Poślizgnięcia i upadki

Bezpieczeństwo
Poślizgnięcia i upadki
Uwaga!
Śliska podłoga
Należy zburzyć mit, że upadek i poślizgnięcie się są pechem lub powodem do śmiechu.
Ze względu na konsekwencje takie zdarzenie jest kwalifikowane jako wypadek; trudno więc
uwierzyć, że wynika z braku naszej ostrożności.
Carol J.
Lehtola,
William J.
Becker,
Charles M.
Brown
– pracownicy naukowi
Uniwersytetu na
Florydzie – Wydział
Rolnictwa i Inżynierii
Biologicznej
P
rócz braku koncentracji przyczyną poślizgnięć
są buty nieodpowiednio dobrane do podłoża
i warunków pracy oraz śliska nawierzchnia.
Do dwóch podstawowych typów upadków zaliczamy:
• upadki z wysokości (60% wszystkich odnotowanych wydarzeń to upadki z wysokości ok. 30 m)
odznaczające się mniejszą częstotliwością, lecz
surowszymi skutkami,
• upadki z tego samego poziomu
(poślizgnięcia i potknięcia),
częste, ale niegroźne.
UPADKI NA TYM
SAMYM POZIOMIE
Poślizgnięcia i upadki
fot. Shutters
tock
W trakcie chodzenia mogą
pojawić się dwa typy poślizgnięć. Pierwszy z nich występuje wskutek kontaktu
pięty nogi prowadzącej
z podłożem. W takiej sytuacji przednia część stopy
przesuwa się do przodu,
a osoba upada w tył.
Drugi typ upadku następuje w momencie,
kiedy podnoszona stopa
„ucieka” do tyłu. Wtedy
siła, która porusza nas
do przodu, skoncentrowana jest na podnoszonej stopie. Tę siłę,
dzięki której możliwe jest bezpieczne
poruszanie się bez
zagrożenia upadkiem
32 Promotor 7-8/08
lub poślizgnięciem, zwykle nazywamy przyczepnością. Doświadczenie pokazuje, że suche chodniki
mają dobrą przyczepność, natomiast oblodzone
albo świeżo woskowane powierzchnie – niską.
Przyczepność jest mierzona współczynnikiem
tarcia COF, który zależy od dwóch rzeczy: jakości
nawierzchni oraz jakości podeszwy. Wyższy współczynnik oznacza większe tarcie, w wyniku czego
następuje większa przyczepność.
Aby zapobiec poślizgnięciom i upadkom,
należy uzyskać wysoki współczynnik
tarcia między butem a nawierzchnią. Na powierzchniach pokrytych
lodem, mokrych lub oleistych COF,
mierzony dla butów z podeszwą
antypoślizgową, może być bardzo
niski i wynosić 0,1, podczas gdy
współczynnik określający dobrą
przyczepność wynosi od 0,4 do
0,5 lub więcej. Przekładając
to na codzienność: wyszczotkowana betonowa nawierzchnia w kontakcie z gumową
podeszwą osiąga COF nie
większy niż 1,0, skórzana podeszwa na mokrej i gładkiej
powierzchni (takiej jak ceramiczna dachówka albo lód)
może mieć COF w postaci
0,1 lub niższy. Dlatego
zapewnienie suchej nawierzchni przeznaczonej
do chodzenia oraz pracy,
jak również używanie
odpowiedniego obuwia
zwiększającego tarcie, jest odpowiedzią
Bezpieczeństwo
fot. Shutterstock
na zapobieganie poślizgnięciom, upadkom i ich
konsekwencjom. Oczywiście wysoki obcas, zużyta
podeszwa, podkute buty oraz podeszwy wykonane
ze skóry bądź podobnie gładkiego materiału stwarzają większe ryzyko poślizgnięć i upadków. Buty
z gumowymi kołkami (traperem) o miękkich podeszwach dostarczają wysoki współczynnik tarcia i są
polecane do pracy np. w rolnictwie.
W obszarach roboczych, gdzie powierzchnia
może być śliska, powinny być zastosowane szczególne środki ostrożności w postaci użycia antypoślizgowej farby lub materiału. Odkąd odkryto, że poziom COF od 0,4 do 0,5 jest najbardziej pożądany
dla bezpiecznego chodzenia oraz pracy, kładzie się
nacisk na to, aby przystosować powierzchnię w taki
sposób, aby obliczany współczynnik tarcia wynosił
nie mniej niż 50% tego wyniku. Pamiętajmy bowiem, że jeżeli powierzchnia robocza będzie bardzo
śliska, żadne obuwie nie jest w stanie dostarczyć
bezpiecznego COF.
POTKNIĘCIA I UPADKI
Następują wtedy, kiedy stopa, która rozpoczyna
krok, uderza nagle lub zahacza o przedmiot, co powoduje gwałtowne zatrzymanie. W rezultacie całe
ciało jest jak gdyby rzucone naprzód, wskutek czego następuje upadek. Niezauważona przeszkoda
tak mała jak 1 cm może spowodować potknięcie,
a w następstwie upadek osoby. To samo może
zdarzyć się podczas wchodzenia po schodach
– jedynie drobna różnica we wzroście częstotliwości
następujących po sobie kroków może spowodować
potknięcie i upadek.
