Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie

Transkrypt

Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim na lata 2015 - 2017
Projekt: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni, tel. (14) 611-97-40
Strona 1
Załącznik
do Uchwały Nr ……………./2015
Rady Powiatu w Bochni
z dnia ………….. 2015 r.
Program Działań
na rzecz Osób Niepełnosprawnych
na lata 2015 - 2017
Bochnia, marzec 2015 r.
Strona 2
Osoby niepełnosprawne
czasami potrzebują więcej wsparcia od społeczności lokalnej,
aby móc osiągnąć takie same warunki życia jak inni obywatele.
Takiego wsparcia nie można w żadnym przypadku traktować jako przywileju
– jest ono prawem człowieka.1
Wstęp
Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim na lata
2015-2017 jest dokumentem służącym realizacji polityki społecznej Powiatu Bocheńskiego
prowadzonej dla mieszkańców, szczególnie dla osób niepełnosprawnych. Wskazuje on
szczególne cele i wybrane kierunki działań w zakresie rehabilitacji społecznej, rehabilitacji
zawodowej, zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych.
Celem głównym Programu jest planowe i zorganizowane dążenie do wspierania osób,
rodzin i społeczności powiatu w zaradzeniu trudnościom wynikającym z doświadczenia
niepełnosprawności.
Program powstał w okresie od listopada 2014 r. do marca 2015 r. dzięki zaangażowaniu
mieszkańców, w tym osób niepełnosprawnych, klientów i pracowników instytucji pomocy
społecznej oraz działaczy organizacji pozarządowych i kadry niektórych przedsiębiorstw, którzy
podzielili się ekspercką opinią wyrażoną w kwestionariuszach badawczych przygotowanych przez
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Powstanie programu opierało się na interdyscyplinarnej
współpracy partnerów z sektora publicznego i prywatnego, władz i administracji powiatowej,
instytucji gminnych, pomocy społecznej oraz organizacji pozarządowych poprzez konsultacje lub
sprawozdania i raporty. W toku pracy nad programem dokonano przeglądu dotychczasowych
działań zrealizowanych lokalnie dla społeczności powiatu w oparciu o inwentaryzację zasobów,
analizę i opracowanie aktualnych potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych.
Do opracowania Programu wykorzystano źródła w formie obowiązujących aktów prawa,
publikacji fachowych, sprawozdań instytucji lokalnych, danych statystycznych GUS, raportów,
ankiet, diagnoz o zasięgu lokalnym i wojewódzkim. Opracowania Programu dokonali pracownicy
Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni. Ostateczna weryfikacja i konsultacje
społeczne odbyły w kwietniu 2015 r.
1
Agenda 22 – Władze Lokalne – Wytyczne w zakresie planowania polityki wobec osób niepełnosprawnych, Tłumaczenie
dokumentu pt. „Agenda 22 – Wytyczne dla władz lokalnych w zakresie planowania polityki wobec osób niepełnosprawnych”
zostało wykonane za zgodą Szwedzkiej Federacji Osób Niepełnosprawnych. Wszelkie prawa zastrzeżone, Urząd Miasta Gdyni.
Strona 3
Rozdział I
Niepełnosprawność
i system rehabilitacji w Polsce
Strona 4
Definicje
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjmuje, że do osób niepełnosprawnych
zaliczają się osoby z długotrwałą obniżoną sprawnością fizyczną, umysłową, intelektualną lub
sensoryczną, która w interakcji z różnymi barierami może ograniczać ich pełne i efektywne
uczestnictwo w życiu społecznym na równych zasadach z innymi obywatelami. 2
W Polsce stosowane są co najmniej dwie definicje dotyczące osób niepełnosprawnych.
Pierwsza to definicja wynikająca z przepisów prawa i dotyczy prawnej podstawy kwalifikacji do
grupy osób niepełnosprawnych. Natomiast druga, dużo szersza stosowana jest w statystyce
Głównego Urzędu Statystycznego.
Niepełnosprawność – w świetle ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych
z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności
powodującą niezdolność do pracy.3
Przyczyną powstania niepełnosprawności mogą być wady wrodzone, choroby zawodowe,
inne choroby oraz wypadki w pracy, w domu, komunikacyjne, itp. Schorzeniami powodującymi
niepełnosprawność są najczęściej choroby narządu ruchu, uszkodzenia i choroby narządu
wzroku i słuchu, schorzenia układu krążenia, psychiczne, neurologiczne i inne. Osoby
niepełnosprawne stanowią grupę zróżnicowaną zarówno pod względem stopnia i rodzaju
niepełnosprawności, jak i miejsca zamieszkania, wieku, wykształcenia, sytuacji na rynku pracy
i innych cech społeczno-demograficznych.4
Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności:
1) znaczny stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną sprawność
organizmu, jest niezdolna do pracy albo jest zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy
chronionej i wymaga w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki
i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
2) umiarkowany stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną
sprawność organizmu, jest niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach
pracy chronionej lub wymaga czasowej lub częściowej pomocy w celu pełnienia ról
społecznych;
3) lekki stopień niepełnosprawności to stan, w którym osoba ma naruszoną sprawność
organizmu powodującą w sposób istotny obniżoną zdolność do wykonywania pracy,
w porównaniu do zdolności jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach
zawodowych, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się
rekompensować przy pomocy przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych lub
środków technicznych.
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają
naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12
miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu,
powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie
w danym wieku.5
Orzeczenia o niepełnosprawności są wydawane przez Powiatowe i Wojewódzkie Zespołu
ds. Orzekania o Niepełnosprawności i służą celom poza rentowym.
Orzeczenia powiatowego zespołu, poza ustaleniem niepełnosprawności lub stopnia
niepełnosprawności, zawierają wskazania dotyczące w szczególności:
1) odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby;
2) szkolenia, w tym specjalistycznego;
2
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS Warszawa, 2011 r.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U.
z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
4
Wojewódzki Program dotyczący wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu
społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych w województwie małopolskim na
lata 2007 - 2013
5
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U.
z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
3
Strona 5
3) zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej;
4) uczestnictwa w terapii zajęciowej;
5) konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce
techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby;
6) korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co
rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych
i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje
pozarządowe oraz inne placówki;
7) konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie
ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;
8) konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego
leczenia, rehabilitacji i edukacji;
9) spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w Prawie o ruchu
drogowym
Obok w/w orzecznictwa o niepełnosprawności funkcjonuje dla celów rentowych,
orzecznictwo o niezdolności do pracy, a także orzecznictwo o niezdolności do pracy
w gospodarstwie rolnym.
Orzecznictwo o niezdolności do pracy prowadzą lekarze orzecznicy oraz komisje
lekarskie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, natomiast lekarz rzeczoznawca Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego orzeka o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy osób
w gospodarstwie rolnym.
Niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do
pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności
do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła
zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest
osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych
kwalifikacji. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu
powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb życiowych, orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.6
Do 1998 r. istniały Komisje Inwalidztwa i Zatrudnienia (KIZ-y), które zaliczały osoby
niepełnosprawne do jednej z trzech grup inwalidów:
1) I grupy - jest równoznaczna ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
2) II grupy - jest równoznaczna z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
3) III grupy - jest równoznaczna z lekkim stopniem niepełnosprawności.
W słowniku pojęć stosowanych w statystyce publicznej Głównego Urzędu Statystycznego
(GUS), nie figuruje termin osoba niepełnosprawna czy też niepełnosprawny. W poszczególnych
badaniach oraz powszechnym spisie ludności przyjmuje się różne, adekwatne do celu badania,
definicje. Szeroką definicję osoby niepełnosprawnej GUS stosuje w spisie powszechnym,
rozróżniając niepełnosprawność prawną, czyli poświadczoną orzeczeniem wydanym przez
uprawniony do tego organ oraz niepełnosprawność biologiczną.
Do osób niepełnosprawnych biologicznie zalicza się osoby deklarujące posiadanie
całkowitych lub poważnych ograniczeń w wykonywaniu określonych czynności (podstawowych
dla swojego wieku, takich jak: samoobsługa, zabawa, nauka, praca etc.) lecz nieposiadające
żadnego orzeczenia. Natomiast w Badaniu Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), także
prowadzonym przez GUS, ze względu na specyfikę przedmiotu badania, do osób
niepełnosprawnych zalicza się jedynie osoby w wieku 16 lat i więcej, które mają przyznane
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności lub niezdolności do pracy. Z kolei w przypadku badania
Stan Zdrowia Ludności Polski (również realizowanego przez GUS), podstawowe dane są
dostępne zarówno dla osób niepełnosprawnych prawnie jak i biologicznie, według kryterium
powszechnego spisu ludności, a także według metodologii Eurostatu (co jest przydatne przy
porównaniach krajów członkowskich Unii Europejskiej).7
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności
organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych
6
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Wykluczenie społeczne w Małopolsce. Strategie przeciwdziałania. Osoby niepełnosprawne. ROPS, Małopolskie
Obserwatorium Polityki Społecznej, Kraków 2013
7
Strona 6
i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie osób
niepełnosprawnych, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji
społecznej.8
Rehabilitacja lecznicza to kompleksowe postępowanie, które ma na celu przywrócenie pełnej
lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy
i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym, czyli poprawę
jakości życia.9 Rehabilitacja lecznicza w rozumieniu świadczeń gwarantowanych pacjentom
w ramach ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia może być realizowana przez
podmioty publiczne i niepubliczne w następujących warunkach10:
a) ambulatoryjnych – świadczenia udzielane pacjentom poruszającym się
samodzielnie, którzy wymagają rehabilitacji lub fizjoterapii;
b) domowych – świadczenia udzielane pacjentom, którzy wymagają rehabilitacji lub
fizjoterapii, ale nie poruszają się samodzielnie;
c) ośrodka lub oddziału dziennego– świadczenia udzielane pacjentom, których stan
zdrowia nie pozwala na rehabilitację w warunkach ambulatoryjnych, lecz
wymagają całodobowego nadzoru medycznego;
d) stacjonarnych – świadczenia udzielane pacjentom, którzy ze względu na
kontynuację leczenia wymagają kompleksowych świadczeń rehabilitacyjnych oraz
całodobowego nadzoru lekarskiego i pielęgniarskiego.
Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwianie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa
w życiu społecznym, jest realizowana przede wszystkim przez:
1) wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby
niepełnosprawnej;
2) wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych;
3) likwidację barier, w szczególności architektonicznych, urbanistycznych, transportowych,
technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji;
4) kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji
z osobami niepełnosprawnymi.11
Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania
odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwieni jej korzystania
z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy. Do realizacji celu
rehabilitacji zawodowej niezbędne jest:
1) dokonanie oceny zdolności do pracy, w szczególności przez:
a. przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych umożliwiających
określenie sprawności fizycznej, psychicznej i umysłowej do wykonywania
zawodu oraz ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności,
b. ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań;
2) prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy oraz
umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia;
3) przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia;
4) dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie;
5) określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy,
a w razie potrzeby – przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, sprzętu
rehabilitacyjnego itp. 12
Niepełnosprawność nie jest czynnikiem wykluczającym z rynku pracy, a niekiedy
jest traktowana przez pracodawców jako atut. Dotyczy to przede wszystkim osób o lekkim lub
8
Art. 7.1. Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
(t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
9
www.nfz-krakow.pl/stronadlapacjenta, marzec 2015 r.
10
www.mz.gov.pl/leczenie/rehabilitacja-lecznicza, marzec 2015 r.
11
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, (t.j. Dz.
U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
12
Tamże
Strona 7
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. W przypadku tych, u których orzeczono stopień
znaczny, znalezienie zatrudnienia jest dużo trudniejsze. 13
Zachęty dla pracodawców wynikające z ustawy o rehabilitacji powinny skłaniać do
zatrudniania osób niepełnosprawnych. Pracodawcy w Polsce mają szczególne obowiązki
i uprawnienia w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. Większość
pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu
pracy jest obowiązana dokonywać miesięcznych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych, w wysokości kwoty stanowiącej iloczyn 40,65% przeciętnego
wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem
zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6%
a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Z powyższych wpłat zwolnieni są
pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6%.14
Pracownikom posiadającym orzeczenie
o niepełnosprawności przysługuje:
 Uprawnienie do dodatkowej przerwy
w pracy
 Prawo do dodatkowego urlopu
wypoczynkowego
 Prawo do korzystania ze zwolnienia od
pracy
 Racjonalne usprawnienia polegające
na przeprowadzeniu koniecznych
w konkretnej sytuacji zmian lub
dostosowań do szczególnych,
zgłoszonych pracodawcy potrzeb
wynikających z niepełnosprawności
danej osoby, np. przystosowanie
pomieszczenia (likwidacja barier
architektonicznych), odpowiednie
wyposażenie (np. sprzęt biurowy
sterowany głosem – ułatwienie dla
osób niewidomych, umożliwienie
skorzystania z alternatywnych form
komunikacji – zatrudnienie tłumacza
języka migowego), jak również
ustaleniu czasu pracy, podziału zadań
lub oferty kształceniowej lub
integracyjnej w zależności od rodzaju
niepełnosprawności i zgłoszonych
potrzeb 15
Uprawnienia pracodawców zatrudniających
osobę niepełnosprawną mogą obejmować :
 Miesięczne dofinansowanie do
wynagrodzenia pracownika
niepełnosprawnego
 Zwrot kosztów przystosowania
stanowiska pracy
 Zwrot kosztów wyposażenia
stanowiska pracy osoby
niepełnosprawnej
 Zwrot kosztów szkolenia pracownika
niepełnosprawnego
 Zwrot kosztów zatrudnienia pracownika
pomagającego pracownikowi
niepełnosprawnemu w pracy
 Zwolnienie z wpłat na PFRON16
Osoby niepełnosprawne mogą podejmować i prowadzić działalność gospodarczą lub rolniczą,
korzystając ze wsparcia w formie:
a) Przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo wniesienie
wkładu do spółdzielni socjalnej
b) Dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego
c) Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne:
 Osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą
13
Aktywizacja zawodowa i integracja społeczna. Rynek pracy w Małopolsce 2013, WUP w Krakowie, Kraków 2014 r.
Art. 21 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
15
www.niepelnosprawni.gov.pl, marzec 2015 r.
16
www.niepelnosprawni.gov.pl, marzec 2015 r.
14
Strona 8

Niepełnosprawni rolnicy lub rolnicy zobowiązani do opłacania składek za
niepełnosprawnego domownika
Zakład pracy chronionej, to status, który mogą uzyskać pracodawcy prowadzący działalność
gospodarczą przez okres co najmniej 12 miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników
w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźniki zatrudnienia osób
niepełnosprawnych, przez okres co najmniej 6 miesięcy na poziomie:
a) co najmniej 50 %, a w tym co najmniej 20 % ogółu zatrudnionych stanowią osoby
zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, albo
b) co najmniej 30% niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo
zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Zakłady pracy chronionej korzystają z przywilejów w zamian za określone obowiązki.
Pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia określonej liczby osób niepełnosprawnych oraz
zapewnienia im odpowiednich warunków pracy, rehabilitacji zawodowej, społecznej i opieki
medycznej w miejscu pracy. W zamian otrzymuje ulgi i zwolnienia podatkowe oraz pomoc ze
środków PFRON, które powinny rekompensować dodatkowe koszty pracodawcy wynikające
z zatrudnienia i rehabilitacji tych osób. Zakłady pracy chronionej są zobowiązane do tworzenia
zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych ze środków uzyskanych z ulg,
zwolnień podatkowych i innych preferencji finansowych. Środki z funduszu rehabilitacji
przeznaczane są dla osób niepełnosprawnych, między innymi na poradnictwo zawodowe
i szkolenia, opiekę medyczną i rehabilitację, bazę rehabilitacyjną, pomoc indywidualną,
przygotowanie miejsc pracy, dodatkowe wynagrodzenia, dowozy do pracy.
Natomiast zakłady aktywności zawodowej, w odróżnieniu od zakładów pracy chronionej,
funkcjonują według zasady non profit. Powiat, gmina oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna
organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób
niepełnosprawnych, może utworzyć wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostkę i uzyskać
dla tej jednostki status zakładu aktywności zawodowej po spełnieniu wymogów przewidzianych
w ustawie. Zakłady aktywności zawodowej tworzy się w celu zatrudnienia osób
niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, a także poprzez
rehabilitację zawodową i społeczną, przygotowania ich do życia w otwartym środowisku oraz
pomocy w realizacji pełnego, niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia w miarę ich
indywidualnych możliwości. Zakład aktywności zawodowej może funkcjonować zatrudniając
także osoby zaliczone do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono
autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną.17 Na terenie powiatu bocheńskiego nie
powstał i nie działa żaden zakład aktywności zawodowej. Decyzję w sprawie przyznania statusu
zakładu aktywności zawodowej i zakładu pracy chronionej wydaje wojewoda
Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej
osób niepełnosprawnych zalicza się uczestnictwo w:
1) warsztatach terapii zajęciowej (WTZ);
2) turnusach rehabilitacyjnych.
Warsztat Terapii Zajęciowej oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę
stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji
społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do
podjęcia zatrudnienia. Realizacja celów WTZ odbywa się przy zastosowaniu technik terapii
zajęciowej, zmierzających do rozwijania umiejętności wykonywania czynności życia codziennego
oraz zaradności osobistej a także psychofizycznych sprawności oraz podstawowych
i specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających uczestnictwo w szkoleniu
zawodowym albo podjęcie pracy.
Turnus rehabilitacyjny jest zorganizowaną formą aktywnej rehabilitacji połączonej z elementami
wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie
Art. 29 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
17
Strona 9
umiejętności społecznych uczestników, między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów
społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach
przewidzianych programem turnusu.
Turnus rehabilitacyjny należy odróżnić od lecznictwa uzdrowiskowego tj. działalności polegającej
na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków NFZ z zakresu lecznictwa
uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, która jest prowadzona w uzdrowisku przez
zakłady lecznictwa uzdrowiskowego albo poza uzdrowiskiem w szpitalach i sanatoriach.18
Wczesne wspomaganie rozwoju19 – dotyczy noworodków i dzieci zagrożonych
niepełnosprawnością, ma na celu pobudzanie i stymulowanie ruchowego, poznawczego,
emocjonalnego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia u niego niepełnosprawności do
czasu podjęcia nauki w szkole. Wczesne wspomaganie rozwoju jest to zintegrowany system
oddziaływań profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo – rehabilitacyjnych i terapeutyczno –
edukacyjnych, prowadzony przez interdyscyplinarny zespół specjalistów. Podmiotem wczesnego
wspomagania rozwoju jest rodzina z małym dzieckiem, u którego wykryto nieprawidłowości
w rozwoju psychoruchowym, m.in.: wcześniactwo, zaburzeń genetyczne, wady wrodzone,
uszkodzeń narządów zmysłów (wzrok, słuch), problemy neurologiczne, uszkodzenia lub
zaburzenia centralnego układu nerwowego, uszkodzenia lub zaburzenia aparatu ruchowego.
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka może dotyczyć rozwoju motorycznego, stymulacji
wielozmysłowej, rozwoju mowy i języka, orientacji i poruszania się w przestrzeni, usprawniania
widzenia, słuchu, umiejętności samoobsługi i funkcjonowania w środowisku.
Pomoc społeczna20 umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są
w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc
społeczna wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb
i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy
społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań
zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw,
starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie
gmin. Realizując zadania pomocy społecznej współpracują oni, na zasadzie partnerstwa,
z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami,
związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.
Przyczyny udzielania pomocy społecznej osobom i rodzinom wiążą się z problemami:
 ubóstwa;
 sieroctwa;
 bezdomności;
 bezrobocia;
 niepełnosprawności;
 długotrwałej lub ciężkiej choroby;
 przemocy w rodzinie; potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;
 potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
 bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
 trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status
uchodźcy,
 trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
 alkoholizmu lub narkomanii;
 zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
18
www.mz.gov.pl/leczenie/lecznictwo-uzdrowiskowe/definicja-uzdrowiska, marzec 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 roku w sprawie organizowania wczesnego
wspomagania rozwoju dzieci
20
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.
