ETPC - Europejski Trybunał Praw Człowieka

ETPC - Europejski Trybunał Praw Człowieka orzecznictwo, siedziba, kompetencje i historia
Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu jest organem
powołanym na podstawie Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności – po to, by wykonywać jej założenia. Ma więc
za zadanie kontrolę państw-sygnatariuszy w zakresie realizacji
artykułów Konwencji oraz szeroko pojętego przestrzegania praw
człowieka.
ETPC powstał w roku 1998, będąc połączeniem Trybunału Praw
Człowieka i Europejskiej Komisji Praw Człowieka. Dla urealnienia
bezstronności Trybunał ten jest jedynie organem Konwencji, nie zaś
Rady Europy, mimo iż konwencja, na podstawie której istnieje, jest
jednym z najważniejszych dokumentów Rady.
Ponieważ wszystkie kompetencje i funkcje tego europejskiego organu
sądowniczego wynikają z EKPC z roku 1953 oraz jej czternastu
protokołów dodatkowych, głównym jego zadaniem jest analizowanie,
interpretowanie i rozstrzyganie w zgodzie z jej założeniami spraw
napływających od osób poszkodowanych.
Aktualnie Europejski Trybunał Praw Człowieka posiada 47 sędziów
(konwencja stanowi, że każdy sygnatariusz wyznacza jednego
sędziego), którzy muszą być moralnie nienaganni i posiadać status
wybitnych znawców prawa międzynarodowego. Każdy z nich wystąpić
może w roli: członka Trybunału (sędzia uczestniczący w którejś z form
organizacyjnych), sędziego-sprawozdawcy (przygotowującego sprawy
do rozpatrzenia) lub sędziego narodowego (rozpatrującego sprawy
przeciw własnemu państwu).
W zależności od rodzaju i rangi sprawy obrady toczą się w różnych
formach pod względem organizacji. Sędzia zasiadający jednoosobowo
– to przedstawiciel Trybunału, który zajmuje się sprawdzeniem
poszczególnych skarg w kontekście dopuszczalności. Komitet
Trybunału to trzech sędziów, orzekający w sprawach prostych,
merytorycznych i już niemal rozstrzygniętych. Izba Trybunału –
podstawowa forma organizacyjna w ETPC – składa się z siedmiu
sędziów wyznaczonych do rozpatrywania sprawy. Panel Wielkiej izby to
pięcioosobowa grupa decydująca o przyjęciu przez Wielką Izbę
odwołania. Wielka Izba Trybunału to z kolei siedemnastu sędziów,
rozpatrujących sprawy skomplikowane oraz ewentualne odwołania.
Największą natomiast strukturą jest Zgromadzenie Plenarne Trybunału,
na którym zjawiają się wszyscy sędziowie, nie zajmują się jednak
skargami, a jedynie sprawami organizacyjnymi.
Jednostka poszkodowana, przynależąca do któregoś z sygnatariuszy
może złożyć swoją skargę na dwa sposoby. Po pierwsze,
państwo-sygnatariusz może złożyć przeciw innemu krajowy „skargę
międzypaństwową”. Po drugie, pojedyncze osoby, grupy lub
organizacje mogą złożyć „skargę indywidualną”. By jednak sprawę
można było w ogóle rozpatrzeć, musi ona spełnić szereg wymogów,
ujętych w Konwencji Europejskiej.
Trybunał musi być bezstronny i przy użyciu praw zawartych w
Konwencji doprowadzić do sprawiedliwego wyniku. Jeśli zatem jakaś
sprawa jest rozpatrywana, pierwszym etapem są negocjacje, w trakcie
których strony mogą dość do porozumienia polubownego. Nieudana
próba ugody powoduje rozpoczęcie działań merytorycznych Trybunału,
czyli – dogłębne zbadanie sprawy, czego następstwem będzie wyrok.
Oczywiście, w zgodzie z artykułem 13. Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności występuje wówczas możliwość
odwołania się od wyroku.