Zagroenia wodne w górnictwie 30 (15+15) 2 (1+1)

Transkrypt

1.
Nazwa przedmiotu
Zagrożenia wodne w górnictwie
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład
Hydrogeologii Stosowanej
3.
Kod przedmiotu
3012-2ZAGGOR-WFS2 + 3012-2ZAGGOR-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
przedmiot kierunkowy
6.
Typ przedmiotu
fakultatywny otwartego wyboru dla wszystkich specjalizacji (specjalizacja PiMS - blok "C")
7.
Rok studiów, semestr
I rok (semestr 2); możliwy również wybór na II roku w semestrze 4
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Krzysztof Chudy
9.
Imię i nazwisko osób
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza z zakresu przepływu wód podziemnych w środowisku
skalnym.
12.
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych
30 (15+15)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Podstawowym celem zajęć jest omówienie zagadnień związanych z zagrożeniami wodnymi w
górnictwie podziemnych i powierzchniowych oraz praktyczna nauka projektowania działań
mających na celu minimalizacje tych zagrożeń, a w przypadku ich wystąpienia projektowanie
działań zabezpieczających.
Student kończący ćwiczenia powinien posiadać umiejętność tworzenia dokumentacji odwodnienia
dla wybranych obiektów górniczych na poziomie umożliwiającym jej zatwierdzenie w
odpowiednich organach administracji państwowej. Powinien być również gotowy do bieżącej
obsługi hydrogeologicznej kopalń lub pracy w odpowiednich organach administracji publicznej
związanej z górnictwem.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- teoretyczne przygotowanie studenta do zajęć;
- sporządzenie wybranych projektu związanych z różnymi aspektami zagrożeń wodnych w kopalni.
16.
Treści merytoryczne przedmiotu:
Temat
Wprowadzenie w
zagadnienia
problematyki wodnej
kopalń.
Definicje i systematyka
zagrożeń wodnych.
j.w.
wykłady + ćwiczenia
Zakres prezentowanych zagadnień
- pojęcie zagrożenia wodnego w górnictwie,
- problematyka zagrożeń wodnych a planowanie eksploatacji górniczej,
- wpływ gospodarki wodnej na ogólną gospodarkę kopalni.
- podstawowe pojęcia z zakresu zagrożeń wodnych kopalni,
- zagrożenia wodami powierzchniowymi.
Liczba
godzin
2
4
- zagrożenia wodami statycznymi,
- określenie dopływu wody do kopalń,
- kurzawki i zjawiska deformacji skal przy prowadzeniu wyrobisk górniczych.
- metody analityczne określania przepływu w górotworze,
Określanie dopływu
- obliczanie zasobów wód stagnujących w górotworze,
wody z górotworu.
- określanie przepływu wód dynamicznych dopływających do kopalni,
- dynamiczne metody określania dopływu do kopalń.
- określenia wyprzedzających robót odwadniających,
Systematyka robót
zabezpieczających przed - etapy odwadniania górotworu wyrobiskami podziemnymi,
- odwadnianie górotworu studniami wierconymi z powierzchni,
dopływem wody
- odwadnianie górotworu chodnikami podłużnymi,
kopalnianej oraz
- określenie efektywności odwadniania górotworu,
projektowanie robót
- kierunek odwadniania bariery pomp i systemu chodników poprzecznych,
odwadniających i
zabezpieczających przed - tamy wodne w podziemnych wyrobiskach górniczych, ekrany ograniczające
przepływ wód podziemnych.
dopływem.
Zwalczanie zagrożeń
wodnych w kopalniach.
Formalne zasady
kwalifikacji stopnia
zagrożenia wodnego w
zakładach górniczych.
- pojęcie zagrożenia wodnego w górnictwie,
Wprowadzenie w
- problematyka zagrożeń wodnych a planowanie eksploatacji górniczej,
zagadnienia
- wpływ gospodarki wodnej na ogólną gospodarkę kopalni.
problematyki wodnej
kopalń.
2
4
2
1
2
17. Wykaz literatury podstawowej:
Bieniewski J., 1983: Odwadnianie kopalń. Skrypt Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Kamieński G., Klimentow P., Owczynnikow A., 1956: Hydrogeologia złóż surowców mineralnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Poradnik górnictwa odkrywkowego (praca zbiorowa). 1968: Wyd. Śląskie, Katowice.
Rogoż M., 1975: Poradnik hydrogeologa w kopalni węgla kamiennego. Wydawnictwo Śląskie, Katowice.
18.
-
Wykaz literatury uzupełniającej:
1.
Nazwa przedmiotu
Architektura osadów
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Geologii
Strukturalnej i Kartografii Geologicznej
3.
Kod przedmiotu
3012-1ARCHOS-WFS2 + 3012-1ARCHOS-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
I rok (semestr 1) lub II rok (semestr 3)
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jurand Wojewoda
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza w zakresie stratygrafii, sedymentologii, analizy facjalnej i tektoniki;
podstawy geostatystyki i geometrii wykreślnej.
12.
dydaktycznych
45 (30+15)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Definicje podstawowe, zjawiska i procesy (rodzaje zjawisk, stacjonarność, dynamika procesów,
podstawy metodyczne formułowania teorii, aktualizm geologiczny, ewolucjonizm); rodzaje
procesów (procesy permanentne, cykliczne, rytmiczne i wydarzeniowe, klasyfikacja wydarzeń,
prawdopodobieństwo zapisu geologicznego, definicja osadu i facji osadowej); modelowanie (modele
pojęciowe, statystyczne, geometryczne, kinematyczne, dynamiczne); architektura wewnętrzna
osadów: tekstura (tekstury pierwotne a tekstury wtórne: kompakcja i lityfikacja); struktura
wewnątrzwarstwowa (przyczyny i rodzaje zmienności teksturalnej, struktury: gradientowe,
homogenizacyjne, deformacyjne); architektura zewnętrzna osadów: powierzchnie pierwotne
(powierzchnie sedymentacji erozyjnej i depozycyjnej, powierzchnie sedymentacyjne, powierzchnie
warstwowania, hierarchia powierzchni sedymentacyjnych, zaburzenia kompakcyjne powierzchni);
klasyfikacja jednostek osadowych; architektura i hierarchia zespołów facjalnych: system
depozycyjny; architektura lądowych systemów depozycyjnych (stożki aluwialne, rzeki, jeziora,
obszary depozycji eolicznej); architektura przejściowych systemów depozycyjnych (delta, plaża,
laguna, bariera); architektura morskich systemów depozycyjnych (szelf, stożek podmorski, równina
abisalna); metody modelowania architektury osadów: aksonometria; cykliczność następstwa
facjalnego; korelacja wielu zmiennych (grupowanie).
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie na podstawie: sprawozdań, minimum zaliczeniowe - ponad połowa możliwych punktów.
16.
Treści merytoryczne przedmiotu :
Temat
j.w.
wykład + ćwiczenia
Liczba
- definicje i relacje między zjawiskami a procesami;
- kategoryzacja zjawisk i procesów;
- odwzorowanie zjawisk i procesów (aksonometria, wymiarowanie, rzuty,
perspektywa, metody wolumetryczne, przekształcenia przestrzeni)
- analiza następstwa przestrzennego i czasowego zjawisk;
- facja, zespół facji, następstwo facji
Architektura osadów i
hierarchia powierzchni. - hierarchia powierzchni sedymentacyjnych;
- rekonstrukcja 3-D przestrzeni osadowej;
- superpozycja powierzchni sedymentacyjnych i tektonicznych
Architektura wybranych - lądowe systemy depozycyjne (stożki aluwialne, doliny rzeczne, pola wydmowe,
systemów depozycyjnych jeziora i torfowiska);
- przejściowe systemy depozycyjne (delty, delty stożkowe, laguny, estuaria)
i zespołów facjalnych.
- płytkomorskie systemy depozycyjne (plaże, przybrzeża, odbrzeża, szelfy)
- głębokomorskie systemy depozycyjne (skłon, stożki podmorskie, równiny abisalne,
rowy i ryfty)
Definicje i metodologia
odwzorowania
przestrzeni
(geologicznej).
godzin
8
8
10
Allen J.R.L., 1985: Principals of Physical Sedimentology.277 pp,Unwin Hyman, London.
Allen P.A., 1997: Earth Surface Processes. 404 pp., Blackwell Science, Oxford.
Allen J.R.L., 1970: Physical Processes of Sedimentation.268 pp. Allen & Unwin, London.
Allen J.R.L., 1982: Sedimentary Structures: Their Charakter and Physical Basis. Developments in Sedimentology.593 pp.,
Elsevier, Amsterdam.
Allen P.A. & Allen J.R.L., 1990: Basin Analysis: Pronciples & Applications. 451 pp. Blackwell Science, Oxford.
Friedman G.M., Sanders J.E. & Kopaska-Merkel D.C., 1992: Principles of Sedimentary Deposits: Stratigraphy and
Sedimentology. 717 pp. Macmillan, New York.
Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R., 1986: Zarys sedymentologii. Wyd. Geol. W-wa Kleinspehn K.L. &
Paola C., 1988: New Perspectives in Basin Analysis. 453 pp, Springer-Verlag.
Miall D.M., 1990: Principles of Sedimentary Basin Analysis. 668 pp., Springer-Verlag.
Nichols G., 1999: Sedimentology & Stratigraphy. 355 pp. Blackwell Science, Oxford.
Pettijohn F.J., 1975: Sedimentary Rocks. 718 pp., Harper & Row, New York.
Reading H.G., 1996: Sedimentary Environments: Processes, Facies and Stratigraphy. 688 pp., Blackwell Sciences, Oxford.
Reineck H.E. & Singh I.B., 1980: Depositional Sedimentary Environments. 549 pp. Springer-Verlag, Berlin.
18. Wykaz literatury uzupełniającej:
www.ing.uni.wroc.pl/~jurand.wojewoda
1.
Nazwa przedmiotu
Ekonomia i zagadnienia prawne w inwestycjach proekologicznych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Stosowanej i Geochemii
3.
Kod przedmiotu
3012-1EKOPRO-WFS2 + 3012-1EKOPRO-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Wojciech Drzewicki
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowe zagadnienia z prawodawstwa ochrony środowiska
12.
dydaktycznych
45 (15+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (2+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Podstawowym celem jest przygotowanie absolwentów do kreatywnego rozwiązywania problemów
związanych z wdrażaniem, wykorzystania funduszy unijnych, pozyskiwania funduszy na
działalności proekologiczną oraz funkcjonowaniem zarządzania środowiskiem w
przedsiębiorstwach, organizacjach i instytucjach.
Metody: Wykład wzbogacany wymianą opinii i dyskusją prezentowanych aspektów. Ćwiczenia
polegające na wypełnianiu wniosków. Rozwiązywanie problemów związanych z wypełnianiu
wniosków.
Efekty kształcenia: umiejętność samodzielnej orientacji w prawodawstwie polskim w Wspólnoty
Europejskiej.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Ćwiczenia: kolokwium zaliczeniowe, minimalna ilość punktów 60%. Złożenie wypełnionych
wniosków.
Wykład: zaliczenie egzaminu, minimalna ilość punktów 60%.
16.
Temat
Podstawowe pojęcia,
koncepcje i zasady
ochrony środowiska.
Organizacja
administracji ochrony
j.w.
WYKŁADY
- pojecie i zakres ochrony środowiska i prawa ochrony środowiska
- zasady ogólne prawa ochrony środowiska
- podstawowe pojęcia prawa ochrony środowiska (emisja, instalacja, BAT)
- struktura administracji ochrony środowiska w Polsce
- Resort ochrony środowiska ( Minister Środowiska, struktura Ministerstwa
Liczba
godzin
2
2
Środowiska, zakres działania i funkcje Ministerstwa)
- Inne organy na szczeblu centralnym
- Inspekcja ochrony środowiska
- Kompetencje organów ochrony środowiska wg POŚ
- Koncepcja podziału zadań w ochronie środowiska
- Proceduralne środki koordynacji działań: opinie i uzasadnienia
Udział społeczeństwa w - procedury decyzyjne” wymagające udziału społeczeństwa”
- kluczowe elementy procedury
procedurach
- podmioty uprawnione do uczestnictwa w procedurze udziału społeczeństwa
decyzyjnych
dotyczących środowiska. - wyłączenia
- uprawnienia organizacji społecznych w postępowaniach wymagających udziału
społeczeństwa
- materialno prawne uwarunkowania procesu inwestycyjnego wynikające z przepisów
Ochrona środowiska w
ochrony środowiska ( POŚ, ustawa o ochronie przyrody)
działalności
- uwarunkowania wynikające z innych ustaw
inwestycyjnej.
- proceduralne gwarancje ochrony środowiska w procesie inwestycyjnym
- instrumenty prawne służące ochronie środowiska
Ochrona zasobów
- przegląd instrumentów służących ochronie środowiska
środowiska.
- „programy naprawcze”
Ograniczenia sposobów - rodzaje obszarów, na których korzystanie z nieruchomości może być ograniczone (
obszary związane z ochrona środowiska, obszary ograniczonego użytkowania, strefy
korzystania z
przemysłowe)
nieruchomości w
- roszczenia związane z ograniczeniem korzystania z nieruchomości ze względu na
związku z ochroną
ochronę środowiska
środowiska.
- konstytucyjne prawo do informacji
Gromadzenie i
udostępnianie informacji - informacje podlegające udostępnianiu
- podmioty uprawnione do otrzymywania informacji
o środowisku.
- podmioty zobowiązane do udostępniania informacji
- publicznie dostępne wykazy danych o dokumentach i BIP
- wyjątki od zasady jawności
- forma żądania i udostępniania informacji
- terminy na udostępnienie informacji
- opłaty za udostępnienie informacji
- odmowa udostępnienia informacji i środki prawne
- zbieranie i aktywne rozpowszechnianie informacji na podstawie ustawy POŚ
-opłaty za korzystanie ze środowiska
Ekonomiczne
- opłaty produktowe i depozycyjne
instrumenty ochrony
- fundusze celowe ochrony środowiska
środowiska.
- handel emisjami
- podatki i kredyty
- fundusze Unii Europejskiej
- pomoc publiczna na ochronę środowiska
- odpowiedzialność cywilna
Odpowiedzialność w
- odpowiedzialność administracyjna
ochronie środowiska.
- odpowiedzialność karna
ĆWICZENIA
- adresy i odniesienia
Program operacyjny - szczegóły projektu
Infrastruktura i
- wyniki studium wykonalności
Środowisko.
- harmonogram
- analiza kosztów i korzyści
- plan finansowania
- sporządzenie przykładowego wniosku
- zapoznanie z funkcjonowaniem funduszy ochrony środowiska,
Wizyta z WFOSiGW.
- możliwości pozyskiwania funduszy pieniężnych
- obliczanie charakterystyka energetycznej budynku
Certyfikaty
- kalkulacja finansowa
energetyczne.
Ocena oddziaływania na -postępowanie OOŚ
środowiska.
2
1
1
1
2
2
2
6
2
2
10
środowisko.
Regionalne programy
operacyjne.
Finansowanie inwestycji
proekologicznych.
Pozwolenia
zintegrowane.
17.
- podział przedsięwzięć, co do obowiązku sporządzania raportu OOŚ
- podstawowe elementy procedury
- ocena wpływu na obszary Natura 2000
- sporządzanie OOŚ na podstawie przygotowanych materiałów
- funkcjonowanie RPO
- możliwości finansowania w ramach RPO
- beneficjenci ubiegający się o finansowanie
- sporządzanie przykładowych wniosków o finansowanie
- możliwości finansowania budowy przydomowej oczyszczalni ścieków
- możliwości finansowania budowy i montażu baterii słonecznych
- zasady finansowania i składania wniosków
- podstawy prawne zawarte w POŚ
- zasób informacyjny w składanych wnioskach
- kontrola i egzekwowanie postanowień
3
3
4
Wykaz literatury podstawowej:
Jendrośka J., Bar M., 2005 - Prawo ochrony środowiska - Podręcznik, Centrum Prawa Ekologicznego.Wrocław.
Kenig-Witkowska M.M., 2005 - Prawo środowiska Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Wydawnictwo Prawnicze Lewis
Nexis. Warszawa.
Wybrane akty prawa pierwotnego, prawa wtórnego oraz orzecznictwa ETS
E. Kaleta-Jagiełło, 2001 - Ustawa - Prawo ochrony środowiska - komentarz. Centrum Prawa Ekologicznego, Wrocław
1.
Nazwa przedmiotu
Ewolucja geochemiczna Ziemi
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Petrologii
Eksperymentalnej
3.
Kod przedmiotu
3012-1EWOGEO-WFS2 + 3012-1EWOGEO-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
fakultatywny ograniczonego wyboru (blok "B") dla specjalizacji PiMS (1 z 7 przedmiotów;
trzykrotnie - w 1, 2 lub 3 semestrze); fakultatywny otwartego wyboru dla pozostałych specjalizacji
7.
I rok (semestr 1 lub 2); II rok (semestr 3)
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Anna Pietranik
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie budowy Ziemi, geochemii, petrologii,
geologii dynamicznej i geologii regionalnej; zakres matematyki, chemii i informatyki ze studiów
licencjackich.
12.
dydaktycznych
60 (30+30); w semestrze 2: 52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (1+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny.
Celem wykładu jest: charakterystyka rezerwuarów Ziemi (płaszcz, skorupa kontynentalna i
oceaniczna, jądro, hydrosfera i atmosfera) z szczególnym uwzględnieniem składu geochemicznego i
izotopowego, przedstawienie procesów geologicznych prowadzących do wewnętrznego i
powierzchniowego zróżnicowania Ziemi i jej głównych rezerwuarów, omówienie metodyki i
aktualnych badań prowadzonych nad wnętrzem Ziemi, omówienie celowości badań izotopowych i
przykładów ich zastosowania.
Efektem końcowym jest wiedza na temat izotopowego, geochemicznego i petrologicznego
zróżnicowania Ziemi oraz jakie procesy kształtowały Ziemię od jej powstania do teraz.
Ćwiczenia.
Celem ćwiczeń jest pokazanie zastosowania analiz izotopowych i analiz geochemicznych do
rozwiązywania różnych problemów geologicznych. Rozwiązywane przez studentów problemy mają
wymiar od globalnego (w jaki sposób postępowała ewolucja Ziemi w czasie, kiedy wyodrębniło się
z niej np. jądro) przez regionalny (kiedy powstała skorupa kontynentalna pod Polską) do
praktycznego (np. jak wydatować skałę, jak odróżnić izotopowo i geochemicznie skały pochodzące
z kilku źródeł, obliczanie izotopowego bilansu mas i.t.p.).
Student kończący ćwiczenia powinien samodzielnie potrafić zaplanować badania izotopowe i/lub
geochemiczne do rozwiązania danego problemu geologicznego i rozwiązać ten problem używając
poznanych na ćwiczeniach równań i algorytmów. Ćwiczenia odbywają się z zastosowaniem
j.w.
programu Excel®. Student powinien znać również przykłady zastosowania analiz izotopowych i
geochemicznych w geologii.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
16.
Temat
Materia budująca
Ziemię i Układ
Słoneczny.
Skąd bierzemy
informację o budowie
Ziemi i o procesach,
które ją ukształtowały.
Zróżnicowanie składu
izotopowego i
chemicznego ziemskich
środowisk
geotektonicznych.
Ćwiczenia
Ukończenie wszystkich zadań rozwiązywanych na zajęciach.
Samodzielne rozwiązanie problemu wymagającego jednoczesnego wykorzystania kilku metod
poznanych na zajęciach.
Wykład
Aktywność na wykładzie, uczestniczenie w dyskusji, przygotowanie około 10 minutowego
wystąpienia poszerzającego wiedzę prezentowaną na wykładzie: np. Charakterystyka izotopowa
kimberlitów (karbonatytów), Charakterystyka inkluzji w diamentach i jakie informacje o płaszczu
zawierają, Dowody na istnienie wysokociśnieniowych faz w płaszczu, Ewolucja poglądów na
budowę płaszcza, Czy istnieje pióropusz płaszcza pod Europą, Ksenologia płaszcza - o czym
informują nas izotopy Xe i.t.p.
WYKŁADY
- omówienie podstawowych środowisk powstawania pierwiastków i zróżnicowanych
izotopów we wszechświecie
- kiedy i w jakich procesach powstały pierwiastki budujące Układ Słoneczny
- omówienie metod badawczych i ich aktualny stan: badania izotopowe i petrologia
eksperymentalna
- omówienie dostępnych próbek rezerwuarów ziemskich i ich znaczenie: wiercenia
IODP, meteoryty, ksenolity, inkluzje w fazach wysokociśnieniowych
- seria wykładów składająca się z krótkiego przypomnienia informacji o danym
środowisku i dokładnego omówienia globalnego zróżnicowania tego środowiska
jeżeli chodzi o skład izotopowy i chemiczny oraz procesów prowadzących do tego
zróżnicowania
- odrębne wykłady na temat skorupy oceanicznej i zubożonego płaszcza, stref
subdukcji i metasomatycznego płaszcza, skorupy kontynetalnej oraz wysp
śródoceanicznych i wzbogaconego płaszcza
Liczba
godzin
2
2
8
Rozprzestrzenienie
izotopów globalnie.
- jakie procesy i kiedy zapoczątkowane spowodowały takie zróżnicowanie izotopowe
jakie było omówione w poprzednich wykładach, jak to zróżnicowanie zmieniało się w
czasie, czy wiadomości z różnych izotopów pokrywają się
- wykorzystanie izotopów Pb do odtwarzania zjawisk globalnych, porównanie
diagramów konkordii i geochrony, omówienie paradoksów Pb
- śledzenie ewolucji Ziemi na podstawie danych z izotopów Hf w cyrkonie
- śledzenie zmian izotopowych w hydrosferze
6
Pierwsze 500 milionów
lat od powstania Ziemi.
- zróżnicowanie chemiczne i izotopowe Solar Nebuli, procesy kontrolujące
powstawanie zróżnicowanych meteorytów - zastosowanie izotopów Ca, Mg, Nd, Hf
do odtwarzanie początkowego zróżnicowania w Układzie Słonecznym
- jak wylicza się wiek Ziemi
- omówienie procesów i dowodów na akrecję Ziemi, powstanie globalnego oceanu
magmy, kolizję z obiektem rozmiaru Marsa i powstanie księżyca, powstanie
pierwszych rezerwuarów, cechy pierwszej skorupy kontynentalnej na podstawie
cyrkonów Jack Hills i Slave, cechy atmosfery i hydrosfery na podstawie analiz
izotopów stabilnych w cyrkonach
- zastosowanie izotopów o krótkim czasie połowicznego rozpadu do odtwarzania
procesów kontrolujących powstanie jądra, zubożonego płaszcza i skorupy- izotopy
W, Nd
- przedstawienie typowych środowisk geotektonicznych w Archaiku i ich produktów,
wytłumaczenie różnic między Archaikiem, a procesami mającymi miejsce obecnie:
przedstawienie masywów TTG, pasów zieleńcowych i ich składu chemicznego,
poglądów na temat pierwszej skorupy kontynentalnej, procesów kontrolujących
powstawanie skorupy (wzrost, niszczenie), epizodyczność w dziejach Ziemi,
6
Procesy ewolucji Ziemi
w Archaiku i
Proterozoiku.
6
powstania płaszcza litosferycznego
- przedstawienie wydarzeń mających miejsce 2 miliardy lat temu i zmian w geochemii
Ziemi jakie zapoczątkowały
- rozwój hydrosfery, omówienie etapów powstawania superkontynentów i jakie
zmiany globalne takie etapy wywoływały
Wykorzystanie baz
danych w geologii i
geochemii, zastosowanie
baz danych do
wykonania obliczeń.
Izotopy radioaktywne podstawowe
wiadomości.
ĆWICZENIA
- zapoznanie z bazami danych GERM (KD partition coefficients oraz Reservoir
database) oraz GEOROC (skłąd chemiczny i izotopowy skał z wybranych środowisk
geologicznych)
- zastosowanie bazy danych Reservoir database do wykonania wykresów
znormalizowanych dla ziem rzadkich i diagramów pajęczych
- wyliczanie znormalizowanych parametrów i ich zastosowanie w geologii
- zastosowanie bazy danych KD partition coefficients do zrozumienia różnic
pomiędzy zawartością ziem rzadkich w różnych rezerwuarach Ziemi np. odpwoeidz
na pytanie skąd się bierze anomalia europowa w skorupie kontynentalnej
- wykonanie zestawień z bazy danych GEOROC w celu porównania składu
izotopowego i geochemicznego różnych środowisk geotektonicznych
- przypomnienie wiadomości o izotopach promieniowaniu, wyprowadzenie równań
na rozpad promieniotwórczy, poznanie podstawowych izotopów używanych w
geologii, wyprowadzenie równań na czas połowicznego rozpadu, wyliczenie stałej
rozpadu, poznanie zastosowań izotopów o krótkim i długim czasie połowicznego
rozpadu
6
2
- zadania na „cofanie” zegara izotopowego w czasie na przykładzie strefy Isua na
Grenlandii, odpowiedź na pytanie jak izotopy zmieniają się w czasie, jak zmienia się
różnorodność izotopowa na Ziemi i w jaki sposób stosunki izotopowe mogą zostać
zakłócone (dyskusja nad wpływem metamorfizmu i zjawisk hydrotermalnych na
stosunki izotopowe)
2
- zadania pokazujące zastosowanie izotopów Nd i Hf do odtwarzania procesów
globalnych, wykonanie wykresów czas do εNd i εHf, wykorzystanie baz danych dla
całych skał i dla cyrkonu, przedyskutowanie korzyści z analiz izotopowych
pojedynczych minerałów
- wyprowadzenie równań i poznanie zagadnienia wieku modalnego skały na
Wieki modalne.
przykładzie analiz izotopów Nd w gnejsach izerskich
- wyliczenie wieków modalnych dyskusja nad zagadnieniem wieku skorupy pod
Polską
-wyliczanie wieków modalnych dla cyrkonów
Bilans mas dla izotopów. - wykorzystanie równań do wyliczania trendów mieszania się między dwoma
odmiennymi izotopowo składnikami
- wykonanie zadań praktycznych:
(a) kontaminacja magm tworzących trapy bazaltowe na Grenlandii - samodzielne
znalezienie składnika kontaminującego na podstawie modelowania i porównania
modelu z danymi - zastosowanie izotopów Sr i Nd
(b) określenie źródła zanieczyszczeń gleb rozwiniętych na zróżnicowanych wiekowo
skałach macierzystych - wykorzystanie izotopów Pb
2
Izotopy radioaktywne podstawowe
zastosowania.
