połączenie aglomeracji małopolskiej i śląskiej wspólną

połączenie aglomeracji małopolskiej i śląskiej wspólną

KANAŁ ŚLĄSKI
POŁĄCZENIE AGLOMERACJI
MAŁOPOLSKIEJ i ŚLĄSKIEJ
WSPÓLNĄ DROGĄ WODNĄ
Wojciech Bosak
Z-ca Dyrektora RZGW Kraków
Kraków, 18 listopada 2011
Droga Wodna Górnej Wisły
-
stan istniejący
W administracji RZGW w Krakowie znajduje
się Droga Wodna Górnej Wisły, która składa się
z dwóch części:
WISŁA: Km 0+000 do Km 92+600
odcinek rzeki skanalizowanej, zabudowanej obiektami
hydrotechnicznymi od Oświęcimia do Krakowa (od Dworów poniżej
ujścia rzeki Przemszy do Wisły do Przewozu w Krakowie).
WISŁA: Km 92+600 do Km 295+200
odcinek rzeki swobodnie płynącej, uregulowanej, od Krakowa
do Sandomierza (od Przewozu do ujścia do Wisły rzeki Sanny).
Ujście Sanny
Ujście Przemszy
Województwo Małopolskie
Na Drodze Wodnej Górnej Wisły, na odcinku od Oświęcimia do
Krakowa, są zlokalizowane następujące obiekty infrastruktury
żeglugowej (transportowej):
- Port Kraków Płaszów:
wybudowany przed II-gą wojna światową, obecnie nie pełni żadnej funkcji.
- Port Kraków Kujawy:
oddany do użytku w 1954 r. wraz ze stopniem w Przewozie; miał służyć do
przeładunku wyrobów produkowanych w zakładach w Nowej Hucie
(obecnie stanowi osadnik przed ujęciem wody technologicznej dla Huty
Arcelor Mittal Poland S.A. Oddział Kraków).
- nabrzeża przeładunkowe:
wykonane z końcem lat siedemdziesiątych ub. wieku, które służyły przez
kilka lat do przewozu węgla z kopalni Janina w Libiążu do Krakowa (mniej
niż 100 tys. ton/rok).
Jedno nabrzeże znajduje się na lewym brzegu Wisły, ok.1 km poniżej
stopnia Dwory, a drugie na prawym brzegu rzeki, ok.1 km powyżej
stopnia Dąbie, w Krakowie-Zabłociu (obecnie nabrzeża są likwidowane).
Stopień wodny Dwory
Śluza Dwory
Długość
Szerokość
Głębokość
na progu dolnym
190 m
12 m
2,7 m
Stopień wodny Smolice
Śluza Smolice
Długość
Szerokość
Głębokość
na progu dolnym
190 m
12 m
3,1 m
Stopień wodny Łączany
Śluza Borek Szlachecki
na kanale Łączańskim
Stopień wodny Kościuszko
Śluza
Kościuszko
Długość
Szerokość
Głębokość
na progu dolnym
190 m
12 m
3,7 m
Stopień wodny Dąbie
Śluza Dąbie
Długość
Szerokość
Głębokość
na progu dolnym
85 m
12 m
3,0 m
Stopień wodny Przewóz
Śluza Przewóz
Długość
Szerokość
Głębokość
na progu dolnym
85 m
12 m
0,10 m
Na istniejącej Drodze Wodnej Górnej Wisły
transport wodny w zasadzie nie ma miejsca, natomiast
żegluga turystyczna jest uprawiana w sezonie letnim
i w niewielkim wymiarze.
Jednym z podstawowych powodów jest fakt,
iż jest to droga „ślepa”:
… z jednej
i
… z drugiej strony.
Nieco historii …
Wisła była wykorzystywana żeglugowo od stuleci.
W początkach XX wieku rozpoczęto prace przy budowie
kanału żeglugowego, zwanego kanałem Galicyjskim
lub Małopolskim. Stanowił on zarazem element przyszłej
drogi wodnej Dunaj - Odra – Wisła - Dniestr. Inwestycja
została przerwana przez działania wojenne.
Po
I-ej
wojnie
światowej
odrodzona
Polska
zmodyfikowała koncepcje tras żeglugowych. W 1926 roku
eksperci Ligi Narodów w działający na zlecenie Rządu RP
wypowiedzieli się za użeglownieniem Wisły. Wszelkie
działania zostały ponownie przerwane przez kolejną wojnę
światową.
Po II-ej wojnie światowej powstała koncepcja kaskady
górnej Wisły (od ujścia Przemszy do ujścia Sanu).