19
Strona 10
 klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Przykładowe formy pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych:
 Zasiłek stały
 Zasiłek okresowy
 Zasiłki celowe
 Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie
 Pomoc pieniężna na usamodzielnienie
 Praca socjalna
 Poradnictwo specjalistyczne
 Interwencja kryzysowa
 Pomoc w postaci schronienia, posiłku, odzieży
 Sprawienie pogrzebu
 Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
 Ośrodek wsparcia
 Rodzinny dom pomocy
 Mieszkanie chronione
 Dom pomocy społecznej
Organizacje pozarządowe są to jednostki niebędące jednostkami sektora finansów publicznych,
w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby
prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa
przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia.21 Nie zalicza się tu partii
politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych
i fundacji utworzonych przez partie polityczne. Organizacje pozarządowe działają w m.in.
w obszarze pomocy społecznej i integracji osób niepełnosprawnych w ramach ustawy
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.22 Jest to działalność społecznie użyteczna
i prowadzona w sferze zadań publicznych stąd ustawa nakłada obowiązek współpracy
administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi.
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2003 r., Nr 96, poz. 874 z
późn. zm.
22
Tamże
21
Strona 11
Osoby niepełnosprawne w Polsce.
Liczba Polaków posiadających orzeczenie o niepełnosprawności wynosi około 3 mln 132
tysiące, a łącznie z osobami niepełnosprawnymi biologicznie – 4 mln 697,5 tysiąca. Informacje te
pochodzą z Narodowego Spisu Ludności z 2011 r. i wskazują, że ogólna liczba osób
niepełnosprawnych w Polsce zmniejszyła się na przestrzeni dekady o 1 mln 318 tysięcy. Według
danych ze spisu powszechnego z 2002 roku niepełnosprawność prawna dotyczyła 4,5 miliona
osób, zatem na przestrzeni ostatniej dekady ich liczebność spadła prawie o 30%. Natomiast
o ponad połowę wzrosła liczba osób niepełnosprawnych wyłącznie biologicznie (nie
posiadających orzeczenia, ale odczuwających różnorakie ograniczenia).23 Ostatni narodowy spis
powszechny ludności, który odbył się w roku 2011, zawierał szerszy niż w 2002 r. moduł pytań
dotyczących stanu zdrowia oraz ewentualnej niepełnosprawności, ale informacje były zbierane na
zasadzie dobrowolności.
Osoby niepełnosprawne napotykają różne bariery utrudniające lub uniemożliwiające im
samodzielne, aktywne życie zgodne z ambicjami i predyspozycjami. Są to bariery o charakterze
zewnętrznym lub wewnętrznym, np. ograniczenia związane ze stanem zdrowia oraz deficytem
w obszarze kompetencji społecznych i zawodowych, bariery stwarzane przez świat społeczny
i materialny.24 Główną barierą utrudniającą osobom niepełnosprawnym pełne uczestnictwo
w życiu społecznym i zawodowym jest brak pełnej sprawności. Eliminacja barier dla
funkcjonowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie może polegać np. na zakupie
odpowiedniego oprogramowania do komputerów, specjalnych monitorów dla osób
niedowidzących, aparatów słuchowych, wózków inwalidzkich a także na odpowiednich
adaptacjach i dostosowaniach architektonicznych (podjazdy, windy, łazienki), jak również na
zapewnieniu transportu.25
Jedną z głównych przyczyn korzystania z pomocy społecznej w Polsce jest
niepełnosprawność. Większość osób niepełnosprawnych pozostaje w bierności zawodowej i nie
chce lub nie może podjąć żadnych działań związanych z powrotem na rynek pracy. Pomimo, iż
udział tej grupy w ogóle osób niepełnosprawnych systematycznie maleje to w 2013 osoby bierne
zawodowo w Małopolsce stanowiły aż 72,7% osób niepełnosprawnych. Taki stan rzeczy utrwala
m.in. obawa przed utratą otrzymywanych do tej pory świadczeń rentowych, która w opinii osób
niepełnosprawnych, może nastąpić w efekcie ich udziału w działaniach dotyczących aktywności
zawodowej. Udział niepełnosprawnych w ogólnej grupie aktywizowanych kształtuje się nadal na
poziomie nieco wyższym (5,4% w 2013 r.) niż odsetek, jaki niepełnosprawni stanowią w ogólnej
populacji bezrobotnych (5,1% - dane na koniec 2013 r.), co świadczy o tym, że osoby
niepełnosprawne w stosunkowo dużym stopniu, w porównaniu do innych grup bezrobotnych,
korzystały z różnych form wsparcia oferowanych przez powiatowe urzędy pracy. 26
W projektach aktywizacji zawodowej i integracji społecznej Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki realizowanych w okresie 2008-2013 pomoc uzyskało 17,5 tys. osób niepełnosprawnych,
czyli 12% ogółu uczestników tych projektów. Osoby niepełnosprawne znacznie częściej
uczestniczyły w projektach z zakresu integracji społecznej (21% ogółu uczestników) niż
w projektach ukierunkowanych głównie na aktywizację zawodową (6% ogółu uczestników).27
Najważniejszą cechą współczesnego podejścia do zagadnienia niepełnosprawności
jest uznawanie integracji społecznej za normatywny, docelowy stan określający
położenie osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Przy czym integracja społeczna jest
pojmowana wielowymiarowo, jako pełnoprawne uczestnictwo osób niepełnosprawnych
we wszystkich dziedzinach funkcjonowania społeczeństwa.28
Zasadniczym źródłem praw obywateli Polski w tym osób niepełnosprawnych jest
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej29 z dnia 2 kwietnia 1997 r. Osoby niepełnosprawne
zgodnie z art. 32 Konstytucji, jak wszyscy obywatele, mają fundamentalne prawo do równego
23
Wykluczenie społeczne w Małopolsce. Strategie przeciwdziałania. Osoby niepełnosprawne. ROPS, Małopolskie
Obserwatorium Polityki Społecznej, Kraków 2013 r.
24
Aktywizacja zawodowa i integracja społeczna. Rynek pracy w Małopolsce 2013, WUP w Krakowie, Kraków 2014 r.,
25
Tamże
26
Tamże
27
Tamże
28
Barbara Gąciarz, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych jako wyzwanie dla nauki i praktyki społecznej.
Wprowadzenie; w: STUDIA SOCJOLOGICZNE 2014, 2 (213)
29
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
Strona 12
traktowania. Konstytucja nakłada na władze publiczne, zgodnie z art. 68, obowiązek zapewnienia
szczególnej opieki zdrowotnej, a art. 69 Konstytucji RP obowiązek udzielania osobom
niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczeniu ich egzystencji, przysposobieniu do pracy
w drodze przeszkolenia zawodowego i pomocy w zakresie komunikacji społecznej pozwalającej
im żyć w społeczeństwie.
Według głównych praw i zasad Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 sierpnia 1997 r.
przyjął uchwałę nazwaną Kartą Praw Osób Niepełnosprawnych30 określającą wytyczne dla
polityki władz rządowych i samorządowych w dziedzinie rozwiązań dotyczących osób
niepełnosprawnych.
Karta podkreśla w szczególności prawo osób niepełnosprawnych do:
 dostępu do dóbr i usług umożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym,
 dostępu do leczenia i opieki medycznej, wczesnej diagnostyki, rehabilitacji i edukacji
leczniczej, a także do świadczeń zdrowotnych uwzględniających rodzaj i stopień
niepełnosprawności, w tym do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki
pomocnicze, sprzęt rehabilitacyjny,
 dostępu do wszechstronnej rehabilitacji mającej na celu adaptację społeczną,
 nauki w szkołach wspólnie ze swymi pełnosprawnymi rówieśnikami, jak również do
korzystania ze szkolnictwa specjalnego lub edukacji indywidualnej,
 pomocy psychologicznej, pedagogicznej i innej pomocy specjalistycznej umożliwiającej
rozwój, zdobycie lub podniesienie kwalifikacji ogólnych i zawodowych,
 pracy na otwartym rynku pracy zgodnie z kwalifikacjami, wykształceniem i możliwościami
oraz korzystania z doradztwa zawodowego i pośrednictwa, a gdy niepełnosprawność
i stan zdrowia tego wymaga - prawo do pracy w warunkach dostosowanych do potrzeb
niepełnosprawnych,
 zabezpieczenia społecznego uwzględniającego konieczność ponoszenia zwiększonych
kosztów wynikających z niepełnosprawności, jak również uwzględnienia tych kosztów
w systemie podatkowym,
 życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych, w tym: dostępu do urzędów,
punktów wyborczych i obiektów użyteczności publicznej, swobodnego przemieszczania
się i powszechnego korzystania ze środków transportu, dostępu do informacji, możliwości
komunikacji międzyludzkiej,
 posiadania samorządnej reprezentacji swego środowiska oraz do konsultowania z nim
wszelkich projektów aktów prawnych dotyczących osób niepełnosprawnych,
 pełnego uczestnictwa w życiu publicznym, społecznym, kulturalnym, artystycznym,
sportowym oraz rekreacji i turystyce odpowiednio do swych zainteresowań i potrzeb.
Obecnie dąży się do zapewnienia osobom niepełnosprawnym warunków do normalnego (takiego
samego jak w przypadku osób sprawnych) wypełniania przez nie ról społecznych obywatela,
pracownika, konsumenta.31
Rysunek nr 1. Obrazuje obszary włączenia społecznego osób niepełnosprawnych.32
30
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, MP z 1997 r. Nr
50, poz. 474 i 475
31
Barbara Gąciarz, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych jako wyzwanie dla nauki i praktyki społecznej.
Strona 13
Aktualna Informacja Rządu o działaniach podejmowanych w 2013 roku na rzecz realizacji
postanowień uchwały Sejmu z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych
podsumowuje działania państwa podjęte m.in. w zakresie wsparcia osób niepełnosprawnych na
rynku pracy, edukacji oraz dostępu do urzędów i obiektów użyteczności publicznej.
Zgodnie z Informacją Rządu w 2013 r. osób niepełnosprawnych od 16 roku życia było
w Polsce 3.332 tys., w tym 578 tys. aktywnych zawodowo. Ich zatrudnienie wzrosło z 20,8 proc.
w 2008 r. do 22,6 proc. w 2013 r. Dokument wskazuje na spadek liczby osób niepełnosprawnych
w wieku produkcyjnym z 2 mln w latach 2009-2012 do 1,6 mln w roku 2013. W latach 2008-2013
odnotowano wzrost o 81 proc. liczby dzieci niepełnosprawnych objętych wczesnym
wspomaganiem rozwoju w ogólnodostępnych przedszkolach specjalnych oraz integracyjnych.
Poprawa zaszła też w obszarze edukacji osób posiadających aktualne orzeczenie
o niepełnosprawności. Liczba niepełnosprawnych z wykształceniem wyższym wzrosła z 6,1 proc.
w 2008 r. do 7,7 proc. w 2013 r., średnim – z 18,4 proc. w 2008 r. do 20,2 proc. w 2013 r. oraz
zasadniczym zawodowym – z 29,3 proc. w 2008 r. do 31,5 proc. w 2013 r. Wzrosło zatrudnienie
z 20,8 proc. w 2008 r. do 22,6 proc. w 2013 r. Zgodnie z Informacją w ramach działań mających
na celu poprawę i usprawnienie zaopatrzenia osób niepełnosprawnych w wyroby medyczne
finansowane ze środków publicznych m.in. podwyższono limity finansowania większości tych
wyrobów oraz wprowadzono do katalogu refundowanych wyrobów medycznych nowe pozycje.33
Realizacja zadań dofinansowanych ze środków PFRON w 2014 roku przez samorządy
powiatowe w Polsce kształtuje się następująco:
L.p.
Nazwa zadania
Liczba
powiatów
realizujący
ch zadania
Kwota
[zł]
%
Liczba
podmiot
ów/umó
w
%
wydatków
ogółem
1
Zwrot kosztów
przystosowania stanowisk
pracy art.26
0
0,00%
0
0
0,00%
2
Zwrot kosztów wyposażenia
stanowisk pracy art.26e
246
64,74%
35 823 460
1 060
5,04%
3
w tym: w zakładach pracy
chronionej
40
10,53%
3 057 779
89
0,43%
4
Zwrot kosztów zatrudnienia
pracowników pomagających
pracownikowi
21
art.26d
5,53%
381 553
161
0,05%
5
chronionej
7
1,84%
268 346
102
0,04%
6
Zwrot wydatków na
instrumenty i usługi rynku
pracy dla osób
niepełnosprawnych
poszukujących pracy i nie
pozostających w
zatrudnieniu art.11
267
70,26%
10 953 464
2 518
1,54%
32
Źródło: Barbara Gąciarz, Integracja społeczna osób niepełnosprawnych jako wyzwanie dla nauki i praktyki społecznej.
33
www.sejm24.pl/informacja-rzadu-dotyczaca-pomocy-niepelnosprawnym, marzec 2015 r.
Strona 14
L.p.
Nazwa zadania
Liczba
powiatów
realizujący
ch zadania
Kwota
[zł]
%
Liczba
podmiot
ów/umó
w
%
wydatków
ogółem
7
Jednorazowe
dofinansowanie rozpoczęcia
działalności gospodarczej,
rolniczej lub wniesienie
wkładu do spółdzielni
socjalnej art.12a
211
55,53%
23 172 995
711
3,26%
8
Dofinansowanie do
oprocentowania kredytu
bankowego art.13
12
3,16%
88 958
25
0,01%
9
Finansowanie szkoleń
organizowanych przez
kierownika powiatowego
urzędu pracy art.40
113
29,74%
1 168 140
672
0,16%
10
Zwrot kosztów szkoleń
organizowanych przez
pracodawcę art.41
2
0,53%
18 241
15
0,00%
11
chronionej
1
0,26%
15 000
12
0,00%
12
Razem rehabilitacja
zawodowa
X
X
71 606 811
X
10,08%
13
Dofinansowanie turnusów
rehabilitacyjnych art.35a
ust.1 pkt 7 lit.a
368
96,84%
60 254 722
72 726
8,48%
14
w tym: dzieci i młodzież
niepełnosprawna wraz z
opiekunami
363
95,53%
18 555 295
22 557
2,61%
15
Dofinansowanie likwidacji
barier architektonicznych, w
komunikowaniu się i
372
technicznych na wnioski
indywidualnych osób art.35a
ust.1 pkt 7 lit.d
97,89%
56 832 203
17 478
8,00%
16
niepełnosprawna
87,11%
8 802 146
3 134
1,24%
17
Dofinansowanie
zaopatrzenia w sprzęt
rehabilitacyjny, przedmioty
ortopedyczne i środki
pomocnicze przyznawane
380
osobom niepełnosprawnym
na podstawie odrębnych
przepisów art.35a ust.1 pkt 7
lit.c
100,00%
138 284 251
191 563
19,46%
18
niepełnosprawna
100,00%
24 937 520
21 061
3,51%
331
380
Strona 15
L.p.
Nazwa zadania
Liczba
powiatów
realizujący
ch zadania
Kwota
[zł]
%
Liczba
podmiot
ów/umó
w
%
wydatków
ogółem
19
Dofinansowanie sportu,
kultury, rekreacji i turystyki
art.35a ust.1 pkt 7 lit.b
304
80,00%
9 539 557
192 622
1,34%
20
niepełnosprawna
236
62,11%
1 868 548
38 192
0,26%
21
Dofinansowanie usług
tłumacza języka migowego
lub tłumacza – przewodnika
art. 35a ust.1 pkt 7 lit.f
12
3,16%
169 125
49
0,02%
22
Koszty tworzenia warsztatów
terapii zajęciowej art.35a ust. 6
1 pkt 8 - ogółem
1,58%
6 492 493
6
X
23
w tym: dofinansowanie ze
środków PFRON
1,32%
220 106
5
0,03%
24
Koszty działania warsztatów
terapii zajęciowej art.35a ust. 356
1 pkt 8 - ogółem
93,68%
415 277 689
691
X
25
w tym: dofinansowanie ze
środków PFRON
356
93,68%
369 321 114
689
51,96%
26
Dofinansowanie
zaopatrzenia w sprzęt
rehabilitacyjny dla osób
prawnych i jednostek
organizacyjnych nie
posiadających osobowości
prawnej art.35a ust.4
39
10,26%
280 412
51
0,04%
27
w tym: dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej
18
4,74%
119 209
22
0,02%
28
Zadania zlecane fundacjom
oraz organizacjom
pozarządowym art.36 ust.4
55
14,47%
4 207 847
256
0,59%
29
Razem rehabilitacja
społeczna
X
X
639 109 337
X
89,92%
5
Strona 16
Rozdział II
Powiat Bocheński
i wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych
Strona 17
Położenie
Powiat bocheński leży w środkowej części województwa małopolskiego, pomiędzy Krakowem
a Tarnowem. Od zachodu graniczy z powiatem wielickim, a na krótkich odcinkach także
z krakowskim i myślenickim. Z południowej strony sąsiaduje z powiatem limanowskim, od
wschodu z brzeskim, a na północy z proszowickim. Obejmuje obszar 649 [km2]34 Do powiatu
bocheńskiego należy dziewięć gmin: gmina miejska Bochnia, gmina miejsko-wiejska Nowy
Wiśnicz oraz gminy wiejskie: Bochnia, Drwinia, Lipnica Murowana, Łapanów, Rzezawa, Trzciana
i Żegocina. Na jego terenie znajduje się 101 sołectw, 105 miejscowości, w tym 103 wiejskie.35
Źródło: www.zasoby-ludzkie.wup-krakow.pl/powiat-2-powiat_bochenski
Ludność
Liczba mieszkańców powiatu bocheńskiego wynosi 10476536 tj. więcej o 140837 mieszkańców
w stosunku do 2011 r. i o 706638 mieszkańców więcej w stosunku do 2002 r.
Przyrost naturalny w powiecie bocheńskim na przestrzeni lat 2007-2012 był dodatni. Dynamika
wzrostu liczby ludności w powiecie ma tendencję wzrostową, a w roku 2010 odnotowano jej
największe nasilenie na poziomie 1,03%. Na przestrzeni lat 2007 - 2012 liczba ludności wzrosła
o 3200 osób, dynamika liczby ludności powiatu wzrosła od 0,39% w roku 2007 do 0,52% w roku
2012.39
Prognoza ludności dla powiatów małopolski na lata 2010-2020 wskazuje na rozszerzanie
się podstawy piramidy wieku we wszystkich powiatach.40 Jest to ogólna, występująca w Polsce
tendencja, będąca odzwierciedleniem – obserwowanego od 2002 roku – wzrostu liczby urodzeń.
Jest to rezultat zachowań prokreacyjnych dwóch populacji. Jedną z nich są generacje wyżu
demograficznego z początku lat osiemdziesiątych, które współcześnie osiągają wiek
charakteryzujący się najwyższą płodnością, mierzoną liczbą urodzeń żywych przypadających na
1000 kobiet. Jest to wiek 20 – 24 lata oraz 25 – 29 lat. Drugą populację stanowią osoby, które na
34
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., GUS
www.zasoby-ludzkie.wup-krakow.pl/powiat-2-powiat_bochenski, marzec 2015 r.
36
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., tabl. 2 Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast
na prawach powiatu, GUS, Warszawa 2014 r.
37
Statystyczne Vademecum Samorządowca 2011 r., Powiat Bocheński, GUS w Krakowie
38
NSP Ludności i Mieszkań. Powszechny Spis Rolny, Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno – ekonomiczna.
Województwo Małopolskie, GUS 2002
39
40
Prof. UEK dr hab. J. Kurkiewicz, dr E. Soja, mgr O. Knapik, Prognoza ludności dla powiatów małopolski na lata 2010-2020,
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, ekspertyza na zlecenie Urz. Marszałkowskiego, Kraków 2010 r.