Wyliczanie notyfikacji ε
i jej zastosowanie
Datowanie skał i
minerałów: izochrona,
konkordia i dyskordia.
Frakcjonalna
krystalizacja i topienie.
- tworzenie izochrony na podstawie analiz całej skały i pojedynczych minerałów,
krytyczne podejście do wieków uzyskanych z całej skały
- tworzenie diagramu konkordii i dyskordii - dyskusja nad wynikami
- przypomnienie wiadomości o diagramach fazowych i ich zastosowaniu
- dyskusja nad procesami prowadzącymi do zróżnicowania środowisk krystalizacji
minerałów na przykładzie magmy
- obliczanie składu chemicznego krystalizującej i nowo powstającej magmy
- modelowanie procesów krystalizacji i topienia
- modelowanie procesów, gdzie zachodzi jednoczesna zmiana składu chemicznego i
izotopowego: np. AFC
4
4
4
6
Wykorzystanie baz
danych w geologii i
geochemii, zastosowanie
baz danych do
wykonania obliczeń.
- zapoznanie z bazami danych GERM (KD partition coefficients oraz Reservoir
database) oraz GEOROC (skłąd chemiczny i izotopowy skał z wybranych środowisk
geologicznych)
- zastosowanie bazy danych Reservoir database do wykonania wykresów
znormalizowanych dla ziem rzadkich i diagramów pajęczych
- wyliczanie znormalizowanych parametrów i ich zastosowanie w geologii
- zastosowanie bazy danych KD partition coefficients do zrozumienia różnic
pomiędzy zawartością ziem rzadkich w różnych rezerwuarach Ziemi np. odpwoeidz
na pytanie skąd się bierze anomalia europowa w skorupie kontynentalnej
- wykonanie zestawień z bazy danych GEOROC w celu porównania składu
izotopowego i geochemicznego różnych środowisk geotektonicznych
6
Tolstikhin & Kramers (2008): The evolution of matter: From the Big Bang to the present day. Cambridge University Press.
Wybrane artykuly z Nature, Nature Geoscience, Science, Earth and Planetary Science Letters.
Dane do ćwiczeń pochodzą z wielu publikacji naukowych:
Oberc-Dziedzic et al. (2005), Griffin et al. 2004, Davis et al. 2005, Gerdes & Zeh 2006, Kemp et al. 2006, Andersen et al.
2007, Batumike et al. 2007, Flowerdew et al. 2007, Murgulov et al. 2007, Zeh et al. 2007, Harrison et al. 2008, Kemp et al.,
2008, Pietranik et al. 2008, Willner et al. 2008, Zeh et al., 2008, Sun et al. 2009, Wang et al. 2009, Yang et al. 2009, BlichertToft & Vervoort 1999, Polat et al. 2003, Komarek et al. (2008), Ettler et al. (2004).
Wybrane artykuły z czasopisma Elements
Dickin AP (2005): Radiogenic isotope geology. Cambridge University Press. 2nd Ed.
Shaw DM (2007): Trace Elements in Magmas A Theoretical Treatment. Cambridge University Press.
1.
Nazwa przedmiotu
Geologia strukturalna
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1GEOSTR-WFS2 + 3012-1GEOSTR-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. prof. Paweł Aleksandrowski
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie znajomości struktur tektonicznych, technik
projekcji stereograficznej, technik interpretacji map geologicznych.
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład oraz ściśle powiązane z nim ćwiczenia mają za zadanie zapoznać z teorią i praktycznym
zastosowaniem wybranych metod badań współczesnej geologii strukturalnej.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny wymagający (1) udzielenia zwięzłych odpowiedzi na krótkie, konkretne pytania
zakładające znajomość zagadnień omówionych na wykładzie oraz (2) rozwiązania krótkich zadań
praktycznych; czas ok. 1.5 godz.; minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.
Przedłożenie kompletu zadań wykonanych w czasie zajęć praktycznych.
16.
Temat
Metody analiza
morfologicznej fałdów.
j.w.
Fałdy - pojęcia, definicje, morfologia, mechanizmy fałdowania. Opis geometryczny i
klasyfikacje fałdów. Wyznaczanie powierzchni osiowych fałdów na mapie i w
odsłonięciu. Odtwarzanie geometrii dużych fałdów na podstawie asymetrii fałdów
niższego rzędu.
Stereogramy beta i pi, określanie orientacji osi, pow. osiowej, pow. dennej i
grzbietowej fałdów oraz kąta zbieżności skrzydeł fałdu na podst. danych z projekcji
stereograficznej.
Analiza cech
morfologicznych i
elementów orientacji
fałdów przy użyciu
projekcji
stereograficznej.
Analiza geometrii i stylu Klasyfikacja fałdów metodą wizualnej analizy harmonicznej Hudlestona, oraz
Liczba
godzin
4
6
4
fałdów.
klasyfikacja Ramsaya - podstawy teoretyczne i zastosowanie w praktyce.
Obiektywne metody
określania kształtu
fałdów w przekroju.
Analiza kinematyczna i
dynamiczna fałdów
zalomowych.
Podstawy konstrukcji
przekrojów
zbilansowanych.
Metody analizy
strukturalnej
kompleksów
zmetamorfizowa-nych.
Analiza kinematyczna i
dynamiczna uskoków.
Metoda łuków (Buska), metoda fałdów załomowych (Suppego) i metoda izogon
upadu (Ramsaya).
8
Określanie pola odkształceń i paleonaprężeń na podstawie geometrii układów fałdów
załomowych.
4
Prawidłowości rozwoju systemów nasunięć, idea, warunki wstępne i zasady
konstrukcji przekrojów zbilansowanych dla obszarów o nasuwczym stylu budowy
geologicznej
Foliacje i lineacje i ich położenie względem osi elipsoidy odkształceń i względem
genetycznie związanych fałdów. Zachowanie starszej lineacji w czasie fałdowania
przy jego różnych mechanizmach. Superpozycja różnowiekowych deformacji.
Deformacja progresywna.
Metody analizy uskoków i luster tektonicznych. Wyznaczanie tensora naprężeń dla
układów uskoków pierwotnych i wtórnych.
6
Podstawy analizy
odkształceń.
Odkształcenia koaksjalne i niekoaksjalne. Wybrane metody analizy odkształceń na
podstawie różnych wskaźników odkształcenia.
6
Analiza geometryczna i
dynamiczna spękań.
Spękania ciosowe i niesystematyczne. Typowe układy sieci ciosu i ich interpretacja
genetyczna i dynamiczna. Spękania przydyslokacyjne i ich interpretacja.
6
Elementy analizy
tektonicznej.
Analiza i interpretacja wielkoskalowych struktur tektonicznych - teoria i ćwiczenia
praktyczne na uproszczonych przykładach teoretycznych.
4
6
6
J.G. Ramsay & M. Huber, 1983, 1987,The Techniques of Modern Structural Geology, Vol. 1 i 2, Academic Press, London.
S.M. Rowlands & E.M. Duebendorfer, 1994, Structural Analysis and Synthesis, Blackwell, Oxford.
S. Marshak & G. Mitra, 1988, Basic Methods of Structural Geology, Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
Jaroszewski W., 1980, Tektonika uskoków i fałdów, Wyd. 2. Wyd., Geol. Warszawa.
Ramsay J.G. & Huber M., 1983, 1987,The Techniques of Modern Structural Geology, Vol. 1 i 2, Academic Press, London.
Price N.J. & Cosgrove J.W, 1990, Analysis of Geological Structures, Cambridge University Press.
Suppe J., 1985. Principles of Structural Geology. Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
Twiss R.J. & Moores E.M., 1992, Structural Geology, Freeman & Co. , New York
1.
Nazwa przedmiotu
Geologia wybranych surowców
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Gospodarki Surowcami Mineralnymi
3.
Kod przedmiotu
3012-1GEOSUR-WFS2 + 3012-1GEOSUR-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab., prof. Andrzej Solecki, dr Wojciech Śliwiński
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: umiejętność sprawnego posługiwania się komputerem i wyszukiwarkami
internetowymi, znajomość języka angielskiego, podstawowe wiadomości z zakresu sedymentologii,
tektoniki, mineralogii, geologii dynamicznej, stratygrafii, geologii złóż.
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (1+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Rozszerzenie wiadomości na temat geologii złóż wybranych kopalin ich procesów złożotwórczych,
parametrów technologicznych i możliwości zastosowania. Lista kopalin może być aktualizowana w
zależności od sytuacji gospodarczej i aktualnych zapotrzebowań. W ramach ćwiczeń studenci
przygotowują raporty na temat wybranych kopalin w oparciu kwerendę biblioteczna i internetową.
Efektem powinno być uzyskanie dodatkowej wiedzy oraz wyrobienie umiejętność samodzielnego
przygotowywania raportów na tematy surowcowe.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykonanie opracowań na temat geologii omawianych surowców
16.
Temat
Kamienie budowlane.
Złoża kamieni
budowlanych w Polsce i
na świecie.
j.w.
parametry technologiczne kamieni budowlanych i metody ich wyznaczania: gęstość,
wytrzymałości, ścieralność, zwięzłość, mrozoodporność, przyczepność do lepiszcz
bitumicznych,
bloczność kamieni budowlanych i metody jej badania
złoża granitoidów, gabr, diabazów, bazaltów w Polsce, ukraińskie, fińskie i
szwedzkie złoża granitoidów,
złoża skał metamorficznych wykorzystywanych jako kamienie budowlane,
złoża piaskowców budowlanych w Sudetach, Karpatach i wybranych obszarach
Liczba
godzin
2
6
Złoża wapieni i
marmurów w Polsce i na
świecie.
Złoża gipsów i
anhydrytów.
Złoża surowców
przemysłu cementowego.
Złoża surowców
ceramiki budowlanej.
Złoża kruszyw.
Złoża perlitu, pumeksu,
wermikulitu i azbestu.
Złoża diatomitów,
surowców
balneologicznych i rud
darniowych.
Złoża diamentów.
Złoża uranu.
wyżyn środkowopolskich piaskowce permskie, triasowe, jurajskie, kredowe i
paleogeńskie
sudeckie złoża wapieni, wapienie rejonu opolskiego, wapienie rejonu
świętokrzyskiego, wapienie Lubelszczyzny, marmury w Polsce, złoże Carrara,
wapień numulitowy jako surowiec budowlany, muszlowce (kokinity) Ukrainy jako
kamień budowlany
przeróbka i zastosowanie gipsów i anhydrytów, złoża gipsów i anhydrytów w
Polsce, White Sands USA, produkcja gipsów z odpadów korzyści i zagrożenia
wymagani technologiczne i sposób opisu parametrów surowca, złoża regionu
dolnośląskiego, opolskiego, świętokrzyskiego i lubelskiego, kreda jeziorna i jej
wykorzystanie
gliny ceramiki budowlanej, gliny białowypalające się, gliny ogniotrwałe, kaoliny w
Polsce na świecie,
złoża ilaste kruszyw lekkich
żwiry i piaski, prowincje petrograficzne żwirów w Polsce,
piaski szklarskie,
produkcja kruszyw łamanych
złoża perlitu w USA i Grecji złoża perlitu związane z wulkanizmem zakarpackim,
złoża wermikulitu Libby i Palabora,
złoża azbestu
złoża diatomitów i ziemi okrzemkowej w Polsce na świecie,
torfy i błota lecznicze błota,
rudy darniowe ich zastosowanie w ochronie środowiska
strefy diamentonośne w płaszczu, warunki stabilności diamentów, rola kimberlitów
w powstawaniu złóż diamentów, okresy powstawania złóż kimberlitowych,
złoża diamentów nie związane z kimberlitami, przegląd regionalny: złoża Afryki
Południowej, Syberii i Australii, złoża diamentów w Europie,
rola badań izotopowych dla określenia genezy diamentów
geochemia i metalogeneza uranu,
rola procesów magmowych,
rola procesów egzogenicznych w warunkach atmosfery beztlenowej i tlenowej,
rozwój świata organicznego a metalogeneza uranu,
złoża uranu związane z magmatyzmem,
żyłowe złoża uranu,
złoża uranu związane z niezgodnościami,
złoża uranu w kominach brekcji kolapsyjnych,
złoża uranu w kalkretach, torfach, węglach i czarnych łupkach,
piaskowcowe złoża uranu w USA i Kazachstanie
2
2
2
2
2
2
2
2
6
Gruszczyk H. (1984) - Nauka o złożach. Wyd. Geol. Warszawa.
Smirnow W.I. (1986) - Geologia złóż kopalin użytecznych. Wyd. Geol. Warszawa.
PWN
Kozłowski S. (red.) 1979: Metodyka badań surowców skalnych. Wyd. Geol. Warszawa
Kozłowski S. 1986: Surowce skalne Polski. Wyd. Geol. Warszawa
Kociszewska-Musiał G. 1988: Surowce mineralne czwartorzędu. Wyd. Geol. Warszawa
Ney R. (red.) 2000: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne - surowce węglanowe. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków
Ney R. (red.) 2003: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne - kruszywa naturalne i piaski przemysłowe. Wyd. Instytutu
GSMiE PAN, Kraków
Ney R. (red.) 2004: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne - surowce ilaste. Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków
Ney R. (red.) 2002: Surowce mineralne Polski. Surowce skalne - kamienie budowlane i drogowe. Wyd. Instytutu GSMiE PAN,
Kraków
Osika R. (red.) 1987. Budowa geologiczna Polski. T. VI. Złoża surowców mineralnych. Wyd. Geol.
Osika R. (red.) 1970.Geologia i surowce mineralne Polski. Biul. IG 251.Wyd. Geol.
Kurlansky M., 2004: Dzieje soli. Książka i Wiedza
Bromowicz J., Karwacki A. Metodyka badań bloczności złóż budowlanych materiałów kamiennych. Geologia T. 8. Z. 2
Bolewski A., Gruszczyk H., Gruszczyk E., 1990: Zarys gospodarki surowcami mineralnymi. Wyd. Geologiczne
Górecka T., Szwed-Lorenz J., Ślusarczyk S. (1979) - Geologia złożowa. Wrocław. PolitechnikaWrocławska.
Kociszewska-Musiał G. (1988) – Surowce mineralne czwartorzędu. Wyd. Geol. Warszawa.
Osika R. (red.) 1987. Budowa geologiczna Polski. T. VI. Złoża surowców mineralnych. W-wa.
Polański A. (1988) – Geochemia i surowce mineralne. Wyd. Geol. Warszawa.
Szamałek K., 2007: Podstawy geologii gospodarczej i gospodarki surowcami mineralnymi.
1.
Nazwa przedmiotu
Geoturystyka
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1GEOTUR-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. Henryk Marszałek
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza z zakresu geografii regionalnej oraz geologii regionalnej
Polski i świata.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny, którego celem jest zapoznanie z głównymi obiektami przyrody
nieożywionej Polski i świata w aspekcie ich atrakcyjności turystycznej. Na tle przyrodniczych
uwarunkowań rozwoju turystyki w Polsce, omawiane są poszczególne regiony Polski ze względu na
charakter, oryginalność i rangę ich walorów turystycznych. Znaczny nacisk położony jest na
przedstawienie walorów geoturystycznych wybranych krajów europejskich i pozaeuropejskich.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie w postaci pisemnej (test) oraz opracowanie atrakcji turystycznych wybranego regionu
Polski lub świata.
16.
Temat
Zakres badań
geoturystyki.
Klasyfikacja walorów
turystycznych.
Walory krajoznawcze.
Antropogeniczne
Podstawowe pojęcia z zakresu geoturystyki. Przyrodnicze podstawy rozwoju
turystyki. Turystyka geologiczna jako forma turystyki kwalifikowanej.
Walory wypoczynkowe, krajoznawcze, specjalistyczne. Naturalne obiekty przyrody
nieożywionej jako formy atrakcji turystycznych.
Podział walorów krajoznawczych. Walory przyrodnicze (osobliwości fauny i flory
kopalnej, skałki i grupy skał, wąwozy, doliny i przełomy rzeczne, wodospady, źródła
i wywierzyska, jaskinie i groty, głazy narzutowe i głazowiska, inne obiekty
geologiczne, zbiory mineralogiczne i geologiczne, punkty widokowe).
Krajobrazy Ziemi i ich waloryzacja turystyczna.
Historia eksploatacji kopalin i antropogeniczne atrakcje turystyczne związane z
Liczba
godzin
2
2
4
4
atrakcje turystyczne.
Atrakcyjność
turystyczna wód
powierzchniowych.
Turystyka
uzdrowiskowa.
Elementy turystyki
kwalifikowanej.
Atrakcje geoturystyczne
Polski.
Regionalizacja
turystyczna świata.
Wpływ ruchu
turystycznego na
środowisko
przyrodnicze.
aktualną oraz dawną działalnością geologiczną i górniczą. Wykorzystanie surowców
skalnych w sztuce i architekturze.
Znaczenie rzek oraz naturalnych i sztucznych zbiorników wodnych w turystyce.
4
Rejony występowania wód leczniczych i termalnych Polski i walory wypoczynkowo uzdrowiskowe tych obszarów. Główne polskie uzdrowiska, ich zagospodarowanie i
atrakcje turystyczne.
Taternictwo, alpinizm, speleologia i nurkowanie.
2
Przegląd ważniejszych regionów turystycznych Polski z uwzględnieniem ich walorów
przyrodniczych. Popularne szlaki geoturystyczne Polski (m.in. Orlich Gniazd,
Wygasłych Wulkanów, popularne szlaki Karpat i Sudetów).
Wybrane ważniejsze atrakcje geologiczne Europy i świata.
4
Wpływ ruchu turystycznego na środowisko obszarów chronionych (m.in. parków
narodowych, parków krajobrazowych).
2
4
2
Kondracki J., 1994: Geografia Polski - mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa.
Kruczek Z. (red.),1997: Kraje pozaeuropejskie. Zarys geografii turystycznej. Wydawnictwo „Proksenia”, Kraków.
Kruczek Z., Sacha S.,1996: Europa. Zarys geografii turystycznej. Agencja Reklamowo-Wydawnicza „Ostoja”. Kraków.
Kruczek Z., Sacha S.,1996: Europa. Zarys geografii turystycznej. Agencja Reklamowo-Wydawnicza „Ostoja”, Kraków.
Kruczek Z., Sacha S.,1999: Geografia atrakcji turystycznych Polski. Wyd. Proksenia. Kraków.
Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., 1998: Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa.
Schulze M.,1997: Europa - obraz kontynentu. Wyd. Muza. Warszawa.
Staffa M., (red.): Słownik geografii turystycznej Sudetów (seria wydawnicza); Wyd. PTTK „Kraj” Warszawa-Kraków i Wyd. IBis, Wrocław.
Starkel L. (red.), 1991: Geografia Polski - środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.
Warszyńska J. (red.), 1997: Geografia turystyczna świata. Część 1. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Warszyńska J. (red.), 1996: Geografia turystyczna świata. Część 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Gardner P., Scott A., Rohan M.S.,1994: Geografia państw świata. Wyd. Muza. Warszawa.
Kajoch A. (red.), 1990: Atlas Uzdrowisk Polskich. PPWK, Warszawa – Wrocław.
Kondracki J., 1998: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa
Kozłowski S.(red.), 1994: Atlas zasobów, walorów i zagrożeń środowiska geograficznego Polski. Agencja ReklamowoWydawnicza A.Grzegorczyk. Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Gospodarka wodna i prawo wodne
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Hydrogeologii Podstawowej
3.
Kod przedmiotu
3012-1GOSWOD-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Halina Kryza
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie hydrologii, hydrogeologii i ekologii.
12.
dydaktycznych
45
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Celem przedmiotu jest przedstawienie podstaw racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi w
aspekcie ilościowym i jakościowym w oparciu o przepisy ustawy „Prawo wodne” i „Dyrektywę
Wodną UE”. Studenci zapoznają się z pojęciami i współczesnymi zagadnienia gospodarowania
wodami dla trwałego rozwoju z zachowaniem zasady całościowego traktowania zasobów wód
powierzchniowych i podziemnych. Nabywają wiedzę dotyczącą regulowania obiegu wody przez
oddziaływanie na poszczególne elementy bilansu wodnego zlewni oraz podejmowania działań
zmierzających do poprawy lub utrzymania dobrego stanu wód. Omawiane są instrumenty służące
zarządzaniu zasobami wodami oraz istotne problemy gospodarowania wodami w skali kraju i
regionu na tle problemów wodnych świata.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny w formie odpowiedzi na pytania. Czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 50%
możliwych do zdobycia punktów.
16.
Temat
Wprowadzenie.
Rozwój gospodarki
wodnej.
Bariery wodne rozwoju
Geneza i definicja pojęcia gospodarka wodna. Ogólne założenia i zasady gospodarki
wodnej. Główne cele i zadania gospodarki wodnej. Gospodarka wodna jako
dyscyplina naukowa i praktyczna.
Rola rzek i zbiorników wodnych w rozwoju społeczeństw. Obiekty i budowle
hydrotechniczne na świecie na przestrzeni dziejów. Rys historyczny gospodarki
wodnej w Polsce.
Typy barier wodnych; pierwotna naturalna, wtórna naturalna, ekonomiczna,
Liczba
godzin
2
2
2
gospodarczego.
społeczna, organizacyjno-instytucjonalna. Identyfikacja problemów wodnych na
świecie i w Polsce.
Regulacje prawne w
zakresie gospodarki
wodnej.
Zasoby wodne i ich
magazynowanie.
Ustawa prawo wodne. Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu
ścieków. Dyrektywy wodne Rady Europy.
3
Zasoby wodne Polski na tle Europy i świata. Zasoby dyspozycyjne, eksploatacyjne,
deficyt wody. Waloryzacja wody, elementy waloryzacji. Susze i niżówki i ich wpływ
na zasoby wodne. Magazynowanie wody w zbiornikach retencyjnych.
Rodzaje bilansów wodnych. Obszar bilansowania, okres bilansowania. Równania
bilansowe. Gospodarczy bilans wodny. Warunki korzystania z wód dorzecza, zlewni.
4
Bilansowanie zasobów
wodnych.
Rodzaje potrzeb wodnych. Potrzeby wodne gospodarki narodowej w Polsce.
Określanie zapotrzebowania na wodę odbiorcy indywidualnego, wodociągu
miejskiego, wiejskiego, zakładu przemysłowego. Wskaźniki jednostkowego
zapotrzebowania na wodę.
Rozwój zaopatrzenia w wodę i przemiany stosunków wodnych w Polsce na przełomie
Zaopatrzenie w wodę.
XX/XXI wieku. Rodzaje ujęć wody: podziemne, powierzchniowe, infiltracyjne. Typy
systemów wodociągowych
Gospodarka wodna jako Zagrożenie i zanieczyszczenie wód. Systemy monitoringu środowiska wodnego w
Polsce. Jakość wód podziemnych i powierzchniowych Polski; klasy jakości i ocena
czynnik ochrony
przydatności do spożycia. Strategia ochrony wód w aspekcie gospodarowania i
środowiska wodnego.
zarządzania zasobami wodnymi. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem ściekami i
zanieczyszczeniem ze źródeł rolniczych
Potrzeby wodne
gospodarki narodowej.
Zarządzanie w
gospodarce wodnej.
Ochrona przed
powodzią.
Energetyka wodna,
drogi wodne i żegluga
śródlądowa.
Wspomagania procesu
zarządzania gospodarką
wodną.
Zarządzanie zasobami
wodnymi na obszarze
Polski.
Gospodarka wodna na
przełomie wieków.
Instrumenty zarządzania zasobami wodnymi; planowanie w gospodarowaniu wodami,
pozwolenia wodnoprawne, opłaty i należności, kataster wodny, kontrola
gospodarowania wodami. Organy zarządzania gospodarką wodną; Krajowy i
Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej. Struktura, zadania i kompetencje organów
zarządzania gospodarką wodną.
Wezbrania i powodzie. Zagrożenia powodzią na obszarze Polski. Ochrona przed
powodzią (czynna, bierna).Organizacja ochrony przed powodzią.
4
3
3
4
4
2
Charakterystyka energetyki wodnej. Rodzaje elektrowni wodnych. Energetyka wodna
w Polsce. Drogi wodne naturalne i sztuczne. Żegluga śródlądowa w Polsce.