Ostatecznie po trwającym pół wieku okresie budowy,
koncepcja kaskady górnej Wisły została zrealizowana jedynie
na odcinku od Oświęcimia do Krakowa (Przewozu), poprzez budowę
sześciu stopni wodnych.
Wybudowana w przeciągu pół wieku Droga Wodna Górnej
Wisły to w istocie „izolowany” fragment drogi wodnej. Od śluzy
stopnia wodnego Dwory, do śluzy stopnia wodnego Przewóz.
Droga Wodna Górnej Wisły jest „ślepa” z jednej i z drugiej strony.
??
?
KANAŁ
ŚLĄSKI
NIEPOŁO
- MICE
DWORY
SMOLICE
ŁĄCZANY
KOŚCIUSZKO
DĄBIE
PRZEWÓZ
STOPNIE
WODNE
N
I
E
P
O
Ł
O
M
I
C
E
PLANY
i
REALIZACJA
1949-2002
Źródło: Dorzecze Górnej Wisły, opracowanie zbiorowe pod
redakcją Ireny Dynowskiej i Macieja Maciejewskiego,
Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków 1991
?
TRASA PROJEKTOWANEGO
KANAŁU ŚLĄSKIEGO (wariant południowy)
Trasa Kanału Śląskiego
(projektowana)
Kanał Odra – Dunaj
(projektowany)
WARIANT 4
Ostatecznie wybrano trasę
Kanału Śląskiego jako
odgałęzienie od Kanału Odra-Dunaj
przez dolinę rzeki Rudy
w dorzeczu Odry
i dalej przez Gostynkę
w dorzeczu Wisły.
Kanał Śląski ma 77 km długości
oraz 16 km wspólne
z Kanałem Odra – Dunaj.
Jest na nim 10 stopni ze śluzami
i inne obiekty dla za- i roz- ładunków.
Zbiornik wodny Racibórz
(projektowany)
Kanały: Gliwicki i Kędzierzyński
(istniejące)
Sieć hydrograficzna Odry i Wisły
Transport wodny śródlądowy generuje niskie koszty zewnętrzne.
Odnosi się to tak do kosztów zewnętrznych związanych
z budową i utrzymaniem infrastruktury liniowej (drogi kolejowe,
kołowe, wodne), jak i do kosztów zewnętrznych wynikających
z realizacji zadań transportowych.
Zewnętrzne koszty transportu (budowa, utrzymanie)
3
zewnętrzne koszty szlaków kolejowych (społeczne koszty takie jak
bezpieczeństwo, niepokój, emisja)
2,5
0,43
[Euro/100tkm]
2
zewnętrzne koszty dróg (społeczne koszty takie jak bezpieczeństwo,
niepokój, emisja)
1,94
1,5
1,86
1
zewnętrzne koszty dróg wodnych ( społeczne koszty takie jak
bezpieczeństwo, niepokój, emisja)
koszty szlaków kolejowych (budowa i utrzymanie)
0,1
koszty dróg wodnych (budowa i utrzymanie)
0,5
0,51
0,82
koszty dróg (budowa i utrzymanie)
0
transport drogowy żegluga śródlądowa
kolej
Niskie koszty zewnętrzne żeglugi śródlądowej związane z eksploatacją
środków transportu to wynik małego zapotrzebowania energii na
przemieszczenie określonej masy ładunku - im większa ładowność środka
transportu, tym mniejsze jednostkowe zapotrzebowanie energii.
Ponadto żegluga śródlądowej nie generuje kosztów walki z hałasem, a poziom
kosztów wypadków jest minimalny, co świadczy o małej ilości wypadków.
Koszty zewnętrzne transportu
2,5
gazy cieplarniane
zanieczyszczenie powietrza
2
emisja hałasu
2,01
wypadki
[Eurocent/tkm]
gazy cieplarniane
zanieczyszczenie powietrza
1,5
emisja hałasu
1,13
wypadki
gazy cieplarniane
1
zanieczyszczenie powietrza
emisja hałasu
wypadki
0,5
0,27
0
transport drogowy żegluga śródlądowa
kolej

Transport, system transportu regionu czy kraju nie może
opierać się na jednym systemie transportowym. W takim
przypadku łatwo może dochodzić do zakłóceń w realizacji
zadań transportowych. Zwiększa to stopień zawodności
systemu, a także prowadzi do wzrostu globalnych kosztów
transportu w tym kosztów społecznych.