KROKI I UPADKI
Zagrożenie upadkiem może być spowodowane
również przez nieodpowiednie stawianie kroków.
Szczególne niebezpieczeństwo stwarza sytuacja,
gdy noga prowadząca dotyka powierzchni wolniej
niż jest to oczekiwane. Takie wrażenie możemy
mieć wtedy, kiedy stąpając w ciemności, niespodziewanie natrafiamy na przeszkodę. Upadek wywołany w takich okolicznościach powoduje, że osoba,
tracąc równowagę, przechyla się do przodu. Innym
zachowaniem, które może być przyczyną upadku,
jest nieprawidłowe ułożenie stopy (podczas stawiania kroku) na zewnętrznej lub wewnętrznej stronie
przeszkody umiejscowionej wyżej niż podłoże.
W wyniku takiego działania osoba upada w przód
lub w bok.
CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ
DO SYTUACJI WYPADKOWEJ
Na zapobieganie wypadkom oraz lepszą ochronę szczególny wpływ mają zagospodarowanie
przestrzeni pracy oraz miejsca przeznaczone na
piesze poruszanie się ludzi. Ale nie tylko. Ważnym
czynnikiem jest również utrzymywanie w czystości
wyznaczonego miejsca oraz usuwanie przedmiotów
utrudniających swobodne poruszanie się. Jedną
z metod pozwalających zabezpieczyć teren jest
oznaczanie go żółtymi liniami, które pozwolą wyszczególnić wyznaczone ścieżki. Na tych obszarach
nigdy nie powinny znajdować się jakiekolwiek przeszkody. Dodatkowym czynnikiem mogącym zapobiec upadkom jest odpowiednie oświetlenie, które
zapewnia bardzo dobrą widoczność we wszystkich
warunkach pracy.
Problemy może stwarzać ciągłe przemieszczanie
się pracownika z pomieszczeń dobrze oświetlonych
do tych, w których panuje ciemność (i na odwrót).
Taka sytuacja powoduje tymczasowe oślepienie,
które może doprowadzić do upadku (niezauważenie
rozlanego oleju lub przeszkody stojącej na drodze).
Ograniczenie widoczności może również wynikać
z noszenia przez osoby za dużych przedmiotów.
Sytuacja ta stwarza szczególne niebezpieczeństwo,
kiedy rzeczy transportowane są po schodach.
ZACHOWANIA PROWADZĄCE
DO UPADKÓW
Nieodpowiednie zachowania mogą przede wszystkim powodować zwielokrotnienie wypadków w pracy. Jednym z nich jest noszenie niewłaściwego obuwia, jednak największe zagrożenie stwarzają zbyt
szybki chód oraz bieganie w celu dotarcia do celu
w krótszym czasie. W trakcie chodzenia w szybkim
tempie największa siła powstaje w momencie, kiedy pięta nogi prowadzącej uderza o ziemię, a pęd
o tej samej wartości odpycha nogę wznoszoną,
tym samym zmniejsza się czynnik COF. Taki sam
www.promotor.elamed.pl
33
Bezpieczeństwo
problem wywołują szybkie zmiany kierunku, w którym idziemy.
Inne sytuacje, które mogą doprowadzić do
poślizgnięcia się, potknięcia i upadku, to: noszenie okularów przeciwsłonecznych w miejscach
słabo oświetlonych, nietrzymanie się barierki przy
wchodzeniu lub schodzeniu po schodach oraz
nieuważne obserwowanie obszaru, po którym się
poruszamy. Te i inne zachowania, spowodowane
brakiem wiedzy, niecierpliwością, bądź też złe
przyzwyczajenia nabyte z poprzednich miejsc
pracy mogą prowadzić do urazów, a w najgorszym
wypadku nawet do śmierci pracowników.
Pamiętaj:
• Nie biegaj,
• Patrz, gdzie idziesz,
• Podczas chodzenia po schodach trzymaj się
poręczy,
• Gdy może występować ryzyko poślizgnięcia,
używaj obuwia z podeszwą antypoślizgową,
• Nie używaj okularów przeciwsłonecznych
w niedoświetlonych pomieszczeniach,
• Nie zostawiaj zbędnych przedmiotów na
drodze,
• Nie przenoś przedmiotów, które ograniczają
twoją widoczność.
PREWENCJA
Materiały antypoślizgowe
przed poślizgiem. Należy jednak pamiętać, że maty
zawierające ebonit tracą swoją przyczepność, gdy
są mokre.
Znaki i żółte linie
Stosowanie znaków ostrzegających przed możliwością upadku lub poślizgiem są zawsze pomocne
w miejscach, gdzie niebezpieczeństwo nie może
być zlikwidowane. Badania przeprowadzone przez
specjalistów z Uniwersytetu na Florydzie pokazują,
że zabawne ostrzeżenia umieszczane na znakach
są bardziej efektywne niż znaki informacyjne, np.