2
Banki danych i możliwości ich wykorzystania. Banki: HYDRO, AQUA,
PARAMETR., JAWA, MONBADA. Wykorzystanie map w gospodarce wodnej:
mapy hydrograficzne, hydrogeologiczne, sozologiczne, ochrony i zanieczyszczenia
wód jako podstawowe narzędzie gospodarki wodnej.
Gospodarka zasobami wodnymi w dorzeczu górnej i środkowej Odry (RZGW we
Wrocławiu). System zarządzania zasobami wodnymi na przykładzie zbiornika
GZWP-333 Opole- Zawadzkie. Gospodarka wodna wybrzeża
Wybrane problemy i przykłady z realizacji projektów na świecie i w Polsce. Plany
rozwojowe polskiej gospodarki wodnej. Elementy ekonomiki gospodarki wodnej.
4
4
2
Mikulski Z., 1998: Gospodarka wodna. PWN Warszawa
Prawo wodne - ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U.2001.115.1229) z późniejszymi zmianami.
Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnoty Europejskiej z dnia 23 października 2000 r. ustalająca
ramy działań wspólnoty w zakresie polityki wodnej.
Tuszko A., 1984: Gospodarka wodna a środowisko. LSW. Warszawa
18.
Chełmicki W., 2001: Woda – zasoby, degradacja, ochrona. PWN Warszawa
Kundzewicz Z.W., 2000: Gdyby mała wody miarka. Zasoby wodne dla trwałego rozwoju. Wyd. Nauk. PWN
Kryza J., Kryza H., 1999: Gospodarowanie i zarządzanie zasobami wód podziemnych regionu opolskiego. II Konferencja
„Trias Opolski”. Opole-Turawa.
Materiały sympozjów naukowo-technicznych - Problemy wykorzystania wód podziemnych w gospodarce komunalnej.
Częstochowa 1998 – 2008
Praca zbiorowa, 1993: Gospodarka zasobami wodnymi dorzecza górnej i środkowej Odry. RZGW Wrocław.
Rozporządzenia Ministra Środowiska i Rady Ministrów do ustawy „Prawo wodne”
Strategia gospodarki wodnej. Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2005
Trybała M.: Gospodarka wodna w rolnictwie. PWRiL, Warszawa, 1996
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków.
Wizja gospodarki wodnej w Polsce XXI wieku. Linea, Lubin 2001
1.
Nazwa przedmiotu
Hydrogeologia górnicza
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1HYDGOR-WFS2 + 3012-1HYDGOR-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza z zakresu hydrogeologii ogólnej, górnictwa i dynamiki
wód podziemnych (przepływu wód podziemnych w środowisku skalnym)
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest zapoznanie z podstawowymi problemami
zawodnienia złóż surowców naturalnych Polski i odwadniania kopalń podziemnych i
odkrywkowych. Efektem kształcenia jest opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu
hydrogeologicznej obsługi kopalń i problematyki odwadnia złóż.
Podstawowym celem ćwiczeń jest praktyczna nauka projektowania odwodnienia dla kopalń
odkrywkowych. Student kończący ćwiczenia powinien posiadać umiejętność tworzenia
dokumentacji odwodnienia dla wybranych obiektów górniczych na poziomie umożliwiającym jej
zatwierdzenie w odpowiednich organach administracji państwowej. Powinien być również
przygotowany do hydrogeologicznej obsługi kopalń.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny, czas 1 godz.; minimum - uzyskanie 40% możliwych do zdobycia punktów.
Ćwiczenia:
- teoretyczne przygotowanie studenta do zajęć;
- sporządzenie projektu odwadniania kopalni odkrywkowej węgla brunatnego.
16.
Temat
1. Przedmiot i
podstawowe pojęcia z
zakresu hydrogeologii
prowadzący ćwiczenia: dr Krzysztof Chudy
WYKŁADY
Przedmiot, zakres i metody badawcze w Hydrogeologii górniczej.
Czynniki naturalne i sztuczne (górniczo-techniczne) wpływające na kształtowanie się
dopływów do kopalń. (m.in. wielkość opadów atmosferycznych, hydrografia, warunki
Liczba
godzin
2
górniczej.
2. Czynniki
determinujące stopień
zawodnienia złóż.
Hydrogeologiczna
klasyfikacja złóż.
Warunki
hydrogeologiczne
polskich złóż i
zawodnienie kopalń.
Zagrożenie wodne w
kopalniach.
Badania
hydrogeologiczne złóż i
prognozowanie wielkości
dopływu wody do
kopalni.
Odwadnianie górotworu
i odprężanie ciśnień
hydrostatycznych.
1. Metody głębienia i
odwadniania szybów.
2. Specjalne środki
odwadniania górotworu.
Metody odwadniania
zwałów.
Zatapianie kopalń
likwidowanych.
Gospodarka wodami
kopalnianymi.
Zmiany w środowisku
pod wpływem
działalności górniczej.
Opracowanie modelu
warunków
hydrogeologicznych
rejonu złoża węgla
brunatnego.
Prognozowanie
przebiegu odwadniania
zadanej lokalizacji
wkopu otwierającego i
postępie robót.
hydrogeologiczne, sposób eksploatacji, system rozcięcia złoża, głębokość
eksploatacji)
Kryteria hydrogeologicznej klasyfikacji złóż i podziały złóż.
2
Warunki hydrogeologiczne w obszarze występowania złóż: węgla kamiennego i
brunatnego, miedzi, cynku i ołowiu, żelaza, siarki, soli.
6
Definicje zagrożeń wodnych i sposoby ich zwalczania. Stopnie i źródła zagrożenia
wodnego.
Rozpoznanie warunków wodnych i badania hydrogeologiczne w rejonie złóż
(określenie właściwości hydrogeologiczne skał, warunków hydrodynamicznych).
Określanie globalnych dopływów wód z górotworu do kopalń
2
Odwadnianie kopalń podziemnych i odkrywkowych. metody odwadniania górotworu
(studzienna, górnicza, otwarta i kombinowana). Sposoby odprowadzania wód
kopalnianych. Schematy odwadniania kopalń. Wyrobiska odwadniające.
Ograniczenie dopływu wody do szybów. Usuwanie wody i odtapianie szybów.
Specjalne sposoby odwadniania górotworu: igłofiltry, elektroosmoza, otwory
spływowo-chłonne.
Sposoby odwadniania zwałów (m.in. wykonanie przedziału, nacinanie w spągu
rowów)
Prognoza przebiegu zatapiania kopalń. Wpływ zatopienia kopalni na warunki wodne
na powierzchni terenu.
Hydrogeologiczna obsługa kopalń. Zasady zrzutu wód kopalnianych
Zanieczyszczenie i jakość wód kopalnianych.
Wpływ eksploatacji na wody powierzchniowe i podziemne. Hydrogeologiczne
szkody górnicze.
ĆWICZENIA
1. Analiza danych z wierceń oraz wykonanie dokumentacyjnej mapy geologicznego
rozpoznania złoża.
2. Wykonanie przekroju hydrogeologicznego przez obszar złoża oraz jego
interpretacja.
3. Wykonanie map odzwierciedlających naturalne warunki geologicznohydrogeologiczne w rejonie złoża:
• mapa ciśnień hydrostatycznych z zaznaczonym zasięgiem występowania
poziomów wodonośnych,
• mapa współczynników wodoprzewodności T nadwęglowego i
podwęglowego poziomu wodonośnego,
• mapa współczynnika sprężystej odsączalności podwęglowego poziomu
wodonośnego,
• mapa miąższości pokładu węgla brunatnego z zaznaczeniem granicy
bilansowości,
• mapy warstwicowe stropu i spągu węgla brunatnego,
• mapa współczynnika nadkładu do węgla.
4. Szczegółowa analiza warunków hydrogeologicznych w rejonie złoża na podstawie
map i przekrojów.
5. Określenie globalnej wielkości dopływu wód z górotworu do odkrywki:
• problem zwałowania,
• metoda wielkiej studni.
6. Górniczy sposób odwadniania:
• przyjęcie lokalizacji szybu odwadniającego,
4
4
2
2
2
2
2
14
14
•
•
określenie dopływu do szybu,
obliczenie systemu otworów współdziałających wykonanych do obniżenia
zwierciadła wody w rejonie szybu,
• opracowanie rozmieszczenia wyrobisk odwodnieniowych,
• obliczanie przeciętnego zagęszczenia otworów odwodnieniowych dla
rocznego pola górniczego,
• współdziałanie studni w zespole liniowym.
7. Metoda studziennego odwadniania górotworu;
• opracowanie optymalnego układu studziennego odwadniania rejony wkopu
otwierającego przy wykorzystaniu wzorów dla filtracji nieustalonej.
8. Analiza wyników obliczeń.
9. Opracowanie projektu odwadniania wkopu za pomocą studni przy wykorzystaniu
wzorów dla filtracji ustalonej.
Bieniewski J., 1983: Odwadnianie kopalń. Skrypt Pol.Wr., Wrocław.
Kamienski G.N., Klimentow P.P., Owczynnikow A.M., 1956: Hydrogeologia złóż surowców mineralnych. (tłum. Z ros.), Wyd.
Geol. Warszawa
Matysik A., 2002: Odwadnianie kopalń podziemnych. Nauka i Technika Górnicza. Uczelniane Wyd. Nauk.-Dydakt. AGH,
Kraków
Pazdro Z., Kozerski B., 1990. Hydrogeologia ogólna. WG Warszawa.
Rogoż M., 2004: Hydrogeologia kopalniana z podstawami hydrogeologii ogólnej. GIG, Katowice.
Rogoż M.(red), 1987: Poradnik hydrogeologa w kopalni węgla kamiennego. Wyd. Śląsk, Katowice.
Sozański J., 1981: Odwadnianie kopalń odkrywkowych. Wyd. Śląsk, Katowice.
Wilk Z. (red), 2003: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Cz. 1,2,3. Uczelniane Wyd. Nauk.Dydakt. AGH, Kraków
Gonet A., Macuda J., 2004. Wiertnictwo hydrogeologiczne. Ucz. Wyd. Nauk.-Dydakt. AGH, Kraków.
Kulma R., 1995. Podstawy obliczeń filtracji wód podziemnych. Wyd. AGH Kraków.
Macioszczyk T., Szestakow W.M., 1983. Dynamika wód podziemnych – metody obliczeń. WG Warszawa.
Nieć M., 1982: Geologia kopalniana. Wyd. Geol. Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Hydraulika
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1HYDRAU-WFS2 + 3012-1HYDRAU-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin, dr Mirosław Wąsik
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza z zakresu matematyki i fizyki (podstaw fizyki cieczy)..
12.
dydaktycznych
30 (15+15)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład i ćwiczenia, których podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat mechaniki
płynów i praw rządzących ruchem cieczy jako podstawy dla zrozumienia procesów filtracji w
ośrodku skalnym. Poznanie znaczenia praw hydrauliki w projektowaniu budowli i ujęć wodnych. W
efekcie zdobycie podstawowych umiejętności w zakresie metod projektowania koryt otwartych i
przewodów hydraulicznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie na podstawie wykonanych zadań i projektów związanych z zagadnieniami hydrostatyki i
mechaniki cieczy.
16.
Temat
Podstawowe pojęcia
mechaniki płynów.
Prawa hydrostatyki.
Podstawy dynamiki
cieczy.
Hydraulika koryt
j.w.
Liczba
godzin
Podstawowe własności fizyczne cieczy, prawa hydrostatyki, kinetyki i
hydrodynamiki. Siły działające na ciecz w spoczynku - charakterystyka ciśnień.
4
Prawo Eulera, Pascala, równanie równowagi; Napór cieczy na ściany, parcie
hydrostatyczne; wypór i pływanie ciał zanurzonych.
4
Pola fizyczne, chwilowy element cieczy, charakterystyka toru, linia prądu, struga
elementarna. Opis prędkości i natężenia przepływu oraz klasyfikacja ruchów cieczy.
Dynamika cieczy, szczegółowa charakterystyka równania Bernoulli'ego. Opory
ruchu.
Hydraulika koryta otwartego. Zasady ciągłości, równanie energii oraz formuły
8
8
otwartych.
Przewody pod
ciśnieniem.
określające prędkość natężenie przepływu. Energia Obliczenia koryt
najkorzystniejszych, ocena krzywej piętrzenia i zasięgu cofki. Przepływ cieczy przez
otwory i przelewy. Obliczanie przepustów i mostów.
Hydraulika przewodów ciśnieniowych: ruch laminarny i burzliwy, straty
hydrauliczne, rurociągi, lewary. Wprowadzenie do hydrauliki przepływu cieczy w
ośrodku skalnym.
8
Czetwertyński E., 1958: Hydraulika i hydromechanika. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa.
Dołęga J., Rogala R., 1988: Hydraulika stosowana. Wyd. Polit. Wroc., Wrocław.
Prosnak W.J., 1970: Mechanika płynów. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa.
Puzylewski R., Sawicki J., 1998: Podstawy mechaniki płynów i hydrauliki. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa.
Skibiński J., 1977: Hydraulika. Podręcznik dla techników melioracji wodnych. Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne. Warszawa.
Sobota J., 1994: Hydraulika. Tom 1 i 2. Wyd. AR we Wrocławiu.
Szuster A., Utrysko B., 1981: Hydraulika. Wyd. Polit. W., Warszawa.
Burka E.S., Nałęcz J.T., 1999: Mechanika płynów w przykładach, teoria, zadania, rozwiązania. Wyd. Naukowe PWN.
Warszawa.
Gołębiewski C., Łuczywek E., Walicki E., 1980: Zbiór zadań z mechaniki płynów. PWN. Warszawa.
Gryboś R., 1999: Mechanika płynów. Wyd. Polit. Śląskiej. Gliwice.
Ratajczak R., Zwoliński W., 1981: Zbiór zadań z hydromechaniki. PWN. Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Wybrane zagadnienia z metodyki oznaczania kamieni jubilerskich
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Gemmologii i Muzeum Mineralogiczne
3.
Kod przedmiotu
3012-1KAMJUB-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. prof. Piotr Gunia
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza na temat podstawowych procesów fizycznych i reakcji chemicznych
oraz znajomość podstaw krystalografii geometrycznej, mineralogii oraz podstawowej terminologii
gemmologicznej.
12.
dydaktycznych
15
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład ma na celu:
a) zapoznanie z wybranymi metodami oznaczania kamieni jubilerskich,
b) dokonanie przeglądu sposobów oznaczania własności fizycznych i chemicznych wybranych
kamieni jubilerskich.
Celem nadrzędnym jest nabycie umiejętności zastosowania odpowiedniej metody badawczej do
identyfikacji naturalnych i sztucznych kamieni jubilerskich w oparciu o ich cechy fizyczne.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- uczestnictwo w zajęciach,
- napisanie i złożenie pisemnej pracy zaliczeniowej na temat uzgodniony z prowadzącym zajęcia.
16.
Temat
Terminologia i definicje. Podstawowe definicje, historia, zakres i metody badań wybranych grup kamieni
jubilerskich.
Badania pereł, bursztynów, kości słoniowej i innych kamieni jubilerskich
Metodyka oznaczeń
pochodzenia organicznego.
kamieni jubilerskich
pochodzenia
organicznego.
Szkło jako kamień jubilerski. Rodzaje szkieł i ich cechy fizyczne. Tworzywa sztuczne
Metodyka oznaczeń
jako zamienniki naturalnych kamieni jubilerskich.
imitacji ze szkła i
Liczba
godzin
2
6
2
tworzyw sztucznych.
Opis i wartościowanie
wybranych grup
Opis cech jakościowych i wartościowanie: opali szlachetnych, szmaragdów,
korundów oraz wybranych kamieni ozdobnych na podstawie cech fizycznych.
Łapot W.„Gemmologia ogólna”Gunia P. „Gemmologia praktyczna dla geologów”
Sobczak T, Sobczak N. „Rzeczoznawstwo kamieni szlachetnych i ozdobnych t.1 i 2
Webster R, Anderson B. W, „Gems, their sources descriptions and identification“
Szymański J. „Mineralogia techniczna”
Maślankiewicz K. „Kamienie szlachetne“
Sobczak T, Sobczak N. „Opale”
5
1.
Nazwa przedmiotu
Kartografia hydrogeologiczna
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1KARHYD-WFS2 + 3012-1KARHYD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Halina Kryza
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość podstawowej terminologii w zakresie hydrogeologii i kartografii
geologicznej, projektowania badań geologicznych i opracowywania dokumentacji
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Podstawowym celem jest praktyczna nauka zasad kartografii wód podziemnych. Studenci
zdobywają ogólną wiedzę o mapach hydrogeologicznych różnych typów oraz poznają metodykę i
instrukcje opracowywania map w różnych skalach. Zasadniczym elementem programu jest
opanowanie umiejętności pracy terenowej geologa z mapą oraz posługiwania się mapą
hydrogeologiczną jako podstawowym narzędziem charakterystyki wód podziemnych. Ważnym
elementem przy wykorzystaniu map jest zastosowanie nowoczesnych środków, które ułatwiają
orientację w terenie, narzędzi GIS i oprzyrządowania GPS oraz innych technik geodezyjnych i
geofizycznych. Ćwiczenia są wprowadzeniem do metodyki badań hydrogeologicznych
wykorzystujących mapę hydrogeologiczną jako element pracy naukowej i prac projektowych w
różnych zastosowaniach, np. budowy ujęć, eksploatacji złóż, budownictwa hydrotechnicznego i
ochrony środowiska. W efekcie student kończący ćwiczenia powinien opanować umiejętność
samodzielnego korzystania z charakterystyki środowiska wód podziemnych oraz podstaw
opracowywania map. Dodatkowym elementem ćwiczeń jest zapoznanie się z elementami
hydrogeologii regionalnej Polski i innych państw.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- opracowanie 8 sprawozdań pisemnych i graficznych z wykonanych ćwiczeń;
- przygotowanie 3 prezentacji dotyczących metod opracowywania map i ich dyskusja;
- aktywny udział w wykładach i ćwiczeniach;
- zaliczenie pomiarów terenowych przy pomocy odbiorników GPS;
- zdanie egzaminu końcowego.
16.
j.w.
Temat
Terminologia, historia
rozwoju, klasyfikacja i
użytkowanie map.
Treść map. Znaki
kartograficzne.
Prace kartograficzne.
Przykłady opracowań
kartografii
hydrogeologicznej.
Wykorzystanie map
różnych typów.
Narzędzia kartografii
hydrogeologicznej.
Instrukcje.
Metodyka kartowania
wód podziemnych.
Kartografia
hydrogeologiczna w
badaniach naukowych,
zastosowaniach
projektowych i
geoekologii.
Szczegółowe mapy
hydrogeologiczne Polski
(MHP).
Mapy ochrony wód,
mapy podatności, mapy
wrażliwości.
WYKŁADY
Historia rozwoju map hydrogeologicznych. Skale i typy map. Cele i zadania różnych
grup map. Użytkownicy map i kierunki wykorzystania. Mapa hydrogeologiczna jako
narzędzie pracy badawczej i prac projektowych. Zastosowanie map do zarządzania
gospodarką. Rola map w ochronie środowiska. Mapy w planowaniu przestrzennym.
Wybrane metody badawcze kartografii hydrogeologicznej. Fotogrametria i
teledetekcja. Wykorzystanie geofizyki. Mapy numeryczne jako kierunek
współczesnego rozwoju kartografii.
Treść map, legend, baz danych i objaśnień map przeglądowych i szczegółowych.
Znaki graficzne i opisy na mapach hydrogeologicznych. Metodyka i instrukcje
opracowywania różnych map hydrogeologicznych. Charakterystyka prac
przygotowawczych, polowych, gromadzenia materiałów, prac kameralnych,
redakcyjnych i edytorskich. Mapa Hydrogeologiczna Europy oraz mapy wybranych
państw Europy i ich objaśnienia. Mapy zagrożenia i ochrony. Atlasy
hydrogeologiczne.
Charakterystyka regionu na podstawie arkusza mapy przeglądowej. Legendy i
instrukcje map różnych typów: geologiczne, sozologiczne, gospodarcze, przeglądowe
hydrogeologiczne, szczegółowe hydrogeologiczne, mapy zagrożenia wodnego
wyrobisk, mapy ochrony wód, mapy hydrogeologiczne specjalne.
Technika pomiarów GPS - zadania do ćwiczeń praktycznych w terenie. Określanie
położenia na mapie, wykorzystanie GPS i GIS w kartografii hydrogeologicznej.
Przestrzenne dane geologicznych i hydrogeologicznych. Źródła danych analogowych
i cyfrowych. Bazy danych. Banki danych. Projektowanie legend i treści map.
Instrukcje map. Projekty geologiczne map hydrogeologicznych. Systemy
komputerowe w kartografii hydrogeologicznej (Excel, Acces, Surfer, Arc Info,
MapInfo, Geomedia, GMS, Modflow). Mapy analogowe i numeryczne.
Instrukcja szczegółowych i przeglądowych map hydrogeologicznych Polski.
Kartografia geologiczna, hydrograficzna, sozologiczna wykorzystywana przy
opracowywaniu map hydrogeologicznych. Przykłady map z Polski Republiki Czech,
Europy i Stanów Zjednoczonych. Zasady i metody przestrzennej interpretacji danych
punktowych i długoterminowych obserwacji. Opracowanie statystyczne obserwacji.
Interpolacja, ekstrapolacja, kriging. Opracowanie wyników monitoringu wód.
Wykorzystanie metod kartograficznych w badaniach naukowych środowiska oraz
gospodarce przestrzennej i ochronie wód. Kartografia hydrogeologiczna jako
narzędzie geoekologii. Mapy w projektowaniu ujęć wody.
3
4
3
3
3
4
3
Makieta i arkusze MHP. Objaśnienia do MHP. Wykorzystanie mapy.
3
Metodyka opracowania mapy arkuszowej kraju. System DRASTIC. Ocena
numeryczna wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenie.
4
ĆWICZENIA
Historia rozwoju kartografii hydrogeologicznej w Polsce. Przegląd map ze zbiorów
wykładowcy. Systematyka map hydrogeologicznych w różnych skalach i różnych
typach - przegląd map ze zbiorów wykładowcy. Cel i zadania różnych grup map oraz
ich wykorzystanie przegląd map ze zbiorów wykładowcy. Rola mapy jako jednego z
podstawowych narzędzi sterowania gospodarką wodną, planowaniem przestrzennym i
ochroną środowiska geologicznego. Wybrane metody i techniki przygotowania map,
w tym metody zdjęcia hydrogeologicznego, teledetekcji i fotogrametrii.
Ćwiczenia z materiałami Przykłady ogólnych map hydrogeologicznych.
Treść legend oraz plansze map przeglądowych i szczegółowych.
źródłowymi.
Ćwiczenia wstępne.
Liczba
godzin
6
6
Metodyka i podstawy
prawne.
Podstawy praktyczne
opracowania mapy.
Mapy numeryczne.
Mapy zagrożenia i ochrony wód podziemnych.
Mapy ekologiczne i mapy hydrochemiczne.
Metodyka procesu opracowania mapy hydrogeologicznej: założenia ogólne,
gromadzenie materiałów dokumentacyjnych.
Metodyka procesu opracowania mapy hydrogeologicznej: prace polowe, kameralne i
redakcyjne, prace edytorskie, redakcja tekstu objaśniającego, promocja mapy.
Problemy formalno-prawne w kartografii hydrogeologicznej.
Wykorzystanie i opracowanie bazy danych do arkusza mapy.
Opracowanie przekroju hydrogeologicznego.
Opracowanie projektu geologicznego wykonania szczegółowej mapy
hydrogeologicznej fragmentu terenu.
Opracowanie i wykorzystanie numerycznych map hydrogeologicznych.
Techniki komputerowe w kartografii hydrogeologicznej.
6
6
2
Wykorzystanie map.
Ocena wodonośności obszaru i stopnia zagrożenia środowiska wodnego na podstawie
wycinka szczegółowej mapy hydrogeologicznej oraz map specjalnych.
2
Pomiary terenowe.
Procedura pomiaru współrzędnych z wykorzystaniem odbiorników i oprogramowania
geodezyjnego GPS.
Wykonanie obserwacji terenowych do arkusza mapy szczegółowej
2
Erdely M., Galfi J., 1988: Surface and Subsurface Mapping in Hydrogeology. Akademiai Kiado. Budapest.
Memories of the International Symp. on Hydrogeology. Maps as Tools for Econ. And Soc.Devel. 1989. Hannower
Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. 1996: Instrukcja Opracowania Mapy
Hydrogeologicznej Polski. PIG. W-wa.
Kozłowski S i inni, 1998: Ochrona litosfery. PIG, Warszawa.
Struckmeier W., Margat J., 1995: Hydrogelogical Maps. ICH. V.17, Verlag Heinz Heise.
Vrba J., Zaporożec A. (Ed.) 1994: Guidebook on Mapping Groundwater Vulnerability. ICH. V.16. Verlag Heinz Heise.
Mapy, instrukcje, artykuły oraz materiały internetowe.
1.
Nazwa przedmiotu
Kartografia i dokumentowanie geologiczno-inżynierskie
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1KARINZ-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. prof. Krystyna Choma-Moryl
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość wpływu procesów geodynamicznych na obiekty budowlane,
właściwości fizyczne i mechaniczne gruntów, zasady kartowania geologicznego.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Umiejętność interpretacji map geologiczno-inżynierskich w różnych skalach, zasady wykonania
map warunków geologiczno-inżynierskich, zasady sporządzania dokumentacji geologicznoinżynierskich dla różnych obiektów budowlanych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykonanie mapy warunków geologiczno-inżynierskich w skali 1:1000, wykonanie dokumentacji
geologiczno-inżynierskiej dla obiektu budowlanego.