Tylko
rozwój
zrównoważony
wszystkich
systemów
transportowych (drogowego, kolejowego, wodnego) zapewni
niezawodność i minimalizację kosztów transportu, obsługi
transportowej.

Analiza i obserwacja dotyczące lokalizacji nowych obszarów
intensywności gospodarczych, wyraźnie wskazują, że obszary
z możliwością wykorzystania transportu wodnego preferowane
są przez inwestorów.





Kanał Śląski wpisuje się w strategię zapewnienia warunków
do zrównoważonego rozwoju regionu, kraju.
Kanał Śląski, jako uzupełnienie kanału Dunaj – Odra - Łaba,
wiąże region małopolski i śląski z systemem dróg wodnych Europy.
Jest to szczególnie istotne z uwagi na kierunki przewozu ładunków
w handlu zagranicznym Polski. Około 70% wartości importu
i eksportu to transport ładunków w kierunku zachodnim,
południowym i północnym (porty morskie i Skandynawia).
Jest to równoznaczne z tym, że Kanał Śląski wpisuje się w te
kierunki transportu w handlu zagranicznym.
Kanał Śląski może stać się podstawowym elementem spinającym
i integrującym południowe regiony Polski tj. małopolski, śląski,
opolski, a dalszej kolejności dolnośląski.

Regiony te tworzą południowy pas Polski o znaczącym dla skali kraju
potencjale gospodarczym - wytwarza się tu prawie 30% PKB.

Produkcja sprzedana przemysłu i budownictwa tych regionów w roku
2008 stanowiła prawie 36% w skali całego kraju.

Na obszarze trzech województw: małopolskiego, śląskiego,
opolskiego - znajdują się 92, spośród 500 największych polskich firm.

Z listy 100 największych polskich eksporterów, 29 przedsiębiorstw
zlokalizowanych jest na terenie regionu związanego z Kanałem
Śląskim.

Wszystkie te firmy wymagają usług transportowych: dowóz surowców,
półproduktów i wywóz gotowych wyrobów. Uwzględniając istniejące
tendencje rozwoju transportu - wzrost udziału transportu ładunków
zjednostkowanych (w tym kontenerów) - transport śródlądowy z uwagi
na swoje zalety może znacznie obniżyć koszty produkcji. znaczący
w strukturze transportu towarów.

W opracowaniach eksperckich dot. rozwoju transportu do roku
2033, prognozuje się popyt na przewozy krajowe środkami
transportu lądowego od 1,68 do 1,87 mld ton ładunków.

Prognoza zapotrzebowania na przewozy ładunków polskiego
handlu zagranicznego do roku 2033 wynosi od 0,208 do 0,224
mld ton.

Uwzględniając powyższe prognozy do Kanału Śląskiego może
ciążyć do 10 mln ton ładunku rocznie.

Kanał Śląski może stanowić istotne uzupełnienie systemu
transportowego południowych regionów Polski. Umożliwi
powiązanie tych regionów z systemem dróg wodnych Europy.

Zwiększy to atrakcyjność regionu, zapewni wyższy stopień
niezawodności systemu transportowego.

Zapewni wyższe bezpieczeństwo i ochronę transportowanych
ładunków.
Zmniejszy
liczbę
wypadków
związanych
z zagrożeniem dla środowiska.

Odciąży przeciążoną sieć połączeń drogowych i kolejowych.