35
Strona 18
początku lat dziewięćdziesiątych rozpoczynały karierę edukacyjną i zawodową odkładając
małżeństwo i macierzyństwo. Na początku XXI wieku pojawiła się rekompensata tych
odroczonych urodzeń.41
W strukturze wiekowej ludności powiatu bocheńskiego najliczniejszą populację, stanowią
osoby w wieku od 20 do 34 roku życia, najmniej liczni są mieszkańcy w przedziałach wiekowych
powyżej 70 lat. Dokonując analizy porównawczej w strukturze wiekowej w okresie pięcioletnim,
w latach 2008 - 2012 zaobserwowano zmniejszenie populacji osób w wieku od 10 do 24 lat
(łącznie o 2327 osób), od 45 do 54 roku życia (o 425 osób) oraz od 70 do 74 roku życia (o 378
osób). Natomiast wzrost ludności wśród osób w wieku od 0 do 9 lat (o 666 osób), od 25 do 44 lat
(łącznie o 2231 osób), od 55 do 69 lat (o 2515 osoby) i w wieku powyżej 75 lat (o 520 osób).42
Na koniec grudnia 2012 roku największy odsetek ludności w powiecie (63,2% tj. 66 011
osób), podobnie w Polsce (63,9%) i województwie małopolskim (63,4%) stanowiły osoby w wieku
produkcyjnym. 43
Pod względem aktywności ekonomicznej ludności powiat bocheński należy do obszarów
dosyć pozytywnie wyróżniających się na tle województwa małopolskiego. Poziom bezrobocia –
na koniec 2012 roku wynosił w powiecie 11,2%. W tym samym czasie stopa bezrobocia
w województwie małopolskim wynosiła 11,4%, a w Polsce 13,4%. W czwartym kwartale 2014 r.
stopa bezrobocia w powiecie bocheńskim wynosi 9,6%.44 Niekorzystnym zjawiskiem jest
jednak wzrastający stopień bezrobocia w ostatnich latach, co dotyczy zarówno powiatu
bocheńskiego, jak i jednostek porównawczych: województwa małopolskiego i Polski. W roku
2010 stopa bezrobocia w powiecie bocheńskim wynosiła 8,8%, w 2011 r. – 9,7%, w 2012 r. –
11,2%, w 2013 r. – 11%.45
Liczba zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Bochni osób
niepełnosprawnych wynosi w 2014 r. ok. 210 osób.46
Dane za rok 2011 wskazują, że wśród mieszkańców powiatu bocheńskiego największy
odsetek stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (28%) oraz gimnazjalnym
i niższym 26%, osoby z wykształceniem średnim i policealnym średnim zawodowym
i ogólnokształcącym stanowiły 31%, a osoby z wykształceniem wyższym 15%.47
Najliczniejszą grupą absolwentów kończącą naukę na terenie powiatu w roku 2012 były osoby po
szkołach średnich technicznych (technika licea zawodowe - 40% ogółu kończących naukę). Do
najliczniejszych zawodów reprezentowanych przez, absolwentów, którzy ukończyli szkołę należą:
technik budownictwa, specjalista ds. finansów i rachunkowości, technik mechanik, mechanik
pojazdów, technik ekonomista, kucharz, technik hotelarstwa, sprzedawca, murarz, fryzjer. 48
Edukacja
Na ternie powiatu funkcjonują ogólnodostępne 2 Publiczne Technika, 4 Licea Ogólnokształcące,
2 Publiczne Licea Profilowane, 1 Liceum Plastyczne, 6 Zasadniczych Szkół Zawodowych, 2
szkoły muzyczne 4 szkoły policealne, 3 technika uzupełniające i 8 liceów dla dorosłych lub liceów
uzupełniających.49
Gospodarka
Przez środek powiatu przebiegają najważniejsze linie komunikacyjne regionu: droga nr 75
i autostrada A4 (odcinek Szarów – Bochnia), a także linia kolejowa z Wrocławia do Przemyśla.
Tereny wokół Krakowa oraz wzdłuż autostrady A4 coraz wyraźniej stają się osią rozwoju
gospodarczego Małopolski. Powiat bocheński jest atrakcyjny dla inwestorów ze względu na swoje
położenie geograficzne, otoczenie biznesu, a także ofertę inwestycyjną.
Największym zakładem produkcyjnym w powiecie bocheńskim jest STALPRODUKT SA.
- wiodący producent i eksporter wysoko przetworzonych wyrobów ze stali: blach
elektrotechnicznych transformatorowych, kształtowników giętych na zimno, barier drogowych
i rdzeni toroidalnych. W powiecie bocheńskim działa także kilka dynamicznych firm przemysłu
Tamże
43
Tamże
44
Statystyki PUP w Bochni, 2014 r.
45
46
Statystyki PUP w Bochni, 2014 r.
47
48
Tamże
49
Tamże
41
42
Strona 19
chłodniczego, zatrudniających po kilkuset pracowników, między innymi Zakład Produkcji
Urządzeń Chłodniczych BOLARUS Spółka Akcyjna oraz P.P.U.H. COLD Spółka Jawna, firma
IGLOO, firma MAWI. Na terenie powiatu funkcjonuje także firma CONTIMAX S.A. - jeden
z największych producentów przetworów rybnych w kraju oraz duży producent mrożonych
owoców i warzyw ZAMVINEX w Łąkcie Górnej.
Z innych dużych firm powiatu bocheńskiego należy wymienić firmę Werner Kenkel Sp.
z o.o. producenta tektury falistej i opakowań, firmę Segafredo Zanetti Poland Sp. z o.o. która
jest zarazem generalnym przedstawicielem i autoryzowanym dystrybutorem ekspresów
ciśnieniowych do parzenia kawy włoskiej firmy "Saeco". Na terenie powiatu działają także m.in.
producent wyrobów mleczarskich Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Bochni, Zakład
Produkcyjny Krakowskich Zakładów Zielarskich "Herbapol" S.A, Powszechna Spółdzielnia
Spożywców "Społem" i inne.50
Na terenie powiatu bocheńskiego działają przedsiębiorcy zatrudniający pojedyncze osoby
niepełnosprawne. W roku 2014 laureatem małopolsko-świętokrzyskiej gali konkursu
LODOŁAMACZE została Drukarnia Profit Media Sławomir Trzósło z Bochni. Przedsiębiorstwo
zostało wyróżnione na pierwszym miejscu w kategorii Otwarty Rynek Pracy. Organizatorem
konkursu jest Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Konkursowi od 2006
r. przyświeca idea wyłonienia i nagradzania osób prywatnych i pracodawców wybitnie
angażujących się w rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych w różnych dziedzinach
życia społecznego i zawodowego.
Aktualnie na terenie powiatu bocheńskiego ma swą siedzibę tylko jeden zakład pracy
chronionej tj. Bocheńska Spółdzielnia Inwalidów w Proszówkach.51 W poprzednich latach
status ZPCH na terenie Powiatu miały też inne przedsiębiorstwa, np. w 2009 r. było ich pięć
łącznie ze Spółdzielnią Inwalidów52. Od roku 2012 r. wzrósł wskaźnik zatrudnienia osób
niepełnosprawnych wymagany do uzyskania statusu zakładu pracy chronionej i część firm
utraciła status ZPCH.
Na terenie powiatu powstaje Powiatowa Społeczna Strefa Aktywności Gospodarczej
w Bochni (o powierzchni 5,3 ha). Głównym celem projektu jest aktywizacja lokalnego rynku pracy
przy równoczesnym wspieraniu osób niepełnosprawnych poprzez kompleksowe uzbrojenie
terenów w infrastrukturę techniczną i udostępnienie ich nowym przedsiębiorstwom pod
działalność gospodarczą lub produkcyjną, w tym zakładom z infrastrukturą przystosowaną do
zatrudnienia osób niepełnosprawnych.53
Samorząd
Powiat Bocheński jest wspólnotą mieszkańców i jako jednostka samorządu terytorialnego
wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym m.in. w zakresie
wspierania osób niepełnosprawnych na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r.
o samorządzie powiatowym. Szczegółowo zadania powiatu obejmują ponadto:
1) edukację publiczną;
2) promocję i ochronę zdrowia;
3) pomoc społeczną;
4) wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej;
5) politykę prorodzinną;
6) transport zbiorowy i drogi publiczne;
7) kulturę oraz ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami;
8) kulturę fizyczną i turystykę;
9) geodezję, kartografię i kataster;
10) gospodarkę nieruchomościami;
11) administrację architektoniczno-budowlaną;
12) gospodarkę wodną;
13) ochronę środowiska i przyrody;
14) rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe;
50
Oferta inwestycyjna Powiatu Bocheńskiego, www.inwestor.wup-krakow.pl
Wykaz zakładów pracy chronionej w: www.malopolska.uw.gov.pl , marzec 2015 r.
52
Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy, Część III. Rynek pracy, C. Zakłady pracy chronionej
i zakłady aktywności zawodowej
53
www.bochnia.starostwo.gov.pl/dla-inwestorow/oferta-inwestycyjna/powiatowa-spoleczna-strefa-aktywnosci-gospodarczej
51
Strona 20
15) porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli;
16) ochronę przeciwpowodziową, przeciwpożarową i zapobieganie innym nadzwyczajnym
zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska;
17) przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizację lokalnego rynku pracy;
18) ochronę praw konsumenta;
19) utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych;
20) obronność;
21) promocję powiatu;
22) współpracę i działalność na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.);
23) działalność w zakresie telekomunikacji.
Organami powiatu są rada powiatu i zarząd powiatu. Rada powiatu jest organem stanowiącym
i kontrolnym powiatu. W jej skład wchodzi 23 radnych. Zarząd powiatu jest organem
wykonawczym powiatu. W jego skład wchodzi 5 członków. Zarząd wykonuje zadania powiatu
przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu. Szczegółowe
zasady dotyczące funkcjonowania Rady i Zarządu Powiatu w Bochni wytycza ustawa z dnia 5
czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym oraz Statut Powiatu Bocheńskiego.
W strukturze organizacyjnej Powiatu funkcjonują jednostki szczególnie zorientowane na sprawy
osób niepełnosprawnych tj. :
 Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Bochni,
 Dom Pomocy Społecznej w Bochni,
 Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Bochni,
 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Bochni,
 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni,
w tym Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności
 Powiatowy Urząd Pracy w Bochni,
 SP ZOZ w Bochni „Szpital Powiatowy”
Finanse
Źródłem finansowania działań powiatu zgodnie z ustawą o finansach publicznych jest budżet
powiatu.54 Powiat prowadzi gospodarkę finansową samodzielnie. Dochodami powiatu są
m.in.: udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, subwencje z budżetu
państwa na zadania realizowane przez powiat, dotacje celowe z budżetu państwa na zadania
realizowane przez powiatowe inspekcje, służby, straże, dochody powiatowych jednostek
budżetowych i wpłaty z innych powiatowych jednostek organizacyjnych, dochody z majątku
powiatu. Dochodami powiatu mogą być m.in.: subwencja wyrównawcza z budżetu państwa,
dotacje z państwowych funduszów celowych, dotacje celowe z budżetu państwa na zadania
z zakresu administracji rządowej, które są wykonywane przez powiat na mocy porozumień
z organami administracji rządowej, dotacje celowe z budżetu województwa na zadania z zakresu
samorządu województwa, wykonywane przez powiat na mocy porozumień zawartych
z województwem, spadki, zapisy, darowizny, odsetki od środków finansowych powiatu
gromadzone na rachunkach bankowych, odsetki i dywidendy od wniesionego kapitału.
W roku 2013 wśród wydatków budżetu powiatu bocheńskiego 16.7% środków
przeznaczono na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej.55
Na zadania realizowane na rzecz osób niepełnosprawnych powiat uzyskuje środki
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przyznawane powiatom wg
algorytmu. Rada Powiatu określa zadania, na które przeznacza środki PFRON przypadające
powiatowi zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 13 maja 2003 r. w sprawie algorytmu
przekazywania środków PFRON samorządom wojewódzkim i powiatowym. Wysokość środków
Funduszu dla samorządu powiatowego na realizację zadań dla osób niepełnosprawnych ustala
się według następującego wzoru algorytmu:
54
55
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.),
Powiat bocheński, Statystyczne Vademecum Samorządowca 2014, GUS w Krakowie
Strona 21
gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:
Sp - roczna wysokość środków Funduszu dla powiatu p przeznaczonych na zadania z
zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej, które są finansowane ze środków
Funduszu,
R - kwota środków przewidzianych w planie finansowym Funduszu na dany rok na
realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej przez samorządy
powiatowe,
Bp - liczba osób niepełnosprawnych bezrobotnych i osób niepełnosprawnych
poszukujących pracy w powiecie p, wyliczona jako średnia z trzech ostatnich
miesięcy, według stanu na koniec miesiąca na podstawie dostępnych danych
GUS,
L
- liczba powiatów,
Np - liczba osób niepełnosprawnych w powiecie p,
gdzie: Np = Ndp + Nmp
Ndp - liczba osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w powiecie p,
gdzie: Ndp = Dp x ad
ad - wskaźnik częstości niepełnosprawności orzeczonej wśród osób w wieku 15
lat i więcej w powiecie p według dostępnych danych GUS,
Dp
- liczba osób w wieku 15 lat i więcej w powiecie pna podstawie dostępnych
danych GUS,
Nmp - liczba niepełnosprawnych dzieci w wieku 0-14 lat w powiecie p, gdzie Nmp =
Mp x am
Mp - liczba dzieci w wieku 0-14 lat w powiecie p, na podstawie dostępnych
danych GUS,
am
- wskaźnik częstości niepełnosprawności orzeczonej wśród dzieci w wieku 014 lat w kraju na podstawie dostępnych danych GUS,
Zp - kwota zobowiązań z tytułu realizacji umów z zakresu rehabilitacji zawodowej
zawartych przez powiat p do dnia 31 grudnia 2002 r., przypadających do zapłaty
w danym roku,
W p - Środki przeznaczone na dofinansowanie zobowiązań dotyczących kosztów
działania warsztatów terapii zajęciowej na 2009 r. i lata następne dla powiatu p
wyliczone według wzoru:
W p = Up x T
gdzie:
Up
- liczba uczestników warsztatów terapii zajęciowej wynikająca z
podpisanych umów przez powiat p do dnia 31 grudnia roku
poprzedzajacego rok, na który jest obliczany algorytm,
T
- kwota w wysokości 14.796 zł - na dofinansowanie kosztów rocznego
pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej.
Strona 22
PFRON przekaże powiatowi bocheńskiemu na rok 2015 kwotę 2.089.197 zł. Dla porównania
poniższa tabela przedstawia wielkość środków przyznanych innym powiatom w Małopolsce na
podstawie w/w algorytmu.
Powiaty w Małopolsce
bocheński
brzeski
chrzanowski
dąbrowski
gorlicki
krakowski
limanowski
miechowski
myślenicki
nowosądecki
nowotarski
olkuski
oświęcimski
proszowicki
suski
tarnowski
tatrzański
wadowicki
wielicki
Kraków
Nowy Sącz
Tarnów
Środki dla powiatu
64 861 229
2 089 197
2 171 638
2 512 115
886 554
3 798 004
4 936 671
1 808 478
1 754 027
2 098 435
4 532 755
1 934 715
2 340 712
2 705 404
726 766
1 604 792
2 529 102
1 285 612
2 423 070
1 788 675
15 334 290
2 018 298
3 581 919
w tym na WTZ
36 560 916
1 331 640
1 479 600
1 479 600
517 860
2 396 952
2 811 240
887 760
1 390 824
1 331 640
3 033 180
961 740
1 331 640
1 479 600
369 900
1 109 700
961 740
887 760
1 257 660
946 944
7 767 900
961 740
1 864 296
źródło: www.pfron.org.pl
Ze środków PFRON Powiat może finansować zdania wybrane do realizacji na rzecz osób
niepełnosprawnych na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 127, poz. 721
z późn. zm.). Mogą to być następujące zadania:
1) współpraca z instytucjami administracji rządowej i samorządowej w opracowywaniu
i realizacji programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych
2) udostępnianie na potrzeby Pełnomocnika i samorządu województwa oraz przekazywanie
właściwemu wojewodzie uchwalonych przez radę powiatu tychże programów oraz
rocznej informacji z ich realizacji;
3) podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków niepełnosprawności;
4) opracowywanie i przedstawianie planów zadań i informacji z prowadzonej działalności
oraz ich udostępnianie na potrzeby samorządu województwa;
5) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz osób
niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej tych osób;
6) finansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
(PFRON) wydatków na instrumenty lub usługi rynku pracy określone w ustawie
o promocji, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako
poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu;
7) dofinansowanie:
a. uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach
rehabilitacyjnych,
Strona 23
b. sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych,
c. zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych
przepisów,
d. likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,
w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych,
e. rehabilitacji dzieci i młodzieży,
f. usług tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika;
8) dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej;
9) pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych, ich szkolenie
oraz przekwalifikowanie;
10) przyznawanie środków finansowych na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub
rolniczej;
11) realizacja zadań przystosowania stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych
12) zlecanie zadań organizacjom pozarządowym;
13) kierowanie osób niepełnosprawnych, które wymagają specjalistycznego programu
szkolenia oraz rehabilitacji leczniczej i społecznej, do specjalistycznego ośrodka
szkoleniowo-rehabilitacyjnego lub innej placówki szkoleniowej;
14) współpraca z organami rentowymi w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów;
15) doradztwo organizacyjno-prawne i ekonomiczne w zakresie działalności gospodarczej lub
rolniczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne;
16) współpraca z właściwym terenowo inspektorem pracy w zakresie oceny i kontroli miejsc
pracy osób niepełnosprawnych.
Zadania
Art. 35a ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych wprost wskazuje, że zadaniem powiatu jest opracowanie Powiatowego
Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych.
Rada Powiatu Bocheńskiego w latach 2001 - 2014 realizowała Powiatowe Programy
Pomocy Osobom Niepełnosprawnym. W szczególności Programy obejmowały lata 2001 – 2003,
lata 2004 – 2006, rok 2007, rok 2008, rok 2009, lata 2010 - 2012, rok 2011, lata 2012 – 14.
Dotychczasowe Programy Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych były finansowane
ze środków własnych powiatu, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych, z Funduszu Pracy, z Europejskiego Funduszu Społecznego. W styczniu
2015 r. Powiat bocheński przyjął do realizacji wieloletnią prognozę finansową na lata 20152026, która stanowi instrument wieloletniego planowania finansowego w jednostkach samorządu
terytorialnego.56
Powiat jest zobowiązany do opracowania i realizacji powiatowej strategii rozwiązywania
problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej
i programów wspierania osób niepełnosprawnych w oparciu o art. 19 ustawy z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej. Do zadań własnych powiatu w zakresie pomocy społecznej
należy w szczególności:
1) opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze
szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób
niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
szczególnego ryzyka – po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami;
2) prowadzenie specjalistycznego poradnictwa;
3) przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki
osobom opuszczającym domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży
oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolnowychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii
zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze;
56
Uchwała nr III/18/2014 Rady Powiatu w Bochni z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie przyjęcia wieloletniej prognozy
finansowej na lata 2015-2026
Strona 24
4) pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do
życia, młodzieży opuszczającej domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży
oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolnowychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii
zapewniające całodobową opiekę lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze, mających
braki w przystosowaniu się;
5) pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy,
ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy, mającym trudności w integracji
ze środowiskiem;
6) prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym
oraz umieszczanie w nich skierowanych osób;
7) prowadzenie mieszkań chronionych dla osób z terenu więcej niż jednej gminy oraz
powiatowych ośrodków wsparcia, w tym domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet
w ciąży, z wyłączeniem środowiskowych domów samopomocy i innych ośrodków
wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
8) prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej;
9) udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach;
10) szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu;
11) doradztwo metodyczne dla kierowników i pracowników jednostek organizacyjnych
pomocy społecznej z terenu powiatu;
12) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb, w tym tworzenie
i realizacja programów osłonowych;
13) sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie,
również w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu
teleinformatycznego;
14) sporządzanie oceny w zakresie pomocy społecznej;
15) utworzenie i utrzymywanie powiatowego centrum pomocy rodzinie.
Niepełnosprawność jako problem społeczny mieszkańców powiatu
Mieszkańcy powiatu bocheńskiego zgłaszają do lokalnych ośrodków pomocy społecznej
problemy, z którymi nie radzą sobie sami i potrzebują korzystać z pomocy społecznej. W latach
2010-2012 najczęściej zgłaszali się po pomoc z powodu ubóstwa, długotrwałej lub ciężkiej
choroby i niepełnosprawności. Poniższa tabela obrazuje przyczyny przyznawania pomocy
społecznej w gminnych ośrodkach pomocy społecznej na terenie powiatu bocheńskiego w latach
2010-2012.
Przyczyny przyznawania
Lp.
2010 r.
2011 r.
