ponad 10 lat, ma swoją siedzibę w Chełmży, liczy ok. 105 członków, zrzeszając głównie bibliotekarzy bibliotek publicznych w celu konsolidacji grupy zawodowej i możliwości reprezentowania jej wobec władz wszystkich instancji. Znaleźć tu można informacje na temat szkoleń, kursów, konferencji, publikacji oraz wewnętrzne informacje organizacyjne stowarzyszenia. Polskie Towarzystwo Bibliologiczne http://www.ptb.bn.org.pl 28.10. 2010 Członkowie tego stowarzyszenia stawiają sobie za cel rozwijanie nauki o książce i konsolidację środowiska księgoznawców. Dlatego tworzą księgoznawcze prace naukowe, organizują konferencje, opracowują ekspertyzy. Swoją stronę ma także oddział warszawski: http://www.ptbow.webpark.pl Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej http://uranos.cto.us.edu.pl/~ptin 28.10. 2010 Powołane do życia w 1992 r. Towarzystwo zrzesza specjalistów w zakresie informacji naukowej. Swoją siedzibę ma w Katowicach. Bibliotekarzowi szkolnemu strona ta może się przydać do realizacji pasji w tej dziedzinie. Stowarzyszenie Archiwistów Polskich http://www.sap.waw.pl 28.10. 2010 Ładna wizualnie strona - dla wszystkich pasjonatów archiwistyki. Bogata we wszystkie informacje potrzebne archiwistom, stale aktualizowana, na wysokim poziomie. Godna polecenia szkolnym historykom. Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich http://www.ebib.info 28.10. 2010 Strona SBP to znana platforma cyfrowa EBIB omawiana już w części Biblioteki Stowarzyszeń i Federacji. Stowarzyszenie posiada także oddziały (Gdańsk, Leszno, Kraków). Posiada sekcję bibliotek szkolnych i pedagogicznych. Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich http://tnbsp.oeiizk.waw.pl 28.10. 2010 42 Siedziba główna Rady znajduje się w Warszawie, ale Towarzystwo posiada 20 oddziałów. Niektóre, np. w Lublinie, (http://tnbsp_od_lublin.republika.pl/ Toruniu posiadają swoje witryny internetowe. , http://tnbsp.torun.prv.pl/ , http://tnbsp.torun.prv.pl/). Zadania Towarzystw koncentrują się wokół digitalizacji bibliotek szkolnych, doskonalenia zawodowego, rozwijania twórczości uczniów. W zakładkach znajdują się m. in. ogólnopolskie fora nauczycieli bibliotekarzy. 3.4.6. Strony edukacyjne Edukacja w polskim Internecie http://www.interklasa.pl 18.11.10 Złożony, dynamiczny portal o grafice dostosowanej do młodego odbiorcy. Można go polecać uczniom, ale ma także działy dla nauczycieli i rodziców. Uszeregowania przedmiotów i etapów kształcenia. Ciekawe linki, baza konkursów. W bibliotece multimedialnej można zgłosić się do bezpłatnego testowania zgromadzonych multimediów. Internetowe Centrum Zasobów Edukacyjnych MEN http://scholaris.pl 28.10. 2010 Potężna baza i kopalnia materiałów. W zasobach edukacyjnych m. in. e-lekcje dla nauczyciela i ucznia, interaktywne ćwiczenia i kursy, ponad 700 prezentacji multimedialnych, video, animacje, symulacje zjawisk, tablice, mapy, testy, sprawdziany, karty pracy. Godne polecenia każdemu nauczycielowi- do skorzystania i podzielenia się własnymi materiałami. W dziale „Sprawy szkoły” aktualne prawo oświatowe, część dla dyrektorów, doskonalenie zawodowe, egzaminy, konkursy i olimpiady, projekty unijne i in. Ośrodek Rozwoju Edukacji ORE http://www.ore.edu.pl 28.10. 2010 To strona ogólnopolskiej, prowadzonej przez MEN placówki doskonalenia nauczycieli, która powołana została do życia w styczniu br. z połączenia znanych CODN i Centrum Metodycznej Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej. Ośrodek chce podnosić jakość edukacji. To dobra strona pod względem merytorycznym, bez zbędnych, czy komercyjnych informacji. Dominuje precyzja graficzna. Dla osób spoza Warszawy strona Internetowego Serwisu Edukacji http://www.ise.ore.edu.pl/ise/index.jsp a w ich zakładkach: formy doskonalenia, studia dla nauczycieli, publikacje oświatowe, organizacje oświatowe i polskie czasopisma edukacyjne. EduForum Portal Edukacyjny http://www.eduforum.pl 28.10. 2010 Strona ma misję bycia nowoczesnym portalem oświatowym, którego odbiorcą będą nauczyciele, rodzice i uczniowie. W praktyce głównym odbiorcą jest nauczyciel - stąd przewaga tematyki związanej z komunikatami MEN, publikacjami nauczycieli, czasopismami oświatowymi. Jest nawet dział praca i kalkulator płacowy. Serwis edukacyjny Profesor pl 43 www.profesor.pl 28.10. 2010 Portal dla nauczycieli wszystkich przedmiotów z obfitą bazą publikacji nauczycieli: konspekty, programy nauczania, plany rozwoju zawodowego, scenariusze, sprawdziany i testy. Zawiera także dział dotyczący awansu zawodowego, część dla uczniów, forum. OSI Edukacja Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli http://www.szkoly.edu.pl 28.10. 2010 Strona dla tych, którzy chcą wykorzystywać najnowsze technologie w nauczaniu. Placówka organizuje szkolenia w tym zakresie . Związana z akcjami „Internet w Każdej Gminie" i „Internet w Każdym Gimnazjum”. Ostatnio nieaktualizowana. Literka http://literka.pl 28.10. 2010 Komercyjna strona edukacyjna z bazą materiałów dla nauczycieli i dyrektorów: od scenariuszy lekcji, przez akty prawne po aktualności z nauczycielskiego świata. Portal Edukacyjny Szkoła Net www.szkola.net 28.10. 2010 Komercyjny portal z treściami i grafiką stosowną dla upodobań młodzieżowych (senniki, horoskop, serwisy o grach i to, czego polecać nie warto- ściągi). 3.4.7. Listy dyskusyjne dla bibliotekarzy Forum „Biblioteki w Szkole" http://sukurs.edu.pl/forum/ 12.10.2010 Forum dyskusyjne dla bibliotekarzy szkolnych i pedagogicznych. Na nim wątki: ICIM - Internetowe centra informacji multimedialnej (wymiana doświadczeń na temat ICIM), Świetlica w Szkole, forum wychowawców, sekcja Bibliotek Pedagogicznych i Szkolnych SBP, Forum o serwisach internetowych bibliotek (jak zrobić www biblioteki), wymiana doświadczeń na temat współpracy szkół w ramach Unii Europejskiej (e-twinning), kupię, sprzedam, zamienię- ogłoszenia niekomercyjne i najczęściej użytkowane: biblioteka w szkole- forum ogólne. Forum EBIB http://ebib.oss.wroc.pl/phpBB/index.php?c=3 12.10.2010 Zawiera działy np. na każdy temat, digitalizacja i biblioteki cyfrowe, biblioteki publiczne, forum Młodych (dla młodych bibliotekarzy). Forum Interkl@sy http://forum.interklasa.pl/mvnforum/listthreads?forum=2 12.10.2010 Bardzo aktywne i obszerne forum. Aktualnie 1492 wątki na 52 stronach. Spośród ostatnio dodanych zainteresować mogą te dotyczące kontroli w bibliotece, dodatkowej godziny, e-learningowego kursu biblioterapii. Tu też bibliotekarze podają linki do ciekawych artykułów znalezionych w Internecie. Forum Biblioteka20 http://forum.biblioteka20.pl/ 12.10.2010 44 Forum skierowane do czytelników bibliotek cyfrowych i ich bibliotekarzy. Zamieszczane także w witrynach niektórych bibliotek zrzeszonych w FBC. Zawiera wątki takie jak: Linki cyfrowe i analogowe, Zrób sobie bibliotekę cyfrową, Biblioteka cyfrowa według Czytelników, Zagwozdki prawne, Scalak - co i gdzie jest digitalizowane, plany digitalizacji, dyskusje, Narzekalnia im. brata Jorge, Królicza nora czyli gadki na każdy temat. 