16.
Temat
1. Analiza
przeglądowych map
geologicznoinżynierskich.
2.Analiza szczegółowych
map geologicznoinżynierskich.
3. Wykonanie mapy
warunków geologicznoinżynierskich w skali
1:1000.
j.w.
ćwiczenia
Treści przedstawiane na mapach geologiczno-inżynierskich w skali 1:300 000.
Treści przedstawiane na mapach geologiczno-inżynierskich w skali 1:50 000.
Informacje geologiczno-inżynierskie zawarte na mapach geologiczno-gospodarczych.
Celowość wykonywania map warunków geologiczno-inżynierskich w skali 1:10 000
dla potrzeb planowania przestrzennego w gminach.
Wykonanie przekrojów geologiczno-inżynierskich celem ustalenia modelu budowy
geologicznej terenu. Wykonanie mapy warunków geologiczno-inżynierskich na
głębokości 1, 3, 5 m ppt.
Liczba
godzin
2
4
6
Wykonanie projektu prac geologicznych dla potrzeb sporządzenia dokumentacji
geologiczno-inżynierskiej dla obiektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi
rozporządzeniami.
Wykonanie kart dokumentacyjnych otworów geologiczno-inżynierskich, wyznaczenie
5 Wykonanie
i sporządzenie przekrojów geologiczno-inżynierskich z wydzieleniem warstw
dokumentacji
geotechnicznych. Sporządzenie mapy zalegania i miąższości gruntów słabonośnych.
geologicznoinżynierskiej dla obiektu Tabelaryczne zestawienie parametrów fizyczno - mechanicznych dla obiektu.
Opracowanie części tekstowej.
budowlanego.
Wykonanie kart dokumentacyjnych otworów geologiczno-inżynierskich, wyznaczenie
6 Wykonanie
i sporządzenie przekrojów geologiczno-inżynierskich z wydzieleniem warstw
dokumentacji
geotechnicznych. Opracowanie mapy warunków geologiczno-inżynierskich wzdłuż
geologicznoinżynierskiej dla obiektu projektowanej drogi. Ocena wysadzinowości podłoża Tabelaryczne zestawienie
parametrów fizyczno - mechanicznych dla obiektu. Opracowanie części tekstowej
liniowego.
4. Wykonanie projektu
prac geologicznych.
4
8
6
Bażyński J,.Drągowski A.,Frankowski R.,Kaczyński R.,Rybicki S., 1999 - Zasady sporządzania dokumentacji geologicznoinżynierskich. Wyd. PIG
Kowalski W.C. 1988 - Geologia inżynierska. Wyd. Geol.
Pisarczyk S. 1999 - Mechanika gruntów. PWN
Wiłun Z. 1998 - Zarys geotechniki .Wyd.Kom. i Łączności
Rozporządzenie i Instrukcje dotyczące kartowania i dokumentowania geologiczno-inżynierskiego
18.
-
1.
Nazwa przedmiotu
Kartografia komputerowa
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1KARKOM-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Roman Gotowała
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość metodyki prac kartograficznych z kursu kartografii geologicznej
I, podstawowa znajomość geologii dynamicznej, analizy strukturalnej i stratygrafii, podstawowa
wiedza i umiejętność z zakresu obsługi komputera.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Korzystania z komputerowego wspomagania procesów kartograficznych jest podstawą w tworzeniu
nowoczesnej mapy geologicznej. Celem ćwiczeń jest przekazanie informacji na temat metodyki
opracowania map numerycznych, istniejących komputerowych systemów kartograficznych (GIS) i
ich praktycznego zastosowania. Zadanie to realizowane jest poprzez ćwiczenia praktyczne w
laboratorium komputerowym, z wykorzystaniem wielofunkcyjnego oprogramowania TNTmips
MicroImages, na materiałach własnych studentów zgromadzonych w trakcie realizacji programu
ćwiczeń terenowych z kartografii geologicznej po 6 semestrze. Efektem ćwiczeń jest uzyskanie
wiedzy z zakresu metod numerycznych i ich praktycznego zastosowania w procesie edycji mapy
geologicznej i numerycznego przetwarzania informacji z badań geologicznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Końcowe opracowanie w wersji numerycznej (prezentacja kompozycji ekranowei i do wydruku)
mapy dokumentacyjnej i geologicznej na podstawie własnych materiałów z obserwacji terenowych
uzyskanych w ramach realizacji programu ćwiczeń terenowych z kartografii geologicznej.
16.
Temat
Informacja wstępna.
j.w.
ćwiczenia
Zakres prac w procesie numerycznego opracowania mapy geologicznej. Przegląd
programów komputerowych stosowanych w geologicznych pracach kartograficznych.
Podstawowe pojęcia o formatach rastrowych, wektorowych, CAD-owskich, TIN i
bazach danych stosowanych w kartografii. Wstępna informacja nt. programu
Liczba
godzin
2
Przetwarzanie
materiałów źródłowych
do mapy numerycznej.
Schematy bazodanowe.
Numeryczna mapa
dokumentacyjna.
Numeryczna mapa
geologiczna kompozycja.
Kompozycje wydruków
map numerycznych.
Zasady współdzielenia
map numerycznych.
TNTmips.
Prace wstępne w procesie numerycznego opracowania danych geologicznych, zakres
wykorzystanych materiałów. Wybór i zdefiniowanie systemu współrzędnych, metody
transformacji współrzędnych z niejednorodnych źródeł materiałów wyjściowych.
Sposoby przekształcania materiałów analogowych do postaci cyfrowej, georeferencja
obrazów rastrowych.
Opracowanie schematu bazodanowego do archiwizacji danych z obserwacji
geologicznych, struktura formularzy, relacyjność tematycznych grup informacji
geologicznej z obiektami graficznymi typu Punkt-Linia-Poligon.
Opracowanie numerycznej mapy dokumentacyjnej. Filtrowanie, symbolizacja i
etykietowanie obiektów graficznych na podstawie wartości atrybutów
zgromadzonych w bazie danych z obserwacji terenowych. Zasady wyświetlania
warstw referencyjnych jako podkład informacji dokumentującej, wielowarstwowość
mapy dokumentacyjnej. Metody wycinania, separacji i kompozycji graficznej przy
dołączaniu obrazów rastrowych, modeli wysokościowych (przetwarzanie obrazów
SRTM) i uzupełniających informacji wektorowych.
Opracowanie numerycznej mapy geologicznej na podstawie analogowej mapy
geologicznej terenowej i materiałów źródłowych z obserwacji terenowych. Metody
wektoryzacji mapy analogowej z wykorzystaniem separacji kolorów, sposoby
ekranowego przetwarzania obrazów rastrowych. Wykorzystanie narzędzi edycyjnych
programu TNTmips w kreśleniu mapy geologicznej. Wielowarstwowość numerycznej
mapy geologicznej, zasady kompozycji. Dynamiczna symbolizacja informacji
geologicznej na podstawie wartości atrybutów zawartych w tabelach bazy danych;
jednostki litostratygraficzne, informacja strukturalna. Dynamiczne etykietowanie
geologicznych obiektów graficznych z wykorzystaniem filtrowania informacji z bazy
danych.
Zasady tworzenia kompozycji wydruku numerycznej mapy geologicznej.
Automatyczne generowanie legendy mapy w oparciu o wartości atrybutów informacji
geologicznej i tabeli przypisanych stylów graficznych. Graficzna kompozycja siatek
współrzędnych i możliwości automatycznego generowania wielu odwzorowań
kartograficznych. Zasady doboru wielkości symboli i opisów w zależności od skali
wydruku mapy, dynamiczne sterowanie skalowaniem. Formaty wydruku, kontrola
palety kolorów i jakości wydruku mapy, drukowanie do pliku.
Metody eksportu numerycznej mapy geologicznej, formaty rastrowe bez dołączonej
informacji bazodanowej, formaty wektorowe z pełną lub częściową informacją
zawartą w tabelach bazy danych. Metodyka tworzenia i dystrybucji kompozycji
TNTatlas; dynamicznej prezentacji mapy geologicznej w skompilowanym
środowisku programu TNTmips z pełną informacją zawartą bazie danych. Metody
dynamicznej wizualizacji i dystrybucji numerycznej mapy geologicznej w środowisku
GoogleEarth.
4
4
4
8
4
4
TNTmips. Reference Manual. CD with TNTlite for students. Online - www.microimages.com
Gaździcki J.: Systemy informacji przestrzennej. PPWK Warszawa-Wrocław, 1990.
Drury S.A.: Image Interpretation in Geology. Third Edition. Blackwell Science. 2001
Ullman J.D.: Systemy baz danych. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa, 1888
Konecny G.: Geoinformation - Remote Sensing, Photogrametry and Geographic Information System. Taylor & Francis, 2003
Decker D.: GIS Data Sources. John Wiley & Sons, Inc. 2001
Groshong R.H.JR., 1999. 3-D Structural Geology. A Practical Guide of Surface and Subsurface Map Interpretation. Springer
Snyder J.P.: Map Projections - A Working Manual. U.S. Geological Survey Professional Paper 1395. 1987.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody komputerowego modelowania złóż
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1KOMZLO-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Antoni Muszer
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu geologii złóż, górnictwa i wiertnictwa, matematyki, informatyki.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Nauka o opróbowaniu złoża, podstawy teoretyczne, różnica między próbką, okazem (specimen) a
próbą losową (sample). Próby reprezentatywne złoża i sposoby jej pobierania. Charakterystyka
przestrzennej zmienności parametrów złożowych, parametrów, które mogą być aproksymowane
powierzchnią trendu i parametry wymagające technik probabilistycznych. Powierzchnie trendu i ich
zastosowanie dla prezentacji parametrów złożowych. Wariogramy, kriging zwykły, blokowy,
cokriging. Symulacja warunkowa (conditional simulation). Estymacja dystrybucji parametrów
złożowych, ocena niepewności rozpoznania. Programy geostatystyczne.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie przedmiotu na podstawie wykonanych projektów modelowania złóż na ocenę.
16.
Temat
j.w.
ćwiczenia
Liczba
godzin
2
Wstęp.
Opróbowanie złoża, podstawy teoretyczne.
Próbki - teoria.
Różnica między próbką, okazem (specimen) a próbą losową (sample). Próba
reprezentatywna złoża i sposoby jej pobierania.
2
Parametry złożowe.
Charakterystyka przestrzennej zmienności parametrów złożowych.
2
Powierzchnie
zmienności.
Aproksymowanie powierzchni trendu i parametry wymagające technik
probabilistycznych.
4
Modelowanie złożowe.
Powierzchnie trendu i ich zastosowanie dla prezentacji parametrów złożowych.
2
Modelowanie
geostatystyczne.
Symulacje złożowe.
Variogramy, kriging zwykły, blokowy, cokriging.
4
Symulacja warunkowa (conditional simulation).
2
Estymacja dystrybucji parametrów złożowych, ocena niepewności rozpoznania.
2
Programy geostatystyczne - praktyczne zastosowanie
10
Ocena symulacji
złożowych.
Modelowanie złożowe.
Bakirow A.A. (1973). Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Wyd. Geol.
Gałkiewicz T (1976): Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin stałych. Wyd. Geol.
Gruszczyk H. (1982): Metodyka poszukiwań złóż kopalin stałych. Wyd. Geol.
Komisja Zasobów Kopalin. Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategorii D1-do A. MOŚZNiL. KZK. Warszawa
1991.
Nieć M. (1982): Geologia kopalniana. Wyd. Geol.
Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 18.08.1994 w sprawie projektu prac geologicznych. Przeg. Geol. v.42.nr 12,1994.
Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 23.08.1994 w sprawie dokumentacji geologicznej złóż kopalin. Przeg. Geol. v.42.nr
12,1994.
Trembecki A.S. (1974): Szacowanie zasobów złóż surowców mineralnych. Wyd. Geol.
Ustawa: Prawo Geologiczno-górnicze z dnia 4 lutego 1994. Dz.U. nr 27.
Czasopisma: Nafta, Technika poszukiwań, Górnictwo odkrywkowe
Bolewski A., Gruszczyk H. (1989) - Geologia gospodarcza. Wyd. Geol. Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Mechanika gruntów
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1MECHGR-WFS2 + 3012-1MECHGR-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość właściwości fizycznych gruntów, podstawowe prawa mechaniki.
12.
dydaktycznych
45 (15+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przedstawienie podstawowych właściwości mechanicznych gruntów, stanów naprężeń i odkształceń
występujących w gruntach pod wpływem obciążeń lub innych czynników zewnętrznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Kolokwium zaliczeniowe w formie pisemnej.
16.
j.w.
Temat
1.Rozkład naprężeń w
ośrodku gruntowym.
Wpływ wody na rozkład naprężeń. Naprężenia pierwotne i dodatkowe. Naprężenia w
gruncie od siły skupionej. Naprężenia w gruncie od działania obciążenia pasmowego.
2. Nośność i
odkształcalność podłoża
gruntowego.
3. Parcie i odpór gruntu.
Zagadnienia nośności podłoża gruntowego, wyznaczanie naprężeń krytycznych.
Wyznaczanie naprężeń granicznych dla różnych warunków obciążenia. Obliczanie
osiadań fundamentów metodą odkształceń jednoosiowych.
Wyznaczanie parcia czynnego. Wyznaczanie odporu gruntu Wyznaczanie parcia
gruntu na mury i ściany oporowe.
4.Statecznoś skarp i
zboczy.
Czynniki wpływające na stateczność skarp i zboczy. Metody obliczania stateczności
skarp i zboczy. Zabezpieczanie stateczności skarp i zboczy.
17.
Liczba
godzin
4
4
2
5
Glazer Z. 1985 - Mechanika gruntów. Wyd. Geol. Warszawa
Lambe T.W., Whitman R.V. 1977 - Mechanika gruntów t. 1i 2. Arkady Warszawa
Pisarczyk S. 1996 - Mechanika gruntów. Wyd.Polit. Warszawskiej
18.
-
1.
Nazwa przedmiotu
Metody analizy mikrostrukturalnej
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Fizycznej
3.
Kod przedmiotu
3012-1MIKROS-WFS2 + 3012-1MIKROS-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
prof. dr hab. Teresa Oberc-Dziedzic, dr Jacek Szczepański
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie tektoniki i petrologii.
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest: szerokie przedstawienie metodologii analizy
struktur obserwowanych w mikroskopie, przekazanie aktualnego stanu wiedzy na temat
mechanizmów poślizgów w kryształach i ich efektów w postaci obserwowanych mikrostruktur,
prezentacja podstaw interpretacji wskaźników zwrotu ścinania, omówienie podstaw interpretacji
diagramów orientacji optycznej minerałów, przedstawienie podstaw wnioskowania o relacjach
między krystalizacją minerałów metamorficznych a strukturami tektonicznymi, przedstawienie
podstaw wiedzy o deformacji skał magmowych: od płynięcia magmowego do deformacji w stanie
stałym.
Ćwiczenia: Znajomość podstawowej terminologii geologicznej w zakresie opisu mikrostruktur
rekrystalizacyjnych; umiejętność ich rozpoznania, opisu oraz odczytania zjawisk odpowiedzialnych
za ich powstanie.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny w formie testowej (kombinacja testu otwartego i testu wyboru; znaczna część
pytań odnosi się do ilustracji - zdjęć, map i schematów), czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie
50% możliwych do zdobycia punktów.
Zaliczenie wszystkich ćwiczeń realizowanych podczas zajęć praktycznych.
16.
Temat
Budowa skał
metamorficznych.
j.w.
WYKŁADY
- skala ciał geologicznych;
- homogeniczność i heterogeniczność ciał geologicznych;
Liczba
godzin
2
Foliacja i lineacja
Przegląd ogólnych
zagadnień związanych z
deformacją.
Mechanizmy deformacji
oraz mikrostruktury
reformacyjne.
Uprzywilejowana
orientacja ziarn.
Strefy ścinania.
Porfiroblasty.
Zapis warunków P-T w
skałach
metamorficznych.
Kryteria identyfikacji
foliacji magmowej i
- budowa (fabric) ciał geologicznych;
- domeny budowy (fabric): krystalograficzne i niekrystalograficzne;
- penetratywne i niepenetratywne nieciągłości planarne i linijne.
- sposoby wykształcenia foliacji w skałach metamorficznych;
- struktury planarne nałożone w obrazie mezo- i mikroskopowym;
- morfologiczna klasyfikacja foliacji przy użyciu mikroskopu;
- procesy odpowiedzialne za tworzenie się foliacji;
- transpozycja foliacji;
- sposoby wykształcenia lineacji w skałach metamorficznych;
- deformacja w foliacji w fałdach koncentrycznych i symilarnych.
- typy płynięcia skał;
- definicja pojęć naprężenia i odkształcenia;
- omówienie typów odkształcenia skał;
- podstawowe sposoby analizy odkształcenia: elipsoida odkształcenia oraz diagram
Flinn’a.
- przegląd mechanizmów rekrystalizacji uruchamianych w różnych temperaturach
(np. defekty sieci krystalicznej, odnowienie, płynięcie kataklastyczne, rozpuszczanie
pod ciśnieniem, redukcja powierzchni granic ziarn);
- omówienie wyników badań eksperymentalnych oraz modelowań numerycznych nad
mikrostrukturami rekrystalizacyjnymi;
- omówienie mikrostruktur charakterystycznych dla różnego typu mechanizmów
rekrystalizacji powstałych w skałach w trakcie deformacji (np. szwy stylolitowe,
wstęgi deformacyjne, faliste wygaszanie światła, lamelki deformacyjne, subziarna,
struktury typu „core-and-mantle”, wybrzuszanie, rekrystalizacja statyczna oraz
dynamiczna).
- ogólne prawidłowości rządzące rozwojem uprzywilejowanej orientacji ziarn ze
szczególnym uwzględnieniem agregatów kwarcowych;
- omówienie zasad interpretacji diagramów rozrzutu osi <c> kwarcu;
- wykorzystanie fraktali we współczesnej analizie mikrostrukturalnej;
- omówienie przykładów zastosowania mikrostruktur rekrystalizacyjnych jako
wskaźników warunków odkształcenia.
- omówienie typów stref ścinania, skał oraz struktur deformacyjnych powstających w
trakcie ich rozwoju;
- systematyczne omówienie kinematycznych wskaźników zwrotu ścinania
wykorzystywanych we współczesnej analizie mikrostrukturalnej (foliacje,
porfiroklasty, porfiroblasty, struktury wstecznie zrotowane, struktury ćwiartkowe,
asymetria fałdów, asymetria rozrzutu osi <c> kwarcu, struktury v-pull-apart oraz inne
potencjalne wskaźniki zwrotu ścinania).
- definicja porfiroblastu;
- omówienie roli tempa nukleacji i wzrostu w powstania porfiroblastów;
- omówienie inkluzji w porfiroblastach pod kątem ich znaczenia dla odczytania relacji
czasowych pomiędzy porfiroblastem i tłem skalnym (porfiroblasty pre-, syn- i
posttektoniczne).
- geometria sfałdowanych tektonicznych wskaźników zwrotów ścinania;
- porfiroblasty: 1. śledzenie progresywnego rozwoju foliacji w stosunku do
zmieniających się warunków metamorfizmu (wykorzystanie chemicznej zonacji); 2.
określenie wielkości końcowego rozciagania; 3. kinematyka wzrostu i rotacji
porfiroblastu;
- zonalna zmienność składu minerałów metamorficznych;
- mikrostruktury w skałach metamorficznych: przerosty symplektytowe, pertyty
płomieniowe, struktury koronitowe;
- mikrostrukturalne relacje porfiroblast- matriks: cienie ciśnień - frędzle ciśnieniowe
(deformacyjne);
- zapis mikrostrukturalny polimetamorfizmu;
- metamorficzne ścieżki P-T;
- ustalanie ścieżki P-T na podstawie symplektytów.
- klasyfikacja warstwowania w skałach plutonicznych;
- przyczyny powstawania foliacji w skałach plutonicznych;
2
2
6
5
4
3
2
4
metamorficznej w
granitoidach i gabrach.
- płynięcie magmowe: 1. mikrostrukturalne i mezostrukturalne kryteria płynięcia
magmowego; 2. wskaźniki płynięcia; 3. kryteria ścinania w fazie magmowej;
- płynięcie submagmowe: mikroskopowe wskaźniki deformacji;
- wysokotemperaturowe płynięcie w stanie stałym: mikroskopowe wskaźniki
deformacji i przeobrażenia minerałów;
- deformacja skał magmowych w stanie stałym: mikrostrukturalne i mezostrukturalne
dowody płynięcia w stanie stałym. Przykłady deformacji gabra i granitu.
ĆWICZENIA
Wstępna analiza obrazu - wprowadzenie do programu ImageJ;
- wydzielanie domen i ustalanie ich składu mineralnego;
- program ImageJ.
- pomiar powierzchni domen i porfiroklastów;
Domeny.
- ustalanie średniego rozmiaru ziaren;
- pomiar kąta między powierzchniami anizotropii w domenach.
- wyznaczanie powierzchni S na zdjęciach mikroskopowych;
Morfologiczna
klasyfikacja foliacji przy - określanie morfologii i sposobu wykształcenia powierzchni S przy pomocy tabeli;
- określanie następstwa powierzchni S.
pomocy mikroskopu.
- obserwacja eksperymentu polegającego na odkształceniu koaksjalnym kryształów
Deformacja
lodu;
wewnątrzkrystaliczna.
- opis mikrostruktur rekrystalizacyjnych powstałych w trakcie tego eksperymentu;
- porównanie powstałych mikrostruktur z obserwowanymi w naturalnie
zdeformowanym agregacie kwarcowym.
Analiza strefy ścinania. - obserwacja eksperymentów polegających na odkształceniu niekoaksjalnym
agregatów norkamfory oraz oktachloropropanu;
- analiza geometrii powstałych stref ścinania;
- opis mikrostruktur rekrystalizacyjnych powstałych w trakcie eksperymentów;
- szacowanie wielkości odkształcenia ścinającego.
- wykonanie mapy granic ziarn w oparciu o makro Lazy Grain Boundary w programie
Mapy ziarnowe.
ImageJ;
- analiza podstawowych parametrów uzyskanej mapy granic ziarn (rozkład wielkości
ziarn, ich powierzchnia, orientacja dłuższych osi).
Pomiary osi optycznych - omówienie wykorzystania technik analizy obrazu do pomiaru orientacji osi
optycznych w agregacie kwarcowym;
w agregacie
- ćwiczenia praktyczne pomiarów osi optycznych w agregacie kwarcowym z
kwarcowym.
wykorzystanie programu StereoNet;
- analiza uzyskanego diagramu rozrzutu.
Kinematyczne wskaźniki - analiza geometrii różnych typów wskaźników zwrotu ścinania oraz próba odczytania
zwrotu ścinania.
zwrotu ścinania.
- ćwiczenia praktyczne polegające na opisie relacji pomiędzy różnymi typami
Porfiroblasty.
porfiroblastów oraz tłem skalnym;
- próba odczytania kolejności wzrostu porfiroblastów w stosunku do tła skalnego;
- ćwiczenie praktyczne polegające na całościowym opisie przykładowej płytki
Kompleksowa analiza
cienkiej oraz interpretacji procesów, które doprowadziły do powstania widocznych
mikrostrukturalna.
mikrostruktur rekrystalizacyjnych.
- ocena intensywności deformacji;
Analiza deformacji
- identyfikacja struktur deformacyjnych w mezo i mikroskali;
podatnej skały
- rozpoznawanie przemian mineralnych związanych z deformacją;
magmowej (gabra).
- wyznaczanie zespołów mineralnych definiujących struktury deformacyjne.
Passchier CW, Trouw RAJ. 2005: Microtectonics. Springer.
Vernon RH. 2004: A practical guide to rock microstructure. Cambridge University Press.
Vernon R, Clarke GL. 2008: Principles of metamorphic petrology. Cambridge University Press.
Dadlez R., Jaroszewski W., 1994, Tektonika, PWN, W-wa.
Wybrane artykuły z czasopism: Tectonophysics, Journal of Metamorphic Geology, Journal of Structural Geology.
2
2
3
4
3
7
3
2
2
2
1.
Nazwa przedmiotu
Minerały i surowce ilaste
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Mineralogii i Petrologii
3.
Kod przedmiotu
3012-1MINILA-WFS2 + 3012-1MINILA-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Czesław August
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość na poziomie podstawowym studiów geologicznych (struktura
kryształu, systematyka minerałów, środowiska minerało- i skałotwórcze, podstawy analizy
dyfraktometrycznej rentgenowskiej i termicznej).
12.
dydaktycznych
45 (15+30); w semestrze 2: 41 (15+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przekazanie wiedzy z zakresu krystalografii i mineralogii ilastej dla potrzeb studiów geologicznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Udział w co najmniej 2/3 wykładów lub wypracowanie na zadany przez wykładowcę temat.
16.
Temat
Krystalografia i
krystalochemia
minerałów ilastych.
Sorpcyjne własności
minerałów ilastych.
Minerały ilaste w
glebach i pokrywach
wietrzeniowych.