2012 r.
pomocy społecznej
1. Ubóstwo
1692
1321
1395
2. Długotrwała lub ciężka choroba
1131
916
1198
3. Niepełnosprawność
929
874
984
Bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych i w
4. prowadzeniu gospodarstwa
755
796
734
domowego
5. Bezrobocie
608
634
743
6. Rodziny wielodzietne
348
348
352
7. Potrzeba ochrony
249
251
304
macierzyństwa
8. Alkoholizm
148
168
180
9 Przemoc domowa
46
30
51
Trudności w przystosowaniu do
10. życia po zwolnieniu z zakładu
28
25
20
karnego
11. Bezdomność
20
18
19
12. Narkomania
0
0
0
Strona 25
Oprac. własne na podstawie danych z OPS
Kolejne zestawienie obejmuje informacje z gminnych ośrodków pomocy społecznej na temat
liczby osób, którym udzielono pomocy ze względu na niepełnosprawność w podziale na
poszczególne gminy z terenu powiatu bocheńskiego w latach 2010-1257
Gmina
Miasto Bochnia
Miasto i Gmina Nowy Wiśnicz
Gmina Bochnia
Gmina Drwinia
Gmina Rzezawa
Gmina Trzciana
Gmina Lipnica Murowana
Gmina Łapanów
Gmina Żegocina
razem
2010 r.
355
73
113
69
81
52
63
70
53
929
2011 r.
326
60
111
67
82
54
60
66
48
874
2012 r.
371
51
132
59
83
86
64
82
56
984
Największym badaniem na poziomie powiatu bocheńskiego, w którym zbierane są informacje
o osobach niepełnosprawnych są spisy powszechne. Ostatni, Narodowy Spis Powszechny
Ludności i Mieszkań z 2011 roku, został przeprowadzony metodą mieszaną, tj. przy
wykorzystaniu administracyjnych źródeł danych (rejestrów i systemów informacyjnych) oraz
danych pozyskanych bezpośrednio od ludności w ramach badania reprezentacyjnego. 58
Większość danych w NSP 2011 (w tym dotyczących tematyki niepełnosprawności) była
pozyskiwana w badaniu reprezentacyjnym przeprowadzonym na 20% próbie wylosowanych
mieszkań (w skali kraju) i na zasadzie dobrowolności. Podejście takie ogranicza dostępność
danych na niższych poziomach podziału terytorialnego.59
Porównując dane z Narodowego Spisu Powszechnego w roku 2002 i w roku 2011 uzyskujemy
dla Powiatu Bocheńskiego informację o zmniejszeniu liczebnym grupy osób niepełnosprawnych
wśród mieszkańców powiatu60:
Narodowy
Spis
Powszechny
2002 r.
2011 r.
Osoby niepełnosprawne w
powiecie bocheńskim ogółem
Mężczyźni
Kobiety
18254
10336
8402
4919
9852
5416
Liczebność grupy osób niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim jest szacowana w 2011 r. na
10336 osób, co stanowi 10% ogółu mieszkańców. W porównaniu do poprzedniego spisu
powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. jest to liczba osób niepełnosprawnych w powiecie
mniejsza o 5769 osób, tj. o 8% przy równoczesnym wzroście ogólnej liczby mieszkańców61.
Oprócz zmian w liczebności ogółu niepełnosprawnych zmniejszyła się w sposób wyraźny
zbiorowość osób niepełnosprawnych prawnie.62
Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego informuje o danych z obszaru
powiatu bocheńskiego uzyskanych w czasie NSP 2011 (oprac. Własne na podst. BDL–
www.stat.gov.pl). Poniższa tabela przedstawia charakterystykę osób niepełnosprawnych
w powiecie bocheńskim wg danych narodowego spisu powszechnego 2011 r.:
57
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla powiatu bocheńskiego na lata 2014-2020
58
www.stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/informacja-o-dostepnosci-danych-dotyczacych-osobniepelnosprawnych-na-poziomie-wojewodztw-powiatow-i-gmin, marzec 2015 r.
59
Tamże
60
Tabl. III Osoby niepełnosprawne według płci, miejsca zamieszkania oraz powiatów, w: Ludność i gospodarstwa domowe
w województwie małopolskim. Stan i struktura społeczno – ekonomiczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań
2011, GUS, Kraków 2014
61
62
Ludność i gospodarstwa domowe w województwie małopolskim. Stan i struktura społeczno – ekonomiczna Narodowy Spis
Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Główny Urząd Statystyczny, Kraków 2014 r.
Strona 26
Ogółem
Kategoria badania
osoby niepełnosprawne razem
Prawnie
osoby niepełnosprawne prawnie razem
10336
7723
o stopniu niepełnosprawności znacznym
2772
o stopniu niepełnosprawności umiarkowanym
2571
o stopniu niepełnosprawności lekkim
2004
o stopniu niepełnosprawności nieustalonym
212
osoby niepełnosprawne prawnie w wieku 0-15 lat
165
osoby niepełnosprawne tylko biologicznie razem
Biologicznie
Liczba osób
2613
odczuwające ograniczenie sprawności całkowite
190
odczuwające ograniczenie sprawności poważne
676
odczuwające ograniczenie sprawności umiarkowane
1746
Uwzględniając różnice w definicjach niepełnosprawności prawnej i biologicznej oraz
szacunkowe metody uzyskiwania informacji o stanie ludności należy wnioskować, że na terenie
powiatu bocheńskiego obok osób niepełnosprawnych w rozumieniu prawnym zamieszkują
też
osoby
niepełnosprawne
biologicznie,
które
nie
uzyskały
orzeczenia
o niepełnosprawności. Natomiast osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności są
ewidencjonowane trzech niezależnych instytucjach:
a) w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych,
b) w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
c) w Powiatowych Zespołach ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Od 1999 r. w strukturze administracyjnej powiatu bocheńskiego funkcjonuje powołany przez
Starostę w ramach realizacji zadań z zakresu administracji rządowej:
Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności
z siedzibą w Bochni ul. E. Windakiewicza 9/5, tel.( 14) 611-60-41
Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bochni wydaje orzeczenia
o niepełnosprawności w grupie osób do 16 roku życia i po 16 roku życia.
W latach 2011-2014 PZO w Bochni wydał orzeczenia dla wnioskodawców w wieku powyżej 16
roku życia w trzech kategoriach niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny). Liczebność
orzeczeń w ostatnich latach obrazuje następujący wykres:
Strona 27
Wykres: Liczba wydanych orzeczeń PZO w Bochni wg stopnia niepełnosprawności w latach
2011-2014.
liczba wydanych orzeczeń PZO w Bochni
wg stopnia niepełnosprawnosci w latach 2011-14
831
742
710
359
404
348
742
423
409
299
381
377
2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r.
Znaczny
Umiarkowany
Lekki
Na podstawie orzeczeń Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o niepełnosprawności w Bochni
można wnioskować, że przyczyną niepełnosprawności mieszkańców są najczęściej choroby
psychiczne, dysfunkcje narządu ruchu, choroby układu oddechowego i krążenia oraz choroby
neurologiczne, co obrazuje poniższa tabela.
Tabela: Przyczyny niepełnosprawności wg orzeczeń Powiatowego Zespołu ds. Orzekania
o Niepełnosprawności w Bochni wydawanych w latach 2011-2014
Przyczyny niepełnosprawności wg orzeczeń
Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
Niepełnosprawności w Bochni
Upośledzenie umysłowe
12
13
11
27
Choroby psychiczne
270
360
317
262
Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu
44
17
31
28
Choroby narządu wzroku
Upośledzenie narządu ruchu
Epilepsja
19
508
29
20
568
20
16
480
22
20
510
21
Choroby układów oddechowego i krążenia
251
250
214
211
Choroby układu pokarmowego
42
49
55
33
Choroby układu moczowo-płciowego
57
76
75
57
190
211
191
200
69
60
58
48
1
0
1
1
Choroby neurologiczne
Inne, w tym schorzenia endokrologiczne,
metaboliczne, zaburzenia enyzmatyczne,
choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia,
choroby układu krwiotwórczego
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Strona 28
Wykres: Przyczyny niepełnosprawności na podstawie orzeczeń Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bochni
wydawanych w latach 2011-2014
600
500
400
300
200
100
0
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
Strona 29
Aktualnie na terenie powiatu bocheńskiego funkcjonują różne placówki świadczące usługi
rehabilitacji leczniczej dla mieszkańców finansowane w ramach ubezpieczenia w Narodowym
Funduszu Zdrowia63, tj.:
Lp.
1
Nazwa świadczeniobiorcy
SPM ZOZ W BOCHNI
2
SZPITAL POWIATOWY
3
SAMODZIELNY PUBLICZNY GMINNY
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ BOCHNIA
4
Centrum Medyczne "KOL-MED.”
5
NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI
ZDROWOTNEJ MEDIKARTE SP.Z O.O.
6
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ
UZDROWISKO KOPALNIA SOLI BOCHNIA
7
Samodzielny Publiczny Gminny Zakład
Opieki Zdrowotnej
8
PORADNIA MEDYCYNY RODZINNEJ S.C.
NZOZ
9
SPG ZOZ W NOWYM WIŚNICZU
10
SPG ZOZ RZEZAWA
11
12
NZOZ CENTRUM MEDYCYNY
RODZINNEJ S.C.
GZOZ w Żegocinie
Nazwa zakresu
Miejscowość
FIZJOTERAPIA AMBULATORYJNA
LEKARSKA AMBULATORYJNA OPIEKA
REHABILITACYJNA
REHABILITACYJNA
REHABILITACYJNA
REHABILITACYJNA
REHABILITACJA PULMONOLOGICZNA Z
WYKORZYSTANIEM METOD
SUBTERRANEOTERAPII W OŚRODKU/
ODDZIALE DZIENNYM
Bochnia
Lipnica Murowana
REHABILITACYJNA
REHABILITACYJNA
REHABILITACYJNA
Nowy Wiśnicz
Trzciana
Żegocina
Łapanów
Rzezawa
Powiat bocheński powołał do działania64:
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
"Szpital Powiatowy" w Bochni
ul. Krakowska 31, Tel. (14) 615 34 00
Jest to jedyny na terenie powiatu bocheńskiego szpital. Dysponuje 245 łóżkami w 9 Oddziałach:
1) Wewnętrznym, 2) Chirurgii Ogólnej i Urazowej z pododdziałem Ortopedii, 3) Anestezjologii
I Intensywnej Terapii, 4) Położniczo-Ginekologiczny, 5) Dziecięcy, 6) Noworodków, 7) Szpitalny
Oddział Ratunkowy, 8) Opiekuńczo-Leczniczy, 9) Okulistyczny leczenia „jednego dnia”.65
W Szpitalu znajduje się Centrum Diagnostyki Analitycznej z pracownią badań analitycznohormonalnych, pracownią bakteriologiczną, pracownią serologiczną i bankiem krwi. Szpital
obejmuje Pracownię Diagnostyki Obrazowej: ultrasonograficzną, rentgenodiagnostyczną,
elektrokardiograficzną, echokardiograficzną, endoskopii, tomografii komputerowej. W zakresie
lecznictwa ambulatoryjnego Szpital Powiatowy dysponuje 16 Poradniami specjalistycznymi: 1)
Chorób Płuc, 2) Kardiologiczna, 3) Urologiczna, 4) Logopedyczna, 5) Rehabilitacji Leczniczej, 6)
Wad Postawy, 7) Neonatologiczna, 8) Chirurgiczna, 9) Proktologiczna, 10) Chirurgii Urazowo63
Wykaz placówek rehabilitacyjnych wg stanu na luty 2015 r., publikowane w: www.nfz-krakow.pl, marzec 2015 r.
64
Załącznik do obwieszczenia Rady Powiatu w Bochni z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego
Statutu Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Bochni „Szpital Powiatowy” im. Bł. Marty Wieckiej
65
www.bip.malopolska.pl/szwbspimwieckiej , marzec 2015 r.
Strona 30
Ortopedycznej, 11) Położniczo-Ginekologiczna, 12) Medycyny Pracy, 13) Dermatologiczna, 14)
Onkologiczna, 15) Okulistyczna, 16) Reumatologiczna. Szpital świadczy usługi w zakresie
Podstawowej Opieki Zdrowia, tj. nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Placówka udziela rocznie
ponad 80 tysięcy porad ambulatoryjnych.66
W ostatnich latach powiat bocheński pozyskał dodatkowe środki PFRON i udzielał
dofinansowania placówkom ochrony zdrowia celem wyposażenia w sprzęt rehabilitacyjny czy
likwidacji barier architektonicznych.
Wyposażenie w sprzęt rehabilitacyjny
i likwidacja barier architektonicznych w placówkach ochrony zdrowia
Powyższe działanie dotyczyło w szczególności:
 Szpitala Powiatowego: wymiana dźwigu szpitalnego na dźwig z pełnym dostosowaniem
dla osób niepełnosprawnych w budynku C Szpitala, przystosowanie pomieszczenia
higieniczno-sanitarnego dla osób niepełnosprawnych na Oddziale PołożniczoGinekologicznym, przystosowanie pomieszczenia higieniczno-sanitarnego dla osób
niepełnosprawnych na Oddziale Dziecięcym
 Gminy Rzezawa: dla SPGZOZ w Rzezawie
 Gminy Nowy Wiśnicz: wykonanie pochylni w SPGZOZ w Nowym Wiśniczu,
 Gminy Trzciana: dostosowanie obiektu GZOZ do obowiązujących wymogów i przepisów
sanitarno-higienicznych oraz rehabilitacji
 Gminy Bochnia: zakup i montaż platformy dźwigowej do SPGZOZ w Pogwizdowie
 Gminy Łapanów: zakup i montaż platformy dźwigowej zewnętrznej na rzecz NZOZ
w Sobolowie
Na terenie powiatu bocheńskiego funkcjonuje lecznictwo uzdrowiskowe na bazie Kopalni Soli
Bochnia. Lecznictwo uzdrowiskowe wykorzystuje właściwości naturalne surowców leczniczych,
właściwości lecznicze klimatu (m.in. subterraneoterapię) oraz właściwości lecznicze mikroklimatu.
W bocheńskim lecznictwie uzdrowiskowym wykorzystywana jest także fizjoterapia.67
Problem zdrowia mieszkańców powiatu obejmuje nie tylko sprawność fizyczną, czy sensoryczną
ale też psychiczną. Dla osób doświadczających zaburzeń psychicznych działa na terenie powiatu
bocheńskiego poradnia zdrowia psychicznego, zespół lecznictwa środowiskowego oraz pomoc
psychologiczna i terapeutyczna także w zakresie terapii uzależnień..
Problem zdrowia psychicznego mieszkańców, profilaktykę, leczenie i wsparcie lokalne opisuje
odrębny Powiatowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2013-2015.68
Pomocy psychologicznej, pedagogicznej oraz logopedycznej udziela dzieciom i młodzieży
w Powiecie Bocheńskim: 69
Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Bochni
ul. H. Dąbrowskiego 1b
Poradnia wspiera młodzież w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, rodziców i nauczycieli
w procesie wychowywania i kształcenia dzieci oraz młodzieży. Poradnia realizuje zadania
statutowe przy pomocy psychologów, pedagogów, logopedów i doradców zawodowych poprzez:
diagnozowanie, opiniowanie, działalność terapeutyczną, prowadzenie grup wsparcia,
prowadzenie mediacji, interwencję kryzysową, działalność profilaktyczną,
poradnictwo, konsultacje, działalność informacyjno – szkoleniową. Działają w niej zespoły
orzekające, wydające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, o potrzebie zajęć
rewalidacyjno – wychowawczych, o potrzebie indywidualnego obowiązku rocznego
66
www.bip.malopolska.pl/szwbspimwieckiej
www.mz.gov.pl/leczenie/lecznictwo-uzdrowiskowe/definicja-uzdrowiska
68
Uchwała nr XXIX/293/2013 Rady Powiatu w Bochni z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu
Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2013-2015
69
Strategia rozwiązywania problemów społecznych dla Powiatu Bocheńskiego na lata 2014-2020
67
Strona 31
przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz opinie
o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.
Orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego są wydawane dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, na okres
roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole.
Liczba wydanych orzeczeń i opinii o potrzebie kształcenia specjalnego i indywidualnego w latach
szkolnych 2010/2011 – 2012/2013
Wyszczególnienie
2010/2011 2011/2012 2012/2013
Orzeczenie o potrzebie kształcenia
110
118
124
specjalnego
Orzeczenie o potrzebie
93
138
113
indywidualnego nauczania
Orzeczenie o potrzebie zajęć
3
19
5
rewalidacyjno – wychowawczych
Opinia w sprawie wczesnego
wspomagania rozwoju dziecka
37
27
19
W 2008 r. w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Bochni przeprowadzono likwidację
barier architektonicznych poprzez dostosowanie toalety i wejścia do potrzeb osób
niepełnosprawnych ruchowo (koszt całkowity 28.830,30 zł, w tym z PFRON 11.815,69 zł)
Na terenie powiatu bocheńskiego budowany jest system wczesnego rozpoznawania
niepełnosprawności i zaburzeń dziecka. Zespoły Wczesnego Wspomagania Rozwoju funkcjonują
też w gminach na terenie powiatu bocheńskiego a powiat bocheński prowadzi:
Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka
Zagrożonego Niepełnosprawnością
przy Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Bochni
Wczesne rozpoznanie trudności dziecka ma decydujące znacznie dla jego dalszego
rozwoju. Kwestią kluczową jest jak najszybsze pojawienie się kompleksowej,
wielospecjalistycznej pomocy dla dziecka i jego rodziny, co pozwala poradzić sobie z kryzysem,
jakim jest pojawienie się osoby niepełnosprawnej, a także zapobiega rozwojowi negatywnych
skutków niepełnosprawności i długotrwałej bierności. WWRD wymaga podejścia
interdyscyplinarnego w zakresie zdrowia, edukacji, pomocy społecznej itp.
Bocheński samorząd powiatowy prowadzi :
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Bochni,
ul. Stasiaka 1A, 32-700 Bochnia
który świadczy usługi opiekuńczo-wychowawcze: kształci i wychowuje dzieci i młodzież
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym. W skład
placówki wchodzi: Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka (terapia dla dzieci od
momentu wykrycia niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki szkolnej), Przedszkole, Szkoła
Podstawowa, Gimnazjum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa (dla uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną w stopniu lekkim), Szkoła Przysposabiająca do Pracy (dla uczniów
z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym) oraz Uzupełniające
Liceum Ogólnokształcące (dla absolwentów Zasadniczej Szkoły Zawodowej).
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Bochni na koniec 2014 r. wspierał 219 uczniów
i dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, edukacją przedszkolną i szkolną w ramach
szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły zawodowej i szkoły przysposabiającej do pracy.
Strona 32
Działalność SOSW w Bochni obejmuje ponadto różnorodne projekty na rzecz integracji
społecznej osób niepełnosprawnych np.:
 Festiwal Piosenki „Integracja malowana dźwiękiem”. Festiwal ma charakter integracyjny
i edukacyjny, promujący uzdolnienia muzyczne uczniów szkól specjalnych i masowych.
Koncerty oraz przesłuchania konkursowe poprzedzają dwudniowe warsztaty, prowadzone
przez wokalistów, instrumentalistów, aktorów i kompozytorów.
 Piknik Rodzinny dla ok. 500 osób. W gronie uczestników, oprócz uczniów Ośrodka i ich
rodziców są podopieczni Domu Pomocy Społecznej i Warsztatów Terapii Zajęciowej.
 W latach 2009 - 2011 zrealizowano projekt pn: „Dać szansę”- niepełnosprawny
sprawnym pracownikiem, finansowany z EFS w ramach POKL (403.445,00) Środki
własne Powiatu Bocheńskiego: 197.185,00. W projekcie wzięło udział 20 uczniów
z Zasadniczej Szkoły Zawodowej, kształcących się na kierunkach branży gastronomiczno
– hotelarskiej. Zrealizowano zajęcia: socjoterapia z terapia pedagogiczną, zajęcia
dydaktyczno - wyrównawcze realizowane w grupie zawodowej kucharz małej gastronomii,
zajęcia informatyczno – komunikacyjne, matematyka w branży, język angielski,
kształtowanie postaw przedsiębiorczych w zatrudnieniu i działalności gospodarczej,
podejmowanie działalności gospodarczej – niepełnosprawny otwiera firmę oraz konkurs
„Najlepsi w branży”, którego celem było stworzenie możliwości prezentacji swoich
osiągnięć na forum szkoły oraz społeczności lokalnej (informacje n. W ramach zajęć
pozaszkolnych odbyły się wyjazdy na targi branżowe HORECA i EURO-GASTRO. We
współpracy z pracodawcami przeprowadzono szkolenia stanowiskowe. W zakresie
doradztwa zawodowego opracowano i wdrożono indywidualne plany działania dla
uczniów.