„Mokra podłoga – łyżwiarzu, nie poślizgnij się” jest
skuteczniejsze aniżeli „Uwaga, mokra podłoga”.
Żółte linie identyfikujące miejsca przeznaczone
do chodzenia i pracy spełniają swoje zadanie tylko
wtedy, gdy ich egzekwowanie jest przymusowe.
Oznaczenie danej powierzchni powinno sygnalizować, że żaden przedmiot nie może znajdować się
fot. Shutterstock
Aby zwiększyć współczynniki COF, a także zredukować ryzyko upadków i poślizgnięć, można pokryć
odpowiednie podłoża metalowe oraz drewniane
specjalną warstwą szorstkiego antypoślizgowego
materiału. Wiele z tych produktów w zastosowaniu
przypomina malowanie farbą, inne trzeba nanosić
na powierzchnię kielnią. Te drugie mają również
właściwości olejoodporne, tłuszczoodporne, wodoodporne, jak również chronią nawierzchnię przed
innymi chemikaliami. Firmy mają w swojej ofercie
wiele produktów, dlatego ważne jest, aby dobrać
odpowiedni do swoich potrzeb.
Innymi sposobami na zwiększenie bezpieczeństwa pracowników są antypoślizgowe pasy i rolki
umieszczane jako bieżniki na rampach, schodach
oraz innych powierzchniach roboczych. Skutecznym zastosowaniem wydają się również gumowe
i kauczukowe maty. Są długotrwałe i odznaczają
się dobrą przyczepnością, zapewniając ochronę
W USA ponad milion ludzi uległo wypadkowi w wyniku poślizgnięcia, potknięcia lub upadku
34 Promotor 7-8/08
Bezpieczeństwo
Szara statystyka
W Stanach Zjednoczonych w 1999 r. ponad milion ludzi uległo wypadkowi w wyniku poślizgnięcia, potknięcia lub upadku, a ponad 17 tys. Amerykanów zmarło na skutek odniesionych obrażeń.
Obliczono, że 15% z 3,8 milionów zgłoszonych wypadków w pracy jest spowodowana właśnie tymi
czynnikami.
Przeciętny bezpośredni koszt, jaki ponosi firma poprzez wypłacanie gratyfikacji pracownikom niezdolnym do pracy, to 28 tys. dolarów. Szacuje się, że wszystkie obciążenia z tego tytułu są znacznie wyższe
i wynoszą nawet 46 tys. dolarów. W przypadku śmierci zatrudnionego w miejscu pracy liczba straty
wzrasta do 940 tys. dolarów. Dlatego tak ważne jest, aby unikać wypadków wywołanych poślizgnięciem,
upadkiem czy potknięciem.
Na Florydzie (USA) przeprowadzono gruntowną analizę wypadków doznanych podczas prac rolnych.
Upadki stanowiły 25% urazów powodujących całkowitą niezdolność do pracy.
Wyróżniono upadki z wysokości (17%) oraz upadki na tym samym poziomie (8%). 32% spośród wszystkich zdarzeń to upadki z drabiny, 25% to upadki przy schodzeniu lub wchodzeniu do samochodów
i innych pojazdów.
Do najczęściej zgłaszanych urazów, w wyniku wypadku, należały: uszkodzenia pleców, urazy stawów,
nadgarstków, łokci, ramion oraz kolan i bioder. Diagnozy stawiane przez lekarzy obejmowały najczęściej
schorzenia typu: zwichnięcia, skręcenia i złamania, pozostałymi skutkami upadków były stłuczenia.
na tej przestrzeni, a jeśli jednak tak jest, powinien
zostać natychmiast usunięty.
Naucz się, jak bezpiecznie upadać!
fot. Shutterstock
Naszym celem naturalnie jest nie upadać i nie potykać się, jednak możliwość takiego zajścia zawsze
istnieje. Jest jednak kilka sposobów, które pozwolą
zmniejszyć ryzyko obrażeń po upadku:
• upadając, odwróć głowę, schowaj podbródek
i wysuń rękę w taki sposób, aby ochronić te części
ciała – lepiej upaść na rękę niż uszkodzić głowę,
• podczas spadania obróć się tak, aby nie upaść
na plecy, tylko na pośladki,
• chroń nadgarstki, łokcie i kolana, nie próbuj
rozbić nimi żadnej przeszkody; podczas spada-
36 Promotor 7-8/08
nia przedmioty stają się o wiele twardsze niż są
w rzeczywistości, dlatego też staraj się rozłożyć
ciężar swojego ciała na większej powierzchni.
WIĘCEJ NA TEMAT BUTÓW
Najważniejszym zabezpieczeniem przed potknięciami i poślizgnięciami są buty odpowiednio dobrane do wykonywanej pracy oraz do warunków
panujących w środowisku pracowniczym. Przede
wszystkim ochronne buty powinny się wyróżniać:
– antypoślizgową podeszwą oraz obcasem,
– noskami odpornymi na uszkodzenia,
– dobrą ochroną kostki przed skręceniami.
‰
Tłumaczenie: Magdalena Łyp