docKliknij, aby zobaczyć fragment
download 
Reklamacja Transkrypt
Kliknij, aby zobaczyć fragment
Wyłączenie elementów nawigacyjnych w całym eBooku. Funkcja działa w programie Adobe Reader od wersji 6.0. Włącz/wyłącz nawigację Spis treści Następna strona Poprzednia strona Spis treści Następna strona Poprzednia strona darmowy fragment Pełna wersja eBooka dostępna jest w serwisie www.DobryeBook.pl Fragment bezpłatny. Handlowanie publikacją zabronione. Tekst może być kopiowany i powielany w istniejącym układzie strukturalnym i graficznym. © Copyright Karol Jokiel & „Lexine” Kostyra i Wspólnicy Spółka Jawna, Kraków 2011. Redakcja i korekta: Łukasz Mackiewicz (www.eKorekta24.pl) Łamanie: Maciej Haudek (www.haudek.com) „Lexine” Kostyra i Wspólnicy Spółka Jawna ul. Solec 81B lok. A-51, 00-382 Warszawa www.lexine.pl Podział majątku wspólnego małżonków Karol Jokiel Stan prawny na dzień 1 marca 2011 r. Kraków 2011 4 SPIS TREŚCI Spis treści PEłNEJ WERSJI EBOOKA 1 Wstęp | 6 2 Skład majątku wspólnego małżonków | 8 2.1. Pojęcie przedmiotu majątkowego | 8 2.2. Przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego | 9 2.2.1. Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków | 10 2.2.2. Dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków | 12 2.2.3. Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków | 14 2.3. Przedmioty majątkowe niewchodzące w skład majątku wspólnego | 14 2.4. Przypadki szczególne | 21 2.4.1. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego | 21 2.4.2. Spółdzielcze prawo do lokalu nabyte w drodze przydziału lokalu | 21 2.4.3. Prawo najmu lokalu mieszkalnego | 23 2.4.4. Pozostałe przypadki szczególne | 24 2.5. Zobowiązania związane z majątkiem wspólnym małżonków | 25 3 Udziały małżonków w majątku wspólnym | 28 4 Podział majątku wspólnego | 32 4.1. Majątek wspólny małżonków przed dokonaniem podziału | 32 4.1.1. Zarząd majątkiem wspólnym | 33 4.2. Drogi do podziału majątku wspólnego | 36 4.2.1. Umowny podział majątku wspólnego | 38 4.2.1.1. Forma umowy o podział majątku wspólnego | 38 4.2.1.2. Sposoby umownego podziału majątku wspólnego | 40 4.2.1.3. Wycena przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego | 42 4.2.2. Sądowy podział majątku | 42 4.2.2.1. Kwestie ogólne | 42 4.2.2.2. Właściwość rzeczowa i miejscowa sądu | 43 4.2.2.3. Wniosek o podział majątku wspólnego | 44 4.2.2.4. Wartość przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego przyjmowana dla potrzeb podziału sądowego | 48 4.2.2.5. Rozstrzygnięcie sądowe | 50 5 SPIS TREŚCI 4.2.2.5.1. Podział gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład majątku wspólnego | 50 4.2.2.5.2. Wpływ opieki nad wspólnym dzieckiem przez jedno z małżonków (byłych małżonków) na rozstrzygnięcie sądu w sprawie o podział majątku wspólnego | 51 4.2.2.6. Środki odwoławcze przysługujące od postanowienia w sprawie o podział majątku wspólnego | 52 5 Słowo końcowe | 57 6 Wzory pism | 58 6.1. Wniosek o podział majątku wspólnego | 58 6.2. Umowa o podział majątku wspólnego | 64 6 WSTĘP 1 Wstęp Kwestia podziału majątku wspólnego małżonków pojawia się wtedy, gdy ustaje wspólność majątkowa małżeńska, a więc przede wszystkim w razie: 1. rozwodu, 1 2 3 4 5 6 2. separacji, 3. zawarcia przez małżonków, w trakcie trwania małżeństwa, umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej rozdzielność majątkową (w tym rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków), 4. orzeczenia sądu o ustanowieniu rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. W każdym z wyżej podanych przypadków małżonek (były małżonek) może stanąć przed następującymi problemami: • Jaki był skład majątku wspólnego? (Co podlega podziałowi?) • Do jakiej części tego majątku mam prawo? • Jak mogę wyegzekwować swoje prawa, w sytuacji gdy porozumienie ze współmałżonkiem (byłym współmałżonkiem) nie jest możliwe? Niniejszy poradnik zawiera odpowiedzi nie tylko na tak zadane pytania, ale również na wiele innych, które mogą pojawić się podczas podziału majątku. W końcowej części poradnika zamieściłem nadto wzory dokumentów przydatnych w procesie dzielenia majątku wspólnego. Ich treść dotyczy sytuacji najczęstszej w praktyce, czyli powstałej wskutek rozwodu małżonków. Wspomniane dokumenty można jednak stosować z niewielkimi modyfikacjami również podczas podziału majątku wspólnego małżonków wynikającego z innych powodów. Z uwagi na przeznaczenie oraz główny cel niniejszego poradnika – czyli możliwie proste przedstawienie skomplikowanej materii podziału majątku wspólnego – nie omówiono tu wszystkich występujących w praktyce kwestii spornych, gdyż jest to 7 WSTĘP zwyczajnie niemożliwe. Mam jednak nadzieję, i mocno w to wierzę, że poradnik, który oddaję w Państwa ręce, okaże się pomocny, a w szczególności przysłuży się sprawnemu, niekonfliktowemu oraz możliwie niedrogiemu przeprowadzeniu podziału majątku wspólnego. 