 W latach 2009 – 2012 zrealizowano projekt pn: „Języki obce… już potrafię”, który miał
na celu opanowanie przez uczniów SOSW umiejętności językowych na poziomie A1
według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego. Uczestniczyli w nim
uczniowie Ośrodka z każdego etapu edukacyjnego. Zajęcia były prowadzone przez
dwóch nauczycieli: anglistę i oligofrenopedagoga. W ramach projektu nauczyciele
prowadzący lekcje byli szkoleni z zakresu ITC.
 W latach 2009 – 2011 zrealizowano projekt pn. „Wyzwalanie aktywności twórczej
niepełnosprawnych uczniów – szansą na udany start w dorosłe życie”, realizowany
jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Priorytet IX Rozwój
wykształcenia i kompetencji w regionach, Poddziałanie 9.1.2 Wyrównywanie szans
edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie
różnic w jakości usług edukacyjnych, współfinansowany jest ze środków Europejskiego
Funduszu Społecznego w kwocie 245 555,00 zł. Wsparciem została objęta grupa
uczniów kształcących się w Gimnazjum w SOSW w Bochni – łącznie 68 osób. Są to
dzieci pochodzące z terenów wiejskich oraz rodzin zagrożonych wykluczeniem
społecznym. Głównym celem było wyrównanie szans edukacyjnych uczniów
upośledzonych umysłowo, wsparcie pedagogiczno-psychologiczne, służące zmniejszeniu
dysproporcji w stosunku do pełnosprawnych rówieśników. Poprzez realizację projektu
umożliwiono uczniom ugruntowanie wiedzy szkolnej i jej uzupełnienie podczas zajęć,
prowadzonych w atrakcyjnej formie, pod kierunkiem trenera. Przeprowadzono:
socjoterapię z terapią pedagogiczną, interaktywną szkołę, podróże po literaturze,
poznawanie świata przez doświadczanie zjawisk w nim zachodzących, arteterapia,
muzykoterapia oraz ćwiczenie zaradności osobistej.
Społeczność SOSW w Bochni organizowała ponadto w latach 2012 -2014:
 turnusu rehabilitacyjny w Sarbinowie Morskim
 współpracę ze szkołami specjalnymi w partnerskim powiecie Saarlouis (Niemcy) poprzez
udział uczniów niemieckich szkół specjalnych w Festiwalu Piosenki „Integracja…” oraz
wyjazd uczniów Zasadniczej Szkoły Zawodowej (kierunek: kucharz) do Saarlouis (projekt
kulinarny przygotowany przez stronę niemiecką).
 Interdyscyplinarną Konferencję Naukową „Zamień szare na złote” – Pedagogika wobec
wyzwań współczesności. Do dyskusji zaproszono naukowców różnych profesji:
pedagogów, psychologów, socjologów, filozofów, kulturoznawców. Stąd też
interdyscyplinarny charakter tego przedsięwzięcia. Partnerami naukowymi konferencji
było 5 polskich uczelni: Uniwersytet Rzeszowski, Akademia Ignatianum w Krakowie,
Strona 33
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Państwowa Wyższa Szkoła
Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu oraz Staropolska Wyższa Szkoła w Kielcach.
W zakresie infrastruktury technicznej SOSW w Bochni w ostatnich latach powiat zrealizował:
1) zakup wyposażenia do pracowni komputerowej i szkolnej siłowni dla uczniów,
2) zakup i montaż windy w budynku przy ul. Kazimierza Wielkiego a przed budynkiem
zaadaptowano teren na cele parkingu i zbudowano plac zabaw dla dzieci,
3) remont łazienek w Internacie Ośrodka.
Koszty wyposażenia w 2007 r. dot. sal lekcyjnych, pracowni przedmiotowych, sali gimnastycznej
i boiska szkolnego w tym sprzęt rehabilitacyjny dla uczniów wyniosły 220.257,56 zł.
W 2008 r. koszty likwidacji barier architektonicznych w zakresie przystosowania pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych dla potrzeb osób niepełnosprawnych w SOSW wyniosły 69.993,54 zł,
w tym z PFRON 32.663,09 zł. W 2009 r. koszty przystosowania pomieszczeń higienicznosanitarnych w obiekcie przy ul. Kazimierza Wlk. 67 wyniosły 65.326,00 zł z czego 50%
sfinansował powiat ze środków PFRON.
Obecnie potrzeby SOSW z zakresie infrastruktury technicznej budynków i wyposażenia dotyczą
w szczególności rozbudowy bazy edukacyjnej, dalszego prowadzenia remontów budynków
szkolnych i zakupu dodatkowego wyposażenia edukacyjnego. Dużym problemem jest również
niewystarczająca baza sportowa, wymagająca rozbudowy i wyposażenia. Nakładów
inwestycyjnych poza bazą szkolną wymaga kadra pedagogów. Ośrodek zgłosił konieczność
organizacji szkoleń zawodowych, komunikacyjnych i w zakresie rozwiązywania konfliktów.70.
W zakresie edukacji na terenie Powiatu Bocheńskiego niektóre ośrodki pomocy społecznej
realizowały pilotażowy program PFRON pn.:
„Uczeń na wsi – pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne
zamieszkujące gminy wiejskie oraz gminy miejsko-wiejskie”.
Działania dla dzieci niepełnosprawnych w tym zakresie podjęły gminy: Nowy Wiśnicz, Lipnica
Murowana i Żegocina. Z dofinansowania skorzystało łącznie 86 niepełnosprawnych uczniów na
kwotę ogółem 147.493,37 zł ze środków PFRON.
Celem programu było wyrównanie szans w zdobyciu wykształcenia przez uczniów, będących
osobami niepełnosprawnymi, zamieszkujących tereny wiejskie w tym poprawa warunków
kształcenia uczniów, będących osobami niepełnosprawnymi, umożliwienie im uczestnictwa
w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej i psychicznej, wzrost udziału
osób niepełnosprawnych z terenów wiejskich w ogólnej liczbie osób pobierających naukę na
poziomie ponadgimnazjalnym.
Powiat Bocheński umożliwia mieszkańcom w szczególności osobom niepełnosprawnym
korzystanie z:
dofinansowania ze środków PFRON
do uzyskania wykształcenia na poziomie wyższym.
Ogółem w latach 2013-14 na ten cel Powiat bocheński wydatkował ze środków PFRON kwotę
191.884,81 zł. Udzielone dofinansowanie lub refundacja dotyczyła kosztów nauki (czesne)
i kosztów dodatku na pokrycie innych kosztów kształcenia. W 2013 r. dofinansowanie otrzymało
47 studentów a w 2014 r. dofinansowanie otrzymało 40 studentów71
W zakresie działań infrastrukturalnych powiat bocheński organizował i realizował projekty oraz
pozyskiwał środki PFRON na cel pt.:
likwidacja barier architektonicznych
w obiektach służących edukacji na terenie powiatu bocheńskiego
Uchwała NR XLI/435/2014 Rady Powiatu w Bochni z dnia 29 września 2014 r. w sprawie uchwalenia "Strategii Rozwoju
Powiatu Bocheńskiego na lata 2014-2020".
71
Sprawozdanie Powiatu z realizacji Programu PFRON pn. „Aktywny Samorząd”, PCPR w Bochni
70
Strona 34
W 2008 r. dla Gminy Nowy Wiśnicz pozyskano środki PFRON i wykonano likwidację barier
architektonicznych w zakresie poruszania się w budynku Szkoły Podstawowej w Muchówce
(koszt całkowity inwestycji: 57.505,08 zł, w tym z PFRON 21.607,71 zł). Dla Miasta Bochnia
pozyskano środki a w następnym roku zrealizowano projekt likwidacji barier architektonicznych
w zakresie poruszania się po terenie przy Miejskim Przedszkolu nr 2 w Bochni (koszt całkowity:
59.466,75 zł, w tym z PFRON 26.357,79 zł). W latach 2012-14 zrealizowano zakup schodołazu
dla uczniów Gimnazjum nr 1 w Bochni i budowę szybu windowego wraz z zakupem i montażem
windy na rzecz Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w Bochni.
Do podstawowych form rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych należą
warsztaty terapii zajęciowej i turnusy rehabilitacyjne.
Na terenie Powiatu Bocheńskiego funkcjonują dwa warsztaty terapii zajęciowej:
Warsztaty Terapii Zajęciowej w Proszówkach,
Proszówki 346, 32-700 Bochnia, tel. (14) 611-03-99, www.wtzbochnia.pl
Warsztaty Terapii Zajęciowej w Łapanowie,
32-740 Łapanów 12A, tel. (14) 685-34-33, www.wtzlapanow.pl
Jednostkami prowadzącymi WTZ na podstawie umów z Powiatem Bocheńskim są Bocheńska
Spółdzielnia Inwalidów w Proszówkach (od roku 1996) i Katolickie Stowarzyszenie Przyjaciół
Niepełnosprawnych „Otwarte Serca” w Łapanowie (od roku 2003).
Aktualnie w powiecie bocheńskim poprzez WTZ jest objętych rehabilitacją 90 osób
niepełnosprawnych. Ostatnie zwiększenie ilości miejsc o 5 nastąpiło w grudniu 2013 r.
Koszty działalności WTZ są finansowane ze środków PFRON w wysokości do 90% oraz
ze środków własnych Powiatu Bocheńskiego i z budżetów Gmin z terenu Powiatu Bocheńskiego,
które udzielają Powiatowi pomocy finansowej. Na koszty działania WTZ składają się materiały do
terapii zajęciowej, trening ekonomiczny uczestników, wycieczki, ubezpieczenie, dowóz
uczestników z miejsca zamieszkania do Warsztatu, szkolenie i wynagrodzenie pracowników,
materiały, usługi materialne i niematerialne związane z funkcjonowaniem WTZ, wymiana
zużytego wyposażenia lub dodatkowe wyposażenie warsztatu oraz energia. Obydwa WTZ
organizują corocznie kiermasze i aukcje prac plastycznych wykonanych przez uczestników
pozyskując dodatkowe środki finansowe przeznaczane zazwyczaj na organizację imprez
integracyjnych lub zakup niezbędnego wyposażenia WTZ.
W roku 2010, w związku z katastrofalnymi skutkami powodzi w siedzibie WTZ
w Łapanowie Powiat Bocheński uzyskał z PFRON specjalne dofinansowanie w kwocie 750 tys.
złotych na realizację projektu przeniesienia siedziby WTZ w Łapanowie do obiektu będącego
własnością Powiatu. Projekt został zrealizowany w 2011 r. W roku 2014 dla WTZ w Proszówkach
Powiat Bocheński uzyskał dofinansowanie ze środków PFRON w kwocie 110.448,98 zł na zakup
nowego pojazdu do przewożenia uczestników.
Rozwój liczebny i nakłady finansowe na cele działalności warsztatów terapii zajęciowej
w powiecie bocheńskim w latach 2007 – 2014 obrazuje poniższa tabela.
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
liczba osób
niepełnosprawnych
objętych
rehabilitacją w
WTZ na terenie
Powiatu
Bocheńskiego
75
83
83
83
85
85
koszt działalności WTZ (tj.
łącznie dla WTZ w
Proszówkach i w Łapanowie)
1.058.997,00
1.209.015,00
1.364.520,00
1.396.815,00
1.364.520,00
1.397.400,00
Strona 35
2013
2014
90
90
1.397.400,00
1.486.629,00
Oprac. PCPR na podstawie rocznych sprawozdań rzeczowo – finansowych z realizacji zadań z zakresu rehabilitacji i
zatrudniania osób niepełnosprawnych finansowanych ze środków PFRON
Drugą formą aktywności wspomagającej proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych obok WTZ
są:
turnusy rehabilitacyjne,
które mogą być dofinansowane ze środków PFRON. Należy podkreślić, że turnus rehabilitacyjny
różni się zasadniczo od podobnych świadczeń Funduszu Zdrowia, może działać równolegle
z rehabilitacją medyczną, czy lecznictwem uzdrowiskowym finansowanym odrębnie ze środków
Funduszu Zdrowia. Rehabilitacja lecznicza osób niepełnosprawnych odbywa się odrębnie.
Powiat Bocheński udzielał osobom niepełnosprawnym dofinansowania ze środków PFRON do
kosztów uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych przekazując na ten cel część środków
przypadających Powiatowi wg ogólnopolskiego algorytmu na ogół zadań realizowanych w celu
wspierania osób niepełnosprawnych w tym np. dofinansowanie zaopatrzenia mieszkańców
w przedmioty ortopedyczne, sprzęt rehabilitacyjny, likwidację barier.
Poniższe zestawienie obrazuje liczbę osób ubiegających się o dofinansowanie uczestnictwa
w turnusach i liczbę wniosków rozpatrzonych pozytywnie wraz z sumą środków finansowych
wydatkowanych na zadanie w latach 2007-2014.
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Ilość wniosków o dofinansowanie
turnusu rehabilitacyjnego
złożonych
pozytywnie
w PCPR w Bochni
rozpatrzonych
625
460
822
586
786
340
693
136
386
0
344
297
377
0
365
0
suma:
Kwota udzielonego
dofinansowania ze
środków PFRON
w złotych
318.223,00
383.629,00
237.613,00
101.001,00
0
255.025.00
0
0
1.295.491,00
Zadania rehabilitacji społecznej finansowane ze środków PFRON w powiecie bocheńskim takie
jak dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów,
dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych,
w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych, dofinansowanie sportu,
kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych realizuje:
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni,
ul. E. Windakiewicza 9/5, tel. (14) 611-97-40, www.niepelnosprawni.bochnia.pl
Strona 36
PCPR w Bochni podejmuje też działania w celu pozyskiwania dodatkowych środków finansowych
na rzecz realizacji projektów społecznych zwłaszcza z zakresu aktywnej integracji, pracy
socjalnej i działań o charakterze środowiskowym oraz działań informacyjnych.
Dofinansowanie
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze
przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów.
Zaopatrzenie osób niepełnosprawnych w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze
wydawane na podstawie zlecenia lekarskiego dotyczy takich przedmiotów jak np. wózki
inwalidzkie, balkoniki, obuwie ortopedyczne, pasy podtrzymujące kręgosłup, pionizatory, protezy,
szkła powiększające, aparaty słuchowe, cewniki, pieluchomajtki, worki kolostomijne, itp.
Udzielanie dofinansowania do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze
przyznawane osobom niepełnosprawnym odbywa się z uwzględnieniem odrębnych przepisów
a w szczególności świadczeń dla pacjentów w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia.
Udział liczebny wniosków osób niepełnosprawnych i udział kwotowy w zakresie
udzielonego dofinansowania dla mieszkańców Powiatu Bocheńskiego latach 2007-2014
przedstawia poniższa tabela:
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
liczba wniosków na
podstawie których
udzielono
dofinansowania
1035
1057
1089
1086
1915
1589
1261
1192
Suma:
kwota udzielonego
dofinansowania ze środków
PFRON
461.675,00
497.291,00
448.964,00
387.612,00
387.450,00
498.286,00
483.657,00
492.991,00
3.657.926,00
Ponadto od 2012 r. osoby niepełnosprawne zamieszkujące na terenie Powiatu Bocheńskiego
otrzymały ze środków PFRON za pośrednictwem Powiatu dofinansowanie do zaopatrzenia
w nowoczesne protezy kończyn dolnych, wózki inwalidzkie o napędzie elektrycznym,
sprzęt komputerowy, urządzenia lektorskie i brajlowskie w ramach programu „Aktywny
samorząd” na łączną kwotę 374.949,79 zł, w szczególności pomoc dotyczyła 11 osób w 2012 r.,
13 osób w 2013 r., 14 osób w 2014 r.
Dofinansowanie
do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny na użytek domowy
Powiat Bocheński udzielał indywidualnym osobom niepełnosprawnym dofinansowania do
zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, jeśli był niezbędny i zalecany przez lekarza do rehabilitacji
w warunkach domowych, np.: rower rehabilitacyjny, orbitrek, atlas wielofunkcyjny, drabinka
gimnastyczna, bieżnia, podwieszki uda i przedramienia, wałek rehabilitacyjny, urządzenie do
ozonoterapii, linki, stepper, ławka do ćwiczeń, rower trójkołowy, ergocyklometr, materac
rehabilitacyjny, rotor, piłka rehabilitacyjna, łóżko rehabilitacyjne, wioślarz, materac rehabilitacyjnostabilizujący, poduszka stabilizacyjna itp.
Udział liczebny osób niepełnosprawnych i kwotowy w zakresie udzielonego
dofinansowania do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny na użytek domowy dla mieszkańców
Strona 37
Powiatu Bocheńskiego latach 2007-2011 przedstawia poniższa tabela:
2007
liczba wniosków na podstawie
których udzielono
dofinansowania
28
2008
48
39.902,00
2009
42
22.386,00
2010
30
21.747,00
2011
28
28.736,00
2012
30
21.408,00
2013
20
16.054,00
2014
18
13.610,00
Rok
kwota udzielonego
dofinansowania ze
środków PFRON
19.774,00
Suma:
183.617,00
Dofinansowanie
likwidacji barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się
u osób indywidualnych.
Powiat bocheński udzielał dofinansowania ze środków PFRON do kosztów likwidacji
barier architektonicznych w miejscu zamieszkania osób niepełnosprawnych, do likwidacji barier
technicznych i barier w komunikowaniu się w związku z indywidualnymi potrzebami wynikającymi
z niepełnosprawności. Pracownicy PCPR w Bochni świadczyli porady na temat dostępnych
rozwiązań technicznych i architektonicznych likwidujących lub niwelujących bariery funkcjonalne
w indywidualnych przypadkach osób niepełnosprawnych.
Udział liczebny osób niepełnosprawnych i udział kwotowy w zakresie udzielonego
dofinansowania do likwidacji barier funkcjonalnych dla indywidualnych mieszkańców Powiatu
Bocheńskiego latach 2007-2014 przedstawia poniższa tabela:
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
liczba osób,
którym udzielono
dofinansowania
95
68
41
25
70
112
40
57
suma
kwota udzielonego
dofinansowania ze
środków PFRON
391.310,00
346.634,00
167.689,00
116.733,00
289.813,00
417.345,00
189.379,00
198.998,00
2.117.901,00
Strona 38
Likwidacja barier transportowych na terenie Powiatu
dotyczyła zakupu pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych:
 w 2007 r. dla Środowiskowego Domu Samopomocy (ŚDS) w Muchówce
 w 2010 r. dla Szpitala Powiatowego w Bochni
 w 2014 r. dla Gminy Rzezawa
 również w 2014 r. dla Warsztatu Terapii Zajęciowej (WTZ) w Proszówkach
Ponadto w latach 2012-2013 zakupiono schodołaz dla uczniów Gimnazjum nr 1 w Bochni, windę
dla uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w Bochni, platformę dźwigową dla
pacjentów SPGZOZ w Pogwizdowie, windę platformę dźwigową dla pacjentów NZOZ
w Sobolowie.
Dofinansowanie
sportu, kultury, turystyki i rekreacji dla osób niepełnosprawnych.
