Referat dra Przemysława Witkowskiego

Dr Przemysław Witkowski
Krytyka Polityczna/Wrocław
"Uderzyć by zgnieść"
Nacjonalizm na Dolnym Śląsku po roku 19891
Coraz bardziej widoczna zaczyna być na dolnośląskich ulicach obecność nacjonalistów. Napady,
akty wandalizmu, demonstracje, Wrocław zaczyna powoli wyglądać na polską stolicę
prawicowego ekstremizmu. Stąd wywodzą się liderzy organizacji: Robert Winnicki (Młodzież
Wszechpolska), Aleksander Krejckant (Obóz Narodowo-Radykalny) czy Dawid Gaszyński
(Narodowe Odrodzenie Polski). Warto bliżej przyjrzeć się tej grupie, kiedy udaje im się
zmobilizować na demonstracjach jeszcze po kilka tysięcy ludzi. Za chwilę mogą zacząć
mobilizować dziesiątki tysięcy. W chaosie medialnych doniesień można pogubić w nagłym
natłoku często sprzecznych i powierzchownych informacji o tym środowisku. Czas tę wiedzę
uporządkować - oto więc dolnośląscy nacjonaliści.
„Pierwszy krok”
Młodzież Wszechpolska na Dolnym Śląsku jest liczebnie niewielką organizacją.
Samodzielnie jest w stanie zorganizować tylko małe pikiety i głównie bierze udział w
demonstracjach organizowanych przez innych nacjonalistów. W ubiegłych kilku latach udało im się
zorganizować niewielkie protesty w obronie krzyży w przestrzeni publicznej (wraz z ultrakatolicką
Krucjatą – Młodzi w Życiu Publicznym, działająca przy Stowarzyszeniu Kultury Chrześcijańskiej im.
ks. Piotra Skargi), kilkuosobową antyfeministyczną pikietę kobiet - Kobiety dla Narodu, a w ich
ogólnopolskiej akcji „Kocham Polskę” 2013 w Wałbrzychu i Wrocławiu, wzięło udział zaledwie kilka
1
Referat wygłoszony w czasie konferencji pt. „Przeciwdziałanie prawicowemu radykalizmowi na poziomie lokalnym.
Polsko-niemieckie refleksje”, 24 czerwca 2016 r., Wrocław.
1
osób. Razem oddają krew i zbierają słodycze dla domów dziecka. Ich największym sukcesem jest
zorganizowanie kilku spotkań z liderami Ruchu Narodowego (Krzysztof Bosak, Robert Winnicki) np.
w popularnym wśród studentów politechniki klubie tawerna czy w Instytucie Historii U.Wr oraz
odbywające się cyklicznie obozy MW (w Kowarach i w Tąpadłach) oraz zorganizowana we
Wrocławiu Szkoła Letnia MW. Organizacja samodzielnie liczy może kilkanaście, maksymalnie
dwadzieścia osób, zero bojówkarzy, głównie uczniowie i studenci o klerykalnym nastawieniu,
ministranci, diakoni, studenci historii. Profil MW Dolny Śląsk lubi 470 osób. Działacze MW są
aktywni również w Jeleniej Górze, Głogowie, Wałbrzychu i we Wrocławiu.
Mimo iż prezesem okręgu MW we Wrocławiu jest student historii Mikołaj Kamiński (fan
zespołu Legion, Janusza Korwina Mikke i budowy pomnika gwiazdy porno Sashy Grey w Radomiu)
to nie da się ukryć że ciągle najważniejszą postacią tej organizacji we Wrocławiu jest Robert
Winnicki - były student politologii na U.Wr i były przewodniczący ogólnopolskiej MW, urodzony w
wiosce Skrzydlice pod Zgorzelcem, w rodzinie pochodzącej z okolic Lwowa i Wilna, fan polskich
kabaretów, nacjonalista, katolik, który getto ławkowe porównuje do akcji afirmatywnej. Inny
prominentny nacjonalistyczny polityk Artur Zawisza mówi o nim „to mutatis mutandis Sławomir
Sierakowski narodowej prawicy2”. Sam zaś mówi o sobie - „kiedy miałem 14 czy 15 lat i natrafiłem
na audycję w Radiu Maryja. Pierwszy raz usłyszałem coś innego niż mainstream. To było
fascynujące3”. Wuj należący do LPR podarował mu wtedy pismo „Wszechpolak”, organ Młodzieży
Wszechpolskiej, a niedługo później Winnicki zaczął działać w tej organizacji. W wyborach
parlamentarnych w 2007 roku, startując z list Ligi Polskich Rodzin w okręgu legnickim otrzymał 52
głosy. Jeszcze w 2010 roku, kiedy Wszechpolacy w ośmiu z Robertem Winnickim na czele
przyprowadzili na Paradę Równości kozę, aby postulować legalizację zoofilli, przywitały ich okrzyki
"Kinder naziole, dla was przedszkole" i "czy mama wie, że tu jesteście4", a sama kilkuosobowa
kontrpikieta wobec imprezy LGBTQ została po prosty wyśmiana. Uważano go wtedy za
niegroźnego harcerzyka-ministranta. Jego pozycję zmienił dopiero sojusz z ONRem i Środowiskami
kibicowskimi.
2
3
4
http://www.polityka.pl/kraj/ludzie/1532783,1,robert-winnicki---lider-wszechpolakow.read
http://www.polityka.pl/kraj/ludzie/1532783,1,robert-winnicki---lider-wszechpolakow.read
http://mw.org.pl/index.php/2010/09/wroclaw-przeciwko-dewiacjom/
2
"Samotny jeździec"
Drugie z tworzących RN ugrupowań, ONR, też nie ma lekkiego życia we Wrocławiu. Mimo
znacznego rozrostu struktur (ma obecnie swoje tzw. „brygady” w większości regionów Polski, a
jeszcze 5 lata temu brygad tych było zaledwie sześć), to oddział dolnośląski jest jego słabym
ogniwem. Niezależnie od tego, że z Wrocławia pochodzi aktualny Kierownik Główny organizacji
Aleksander Krejckant (student europeistyki) nie widać wzrostu struktury ONR na Dolnym Śląsku.
Liczne konflikty zarówno personalne (wzajemne podbieranie młodych aktywistów albo
organizowanie akcji w danym mieście gdy rywale akurat gdzieś wyjadą), bliskie kontakty ONR z
niektórymi politykami PiS oraz współpraca z organami represyjnymi (policją) spowodowała, że
ONR-owcy nie są też mile widziani w gronie NS (narodowych-socjalistów)5. Organizacja Krejckanta
przegrywa na Dolnym Śląsku rywalizację na skrajnej prawicy z Narodowym Odrodzeniem Polski.