3.4.8. Biblioblogi Biblioblogi to blogi (pamiętniki internetowe) pisane przez bibliotekarzy. Ich pokaźną liczbę uporządkować można tak, jak czyni to malin: na biblioblogi prywatne i zbiorowe (blogi bibliotek, instytucji). Ich aktualizowaną bazę w formie alfabetycznej przytacza http://www.malin.net.pl/biblioblogi . Na użytek tej pracy zostały podzielone na blogi prywatne i blogi profesjonalistów. Pierwsze są przepełnione emocjami, mają opiniotwórczy charakter, bywają śmieszne, bądź dramatyczne- można tu zaglądać dla rozrywki. Drugietworzą naukowcy, specjaliści- stąd ich profesjonalny charakter. Można się tu wiele dowiedzieć i nauczyć. Ciekawej lektury dostarcza już analiza tytułów blogów prywatnych: Dziewczyna Estreichera http://scythe.pl/agamaruda/ 12. 11.2010 Blog „Z życia studentki informacji naukowej”. W czerwcu zadeklarowała zakończenie bloga, ale wpisy zostały. Dotyczą m. in. warszawskich naukowców. jmonika http://jmonika.blogspot.com 12.11.2010 Blog „niestereotypowego bibliotekarza ekstrawertyka”, ciekawy, aktualizowany. Piekło i Biblioteka http://piekielnabiblioteka.blox.pl/html 12.11.2010 Pełen emocji, prywatny blog młodego bibliotekarza aktualnie bez pracy. Śmierć bibliotekarza http://www.smiercbibliotekarza.blogspot.com 12.11.2010 Blog „Mrocznego Bibliotekarza” z Warszawy, ostatni post z września 2009. We wpisach m.in. własna chmura tagów: praca (10), narzekanie (8), bibliotekarski idol (4), głupota (4). Z rozmów przy stemplowaniu http://corka-bibliotekarki.blogspot.com 12.11.2010 Aktualny zapis zabawnych gagów z pracy bibliotekarza. Blogi profesjonalistów Przetfurnia Jedynek http://www.przetfurniajedynek.blogspot.com 12.11.2010 45 Blog dr Michała Ochmańskiego IINiB Uniwersytetu Warszawskiego, skierowany do studentów. Jest tam lista „ulubionych lektur”- normy i lektur elektronicznych. W postach m. in. prezentacja zasłużonych dla bibliologii postaci, filmik „Duch w bibliotece”. Blog prowadzony przez dwa lata. Ostatni wpis sprzed roku. Cyfrowy Świat Infobrokera http://jachimczyk.wordpress.com 12.11.2010 Blog dr Adama Jachimczyka z Uniwersytetu Humanistyczno- Przyrodniczego w Kielcach. Prowadzony przez 4 miesiące 2004 r. Pośród tagów m. in.: baza danych, broker informacji, Centrum Monitoringu Legislacji. ISBNik- Inforamator Sekcji Bibliotek Niepaństwowych Szkół Wyższych http://isbnik.bloog.pl/?ticaid=6b477 12.11.2010 Jest to merytoryczny blog Wojciecha Rozwadowskiego z biblioteki Wyższej Szkoły Organizacji Turystyki i Hotelarstwa. Uaktualnione informacje dla bibliotekarzy m. in. o nowościach w świecie wirtualnym, takich jak portal społecznościowy naukowców z całego świata Research GATE, nowinkach technicznych, akcjach np. wynoszenia książek z Cmentarzyska Zapomnianych Książek- podziemi UW. Methodology and Philosophy of Information Science http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com 12.11.2010 Blog dr Sabiny Cisek z IINiB Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest to – jak pisze autorka- „Blog poświęcony zagadnieniom metodologicznym, metateoretycznym i filozoficznym we współczesnej nauce o informacji i dziedzinach pokrewnych” (bibliotekoznawstwo, komunikacja naukowa, Nauka 2.0). Uaktualniane posty są prowadzone w formie netografii artykułów polskich i obcojęzycznych, dotyczących w/w dziedzin. Poruszanie się po blogu ułatwia tematyczny indeks z odnotowaną liczbą postów. Blog Stefana Kubowahttp://stefanku1.blog.onet.pl 12.11.2010 Blog Stefana Kubowa- dr Uniwersytetu Śląskiego - aktualny, na tematy bibliotecznopolityczne. Długie posty pisane ze swadą. Blog bibliotekarza http://stef.bloog.pl/?_ticrsn=5&ticaid=6b478 12.11.2010 Drugi blog felietonów Stefana Kubowa „o sprawach zawodowych i trochę własnych”. Okiem Młodego Badacza http://wirtualnainformacja.blogspot.com 12.11.2010 Autor- zgodnie z tytułem- dostarcza cennych informacji, np. gdzie tanio kupować książki, jakie są nowości wirtualnego świata. Muzyka w tle. Ostatnie wpisy w 2009. malin. net http://www.malin.net.pl 12.11.2010 46 Blog Marcina Malinowskiego prowadzony i uaktualniany od 4 lat. Jeden z najtrwalszych i najlepszych w swojej dziedzinie. W grupach poruszanych tematów są: biblioteka (112), książki (46), www (32), czytelnictwo (28), konferencje (20), digitalizacja (19), bibliotekarz (19), technologie (11), video (10). Blog Biblioteki Pedagogicznej w Głogowie http://bpglogow.blogspot.com 12.11.2010 Piękna, nietypowa grafika strony. Dobry pomysł na założenie tanim kosztem własnej witryny bibliotecznej w formie bloga. 3.4.9. Prezentacje power point (wybrane źródła) Wymieniam różne źródła prezentacji ppt osobno, ponieważ uważam, że jest to niezbędna pomoc przy lekcjach bibliotecznych czy innych formach pracy z czytelnikiem zarówno indywidualnym jak i zbiorowym. Warto prezentacje robić samemu, ale można też skorzystać z tych, którymi ktoś chciał się podzielić. Oto przykładowe źródła: http://www.bibliotekawszkole.pl/prezentacje/prezentacje.php 14.11.10. Strona on-line „Biblioteki w Szkole” ze skarbcem linków do prezentacji. Wśród nich, dotyczące bibliotek (np. Czytanie- technika pracy umysłowej, Encyklopedie i słowniki, Historia książki od czasów najdawniejszych po współczesność , Jak się uczyć, Komunikacja, Książka elektroniczna, Książki, które warto przeczytać, Literacka nagroda NIKE, Polscy Nobliści, Terapeutyczna funkcja literatury w edukacji), edukacji wczesnoszkolnej (prezentacje z ćwiczeniami ortograficznymi), nauczycieli (dotyczące programów autorskich, ankietowania, metod kształcenia), przedmiotowe- biologiczne i polonistyczne (Chopin, Słowacki). http://www.rybnik.pl/bsip/publik/pokazy.htm 14.11.10. To kolejna baza prezentacji ppt. Jak poprzednio- mnóstwo materiałów bibliotecznych i humanistycznych (Mrożek, Herbert, Makuszyński, Dziady,11 listopada) http://www.publikacje.edu.pl/archiwum.php?dzial=prezentacje 14.11.10. Strona oferuje zakup płyty CD (koszt rzędu 50 zł), na której znajdują się publikacje multimedialne nauczycieli (ok. 8000 materiałów). Spis prezentacji niepraktyczny- rocznikami bez podziału na przedmioty czy poziomy kształcenia. Przy niektórych opisach prezentacji zamieszczono informację o możliwości ściągnięcia publikacji on-line z innych stron. http://www.bibliofilur.republika.pl/pokazy/pokazy.htm 14.11.10. Niewielka baza prezentacji z trafnym pomysłem spisu z ekranami pierwszych slajdów. Oferuje materiały historyczne, religijne, polonistyczne, bibliotekarskie. 