1 2 3 4 5 6 8 SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW 2 Skład majątku wspólnego małżonków Aby odpowiedzieć na pytanie o skład majątku wspólnego małżonków, należy rozpocząć od uświadomienia sobie, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy samego prawa, bez potrzeby składania przez nich jakichkolwiek oświadczeń woli, wspólność majątkowa (nazywana również wspólnością ustawową) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. 1 2 3 4 5 6 Wspólność majątkowa nie powstanie, jeżeli przed zawarciem małżeństwa przyszli małżonkowie zdecydują się na umowę majątkową małżeńską, wprowadzającą np. rozdzielność majątkową (potocznie umowę taką nazywa się intercyzą). Przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej tworzą majątek wspólny małżonków (art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego¹ – dalej w skrócie K.r.io.). Należy nadto zapamiętać ogólną zasadę, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich należą do majątku wspólnego bez względu na to, czy nabyte zostały ze środków pochodzących z majątku wspólnego, czy też z dochodów z majątku osobistego każdego z małżonków. Nieliczne wyjątki od tej zasady omówiono w rozdziale 2.3. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wyczerpująco zostały one wymienione w przepisie art. 33 K.r.io., o którym szerzej w rozdziale 2.3. 2.1. Pojęcie przedmiotu majątkowego Powyżej wskazano, że majątek wspólny małżonków tworzą nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej przedmioty majątkowe. Co więcej, przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. 1 Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. (tekst pierwotny: Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). 9 SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW Pojęcie „przedmiotu majątkowego” należy rozumieć bardzo szeroko. Obejmuje ono wszelkie prawa przedstawiające wartość dającą się wyrazić w pieniądzu, w tym: • prawa własności (np. rzeczy ruchomych: samochodu, kina domowego, i nieruchomości: gruntu, lokalu mieszkalnego), • prawa użytkowania wieczystego, 1 2 3 4 5 6 • ograniczone prawa rzeczowe (np. służebności, spółdzielcze własnościowe prawa do lokalu), • inne prawa bezwzględne i względne (w tym np. wierzytelności wynikające z zawartych umów) • oraz środki pieniężne. Do kategorii pojęciowej „przedmiotów majątkowych” zaliczyć również należy posiadanie rzeczy, chociażby było bezumowne lub nawet bezprawne (np. posiadanie rzeczy zawłaszczonej), a także oczekiwanie prawne, tzw. ekspektatywę (np. ekspektatywę odrębnej własności lokalu, czyli roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu powstające już z chwilą zawarcia umowy o budowę budynku mieszkalnego pomiędzy członkiem spółdzielni mieszkaniowej a spółdzielnią, stosownie do art. 19 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych²). 2.2. Przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego Jak wskazano na wstępie rozdziału drugiego, majątek wspólny małżonków tworzą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, zasadniczo bez względu na to, czy nabycie owych przedmiotów majątkowych nastąpiło ze środków pochodzących z majątku wspólnego, czy też z dochodów z majątku osobistego każdego z małżonków. W szczególności przedmiot majątkowy nabyty w czasie trwania wspólności ustawowej, co do zasady, będzie stanowił element majątku wspólnego małżonków, choćby nawet faktura dokumentująca nabycie została wystawiona tylko na jednego 2 Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. (Dz. U. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.). 