Mimo „celtyków”, „falang” i esamańskich mundurów (nota bene coraz rzadszych wśród
przedstawicieli ONR) i szumnych deklaracji o wywrotowym charakterze stronnictwa („my, jako
Obóz Narodowo-Radykalny, nie jesteśmy demokratami (…) Nie uważamy demokracji, nawet
narodowej, za dobry system sprawowania władzy. Mamy inną koncepcję.6”) nie widać rozwoju tej
organizacji we Wrocławiu. Brygada Dolnośląska 430 fanów na facebooku (w tym podgrupa
Sudecka 175). Stronnictwo działa głównie we Wrocławiu, Jaworze, Jeleniej Górze i Wałbrzychu.
„Avalon, wyspa mgieł”
Wrocław wybrały sobie również ONR i Młodzież Wszechpolska w 2011 r. na miejsce zjazdu
mającego powołać nową organizację o nazwie Ruch Narodowy. Organizację ostatecznie powołano
w styczniu 2013 r. i to nie w regionie i dziś na Dolnym Śląsku działa ona głównie w Wrocławiu,
Wałbrzychu i Świdnicy. Warto zastanowić się czy jest to sojusz oparty na mocnych podstawach. Już
poprzedni Przewodniczący ONR Przemysław Holocher zaczął przesuwać swoją organizację w
kierunku mejnstrimu. Stonowanie haseł jawnie antysemickich, zmniejszenie liczby burd z udziałem
bojówkarzy i prorynkowe sympatie były pewnym novum dla starych działaczy ONR. Jeszcze
niedawno maszerowali ramię w ramie z NOP krzycząc o wielkiej Polsce tylko Białej i mówili o
żydowskim zagrożeniu, a już zaraz musieli wdziać garnitury i oficjalnie wygłaszać tylko mniej więcej
akceptowalne przez centrum poglądy. Jak mówi jeden z liderów RN Artur Zawisza: „Ruch
Narodowy jest dynamiczny i pluralistyczny. Dla dobrego przykładu podam, że ja mam wolnościowe
5
6
http://www.rozbrat.org/publicystyka/analizy/3611-polscy-faszysci-przed-wojna-i-dzis-czesc-2
http://www.fronda.pl/a/szef-onr-dla-frondapl-antysemityzm-w-onr-wyglada-tak-jak-wygladal-przed-wojna,23378.html
3
spojrzenie na gospodarkę (…), zaś mój przyjaciel Robert Winnicki dużo bardziej solidarystyczne i
bardzo charakterystyczne dla wielu narodowców. Z kolei kierujący Obozem NarodowoRadykalnym Przemek Holocher, ku zaskoczeniu wielu, także opowiada się za rozwiązaniami
rynkowymi, czyli w pewnym sensie za narodowym kapitalizmem7”.
Biorąc pod uwagę, że w Deklaracji ideowej MW wyraźnie stoi, ze celem organizacji jest
„oparcie gospodarki Polski na powszechnej własności prywatnej oraz powstrzymywanie wykupu
przez obcy kapitał majątku narodowego”, Robert Winnicki pozostaje w zasadzie jedynym znanym
działaczem RN, o poglądach nieco mniej prokapitalistycznych. Tym bardziej musi to niepokoić
starych działaczy ONR przywiązanych do przedwojennej tradycji swojej organizacji. Przed wojną
poglądy na gospodarkę polskich narodowców w niektórych aspektach bliskie były lewicy. Dawne
ONR proponowało wprowadzenie opiekuńczego systemu pomocy socjalnej, który przewidywał
min. zapewnienie każdemu Polakowi prawa do pracy i godziwego wynagrodzenia, rodzinie
mieszkania, dostęp szerokich mas narodu do wartości kulturalnych, stworzenie systemu
podatkowego i wynagrodzeń premiującego rodziny wielodzietne; występowano zdecydowanie
przeciwko systemowi kapitalistycznemu, określanemu mianem „ustroju
niesprawiedliwości
społecznej", gdyż miał umożliwiać wyzysk polskich robotników przez obcy kapitał. ONR opowiadał
się za wprowadzeniem korporacjonizmu w gospodarce, popierano koncepcję interwencjonizmu
państwowego, wielkie przedsiębiorstwa kapitalistyczne i surowce mineralne miały ulec w
pierwszej fazie upaństwowieniu, a następnie miał nastąpić podział udziałów w tych
przedsiębiorstwach pomiędzy robotników8.
Dziś Deklaracja Ideowa Ruchu Narodowego mówi dużo więcej o ochronie interesów
kapitalistów niż klasy pracującej. Podkreślana jest wolność gospodarowania, a autorzy pochylają
się nad „ciężkim” losem drobnych przedsiębiorców, a w tekście znaleźć można typowe dla
liberałów deklaracje walki z „patologiami biurokracji i fiskalizmu” i o obronie praw podatnika. Ruch
chce walczyć o swobodę działania i dostęp do kapitału dla polskiego przedsiębiorcy, aby ten mógł
tworzyć nowe miejsca pracy9. Przypomina to bardzo postulaty zachodnich nacjonalistów z Ligi
Północnej, Frontu Narodowego czy dawnej partii Pima Fortuyna, którzy perfekcyjnie łączą
7
8
9
http://polskiepiekielko.pl/2012/12/wywiad-z-arturem-zawisza-liderem-ruchu-narodowego.html
Za http://www.onr.czyz.org/artykul-3-t-ideologia-i-program-obozu-narodowo-radykalnego.html
http://mufti.polacy.eu.org/3631/deklaracja-ideowa-ruchu-narodowego/
4
ksenofobię i rasizm z umiłowaniem wolnego rynku, co w zasadzie potwierdza tylko stare
anarchistyczne powiedzenie, że „nacjonalista to użyteczny idiota kapitału”.
„Pieśń o starej Europie”
Niezależnie od tego że dwóch liderów Ruchu Narodowego jest związanych z Wrocławiem,
to sama organizacja ma w stolicy Dolnego Śląska niewielkie poparcie. Tutaj dominuje NOP.