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Liczba
dofinansowanych
imprez
9
12
13
5
0
4
0
0
Liczba
uczestników
imprez
361
680
646
226
0
471
0
0
Suma:
Kwota dofinansowania (tj.
do 60% kosztów)
43.378,00
75.183,00
74.450,00
52.303,00
0,00
58.357,00
0,00
0,00
303.671,00
Działania informacyjne dla osób niepełnosprawnych
W latach 2006 – 2010 funkcjonował w strukturze PCPR w Bochni Ośrodek Informacji dla Osób
Niepełnosprawnych w ramach projektu finansowanego ze środków PFRON. Był to jeden
z trzech podobnych ośrodków w Małopolsce. Ośrodek świadczył usługi informacyjne klientom
zgłaszającym się osobiście lub telefonicznie, jak i przez komunikator internetowy (GG), za
pośrednictwem poczty elektronicznej oraz za pośrednictwem powstałej wtedy strony internetowej
www.niepelnosprawni.bochnia.pl Porady przeważnie polegały na udzielaniu podstawowych
informacji nt. ulg i uprawnień, pomocy klientom w wypełnianiu wniosków o wsparcie ze środków
PFRON tj. wniosków składanych do PCPR, do PFRON oraz udzielaniu specjalistycznych
informacji o zasadach i procedurach udzielania dofinansowań osobom niepełnosprawnym
w zakresie poszczególnych programów PFRON w tym dla pracodawców zatrudniających osoby
niepełnosprawne. Przeprowadzono kilkadziesiąt spotkań informacyjnych dla mieszkańców
w małych miejscowościach na terenie Powiatu. Organizowano spotkania dla pracowników
ośrodków pomocy społecznej a w 2010 r. zorganizowano konferencję powiatową dla
pracodawców osób niepełnosprawnych. Ośrodek publikował informacje w prasie lokalnej,
udostępniał klientom aktualizowaną bazę aktów prawnych i wzorów pism procesowych. Wydano
i rozprowadzono ponad 1000 szt. powiatowych ulotek informacyjnych, rozprowadzono kilka
tysięcy ulotek wydanych przez PFRON oraz kilkaset sztuk informatorów specjalistycznych dla
osób niepełnosprawnych i ich otoczenia. Nieodpłatnie rozprowadzono wśród mieszkańców
Powiatu kilkaset egzemplarzy pisma informacyjno-publicystycznego „Integracja” wydawanego
przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji z Warszawy. Ośrodek zamawiał, sprowadzał oraz
dystrybuował publikacje o tematyce interesującej klientów, m.in. broszury wydawane przez
Biblioteczkę Centrum Integracji i inne. W ramach działalności Ośrodka organizowane były
Strona 39
również porady prawne dla mieszkańców.
Aktualnie informacje są udzielane przez personel jednostek powiatowej pomocy
społecznej, edukacji i rynku pracy telefonicznie, osobiście w siedzibach biur i poprzez Biuletyn
Informacji Publicznej, a także przez strony internetowe tych instytucji oraz w ramach działań
samopomocowych informacje są gromadzone i przekazywane przez lokalne organizacje
pozarządowe.
W ramach niektórych zadań i projektów zapewniano pracę socjalną i profesjonalne
doradztwo w tym zawodowe dla osób niepełnosprawnych i ich środowiska.
Pomoc społeczna dla osób niepełnosprawnych
Pomoc społeczna na terenie powiatu funkcjonuje w ramach samorządu powiatowego, gminnego
i w ramach działalności organizacji pozarządowych.
Powiat Bocheński zapewnia niepełnosprawnym mieszkańcom możliwość korzystania z Domu
Pomocy Społecznej w Bochni. Dom Pomocy Społecznej jest placówką całodobowego pobytu
przeznaczoną dla osób, które ze względu na stan zdrowia wymagają całodobowej opieki,
a rodzina i gmina nie są w stanie zabezpieczyć realizacji tej opieki w miejscu zamieszkania.
Dom Pomocy Społecznej w Bochni, (DPS)
ul. Karolina 14d, 32-700 Bochnia,
tel. (14) 612 59 90, www.dpsbochnia.pl
Powiat Bocheński prowadzi jeden dwu-profilowy DPS, który zapewnia opiekę dla 80 osób
w podeszłym wieku oraz 55 osób przewlekle psychicznie chorych a od 2014 r. w związku
z rozbudową infrastruktury lokalowej może obejmować opieką 90 osób w podeszłym wieku
i 67osób przewlekle psychicznie chorych.
DPS zapewnia mieszkańcom całodobową opiekę oraz zaspokojenie niezbędnych potrzeb
bytowych, opiekuńczych i wspomagających zgodnie z wymaganym standardem określonym
w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów
pomocy społecznej.
Na terenie Powiatu funkcjonują:
Środowiskowe Domy Samopomocy (ŚDS)
Są one prowadzone przez Powiat (1) i przez Gminy (3): Żegocina, Nowy Wiśnicz, Trzciana. ŚDS
sa ośrodkami wsparcia dla osób, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność
wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych. ŚDS
świadczy usługi w ramach indywidualnych lub zespołowych treningów samoobsługi i treningów
umiejętności społecznych, polegających na nauce, rozwijaniu lub podtrzymywaniu umiejętności
w zakresie czynności dnia codziennego i funkcjonowania w życiu społecznym.
Lp.
1
2
3
4
Dane kontaktowe
Instytucja
Środowiskowy Dom
Samopomocy w Bochni
Środowiskowy Dom
Samopomocy w Żegocinie
Środowiskowy Dom
Samopomocy w Muchówce
Środowiskowy Dom
Samopomocy w Rdzawie
ul. Karolina 14F, 32-700 Bochnia, Tel. (14) 612 59
90, e-mail: [email protected]
32-731 Żegocina, 232A, Tel. (14) 613 27 05, e-mail:
[email protected] www.sds.zegocina.pl
Muchówka 157, 32-722 Królówka Tel. (14) 68
59 200, e-mail: [email protected] www.nw.com.pl
Rdzawa 1, 32-732 Kamionna, tel. (14) 611 69 11, email: [email protected] www.trzciana.pl
Strona 40
Na terenie Powiatu bocheńskiego istnieje sieć gminnych ośrodków pomocy społecznej:
Lp.
Instytucja
1
Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Bochni
2
Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w Bochni
3
Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w N. Wiśniczu
4
Społecznej w Żegocinie
5
Społecznej w Lipnicy M.
6
Społecznej w Rzezawie
7
Społecznej w Trzcianie
8
Społecznej w Łapanowie
9
Społecznej w Driwni
Dane kontaktowe
ul. Kazimierza Wielkiego 26, 32-700 Bochnia,
Tel. (014) 611-67-76,
e-mail: [email protected]
www.bochnia-gmina.pl
ul. Kolejowa 14, 32-700 Bochnia
Tel. (14) 615 39 10,
www.mopsbochnia.pl
ul. Rynek 6, 32-720 Nowy Wiśnicz,
Tel. (14) 685 09 42,
www.nw.com.pl
Żegocina 316, 32-731 Żegocina,
Tel. (14) 14 613 20 08,
www.zegocina.pl
Lipnica Dolna 25, 32-724 Lipnica Murowana,
Tel. (14) 685 23 50,
www.lipnicamurowana.pl
ul. Długa 21, 32-765 Rzezawa,
Tel. (14) 685 85 55,
www.rzezawa.pl
Trzciana 248, 32-733 Trzciana,
Tel. (14) 613 60 02,
www.gopstrzciana.pl
Łapanów 34, 32-740 Łapanów,
Tel. (14) 613 40 57,
www.lapanow.pl
Drwinia 57, 32-709 Drwinia,
Tel. (12) 281 71 56,
www.drwinia.pl
Strona 41
Działania samopomocowe – organizacje pozarządowe
Na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim działają lokalne organizacje
pozarządowe np.: 72
Lp.
Nazwa
adres
1
Caritas Diecezji Tarnowskiej, oddziały parafialne na
ul. Legionów 30,
terenie powiatu bocheńskiego
33-100 Tarnów
2
Fundacja im. dr Anny Trzaski-Wilkońskiej Kazimierza Wielkiego 26,
"Pomagajmy Szpitalowi w Bochni"
32-700 Bochnia
3
Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Oraz
ul. Poniatowskiego 22a,
Dzieciom i Młodzieży "Auxilium"
32-700 Bochnia
4
Katolickie Stowarzyszenie Przyjaciół
32-740 Łapanów 1
Niepełnosprawnych „Otwarte Serca” w Łapanowie przy
Parafii Św. Bartłomieja,
5
Małopolski Związek Osób Niepełnosprawnych w
Kazimierza Wielkiego 31,
Bochni
32-700 Bochnia
6
ul. Kolejowa 14,
Polski Czerwony Krzyż - Zarząd Rejonowy w Bochni,
32-700 Bochnia
7
Polski Komitet Pomocy Społecznej - Zarząd Miejski w
ul. Kazimierza Wielkiego 31,
Bochni,
32-700 Bochnia
8
Polski Związek Głuchych - Terenowy Ośrodek
ul. Kowalska 13,
Rehabilitacji i Wsparcia Społecznego Niesłyszących
32-700 Bochnia
9
Polski Związek Niewidomych, Okręg Małopolski, Koło
ul. Regis 2,
Powiatowe w Bochni
32-700 Bochnia
10 Stowarzyszenie "Arka" Poradnia Specjalistyczna i
ul. Bernardyńska 14,
Telefon Zaufania w Tarnowie, Oddział Terenowy w
32-700 Bochnia
Bochni,
11 Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych ul. Ludwika Stasiaka 1A,
Kropla Dobroci,
32-700 Bochnia
12 Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych
Kazimierza Wielkiego 36 lok. 4,
oraz Przewlekle Chorych "ULKA"
32-700 Bochnia
13
Proszówki 346,
Stowarzyszenie na Rzecz Osób Specjalnej Troski
32-700 Bochnia
„Amicus Hominis”,
14
15
Stowarzyszenie Przyjaciół Domu Pomocy Społecznej i
Środowiskowego Domu Samopomocy w Bochni
"Karolina",
Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum im. Bł.
Edmunda Bojanowskiego w Bochni
ul. Karolina 14G,
32-700 Bochnia
Rynek 15,
32-700 Bochnia
Organizacje pozarządowe często docierają do takich obszarów wspierania osób
niepełnosprawnych, gdzie nie sięga administracja i służby publiczne. Lokalne organizacje
społeczne umożliwiają osobom niepełnosprawnym i ich otoczeniu bieżącą wymianę informacji,
integrację środowiska, elastyczne podejmowanie działań wynikających z pojawiających się
potrzeb czy problemów lokalnego środowiska społecznego
Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych może być realizowana
przez organizacje pozarządowe i grupy samopomocowe. Zadania Powiatu w tym zakresie mogą
być również zlecane organizacjom pozarządowym i finansowane np. ze środków PFRON73.
72
Oprac. na podstawie danych z KRS i bazy portalu www.ngo.pl – 4 marca 2015 r.
Art. 36 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
73
Strona 42
Różne organizacje pozarządowe spoza terenu powiatu współpracowały w ostatnich latach np.
z Powiatowym Urzędem Pracy w Bochni w dziedzinie wspierania osób niepełnosprawnych.
Współpraca obejmowała działania mające na celu informowanie o programach celowych,
finansowanych z różnych źródeł wprowadzających niekonwencjonalne formy zatrudnienia
a realizowanych przez organizacje pozarządowe, m.in.: projekt „Telekariera” realizowany przez
Stowarzyszenie Wiosna; projekt „Wsparcie absolwentów na rynku pracy II” realizowany przez
Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji; projekt „Staż w administracji publicznej wsparciem
aktywizacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych oraz budowaniem pozytywnego
wizerunku osób niepełnosprawnych II” realizowany przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji;
projekt „Pracuje w NGO” realizowany przez Fundacje Biuro Inicjatyw Społecznych i Fundację
MATIO;
projekt
„Wsparcie
osób
niepełnosprawnych
z rzadko
występującymi
niepełnosprawnościami i niektórymi niepełnosprawnościami sprzężonymi w wieku 45 + na rynku
pracy II” realizowany przez Fundacje Aktywnej Rehabilitacji.
W Powiecie Bocheńskim funkcjonuje:
Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych
jako organ opiniodawczo-doradczy Starosty. Rada składa się z przedstawicieli lokalnych
organizacji pozarządowych. Do zakresu jej działania należy:
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do:
a) integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
b) realizacji praw osób niepełnosprawnych;
2) opiniowanie projektów powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych;
3) ocena realizacji programów;
4) opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez radę powiatu pod kątem ich
skutków dla osób niepełnosprawnych.
W latach 2012 - 2014 r. Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych obradowała
trzynastokrotnie wydając opinie w jedenastu kwestiach z zakresu planowania polityki lokalnej
w dziedzinie spraw osób niepełnosprawnych w tym opinie dotyczące uchwał Rady Powiatu
w Bochni.
Zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych w powiecie
bocheńskim realizuje:
Powiatowy Urząd Pracy w Bochni,
ul. Wojska Polskiego 3,
tel. (14) 611-10-51, www.pup-bochnia.pl
Powiat może przeznaczyć środki Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na realizację
zadań wskazanych w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych74
poprzez Powiatowy Urzędu Pracy w następującym zakresie:
1) finansowanie ze środków PFRON wydatków na instrumenty lub usługi rynku pracy
określone w ustawie o promocji, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych
zarejestrowanych jako poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu;
2) pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych, ich szkolenie
oraz przekwalifikowanie;
3) przyznawanie osobom niepełnosprawnym środków na podjęcie działalności
gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej
4) Zwrot kosztów dla pracodawcy zatrudniającego osoby niepełnosprawne
5) zwrot miesięcznych kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi
6) Zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy
74
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.
U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.)
Strona 43
Działania Powiatowego Urzędu Pracy w Bochni w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym,
zarejestrowanym jako bezrobotne lub poszukujące pracy i niepozostające w zatrudnieniu
polegały m.in. na przygotowaniu ich do pracy zawodowej poprzez usługi doradcze, pośrednictwo
pracy, opracowywanie z udziałem niepełnosprawnych indywidualnych planów działania,
pobudzanie aktywności do samo-zatrudnienia, organizowanie i finansowanie szkoleń, staży
zawodowych, interwencyjnych miejsc pracy, robót publicznych a także na wsparciu zatrudnienia
w ramach doposażenia lub wyposażenia stanowisk pracy.
Na koniec grudnia 2014 r. w ewidencji PUP w Bochni pozostawało 205 niepełnosprawnych
bezrobotnych oraz 31 niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających
w zatrudnieniu.
W latach 2012 – 2014 PUP w Bochni zrealizował działania finansowane ze środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Funduszu Pracy i Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach bieżących zadań i kilku projektów (m.in. „Junior”, „Wiatr
w żagle”, „Program wyrównywania różnic między regionami II”, „Moja mała firma”, „Absolwent na
rynku pracy”). Wynikiem działalności PUP w Bochni w dziedzinie wsparcia dla osób
niepełnosprawnych bezrobotnych oraz poszukujących pracy niepozostających w zatrudnieniu są
następujące rezultaty:
 zorganizowano 105 miejsc odbywania stażu
 zorganizowano szkolenia dla 34 osób ,
 56 osób niepełnosprawnych podjęło zatrudnienie na subsydiowanych miejscach pracy
(refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy, prace
interwencyjne, roboty publiczne)
 przyznano 10 osobom środki na podjęcie własnej działalności gospodarczej
 213 osób objęto doradztwem zawodowym,
 391 osobom założono Indywidualny Plan Działania (w celu doprowadzenia do podjęcia
odpowiedniej pracy lub samo-zatrudnienia).75
Powiatowy Urząd Pracy zrealizował na rzecz osób niepełnosprawnych projekty ułatwiające
aktywizację zawodową np.:
1) Projekt „Iskierka” w latach 2007 – 2011: osoby niepełnosprawne zostały objęte
działaniami z zakresu indywidualnego poradnictwa zawodowego, co w efekcie
przyczyniło się do podniesienia ich motywacji do aktywności zawodowej, poziomu
samooceny, wiary we własne możliwości oraz umożliwiło przezwyciężenie barier
psychologicznych związanych z biernością zawodową. Organizowano miejsca odbywania
przegotowania zawodowego i staże.
2) Projekt „Szansa wyjścia” był finansowany w ramach programu PFRON pn. „Trener
pracy-zatrudnienie wspomagane osób niepełnosprawnych”. Celem projektu było
wypracowanie odpowiedniego modelu działań podejmowanych na rzecz osób
niepełnosprawnych tak, aby zachęcić pracodawców do zatrudniania niepełnosprawnych
pracowników oraz udzielić odpowiedniej pomocy osobom niepełnosprawnym
w przełamywaniu bierności zawodowej, aby mogły samodzielnie funkcjonować na
otwartym rynku pracy. Beneficjentami programu były:
a. osoby niepełnosprawne upośledzone umysłowo z orzeczonym znacznym lub
umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
b. osoby niepełnosprawne chore psychiczne z orzeczonym znacznym lub
umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
c. osoby niepełnosprawne niewidome lub głuche z orzeczonym znacznym stopniem
niepełnosprawności,
d. osoby niepełnosprawne ruchowo z orzeczonym znacznym stopniem
niepełnosprawności,
e. bezrobotne lub poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu, zarejestrowane
w powiatowych urzędach pracy albo uczestnicy warsztatów terapii zajęciowej.
Rezultatami realizowanego w programu było podjęcie pracy przez 22 osoby, ponadto 4
75
Sprawozdanie PUP w Bochni z realizacji Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim
w latach 2012-2014
Strona 44
osoby podjęły staż, 3 osoby odbyły szkolenie. Celem programu było wypracowanie
odpowiedniego modelu działań podejmowanych na rzecz osób niepełnosprawnych.
3) Program PFRON pn. „Junior” dotyczył aktywizacji zawodowej absolwentów
niepełnosprawnych. Adresatami programu były osoby niepełnosprawne z orzeczonym
umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności w wieku do 25 lat lub
w przypadku osób, które ukończyły szkołę wyższą do 27 roku życia.
4) Projekt systemowy pn. „Wiatr w żagle” w ramach Priorytetu VI Działanie 6.1.3 POKL
Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenia poziomu aktywności zawodowej
osób bezrobotnych współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem projektu było podniesienie poziomu
aktywności zawodowej, zdolności do zatrudnienia osób pozostających bez pracy, oraz
stworzenie warunków rozwoju aktywności zawodowej w regionie. Beneficjenci projektu to
osoby bezrobotne znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy określone
w art.49 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w tym osoby
niepełnosprawne. Rezultatem osiągniętym w ramach projektu w 2010 roku w zakresie
osób niepełnosprawnych było odbycie stażu przez 19 osób niepełnosprawnych, objęcie
usługą poradnictwa zawodowego i przeszkolenie 12 osób niepełnosprawnych, objęcie
usługą poradnictwa zawodowego oraz udzielenie dotacji na uruchomienie działalności
gospodarczej dla 3 osób niepełnosprawnych.
5) W Powiatowym Urzędzie Pracy w Bochni poprzez Agencję Pracy Osób
Niepełnosprawnych (APON) można było korzystać z pomocy trenerów pracy, doradcy
zawodowego i psychologa podejmując działania w celu podniesienia własnej aktywności
zawodowej, poprawy własnej samooceny i wiary we własne siły.
W celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym aktywności zawodowej (dot. opiekunów dzieci
w wieku szkolnym) w latach 2012 – 2014 Powiat bocheński udzielał ze środków PFRON
dofinansowania w łącznej kwocie 18.677,75 zł do kosztów pobytu dzieci w przedszkolach
i żłobkach. Wsparcie dotyczyło 7 rodzin w 2012 r., 8 rodzin w 2013 i 4 rodzin w 2014 r.
Diagnoza potrzeb i analiza SWOT
Opis wyników badania opinii lokalnych ekspertów w odniesieniu do diagnozy problemów
osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim.
I.
Opinie pracowników instytucji pomocy społecznej i działaczy organizacji
pozarządowych.
W okresie od listopada do grudnia 2014 r. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni
przeprowadziło badanie za pomocą anonimowego kwestionariusza skierowanego do lokalnych
instytucji pomocy społecznej (OPS, ŚDS) i organizacji pozarządowych w celu uzyskania
informacji nt. problemów środowiska osób niepełnosprawnych.
Rozesłano 131 kwestionariuszy do 9 ośrodków pomocy społecznej, 4 środowiskowych domów
samopomocy i do 13 organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu bocheńskiego.
W wyniku konsultacji z pracownikami socjalnymi zatrudnionymi w gminnych ośrodkach pomocy
społecznej i w środowiskowych domach samopomocy oraz działaczami lokalnych stowarzyszeń
uzyskano 60 opinii, które można ująć w następujące wnioski:
1. Funkcjonujący obecnie system wsparcia osób niepełnosprawnych w Powiecie
Bocheńskim został oceniony raczej dobrze przez 33% respondentów, jednak aż 35%
respondentów nie udzieliło odpowiedzi i nie oceniło działania systemu.
2. Do mocnych stron systemu wsparcia osób niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim
zaliczono dużą ilość projektów realizowanych na rzecz środowiska i dobrą informację
o dostępnych środkach wsparcia. Do słabych stron systemu zaliczono deficyty finansowe
oraz słaby przepływ informacji między różnymi organizacjami.