47 http://scholaris.pl/cms/index.php/search/search_results 14.11.10. Bazę niemal 800 prezentacji znaleźć można na stronach scholaris. Łatwo tu odnaleźć poszukiwany temat dzięki paskom bocznym, przez które można zawęzić zakres poszukiwań wybierając przedmiot i poziom kształcenia. Dobrym pomysłem są też podane w nawisach liczby zgromadzonych materiałów z danej dziedziny. http://chomikuj.pl/mabramek/Prezentacje+multimedialne 14.11.10. Można poszukać prezentacji multimedialnej przez bezpłatną wyszukiwarkę chomikuj.pl Takich wskazań będzie wiele. W przykładowej tu przedstawionej znajduje się folder „zachomikowanych” przez autora prezentacji dotyczących godzin wychowawczych, matematyki, przyrody. 3.4.10. Księgarnie internetowe i wydawnictwa- oferta dla bibliotek Warto korzystać z usług księgarni internetowych, ponieważ mają specjalną ofertę dla bibliotek, w której książki są zdecydowanie tańsze, niż te nabywane bezpośrednio w księgarniach. Nowoczesny bibliotekarz nie tylko powinien wiedzieć o nich, ale – jako manager- zamawiać książki właśnie tą drogą. Do wyboru jest wiele księgarń internetowych. Można poprzez porównywarkę cen wyszukać książkę najtańszą na rynku, pamiętając także o kosztach przesyłki. Przy zamówieniach większych można negocjować rabat na dane zamówienie. Oto trzy wybrane księgarnie: Ogólnopolski System Dystrybucji Wydawnictw Azymut http://www.azymut.pl/pl/DLA-BIBLIOTEK.html 17.11.10 Prowadzi m.in. hurtową sprzedaż książek spośród oferowanych ponad 60 tys. tytułów. W swoim centrum logistycznym realizuje 30 tys. zamówień w ciągu doby. 2100 bibliotek korzysta z ich „oferty specjalnej dla bibliotek”. Czytam www.czytam.pl 17.11.10 Księgarnia internetowa, w której można znaleźć niemal wszystko, co aktualnie znajduje się na rynku wydawniczym. Posiada także dział „Tania Książka”. Oferta dla bibliotek i szkół - Prószyński i S-ka http://www.proszynski.pl/Oferta_dla_bibliotek_i_szkol-a-17-5-2-339_368-.html 17.11.10 Wydawnictwo oferuje 25% rabaty dla bibliotek. Ma interesującą ofertę, m. in. książek z dużymi literami. Antykwariaty http://www.antykwariaty.info.pl 17.11.10 To miejsce miłośników antykwariatów i ich magii, którzy jednocześnie mogą tę stronę współtworzyć. Tu wiele cennych informacji na temat ulubionych antykwariatów i motywów 48 antykwarycznych w literaturze i filmie. Może tam warto byłoby poszukać brakującej w naszym księgozbiorze pozycji, gdyby nie to, że choć strona młoda, to już w stanie hibernacji. Odwiedzić ją trzeba- bo sama idea cenna, jak i strona graficznie bardzo stosowna. Antykwariat i księgarnia - bookandmore.pl http://bookandmore.pl/ 20.11.10 Bookandmore to internetowa giełda książek, filmów , muzyki „and more”. Witryna wartościowa również dlatego, że można ogłosić, że poszukujemy jakąś książkę lub zlecić szukanie. Warto też przejrzeć listę dostępnych książek czy filmów, bo jest bogata. Wstawianie ogłoszeń o kupnie/sprzedaży jest bezpłatne. Ponieważ wiele książek wystawiają antykwariaty- można uzyskać fakturę. 3.4.11. Serwisy książkowe To portale o charakterze informacyjnym i opiniotwórczym. Pokazują nowości wydawnicze, recenzują książki, informują o wydarzeniach literackich i kulturalnych. Współczesny czytelnik bibliotek publicznych i szkolnych poszukuje przede wszystkim nowości (oprócz lektur)- dlatego warto tam zaglądać. Książnica www.ksiaznica.pl 17.11.10 Firma przekształcona z dawnego Domu Książki, licząca obecnie 25 udziałowców i posiadająca sieć ogólnopolskich bibliotek. Na swojej stronie informuje m. in. o nowościach wydawniczych, spotkaniach z pisarzami, nagrodach literackich. Wirtualny Wydawca http://wirtualnywydawca.pl 17.11.10 Portal zawiera m. in. top listę wydawnictw i top listę 20 najpopularniejszych książek w kolejnych latach. Mały pokój z książkami http://poczytajmi.blox.pl/html 18.11.10 To prowadzony od 4 lat w formie bloga serwis o książkach dla dzieci. Poruszanie się w nim ułatwia indeks autorów. Biblionetka http://www.biblionetka.pl/ 18.11.10 Aktualizowany serwis z informacjami księgarskim. Zakładka na skróty prowadzi do działów: „Poleć mi książki”, „Co nowego?” , „Najlepsze książki”, „Najlepsze wg recenzentów”, „Nagrodzone Recenzje”. Polecenia książek po badaniu gustu czytelniczego internauty. Opinie o książkach http://lubimyczytac.pl 18.11.10 Serwis o modnym charakterze społecznościowym. Pasjonaci literatury wymieniają się tu swoimi poglądami, tworzą grupy dyskusyjne itp. Webook.pl - Społeczność czytelników książek 49 http://www.webook.pl 18.11.10 Portal, w którym poczuje się dobrze każdy mól książkowy. Warto nie tylko samemu z niego korzystać, ale zachęcić uczniów do zajrzenia tu. Można napisać opinię na temat przeczytanej książki, stworzyć sobie własną wirtualną bibliotekę, uczestniczyć lub założyć własną grupę dyskusyjną, współtworzyć informatoria na zasadach wiki. 3.4.l2. Strony eventów bibliotekarskich Czasem bibliotekarz chciałby ożywić działalność swojej biblioteki, ale brakuje mu pomysłów. W sukurs przychodzą mu strony z akcjami ogólnopolskimi. Informacje o nich można znaleźć m. in. w serwisach książkowych, na bibliotekarskich wortalach. Niemniej, każda taka akcja ma własną stronę. Przykładowe: ¨Poczytaj mi przyjacielu www.ceo.org.pl/portal/poczytaj_mi_przyjacielu 18.11.10 Program zakłada, że uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych czytają książki najmłodszym, dzięki czemu m. in. uczą się wolontariatu. Czytające szkoły