10 SKŁAD MAJĄTKU WSPÓLNEGO MAŁŻONKÓW małżonka lub w księdze wieczystej nabytej nieruchomości został wpisany tylko jeden małżonek. Innymi słowy, chociaż K.r.io. nie ustanawia wyraźnie domniemania prawnego na rzecz przynależności składników mienia małżonków do majątku wspólnego, to jednak z jego przepisów (art. 31 oraz art. 33 K.r.io.) wynika, że zasadą jest poddanie wspólności ustawowej ogółu przedmiotów majątkowych należących do małżonków, a przynależność przedmiotów majątkowych do ich majątków osobistych ma charakter wyczerpująco wymienionych wyjątków (patrz rozdział 2.3.). 1 2 3 4 5 6 Z tego właśnie powodu nie sposób szczegółowo wymienić wszystkich przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego małżonków. Nie czyni tego również ustawodawca, który jednoznacznie przesądza przynależność do tegoż majątku, tytułem przykładu, podstawowych przedmiotów majątkowych, takich jak: 1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków (art. 31 § 2 K.r.io.). CIACH 11 PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO 4 Podział majątku wspólnego 1 2 3 CIACH 4 5 6 4.2. Drogi do podziału majątku wspólnego Konsekwencją zastosowania przepisu art. 46 K.r.io. (patrz rozdział 4.1.) dział majątku wspólnego małżonków może nastąpić bądź na mocy umowy pomiędzy obojgiem małżonków (byłych małżonków) lub ich następcami prawnymi (np. dziećmi zmarłego – w razie śmierci jednego z małżonków), bądź na mocy orzeczenia sądu wydanego na żądanie (wniosek) któregokolwiek z małżonków (byłych małżonków). Wybór pomiędzy tymi drogami zależy wyłącznie od woli samych małżonków (byłych małżonków), ewentualnie od ich następców prawnych (np. dzieci zmarłego – w razie śmierci jednego z małżonków). Każda ze wspomnianych możliwości podziału majątku wspólnego zostanie szczegółowo omówiona poniżej. W tym miejscu warto jedynie wskazać, że droga sądowa zazwyczaj będzie mniej kosztowna (o ile nie korzystamy z usług profesjonalnego pełnomocnika), zwłaszcza gdy w skład majątku wspólnego wchodzi mieszkanie (dom). Zawarcie zaś umowy regulującej podział majątku wspólnego będzie z kolei rozwiązaniem umożliwiającym szybsze załatwienie sprawy, o ile pomiędzy małżonkami (byłymi małżonkami) panuje zgoda co do sposobu podziału majątku. W razie braku takiej zgody małżonkom (byłym małżonkom) pozostanie tylko droga postępowania sądowego. Należy przy tym wspomnieć, że możliwe jest ograniczenie umownego podziału majątku wspólnego tylko do części tego majątku (np. do tej części, co do której pomiędzy małżonkami panuje zgoda w kwestii podziału). Na marginesie warto wspomnieć, że zgodnie art. 58 § 3 K.r.io. „na wniosek jednego z małżonków sąd może już w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu”. Korzystając z tej drogi, unika się osobnego, sądowego postępowania o podział majątku lub konieczności zawierania stosownej umowy. W praktyce tego typu sytuacje – czyli orzekanie o podziale majątku wspólnego przez sąd rozwodowy – są jednak dosyć rzadkie. Po pierwsze dlatego, że małżonkowie nie zawsze są świadomi tej możliwości prawnej, po drugie dlatego, że rzadko panuje pomiędzy małżonkami zgoda co do składu majątku wspólnego i sposobu 12 PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO jego podziału, po trzecie wreszcie – dlatego, że sądy niechętnie komplikują sobie postępowanie rozwodowe elementami dodatkowymi, jak np. kwestią podziału majątku wspólnego rozwodzących się małżonków. W kontekście tej ostatniej uwagi można powołać się na uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 13 stycznia 1978 r. (III CZP 30/77), w której Sąd Najwyższy wyjaśnił m.in., że przeprowadzenie w wyroku rozwodowym podziału majątku wspólnego stron nie powoduje nadmiernej zwłoki postępowania, w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 58 § 3 K.r.io., tylko gdy: 1 2 3 4 5 6 1. między stronami nie ma sporu co do składu i sposobu podziału tego majątku oraz gdy 2. wyjaśnienie spornych między stronami okoliczności bądź też tych okoliczności, które sąd obowiązany jest ustalić z urzędu, wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego jedynie w ograniczonym (niewielkim) zakresie. Stąd jeżeli w ocenie sądu rozwodowego dokonanie podziału majątku wspólnego, nawet tylko częściowego, powodowałoby nadmierną zwłokę postępowania, to sąd w odrębnym postanowieniu albo w sentencji wyroku rozwodowego pozostawi bez rozpoznania wniosek o taki podział. Decyzja taka nie podlega odrębnemu zaskarżeniu. CIACH 4.2.1.2. Sposoby umownego podziału majątku wspólnego Przy określeniu sposobu podziału majątku wspólnego, jak i poszczególnych przedmiotów majątkowych wchodzących w skład tego majątku, w drodze umowy pomiędzy małżonkami (byłymi małżonkami) obowiązuje podstawowa zasada, że strony mogą swobodnie, wedle własnej oceny, określić sposób takiego podziału, jeżeli tylko uczynią to zgodnie. W szczególności małżonkowie (byli małżonkowie) mogą wybrać jeden z następujących sposobów podziału: 13 PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO 13. Podział fizyczny rzeczy z ewentualnym wyrównaniem (poprzez dopłaty) różnicy wartości części powstałych z podziału. 