Odstraszeni, jakkolwiek to dziwnie zabrzmi, ugrzecznionym i quasi-głównonurtowym charakterem
nowej organizacji i usuwaniem na margines najagresywniejszych bojówkarzy, nacjonaliści przeszli
w sporej części do organizacji Adama Gmurczyka, który przyjął ich z otwartymi rękami. Jeśli
dodamy to tego jeszcze prokapitalistyczne stanowisko obu organizacji tworzących Ruch Narodowy,
nie dziwi odejście od tego środowiska do ewidentnie ciągle kolaboracjonistycznego NOPu działaczy
nacjonalistycznych wiernych neofaszystowskiej doktrynie gospodarczej. W stolicy tymczasem, z
tego samego powodu nowych działaczy zdobywać zaczęła nowa formacja - Autonomiczni
Nacjonaliści. Zwolennicy pochodzącej z Niemiec nowej odmiany nacjonalistycznego nastawienia
wywodzącej się z mocno antykapitalistycznego strasseryzmu praktycznie jednak nie mają w stolicy
Dolnego Śląska żadnej struktury. W zasadzie działają oni głównie w Warszawie i są na polskiej
skrajnej prawicy zjawiskiem na tyle nowym, że nie są istotni dla oceny aktywności nacjonalistów w
tym regionie polski.
Mocne na Dolnym Śląsku Narodowe Odrodzenie Polski jest z kolei najdłużej ciągle istniejącą
i działającą formacją nacjonalistyczną okresu powojennego - powstało 10 listopada 1981. W
okresie PRL wydawało podziemnego pismo "Jestem Polakiem", a od 1985 stworzyło nielegalne
wydawnictwo o tej samej nazwie. Po krótkiej współpracy z ZChN w 1992 roku zarejestrowało się
jako partia. W roku 1992 Narodowe Odrodzenie Polski – ruch ideowo-polityczny – powołuje do
życia partię o tej samej nazwie. Częścią składową Ruchu są ponadto liczne stowarzyszenia (np.
Instytut Narodowo-Radykalny, Instytut Norwida, Stowarzyszenie „Czas Młodych”), pisma
(„Szczerbiec” „17. Cywilizacja Czasów Próby”) i portale internetowe (Nacjonalista.pl,
Archipelag.org.pl). NOP jest współzałożycielem i inicjatorem wielu nacjonalistycznych inicjatyw
europejskich – m.in. International Third Position i European National Front10. W sferze
gospodarczej postuluje katolicki korporacjonizm przeciwko kapitalizmowi i komunizmowi, a także
10
http://www.nop.org.pl/historia-nop/
5
nacjonalizację strategicznych sektorów gospodarki przy poszanowaniu "pro-narodowej",
prywatnej działalności gospodarczej11.
W początkach swojej działalności na Dolnym Śląsku, na początku lat zerowych NOPowcy
szukali porozumienia z innymi organizacjami o charakterze antyliberalnym z pozycji narodowych.
W 2001 r. weszli (wraz z "Sierpniem 80", Konfederacji Polski Niepodległej – Ojczyzna, Polską Partią
Ekologiczną – Zielonych oraz Krajowym Porozumieniem Emerytów i Rencistów RP) w skład koalicji
wyborczej Alternatywa Ruch Społeczna a w listopadzie 2003 w Świdnicy z LPR, UPR, Samoobroną
podpisali porozumienie „NIE dla Unii Europejskiej”. Od tego jednak czasu dolnośląscy nacjonaliści z
tej organizacji zaczęli samodzielne próby zdobycia mandatu – w 2004 r. Adam Gmurczyk
kandydował na senatora w okręgu jeleniogórsko-legnickim, a sam NOP brał udział w wyborach
parlamentarnych w 2005 samorządowych w 2006 r. w okręgach wrocławskim wałbrzyskim i
legnickim i 2010 we wrocławskim roku wystawili swoich przedstawicieli. W 2006 roku zebrali
łącznie 41 tyś głosów, a w 2010 ich najlepszy wynik to 534 głosy.
Zwolennicy NOP od początku lat zerowych uroczyście obchodzą 11 listopada. Imprezy
upamiętniające tę datę organizowali we Wrocławiu, w Świdnicy, Głogowie i w Wałbrzychu.
Regularnie agresywnie atakują manifestacje LGBTQ i głoszą treści o charakterze homofobicznym
(akcje „zakaz pedałowania” i „Dla kobiet kwiaty, dla lesbijek baty!”) na terenie Wrocławia, a
sporadycznie także na terenie Głogowa, Wałbrzycha, Dzierżoniowa i Bielawy. Nacjonaliści świętują
3 maja (Święto Konstytucji), 1.08 (wybuch Powstania Warszawskiego), 1. 09 (wybuch II Wojny
Światowej), 13 grudnia (wprowadzenie stanu wojennego) i 17 września (zajęcie ziem wschodnich II
RP przez ZSRR) i protestują przeciwko obecności III RP w Unii,. Oprócz wymienionych miast mają
swoje struktury także w Lubaniu, Zgorzelcu, Wołowie i Bolesławcu. Odbyło się już X Edycji Obozu
Letniego Trzeciej Pozycji, gdzie po mszy, uczestnicy trenują sporty walki, strzelanie (broń krótka i
długa) i ćwiczą marszobieg na orientację, maskowanie, pierwszą pomoc, ewakuację rannego,
czołganie w kanale burzowym. Aktywiści NOP regularnie pozdrawiają Janusza Walusia, mordercę
przewodniczącego Komunistycznej Partii Południowej Afryki Chrisa Haniego i czczą pamięć zabójcy
prezydenta Polski Gabriela Narutowicza.
11
http://www.nop.org.pl/deklaracja-trzeciej-pozycji/
6
W listopadzie 2011 r. NOP zorganizował zjazd z okazji swojego 30-lecia działalności.
Zaproszono do wzięcia w nim udziału międzynarodową „elitę” nacjonalistów Davida Duke'a,
byłego Wielkiego Maga Ku-Klux-Klanu, byłego terrorystę Roberto Fiore z włoskiej Forza Nuova
(skazanego za działalność w organizacji Nuclei Armati Rivoluzionari odpowiedzialnej m.in. za
zamach na dworcu w Bolonii, w którym śmierć poniosło 85 osób), po przedstawicieli założonej w
110. rocznicę urodzin Adolfa Hitlera faszyzującej Partii Szwedów. Nie pojawili się co prawda
przedstawiciele partii Swoboda (dawniej Socjalno-Narodowa Partia Ukrainy, zwolennicy SSGalizien i UPA) oraz Narodowodemokratycznej Partii Niemiec (kontynuatorki Niemieckiej Partii
Rzeszy, skrajnie antyimigranckiej zwolenniczki rewizji granic z Polską), co jednak nie przeszkadza
Narodowemu Odrodzeniu Polski wyrażać pełnej solidarności z tymi organizacjami na swojej stronie
internetowej12."