Minerały ilaste w profilu
geologicznym skorupy
ziemskiej.
j.w.
Struktury podstawowe i mieszanopakietowe. Podstawy nukleacji i wzrostu min. il.
Kryształy, cząstki, agregaty. Pozycja wody w minerałach ilastych. Koncepcja
roztworów stałych a minerały ilaste. Chemia iłów.
Pojemność jonowa, wymienność jonowa, struktury modyfikowane.
Mechanizm powstawania minerałów ilastych w warunkach wietrzenia. Rodzaje
ilastych pokryw wietrzeniowych. Mineralogia gleb. Gleby w różnych strefach
klimatycznych.
Minerały ilaste w systemach geologicznych: pomagmowym, hydrotermalnym,
diagenetycznym i metamorficznym. Rodzaje skał ilastych.
Liczba
godzin
4
1
2
2
Iły jako surowce.
Klasyfikacja i kryteria jakości surowców ilastych, rodzaje surowców ilastych,
własności surowcowe iłów. Sorbenty.
3
Metody badań skał
ilastych.
Filozofia ilasta.
Metody identyfikacji. Specjalne techniki analityczne surowców ilastych.
1
Minerały ilaste a pochodzenie życia, pozycja surowców ilastych w dziedzictwie
kulturowym. Wpływ minerałów ilastych na zdrowie człowieka, terapia ilasta.
2
Stoch L. 1974. Minerały ilaste. Wyd. Geol.
Vaughan D..J.,Wogelius R.A. Environmental Mineralogy. Vol. 2. EMU Notes in Mineralogy. Eotvos University Press
Budapeszt.
Kościówko H. Wyrwicki R. i in. 1996. Metodyka badań kopalin ilastych PIG Warszawa-Wrocław.
Artykuły z czasopism: Clay Minerals, Clays and Clay Minerals, Elements Journal.
Kłapyta Z., Żabiński W., i in. 2008 Sorbenty mineralne Polski. Wyd. AGH Kraków.
Gomes C., Silva J.. 2006. Minerals and Human Heath: benefis and risks. Multiponto Porto.
Schaetzl R., Anderson S. 2005. Soils: Genesis and Geomorphology. Cambridge.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody badań minerałów kruszcowych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1MINKRU-WFS2 + 3012-1MINKRU-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Antoni Muszer
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu geologii złóż, mineralogii, krystalografii, optyki.
12.
dydaktycznych
45 (15+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Zapoznanie studentów z budową mikroskopów do światła odbitego. Preparatyka mikroskopowa:
przecinanie, szlifowanie, polerowanie. Podstawy teorii światła odbitego. Minerały kruszcowe
(rudne), ich cechy chemiczne i fizyczne. Charakterystyka własności optycznych minerałów
kruszcowych: zdolność refleksyjna, barwa, dwójodbicie, własności anizotropowe, wewnętrzne
refleksy, figury polaryzacyjne. Charakterystyka i metody badań twardości minerałów rudnych.
Twardość względna i bezwzględna. Klasyfikacja morfologiczna i genetyczna struktur oraz tekstur
rud. Geometryczna klasyfikacja struktur rud i warunków wytrącania się minerałów. Asocjacje
minerałów rudnych występujących w złożach.
Ćwiczenia - praktyczne oznaczanie minerałów kruszcowych (rudnych) pod mikroskopem do światła
odbitego oraz badanie twardości minerałów rudnych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Oznaczenie zestawu kontrolnego próbek preparatów polerowanych pod mikroskopem do światła
odbitego na ocenę.
16.
Temat
Nomenklatura naukowa
- wstęp.
Budowa mikroskopu do
światła odbitego.
j.w.
WYKŁADY
-historia metody badawczej
-zastosowanie światła odbitego w różnych dziedzinach życia
-mikroskopy kruszcowe i uniwersalne
-budowa opakiluminatora (oświetlacza bocznego)
- urządzenia odchylające w mikroskopach optycznych
Liczba
godzin
1
0,5
Preparatyka
mikroskopowa.
Podstawy teorii światła
odbitego.
Własności optyczne
kruszców.
Metody obliczeń
zdolności refleksyjnej.
Własności fizyczne
kruszców.
Struktury kruszców.
Wyznaczanie sukcesji
minerałów.
Charakterystyka
minerałów
przeźroczystych w
preparatach
polerowanych.
Budowa mikroskopu,
obsługa urządzenia
optycznego.
Podstawowe cechy
optyczne minerałów
rudnych.
- obiektywy i okulary
- przebieg wiązki świetlnej
- zastosowanie filtrów barwnych w diagnostyce kruszców
- urządzenia do preparatyki
- techniki szlifowania
- techniki polerowania
- charakterystyka granulacji materiałów szlifierskich i polerczych
- schemat drgań światła niespolaryzowanego
- światło liniowo spolaryzowane
- światło eliptycznie spolaryzowane
- światło spolaryzowane kołowo
- światło niespolaryzowane
- absorpcja kryształów
- formuła Fresnela
- odbicie światła spolaryzowanego od minerałów
- indykatrysy minerałów rudnych
- zjawiska optyczne przy nikolach skrzyżowanych
- przy włączonym jednym nikolu (polaryzatorze)
- przy skrzyżowanych nikolach (z polaryzatorem i analizatorem)
- prezentacja zdjęć i filmów nagranych na potrzeby wykładu
- metody obliczeniowe
- metody wizualne
- metody fotometryczne
- czynniki wpływające na własność zdolności refleksyjnej
- kształty przekrojów minerałów rudnych
- diagnostyczne formy przekrojów wybranych minerałów
- łupliwość minerałów w preparatach polerowanych
- zbliźniaczenia i zrosty bliźniacze, zbliźniaczenia polisyntetyczne
- zonalność- cechy pasowości i wykorzystanie zon do identyfikacji kruszców
- twardość minerałów kruszcowych, podział metod oraz wykorzystanie w
praktycznym oznaczaniu kruszców
- z krystalizacji
- z rozpadu roztworów stałych
- z krystalizacji koloidów
- korozyjne
- struktury ciśnieniowe
- podział morfologiczny struktur, podział genetyczny struktur
- diagnostyka kruszców po formie wrostków
- schematy obrazów mikroskopowych i ich interpretacja
- obrazy mikroskopowe i ich interpretacja
- konstrukcja diagramów krystalizacji kruszców
- charakterystyka zdolności refleksyjnej minerałów przeźroczystych
- charakterystyka barwy, interpretacja zjawisk
- efekty dwójodbicia
- efekt anizotropii
- wewnętrzne refleksy w minerałach przeźroczystych
ĆWICZENIA
Omówienie budowy mikroskopu, oświetlacz boczny, urządzenia odchylające wiązkę
światła, przygotowanie do analizy mineralogicznej, zasady postępowania przy
obserwacjach pod mikroskopem do światła odbitego, podstawowe błędy
obserwacyjne, wrażliwość na światło oka ludzkiego, rozpoznawanie barw, wpływ
oświetlenia na postrzeganie barw i zjawisk optycznych - zajęcia praktyczne.
Zdolność refleksyjna, barwa minerałów pod mikroskopem, dwójodbicie, pleochroizm
refleksyjny, efekt anizotropii, wewnętrzne refleksy, figury polaryzacyjne w świetle
zbieżnym - zajęcia praktyczne.
0,5
2
4
1
2
2
1
1
4
4
Formy i pokrój kryształów, charakter łupliwości i zbliźniaczeń, budowa pasowa,
twardość zarysowania, polerowania i wgniatania wgłębnika, barwa proszku,
wytrzymałość na zarysowanie, własności magnetyczne, przewodnictwo elektryczne zajęcia praktyczne.
Paragenezy i parasterezy Wykorzystanie paragenez i parasterez do identyfikacji kruszców w preparatach
polerowanych - zajęcia praktyczne, opis kruszców.
minerałów rudnych.
Podstawowe cechy
fizyczne minerałów
rudnych.
Identyfikacja kruszców
w zestawach
ćwiczeniowych.
Identyfikacja kruszców
w zestawach
ćwiczeniowych.
Oznaczanie twardości.
4
4
Zajęcia praktyczne w oznaczaniu kruszców w zestawach preparatów polerowanych
zidentyfikowanych pod względem składu mineralnego.
6
Zajęcia praktyczne w oznaczaniu kruszców w zestawach preparatów polerowanych
niezidentyfikowanych pod względem składu mineralnego.
6
Budowa twardościomierza, zasady pomiarów twardości minerałów rudnych,
przygotowanie minerałów do określenia twardości w skali Vickersa, praktyczne
wykonanie oznaczenia twardości.
2
Mücke A. (1989) - Anleitung zur Erzmikroskopie mit einer Einführung in die Erzpetrographie. Stuttgart.
Muszer A. (2000) - Zarys mikroskopii kruszców. Wyd. Uniwer. Wroc. Wrocław.
Oelsner O (1961) - Atlas der wichtigsten Mineralparagenesen im mikroskopischen Bild. Bergakad. Freiberg.
Picot P., Johan Z. (1982) - Atlas of ore minerals. Elsevier, Amsterdam.
Piestrzyński A. (1992) - Wybrane materiały do ćwiczeń z petrografii rud. Wyd. AGH Kraków.
Ramdohr P. (1950, 1955, 1960, 1975) - Die Erzmineralien und ihre Verwachsungen. Akademie-Verlag, Berlin.
Schneiderhohn H., P. Ramdohr (1931, 1933)) - Lehrbuch der Erzmikroskopie. Gebruder Borntraeger. Berlin.
Uytenbogaardt W., Burke E.A.J (1971) - Tables for microscopic identification of ore minerals. Elsevier. Amsterdam, Londyn,
Nowy York.
Wołynski J.S. (1958) - Mikroskopowe oznaczanie minerałow kruszcowych. Przekład z rosyj. Wyd. Geol. Warszawa.
Wołynski J.S. (1966) - Opriedielenie rudnych minerałow pod mikroskopom (ros). Moskwa.
Czwilowa T.N., Klejnbok W.E., Bezsmiertnaja M. S. (1977) - Cwiet rudnych minerałow w otrażennom swietie (ros). Izd.
Nedra. Moskwa.
Galopin R., Henry W.F.M. (1972) - Microscopic study of opaque minerals. Cambridge.
Cameron E.N. (1961) - Ore microscopy. Wiley, New York, London.
Craig J. R., Vaughan D.J. (1981) - Ore microscopy and ore petrology. Wiley, New York, Chichester, Brisbane, Toronto,
Singapore.
Kašpar P. (1988) - Rudni mikroskopie. Academia Praha.
1.
Nazwa przedmiotu
Naturalne zagrożenia środowiska
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1NATZAG-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
prof. dr hab. Ryszard Kryza - koordynator
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie geologii fizycznej.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykłady mają na celu zapoznanie studentów ze współczesną problematyką naturalnych zagrożeń i
katastrof wywołanych siłami przyrody. Tematyka skupia się zasadniczo na zagrożeniach
naturalnych, a nie tych wywołanych działalnością człowieka. We wstępie omawia się typy i
klasyfikację zagrożeń, następnie kolejno przedstawia się zagrożenia endogeniczne (wulkanizm i
trzęsienia ziemi, zagrożenia radiologiczne), ruchy masowe, katastrofy klimatyczne i tzw. „ciche”
zagrożenia. Uzupełnieniem jest wykład o zdarzeniach masowego wymierania organizmów w historii
Ziemi oraz projekcja filmów o naturalnych zagrożeniach. Poszczególne działy prowadzą specjaliści
z tych dziedzin.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Obecność na wykładach; napisanie eseju nt. wybranych zagrożeń naturalnych.
16.
Temat
-
wykłady
1. Wstęp.
Zagrożenia środowiska naturalne i wywołane działalnością człowieka; klasyfikacja
zagrożeń.
2. Wulkanizm.
Zagrożenia lokalne (potoki lawowe i piroklastyczne, opady tefry, lahary, historyczne i
współczesne duże erupcje wulkaniczne, przewidywanie i zapobieganie
zniszczeniom); zagrożenia globalne (chmury erupcyjne, gazy wulkaniczne,
monitoring współczesnej działalności wulkanicznej, wpływ wulkanizmu na
atmosferę, globalne zmiany klimatu).
Liczba
godzin
2
4
3. Trzęsienia ziemi i
tsunami.
Geotektoniczne uwarunkowania rozmieszczenia stref sejsmicznych, przewidywania
wstrząsów; zapobieganie skutkom trzęsień ziemi.
2
4. Zagrożenia
radiogeniczne.
Zagrożenia radiogeniczne naturalne i wywołane przez człowieka (problem emanacji
radonowych).
2
5. Grawitacyjne ruchy
masowe.
Mechanizmy ruchów masowych; osuwiska, lawiny i in.; przyczyny i sposoby
zapobiegania.
2
6. Katastrofy
klimatyczne.
7. "Ciche" zagrożenia
środowiska
przyrodniczego.
8. Człowiek a naturalne
zagrożenia środowiska.
9. Masowe wymierania.
Powodzie, susze, huragany i inne gwałtowne zjawiska atmosferyczne.
4
Erozja gleb, zmiany poziomu morza, zmiany poziomu wód gruntowych.
4
Socjologiczne uwarunkowania skutków katastrof przyrodniczych.
2
Masowe wymierania organizmów w historii Ziemi.
2
Filmy o erupcjach wulkanów, tsunami, katastrofach klimatycznych.
6
10. Projekcja filmów o
zagrożeniach
środowiska.
Bryant E.A., 1993: Natural hazards. Cambridge University Press, Hong Kong, s. 294.
Pickering K.T., Owen L.A., 1995: Global environmental issues. Routledge, London and New York, s. 390.
Abbott P.L., 1996: Natural disasters. WCB Publishers, Dubuque, s. 438.McCall G.J.H.,
Marti J., Ernst G.G.J., 2005: Volcanoes and the environment. Cambridge Univ. Press.
Laming D.J.C., Scott S.C., 1992: Geohazards. Natural and man-made. Chapman & Hall, London, s. 227.
1.
Nazwa przedmiotu
Podstawy nauki o glebie
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Petrologii
Eksperymentalnej
3.
Kod przedmiotu
3012-1NAUGLE-WFS2 + 3012-1NAUGLE-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jakub Kierczak
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie mineralogii, petrologii i geochemii oraz
geologii inżynierskiej.
12.
dydaktycznych
60 (30+30); w semestrze 2: 52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (1+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Głównym założeniem przedmiotu jest zaznajomienie studentów z podstawowymi zagadnieniami z
dziedziny gleboznawstwa, funkcjonowaniem gleb oraz ich różnorodnością. W ramach zajęć
omówione zostaną procesy powstawania gleb (czynniki i procesy glebotwórcze), profilowa
zmienność pokrywy glebowej, skład gleb (gleba jako układ trójfazowy). Zajęcia praktyczne mają
charakter ćwiczeń laboratoryjnych a ich celem jest dostarczenie odpowiedniej bazy metodologicznej
potrzebnej do pracy w terenie oraz do analiz laboratoryjnych. W ramach zajęć przedstawione
zostaną metody używanych w klasycznym gleboznawstwie oraz sposoby, w jaki sposób
wykorzystuje się metody używane w geologii i mineralogii do badań gleboznawczych.
Wprowadzenie zagadnień dotyczących przepisów ochrony gleb oraz przedstawienie perspektyw
dotyczących pracy w dziedzinie gleboznawstwa.
Po ukończeniu zajęć z „Podstaw nauk o glebie” student powinien posiadać umiejętność
rozpoznawania najważniejszych typów gleby i procesów glebotwórczych, makroskopowego opisu
gleby i oznaczania podstawowych jej własności. Dodatkowo student zdobędzie wiedzę
umożliwiającą mu pracę w interdyscyplinarnym zespole naukowców, zajmującym się badaniem tzw.
„strefy krytycznej” oraz wykorzystanie tej wiedzy przy zapobieganiu negatywnym skutkom
działalności człowieka.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykłady:
Pozytywne zaliczenie kolokwium obejmującego wiadomości przekazywane na wykładzie (45 min)
Ćwiczenia:
Przygotowanie sprawozdania z wykonywanych ćwiczeń. Sprawozdanie obejmuje opis wybranego
j.w.
profilu glebowego, określenie własności fizycznych oraz charakterystyka mineralogiczna gleby z
opisywanego profilu.
16.
Temat
WYKŁADY
Podstawowe wiadomości Definicja gleby. Gleba jako element środowiska przyrodniczego. Powstawanie gleby,
czynniki glebotwórcze, funkcje gleby, żyzność, produkcyjność i urodzajność gleb.
dotyczące gleby.
Systematyka gleb.
Klasyfikacje (rozmieszczenie gleb na świecie). Gleba a problemy środowiska.
Ochrona gleb. Przestrzenna różnorodność gleb. Wiek gleby.
Podstawowe właściwości Skład gleby, odczyn gleby. Sorpcyjne właściwości gleb (adsorpcja wymienna
kationów, adsorpcja anionów). Biodegradacja (związek koloru gleby z aktywnością
biochemiczne i
biologiczną typem humusu glebowego i zawartością węgla i azotu w glebie. Struktury
fizykochemiczne gleb.
i tekstury gleb. Zawartość wody w glebie. Gęstość, porowatość i przepuszczalność
gleb.
Wykonanie i opis profilu glebowego. Określanie niektórych właściwości gleb (barwa,
Badania terenowe i
struktura, tekstura). Pobieranie próbek do badań laboratoryjnych. Analiza uziarnienia.
laboratoryjne analizy
Oznaczanie odczynu gleby. Oznaczanie zawartości węgla organicznego. Określanie
gleb.
zawartości węglanów.
Utwory macierzyste dla Skały glebotwórcze. Minerały w skałach glebotwórczych. Mikrostruktura gleby.
Minerały litogeniczne. Procesy wietrzenia w glebie, wpływ różnych czynników na
gleb. Składniki
procesy wietrzenia w glebie. Charakterystyka strefy krytycznej.
mineralne szkieletu i
roztworu glebowego.
Interaktywne składniki Minerały ilaste. Związek pomiędzy mineralogią, klimatem i właściwościami gleby.
Tlenki i wodorotlenki. Związek pomiędzy mineralogią, klimatem i właściwościami
mineralne gleb.
gleby. Kompleksy organiczne w glebie. Mikrofauna glebowa.
Badania mikroskopowe Przygotowanie próbek do badań przy użyciu mikroskopu petrograficznego.
Klasyfikacja mikromorfologiczna składników glebowych. Klasyfikacja struktur
gleb.
plazmy glebowej.
Porównanie struktur gleby i skał wodonośnych. Typy porowatości glebowej. Typy
Warstwy wodonośne i
warstw wodonośnych.
wody gruntowe.
Pierwiastki śladowe w
glebach.
Mobilność i biodostępność pierwiastków w glebach. Metody ich oznaczania. Metody
wykonywania bilansu geochemicznego pierwiastków w glebie.
ĆWICZENIA
Badania terenowe gleb I: Zajęcia mające na celu przygotowanie studentów do pracy w terenie: Materiały i
sprzęt do badań.
zajęcia teoretyczne.
- Jak wykonać profil glebowy?
- Jak wyróżniać poszczególne poziomy glebowe?
- Jak scharakteryzować kolor, strukturę i teksturę gleby?
- Jak pobierać próbki do analizy chemicznej?
- Jak pobierać próbki o nienaruszonej strukturze do badań gęstości i
przepuszczalności oraz do obserwacji gleby w płytkach cienkich?
Badania terenowe gleb
Studenci pracują w grupach 2-3 osobowych:
II: zajęcia terenowe,
Samodzielne wykonanie i opis profilu glebowego.
Pobranie próbek do analiz laboratoryjnych. (próbki o naruszonej i o nienaruszonej
strukturze). Zasady przechowywania próbek do badań gleboznawczych.
Badania laboratoryjne
Studenci pracują w grupach 2-3 osobowych:
Przygotowanie próbek do określenia wilgotności, gęstości objętościowej. Wstępne
gleb.
określenie czy w próbkach występują siarczany, chlorki, jony manganowe.
Wysuszenie próbek odpowiednio w temperaturze 105oC i w temperaturze pokojowej.
Określenie wilgotności i gęstości próbek. Przygotowanie frakcji < 2 mm do dalszych
badań. Określenie procentowej zawartości frakcji > 2 mm w glebie. Usuwanie z gleby
Liczba
godzin
4
2
4
4
4
6
2
2
2
2
4
18
Bilans geochemiczny
pierwiastków.
soli rozpuszczalnych w wodzie, węglanów Ca i Mg, substancji bezpostaciowej oraz
wolnych tlenków żelaza. Oznaczanie składu granulometrycznego gleb (frakcja < 2
mm), metodą pipetową. Oznaczanie zawartości węgla organicznego w glebach
metodą Tiurina. Oznaczanie zawartości węglanów przy użyciu kalcymetru Bernard’a.
Ekstrakcja frakcji < 2 µm do badań przy użyciu dyfraktometru rentgenowskiego.
Usuwanie materii organicznej za pomocą H2O2. Przygotowanie próbek do badań
mikroskopowych (płytki cienkie gleb). Przygotowanie materiału frakcja < 2 µm i oraz
frakcja < 2 mm do analizy z wykorzystaniem metod dyfrakcji rentgenowskiej.
Wykonanie analiz (proszkowej oraz preparatów orientowanych) przygotowanego
materiału przy użyciu dyfrakcji rentgenowskiej.
Interpretacja wyników dyfrakcji rentgenowskiej.
Obserwacje glebowych płytek cienkich pod mikroskopem petrograficznym w świetle
przechodzącym. Opis składu mineralnego oraz mikrostruktury gleby.
Opracowanie bilansu geochemicznego pierwiastków w glebie. Zastosowanie metod
oznaczania mobilności pierwiastków w glebach i powiązanie wyników z
odpowiednim procesem glebotwórczym.
Przygotowanie sprawozdania opisującego wykonane badania i otrzymane wyniki.
6
Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwo Naukowe
PWN Warszawa 2004
Budziosz B., Dubińska E., Grabowska-Olszewska B., Kulesza-Wiewióra K., Myślińska E, Wojciechowski Z., A., Zboiński A.,
Żbik M. Metody badań gruntów spoistych. Wydawnictwa Geologiczne Warszawa 1990.
Jackson M., L.. Soil chemical analysis. Wydanie II s. 31-95. 1960.
Karczewska A. Ochrona i rekultywacja terenów zdegradowanych. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
Wrocław 2008.
Myślińska E. Laboratoryjne badania gruntów. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2001.
Schaetzl, R.J, Anderson, S. Soils. Genesis and Geomorphology. Cambridge University Press. 2005.
Pansu M., Gautheyrou J., Loyer J-Y. L’analyse du sol - echantillonnage, instrumentation et Contrôle. Masson 1998.
Wilson, M.J. (2004) Weathering of the primary rock-forming minerals : processes, products and rates. Clay Minerals, 39 (3) :
233-266.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody numeryczne i statystyczne w hydrogeologii
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1NUMHYD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. Robert Tarka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie matematyki i statystyki uzyskana na
przedmiotach: Metody komputerowe w geologii II oraz Informatyka i geostatystyka, pewna biegłość
w posługiwaniu się komputerem osobistym.
12.
dydaktycznych
45
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Opanowanie podstaw teoretycznych, poznanie przykładów zastosowań metod statystycznych.
Nabycie umiejętności prowadzenia samodzielnych analiz statystycznych danych
hydrogeologicznych i graficznej prezentacji wyników tych analiz.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Kolokwium z pytaniami zamkniętymi i otwartymi, weryfikujące umiejętność zastosowania metod
statystyki matematycznej do analizowania problemów i procesów hydrogeologicznych.
16.
Temat
j.w.
ćwiczenia
Zmienna losowa i jej rozkład
Rozkłady statystyczne
Standaryzacja i transformacja danych
Podsumowanie wyników Charakterystyki liczbowe rozkładu w próbie
Statyki rozproszenia rozkładu
pomiarów.
Statystyki kształtu rozkładu
Graficzna prezentacja danych
Graficzne metody
Graficzna analiza danych
prezentacji i analizy
danych.
Korelacja
Analiza zależności
Regresja
pomiędzy cechami.
Podstawowe pojęcia
statystyki.
Liczba
godzin
2
2
4
4
Analiza zmienności
danych
wielowymiarowych.
Szeregi czasowe.
Analiza danych
przestrzennych.
Analiza czynnikowa
Klasyfikacja danych wielowymiarowych
4
Pojęcie szeregu czasowego
Analiza trendu
Analiza okresowości szeregu czasowego
Ustalanie zależności pomiędzy szeregami czasowymi
Prognozowanie na podstawie szeregów czasowych
Zasady sporządzania map rozkładów
Interpretacja zmienności rozkładu (powierzchnia trendu)
Porównanie tematycznych map hydrogeologicznych
6
Kolokwium zaliczeniowe
6
2
Davis J.C., 1973: Statistics and data anlysis in geology. John Wiley &Sons. New York.
Jóźwiak J., Podgórski J., 1994: Statystyka od podstaw. PWE, W-wa.
Kala R., 2005 - Statystyka dla przyrodników. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu. Poznań,.
Krysicki W. i in., 1994: Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach. Cz.II. Statystyka
matematyczna. PWN, W-wa.
Sobczyk M., 2005 - Statystyka, PWN, Warszawa.
Haan C. T., 2002 - Statistical Methods in Hydrology. Iowa State University Press . 378 pages.