http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/nowa/index.php?page=programy_cs 18.11.10 Znany program „Cała Polska Czyta Dzieciom” przystosowany dla szkół. Zakłada wariant prosty: czytanie głośne przez nauczyciela 15-20 min. o stałej porze, lub mieszany, w którym czytanie głośne nauczyciela (10 min.), łączy się z czytaniem cichym uczniów (10 min.) pod koniec lekcji. O wymiernych efektach tego przedsięwzięcia warto przeczytać na podanej stronie. Noc z Andersenem http://www.biblioteka-dg.pl/component/content/article/1-najnowsze/11 18.11.10 O nocy, podczas której czyta się baśnie Andersena można przeczytać m. in. na stronie Biblioteki w Dąbrowie Górniczej. Jest to akcja, która przede wszystkich pobudza działalność biblioteki i buduje więzi. Akcja ma miejsce w bibliotekach od 7 lat. Odjazdowy bibliotekarz http://www.odjazdowy-bibliotekarz.pl/ 18.11.10 „Odjazdowy”, bo na rowerze, bo zmagający się ze stereotypowym wizerunkiem. W formie rowerowego rajdu łódzcy bibliotekarze popularyzowali ideę bookcrossingu. Bookcrossing http://www.bookcrossing.pl/ 18.11.10 Tu można poczytać o idei bookcrossingu oraz np. dołączyć do akcji Święta Uwalniania Książek . W takiej akcji może, a nawet powinna brać udział każda szkolna czy publiczna biblioteka. 50 3.4.13. Strony pomocnicze (wybór) W dziale tym zostały umieszczone wybrane pozycje stron z różnych dziedzin, z którymi spotyka się bibliotekarz. Można je polecać nauczycielom danego przedmiotu, uczniom do rozwijania ich pasji, czy przygotowania do zajęć. Literatura , książka, język polski Wirtualna Historia Książki i Bibliotek http://www.wsp.krakow.pl/whk 18.11.10 To kolejna dobra strona, z jakiej możemy korzystać dzięki Uniwersytetowi Pedagogicznemu i jego pracownikom. Doskonała do przygotowania lekcji bibliotecznej z historii książki, historii pisma i historii bibliotek i ludzi książki. Fachowe sprawdzone informacje, ilustracje, słownik terminów- wszystko, co dotyczy książek rękopiśmiennych. Dzięki tej stronie można obejrzeć, np. wybrane miniatury „Kodeksu Baltazara Behema”. Mapa strony ułatwia wyszukiwanie. Przewodnik po literackich zasobach Internetu http://literat.ug.edu.pl/literat.htm 18.11.10 Projekt Marka Adamca realizowany w ramach pracy naukowej w Zakładzie Wiedzy Mediach Katedry Kulturoznawstwa Uniwersytetu Gdańskiego. Jest to porządkująca linkownia o charakterze konspektowym. Zasoby podzielono na działy związane z kulturą i literaturą, w ramach których znajdują się kolejne podfoldery, np. po otworzeniu linku pisarze, ukazują się nazwiska ponad 100 pisarzy, a po kliknięciu w nazwisko powinna otwierać się strona pisarza, albo kolejny zbiór linków. Niestety, faza tworzenia ma swoje prawa- niektóre linki nie działają. Jest Sapkowski, Stachura, a nawet Kazik Staszewski, ale Stasiuka nie ma. Podobnie rzecz wygląda z innymi działami. Mimo wszystko, znaleźć tam można parę perełek. Serwis Rady Języka Polskiego www.rjp.pan.pl 21.11.10 Strona godna polecenia polonistom. Na niej m.in. aktualne uchwały ortograficzne, opinie językowe wydane przez Radę. Ranking stron o tematyce literackiej http://www.literatura.top-100.pl 21.11.2010 Ranking ujęty w formie tabelarycznej rejestruje sto najpopularniejszych stron o tematyce literackiej, uwzględniając wejścia i wyjścia ze stron. Stanowi ciekawą bazę stron literackich. Portal Literacki http://www.portal-pisarski.pl/news.php 21.11.2010 Śmiało możemy opublikować tam teksty naszych uczniów lub ich samych zachęcić do wysłania swoich tekstów. Tu napisać może każdy. Najlepszych z najlepszych czeka nagroda w postaci druku tekstu, bowiem niezależny portal ten współpracuje 51 z 5 wydawnictwami. Ułatwieniem w poszukiwaniach interesujących nas tekstów są rekomendacje redaktorów strony. Lubię Pisać http://www.lubiepisac.pl 21.11.2010 Jest to portal dla tych, którzy chcą podzielić się swoją twórczością literacką, dziennikarską. Redaktorzy stymulują ciekawymi konkursami, np. „Śmiej się z siebie samego”. Dance macabre i personifikacje śmierci http://www.macabre.republika.pl 27.11.2010 Doskonała strona do wykorzystania na lekcjach języka polskiego jako kontekst np. do „Rozmowy Mistrza Polikarpa...”. Oprócz szczegółowej, filologicznej analizy- galeria ze stosownym zbiorem. Liternet Można zajrzeć chociażby z ciekawości, bo to pewnie też nieodległa przyszłość książki- połączenie literatury i możliwości Internetu (stąd nazwa). Wchodzimy do blokuotwieramy kolejne drzwi i poznajemy kolejne historie. To czasem cudowna wieża Babel. Można też na lekcji bibliotecznej, albo kółku pokazać taką hiperksiążkę i prześledzić wybraną historię lub zdumieć się „poezją konkretną”, tym bardziej, że autorzy są uznani, np. Sławomir Shuty, „Blok. Powieść hipertekstowa” http://www.blok.art.pl/ 22.11.10 Wybiera się piętro bloku, numer drzwi i zaczyna czytać. Zabieg znany chociażby z czołówki Dekalogu Kieślowskiego, ale rozwiązania technologiczne - nowe i literackie. Techsty. Literatura i nowe media http://www.techsty.art.pl 22.11.10 Strona poświęcona związkom literatury z nowoczesnymi technologiami. Wyjaśnia czym są cyberteksty, pokazuje nowe, niezwykłe gatunki mariażu literatury i technologii cyfrowej. Jako przykład http://techsty.art.pl/HGS/ polecam techst Stuarta Moulthropa Hegiroskop Samą niezwykłą, bo polifoniczną strukturę warto pokazać uczniom (279 stron, 700 hiperłączy, 30 sekundowe ekrany). Kolejne wątki są uzależnione od nas i rozwijają się w nieznanym kierunku- tak jak nasze surfowanie po Internecie. Utwórmimo że już 15-letni - nadal zdumiewa. Mówi się o nim, że jest jednym z najbardziej nowatorskich tekstów. Wiele wyjaśnia artykuł tłumacza, znajdujący się na stronie „Magazynu” Techstów http://techsty.art.pl/magazyn/magazyn6/artykuly/pisarski01.html Strony autorów Bibliotekarz 2.0 nie może zapomnieć, że każdy autor ma swoją stronę internetowąbądź to tworzoną przez jego fanów, bądź- co w przypadku żyjących pisarzy częstsze- własną 52 stronę oficjalną. Bibliotekarz powinien je wskazywać użytkownikowi, aby jego poszukiwania nie utknęły na Wikipedii. Oto kilka przykładów: Jacek Kaczmarski www.kaczmarski.art.pl 22.11.10 W marcu b.r. strona przestała być aktualizowana, ponieważ autorzy pracują nad unowocześnioną jej wersją, która służyła przez 6 lat. Cały czas jednak można tu znaleźć mnóstwo materiałów dotyczących polskiego barda. Szczególnie