Główną rolę w dolnośląskim NOPie odgrywa Dawid Gaszyński - pupil Adama Gmurczyka, od
wielu lat szefa NOPu, pełni aktualnie funkcję rzecznika partii i prawej ręki przewodniczącego, jest
członkiem prezydium rady wykonawczej, odpowiedzialnym za informację, i rzecznikiem prasowym.
W życiu prywatnym jest fotoreporterem sportowym. Ukónczył na U.Wr historię. Pochodzi ze
Świdnicy, a w partii działa również jego żona Agnieszka. Jego matka Elżbieta, była medalistką,
reprezentantką Polski w siatkówce, w roku 2005 również startowała w wyborach samorządowych
z list NOP,
a dziś jest radną sejmiku województwa z ramienia PiS, społecznym prezesem
Miejskiego Klubu Siatkówki „Świdnica” oraz członkiem Zarządu Dolnośląskiego Związku Piłki
Siatkowej we Wrocławiu. Co ciekawe ojciec lidera NOPu prywatny przedsiębiorca Jerzy,
niezmordowanie dąży do zbudowania w Świdnicy pomnika niemieckiego asa lotnictwa z czasów I
wojny światowej "Czerwonego Barona" von Richthofena.
„W pogoni za swym cieniem”
W zasadzie od razu w tej analizie dolnośląskiego środowiska nacjonalistycznego możemy
odrzucić organizacje nacjonalistów-neopogan. Zadruga to we Wrocławiu to aktualnie kilkukilkunastu sympatyków różnowierczego pansłowiańskiego ruchu narodowego trzeciej pozycji. Ich
niewielkie manifestacje nie mają w zasadzie żadnego znaczenia i służą raczej wrzucaniem na bloga
zdjęć z tych eventów, niż budowaniu jakiegokolwiek ruchu o charakterze politycznym. Działalność
w tej organizacji to raczej aktywność hobbystyczno-rekonstruktorska. Zwolenników Niklota,
12
http://www.przekroj.pl/artykul/929381.html
7
Toporła czy Świaszczycy. tych kilku Zadrużan nie stanowi żądnej politycznej siły i nie jest wstanie
zmobilizować się do niczego więcej niż sporadycznego udziału pod własną flagą w demonstracjach
zorganizowanych przez innych nacjonalistów.
"Walcz biały wojowniku"
Ostatnie dwadzieścia lat obfituje na Dolny Śląsku w akty przemocy o nacjonalistycznej
genezie. Luty, 1990 – Wrocław pobicie afrykańskich studentów na Rynku, wrzesień 1992, Wrocław;
atak na przechodnia którego wygląd nie odpowiadał skinheadzkiemu wyobrażeniu „czystego
rasowo Polaka”, który został zaatakowany nożem; styczeń 1998, Dzierżoniów brutalne pobicia; ten
sam miesiąc, Brzeg - regularne napady małych na mieszkania miejscowych Romów, powybijane
szyby, próby podpaleń ,ranni; kolejne pobicia Afrykanów i antyfaszystów we Wrocławiu, Brzegu,
Lubinie; to samo podczas finału WOŚP w Wałbrzychu i Lubinie i kolejne pobicia – Wrocław, Lubin,
Legnica; 2001 próby podpaleń muzułmańskich restauracji; wrzesień, 2005, próba linczu na
mieszkach romskiego osiedla na ulicy Czajkowskiego, i wiele wiele innych.
Napadnięci to wszyscy Ci którzy nie mieszczą się w nacjonalistycznej wizji polskiego narodu:
Afrykanie, anarchiści, antyfaszyści, Romowie, Rosjanie, zagraniczni studenci. Regularnie
powtarzały się napady na skłoty: Kromera, Bończyka, CRK, FreeDom czy Skwatera i Wagenburg, a
po ostatnim z nich jeden z mieszkańców trafia na intensywną terapię z zagrożeniem życia. Adam
Gmurczyk, lider NOP, opublikował w Internecie podziękowanie dla sprawców napadu. Zamieścił na
Facebooku grafikę z hasłem „To jest wojna. Nasz kraj, nasze zasady” oraz komentarz: „Media
poinformowały, że po Marszu Patriotów grupa wrocławskich wolontariuszy udała się mimo dnia
świątecznego do miejscowego sqatu i podjęła działania remontowe. (…) Warunki, w jakich żyją
sqatersi, poruszyło serce wrocławian. Jako człowiek – dziękuję im za to. Nie ustawajcie!”.
Trudno stwierdzić ile dokładnie było ataków przeprowadzonych przez nacjonalistów, gdyż
spora część spraw nie była zgłaszana na policje, ale sądząc z danych jakie można czerpać z lokalnej
prasy i doniesień listowanych przez Stowarzyszenie „Nigdy Więcej” było ich ponad sto. Ostatnie
cztery lata to ponowny wysyp tego typu wydarzeń. Mniejszość muzułmańska spotyka się z
rasizmem i niechęcią ze względów religijnych. Nie są oszczędzane nawet kobiety, które obrzuca się
ordynarnymi wyzwiskami ze względu na to, że noszą hijab. Mieszkający od lat we Wrocławiu rabin
po całej serii agresywnych zaczepek zaczął przykrywać kipę kapeluszem. W tragicznej sytuacji są
8
czarnoskórzy mieszkańcy czy studenci, których dotyka agresja na wielu poziomach – od odmowy
obsługi w barach, przez ataki słowne (określenia „asfalt", „bambus" są na porządku dziennym), po
pobicia. Wrocławscy Romowie są na co dzień wyzywani, szarpani i bici, a 30 marca 2012 doszło do
próby podpalenia ich osiedla na ulicy Kamieńskiego. Portal Nacjonalista.pl pisze: "Problem
nielegalnych imigrantów musi być ostatecznie rozwiązany. Nie można pozwolić, żeby aspołeczny i
antynarodowy element stanowił obciążenie dla rdzennej ludności13”, a Narodowe Odrodzenie
Polski zaprasza na Facebooku na wydarzenie pt. "Likwidacja cygańskiego koczowiska". Czy jest to
zdanie we Wrocławiu odosobnione? na forum gazeta.pl można było znaleźć takie oto wpisy
mieszkańców Dolnego Śląska: "Trzeba spalić Cyganów razem z obozowiskiem"; "Ich inteligencja
jest na poziomie karalucha, wszy, komara, muchy"; "Pomóżmy mieszkańcom Kamieńskiego pozbyć
się syfu w postaci cyganów"; "Wyrzućmy brudasów z naszego miasta"; "Pozbyć się tego bydła,
zwierzęta nie robią takiego syfu"; "Ludzie, nie dawajcie im pieniędzy. Nie będzie żarło, to
zdechnie". Nie lepiej było poza siecią. Przebrani za Żydów, Muzułmanów czy Romów uczniowie z
elitarnego XIV LO usłyszeli pod swoim adresem od współmieszkańców: „Niech suka wraca do
Iraku", „gdzie masz kurwo karabin” czy „Żona bin Ladena"
„Wróg nr 1”
Na specjalne omówienie zasługują bardzo liczne w regionie zajścia o charakterze
antysemickim. Mimo tego, że na Dolnym Śląsku mieszka obecnie co najwyżej kilkuset Żydów, nie
przeszkadza to nacjonalistom dokonywać licznych ataków skierowanych przeciwko tej mniejszości
narodowej. Niszczone są kirkuty (cmentarze), atakowane synagogi, a Żydzi w stroju religijnym
obrzucani są wyzwiskami, a czasem bici. Wrocławski cmentarz żydowski przy ulicy Lotniczej był
obiektem ataków o charakterze antysemickim w ciągu ostatnich kilkunastu lat, co najmniej kilka
razy. Pierwszy raz nacjonaliści wtargnęli na jego teren w listopadzie 1994 roku. Zniszczono
kilkanaście grobów, a na innych pojawiły się swastyki, krzyże celtyckie. Kolejny atak nastąpił
20.02.2001, kiedy zniszczono 16 macew (nagrobków). W nocy z 5 na 6 lipca 2001 r. zniszczono
osiem macew (nagrobków) i kilka betonowych flakonów Rok później zniszczono już 80 nagrobków.