Helsel, D.R., Hirsch R. M., 2002 - Statistical Methods in Water Resources Techniques of Water Resources Investigations,
Book 4, chapter A3. U.S. Geological Survey. 522 pages.
Morrison D., 1990 - Wielowymiarowa analiza statystyczna, PWN, Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Odwodnienia terenów i obiektów budowlanych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1ODOBBU-WFS2 + 3012-1ODOBBU-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. Robert Tarka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie hydrogeologii.
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przekazanie wiedzy i umiejętności dotyczącej odwadniania terenów i obiektów inżynieryjnobudowlanych w zakresie niezbędnych do projektowania systemów odwodnieniowych oraz
stosowania rozwiązań technicznych. Znajomość części tych zagadnień jest niezbędna do ubiegania
się o kwalifikacje do wykonania, dozorowania i kierowania pracami geologicznymi w kat. IV i V.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykład: egzamin pisemny (pytania otwarte), czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 50%
Ćwiczenia: wykonanie wszystkich sprawozdań. Kryteria oceny sprawozdań:
1. Zgodność z wymogami formalnymi
2. Poprawność obliczeń.
3. Czytelność.
4. Terminowość oddawania sprawozdań
16.
Temat
Zagadnienia wstępne.
Odwadnianie terenów.
j.w.
WYKŁADY
Cele odwodnień
Wpływ warunków geologicznych i hydrogeologicznych na warunki odwadniania
Określenie terenów podmokłych
Optymalna głębokość zalegania wody podziemnej na terenach zurbanizowanych
Przyczyna podmakania z zabagniania terenów
Liczba
godzin
2
2
Metody odwadniania.
Badania dla potrzeb
odwodnienia
Prawne podstawy
prowadzenia prac
odwodnieniowych
Odwodnienie
powierzchniowe
Drenaż poziomy
wgłębny
Odwodnienie pionowe
Ścianki szczelne
Zasady obliczeń
drenaży.
Systemy odwadniania
- odwodnienie powierzchniowe
- odwodnienie podziemne
- odcięcie wody
- wyparcie wód podziemnych
Układ drenaży
- systematyczny
- opaskowy
- nadbrzeżny
- okólny
Analiza wstępna
Badania terenowe
Opracowanie i analiza badań terenowych
Badania modelowe
Przegląd przepisów prawnych związanych z obniżaniem zwierciadła wód
podziemnych i prowadzeniem prac odwodnieniowych
Ujęcie wody bezpośrednio na powierzchni terenu
Ujęcie wody w wykopie
Przewody drenarskie
Obsypki drenarskie
Projektowanie drenażu poziomego wgłębnego
Odprowadzanie wody z drenażu
Obiekty na sieci drenażu poziomego
Drenaż francuski
Wielkość obniżenia zwierciadła wody w systemie odwodnieniowym
Ustalenie ilości i rozkładu studni w systemie odwodnieniowym
Wielostopniowy system odwodnienia
Odwadnianie za pomocą igłofiltrów
- zastosowanie igłofiltrów
- instalacja igłofiltrowa
- montaż igłofiltrów
-obliczenia hydrauliczne urządzeń igłofiltrowych
Wykorzystanie strumienic w odwadnianiu
- zalety i wady strumienic w odwodnieniach
- układy strumienic
- sprawność układu strumienicowo-pompowego
- wybór rozmiaru dyszy i zwężki
-warunki pracy strumienic
Odwadnianie za pomocą studni
- metody wykonania studni odwodnieniowych
- konstrukcja studni odwodnieniowej
- wybór materiałów konstrukcyjnych studni
- wybór filtra
- dobór obsypki
- ustalenie długości filtra
Rodzaje ścianek szczelnych
Elementy ścianki szczelnej
Wprowadzanie brusów w grunt
Obliczenia ścianek szczelnych
ĆWICZENIA
Zasady obliczania drenażu systematycznego poziomego
Zasady obliczania drenażu systematycznego pionowego
Zasady obliczania drenażu nadbrzeżnego
Zasady obliczania drenażu okólnego.
Wykonanie projektu odwodnienia budynku za pomocą drenów poziomych.
Poziome odwodnienia
obiektu budowlanego.
Studnia odwodnieniowa. Wykonanie projektu studni odwodnieniowej.
4
2
2
2
4
10
2
4
6
4
Wykonanie projektu prac geologicznych w związku z odwodnieniem budowlanym
Projekt prac
geologicznych w związku otworami wiertniczym.
z odwodnieniem
budowlanym otworami
wiertniczym.
Sporządzenie operatu wodnoprawnego na odwadnianie obiektu budowlanego.
Operat wodnoprawny
na odwodnienie obiektu
budowlanego.
10
6
Mielcarzewicz E.: 1990 - Odwadnianie terenów zurbanizowanych i przemysłowych. Systemy odwadniania. PWN, Warszawa
Mielcarzewicz E.: 1991 - Odwadnianie terenów zurbanizowanych i przemysłowych. Podstawy projektowania. PWN,
Warszawa.
Parylak K.: 1988 - Odwodnienia budowlane. Podstawy projektowania z przykładami obliczeń. Skrypt Akademii Rolniczej we
Wrocławiu, Wrocław.
Powers J. P., 1992 - Construction Dewatering: New Methods and Applications, 2nd Edition, John Wiley and Sons Inc. New
York
Przystański J.: 1981 - Wykopy fundamentowe i odwodnienie gruntu. Wyd. Polit. Poznańskiej, Poznań
Sokołowski J., A. Żbikowsk: 1993 - Odwodnienia budowlane i osiedlowe. Wyd. SGGW, Warszawa.
Wieczysty A.: 1982 - Hydrogeologia inżynierska. PWN, Warszawa.
Grabowski Z., Pisarczyk S., Obryck M., 2005 - Fundamentowanie. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
Warszawa.
Prochal P. (red.), 1987 - Podstawy melioracji rolnych t. I i II. PWRiL, Warszawa.
Wytyczne drenowania gruntów ornych, 1988. Wyd. IMUZ, materiały instruktażowe 65, Falenty.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody badań parametrów hydrogeologicznych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1PARHYD-WFS2 + 3012-1PARHYD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Lech Poprawski
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość podstawowych właściwości fizycznych gruntów i skał;
znajomość podstaw hydrogeologii i procesów hydrogeologicznych.
12.
dydaktycznych
30 (15+15)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (2+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Celem zajęć jest poznanie własności i parametrów hydrogeologicznych skał oraz zdobycie
umiejętności samodzielnego wyznaczania parametrów różnymi metodami (porównawcze,
analityczne, laboratoryjne, polowe).
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- przygotowanie teoretyczne studenta do zajęć;
- opracowanie w formie pisemnej sprawozdań z każdego tematu, rozwiązywanie zadań;
- zaliczenie ćwiczeń polega na uzyskaniu minimum 50% z możliwych do uzyskania punktów za
wykonywane sprawozdania z każdego tematu;
- złożenie egzaminu pisemnego (kilka pytań o charakterze problemowym).
16.
Temat
Wprowadzenie,
podstawowe pojęcia,
terminologia.
Omówienie właściwości
hydrogeologicznych i
parametrów.
Wyznaczanie
j.w.
Zdefiniowanie i scharakteryzowanie pojęć: właściwości hydrogeologiczne, wskaźniki,
współczynniki, moduły. Praktyczne wykorzystanie wiedzy na temat w/w cech i
parametrów.
Porowatość, szczelinowatość, krasowatość, przepuszczalność,
wodoprzepuszczalność/przepuszczalność hydrauliczna, wodochłonność,
wodonasycalność, odsączalność grawitacyjna i sprężysta, piezoprzewodność,
wskaźniki i współczynniki: infiltracji, porowatości, krenologiczne, przesączania,
moduły: odpływu i zasobowe.
Wzory empiryczne, metody porównawcze.
Liczba
godzin
1
1
2
parametrów
hydrogeologicznych
metodami
przybliżonymi.
Wyznaczanie
parametrów
hydrogeologicznych
metodami
laboratoryjnymi.
Metody ekspresowe.
Bezpośredni pomiar
prędkości filtracji.
Próbne pompowania.
Badanie parametrów
hydrogeologicznych za
pomocą metod
geofizycznych.
Wyznaczanie porowatości metodą objętościową oraz za pomocą piknometru, badanie
porowatości otwartej skał zwięzłych, badanie odsączalności za pomocą pionowej
kolumny, kolumny z piezometriami, eksperyment Darcy’ego, badania
permeametryczne w warunkach przepływu ustalonego i nieustalonego, badania
współczynnika filtracji skał zwięzłych i słaboprzepuszczalnych, badanie
przepuszczalności w aparacie Rogoża.
Sczerpywanie i zalewanie otworów.
3
Wybrane metody wskaźnikowe.
1
Charakterystyka pompowań badawczych, liczba, wielkość i kolejność depresji w
studni, pomiary depresji i wydatku, dokumentowanie wyników badań, określanie
współczynnika wodoprzepuszczalności ośrodków jednorodnych, niejednorodnych i
anizotropowych na podstawie pompowania krótkotrwałego w otworze pojedynczym i
węźle. Określanie parametrów hydrogeologicznych w warunkach filtracji ustalonej i
nieustalonej; pompowanie badawcze w studniach zespołowych. Metoda Theisa,
metoda Jacoba, analiza wzniosu zwierciadła wody, metoda Waltona, metoda
Hantusha, metoda Boultona, dopływ do studni z uwzględnieniem przesączania.
Metody geoelektryczne - profilowanie i sondowanie elektrooporowe, metoda
rezonansu magnetycznego, badania georadarowe.
3
2
2
Castany G., 1972 - Poszukiwanie i eksploatacja wód podziemnych. Wyd. Geol. Warszawa.
Dąbrowski S.,Przybyłek J., 2005 - Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód podziemnych. Poradnik
metodyczny. Ministerstwo Środowiska. Warszawa
Kleczkowski A., Różkowski A., [red.], 1997 - Słownik hydrogeologiczny, MOŚZNiL. Warszawa.
Marciniak M., Przybyłek J., Herzig J., Szczepańska J., 1999 - Badanie współczynnika filtracji utworów półprzepuszczalnych.
Wyd. Sorus, Poznań-Kraków.
Myślińska E., 1992 - Laboratoryjne badania gruntów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990 - Hydrogeologia ogólna. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Pleczyński J., 1981 - Odnawialność zasobów wód podziemnych, Wyd. Geol. Warszawa.
Białas Z., Czyżewski Z., Zwierzewicz T., 1971 - Obliczanie współczynnika filtracji za pomocą wzoru. Tech. Poszuk. Geol, z. 37.
Davis S. N., 1969 - Porosity and permeability in natural materials. In Flow through Porous Media, ed. R. J. M. DeWiest,
Acadenic Press, New York.
Gliński J., Konstankiewicz K., 1991 - Metody i aparatura do badań agrofizycznych T. I Gleba. Problemy Agrofizyki z. 64,
Ossolineum, Wrocław.
Kleczkowski A., Mularz., 1964 - Przyczynek do metodyki wyznaczania porowatości skał dla celów hydrogeologicznych. Przegl.
Geol. 2, Warszawa.
Kowalski S., 1984 - Badanie procesu filtracji wody w trakcie jej drenażu z pionowej kolumny gruntu. Acta Univ. Wratisl. No
529, Prace Geol.-Mineral. IX. Wyd. Uniw. Wrocł., Wrocław
Motyka J., Szczepańska J., Witczak S., 1971 - Zastosowanie wirówki do badań współczynnika odsączalności i dynamiki
oddawania wody przez skałę. Technika Poszukiwań, 37, Kraków.
Ossowski J., Żak S., 1976 - Aparatura do badań wodoprzepuszczalności gruntów spoistych. Górn. Odkrywk. Nr 5-6.
Poprawki L., 1986 - Przyczynek do metodyki wyznaczania współczynnika filtracji za pomocą wzorów empirycznych na
przykładzie piaszczystych osadów doliny Odry. Technika Poszukiwań Geologicznych nr 1.
Rogoż M., 1975 - Urządzenie do oznaczania przepuszczalności skał zwięzłych. Przegl. Górn. 7-8.
Wąsik M., 2003: Zdolność infiltracyjna utworów przypowierzchniowych a zasilanie wód podziemnych. Wrocław.
Zuber A. (red.), 2007 - Metody znacznikowe w badaniach hydrogeologicznych. Poradnik metodyczny, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
1.
Nazwa przedmiotu
Petrografia i mineralogia techniczna
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Mineralogii i Petrologii / Zakład Petrologii Eksperymentalnej
3.
Kod przedmiotu
3012-1PEMITE-WFS2 + 3012-1PEMITE-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Wojciech Bartz, dr Czesław August
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: Podstawowe wiadomości z zakresu mineralogii i petrologii, znajomość
podstaw współcześnie stosowanych instrumentalnych metod badawczych minerałów i skał.
12.
dydaktycznych
45 (15+30); w semestrze 2: 41 (15+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Człowiek w wyniku zróżnicowanych procesów technologicznych tworzy szereg substancji (tworzyw
sztucznych), które z jednej strony cechują się specyficzną genezą, składem czy cechami fizykomechanicznymi, a z drugiej strony często powstają jako materiały odwzorowujące naturalne
wytwory przyrody. Substancje te pozostają w ciągłej interakcji z środowiskiem naturalnym,
począwszy od etapu ich powstawania, będąc jego bezpośrednim składnikiem - surowcem
naturalnym, po etap ich zużycia stanowiąc odpad, który pozostaje w bezpośrednim z nim związku.
Głównym założeniem zajęć jest przedstawienie współzależności pomiędzy wytworami
powstającymi w wyniku działalności przemysłowej człowieka a otaczającym go środowiskiem
naturalnym (przede wszystkim surowcami naturalnymi). Podczas zajęć zadaniem słuchacza jest
opanowanie wiadomości z zakresu szeroko pojętej mineralogii, począwszy od wykorzystywanych
przez przemysł np. ceramiczny czy budowlany zasobów naturalnych, poprzez procesy
technologiczne ich obróbki prowadzące do uzyskania oczekiwanego produktu (tworzywa sztucznego
nieorganicznego), aż po sposoby jego wykorzystania. Realizacja powyższego zadania pozostaje
jednocześnie w ścisłym związku z obecnie stosowaną metodyką badawczą nauk mineralogicznych.
Kończący zajęcia słuchacz musi wykazać się podstawowymi umiejętnościami w zakresie wyboru i
stosowania właściwych metod badawczych niezbędnych do pełnego scharakteryzowania tworzywa
sztucznego.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykład - pozytywne zaliczenie pisemnego kolokwium, sprawdzającego wiadomości przekazywane
na wykładach. Ocena pozytywna - uzyskanie minimum 60% z maksymalnej liczby możliwych do
uzyskania punktów. Czas trwania około 1 godziny.
j.w.
Ćwiczenia - złożenie kompletu sprawozdań z wykonywanych ćwiczeń praktycznych, z każdego z
bloków tematycznych (1. ceramy; 2. szkła; 3. biomateriały; 4. materiały wiążące; 5. materiały
ogniotrwałe). Wskazane złożenie sprawozdań po zakończeniu każdego z bloków tematycznych,
najpóźniej na ostatnich zajęciach.
16.
Temat
Wykład:
-definicja mineralogii technicznej, mineralogii stosowanej, oraz tworzywa sztucznego
(nieorganicznego),
-obszar zainteresowań mineralogii technicznej,
-zarys historii, rozwoju mineralogii technicznej,
-miejsce mineralogii technicznej w ziemskim cyklu materiałowym,
-analogie skał i tworzyw sztucznych,
-struktury i tekstury tworzyw sztucznych,
-klasyfikacja tworzyw sztucznych,
-przegląd metod badawczych mineralogii technicznej.
Ćwiczenia:
-zapoznanie z stosowanymi metodami/urządzeniami badawczymi (analiza chemiczna
mokra, analiza sitowa, mikroskop polaryzacyjny, derywatograf, dyfraktometr
rentgenowski, mikrosonda elektronowa, mikroskop skaningowy, fluorescencja
rentgenowska XRF, spektroskopia w podczerwieni) i interpretacja przykładowych
wyników badań.
Wykład:
Mineralogia tworzyw
-surowce naturalne wykorzystywane do produkcji tworzyw spiekanych (fizyczne
ceramicznychwłasności surowców ilastych i ich zasoby naturalne w Polsce i na świecie),
spiekanych (ceramy).
-mineralogia i metody badań surowców ilastych,
-procesy fizyko-chemiczne zachodzące podczas spiekania półproduktu,
-mineralogia wyrobów ceramicznych (identyfikacja mullitu, krystobalitu i spineli,
jako głównych faz ceramiki),
-przegląd ceramiki użytkowej o strukturze zwartej, półzwartej oraz ceramiki
porowatej,
-metodyka badań surowca ilastego i półproduktu do produkcji cegieł (badania
termiczne oraz badania rentgenowskie),
-petrografia ceramiki budowlanej - cegły (badania mikroskopowe), opis
petrograficzny ceramiki budowlanej w tym również z uwzględnieniem wymogów dla
celów konserwatorskich,
-zajęcia terenowe - jednodniowa wizyta w czynnym zakładzie wydobywczoprzeróbczym surowców ilastych (cegielnia) lub w fabryce zajmującej się
przetwórstwem surowców ilastych (np. Fabryka Porcelany „Krzysztof” S.A.).
Ćwiczenia:
-rozdzielanie frakcji ilastej pochodzącej z kilku przykładowych złóż Polski, analiza i
pełna charakterystyka frakcji ilastej za pomocą metod termicznych i dyfrakcji
rentgenowskiej, interpretacja otrzymanych wyników,
-charakterystyka mikroskopowa (struktura, skład czerepu tworzywa ceramicznego) i
interpretacja wyników badań termicznych i dyfrakcji rentgenowskiej różnych odmian
tworzyw spiekanych.
Wykład:
Mineralogia tworzyw
ceramicznych-topionych -ciecze przechłodzone i szkła - definicja,
-substancje szkłotwórcze proste i złożone,
(szkła).
-metody badań tworzyw topionych,
-rodzaje szkieł ze względu na skład chemiczny i technologie wytwarzania,
-metody barwienia szkieł,
-szkła krystalizowane i leizny skalne.
Ćwiczenia:
-przegląd materiałów wykonanych z leizny skalnej, żużli pomiedziowych i żużli
wielkopiecowych.
Wprowadzenie do
zagadnień związanych z
mineralogią techniczną.
Liczba
godzin
W-1
C-2
W-5
C - 10
W-1
C-2
Biomateriały i
biomineralizacja.
Mineralogia materiałów
wiążących.
Materiały ogniotrwałe i
żaroodporne.
-opis makro- i mikroskopowy jednego z w/w przykładowych materiałów.
Wykład:
-definicja biomateriału i biomineralizacji, obszar współdziałania medycyny i
mineralogii technicznej,
-mineralizacja kości, ich budowa i skład mineralny,
-procesy wzrostu kości, hydroksyapatyt jako główny składnik kośćca, porównanie z
analogiem występującym w przyrodzie,
-mineralizacja chorobliwa w tkankach człowieka,
-podstawowe fazy chorobliwej biomineralizacji (weddelit, struvit, wavelit,
cholesterol) ich identyfikacja za pomocą badań optycznych i rentgenowskich,
-implantowane do organizmu człowieka tworzywa sztuczne (tworzywa biologicznie
aktywne, biologicznie obojętne oraz kompozyty).
Ćwiczenia:
-interpretacja składu mineralogicznego przykładowych kamieni nerkowych i
żółciowych, na podstawie własnoręcznych obserwacji mikroskopowych oraz
interpretacji wyników dyfrakcji rentgenowskiej.
-wprowadzenie do mineralogii materiałów wiążących - definicja spoiw budowlanych
i ich podział ze względu na skład, proces technologiczny powstawania, oraz procesy
wiązania,
-rozwój i zastosowanie różnych materiałów wiążących na przestrzeni dziejów,
-metody badań materiałów wiążących.
Cementy i klinkiery:
-definicja cementu i klinkieru,
-nomenklatura faz cementowych,
-skład chemiczny i mineralny klinkieru cementu portlandzkiego oraz gotowego
produktu przemysłu cementowego,
-technologia powstawania cementu i surowce służące do jego produkcji,
-odmiany cementów,
-beton - definicja, skład, procesy wiązania, hydratacja cementu, narastanie
wytrzymałości w czasie, charakterystyka stwardniałego betonu, modyfikacje i
odmiany betonów, wietrzenie betonów
Gipsy i anhydryty:
-skład i rodzaje spoiw gipsowych i anhydrytowych,
-technologia produkcji,
-procesy wiązania,
Spoiwa wapienne i inne:
-rodzaje spoiw wapiennych, ich skład,
-fazy produkcji przemysłu wapienniczego i otrzymywane produkty,
-proces kalcynacji wapna palonego i związane z nim przemiany, technologia
produkcji i rodzaje pieców wapienniczych,
-proces gaszenia wapna palonego i wiązania zapraw wapiennych, dodatki
schudzające.
Ćwiczenia:
-przegląd przykładowych współczesnych i historycznych materiałów wiążących
(zaprawy mułowe i cegły adobe, sztuczny kamień gipsowy, zaprawy wapienne i
wapienno cementowe, sztuczny kamień cementowy, beton),
-zmienność składu wypełniacza i spoiwa w/w materiałów,
-przykłady obliczania własności hydraulicznych (współczynniki Hydraulicity Index
(HI) Cementation Index (CI) oraz Lime Saturation Factor (LSF) różnych materiałów
wiążących, na podstawie wyników analizy chemicznej),
-petrografia spoiw (badania mikroskopowe), opis petrograficzny spoiw w tym
również z uwzględnieniem wymogów dla celów konserwatorskich
-wykonanie pełnej charakterystyki mineralogicznej wybranego materiału wiążącego,
na podstawie obserwacji makro- i mikroskopowych, oraz wyników metod
instrumentalnych.
Wykład:
-definicja materiałów ogniotrwałych i żaroodpornych
W-1
C-2
W-5
C - 10
W-1
C-2
Repetytorium.
-rodzaje najczęściej stosowanych materiałów, ich skład fazowy, stopień
ogniotrwałości i zastosowanie.
Ćwiczenia:
-przegląd i charakterystyka przykładowych okładzin pieców przemysłowych.
Wykład:
-pisemne kolokwium sprawdzające.
Ćwiczenia:
-przygotowanie kompletu sprawozdań z poszczególnych bloków ćwiczeniowych,
zaliczenie ćwiczeń.
W-1
C-2
Bolewski A., Budkiewicz M., Wyszomirski P., 1991: Surowce ceramiczne. Wyd. Geol. Warszawa.
Bolewski A., Żabiński W., 1988: Metody badań minerałów i skał. Wyd. Geol., Warszawa.
Kociałkowska A. (red.) 2008: Problemy konserwacji i badań zabytków architektury. Europejska Fundacja Ochrony Zabytków,
Gdańsk.
Maślankiewicz K., Szymański A., 1976: Mineralogia stosowana. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Szymański A., 1997: Mineralogia techniczna. PWN, Warszawa.
Bartos P., Groot C., Hughes J.J., (red.) 2000: Historic Mortars: Characteristics and Tests. Proceedings of the International
RILEM-workshop. Paisley.
Łukaszewicz W. J., Niemcewicz P., (red.) 2008: 11th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone.
Proceedings, vol. 1. Wydawnictwo Naukowe UMK.
Manning D.A.C., 1995: Introduction to Industrial Minerals. Chapman & Hall, London.
Wybrane artykuły z czasopism: Materials Characterization, Cement and Concrete Research, Ochrona Zabytków, Construction
and Building Materials, Archaeometry.
1.
Nazwa przedmiotu
Petroarcheologia
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1PETROA-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: umiejętność mikroskopowego opisu minerałów i skał, znajomość mineralogii
i metod badań minerałów oraz podstawowej terminologii opisującej pojęcia z historii pradziejów
(szkoła średnia).
12.
dydaktycznych
30; w semestrze 2: 26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład ma na celu zapoznanie studentów z metodyką prowadzenia oznaczeń petroarcheologicznych
oraz z charakterystyką cech artefaktów występujących w kulturach archeologicznych różnego
wieku.
Wykład ma na celu:
a) Przedstawienie różnych rodzajów artefaktów badanych metodami petrograficznymi.
b) Pokazanie możliwości badania artefaktów metodami specjalistycznymi stosowanymi w
mineralogii, petrologii i geochemii
Celem nadrzędnym jest nabycie praktycznej wiedzy o sposobach badania artefaktów.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Uczestnictwo w zajęciach,
Przygotowanie i złożenie do końca semestru oprawionej pracy zaliczeniowej o tematyce
geoarcheologicznej (co najmniej 10 stron, ze stroną tytułową i spisem literatury) o treści
uzgodnionej wcześniej na konsultacjach z prowadzącym.
16.
Temat
Definicje, przedmiot i
historia badań
petroarcheologicznych.
Geoarcheologia, archeomineralogia i petroarcheologia - pojęcia i zakres badań.
Żródła, artefakty - podstawowe definicje. Związki geologii z archeologią. Historia
petroarcheologii.
Liczba
godzin
2
Wprowadzenie do metod Ogólny podział chronologiczny pradziejów w Europie. Metody badań stanowisk
badań archeologicznych. archeologicznych i interpretacji źródeł. Rodzaje badań archeologicznych.
Badanie artefaktów.
Artefakty w historii
pradziejów (epoka
kamienia).