polonistom, nauczycielom wiedzy o kulturze- godne polecenia źródło. Ernest Bryll http://www.bryll.pl 22.11.10 Strona autora. Ciekawa graficznie i bardzo interesująca pod względem treści, bo tworzy ją sam autor. Odpowiada na listy czytelników. Przypomina utwory nieznane, publikuje nowe. Zbigniew Herbert http://www.zbigniew.herbert.pl/ 22.11.10 Strona tak klasycznie piękna- jak twórczość samego autora. Tu na pasku tomiki poezji, a w nich kolejne utwory. Na razie 4 tomiki. Reszta nieaktywna. Czesław Miłosz http://www.milosz.pl/ 22.11.10 Strona prowadzona przez wydawcę Miłosza- Znak. Oprócz tekstów, biografii są wywiady, pliki mp3, z nagraniami utworów mówionych przez samego Noblistę. Olga Tokarczuk http://tokarczuk.wydawnictwoliterackie.pl/index.php 22.11.10 Wydawca książek Olgi Tokarczuk proponuje poza biogramem, galerią, książkami także kilka plików audio z fragmentami książek autorki. Kto pamięta jej głos z płyty zawierającej opowiadania świąteczne –ten na pewno się skusi. Słuchowiska Są dostępne w sieci. Trzeba poszukać. Polecam kilka ze stron Polskiego Radia w przekonaniu, że słuchanie jest umiejętnością, którą wszyscy musimy doskonalić. Polskie Radio http://www2.polskieradio.pl/teatr/sluchowiska/ 23.11.2010 Oferuje 15 dostępnych słuchowisk w tym na motywach trylogii Grzegorczyka oraz inne poruszające- warte do przedyskutowania, np. z młodzieżą na lekcjach wychowawczych. Można też posłuchać czegoś z lamusa http://www2.polskieradio.pl/teatr/z_lamusa Słowniki Elektroniczne Można zrobić z nich zakładki na bibliotecznych komputerach. Przyzwyczajać uczniów do ich stosowania. Pokazywać źródła fachowe. 53 W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych http://www.slownik-online.pl/index.php 23.11.2010 Działa na zasadzie wyszukiwarki. Posiada indeks alfabetyczny. Wielki Słownik Ortograficzny PWN http://so.pwn.pl/ 23.11.2010 Oprócz wyszukiwarki, funkcjonują tez hiperłącza z zasadami pisowni i interpunkcji. Słownik antonimów http://www.edupedia.pl/map/dictionary/id/4_slownik_antonimow.html 23.11.2010 Wyboru dokonujemy z alfabetycznej listy wyrazów, które po kliknięciu prowadzą nas do antonimów. Bardzo dobry materiał na lekcje z leksykografii, aby nie poprzestać na „białyczarny”, a nauczyć „absolutny- egalitarny, demokratyczny”. Encyklopedia PWN http://encyklopedia.pwn.pl/lista.php 23.11.2010 Wersja on-line. Alfabetyczna lista haseł. Sztuka Nauczyciel nie musi i już nie powinien pokazywać miniaturowej reprodukcji obrazu, wyszukanej w jakiejś książce czy podręczniku. Wystarczy pendrive i odpowiednia strona, a potem rzutnik multimedialny lub tablica interaktywna. Jeśli mamy Internet w pracownidroga jest bezpośrednia, a przy okazji pokazujemy uczniom wartościowe zasoby Internetu. Web Gallery of Art http://www.wga.hu 23.11.2010 Strona angielskojęzyczna, ale z bardzo prostą nawigacją oraz prawie wszystkimi malarzami świata od średniowiecza do realizmu. Ponad 25 tys. reprodukcji. Szukać można albo w alfabetycznej liczbie twórców, albo pośród kierunków i innych kryteriów. Pinakoteka. Galeria Malarstwa Polskiego www.pinakoteka.zascianek.pl 23.11.2010 Gromadzi reprodukcje malarzy polskich XVII- XIX wieku. Należy wybrać spis artystów. Tam obok nazwiska znajduje się liczba wirtualnych obrazów. Doskonałe narzędzie np. na lekcję o secesji, a także źródło do przygotowania prezentacji ppt. Intrygujący jest także dział „Obrazy zaginione”, w których znajdują się linki zarówno do dzieł utraconych podczas II wojny światowej jak i np. zabytków skradzionych. Na stronie tej również linki do innych galerii malarstwa polskiego i zagranicznego. Artyzm www.artyzm.com/galeria.php 23.11.2010 Galeria malarstwa w tym także artystów współczesnych istniejąca od 9 lat. Gromadzi ponad 9 tys. reprodukcji. Ranking stron o malarstwie http://www.malarstwo.top-100.pl 23.11.2010 54 100 stron wg internautów najlepszych. Są to głównie galerie autorskie współczesnych malarzy. E-booki Witryny mają różne adresy i jest ich bardzo dużo. Niektóre e-booki są płatne, inne np. te zgodnie z ideą Otwartej Nauki, można ściągać bezpłatnie. Dotyczy to także książek, do których wygasły już prawa autorskie. E-booka można czytać w Internecie, ale też w telefonach komórkowych i palmtopach. Audiobooki generalnie reklamują się jako bezpłatne, jednak okazuje się, że takie nie są, a bezpłatne są jedynie próbki. Lepiej wiedzieć czego szukamy i tą drogą znajdować legalne i bezpłatne książki do słuchania. Kilka przykładowych: http://twojebook.net/ 26.11.2010 Zawiera darmowe książki elektroniczne. Nie trzeba się rejestrować. Boczny pasek podaje różne działy tematyczne. http://www.ebook.pl/ 26.11.2010 Olbrzymia witryna. Książki pogrupowane w działy tematyczne. Jest także dział „darmowe”, zawierający 16 niezbyt znanych pozycji. http://www.infodajnia.pl 26.11.2010 Autorzy tworzą bazę książek elektronicznych, które chcą udostępniać głównie bezpłatnie. E- booków na razie niewiele. http://exlibris.biblioteka.prv.pl 26.11.2010 457 książek . Możliwość różnych sposobów wyszukiwania. Historia Poza portalem Genealogia Polska wybrane strony zostały przytoczone za serwisem http://dziedzictwo.polska.pl. Są to naprawdę wartościowe witryny, wykonywane przez specjalistów i pasjonatów. Warto polecić szkolnym historykom oraz uczniom. Imponuje np. „Średniowieczny Kościół w Polsce” czy „Czołgi II wojny światowej”. Genealogia Polska http://www.genealogiapolska.pl 27.11.2010 Zarejestrowanych jest tu niemal 155 tys. osób i ponad 66 tys. rodzin. Istnieje możliwość zbudowania swojego drzewa genealogicznego on-line bezpłatnie. Sentymentalna grafika strony. Na pasku narzędzi m. in. zdjęcia, historie, nagrobki, lista cmentarzy. Jest też wyszukiwarka wg nazwiska. Strona jest w trakcie tworzenia. Informacje nie są kompletne, ale zapewne będą przyrastać w miarę aktywności użytkowników. Konflikty Zbrojne - portal historyczno-militarny http://www.konflikty.pl 27.11.2010 Strona dzieli konflikty wg okresów historycznych. Dział wydarzenia- trochę nieaktualny- zapowiada uroczystości o charakterze historycznym w kraju. Młody odbiorca znajdzie tu także kilka filmów video, tapety, galerię. 