Od roku 2007 można zauważyć intensyfikację ataków na to miejsce pochówku wrocławskich
Żydów. W 2007 roku rozbito kolejne 41 macew, w 2008 trzydzieści. W grudniu 2009 roku
antysemici zniszczyli około 60 nagrobków. 29 kwietnia 2010 r. doszło do kolejnej dewastacji
cmentarza żydowskiego przy ulicy Lotniczej. Przewrócono i połamano macewy, a także namalowali
13
http://wyborcza.pl/1,75478,13729214,Nacjonalisci_we_Wroclawiu_skrzykuja_sie_na___likwidacje.html
9
na nich antysemickie hasła. Do ostatniego ataku doszło jak na razie w sierpniu 2012 roku. Rozbite
wazony i płyty nagrobne, napisy „Jude raus”, „Jebać Żydy”,„Sieg Heil”, swastyki i krzyże celtyckie
namalowane na grobach to standardowe efekty tych napaści. W styczniu 2011 roku po raz kolejny
zniszczono tablicę pamiątkową poświęconą Jakubowi Rotbaumowi, żydowskiemu reżyserowi
teatralnemu i malarzowi, znajdującą się przy wejściu do kamienicy na ulicy Włodkowica.
Antysemici namalowali na niej symbole SS, swastyki i hasło „Jude raus”. Trudno zliczyć ile w
mieście jest napisów o charakterze antysemickim. W samym roku 2001 autorka ukrywająca się
pod pseudonimem gimnazjalistka zrobiła ponad 700 zdjęć tego typu napisów14. Ataki na miejsca
pamięci nie ograniczają się jedynie do terenu Wrocławia. 22 września 2000 roku zniszczono i
sprofanowano cmentarz żydowski w Świdnicy. „Nieznani sprawcy” zniszczyli tablicę informacyjną
na cmentarzu i umieścili rasistowskie napisy na miejscowych murach, m.in. „Mydło z Żyda” i krzyże
celtyckie. 8 maja 2011r. W Dzierżoniowie została zdewastowana synagoga. Na jej ścianach znalazły
się antysemickie hasła: „Jude raus”, „Żydzi do gazu”, „Aryjska świta powraca”, „Combat 18”
(nazwa neonazistowskiej brytyjskiej organizacji terrorystycznej) oraz swastyki. Także cmentarz
żydowski przy ulicy Bohaterów Getta w Kłodzku został w czerwcu 2012 roku zniszczony przez
nacjonalistycznych bandytów.
Niszczone są jednak nie tylko miejsca pamięci. 10 maja 2002 roku podpalono wrocławską
synagogę pod Białym Bocianem. Po nabożeństwie Kabalat Szabat dozorca zauważył palące się
materiały budowlane składowane przy zachodnim murze synagogi. Straty oszacowano na kilka
tysięcy złotych. Dwa miesiące później, 26 lipca 2002 doszło do podpalenia drzwi Sali Modlitewnej
przy ulicy Włodkowica należącej do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, a rok później 19 września
doszło do ataku na szkołę należącą do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Na budynku umieszczono
antysemickie napisy i po części zakończeniu dewastacji części zewnętrznej na zewnątrz próbowano
podpalić zabudowania. Napadani są także znani przedstawiciele polskiej społeczności żydowskiej 19 marca 2004 r. grupa działaczy Narodowego Odrodzenia Polski, zakłóciła spotkanie z Janem
Tomaszem Grossem, a w 2007 r w pociągu pospiesznym relacji Wrocław – Warszawa doszło do
ataku na naczelnego rabina Wrocławia, Icchaka Rappaporta. Nacjonaliści nawiązując do swoich
„najlepszych” przedwojennych tradycji spalili też w 2011 kukłę historyka i wrzucili ją do Odry,
wznosząc okrzyki „Precz z Grossem!” i rozdając ulotki o „antypolskiej publicystyce” ich zdaniem
uprawianej przez Grossa.
14
Wełyczko, M., Gimnazjalistka oskarża, http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/gimnazjalistka-oskarza
10
Względnie nowym elementem w antysemickim nastawieniu organizacji nacjonalistycznych
jest wyrażane często wsparcie dla wyzwoleńczych ruchów palestyńskich. Korzystając z poparcia
międzynarodowego dla sprawy tego okupowanego narodu, ostro krytykują Izrael, często do
standardowej obrony represjonowanych arabskich mieszkańców Terenów Okupowanych wątki
jawnie antysemickie, rodem wprost z przedwojennej publicystyki, opisujące żydów jako perfidną
„rasę”, a ich zachowanie względem Palestyńczyków jako typowo „żydowskie”. Zdarza się im
również, co szczególnie razi w wypadku dziedziców przedwojennych antysemitów i faszystów,
stawiać znak równości między Holocaustem a polityką państwa Izrael. 9 listopada 2008 roku
neofaszyści z Narodowego Odrodzenia Polski zakłócili uroczystości z okazji rocznicy Nocy
Kryształowej. NOP-owcy pojawili się z flagami i transparentami, m.in. z napisem „Hezbollah”.