Artefakty w historii
pradziejów (epoka
metali).
Artefakty i obiekty
średniowiecza.
Artefakty, rodzaje i ich analiza (typologiczna, traseologiczna, petrograficzna i inne).
Zastosowanie metod badań mineralogiczno-geochemicznych do badań kamiennych
artefaktów.
Artefakty paleolitu górnego i środkowego, Artefakty paleolitu dolnego i
schyłkowego, Artefakty mezolitu i neolitu (cz.1), Artefakty neolitu i eneolitu (cz.2).
Artefakty epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Artefakty epoki żelaza (cz1. okres
lateński), Artefakty epoki żelaza (cz2. okres wpływów rzymskich).
Artefakty wczesnego średniowiecza na przykładzie Polski, Artefakty i obiekty
średniowiecza na Dolnym Śląsku, Geoarcheologia obiektów późnego średniowiecza i
nowożytności.
Rozwój geoarcheologii w Tendencje rozwojowe i perspektywy badawcze współczesnej geoarcheologii.
Geoarcheologia w Polsce i na świecie. Wybrane przykłady analiz artefaktów.
kraju i na świecie.
2
2
8
6
6
4
Bradley D., Creagh D (2006).Physical techniques in the study of art, archaeology and cultural heritage. Elsevier
Freestone I. Middleton C. (1995) Ceramic petrography Am. Journ of Archaeology v. 99 111-115
Grant J. Gorin S. Fleming N.(2002) Archaeology Course-book. Routledge
Pollard M., Batt C., Stern B. Young S.(2006) Analytical chemistry in archaeology. Cambridge Univ.. Press
Rapp G. (2009)Archeomineralogy. Springer Verlag
Kozłowski J.K., Kaczanowski P. (1998) Najdawniejsze dzieje ziem polskich. Kraków
Pr. zbiorowa (1998)Metody badań minerałów i skał.Wyd Geol.
Prinke R. Skoczylas J. (1985) Badania nad prahistorycznymi surowcami kamiennymi jako przykład współpracy archeologii z
geologią. Prace Uniw. Śląskiego nr 513.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody rekultywacji zanieczyszczeń chemicznych w środowisku gruntowo wodnym
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1REKULT-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr inż. Mariusz Mądrala
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie chemii, fizyki i hydrogeologii.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest przedstawienie celów, zakresu stosowalności i
technologii metod remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym. Efektem kształcenia
będzie znajomość zagadnień prawnych z zakresu remediacji, umiejętność oceny poziomu
zanieczyszczeń oraz wyboru optymalnej metody usuwania zanieczyszczeń ze środowiska gruntowowodnego.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie wykładu: pisemne formie testowej, uzyskanie minimum 50% punktów.
16.
Temat
Remediacja środowiska
gruntowo-wodnego
Charakterystyka
zanieczyszczeń
środowiska gruntowowodnego
j.w.
wykłady
- pojęcie i podstawowe zadania procesu remediacji;
- cel i sposoby remediacji;
- podział i zakres stosowalności metod remediacji, metody inżynieryjne i procesowe;
- obowiązujące przepisy prawne w Polsce i UE;
- analiza i zarządzanie ryzykiem dla środowiska;
- ocena poziomu zanieczyszczeń wód podziemnych w Polsce i krajach UE, wskaźniki
zanieczyszczenia;
- podział zanieczyszczeń wód podziemnych wg. genezy, pochodzenia, stanu
fizycznego i trwałości;
- charakterystyka chemiczna;
Liczba
godzin
3
3
- analizy laboratoryjne rodzaju zanieczyszczeń, testy atmogeochemiczne,
- wpływ zanieczyszczeń na fizyczne i mechaniczne właściwości skał i gruntów
- własności hydrodynamiczne zanieczyszczeń,
- przepływ wielofazowy zanieczyszczeń nie mieszających się z wodą, charakterystyka
Transport
cieczy organicznych;
zanieczyszczeń w
- ogólna charakterystyka procesu transportu zanieczyszczeń we wodach
środowisku gruntowopodziemnych, transport adwekcyjny, dyfuzja i dyspersja;
wodnym
- procesy i zjawiska fizykochemiczne towarzyszące migracji, procesy sorpcji, efekt
opóźnienia migracji, biodegradacja;
- założenia ogólne,
- omówienie metod ex situ, wady i zalety;
- omówienie metod in situ, wady i zalety;
Metody fizykochemiczne - badania laboratoryjne skał i wód, określanie zawartości pierwiastków biogennych;
- testy polowe (test respirometryczne, testy przepuszczalności powietrza, testy
napowietrzania warstwy wodonośnej);
- założenia ogólne;
- omówienie metod ex situ, wady i zalety;
Metody biologiczne
- omówienie metod in situ, wady i zalety.
Deutsch W.J., 1997, Groundwater Geochemistry. Fundamentals and Applications to Contamination, CRC Press,
Fetter C.W., 2008, Contaminant Hydrogeology, Prentice Hall.
Gworek B. (red), 2004, Technologie rekultywacji gleb, Wyd. IOŚ, Warszawa
Kuo J., 1999, Practical design calculations for groundwater and soil remediation.
Nyer E.K. et. al., 2001, In situ Treatment Technology, Lewis Publisher
Chien C.C. et al., 2003, Ground water and sediment. Modeling for management and remediation. Lewis Publ.
Stroo H.F., Ward C.H. (ed.), 2009, In situ bioremediation of perchlorate in groundwater. Springer,
Chapelle F.H., 1993, Ground-water microbiology and geochemistry, John Willey & Sons.
3
12
9
1.
Nazwa przedmiotu
Ropa naftowa i gaz ziemny
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1ROPGAZ-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Wojciech Śliwiński
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu chemii, sedymentologii, tektoniki, geologii fizycznej, stratygrafii,
wiertnictwa, geofizyki.
12.
dydaktycznych
15
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przedstawienie podstawowej wiedzy o genezie, własnościach chemicznych i fizycznych ropy
naftowej i gazu ziemnego. Omówienie skał macierzystych i zbiornikowych, porowatość i
przepuszczalność. Migracja pierwotna i wtórna węglowodorów. Typy pułapek złożowych.
Prowincje roponośne i gazonośne. Teorie poszukiwania węglowodorów. Znaczenie węglowodorów
kopalnych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Kolokwium zaliczeniowe.
16.
Temat
j.w.
wykłady
- znaczenie węglowodorów w bilansie energetycznym świata i Polski,
- znaczenie polityczne ropy i gazu
- krzywa Hubberta - oil peak
Teoria nieorganicznego i - rozwój poglądów na pochodzenie ropy naftowej
- założenia nieorganicznej teorii pochodzenia ropy naftowej
organicznego
- założenie organicznej (konwencjonalnej) teorii pochodzenia ropy naftowej
pochodzenia
- baseny sedymentacyjne,
węglowodorów
- powstawanie i akumulacja materii organicznej w osadzie
kopalnych.
- biologiczna produktywność współczesnych środowisk
- skład chemiczny biomasy
Znaczenie kopalnych
węglowodorów.
Liczba
godzin
1
2
- generowanie ropy naftowej i gazu ziemnego: diageneza, katageneza i metageneza
materii organicznej – diagram van Krevelena
- hipoteza Kudryavceva/Golda
- wody złożowe
Płyny złożowe - ropa naftowa, węglowodory, związki siarki, tlenu i azotu, „skamieniałości
chemizm.
geochemiczne”
- ropy ciężkie
- węglowodory stałe
- gaz ziemny
- klasyfikacja rop naftowych
Własności fizyczne ropy - gęstość ropy naftowej
- parametry złożowe: lepkość i temperatura, elementy mechaniki złożowej
naftowej.
- własności optyczne
- genetyczne i morfologiczne typy porowatości, porowatość efektywna i całkowita
Porowatość i
- porowatość piaskowców i skał węglanowych - porównanie
przepuszczalność skał
- sposoby pomiaru porowatości
macierzystych i
- przepuszczalność efektywna i względna skał, klasyfikacje, sposoby pomiaru
złożowych.
- sposoby modyfikacji przepuszczalności; kwasowanie, torpedowanie hydrauliczne
- związki pomiędzy porowatością a przepuszczalnością, „gradient porowatości”
- sedymentacyjno-diagenetyczne uwarunkowania porowatości i przepuszczalności
- skały uszczelniające
- przebieg procesu generowania węglowodorów, "okno ropne", "linia śmierci"
Migracja pierwotna i
- warunki i mechanizmy migracji
wtórna.
- wiek ropy naftowej i gazu ziemnego
- strukturalne
Typy pułapek
- sedymentacyjne
złożowych, przykłady.
- niezgodnościowe
- stratygraficzne
Metody poszukiwań złóż - metody geochemiczne
- metody stratygraficzne
węglowodorów.
- metody sedymentologiczne
- metody geofizyczne
- prowincja blikowschodnia
Prowincje roponośne i
- prowincja północno-afrykańska
gazonośne świata.
- prowincja zachodnio-syberyjska
- prowincja nadkaspijska
- prowincja wenezuelska
- prowincja Zatoki Meksykańskiej
- prowincja Alberty
- prowincja Morza Północnego
- Karpaty
Ropa naftowa i gaz
- zapadlisko przedkarpackie
ziemny w Polsce.
- niż Polski, monoklina przedsudecka, niecka szczecińska
- synekliza perybałtycka, wyniesienie Łeby
2
1
2
1
1
1
2
2
Gabzdyl W., (1999) - Geologia złóż. Wyd. Politechniki Ślaskiej, Gliwice
Karnkowski P., (1993) - Złoża gazu ziemnego i ropy naftowej w Polsce. T.1 Niż Polski.T.2 Karpaty i Zapadlisko
Przedkarpackie. Towarzystwo Geosynoptyków"GEOS"AGH, Kraków.
Levorsen A.I. (1972) - Geologia ropy naftowej i gazu ziemnego. Wyd. Geol. Warszawa
Paulo A., Piestrzyński A. (1991) - Materiały do ćwiczeń z nauki o złożach i geologii gospodarczej. cz. I, Surowce energetyczne.
Wyd. AGH. Kraków.
Perrodon A., (1983) - Dynamics of Oil and gas Accumulations. Elf Aquitaine.
Selley R., (2000) - Applied Sedimentology. Academic Press.
Smirnow W.I. (1986) - Geologia złóż kopalin użytecznych. Wyd. Geol. Warszawa.
Biederman E.W. Jr. (1986) - Atlas of Selected Oil and Gas Reservoir Rocks From North America. John Wiley & Sons -
Interscience Pub. Ney York
Lines L.R., Newrick R.T., (2005) - Fundamentals of Geophysical Interpretation. Geophysical monograph series. No. 13. Soc.
Exploration Geophysicists
1.
Nazwa przedmiotu
Metodyka badań stratygraficznych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Stratygraficznej
3.
Kod przedmiotu
3012-1STRATY-WFS2 + 3012-1STRATY-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jolanta Muszer
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie paleontologii, stratygrafii i geologii
historycznej.
12.
dydaktycznych
75 (30+45)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (1+3)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest zapoznanie z terminologią stratygraficzną,
metodologią badań stratygraficznych i aktualnym stanem wiedzy. Szczególną uwagę zwrócono na
umiejętność wykorzystania danych paleontologicznych, sedymentologicznych, sejsmicznych,
geochemicznych i radiometrycznych oraz ich zastosowania do korelacji i skał i jednostek
stratygraficznych.
Student kończący wykład powinien znać problematykę procesów fosylizacji, zespołów kopalnych i
biostratonomii, a także znać i posiadać umiejętność zastosowania podstawowych metod
stratygraficznych, biegle posługiwać się podstawową nomenklaturą paleontologiczną i
stratygraficzną.
Celem ćwiczeń jest: szerokie naświetlenie metodologii badań stratygraficznych, szczególnie
paleontologicznych i sedymentologicznych, oraz aktualnego stanu wiedzy. Zastosowano praktyczne
ćwiczenia dotyczące poszczególnych zagadnień (np. opis skamieniałości, wyróżnianie jednostek
litostratygraficznych, biostratygraficznych i chronostratygraficznych, korelacja profili, interpretacja
profili stratygraficznych pod kątem paleośrodowiskowym) oraz referaty na zadany temat.
Student kończący ćwiczenia powinien umieć pobierać i opisywać materiał paleontologiczny do
badań stratygraficznych, znać kryteria i posiadać umiejętność wydzielania podstawowych jednostek
stratygraficznych, korelacji skał, biegle posługiwać się nomenklaturą paleontologiczną i
stratygraficzną oraz paleośrodowiskową.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykład: sprawdzian pisemny - czas 1 godz. Zaliczenie od minimum 50% punktów.
Ćwiczenia: zaliczenie ćwiczeń praktycznych, wygłoszenie 2 referatów w semestrze.
j.w.
16.
Temat
Fosylizacja i zapis
paleontologiczny.
WYKŁADY
- zapis paleontologiczny i jego selektywność - podstawowe definicje, potencjał
fosylizacyjny i czynniki na niego wpływające;
- zespoły kopalne (nekrocenoza, tanatocenoza, tafocenoza, oryktocenoza,
merocenoza, ichnocenoza);
- czynniki destrukcyjne;
- Biostratonomia - cel i metodyka badań;
- „Fossil-Lagerstatten” - przykłady i warunki powstania;
- transport pośmiertny;
- nagromadzenia (autochtoniczne, parautochtoniczne, allochtoniczne) i kryteria ich
odróżniania;
Liczba
godzin
2
Opis skamieniałości.
- metodyka różnych technik opisujących skamieniałości (fotograficzna, słowna,
ilustracje; pomiary);
- zmienność osobnicza, ontogeneza;
- typy wzrostu szkieletów;
- opis zmian ontogenetycznych; szeregi ontogenetyczne;
2
Klasyfikacja i
oznaczanie
skamieniałości.
- Populacja i przyczyny jej zmienności; populacje kopalne; dynamika populacji;
populacje allopatryczne i sympatryczne;
- rozkład częstości rozmiarów;
- metody opisu zmienności populacji;
- gatunek jako jednostka systematyczna i sposoby jego powstania (specjacja, przejście
filetyczne);
- biologiczne i paleontologiczne metody wyróżniania gatunków;
- znaczenie luk w zapisie paleontologicznym;
- formalne nazewnictwo i opis gatunku; okazy typowe;
- grupowanie gatunków wyższe kategorie; główne jednostki systematyczne;
- drzewa filogenetyczne;
- oznaczanie skamieniałości (klucze diagnostyczne,
2
Klasyfikacje i jednostki
stratygraficzne.
- Klasyfikacje i jednostki stratygraficzne, rys historyczny i obecny stan wiedzy;
- Amerykański Kodeks Stratygraficzny;
- klasyfikacje stratygraficzne w Polsce;
- podstawowe pojęcia stratygraficzne; ustanawianie i rewizja jednostek
stratygraficznych;
2
Podstawowe kategorie
jednostek
stratygraficznych.
- jednostki formalne i nieformalne; rys historyczny;
- zasady wydzielania jednostek litostratygraficznych, biostratygraficznych,
chronostratygraficznych, granice jednostek, nazewnictwo, stratotypy
- omówienie jednostek podstawowych i podrzędnych w każdej kategorii
- chronostratygrafia a geochronologia;
- metody datowania skał; przemiany promieniotwórcze; źródła błędów;
- metody nie oparte na promieniotwórczości;
- czynniki wpływające na datowania geochronologiczne i geologiczne znaczenie
uzyskanych wyników.
- paleomagnetyzm i pole magnetyczne Ziemi;
- inklinacja i deklinacja magnetyczna; sposób opróbowania;
- rodzaje pozostałości magnetycznej;
- zmiany pola magnetycznego Ziemi; inwersje pola geomagnetycznego; skala
magnetostratygraficzna
- nazewnictwo jednostek magnetostratygraficznych;
6
- podstawowe definicje dotyczące korelacji i jej rodzaje;
2
Magnetostratygrafia.
Korelacja
2
stratygraficzna.
- metody ekwiwalencji litologicznej;
- korelacja wiekowa i jej metody; tefrostratygrafia, horyzonty wiekowe; korelacja
biostratygraficzna;
- ilościowe metody korelacji (metoda Shaw’a);
- różnice między korelacją litologiczną a wiekową;
- zespoły mieszane;
- chemostratygrafia (geochemiczne świadectwa środowiska, pierwiastki śladowe,
związki organiczne), stratygrafia izotopu strontu (SIS), stratygrafia sejsmiczna
(rozdzielczość danych sejsmicznych, sejsmiczna analiza facjalna, podstawowe typy
konfiguracji refleksów sejsmicznych), stratygrafia sekwencyjna (rys historyczny,
jednostki sekwencyjne, modele sekwencji), cyklostratygrafia (cykliczność zjawisk i
procesów geologicznych oraz ich przyczyny, różne rodzaje cykli, teoria Milankoviča,
cykle Fischera, cykle Wilsona), eustatostratygrafia, tefrostratygrafia, stratygrafia
zdarzeniowa (pojęcie zdarzenia, przyczyny i typy zdarzeń, masowe wymierania),
ekostratygrafia, analiza paleośrododwiskowa, paleoekologia – podstawowe terminy i
znaczenie badań, zastosowanie ichnofosylii.
ĆWICZENIA
- Metodyka zbierania i opracowywania materiału paleontologiczno-stratygraficznego.
Metody zbierania i
- Metodyka badań mikropaleontologicznych.
opracowywania
- Metodyka badań paleobotanicznych.
skamieniałości.
Oznaczanie i opisywanie - Oznaczanie i opisywanie wybranych gatunków makrofauny - ćwiczenia praktyczne:
- szeregi ontogenetyczne wybranych populacji taksonów
wybranych
- rozkład częstości rozmiarów wybranych skamieniałości.
skamieniałości.
12
Jednostki
litostratygraficzne.
- Omówienie wybranych przykładów jednostek litostratygraficznych z obszaru Polski.
Referaty i dyskusja.
- Wydzielanie jednostek litostratygraficznych w profilach - ćwiczenie praktyczne.
6
Jednostki
biostratygraficzne.
- Omówienie wybranych przykładów wydzieleń jednostek biostratygraficznych z
obszaru Polski. Referaty i dyskusja.
- Wydzielanie jednostek biostratygraficznych w profilach - ćwiczenie praktyczne
- Wykorzystanie skamieniałości przewodnich do określenia przedziału wiekowego
wybranego profilu geologicznego- praca indywidualna.
- Korelacja litologiczna i wiekowa wybranych profili geologicznych – ćwiczenie
praktyczne,
- Korelacja wybranych profili geologicznych metodą Shaw’a - ćwiczenie praktyczne
- Omówienie wybranych datowań radiometrycznych skał z obszaru Polski –
problematyka i interpretacja. Referaty i dyskusja.
6
Paleoekologia.
- Określenie warunków paleośrodowiskowych w wybranych profilach na podstawie
cech litofacjalnych oraz zespołów skamieniałości - ćwiczenie praktyczne.
3
Prowincjonalizm.
- Prowincje paleobiogeograficzne - problematyka oraz omówienie przykładów
prowincji w historii Ziemi. Referaty i dyskusja.
3
Specjalne metody
stratygraficzne.
Korelacja
stratygraficzna.
Geochronologia.
- Racki G. i Narkiewicz M. (red.) 2006. Polskie zasady stratygrafii. Państwowy Instytut Geologiczny. Warszawa.
- Raup D. M., Stanley S. M., 1984. Podstawy paleontologii. PWN, W-wa.
- Doyle P., Bennett M.R.(eds.), 1998. Unlocking the stratigraphical record. School of Earth & Environmental Sciences,
Advances in Modern Stratigraphy. Wiley & Sons.
Brenner R.L., McHarque T.R., 1988. Integrative stratigraphy. Concepts and Applications. Prentice Hall.
Hallam A., Wignall P.B., 1997. Mass Extinctions and their Aftermath. Oxford University Press.
Salvador A. (ed.), 1994. International Stratigraphical Guide: A guide to stratigraphical classification, terminology and
procedure. International Union of Geological Sciences & Geological Society of America.
6
9
6
6
[http://www.stratigraphy.org/guide.htm].
Urbanek A. (red.), 1963. Materiały paleontologiczne – wskazówki do zbierania, opisu i opracowywania (, Wyd. Geol. W-wa.
Walliser O.H., 1996. Globar Events and Event Stratigraphy, Springer-Verlag, Berlin – Heidelberg – New York.
Westphal M., 1993. Paleomagnetyzm i własności magnetyczne skał. PWN. W-wa.
Zasady polskiej terminologii i nomenklatury stratygraficznej 1975, Instr. i met. badań geol. Wyd. Geol. W-wa.
Zasady Polskiej klasyfikacji, terminologii i nomenklatury stratygraficznej czwartorzędu 1988, Wyd. Geol. W-wa.
1.
Nazwa przedmiotu
Syntetyczne kamienie jubilerskie
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1SYNJUB-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza na temat podstawowych procesów fizycznych i reakcji chemicznych
oraz znajomość podstaw krystalografii geometrycznej, mineralogii oraz podstawowej terminologii
gemmologicznej.
12.
dydaktycznych
30
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład ma na celu:
a) Zapoznanie z wybranymi metodami produkcji i badań syntetycznych kamieni jubilerskich,
b) Dokonanie przeglądu własności fizycznych i chemicznych wybranych kamieni syntetycznych
oraz ich roli w różnych gałęziach jubilerstwa.
Celem nadrzędnym jest nabycie umiejętności odróżniania kamieni syntetycznych od naturalnych
kamieni jubilerskich w oparciu o ich cechy fizyczne.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- uczestnictwo w zajęciach,
- napisanie i złożenie pisemnej pracy zaliczeniowej na temat uzgodniony z prowadzącym zajęcia.
16.
Temat
Terminologia i definicje. Podstawowe definicje, historia, zakres i metody badań syntetycznych kamieni
jubilerskich, produktów sztucznych i imitacji.
Technologia
wytwarzania
syntetycznych kamieni
jubilerskich.
Metody wytwarzania
Liczba
godzin
2
Procesy fizykochemiczne sprzyjające syntezie kamieni jubilerskich. Substraty i
produkty. Domieszkowanie.
2
Synteza metodą stapiania w płomieniu, metody topnikowe, metody hydrotermalne i
10
jubilerskich.
Charakterystyka
jubilerskich i produktów
sztucznych.
Metody wytwarzania i
identyfikacja
syntetycznych
diamentów.
Kamienie syntetyczne w
technologiach
laserowych i
komputerowych.
Poprawianie jakości
inne. Substraty i produkty.
Własności fizyczne syntetycznych korundów, spineli, beryli (szmaragdów),
chryzoberyli oraz innych syntetycznych kamieni szlachetnych i ozdobnych.
10
Synteza diamentu i jej produkty. Identyfikacja syntetycznego diamentu na podstawie
cech fizycznych.
2
Kamienie syntetyczne i produkty sztuczne w technologiach laserowych i
komputerach. Metody identyfikacji na podstawie cech fizycznych.
2
Sposoby poprawiania jakości kamieni jubilerskich oraz ich identyfikacja.
2
Łapot W.„Gemmologia ogólna”Żmija T. „Syntetyczne monokryształy"
Szymański J. „Mineralogia techniczna”
Sobczak T, Sobczak N. „Rzeczoznawstwo kamieni szlachetnych i ozdobnych”
Łapot W. Diament- praktikum gemmologiczne
Gunia P. „Gemmologia praktyczna dla geologów”
O’Donoghue Gems made by Man
O’Donoghue Treated gemstones
1.
Nazwa przedmiotu
Techniki izotopowe
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1TECHIZ-WFS2 + 3012-1TECHIZ-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Maciej Górka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza ogólna (elementarna) dotycząca budowy i działania spektrometru
mas, chromatografu gazowego i cieczowego. Obiegi pierwiastków w przyrodzie. Datowanie wieku
bezwzględnego. Podstawy geochemii izotopowej.
Podstawowe umiejętności z zakresu matematyki szkoły średniej (układy równań, nierówności,
logarytmy), podstawowa wiedza geochemiczna, bierna znajomość języka angielskiego
umożliwiająca analizę anglojęzycznych artykułów naukowych.
12.
dydaktycznych
60 (30+30)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
5 (3+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać wiedzę dotyczącą: podstaw
ideowych spektrometrii mas (SM), głównych metod jonizacji próbki, analizatorów i detektorów.
Znać zasadę i cel współpracy SM z chromatografią gazową, cieczową i plazmą wzbudzoną
indukcyjnie. Posiadać elementarną wiedzę interpretacji danych izotopowych izotopów trwałych
O,H,S,C,N w naukach przyrodniczych i geologicznych. Rozumieć podstawy obliczania wieku
bezwzględnego różnymi metodami datowania. Podać przykłady zastosowań technik izotopowych w
technice/przemyśle, biologii i medycynie.
Autorskie ćwiczenia. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać umiejętności z zakresu:
normalizacji wyników względem wzorców międzynarodowych, ilościowego określania pochodzenia
substancji metodą izotopowego bilansu mas, obliczeń związanych z frakcjonowaniem izotopowym
metodą równań destylacji Rayleigh’a, interpretacji wyników analiz izotopowych, obliczeń wieku
bezwzględnego oraz zna idee i podstawowe założenia przygotowywania i preparatyki próby (na
przykładzie dwutlenku węgla i siarczanu baru) do pomiarów na spektrometrze mas.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykład: egzamin pisemny w formie pytań otwartych, czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 8 z 15
Ćwiczenia: zaliczenie na podstawie przygotowanych prezentacji z opracowanych artykułów z
użyciem technik izotopowych oraz pisemnego kolokwium w formie zadania obliczeniowego
prowadzący ćwiczenia: dr Dominika Lewicka-Szczebak, dr Maciej Górka
(zaliczenie od połowy uzyskanych punktów).