55 Herby http://www.clenodium.eu/ 27.11.2010 Herbarz zawiera ponad 15.000 herbów z 10 krajów europejskich. Są to nie tylko grafiki, ale także omówienia. Stylizowany na staropolszczyznę język strony głównej wprowadza w klimat średniowiecznego rycerstwa. II Wojna Światowa http://ww2.cba.pl/index.html 27.11.2010 Autor w informacjach zastrzega, że strona jest w trakcie tworzenia. Jednak znaleźć tu można wiele cennych informacji o II wojnie światowej, m. in. przebieg, uzbrojenie, ważne postacie, pojęcia. Poczet władców Polski i Rzeczypospolitej http://www.poczet.com 27.11.2010 Autor strony Michał Szustak- prawnik z Jaworzna- jako pasjonat historii średniowiecznej stworzył bardzo interesującą stronę. Władcy podzieleni są wg dynastii. Cenne są ujęcia tabelaryczne (tabele genealogiczne) i zestawienia. Przy każdym władcy wyświetla się nie tylko portret, ale także cytat, charakteryzujący monarchę, fragment jego drzewa genealogicznego i kalendarium wydarzeń z nim związanych. Czołgi II wojny http://czolgi2wojny.pl 27.11.2010 Bardzo intrygująca strona- na początku przede wszystkim graficznie i dźwiękowo. Intro i odgłosy czołgów oraz archiwalne zdjęcia- od razu zachęcają do zapoznania się z całością. Działy witryny to: historia, uzbrojenie, forum i linki. Strona idealna do tego, by zaszczepiać uczniom pasje. Polskie Lotnictwo Myśliwskie w II Wojnie Światowej http://www.mysliwcy.pl/ 27.11.2010 Autor strony- Grzegorz Sojda- opublikował wiele książek na temat lotnictwa. Strona jest efektem jego pasji i sumiennej 10-letniej pracy. Wszystkie materiały związane z lotnictwem. Średniowieczny Kościół Polski http://www.arekbednarczyk.republika.pl 27.11.2010 Arkadiusz Bednarczyk zaproponował stronę na planie średniowiecznego muru, gdzie historię średniowiecznego kościoła w Polsce porządkuje zagadnieniami tematycznymi. Znalazły tu miejsce i zakony rycerskie i kult relikwii, dziejopisarstwo i wiele innych. Strona jest więc godna polecenia zarówno historykom, jak i polonistom, nauczycielom wiedzy o kulturze i przede wszystkim uczniom. Dance macabre http://www.macabre.republika.pl/ 30.11.2010 Bardzo dobra strona, do której warto sięgnąć bezpośrednio na lekcji (galopująca na koniu śmierć w intro) lub do wykorzystania jako np. forma pracy domowej. Jest to monografia na temat średniowiecznej personifikacji śmierci. 56 Strony dla wychowawców Ważnych tematów jest mnóstwo. W Internecie oprócz scenariuszy lekcji możemy znaleźć strony poświęcone danemu problemowi. Na nich wiele informacji i cennych materiałów, np. prezentacji ppt. Warto też zajrzeć na www.youtube.pl Wulgaryzmy http://www.stopwulgaryzmom.pl 25.11.2010 Strona poświęcona przeciwdziałaniu wulgaryzacji języka polskiego. Zawiera m.in. akty prawne, sposoby reagowania na agresję językową. Kto uczy w szkole, ten wie, jak ważny jest to problem i jak często bywa marginalizowany. Bibliotekarz też niejedno słyszy spoza zamkniętych drzwi biblioteki. Dopalacze www.dopalaczeinfo.pl 23.11.2010 Strona Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii. Bardzo wymowne intro i grafika całej strony z pewnością zainteresuje młodzież. 3.4.14. Informatoria Bazy danych, katalogi, bibliografie, wyszukiwarki Bazy danych mogą wywoływać początkowe zniechęcenie u poszukującego. Najczęściej wpisujemy mniej więcej to, czego szukamy i stwierdzamy, że „nie ma”, mimo że baza wygląda potężnie, więc można domniemywać, że „jest na pewno”. Dobrze jest więc chwilę danej bazie poświęcić. Przeczytać informacje wstępne, instrukcje, zajrzeć do najczęściej zadawanych pytań. Potem pozostaje szukanie, podczas którego zmiany zapytań, katalogów, miejsc i innych kryteriów wyszukiwawczych należą do głębokiej normy. To chwile, w których nauczyciel bibliotekarz może poczuć się infobrokerem. Zestawienie baz jest subiektywnym wyborem i ma charakter orientacyjny. W poszukiwaniu większej, kompletniejszej liczby baz, należy zajrzeć do baz z metadanymi, np. INFOBAZY. Najbardziej przydatne bibliotekarzowi szkoły średniej będą chyba katalogi, wyszukiwarki i bazy Biblioteki Narodowej. Informatoria naukowe zna każdy naukowiec, ale nie każdy student, który może do nas trafić lub przyszły student. Wiedza ta może się przydać także doskonalącym się nauczycielom. Bazy danych INFOBAZA - Krajowy informator o bazach danych i oprogramowaniu dla nauki http://infobaza.task.gda.pl/ 24.11.10 To naukowa baza baz. Zawiera metadane informujące m. in. o istniejących bazach danych, dziedzinach, jakie obejmują, danych teleadresowych, wielkości bazy. Bazy w Bibliotece Jagiellońskiej 57 http://www.bj.uj.edu.pl/var/bibliogr1_pl.php 24.11.10 Zakładkę bazy danych posiada także Biblioteka Jagiellońska. W niej zastosowano podział na bazy polskie i zagraniczne, te z wolnym dostępem i te dostępne tylko po spełnieniu określonych warunków. Wśród baz polskich ogólnodostępnych, rozwinąć można następujące dziedziny: polska bibliografia narodowa (podstawowe bazy do wyszukiwania książek i artykułów) , polskie czasopisma w Internecie, bibliografie bibliografii, bibliografie zawartości poszczególnych czasopism, bibliografie regionalne, bibliografie publikacji pracowników instytucji naukowych w Polsce, bibliografie dziedzinowe, bazy biograficznobibliograficzne, Polskie informatory w Internecie, polskie dzieła pełnotekstowe. Katalogi Biblioteka Narodowa 24.11.10 http://mak.bn.org.pl/w3.htm-katalog centralny http://mak.bn.org.pl/w10.htm - bibliografia narodowa i bibliografie specjalne http://mak.bn.org.pl/w6.htm - bazy adresowe http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=15 - bibliografia analityczna bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BABIN) Podstawowe źródło informacji i wzorcowe opisy bibliograficzne. Znajdziemy tu nie tylko informacje o książce, autorze, ale także o wydawnictwie, lokalizacji biblioteki posiadającej daną książkę, recenzjach książki. Trzeba uważnie szukać, na różne sposoby formułować zapytanie. Obejmuje: Centralny Katalog Książek Zagranicznych (1975 - 1986), Centralny Katalog Książek Zagranicznych (1987 - ), Centralny Katalog Czasopism Zagranicznych, Centralny Katalog Czasopism Polskich, Centralny Katalog Czasopism Polskich - kalendarze, Wykaz siglów bibliotek uczestniczących w centralnych katalogach Biblioteki Narodowej. Jest też podstawowym źródłem bibliograficznym. Zawiera: bibliografie książek polskich, bibliografie czasopism polskich. Bibliografia poloników zagranicznych, bibliografię dokumentów elektronicznych, bibliografie