Doszło do przepychanek. To wszystko jednak nie przeszkadza nacjonalistom w innych tekstach
wyliczać „zbrodnie islamu”, szerzyć islamofobię i nawoływać do rozwiązania kwestii
muzułmańskich emigrantów w Europie. Aktualnie słowo antysemityzm zastąpił eufemizm
„judeosceptycyzm”, jednak negatywne nastawienie do ludzi o arabskim i żydowskim pochodzeniu
jest ciągle wyraźnym komponentem ich publicystyki.
„Jeden front”
Istotną zmianą dla ruchu nacjonalistycznego na Dolnym Śląsku, było wejście na przełomie
lat zerowych i nastych w ścisły alians ze środowiskami kibicowskimi. W niedługim czasie dzięki
temu sojuszowi demonstracje nacjonalistów urosły we Wrocławiu z kiludziesięcio-kilkuset
osobowych do kilkutysięcznych, a liderzy prawicowych ekstremistów wreszcie mogli przemawiać
do tłumów, a nie jak zwykle uprawiać rytualne pomstowanie na demoliberalne elity i multikulti dla
grupy w równiej proporcji składającej się z hobbystów, wariatów, harcerzy i rekonstruktorów.
Proces infiltracji środowisk kibicowskich przez skrajną prawicę rozpoczął się w okresie polskiej
transformacji ustrojowej. Klasa pracująca, niezadowolona z przemian, patologizowana i zmuszana
do „przedsiębiorczości”, „elastyczności” i indywidualizmu przez zarazem głoszące „tolerancje” i
„multikulturalizm” neoliberalne elity znalazła przestrzeń dla ekspresji swojego gniewu – stadiony.
Wcześniej wolne praktycznie od przemocy stały się one w III RP areną starć z policją i kibicami z
innych miast. Gniew ten wylewał się od czasu do czasu na ulice, a w liberalnej prasie takiej jak
Polityka czy Gazeta Wyborcza narastał lęk przed „kibolami”, „szalikowcami” czy szerzej przez tzw.
„dresem” - agresywnym, pijanym, ubranym na sportowo osiłkiem. Raz po raz szpalty gazet
zapełniały doniesienia o bójkach po meczach, dewastacjach sklepów, pociągów i samochodów czy
11
o regularnych bitwach na ulicach polskich największych miast – Warszawy, Wrocławia, Krakowa,
Łodzi. Że lewica nie zgłosiła się do tej gniewnej, niezadowolonej z liberalnych przemian masy, nie
była w stanie tego gniewu umieścić w demokratyczne ramy, nie umiała tych ludzi poprowadzić, to
jest to jej jedna z największych porażek w jej polskiej historii.
Kibice znaleźli za to cierpliwe ucho i zbrojne ramię w polskich organizacjach
nacjonalistycznych, którzy już od początku lat dziewięćdziesiątych „urabiali teren” - najpierw na
stadionach większych miast – Warszawy, Wrocławia, Gdańska czy Krakowa. Po kilku latach
praktycznie każda drużyna z I-III ligi miała swoich grupę kibiców-naziskinów. Nie były to grupy
duże, ale poprzez wyrazista ideologię jaką wyznawały, wygląd zewnętrzny, (ciężkie czarne buty,
podwinięte spodnie i opuszczone szelki, ogolona głowa) i częsty udział w zadymach byli
rozpoznawalni i cieszyli się swoistym respektem wśród innych kibiców. Wspólne wyjazdy na
mecze, ustawki, zadymy, starcia z policją budowały wspólnotę, w której często ważną rolę
odgrywali nacjonaliści, których wpływ był już coraz bardziej widoczny. Kibice zaczęli bardziej
afiszować „polskość”, pojawiły się motywy wyrażające postawę antysemicką oraz niechęć wobec
czarnoskórych, a na płotach stadionów pojawiły się krzyże celtyckie15. Na Dolnym Śląsku da się to
nasilenie zauważyć już w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych. Jeszcze w 1997 to kibice Odry
Opole wieszają na Oporowskiej swastykę. Po apelu spikera o ściągnięcie swastyki ustawili się w
swoim sektorze w jej „żywy wizerunek. Już jednak podczas inauguracyjnego meczu rundy
wiosennej drugiej ligi nazi-kibice Śląska Wrocław, wywiesili na płocie okalającym murawę wielką
flagę z napisem „Skinheads” i widocznym krzyżem celtyckim (symbol białych suprematystów).
Podobnie działo się kilkakrotnie w sezonie następnym. Kilka razy na stadionie Śląska rozwijana była
dziesięciometrowej długości, flaga z hasłem „White Power” i inne transparentny przedstawiające
nacjonalistyczne symbole jak „wilczy hak” czy Szczerbiec. tak aktywna i w zasadzie jedyna stricte
polityczna obecność na stadionach pokazuje jak pewnie czują się na polskich stadionach ludzie
wywodzący się z tego samego pnia ideologicznego co Adolf Hitler.
"KKK"
Nie tylko tak manifestuje się obecność na trybunach nacjonalistów. Zdarzają się także ataki,
które dotykają także piłkarzy o afrykańskich korzeniach. Wyzywa się ich z trybun od małp, gdy są w
posiadaniu piłki towarzyszy im z trybun buczenie i odgłosy, jakie wydają małpy. Niektórych
15
Skinheads Łęczna, Kultura ulic – Skinheads cz.2, Trybuna B, http://gornik-leczna.com/trybuna-b/?p=1287.
12
czarnych piłkarzy nacjonalistyczni kibice obrzucają również z trybun bananami. W ostatnich kilku
sezonach podobne zachowania spotkało we Wrocławiu Brazylijczyka Andrade Félixa,
Nigeryjczyków Dawida Abwo, Hugo Enyinnayę, Emmanuela Ekwueme, Abela Salami, Princewella
Okachi, Ugochukwu Ukaha pochodzącego z Zimbabwe piłkarza Legii Warszawa Dicksona Choto czy
czarnych piłkarzy ręcznych francuskiego US d’Ivry Handball. Do podobnych zdarzeń dochodziło
również w Dzierżoniowie, Bielawie, Lubinie czy w Legnicy, a oficjalnej stronie klubu sportowego
Lechia Dzierżoniów reklamowane są vlepki gloryfikujące SS. Na naklejce widniał niemiecki napis:
„Reichenbucher. Schuts Staffeln”. Wyjątkowo nieprzyjemnie przyjęto we wrocławskim klubie
reprezentanta Gabonu Erica Mouloungui, który na początku swojej bytności w klubie został
zwyzywany na fanpejdżu WKSu przez kibiców, a jednego ze stowarzyszeń kibicowskich pojawiły się
sugestie, że powinien zaprezentować dowód na to, że nie jest zarażony wirusem HIV. Generalnie
panuje opinia, że do wrocławskiego klubu nie należy sprowadzać czarnych graczy, bo spotka się to
z nieprzychylnym przyjęciem kibiców, a do 2013 grało w nim tylko sześciu piłkarzy o afrykańskich
korzeniach.