Strona 45
3. Pracownicy socjalni i kierownicy OPS i ŚDS wskazywali na główne potrzeby w zakresie
systemu wsparcia na rzecz osób niepełnosprawnych. Zaliczono do nich na pierwszym
miejscu tworzenie miejsc pracy i udostępnianie ofert pracy dla osób niepełnosprawnych,
następnie zwiększenie dostępności do bezpłatnych porad lekarzy specjalistów
z możliwością korzystania w większej częstotliwości z porad lekarskich, dofinansowanie
do turnusów rehabilitacyjnych, zwiększenie dostępności do bezpłatnych ośrodków
rehabilitacji medycznej likwidacja barier architektonicznych w miejscach użyteczności
publicznej, zwiększenie środków finansowych w budżetach gmin i powiatu
z przeznaczeniem na pomoc dla osób niepełnosprawnych.
4. Według opinii pracowników ośrodków pomocy społecznej i działaczy organizacji
pozarządowych z terenu Powiatu Bocheńskiego problem niepełnosprawności dotyka
wielu mieszkańców. Zauważają oni różne przeszkody w skutecznej realizacji zadań
swoich organizacji dla osób niepełnosprawnych. Wśród tych przeszkód najczęściej
wskazywano na niewystarczające środki finansowe, następnie bariery formalno-prawne
i bariery w komunikacji pomiędzy różnymi organizacjami i instytucjami działającymi na
rzecz osób niepełnosprawnych na terenie Powiatu Bocheńskiego.
5. Wśród dostępnych i najbardziej efektywnych form wsparcia osób niepełnosprawnych
pracownicy instytucji pomocy społecznej i działacze organizacji pozarządowych
wskazywali na dofinansowanie sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych
oraz środków pomocniczych, dofinansowanie miejsc zatrudnienia, dofinansowanie
likwidacji barier architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych,
w komunikowaniu się.
6. Zdaniem pracowników jednostek pomocy społecznej zwłaszcza środowiskowych domów
samopomocy tym podobne instytucje (ŚDS, WTZ) efektywnie wspierają osoby
niepełnosprawne.
7. W badaniu akcentowano duże znaczenie efektywnej pracy socjalnej z klientem.
8. Za najmniej efektywne uznano oferowane szkolenia i kursy zawodowe dla osób
niepełnosprawnych, aktywizowanie środowiska lokalnego (np. sąsiedztwa, organizacji
samopomocowych), dofinansowanie kosztów kształcenia oraz finansowanie wyjazdów
integracyjnych.
Z punktu widzenia twórców programu wydaje się istotne zaangażowanie różnych podmiotów,
instytucji, organizacji i osób we współpracę w celu przezwyciężenia barier i trudności
w funkcjonowaniu osób niepełnosprawnych na terenie powiatu bocheńskiego. W badaniu
prowadzonym przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie stwierdzono obszary do
zagospodarowania w zakresie kontaktów i ewentualnej współpracy lokalnej.
II.
Opinie kadry przedsiębiorstw
W listopadzie 2014 r. PCPR w Bochni przeprowadził mini-badanie wśród członków zarządów,
kierowników i pracowników działów kadr największych przedsiębiorstw na terenie powiatu
bocheńskiego.
Rozesłano 56 kwestionariuszy i uzyskano 16 odpowiedzi. Wnioski można ująć następująco:
1. Problem niepełnosprawności w przedsiębiorstwach respondentów stanowi problem,
z którym boryka się wiele osób.
2. Wśród potrzeb w zakresie systemu wsparcia na rzecz rynku pracy osób
niepełnosprawnych respondenci wskazywali najczęściej potrzebę miesięcznego
dofinansowania ze środków PFRON lub z innych źródeł do wynagrodzenia pracownika
oraz potrzebę informowania pracodawców zainteresowanych zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych o aktualnych możliwościach uzyskania wsparcia finansowego na
zatrudnianie osób niepełnosprawnych.
3. Pracodawcy lokalni wskazywali na przeszkody w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
akcentując niski poziom wykształcenia i kwalifikacji osób niepełnosprawnych i wysokie
koszty pracy oraz obawy pracodawcy wobec zobowiązań wynikających z zatrudnienia
osób niepełnosprawnych i braku stabilności przepisów prawa w tym zakresie.
4. Respondenci uważają, że najbardziej efektywnymi formami wsparcia zatrudniania osób
niepełnosprawnych jest dofinansowanie ze środków PFRON lub z innych środków
Strona 46
zewnętrznych do kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych oraz informacja,
doradztwo i poradnictwo dla pracodawców a najniżej oceniali współpracę z asystentem
osoby niepełnosprawnej czy trenerem pracy, co jest dość zaskakującym wynikiem badań.
5. Nisko oceniono wsparcie pracodawców w formie uhonorowania symbolicznym
wyróżnieniem przez przedstawicieli lokalnych władz samorządowych dla pracodawców
tworzących sprzyjające warunki dla zatrudniania osób niepełnosprawnych.
III.
Opinie pracowników warsztatów terapii zajęciowej
W toku badania prowadzonego przez PCPR w Bochni dla celów opracowania diagnozy programu
w końcu roku 2014 pracownicy Warsztatów Terapii Zajęciowej wskazywali na różne potrzeby
w zakresie funkcjonowania systemu wsparcia osób niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim
zwłaszcza w dziedzinie wchodzenia lub powrotu na rynek pracy:
1. Pracownicy WTZ akcentowali potrzebę wsparcia ze strony samorządów lokalnych dla
tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych na wolnym rynku pracy a także
akcentowali potrzebę różnorakich form wsparcia finansowego na tworzenie i utrzymanie
miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych.
2. Do głównych barier zatrudniania osób niepełnosprawnych zaliczali pracownicy WTZ
wysokie koszty pracy, obawy pracodawców wobec zobowiązań wynikających
z zatrudnienia osoby niepełnosprawnej i brak stabilności przepisów prawa w tym zakresie
oraz niedostateczne umiejętności dobrego zaprezentowania się pracodawcy przez osoby
niepełnosprawne posiadające odpowiednie kwalifikacje do pracy.
IV.
Opinie klientów PCPR w Bochni
Do opracowania diagnozy problemów osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim
posłużono się również kwestionariuszem adresowanym bezpośrednio do klientów PCPR.
W opinii 24 klientów PCPR, którzy są osobami niepełnosprawnymi i wzięli udział w badaniu:
1.
Niepełnosprawni mają dostęp tylko do niektórych dziedzin życia społecznego na terenie
Powiatu Tak twierdzi 58% a 25% respondentów twierdzi, że osoby niepełnosprawne mają
pełny dostęp do wszystkich dziedzin życia społecznego.
2.
33% badanych klientów PCPR twierdzi, że bardzo często spotykali się z różnymi
przejawami dyskryminacji. Nigdy podobnych doświadczeń nie miało 21% ankietowanych.
3.
Klienci PCPR w 83% badanych przypadków oczekują, by w społeczeństwie funkcjonował
integracyjny model życia dla osób niepełnosprawnych.
4.
Wśród przeszkód dla swobodnego funkcjonowania w społeczeństwie wskazywali
najczęściej na zależność od pomocy innych osób, na bariery architektoniczne, techniczne,
w komunikowaniu się, transportowe np. w nieprzystosowanych autobusach, na bariery
ekonomiczne i nieprzychylne postawy otoczenia.
5.
Na pytanie, czy osoby niepełnosprawne w powiecie bocheńskim mogą czuć się
obywatelami drugiej kategorii klienci odpowiadali zdecydowanie „nie” w 8% badanych
a 33% uważa, ze raczej tak – mogą czuć się obywatelami drugiej kategorii.
6.
83% respondentów – klientów PCPR odpowiadało, że nie wie, czy interesy osób
niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim są dobrze reprezentowane przy podejmowaniu
istotnych dla nich decyzji.
7.
Klienci PCPR często nie mieli zdania na temat wsparcia osób niepełnosprawnych na rynku
pracy, albo nisko oceniali to wsparcie.
8.
Zdaniem klientów PCPR w Bochni w zakresie lokalnego systemu wpierania osób
niepełnosprawnych potrzeba przede wszystkim ogólnodostępnych, bezpłatnych spotkań
integracyjnych, a także dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych, likwidacji barier
architektonicznych w miejscach użyteczności publicznej, zwiększenia dostępności do
bezpłatnych ośrodków rehabilitacji medycznej, do lekarzy specjalistów, do bezpłatnej
terapii i pomocy psychologicznej, do bezpłatnej pomocy prawnej i informacji a także ogólnie
zauważano potrzebę zwiększenia środków finansowych w budżetach gmin i powiatu
z przeznaczeniem na pomoc dla osób niepełnosprawnych.
9.
Na skali efektywności różnych form wsparcia na rzecz osób niepełnosprawnych stawiane
są wysoko przez klientów PCPR takie formy jak wyjazdy i spotkania integracyjne,
Strona 47
dofinansowanie sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych oraz środków
pomocniczych, aktywizacja środowiska lokalnego (np. sąsiedztwa, organizacji
samopomocowych), zasiłki stałe, wsparcie materialne i turnusy rehabilitacyjne.
Klienci PCPR na pierwszym miejscu stawiają PFRON jako instytucję, która powinna
zajmować się pomocą osobom niepełnosprawnym, na drugim miejscu – ex aequo - rodzina
i powiat a na trzecim gmina, dalej kościoły i związki wyznaniowe, organizacje
pozarządowe, sąsiedzi i różne inne organizacje w partnerstwie.
10.
V.
Opinie internautów.
Na cele przygotowania programu zastosowano internetowe badanie kwestionariuszowe
i rozpowszechniono w mediach lokalnych informacje o gromadzeniu opinii mieszkańców na
tematy integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim.
Uzyskano 54 zwrotne ankiety internetowe. Wnioski są następujące:
1. Osoby wypełniające ankietę dla mieszkańców powiatu w 94% określali swój stosunek do
osób niepełnosprawnych jako pozytywny a 6% jako obojętny. U połowy tych osób, w
rodzinie znajdują się osoby niepełnosprawne a 39% pytanych ma wśród znajomych lub
przyjaciół osoby niepełnosprawne.
2. Pod pojęciem niepełnosprawności ankietowani najczęściej rozumieli kombinację różnych
dysfunkcji i brak sprawności ruchowej.
3. Przeważnie (52%) oceniali, że niepełnosprawni nie mają pełnego dostępu do wszystkich
dziedzin życia społecznego na terenie Powiatu Bocheńskiego lub maja tylko do
niektórych (41%).
4. Uczestnicy badania stwierdzali (37%), że jeden lub kilka razy spotkali się przejawem
dyskryminacji wobec osób niepełnosprawnych np. wyzwiskami, żartami, czy zakazem
wstępu. Inni (tj. 22%) wskazywali, że zdarzało im się to bardzo często i tyle samo
badanych (22%) twierdziło, ze nigdy nie spotkali się z dyskryminacją osób
niepełnosprawnych.
5. Ankietowani uważali, że niektóre osoby niepełnosprawne przejawiają wystarczającą
inicjatywę, by funkcjonować w społeczeństwie, na terenie Powiatu Bocheńskiego jako
pełnoprawni obywatele.
6. Wśród mieszkańców powiatu rozkłada się równo opinia pozytywna i negatywna na temat
swojego otoczenia – środowiska pracy, szkoły, kręgu towarzyskiego – czy jest ono
przygotowane na przyjęcie osób niepełnosprawnych.
7. Mieszkańcy (93% w gronie badanych) podobnie jak osoby niepełnosprawne będące
klientami PCPR w Bochni opowiadali się zdecydowanie za integracyjnym modelem
funkcjonowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie.
8. Ankietowani ujawniali, że przeważnie (61% respondentów) czują się swobodnie
w towarzystwie osoby niepełnosprawnej. Swobodna samopoczucia niekiedy (u 22%
respondentów) zależy od stopnia znajomości z osobą niepełnosprawną a 17%
ankietowanych przyznaje, że ich swobodne samopoczucie w kontakcie z osobą
niepełnosprawna jest zależne od rodzaju i stopnia tej niepełnosprawności.
9. Mieszkańcy powiatu w przypadku 94% badanych nie mieliby nic przeciwko temu, by w ich
szkole lub w miejscu pracy była osoba niepełnosprawna. Jedynie u 6% respondentów
obecność niepełnosprawnych budziłaby dyskomfort.
10. Respondenci znają instytucje, które pomagają, wspierają i działają na rzecz osób
niepełnosprawnych (uważa tak 89% respondentów).
11. 78% respondentów uważa, że bardzo potrzebne są kampanie społeczne dotyczące osób
niepełnosprawnych. Około połowa badanych pamięta jakieś kampanie społeczne
dotyczące niepełnosprawnych, 68% uważa, że kampanie społeczne dotyczące
promowania obecności niepełnosprawnych w społeczeństwie wpływają na postawę
wobec osób niepełnosprawnych, szczególnie sprawiają, że lepiej rozumiemy ich
problemy.
12. W hierarchii wartości deklarowanych przez mieszkańców powiatu uczestniczących
w badaniu ankietowym najwyżej stoi zdrowie, następnie rodzina, dalej miłość i szczęście,
Strona 48
13.
14.
15.
16.
potem dobra praca, nieco niżej znalezienie sensu życia i pozytywne nastawienie, potem
sprawność psychiczna i fizyczna a na końcu pieniądze, szacunek otoczenia
i wykształcenie.
Ankietowani mieszkańcy powiatu zauważają, ze największymi przeszkodami dla
swobodnego funkcjonowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie są bariery
architektoniczne, techniczne, w komunikowaniu się, transportowe, problemy
ekonomiczne, problemy w znalezieniu pracy oraz nieprzychylne postawy w otoczeniu
osób niepełnosprawnych i krzywdzące stereotypy.
Mieszkańcy powiatu pytani, czy gdyby zaistniała sytuacja, w której osoba
niepełnosprawna potrzebowałaby pomocy w publicznym miejscu (np. w pokonaniu kilku
schodów), byliby skłonni do udzielenia jej pomocy nie będąc o to proszonym, odpowiadali
zdecydowanie twierdząco w 65% a raczej nie tylko w 2%. Nikt zdecydowanie nie
zaprzeczył.
Mieszkańcy uważali, że interesy osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim nie są
dobrze reprezentowane przy podejmowaniu istotnych dla nich decyzji (np. dotyczących
zagospodarowania przestrzeni miejskiej).
Niepełnosprawność zdaniem mieszkańców powiatu może mieć największe konsekwencje
w postaci ogólnych utrudnień w życiu, w formie izolacji społecznej i depresji.
Niepełnosprawność uzależnia jednych od dobrej woli innych osób. W opinii respondentów
w mniejszym stopniu mogą wystąpić pozytywne konsekwencje doświadczenia
niepełnosprawności jak wypracowanie większej cierpliwości, rozwinięcie w sobie większej
wrażliwości i zrozumienia dla innych czy głębsze poznanie siebie.
Analiza SWOT
lokalnego systemu wspierania osób niepełnosprawnych w powiecie bocheńskim
SŁABE STRONY
MOCNE STRONY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Funkcjonowanie samorządu powiatowego
(infrastruktura, instytucje, organizacja itd.)
Szeroki zakres kompetencji samorządu
powiatu w dziedzinie wspierania osób
niepełnosprawnych zgodnie z ustawą o
rehabilitacji
Funkcjonowanie Szpitala Powiatowego,
Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o
Niepełnosprawności, Powiatowego Centrum
Pomocy Rodzinie, Powiatowego Urzędu
Pracy, Poradni Psychologiczno –
Pedagogicznej, Specjalnego Ośrodka
Szkolno Wychowawczego, Domu Pomocy
Społecznej, 4 środowiskowych domów
samopomocy, 2 warsztatów terapii
zajęciowej, sieci szkół powiatowych –
ponadgimnazjalnych,
Funkcjonowanie na terenie powiatu
bocheńskiego aktywnych organizacji
pozarządowych i samorządu gminnego
Współpraca pomiędzy samorządami
lokalnymi, jednostkami samorządu
powiatowego, gminnego i wojewódzkiego
Współpraca instytucji samorządowych i
organizacji pozarządowych na rzecz osób
niepełnosprawnych
Wypracowana strategia rozwiązywania
problemów społecznych powiatu i strategia
rozwoju powiatu
Realizacja projektów aktywizujących klientów,
1.
2.
3.
4.
5.
Niewystarczające środki finansowe w
budżetach powiatu, gmin i organizacji
pozarządowych na realizację ogółu potrzeb
osób niepełnosprawnych w powiecie
bocheńskim na poziomie zadowalającym
mieszkańców
Niewystarczająca koordynacja działań dla
osób niepełnosprawnych w powiecie
pomiędzy jednostkami administracji powiatu,
gmin, organizacjami pozarządowymi
realizującymi zadania w obszarze wspierania
osób niepełnosprawnych, niedostateczna
wymiana informacji i niedomagania w
zakresie współpracy
Niewystarczające wykorzystanie aktualnych
zasobów powiatu w celu poprawy
funkcjonowania wsparcia dla osób
niepełnosprawnych, słabe dopasowanie
niektórych projektów do faktycznych lub
długookresowych potrzeb mieszkańców,
niedomagania administracji publicznej w
zakresie sposobu dostarczania pomocy
osobom niepełnosprawnym przez urzędników
Mało ofert pracy dla osób niepełnosprawnych
w instytucjach publicznych
Niedomagania w zakresie sposobu
dostarczania pomocy osobom
niepełnosprawnym przez wyspecjalizowane
instytucje i organizacje (ciągłość,
elastyczność)
Strona 49
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
projektów rehabilitacji społecznej i zawodowej
oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych
oraz projektów w zakresie likwidacji barier
architektonicznych i transportowych
Dysponowanie przez samorząd powiatowy
dodatkowymi dla budżetu środkami PFRON
w tym możliwość np. udzielania
dofinansowań do zaopatrzenia w przedmioty
ortopedyczne i środki pomocnicze dla osób
niepełnosprawnych, dofinansowań do
likwidacji barier funkcjonalnych, do zakupu
sprzętu rehabilitacyjnego
Pozyskiwanie zewnętrznych środków
finansowych na cele integracji społecznej i
likwidacji barier funkcjonalnych,
Dostępność dla osób niepełnosprawnych pod
względem architektonicznym do większości
placówek ochrony zdrowia
Wyposażenie niektórych instytucji w pojazdy
do przewozu osób niepełnosprawnych (np.
UG w Rzezawie, SOSW w Bochni, WTZ w
Bochni i w Łapanowie, DPS w Bochni)
budowanie Powiatowej Społecznej Strefy
Aktywności Gospodarczej zakładającej
zatrudnienie osób niepełnosprawnych
budowanie powiatowego systemu
Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dzieci
zagrożonych niepełnosprawnością
systematycznie rosnący poziom świadomości
społecznej na temat niepełnosprawności,
otwartość zarządu powiatu na nowe pomysły i
przedsięwzięcia,
zdolności kadrowe i organizacyjne
administracji powiatu, administracji gmin na
terenie powiatu i działaczy niektórych
organizacji pozarządowych w celu
pozyskiwania zewnętrznych środków
finansowych na realizacje zadań rehabilitacji,
integracji i/lub zdolności do realizacji tych
projektów
postępujący rozwój społeczny i gospodarczy
powiatu bocheńskiego (w tym wzrost liczby
ludności)
kreatywność środowiska społecznego
powiatu w poszukiwaniu rozwiązań,
planowaniu i realizacji projektów na rzecz
osób niepełnosprawnych
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Niedostateczne zapewnianie dostępu do
informacji (np. przez niedostępność tekstu
drukowanego dla osób niewidomych lub
sposobu formułowania informacji dla osób o
obniżonej sprawności intelektualnej)
Barier funkcjonalne (urbanistyczne,
architektoniczne, techniczne, w
komunikowaniu się, transportowe) w dostępie
do lokalnych instytucji publicznych i do
przestrzeni publicznej
Niska aktywność w dziedzinie tworzenia
lokalnych podmiotów ekonomii społecznej,
zakładu aktywności zawodowej, spółdzielni
socjalnych, itp.