artykułów z czasopism polskich, bibliografie bibliologiczne, bibliografię dokumentów dźwiękowych, bibliografię dokumentów kartograficznych. BABIN to bibliografia analityczna informacji naukowej i bibliotekoznawstwa obejmująca ponad 5.200 dokumentów wydanych po 1990 roku. Gratka dla bibliotekarzy i studentów. NUKat - Narodowy Uniwersalny Katalog http://www.nukat.edu.pl 24.11.10 Centralny katalog polskich bibliotek naukowych i akademickich (81 bibliotek). Informuje o istniejących w bibliotekach zasobach i miejscach, w których się znajdują. Ułatwia katalogowanie własnych zasobów, ponieważ zawiera opisy bibliograficzne o charakterze wzorcowym. Szczególnie ważny dla wypożyczeń międzybibliotecznych. Finansowany przez Komitet Badań Naukowych. KARO - Katalog Rozproszony 58 http://karo.umk.pl/Karo/ 24.11.10 Katalog rozproszony bibliotek polskich, tworzony na UMK w Toruniu przez dr Tomasza Wolniewicza jako narzędzie pomocnicze dla Nukat. W założeniu ma on gromadzić jak największą liczbę opisów bibliograficznych, aby można było odszukać książkę w danej polskiej bibliotece. Bardzo przydatny do szybkiego sprawdzenia, gdzie znajduje się dana książka, a także do wypożyczeń międzybibliotecznych. FIDKAR http://mak.bn.org.pl/fidkar 24.11.10 http://fidkar.fides.org.pl 24.11.10 http://www.rajska.info/index.php?option=com_content&task=view&id=159&Itemid=12 9 24.11.10 http://infobooker.pl/multiwyszukiwarka-fidkar-biblioteki-publiczne-wojewodztwawojewodztwo-warmisko-maz1157?582680abdd9c5fdef4aae248541cfc7d=a0c15bf7aa33e77b41bd2774f1790a17 24.11.10 Multiwyszukiwarka dla komputerowych baz katalogowych i bibliograficznych Michała Marksa. Dzięki niej można przeszukiwać jednocześnie katalogi książek, bibliografię zawartości czasopism, bibliografie tematyczne, katalogi prac magisterskich. Bardzo dobre narzędzie do sporządzania bibliografii na dany temat. Podane linki mają charakter przykładowy obejmują kolejno: bazy Biblioteki Narodowej, bazy bibliotek kościelnych, bazy regionaliów małopolski i bazy bibliotek województwa warmińsko-mazurskiego. Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku- Białej http://www.wsa.bielsko.pl/biblioteka/index.php?option=com_content&view=article&id= 55&Itemid=67 24.11.10 Pod tym adresem można znaleźć zestawienie innych baz bibliograficznych Biblioteki Narodowej wraz z ich opisem, np. bazę książek wydawnictw podziemnych. Bazy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych SEZAM http://www.archiwa.gov.pl/langpl/index.php?option=com_content&view=article&id=318&catid=73&Itemid=156 24.11.10 Baza zawiera informacje o archiwalnych zasobach państwowych archiwów oraz 22 placówkach naukowych, w których dokumenty archiwalne mogły się znaleźć. Godna polecenia wszystkim historykom. PRADZIAD http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/pradziad.php 24.11.10 Jest to Program Rejestracji Akt Metrykalnych i Stanu Cywilnego. Nie zawiera spisu nazwisk, ani informacji o osobach występujących w dokumentach. To zbiór informacji o istniejących aktach archiwalnych dotyczących ludności cywilnej w danych miejscowościach, np. uzyskać można tam odpowiedź na pytanie: czy w miejscowości X znajdują się jakieś akta bierzmowania, ślubu itd. danego wyznania. 59 ELA http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/ela.php 24.11.10 Zawiera archiwalne spisy ludności. Nie podaje nazwisk, lecz grupy ludności np. aresztanci, repatrianci, duchowni, uczniowie itd. Przykładowo po wpisaniu nazwy Skała wraca 22 rekordy z archiwalnymi spisami ludności, które można rozwinąć i dowiedzieć się, gdzie ten spis jest dostępny. Katalog Polskich Norm http://www.pkn.pl/?m=katalog 24.11.10 Na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego dostępny jest katalog polskich norm. Może na co dzień bibliotekarz szkolny nie będzie z niego korzystał, ale o jego istnieniu widzieć powinien. Organizacje pozarządowe http://bazy.ngo.pl 24.11.10 W bazach organizacji pozarządowych zarejestrowanych jest niemal 153 tys. instytucji. Dają ich aktualny spis, kategoryzując je na mniejsze np. grantodawcze, infrastrukturalne, centra wolontariatu, organizacje użytku publicznego Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xchg/gus 24.11.10 Bibliotekarzowi szkolnemu może przede wszystkim przydać się rocznik GUS, który można pobrać w pdf. po wejściu w zakładkę „roczniki statystyczne” oraz statystyka regionalna np. dla małopolski dostępna pod adresem http://www.stat.gov.pl/krak/index_PLK_HTML.htm OPI Nauka polska http://nauka-polska.pl/ 24.11.10 Obejmuje bazy danych, związanych z szeroko pojętą nauką, m. in. prace badawcze z ostatnich 10 lat, instytucje naukowe, konferencje w latach 2001-2006, ludzi nauki i projekty badawcze. Np. wchodząc w bazę „Ludzie nauki”, po wpisaniu nazwiska otrzymujemy rekord z informacją o stopniu naukowym, tytułach rozpraw naukowych wraz z ich resume, nazwiskami promotora i recenzentów. SYMPOnet http://www.bg.pw.edu.pl/bazy/sympo.html 24.11.10 Centralny katalog obejmujący materiały z konferencji (polskie i zagraniczne) z ostatnich 20 lat. Bibliografie Bibliografia Historii Polskiej 60 http://www.bibliografia.ipn.gov.pl/ 24.11.10 Prowadzona przez IPN baza historyczna. Obejmuje roczniki od 1988 do 2007. Jest elektroniczną wersją roczników papierowych wydawanych przez Instytut Historii PAN. Polska Bibliografia Literacka http://pbl.ibl.poznan.pl 28.11.10 Bibliografia tworzona przez Instytut Badań Literackich PAN Pracownię Bibliografii Bieżącej w Poznaniu. Internetowy spadkobierca dziedzictwa zapoczątkowanego przez Stefana VrtelaWierczyńskiego w 1954 r. Od 1990 roku ukazuje się w formie elektronicznej. Aktualnie obejmuje twórczość literacką z okresu 10 lat (1988—1998). Tysiące pozycji uwzględniają twórczość polską i obcą, zagadnienia historii i teorii literatury, recepcję i tematy związane z X Muzą. Strona doskonała np. do sporządzania bibliografii przedmiotowej. Wystarczy wyszukać nazwisko autora, by ukazało się wszystko, co autor napisał oraz recenzje tych książek, artykuły z pracy, spektakle teatralne itp. Warto nauczyć korzystać z tego źródła maturzystów, a zwłaszcza kiedy prosi, aby mu wyszukać „coś o...”