Warto zauważyć, ze zachowania rasistowskie na trybunach grozi klubom kara ze strony
PZPN (finansowa i organizacyjna) i ich pojawiania się na trybunach to akt absolutnej pewności
siebie rasistów. Miasto tymczasem przekazało na działania klubu Śląsk Wrocław kolejne fundusz
(12mln) i pożyczyło najpewniej nielegalnie z kasy miejskiej spółki. Mimo kar finansowych
nakładanych regularnie na Śląsk Wrocław i skandalicznego zachowania kibiców klub nie wymógł
bardzo długo zmian zachowania jego fanów,, a miasto dalej wspierało i wspiera WKS. We
wrocławskich demonstracjach na 11 listopada od kilku lat bierze udział coraz większa grupa
kibiców także z innych miejscowości . W roku 2012 obecne były liczne reprezentacje fanów Śląska i
Sparty Wrocław, ale także Promienia Żary, Chrobrego Głogów, Miedzi Legnica, będąca w zasadzie
głównym trzonem tych przemarszów. Podobnie jest przy kontrmanifestacjach wobec Manify,
imprez LGBTQ i innych ważnych dla nacjonalistów dat (17 września, 13 grudnia i innych)
"My kibice"
3 czerwca 2006 dziennik „Trybuna” ujawnił, iż wrocławska Młodzież Wszechpolska, liderem
której był Radosław Parda, ówczesny wiceminister sportu i poseł Ligi Polskich Rodzin, współpracuje
z Romanem Zielińskim, nieformalnym przywódcą kibicowskiej „żylety” znanym w regionie
neonazistą, autorem książki „Jak pokochałem Adolfa Hitlera”. Na meczu kolportowane było pismo
13
wydawane przez Zielińskiego „Śląsk to my!”. Pismo sponsorowała Młodzież Wszechpolska, a w nim
można było przeczytać na przykład artykuł o charakterze jawnie rasistowskim. pod tytułem „Cygan
Polakiem nie jest”. Współpraca między nacjonalistami a kibicami najwyraźniej się układała, bo już
w 2008 r. portal internetowy wroclawianie.info, jedna z najbardziej znanych i największych stron
związanych z fanami wrocławskiego klubu, kolportował kilkadziesiąt wzorów naklejek, z których
część zawierała rasistowskie i antysemickie napisy i rysunki: postać Hitlera z rzymskim salutem na
tle flagi Śląska; hasła „Skinheads Hooligans 88” oraz „Zero tolerancji” z działaczem Ku-Klux-Klanu w
charakterystycznym spiczastym kapturze wskazującym na przekreśloną gwiazdę Dawida i
karykaturę twarzy czarnoskórego; postacie trzech mężczyzn w glanach (ciężkich butach) kopiących
leżącego czarnoskórego mężczyznę i podpis: „Tak się zabawia szlachta z Wrocławia”. Zresztą, robi
to do dziś. Jednak spadek znaczenia na scenie politycznej i „umiarkowanie”, zdaniem Zielińskiego,
działaczy MW były powodem nawiązania współpracy „żylety” z NOP. W 2011 to już działacze
Narodowego Odrodzenia Polski rozdawali kibicom nacjonalistyczne ulotki. adresy skrajnie
prawicowych stron internetowych: nacjonalista.pl, wroclawianie.info, nop.org.pl i werbowali na
stadionie nowych sympatyków „idei narodowej”.
Roman Zieliński jeszcze w 2002 r. był orędownikiem startu kibiców Śląska do rady miejskiej
z list Bloku Władysława Frasyniuka i popierał go w wyborach na prezydenta Wrocławia, jednak już
niedługo później zadeklarował się jako zwolennik nacjonalizmu i w 2006 r. wydał książkę „Jak
pokochałem Adolfa Hitlera”, a obecnie prowadzi fanpejdż WKSu na nacjonalistycznym portalu
Fuckpc.com16. Dziś nie ma już ideologicznych wątpliwości - „jestem zafascynowany osobowością
Fuhrera” - mówi, „wyczytałem niemal wszystkie książki ludzi, którzy się z nim stykali na co dzień17”.
Jeśli chodzi o holocaust opinie ma prostą i udokumentowaną: „prawdę powiedziawszy sprawą
holocaustu nigdy specjalnie się nie interesowałem. Jednak dotarłem do jakichś publikacji, w
których udowadniano, że zgładzenie ilości ludzi, o jakiej mówi się oficjalnie, nie było fizycznie
możliwe. Nie będę z tym polemizował18”. Co do czarnoskórych graczy w klubie, lider żylety jest
delikatnie mówiąc sceptyczny: „gdybym miał pewność, że Murzyn przyjeżdża do Polski, żeby
pograć w piłkę, a gdy skończy karierę to powróci w rodzinne strony, wówczas nie miałbym nic
przeciwko ich grze w polskich klubach. Istnieje jednak pewien problem. Murzyni, jak już trafią do
16
17
18
www.fanslask.fuckpc.com
http://wroclawianie.info/teksty_04.php
Ibidem.
14
Europy, to nie sposób jest ich z niej wygonić. Nawet kijami19”. Dlaczego? Jego zdaniem po prostu
„wyłażą geny przodków, czyli chęć leżenia pod drzewem i czekanie aż banany same spadną20”. Za
Żydami nie przepada, „rzyga nimi21”, a całość jego poglądów na świat przesiąknięta jest
antysemityzmem, rasizmem, homofobią, islamofobią, transfobią, i antylewicowością. Zieliński
ukończył Technikum Mechanizacji Rolnictwa, a kibicem Śląska jest od 1974 roku. Napisał dwie
książki: „Pamiętnik kibica - ludzie z piętnem Heysel" (1993 r.) i "Liga chuliganów" (1996
r.),Prowadzi sklep z odzieżą kibicowską „KIBOL”na ulicy ul. Kościuszki 32. Jeśli dodamy, że kibiców
na „żylecie” obowiązują zielone barwy Śląska, widzimy, że jego biznes jeszcze długo będzie miał się
dobrze.