Ograniczony dostęp dla osób
niepełnosprawnych do medycznych usług
specjalistycznych, brak poradni
geriatrycznych
Brak możliwości bezpośredniego wpływu
powiatu na system finansowania i działania
ochrony zdrowia i rehabilitacji leczniczej na
terenie powiatu
brak koordynacji działań w zakresie
gromadzenia i udostępniania informacji o
zasięgu powiatowym o zasobach i aktualnych
formach pomocy społecznej, leczeniu,
edukacji, rehabilitacji społecznej i zawodowej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
słabe diagnozowanie problemów społecznych
osób niepełnosprawnych w ich środowiskach
lokalnych,
niestabilność długofalowego planowania
zapewniającego finansowanie działań na
rzecz osób niepełnosprawnych,
ograniczenia formalne dla osób
niepełnosprawnych i organizacji społecznych
w zakresie udzielania/korzystania ze
wsparcia.
brak odpowiedniej swobody dla administracji
powiatu w wydatkowaniu środków PFRON
(np. kryteria wyboru stosowane przy ocenie
wniosków klientów)
ZAGROŻENIA
SZANSE
1.
2.
3.
4.
Funkcjonowanie powiatu bocheńskiego w
ramach Związku Powiatów Polskich
Partnerstwo z powiatem niemieckim
Landkreis Saarlouis
Pozytywny wpływ samorządu województwa
małopolskiego na rozwiązywanie problemów
osób niepełnosprawnych i rozwój powiatu
bocheńskiego
Zainteresowanie pracodawców z terenu
powiatu bocheńskiego zgłaszających do
PCPR i PUP potrzebę informowania ich o
aktualnych możliwościach uzyskania
wsparcia finansowego na zatrudnianie osób
niepełnosprawnych, gotowość do korzystania
1.
2.
3.
4.
5.
Słabości krajowego systemu rehabilitacji
społecznej i zawodowej oraz zatrudniania
osób niepełnosprawnych
Niedostatki systemu zabezpieczenia
społecznego obywateli RP np. na wypadek
zachorowania, niepełnosprawności, utraty
możliwości zarobkowania
Słabości krajowego systemu ochrony
zdrowia,
Ogólna, niekorzystna kondycja ekonomiczna
kraju i mieszkańców powiatu bocheńskiego
Niekorzystne skutki uzależnienia wśród
mieszkańców powiatu od systemu biernych
form publicznej pomocy społecznej
Strona 50
z odpowiednio zorganizowanej informacji,
doradztwa i poradnictwa dla pracodawców
5. Możliwość aplikowania o zewnętrzne środki
finansowe na realizację zadań na rzecz osób
niepełnosprawnych
6. rozwój organizacji pozarządowych
7. pozytywne doświadczenia instytucji i
organizacji lokalnych z realizacji projektów
pracy socjalnej z klientem i ze środowiskiem
w procesie aktywnej integracji osób
niepełnosprawnych
8. Dostępność rozwiązań przeciwdziałających
wykluczeniu społecznemu np. w obszarze
ekonomii społecznej do zastosowania na
terenie powiatu bocheńskiego,
9. Akceptacja społeczna wśród mieszkańców
powiatu i zrozumienie potrzeb osób
niepełnosprawnych,
10. Położenie geograficzne powiatu i bliskość
Krakowa
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Rozwój postaw roszczeniowych u klientów
Postępujące starzenie się społeczeństwa
Obiektywnie pogłębiające się ograniczenia
wynikające z niepełnosprawności lub chorób
mieszkańców
Negatywne zmiany kulturowe i społeczne w
Polsce
zjawisko wypalenia zawodowego wśród kadry
pracującej z osobami niepełnosprawnymi.
Długotrwałe przebywania uczestników w WTZ
i brak możliwości wyjścia na rynek pracy.
Niski poziom wykształcenia i kwalifikacji osób
niepełnosprawnych
Obawy pracodawców wobec zobowiązań
wynikających z zatrudnienia osoby
niepełnosprawnej
Mało ofert pracy dla osób niepełnosprawnych
na lokalnym rynku pracy
istniejące negatywne stereotypy na temat
osób niepełnosprawnych,
Brak wiedzy lub pozytywnych doświadczeń
wśród pracodawców w zakresie korzyści
wynikających z zatrudniania osób
niepełnosprawnych,
Mała aktywność zawodowa osób
niepełnosprawnych,
Skomplikowane procedury pozyskiwania
środków finansowych, zewnętrznych oraz
ograniczające wytyczne w zakresie realizacji
projektów na rzecz środowiska i osób
niepełnosprawnych
ubóstwo wśród osób niepełnosprawnych
zamieszkujących powiat bocheński
Strona 51
Rozdział III
Program działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych
w Powiecie Bocheńskim na lata 2015 – 2017
Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim jest spójny z:
 Programem Strategicznym dla Małopolski „Włączenie społeczne”76,
 Wojewódzkim programem dotyczącym wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i
przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz
zatrudniania osób niepełnosprawnych w Województwie Małopolskim na lata 2014-202077
oraz koresponduje z logiką interwencji przyjętą w:
 Strategii Rozwoju Powiatu Bocheńskiego na lata 2014 – 202078 oraz
 Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Powiatu Bocheńskiego na lata
2014 – 202079.
Cel strategiczny Programu:
wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w Powiecie Bocheńskim
Cele operacyjne:
1. Wsparcie osób niepełnosprawnych zamieszkujących na terenie Powiatu
Bocheńskiego w uzyskaniu i utrzymaniu odpowiedniego zatrudnienia i awansu
zawodowego.
2. Likwidacja
barier,
w
szczególności
architektonicznych,
urbanistycznych,
transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji
i przestrzeni publicznej na terenie powiatu.
3. Ochrona i przestrzeganie praw osób niepełnosprawnych.
4. Kształtowanie w społeczeństwie powiatu właściwych postaw
i zachowań
sprzyjających włączaniu osób niepełnosprawnych w życie społeczne, zawodowe
i publiczne.
5. Ułatwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do korzystania z opieki zdrowotnej
i rehabilitacji.
6. Wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osób
niepełnosprawnych, wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról
społecznych.
7. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym różnorodnych form pomocy społecznej
w tym instrumentów aktywnej integracji
8. Współpraca interdyscyplinarna i międzysektorowa na terenie powiatu bocheńskiego
na rzecz osób niepełnosprawnych
9. Monitorowanie potrzeb społecznych, kreowanie programów i projektów o zasięgu
powiatowym.
10. Pozyskiwanie środków finansowych na realizację celów włączania osób
niepełnosprawnych w życie społeczne, zawodowe i publiczne w powiecie
bocheńskim.
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 341/13 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 21 marca 2013 roku
Uchwała NR 395/14 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia
Wojewódzkiego programu dotyczącego wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu
społecznemu oraz pomocy w realizacji zadań na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych w Województwie Małopolskim na
lata 2014–2020
78
Uchwała NR XLI/435/2014 Rady Powiatu w Bochni z dnia 29 września 2014 r. w sprawie uchwalenia "Strategii Rozwoju
Powiatu Bocheńskiego na lata 2014-2020".
79
Uchwała nr XXXIX/419/2014 Rady Powiatu w Bochni z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie przyjęcia Powiatowej Strategii
Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Powiatu Bocheńskiego na lata 2014 – 2020
76
77
Strona 52
Cel szczegółowy
Działania
Prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy oraz umożliwiającego wybór
odpowiedniego zawodu i szkolenia
Przygotowanie zawodowe osób niepełnosprawnych z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia, w tym szkolenia,
poradnictwo.
Wspieranie kształcenia się i zdobywania adekwatnych kwalifikacji zawodowych przez osoby niepełnosprawne.
Dofinansowanie kosztów kształcenia się na poziomie wyższym (Aktywny Samorząd)
Dobór odpowiedniego miejsca pracy dla osoby niepełnosprawnej i wyposażenie stanowiska pracy.
Określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy przez daną osobę
niepełnosprawną, w tym indywidualnego oprzyrządowania itp.
Wsparcie osób
niepełnosprawnych
zamieszkujących na
terenie Powiatu
Bocheńskiego
w uzyskaniu
i utrzymaniu
odpowiedniego
zatrudnienia i awansu
zawodowego.
Likwidacja barier,
w szczególności
architektonicznych,
urbanistycznych,
transportowych,
technicznych,
w komunikowaniu się
i dostępie do informacji
i przestrzeni publicznej
na terenie powiatu
Pośrednictwo pracy
Realizacja zadań powiatu w zakresie rehabilitacji zawodowej w ramach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Informowanie pracodawców lokalnych o ułatwieniach dotyczących tworzenia lub utrzymania miejsc pracy dla osób
niepełnosprawnych (dofinansowania, doradztwo techniczne, itp.
Zapewnienie funkcjonowania PUP w Bochni
Wpieranie inicjatyw tworzenia podmiotów ekonomii społecznej aktywizujących zawodowo osoby niepełnosprawne
Tworzenie warunków ograniczających zjawisko bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych poprzez Powiatową
Społeczną Strefę Aktywności Gospodarczej,
Wspieranie działań aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych poprzez dofinansowanie lub organizowanie opieki
nad dziećmi osób niepełnosprawnych pracujących (w tym żłobki, przedszkola, świetlice)
Realizacja projektów aktywizujących zawodowo osoby z niepełnosprawnością w oparciu o indywidualną ścieżkę w tym
m.in. poradnictwo psychologiczne i psychospołeczne, zawodowe, pośrednictwo pracy podnoszenie kwalifikacji w
formach wzmacniających pozycję na rynku pracy; zatrudnienie wspomagane, usługi trenera zatrudnienia wspieranego i
asystenta oraz inne usługi ułatwiające adaptację pracownika w środowisku pracy; zatrudnienie chronione, staże i
praktyki zawodowe
Prowadzenie działań informacyjnych niwelujących obawy potencjalnych pracodawców przed zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych
Stwarzanie warunków do zatrudniania osób niepełnosprawnych w administracji publicznej
Wspieranie projektów w zakresie doposażenie w sprzęt rehabilitacyjny obiektów służących rehabilitacji
Modernizacja, przebudowa, rozbudowa i budowa obiektów służących
rehabilitacji.
Dostosowanie lub adaptacja budynków i pomieszczeń służących rehabilitacji leczniczej, edukacji, administracji
publicznej
Wyposażenie w sprzęty i urządzenia na potrzeby osób niepełnosprawnych
Likwidacja barier funkcjonalnych w tym urbanistycznych, architektonicznych, technicznych, w komunikowaniu się,
transportowych w dostępie do instytucji publicznych i do przestrzeni publicznej na terenie powiatu
Likwidacja barier w zakresie przewozu osób niepełnosprawnych
Wykonawca
PUP, NGO
PUP, NGO, SzP
SzP, PCPR
PUP
Pracodawca
Pracownik
PUP
PCPR
PUP
PUP
PUP, PCPR, NGO
ZP
PUP, PCPR, NGO,
G, RP, ZP
ZP
PCPR, G
PUP, PCPR, NGO,
G
PUP, PCPR, NGO
ZP, G, S
ZP, G, S
ZP, G, S
ZP, G, S
ZP, G
PINB, ZP, G, PCPR
ZP, G
Strona 53
Cel szczegółowy
Ochrona
i przestrzeganie praw
osób
niepełnosprawnych.
Działania
Propagowanie praw osób niepełnosprawnych w świadomości społecznej mieszkańców powiatu oraz wśród decydentów
lokalnych, w tym szczególnie informowanie o prawach osób niepełnosprawnych do:
 dostępności środowiska fizycznego, do informacji i do komunikacji międzyludzkiej,
 edukacji
 zatrudnienia
 środków utrzymania i zabezpieczenia socjalnego
 życia rodzinnego i integralności osobistej
 kultury, sportu i rekreacji
zapewnianie dostępu do informacji poprzez niwelowanie barier takich jak np. niedostępność tekstu drukowanego dla
osób niewidomych lub sposobu formułowania informacji dla osób o obniżonej sprawności intelektualnej
Prowadzenie poradnictwa prawnego dla osób niepełnosprawnych i ich otoczenia
Udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach
Propagowania prawa uczniów niepełnosprawnych do nauki w szkołach powiatu wspólnie ze swymi pełnosprawnymi
rówieśnikami, jak również do korzystania ze szkolnictwa specjalnego lub edukacji indywidualnej, w tym utrzymanie
Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego w Bochni.
Przestrzeganie na terenie powiatu bocheńskiego Prawa Budowlanego i szczególnych przepisów w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Kształtowanie przestrzeni publicznej w sposób
dostępny dla osób niepełnosprawnych.
Wykonawca
PCPR, ZP, PUP,
SOSW, NGO
ZP, NGO, PCPR,
PUP, SOSW
PCPR, PUP
PCPR, PUP,
SOSW, G, NGO
ZP, SOSW
PINB, SP, G, S
Starosta
Współpraca z Powiatową Społeczną Radą ds. Osób Niepełnosprawnych szczególnie w zakresie opiniowania projektów
uchwał i programów przyjmowanych przez radę powiatu pod kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych.
Kształtowanie
w społeczeństwie
powiatu właściwych
postaw i zachowań
sprzyjających
włączaniu osób
niepełnosprawnych
w życie społeczne,
zawodowe i publiczne.
PUP, PCPR
Prowadzenie działań informacyjnych niwelujących obawy potencjalnych pracodawców osób niepełnosprawnych
Kształtowanie świadomości społecznej w zakresie dostrzegania problemów osób niepełnosprawnych – w tym
informacje, doradztwo, poradnictwo.
PUP, PCPR, NGO,
G,
ZP, S
Ułatwienie osobom
niepełnosprawnym
dostępu do korzystania
z opieki zdrowotnej
i rehabilitacji
Funkcjonowanie Szpitala Powiatowego w Bochni
ZP, PCPR
Utrzymanie funkcjonowania Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Bochni
Strona 54
Cel szczegółowy
Działania
Budowanie systemu wczesnej interwencji i wspomagania rozwoju dziecka zagrożonego niepełnosprawnością w pobliżu
miejsca zamieszkania, na terenie powiatu w tym organizowanie organizowania specjalistycznych zajęć, terapii dla
dzieci i rodzin
Wyrabianie zaradności
osobistej i pobudzanie
aktywności społecznej
osoby
niepełnosprawnej,
wyrabianie umiejętności
samodzielnego
wypełniania ról
społecznych
Zapewnienie osobom
niepełnosprawnym
różnorodnych form
pomocy i integracji
społecznej
Wspieranie tworzenia klubów aktywności społecznej i mieszkań treningowych lub chronionych
Realizacja projektów aktywizacji społecznej osób niepełnosprawnych i środowisk lokalnych w tym m.in. poradnictwo i
terapia psychologiczna i psychospołeczne, praca socjalna, działania o charakterze środowiskowym, usługi asystentów
osób niepełnosprawnych itp.
Utrzymanie funkcjonowanie WTZ
Wspieranie powstania lokalnego modelu i świadczenia usług asystenta osoby niepełnosprawnej
pomoc psychologiczna, pedagogiczna i inna pomoc specjalistyczna umożliwiająca rozwój, zdobycie lub podniesienie
kwalifikacji ogólnych i zawodowych,
Funkcjonowanie powiatowej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Bochni
Utrzymanie funkcjonowania Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego i sieci szkół powiatowych.
Funkcjonowanie PCPR
Realizacja zadań powiatu w zakresie rehabilitacji społecznej wynikających z ustawy o rehabilitacji na miarę budżetu
środków PFRON np. dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych, dofinansowanie likwidacji barier
funkcjonalnych itd.
Wspieranie tworzenia i funkcjonowania placówek dziennego
pobytu dla osób niepełnosprawnych.
Pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu się do życia, np. w związku z
niepełnosprawnością
Utrzymanie funkcjonowania powiatowego Domu Pomocy Społecznej w Bochni i Środowiskowego Domu Samopomocy.
Usługi opiekuńcze
Wspieranie pracy socjalnej
Rozwijanie form opieki środowiskowej
Utrzymanie i rozwój istniejącej infrastruktury pomocy społecznej
Świadczenia z pomocy społecznej dla osób niepełnosprawnych w gminnych ośrodkach pomocy społecznej
Współpraca
interdyscyplinarna
i międzysektorowa
Powiatu Bocheńskiego
na rzecz osób
niepełnosprawnych
Wykonawca
SOSW, PCPR,
NGO, G
ZP, PCPR, G, NGO
PCPR, NGO, G
NGO, ZP
PCPR, NGO, G
PPP, PCPR, PUP,
NGO, OIK, G
ZP, PPP
ZP, SOSW
ZP, PCPR
ZP, PCPR
ZP, PCPR, NGO, G
PCPR, NGO, G
ZP, DPS
GOPS, NGO
PCPR, GOPS
GOPS, PCPR,
NGO
G, ZP
GOPS
Współpraca samorządu powiatowego z gminnymi samorządami lokalnymi, jednostkami samorządu powiatowego,
gminnego i wojewódzkiego, ze Związkiem Powiatów Polskich i w ramach partnerstwa z Saarlouis
ZP, G
Współpraca instytucji samorządowych i organizacji pozarządowych na rzecz osób niepełnosprawnych oraz wspieranie
aktywności organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
PCPR, PUP,
SOSW, PPP, S,
NGO
ZP, PCPR
Promowanie porozumienia, wymiany informacji i współpracy pomiędzy różnymi organizacjami i instytucjami
działającymi na terenie powiatu bocheńskiego w dziedzinie spraw osób niepełnosprawnych,
Skoordynowanie działań dla osób niepełnosprawnych w powiecie pomiędzy jednostkami administracji powiatu, gmin,
organizacjami pozarządowymi realizującymi zadania w obszarze wspierania osób niepełnosprawnych, w celu
zapewnienia bieżącej wymiany informacji i współpracy aktualizowania diagnozy potrzeb lokalnych w zakresie
gromadzenia i udostępniania informacji o zasięgu powiatowym o zasobach i aktualnych formach pomocy społecznej,
ZP, PCPR
Strona 55
Cel szczegółowy
Monitorowanie potrzeb
społecznych,
kreowanie programów
i projektów o zasięgu
powiatowym.
Pozyskiwanie środków
finansowych na
realizację celów
włączania osób
niepełnosprawnych
w życie społeczne,
zawodowe i publiczne
w powiecie
bocheńskim.
Działania
leczeniu, edukacji, rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Systematyczne powadzenie diagnozy potrzeb lokalnych.
Kreowanie i planowanie programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych i projektów wdrażających zaplanowane
rozwiązania.
Podejmowanie działań wynikających z rozeznanych potrzeb w tym tworzenie i realizacja projektów nieprzewidzianych
w dniu uchwalania niniejszego Programu Działań
Inicjowanie i wspieranie realizacji projektów wykorzystujących aktualne i zmienne szanse powiatu w dziedzinie
integracji społecznej, pomocy i rozwoju społecznego m.in. szanse opisane w analizie SWOT
Wykonawca
PCPR
ZP, PCPR, NGO
ZP, NGO
ZP, PCPR, PUP,
SOSW, G, NGO
ZP, G, NGO
Poszukiwanie różnych źródeł finansowania działań na rzecz osób niepełnosprawnych
ZP, G, NGO
Aplikowanie o środki zewnętrzne samodzielnie lub w partnerstwie z innymi organizacjami lub instytucjami
Nazwa wykonawcy działań
Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej
Gminy
Organizacje Pozarządowe
Ośrodek Interwencji Kryzysowej
Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna im. Szumana w Bochni
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Bochni
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego
Powiatowy Urząd Pracy w Bochni
Rada Powiatu
Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy im. ks. Twardowskiego w Bochni
Starostwo Powiatowe w Bochni
Szkoły Powiatowe
Szpital Powiatowy im. s. Wieckiej
Zarząd Powiatu
Przyjęty
skrót nazwy
GOPS
G
NGO
OIK
PPP
PCPR
PINB
PUP
RP
SOSW
SP
SzP
S
ZP
Strona 56
Źródła finansowania Programu:
- budżet (środki własne) Powiatu Bocheńskiego
- dotacje i subwencje
- środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
- środki Funduszu Pracy
- środki Narodowego Funduszu Zdrowia
- środki z budżetu Województwa Małopolskiego
- środki z budżetu Gmin z terenu Powiatu Bocheńskiego
- środki prywatne, granty, dotacje dla organizacji pozarządowych
- środki europejskie
- inne
Strona 57
Spis treści:
strona
Wstęp
3
Rozdział I
Niepełnosprawność i system rehabilitacji w Polsce
4
Rozdział II
Powiat Bocheński i wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych
17
Rozdział III
Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych
w Powiecie Bocheńskim na lata 2015 – 2017
52
Strona 58

Program Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wywiad z Starostą Bocheńskim - Starostwo Powiatowe w Bochni

Prezentacja gimnazjum - Gimnazjum nr 1 w Bochni.

K - WordPress.com