. Bara – Bibliografia Literacka http://www.bar.ibl.waw.pl/ 24.11.10 Jest to kartoteka literackiej zawartości czasopism XIX i XX wieku (do 1939). Inicjatorem przedsięwzięcia była dr Adam Bar, który podczas okupacji rozpoczął prace nad bibliografią, a kontynuował jego dzieło Instytut Badań Literackich. Poruszać się tam można wśród literatur różnych narodów. Ułatwione wyszukiwanie dzięki indeksom osobowym i pism. Bibliografia Estreichera http://www.estreicher.uj.edu.pl 24.11.10 Elektroniczna wersja bibliografii Estreichera, powstająca w centrum Badawczym Bibliografii Polskiej Estreicherów przy UJ. Ciekawe są zwłaszcza scany książkowej wersji. BAZtech http://baztech.icm.edu.pl 25.11.10 Baza zawartości czasopism technicznych od 1998 r. Zawiera bazę pełnotekstową i bazę cytowań. Jej zasoby są indeksowane przez Google. Może przydać się np. w przygotowaniu ucznia do szkolnej olimpiady. Prowadzona przez konsorcjum 22 uczelni technicznych. Wyszukiwarki Wyszukiwarka INiB http://www.isel.edu.pl/inib/index.php 25.11.10 Wyszukiwarka Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa prowadzona przez IINiB Uniwersytetu Śląskiego od 4 lat, realizowana dzięki usłudze Google Custom Search. Dlatego strona graficznie przypomina Google, ale rekordy wyszukuje tylko z dziedziny 61 bibliotekoznawstwa. Można współtworzyć bazę, proponując odnalezione przez siebie adresy. Wykaz adresów, znajdujący się na dolnym pasku również może być niezwykle inspirujący. Sama wyszukiwarka działa na zasadzie Google- poza linkami pozycjonowanymi- najwyżej znajdują się te najczęściej użytkowane. www.kinia.czytelnia.net 25.11.10 Wiosną 2010 r. link jeszcze działał. Pod tym niepozornym adresem znajdowała się ciekawa, profesjonalna wyszukiwarka ułożona wg systemu UKD, prowadzona przez IINiB UMCS w Lublinie. Obecnie informacja zwrotna brzmi: „konto jest aktualnie zablokowane”. W Wikipedii portal nazywany jest „polską bramą tematyczną”. Być może wygasły prawa do legalnego wykorzystania klasyfikacji dziesiętnej i wyszukiwarka jest czasowo nieczynna. Warto ten adres sprawdzić. Bibliografia 1. Andrzejewska J., Bibliotekarstwo szkolne teoria i praktyka. Wydawnictwo SBP, Warszawa 1996, t .I., s. 48-61. 2. Andrzejewska J., Staniów B., Kształcenie bibliotekarzy szkolnych w Polsce (przeszłość, stan obecny, propozycje). [w:] Kształcenie bibliotekarzy szkolnych. P. red. J. Jarowieckiego, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1993. 3. Bibliotekarstwo. Praca zbiorowa p.red. Z. Żmigrodzkiego, Wydawnictwo SBP, Warszawa 1994, s. 306- 320. 62 4. Biblioteki publiczne w liczbach. Biblioteka Narodowa Instytutu Książki i Czytelnictwa, Warszawa 2007. on-line: www.bn.org.pl/download/document/1242039354.pdf:] z dn. 08.11.2010 5. Bierczyński P., Krótka historia likwidacji w Polsce kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim. „Bibliotekarz” 2007, nr 10, s.5-11. on-line: http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=33913&dirids=1 z dn. 08.11.2010 6. Cisek S., Zasoby informacyjne Internetu dla nauczycieli bibliotekarzy. „Poradnik Bibliotekarza" 2001, nr 10, s. I- IV. on-line: http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=28716 z dn.08.11.2010 7. Encyklopedia wiedzy o książce. P red. A. Birkenmajera i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa- Kraków 1971, s.205-6, 1343-1354. 8. Fercz J., Niemczykowa A., Podstawy nauki o książce bibliotece i informacji naukowej. PWN, Warszawa 1991, s.122- 125. 9. Góralska M., Zmiany systemu oraz programu kształcenia w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. www.ebib.info/2006/75/goralska.php z dn.12.12.2009. 10. Gruszka Z., Broker informacji- alternatywa dla absolwentów bibliotekoznawstwa. „Poradnik Bibliotekarza” 2009, nr 11, s.12-14. 11. Grycz J., Bibliotekarstwo praktyczne w zarysie. Podręcznik i poradnik. Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Wrocław 1951, s.22-27. 12. Hojnacki L., Furgoł S., Pokolenie online w tradycyjnej szkole. furgol.googlepages.com FurgolHojnacki-PokolenieOnline.doc z dn. 05.11.2010 13. Jarowiecki J., Kształcenie bibliotekarzy szkolnych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. [w:] Kształcenie bibliotekarzy szkolnych. P. red. J. Jarowieckiego, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1993, s.43-48. 14. Kołodziejska J., Szerokie okno biblioteki. Warszawa 2006, s. 17-27, 60-61, 95. 15. Kurek B., Bibliotekarz idealny. www.ebib.info/2006/80/a.php?kurek z dn. 07.09.2009. 16. Łańcuchowska J., Media w edukacji . „Warsztaty Bibliotekarskie” 2004, nr 1 (9) http://www.pedagogiczna.edu.pl/warsztat/2004/1/040101.htm z dn. 30.10.2010. 17. Łozowski F., Jak przed laty postrzegaliśmy zawód bibliotekarza. http://www.mbpleszno.leszczynskie.net/STRONA201.HTM z dn.6.12.2009. 18. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2009. GUS, Warszawa 2009. on-line: http://www.stat.gov.pl/gus/5840_737_PLK_HTML.htm z dn. 10.11.2009. 19. Maj M., Nauczyciele technologiczni, ale nie w szkole?, „Dziennik Internautów” http://di.com.pl/news/34135,0,Nauczyciele_technologiczni_ale_nie_w_szkole.html#da lej z dn. 05.11.10 20. Maleczyńska K., Książki i biblioteki w Polsce w okresie zaborów. Ossolineum 1987, s.126-7. 21. Piecuch A., Multimedialne materiały dydaktyczne, „Konspekt” 2007, nr 3-4. http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/30/index.php?i=052 12.11.2010. 22. Protokół z VIII (XXV) posiedzenia Zarządu Polskiego Związku Bibliotek Warszawa 11-12 luty 2008. www.biblioteka.koszalin.pl/pzb/images/stories/pzb/2008/protwawa.pdf z dn. 6.12.2009. 23. Staniów B., Internet w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych w latach 1996-2001, „Biblioteka w Szkole”, nr 11/10. http://www.bibliotekawszkole.pl/archiwum/2002/02/internet.php z dn. 02.04.2010. 24. Ślósarz A., Media w służbie polonisty. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2008. 25. Więckowska H., Akademickie kształcenie bibliotekarzy zarys historyczny. SBP, Warszawa 1979. 63 26. Wojciechowski J., Praca z użytkownikiem w bibliotece. Wydawnictwo SBP, Warszawa 2000, s. 71-84. 27. Zysek E., O potrzebie kształcenia bibliotekarzy na poziomie średnim. www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib05/e_zysek.html z dn. 12.12.2009. 28. Żbikowska-Migoń A., Teoria, historia i praktyka kształcenia pracowników książki i informacji naukowej. [w:] „Konspekt” 2004 nr19. www.wsp.krakow.pl/konspekt/19/zbigon.html z dn. 6.12.2009. 64