Nie jest to jedyny biznes liderów wrocławskich kibiców. Założona przez kibiców i
zatrudniająca ich jako kierowców korporacja Taxi Śląsk Wrocław przemocą przejmuje wrocławski
rynek taksówkowy. Jej kierowcy i wspierający ich miejscowi kibole siłą przeganiają konkurencję z
najbardziej atrakcyjnych miejsc. Niepokorni są zastraszani, zdarzają się przypadki niszczenia aut22.
Z tym środowiskiem związane są także dwie firmy ochroniarskie, a chodzą słuchy, że również trzy
agencje towarzyskie, hurtownia alkoholu i firma oświetleniowo-nagłośnieniowa, świadcząca swoje
usługi między innymi także dla Urzędu Miasta.
"Kim jesteś dziś?"
Innymi ważnymi dla wrocławskiego środowiska nacjonalistycznego postaciami są Tomasz
Kostyła i Adam Bartnikiewicz. Pierwszy z nich to były lider legendarnego nacjonalistycznego
zespołu Legion, który dzisiaj udziela się jako fotograf na demonstracjach NOPu ale również
demonstracjach antyfaszystowskich, fotografując w celu zastraszenia ich uczestników. Jeszcze kilka
lat temu śpiewał „Czy brudasy, czy pedały - dla nich nie zabraknie kul23”. Dziś opisze wiersze, kręci
filmy edukuje w duchu nacjonalizmu młodzież. Jest fanem Marka Hłaski, Edwarda Stachury i
prowadzi Radio Internetowe Przechowalnia. Ostatnio wydał tomik poetycki „Archanioł i Rycerz” i „
Antologia polskiej poezji tożsamościowej”, umieszczając w niej dwudziestu poetów i ponad 150
wierszy osób związanych światopoglądowo z nacjonalizmem z ONR Podhale, Organizacji
19
Ibidem.
http://www.fanslask.fuckpc.com/wylazl-cham-z-lasu
21
http://www.fanslask.fuckpc.com/rzyganie-zydami
22
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,36743,10352149,Taxi_Kibol__Na_ulicach_Wroclawia_rzadza_kibice_Slaska.html#ixzz2VQQSKt2
A
23
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/2029020,35771,12524960.html
20
15
Monarchistów Polskich, Falangi, Prawicy Rzeczpospolitej, MW, tradycjonalistów, konserwatystów i
rojalistów oraz narodowych- radykałów. Do 2005 r. istniała neonazistowska Konkwista 88, a jej
lider Adam Bartnikiewicz przez 15 lat istnienia zespołu występował na najważniejszych skinowskich
imprezach w Europie. Cały czas jest rasista24. Ciekawą postacią wywodzącą się ze środowiska
nacjonalistycznego, choć dziś już z nim nie powiązaną jest „Robson”. Dawniej założyciel zina dla
nazi skinów „Szturmowiec” i jednej z pierwszych polskich organizacji neonazistowskich Aryjskiego
Frontu Przetrwania25. Po kilku latach znalazł się po lewej stronie sceny politycznej - był aktywistą
PPS, ochroniarzem lewicowych zebrań i szefem ochrony w największym wrocławskim klubie dla
gejów i lesbijek. Teraz ma własny klub techno i nie zajmuje się polityką26.
Jaka przyszłość czeka więc dolnośląskich nacjonalistów? Biorąc pod uwagę, że w ich
rozwoju od kilku lat występuje tendencja wzrostowa, można sądzić, że o ile ON i MW przezwyciężą
różnice programowe, względem kwestii gospodarczych i zmobilizują swoje szeregi, to przy takim
zainteresowaniu mediów, jak dziś w ciągu 5-7 lat są w stanie osiągnąć próg wyborczy i dostać się
do sejmu, spychając w niebyt polityczny lub znów w ramiona dawnego szefa Zbigniewa Ziobrę i
jego Solidarną Polskę. Po co mieć podróbkę Kaczyńskiego tylko radykalniejszą, bo młodszą, kiedy
można mieć prawdziwych radykałów? Ludzie znużeni zabunkrowaniem sceny politycznej i
ponoszący kolejne koszty kryzysu stają się podatni na ostrzejsze rozwiązania, a biorąc pod uwagę
rozbicie wewnętrzne i skłócenie partii lewicowych na lewo od SLD i długoletnią pracę
nacjonalistów wśród młodzieży, szczególnie tej mniej zamożnej, można spodziewać się, że ich
znaczenie zarówno w sondażach jak i na ulicy zacznie rosnąć. Na razie wewnętrzne skłócenie tego
nurtu i jego podział na pro- i antyrynkowy uniemożliwia sklejenie jednej dużej formacji
nacjonalistycznej, która podobnie do greckiego „Złotego Świtu” mogłaby wyjść wyraźniej ponad
próg wyborczy, inkasując premię z gniewu społecznego. Jak na razie wokół nowego tworu Ruchu
Narodowego trwają ruchawki rożnych osób i organizacji, testujących możliwość ściślejszej
współpracy na wspólnej platformie jaka jest Stowarzyszenie Marsz Niepodległości, a sojusz już
nieco trzeszczy. Udało się go powołać dopiero półtora roku po zapowiedzi i szumnie ogłaszana
bojówka Straż Niepodległości w ogóle nie powstała. Realną siłą na ulicy dysponuje w tym
momencie NOP i to jego struktura, poglądy, emblematyka i styl działania bliższy jest klasycznym
zachodnim partią neofaszystowskim. Ruch Narodowy zaś przyjmuję bardziej rolę partii
24
25
26
http://www.wsa.org.pl/art-pierwsi_skini_iii_rp__czyli_letnia_zadyma_w_srodku_zimy__czyli_pare_losow_z_jednej_foty-44.html
Ibidem.
Ibidem.
16
nacjonalistów-garniturów w stylu Ligi Północnej czy Austriackiej Partii Wolności Jorga Heidera.
Dopóki oba te nurty nie będą mogły się spotkać jednak we wspólnym bloku wyborczym, dopóty
nie ma szans na wyższą niż oscylującą w granicach progu wyborczego partyjkę skrajnej prawicy.
Organizacje te posiadają już dość gęstą sieć struktur zarówno na terenie Dolnego Śląska jak i
całego kraju, obejmującą również mniejsze miasta, w których są w stanie zaktywizować młodzież
do działań politycznych. Po ewentualnym połączeniu tych sieci, nowo powstała organizacja
miałaby szansę na trwałe wpisać się w polską scenę polityczną. Miejmy jednak nadzieję, że to
nigdy nie nastąpi.
Śródtytuły pochodzą od piosenek i płyt wrocławskich zespołów nacjonalistycznych Konkwista 88
.
L
e
g
i
o
n
.
17