1 2 3 Przykład Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład majątku wspólnego. Budynek jest dwukondygnacyjny, tak że da się w nim wyodrębnić dwa osobne mieszkania po ewentualnym dobudowaniu drugiego wejścia do budynku. Dlatego też pani Maria i pan Jan zdecydowali o dokonaniu fizycznego podziału wspólnej nieruchomości w ten sposób, że pani Maria zajmie dolną kondygnację budynku, zaś pan Jan górną. 4 5 6 14. Przyznanie całej rzeczy jednemu z małżonków (byłych małżonków) na wyłączną własność z ewentualnym zastrzeżeniem spłat na rzecz drugiego małżonka (byłego małżonka). Przykład Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład majątku wspólnego. W budynku nie da się wyodrębnić osobnych mieszkań. Dlatego też pani Maria i pan Jan zdecydowali, że w wyniku podziału majątku wspólnego budynek przypadnie w całości pani Marii. Pan Jan otrzyma za to samochód, większą część wspólnych oszczędności, a nadto spłatę od żony (byłej żony) w kwocie 100 000 zł, rozłożoną na pięć równych, corocznych rat w kwocie 20 000 zł, każda płatna do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego. 14 PODZIAŁ MAJĄTKU WSPÓLNEGO 15. Sprzedaż przedmiotu wchodzącego w skład majątku wspólnego i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży (podział cywilny). 1 2 3 Przykład Pani Maria i pan Jan są właścicielami budynku wchodzącego w skład majątku wspólnego. W budynku nie da się wyodrębnić osobnych mieszkań (dlatego w grę nie wchodzi podział fizyczny). Małżonkowie (byli małżonkowie) nie potrafili również dojść do porozumienia, któremu z nich ma przypaść budynek w całości, a nadto nie mogli uzgodnić wysokości ewentualnych spłat, a to z uwagi na rozbieżności co do wartości rynkowej dzielonej nieruchomości. Dlatego też pani Maria i pan Jan zdecydowali, że sprzedadzą nieruchomość, a z uzyskanej kwoty, którą podzielą po połowie, kupią dwa osobne mieszkania. 4 5 6 CIACH 15 SŁOWO KOŃCOWE 5 Słowo końcowe 1 2 Omówiwszy powyższe zagadnienia, wyczerpałem, w moim przekonaniu, najistotniejsze kwestie, które mogą budzić wątpliwości podczas podziału majątku wspólnego małżonków. Poniżej znajdziecie jeszcze Państwo wzory dokumentów przywoływanych w treści niniejszego poradnika. Wierzę, że okażą się one pomocne, podobnie jak udzielone wcześniej rady i wskazówki, oraz że sprawnie, a zarazem zgodnie ze swoimi oczekiwaniami rozwiążecie Państwo problem podziału majątku wspólnego, co bez wątpienia jest kwestią o bardzo dużym znaczeniu praktycznym i życiowym. 3 4 5 6 Życząc powodzenia w planowanych lub już podjętych działaniach, załączam wyrazy szacunku. Autor CIACH 16 OD WYDAWCY To był tylko FRAGMENT eBooka. Masz ochotę na więcej? Zamów pełną wersję eBooka Podział majątku wspólnego małżonków Czeka Cię podział majątku wspólnego? Boisz się, bo nie wiesz, ile to kosztuje, jak przeprowadzić taki podział i jak nie stracić mieszkania, samochodu ani oszczędności swojego życia? Dzięki eBookowi Podział majątku wspólnego małżonków autorstwa doświadczonego prawnika Karola Jokiela dowiesz się, jak SAMEMU (bez kosztownej pomocy prawnika!) przeprowadzić korzystny dla Ciebie podział majątku. Znajdziesz tu też potrzebne wnioski: wniosek o podział majątku wspólnego oraz wzór umowy o podział majątku wspólnego. Z eBooka dowiesz się m.in.: • Jak szybko i możliwie najtaniej przeprowadzić podział majątku? • Jak wycenić poszczególne składniki majątku? • Co jeśli tylko mąż pracował, a żona wychowywała dzieci? • Co jeśli współmałżonek nie zgadza się na zaproponowany podział? • Jak lepiej podzielić majątek: notarialnie czy sądownie? • Ile czasu zajmuje podział majątku? • Ile kosztuje wynajęcie adwokata lub radcy prawnego i czy jest to konieczne? Podział majątku nie musi być drogą przez mękę – dzięki temu eBookowi masz szansę wywalczyć dla siebie mieszkanie lub samochód! Zamów pełną wersję eBooka Podział majątku wspólnego małżonków ISBN 978-83-62464-01-2