Kanał może korzystnie wpłynąć na wzbogacenie walorów
przyrodniczych terenu przez który będzie przebiegał. Może stać
się dodatkowym elementem stymulującym rozwój turystyki
wodnej, miejscem wypoczynku i aktywnej rekreacji.
Wstępna analiza przebiegu trasy Kanału Śląskiego przeprowadzona
w czerwcu 2010 roku przez RZGW w Krakowie wykazała,
że potencjalny teren inwestycji jest w zasadzie jeszcze wolny
od zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej. Nie koliduje z obszarami
Natura 2000.
Realizacja kanału będzie natomiast wymagać przebudowy istniejących
mostów drogowych i infrastruktury technicznej (rurociągi) oraz
dokonania odpowiednich modernizacji obiektów hydrotechnicznych,
a także ew. odcinkowych korekt jego trasy, co może być rozstrzygnięte
na etapie dokumentacyjnego przygotowania inwestycji. Nie jest
wykluczona możliwość korekty ostatecznego przebiegu trasy kanału.
Kanał Śląski zgodnie z założeniami ma stanowić integralną część kanału
Dunaj - Odra - Łaba. Stąd jego parametry techniczne powinny
odpowiadać co najmniej klasie IV wg klasyfikacji międzynarodowej.
Projektowane śluzy powinny mieć standardowe wymiary dla tej klasy
drogi wodnej tj. długość 190m, a szerokość 12m.
Do takiej klasy drogi wodnej zalicza się istniejący, skanalizowany
odcinek Górnej Wisły (niektóre jego elementy wymagają jednak
modernizacji aby osiągnąć właściwe parametry).

Uwzględniając takie aspekty jak: racjonalizacja kosztów
transportu, zwiększenie stopnia bezpieczeństwa systemu
transportowego,
uwarunkowania
ekologiczne
(ochronę
środowiska), koszty uciążliwości dla społeczeństwa, kierunki
polityki transportowej UE oraz gospodarkę zasobami wodnymi,
należy dążyć do wpisania kanału Śląskiego jako elementu
połączenia Dunaj - Odra - Łaba.

W planach zagospodarowania terenu należy zarezerwować
tereny pod planowany przebieg kanału.

W uzupełnieniu należy określić obszary gdzie zlokalizowane
będą w przyszłości obszary portowe związane z kanałem.
Obszary te powinny pełnić rolę terminali kontenerowych,
wpisując się jednocześnie w obszary aktywności gospodarczej.
POROZUMIENIE AGN
Polska „białą plamą” na mapie europejskiej sieci dróg wodnych
Droga wodna Górnej Wisły
PRZYSZŁOŚĆ
- co dalej:
- pozostawić bez zmian ???
- zlikwidować ???
- zmienić ??? jak ???
Budowa Kanału Śląskiego jest zgodna z polityką Rządu RP
przyjętą w dokumencie Plan uporządkowania strategii rozwoju
(tekst uwzględniający dokonaną w dniu 10 marca 2010 r.
reasumpcję decyzji Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2009 r.,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, marzec 2010),
w którym ustalono m.in: „ … transport wodny śródlądowy wzrost
udziału
transportu
wodnego
śródlądowego
w przewozach ładunków i pasażerów, poprzez m.in. … poprawę
parametrów eksploatacyjnych śródlądowych dróg wodnych
i portów oraz włączenie ich do europejskiego systemu dróg
wodnych.
Powyższe jest w pełni zgodne z zapisami przyjętej
przez Ministrów Infrastruktury Rządu RP na posiedzeniu Rady
Unii Europejskiej ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii
odbytym 2 grudnia 2010 r. w Brukseli Konkluzji Rady
Unii Europejskiej w sprawie pełnego włączenia transportu
wodnego do łańcuchów transportowych i logistycznych w UE
(Dok. 16266/1/ TRANS 329 MAR 121), które stanowią
m.in.: „Rada Unii Europejskiej … 16. PODKREŚLA, że w
zrównoważonym
europejskim
systemie
transportowym
transport wodny śródlądowy jest jednym z najważniejszych
czynników przyczyniających się do sprawnych połączeń
dojazdowych, i ZACHĘCA do kontynuacji obecnych starań na
rzecz wspierania żeglugi śródlądowej oraz bardziej aktywnej
polityki obejmującej konkretny program działania zmierzający
do zwiększenia jej wykorzystania.
MAPA DRÓG WODNYCH EUROPY
ŹRÓDŁO: http://kanaly.info/pl
Dziękuję za uwagę