16.
Temat
Wiadomości wstępne.
Spektrometria mas podstawy, metody
jonizacji.
Spektrometria mas analizatory, detektory.
GC/MS GC/IRMS i
ICP/MS.
HPLC/MS i MS/MS.
Podstawy
frakcjonowania
izotopowego,
preparatyki izotopowe.
Zastosowanie izotopów
trwałych w geologii i
naukach pokrewnych
cz.1: O i H
trwałych w geologii i
naukach pokrewnych
cz.2: C, S i N
Datowania Cz.1: K/Ar,
Ar/Ar, Rb/Sr, Sm/Nd
Datowania Cz.2: Fission
Track Dating,
Luminescence Dating,
C-14
WYKŁADY
Zakres materiału wykładów, literatura zalecana. Model budowy atomu (Thomsona,
Rutherforda, Bohra, Schrödingera), promieniotwórczość naturalna, rodzaje cząstek
(α,β,γ), promieniotwórczość sztuczna, pojęcie izotopu.
Definicja spektrometrii mas, historia odkryć, zakresy zastosowania. Podstawowy
schemat ogólny spektrometru mas. Źródła jonów- metody jonizacji (EI,. CI, SIMS,
FD, LD, PD, TSP, ES, ESI, API, ICP)
Pojęcia i zadania analizatora, definicje zakresu mas, przepuszczalności i zdolności
rozdzielczej. Rodzaje analizatorów (czas przelotu, kwadrupolowy, magnetyczny i
magneto-elektrostatyczny). Spektrometry o więcej niż dwóch analizatorach. Pojecie
detektora, rodzaje detektorów (płyty fotograficzne, puszki Faradaya, powielacze
elektronowe, detektory mikrokanalikowe, fotopowielacze). Funkcje komputera
(przetworniki ADC, DAC).
Idea i schemat metody GC-MS (sprzężenia chromatografii gazowej ze spektrometria
mas). Połączenia open-split i bezpośrednie. Spektrometr w metodzie GC-MS jako
detektor selektywny i nieselektywny. Różnice pomiędzy GC-MS i GC-IRMS
(sprzężenie chromatografii gazowej i spektrometrii mas oznaczającej stosunki
izotopowe). Zakres zastosowań GC-IRMS. Definicja i idea działania ICP-MS
(plazmy wzbudzonej indukcyjnie). Zasada działania palnika argonowego. Analizatory
w metodzie ICP-MS. Przykłady zastosowań ICP_MS w geologii.
Tandemowy spektrometr mas (MS/MS) definicja, typy. HPLC-MS/MS (sprzężenie
wysokosprawnej chromatografii cieczowej i spektrometrii mas) – typy jonizacji,
zakresy zastosowań. Podstawy izotopowe pierwiastków lekkich (H, O, C, N, S),
definicje (R, α, δ, ∆), frakcjonowanie izotopowe, termometry izotopowe, metody
przygotowania próbek do pomiaru stosunków izotopowych (off-line i on-line).
Metody preparacji siarki z jonu siarczanowego, węgla z DIC-a, tlenu i wodoru z
wody, tlenu z minerałów tlenkowych i krzemianowych. CF-IRMS wraz
automatycznymi przystawkami Flash EA, TC/EA oraz Gas Benach II. Preparatyki
izotopowe on-line.
Przeliczanie wyników z normalizacji SMOW na PDB. Analizy O i H w opadach
(efekt kontynentalny, globalna linia wody meteorycznej GMWL) rekonstrukcje
paleoklimatu (rdzenie lodowe, krzywa kaolinitowa, stalagmity, otwornice).
Zastosowanie analiz izotopowych tlenu i wodoru w badaniach geologicznych
(geotermometry izotopowe, frakcjonowanie izotopowe w trakcie krystalizacji).
Analizy O w jonie siarczanowym wód opadowych. Analizy H do określania
pochodzenia wód.
Izotopy węgla - zakresy d13C w podstawowych środowiskach geologicznych,
diagramy dyskredytacyjne C/H dla metanu, CO2 i CH4 atmosferyczny, pył
atmosferyczny, DIC jeziorny i rzeczny. Izotopy siarki - zakresy d34S w
podstawowych środowiskach geologicznych, zmienności d34S w opadach
atmosferycznych, porostach. Izotopy azotu - zakresy d15N w podstawowych
środowiskach geologicznych, azot w pyle atmosferycznym, opadach, przyrostach
drzew, zależności składu izotopowego organizmów od diety.
Idea datowań, czasy połowicznego rozpadu poszczególnych izotopów
promieniotwórczych, zakresy stosowania poszczególnych metod w różnych
środowiskach geologicznych. Metoda potas/argon - podstawy, ograniczenia,
zastosowanie. Metoda argon/argon - podstawy, ograniczenia, zastosowanie. Zarys
geochemii rubidu i strontu. Metoda rubid/stront - podstawy, ograniczenia,
zastosowanie. Metoda samar/neodym - podstawy, ograniczenia, zastosowanie.
Metoda śladów rozszczepienia (metoda trakowa) - podstawy teoretyczne,
zastosowania, ograniczenia. Metoda C-14 - geneza powstawania izotopu 14C, czas
połowicznego rozpadu, metody pomiaru (tandemowy spektrometr akceleratorowy).
Luminescencyjne metody datowań (TL - termoluminescencja oraz OSL –
Liczba
godzin
2
3
3
2
4
3
3
3
3
promieniotwórczych w
technice.
w medycynie i biologii.
Normalizacja wyników,
skład izotopowy,
frakcjonowanie
izotopowe.
Frakcjonowanie
izotopowe, destylacja
Rayleigh’a.
Frakcjonowanie
izotopowe, izotopowy
bilans mas.
Preparatyka izotopowa
węgla z CO2
atmosferycznego/
pomiar na
spektrometrze mas Delta
E.
Preparatyka izotopowa
siarki z jonu SO42-
luminescencja stymulowana optycznie).
Izotopowe urządzenia kontrolno-pomiarowe - podstawy teoretyczne, rodzaje
wykorzystywanych źródeł promieniowania. Praktyczne zastosowania wraz
szczegółową zasadą działania (grubościomierze, gęstościomierze, analizatory składu,
poziomomierze, defektoskopy, inne np. przepływomierze, czujniki dymu).
Znaczniki izotopowe w biologii i biochemii (badanie przemian pośrednich, DNA).
Izotopy w medycynie (metabolizm żelaza, jod w metabolizmie tarczycy). Badania
izotopowe tarczycy, układu oddechowego, nerek, serca, układu krążenia i kości.,
ĆWICZENIA
Wykonywanie przeliczeń związanych z normalizacją wyników względem
międzynarodowych wzorców izotopowych, użycie podstawowych wzorów
dotyczących składu izotopowego oraz frakcjonowania izotopowego.
2
2
3
Obliczanie efektów frakcjonowania izotopowego z użyciem równań destylacji
Rayleigh’a.
4
Ilościowe określanie źródeł pochodzenia substancji z wykorzystaniem równań
izotopowego bilansu mas oraz poznanych wcześniej równań frakcjonowania
izotopowego.
Asystowanie przy poborze próby powietrza atmosferycznego, pomiarze stężenia
dwutlenku węgla atmosferycznego oraz preparatyce izotopowej dwutlenku węgla
polegającej na kriogenicznym oczyszczaniu gazu z wody i gazów towarzyszących.
Asystowanie przy pomiarze stosunków izotopowych węgla 13C/13C na
spektrometrze masowym.
3
Asystowanie przy preparatyce izotopowej dwutlenku siarki z wytrąconego z roztworu
jonu siarczanowego jako BaSO4, polegającej na kriogenicznym oczyszczaniu gazu z
wody i gazów towarzyszących (w tym dwutlenku węgla).
Analiza aktualnych artykułów naukowych wykorzystujących techniki izotopowe w
Śledzenie źródeł
pochodzenia substancji z celu śledzenia źródeł pochodzenia substancji (jakie badania wykonano, jakie
wykorzystaniem technik uzyskano wyniki i jaka jest ich interpretacja - prezentacje treści artykułów przez
studentów - przygotowywane w parach)
izotopowych.
Wykorzystanie technik
izotopowych w aspekcie celu śledzenia obiegów biogeochemicznych substancji (jakie badania wykonano, jakie
uzyskano wyniki i jaka jest ich interpretacja - prezentacje treści artykułów przez
śledzenia obiegów
studentów - przygotowywane w parach)
biogeochemicznych
substancji.
Wykorzystanie technik
izotopowych w aspekcie badaniach geologicznych (jakie badania wykonano, jakie uzyskano wyniki i jaka jest
ich interpretacja – prezentacje treści artykułów przez studentów - przygotowywane w
badań geologicznych
parach).
(atmosfera i litosfera).
Obliczanie wieku bezwzględnego skał i minerałów na przykładzie metody
Obliczenia wieku
potas/argon oraz rubid/stront.
bezwzględnego na
przykładzie metod K/Ar
i Rb/Sr.
3
3
4
4
4
2
De Hoffman E., Charette J., Stroobant V., Spektrometria mas, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne , Warszawa 1998
Dickin A.P., Radiogenic Isotope Geology, Cambridge University Press, 1995
Hoefs J., Stable Isotope Geochemistry, Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2009
Geyh, M. A. & Schleicher H., Absolute age determination. Physical and chemical dating methods and their application,
Springer-Verlag, Berlin 1990
Polański. A., Izotopy w geologii, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979
Overman R.T., Clark H.H., Izotopy promieniotwórcze - metodyka stosowania, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
1963
Walanus A., Goslar T., Wyznaczanie wieku metoda 14C dla archeologów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów
2004
Marfunin A.S., Advanced mineralogy, Volume 2 Methods and Instrumentations: Results and Recent Developments, SpringerVerlag, Berlin Heidelberg 1995
Jędrysek M.O, Course-book of Isotope Geology, University of Wroclaw, June 1990
Kazimierczuk Z., Wszechwiedzące izotopy, Wydawnictwo ALFA, 1995
Malec-Olecha J., Izotopy w służbie biologii, Warszawa 1964, PWN
Gardner R.P., Ely R.L., Zastosowanie izotopów promieniotwórczych w technice, Ośrodek Informacji o Energii Jądrowej, 1972
Wada E., Yoneyama T., Minagawa M., Ando T., Fry B.D., Stable Isotopes in the biosphere, Kyoto University Press Japan,
1995
De Groot P.A., Handbook of Stable Isotope Analytical Techniques, Elsevier, 2004
1.
Nazwa przedmiotu
Wulkanologia
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1WULKAN-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. Marek Awdankiewicz
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza w dziedzinie nauk o Ziemi na poziomie studiów licencjackich,
szczególnie w zakresie problematyki związanej z magmatyzmem, wulkanizmem, petrografią,
mineralogią i petrologią skał magmowych i osadowych.
12.
dydaktycznych
30; w semestrze 2: 26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
„Wulkanologia” stanowi autorski wykład monograficzny. Na wykładzie omawiane są najważniejsze
zagadnienia współczesnej wulkanologii ze szczególnym naciskiem na problemy wulkanologii
fizycznej (m.in. przyczyny i typy erupcji, produkty erupcji, typy wulkanów, ich budowa i ewolucja,
wulkanizm na planetach i księżycach Układu Słonecznego, zagrożenia wulkaniczne). Prezentowane
zagadnienia są bogato ilustrowane z wykorzystaniem materiałów multimedialnych (np. filmy). W
toku wykładu studenci zapoznają się z metodami identyfikacji, charakterystyki i interpretacji
produktów wulkanizmu we współczesnych i kopalnych sekwencjach skalnych. Znajomość
problematyki prezentowanej na wykładzie jest przydatna zarówno geologom zajmującym się
badaniami podstawowymi (m.in. wulkanologia, petrologia skał magmowych, geochemia,
mineralogia, geologia regionalna), jak i podejmującym zagadnienia utylitarne i środowiskowe (np.
zagadnienia złożowe, zagrożenia naturalne, ochrona środowiska).
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Udział w zajęciach (minimum - udział w 50% wykładów). Kolokwium zaliczeniowe w formie
pisemnej (minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów).
16.
Temat
Wulkany i wulkanizm wybrane aspekty
Wulkanizm na tle tektoniki globalnej. Geneza i dyferencjacja magm. Rozmieszczenie
wulkanów. Wulkanizm mono- i poligenetyczny. System wulkaniczny. Wulkanizm
Liczba
godzin
2
geotektoniczne i
petrologiczne. Historia i
współczesne problemy
wulkanologii.
Dlaczego i jak
wybuchają wulkany?
Przyczyny, przebieg i
klasyfikacja erupcji
wulkanicznych.
Składniki, struktury,
tekstury i opis utworów
wulkanogenicznych.
Skały
wulkanoklastyczne i ich
klasyfikacja.
Wulkanizm efuzyjny.
Lawy i płytkie intruzje
ultrazasadowe,
zasadowe, pośrednie i
kwaśne.
globalny w liczbach. Rozwój wulkanologii i najważniejsze odkrycia. Wyzwania dla
wulkanologii we współczesnym świecie.
Skład chemiczny i niektóre własności fizyczne magm. Stygnięcie i krystalizacja lawy.
Składniki lotne w magmach. Inicjacja erupcji wulkanicznej. Składniki lotne, erupcje
eksplozyjne i efuzyjne. Procesy w przewodzie wulkanicznym. Oddziaływania
magma-woda i erupcje freatomagmowe. Przyczyny i typy erupcji. Lawa i tefra.
Kolumna erupcyjna i podział erupcji wg. Walker’a. Skala erupcji wulkanicznych
(DRE, VEI, magnituda).
Tefra i fragmenty piroklastyczne - przegląd. Produkty erupcji wulkanicznych. Skały
wulkanoklastyczne - typy genetyczne, definicje, klasyfikacje. Koncepcja facji,
tekstury, opis, nazewnictwo i interpretacja sekwencji wulkanicznych i utworów
wulkanicznych.
Charakterystyka erupcji efuzyjnych i ciał lawowych. Subaeralne erupcje law
bazaltowych. Kanały i tunele lawowe. Lawy aa i pahoe-hoe. Proste i złożone potoki
lawowe. Profile ciał lawowych. Cios kolumnowy. Lawa, woda, nieskonsolidowane
osady. Peperyty i hyaloklastyty. Lawy inwazyjne. Podwodne erupcje bazaltowe i
lawy poduszkowe. Intruzje synsedymentacyjne. Lawy komatytowe. Erupcje law
andezytowych i dacytowych. Struktury wewnętrzne, mechanizmy wzrostu i ruchu law
pośrednich i kwaśnych. Profile, litologia i tekstury law andezytowych i dacytowych.
Płytkie intruzje subwulkaniczne. Lawy ryolitowe: typy, struktury, tekstury, litologia.
Podmorskie erupcje i intruzje law pośrednich i kwaśnych.
Wulkanizm eksplozyjny. Erupcje eksplozyjne, transport i depozycja tefry - przegląd. Opad-przybój-spływ
piroklastyczny - porównanie. Procesy depozycji i struktury depozycyjne osadów
Opad i przybój
opadu piroklastycznego. Erupcje eksplozyjne i osady opadu piroklastycznego piroklastyczny i ich
przegląd (erupcje typu hawajskiego, stromboli, vulcano, surtsey, plinejskie,
osady. Spływy
freatoplinejskie). Osady opadu piroklastycznego w środowisku podwodnym. Z
piroklastyczne i ich
historii badań spływów i przybojów piroklastycznych. Geneza piroklastycznych
osady.
prądów gęstościowych. Procesy depozycji osadów. Przykłady erupcji. Przegląd
osadów. Terminologia. Ignimbryty (rozprzestrzenienie, składniki, uziarnienie,
struktury, procesy postdepozycyjne). Osady spływów blokowo-popiołowych i
spływów scoria. Osady przybojów piroklastycznych.
Główne typy wulkanów: Klasyfikacja wulkanów. Przegląd wulkanów subaeralnych (stożki scoria i
pumeksowe, maary, pierścienie tufowe, stożki tufowe, pseudokratery, stożki litoralne,
struktura i ewolucja.
wulkany tarczowe, stratowulkany, wulkany złożone, duże kaldery i depresje wulkanoRedeponowane i
tektoniczne). Przegląd wulkanów podmorskiych i podlodowcowych (wulkany
epiklastyczne utwory
szczelinowe, stożki, wulkany ‘gwiaździste’). Procesy i skały epiklastyczne - zarys
wulkanogeniczne.
problematyki. Lahary. Lawiny rumoszu.
Współczesny wulkanizm Charakterystyka wybranych prowincji wulkanicznych reprezentatywnych dla
współczesnych środowisk geotektonicznych na Ziemi (wulkanizm grzbietów
na Ziemi - przegląd
śródoceanicznych, oceaniczny wulkanizm wewnątrzpłytowy, wulkanizm łuków
wybranych prowincji
wyspowych i aktywnych krawędzi kontynentów, kontynentalny wulkanizm
wulkanicznych.
wewnątrzpłytowy, wulkanizm w złożonych i nietypowych środowiskach
geotektonicznych).
Zagrożenia wulkaniczne. Natura i charakterystyka zagrożeń wulkanicznych. Wpływ erupcji i ich produktów na
ludzi, zwierzęta, roślinność, budynki, urządzenia i inne elementy infrastruktury
technicznej. Skutki ekonomiczne i socjalne erupcji wulkanicznych. Supererupcje
wulkaniczne. Wulkanizm a klimat. Monitoring, prognozowanie i przewidywanie
erupcji wulkanicznych.
Metody badań wulkanizmu planetarnego. Wulkanizm na planetach wewnętrznych
Wulkanizm na
(Księżyc, Mars, Wenus). Wulkanizm i kryowulkanizm na księżycach planet
planetach i księżycach
zewnętrznych (Io, Enceladus, Tryton). Poza Układ Słoneczny.
Układu Słonecznego.
17.
2
2
4
6
2
2
2
2
Blong R. J., 1984. Volcanic Hazards. A Sourcebook on the Effects of Eruptions. Academic Press, Sydney and London, 424 pp.
Cas R.A.F. i Wright J.V., 1987. Volcanic successions modern and ancient: A geological approach to processes, products and
successions. Allen & Unwin (Publishers) Ltd., 528 pp.
Fisher R.V. i Schmincke H.-U., 1984. Pyroclastic rocks. Springer-Verlag Berlin, 472 pp.
McPhie J., Doyle M. i Allen R., 2005. Volcanic textures. A guide to the interpretation of textures in volcanic rocks. CODES,
Tasmania, 197 pp.
Schmincke H.-U., 2004. Volcanism. Springer-Verlag Berlin-Heidelberg-New York, 342 pp.
Sigurdson H., (red.) 2000. Encyclopedia of Volcanoes. Academic Press, 1417 pp.
Wilson M., 1989. Igneous Petrogenesis. Chapman & Hall, 465 pp.
Publikacje w renomowanych czasopismach (Bulletin of Volcanology; Journal of Volcanology and Geothermal Research;
Earth and Planetray Science Letters; Lithos, inne).
Wybrane źródła internetowe:
Global Volcanism Program: http://www.volcano.si.edu/
USGS Volcano Hazards Program: http://volcanoes.usgs.gov
Volcanoes of the World: http://www.swisseduc.ch/stromboli/index-en.html
NOAA Ocean Explorer: http://oceanexplorer.noaa.gov/
1.
Nazwa przedmiotu
Zanieczyszczenia atmosfery
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-1ZANATM-WFS2 + 3012-1ZANATM-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Maciej Górka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza ogólna (elementarna) dotycząca budowy i składu chemicznego
atmosfery, podstawowych typów zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływu na materię
ożywioną i nieożywioną.
Wiedza ogólna z zakresu geochemii środowiska i podstawowe umiejętności rachunkowe.
12.
dydaktycznych
30 (15+15)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (2+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać wiedzę dotyczącą: (i) rodzajów i
źródeł zanieczyszczenia atmosfery oraz metod ich pomiaru i monitorowania (metody klasyczne jak i
nowoczesny monitoring izotopowy); (ii) wpływu zanieczyszczeń powietrza na potencjalne zmiany
środowiska i klimatu od skali regionalnej do globalnej.
Autorski program ćwiczeń. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać wiedzę dotyczącą zasad
przemieszczania mas powietrza oraz zanieczyszczeń w atmosferze oraz możliwych sposobów ich
identyfikacji jak również umiejętności pozwalające na: (i) obliczenie stężenia emitowanych
substancji na poziomie gruntu; (ii) analizy dostępnej literatury w celu weryfikacji przyczyn i
skutków zanieczyszczeń atmosferycznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Wykład: egzamin pisemny w formie pytań otwartych, czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie 50%
Ćwiczenia: kolokwium pisemne: do rozwiązania zadanie obliczeniowe (złożonego z 3 podpunktów)
oraz do napisania krótki komentarz na zadany problem z zakresu dyskutowanych na ćwiczeniach,
czas ok. 45 min.; maksymalna ilość punktów 15 (10 za zadanie, 5 za komentarz) minimum na
zaliczenie 8 punktów.
16.
Temat
prowadzący ćwiczenia: dr Dominika Lewicka-Szczebak
Liczba
godzin
Fizyka i chemia
atmosfery.
Mechanizmy
oddziaływań
zanieczyszczeń: SO2, O3,
NO2
Mechanizmy
oddziaływań
zanieczyszczeń: CO,
pyły, zanieczyszczenia
organiczne.
Zjawiska zachodzące w
atmosferze w skali
regionalnej i
kontynentalnej.
Zjawiska zachodzące w
atmosferze w skali
globalnej.
CO2 - CCS (Carbon
Dioxide Capture and
Storage).
Badania izotopowe narzędzia wspomagające
klasyczny monitoring
zanieczyszczeń
atmosferycznych.
Wybrane metody
detekcji: Lidar, Sodar.
Przemieszczanie mas
powietrza w atmosferze.
Efektywna wysokość
komina.
Stężenie emitowanej
substancji na poziomie
gruntu.
Identyfikacja
zanieczyszczeń
atmosferycznych za
pomocą badań
izotopowych.
Globalne ocieplenie przyczyny naturalne czy
antropogeniczne.
WYKŁADY
Skład chemiczny atmosfery, omówienie warstw (troposfera, stratosfera, mezosfera,
termosfera, egzosfera), bilans promieniowania Ziemi, termodynamika atmosfery i
równowaga pionowa, inwersja temperatury i izotermia, smugi kominowe, stany
równowagi atmosfery, dynamika atmosfery (wiatry dolne i górne), lokalne cyrkulacje
termiczne
Dwutlenek siarki (podstawowe informacje, geneza i źródła pochodzenia, wpływ na
roślinność, zdrowie ludzkie i materiały, pomiary pasywne i aktywne SO2 w
atmosferze, badania izotopowe identyfikacji źródeł zanieczyszczeń); Ozon
(podstawowe informacje, geneza i źródła pochodzenia, wpływ na roślinność, zdrowie
ludzkie i materiały, pomiary pasywne i aktywne O3 w atmosferze); Tlenki azotu
(podstawowe informacje, geneza i źródła pochodzenia, wpływ na roślinność, zdrowie
ludzkie i materiały, pomiary pasywne i aktywne NO2 w atmosferze)
Tlenek węgla (podstawowe informacje, geneza i źródła pochodzenia, wpływ na
roślinność, zdrowie ludzkie i materiały, pomiary aktywne O3 w atmosferze);
Zanieczyszczenia pyłowe (podstawowe informacje, podział pyłów ze względu na
wielkość, geneza i źródła pochodzenia, wpływ na roślinność, zdrowie ludzkie i
materiały, pomiary aktywne pyłu w atmosferze); Zanieczyszczenia organiczne
(formaldehyd (hcho), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (wwa),
dioksyny, polichlorowane bifenyle (pcb)) - wiadomości ogólne, pochodzenie, wpływ
na organizmy ludzkie, metody pomiaru.
Transgraniczne przenoszenie zanieczyszczeń powietrza, czarny smog (typu
londyńskiego), smog fotochemiczny (typu Los-Angeles), zakwaszanie środowiska
(mechanizmy powstawania), skażenie środowiska metalami ciężkimi.
2
2
2
2
Zmiany klimatu problem globalnego ocieplenia (zależności CO2 i temp), dziura
ozonowa (mechanizmy powstawania, trendy zmian), zjawisko El Niňo i La Niňa
2
Pojęcie sekwestracji CO2, metody absorpcji, modele i rodzaje CCS (carbon capture
and storage), EOR (Enhance Oil Recovery), ECBM (Enhanced Coal Bed Methane),
Przykłady instalacji (Recopol, Borzęcin, Ketzin, Sleipner, In Salah, Weyburn)
Dwutlenek węgla atmosferyczny (C), jon siarczanowy w wodach opadowych (S i O),
organiczna frakcja pyłu PM10 (C i N oraz Pb).
2
2
Pojęcie LIDAR-u, wiadomości ogólne, typy liderów (podstawowy, różnicowy,
ramanowski, fluorescencyjny); Pojęcie SODAR-u, wiadomości ogólne, zasada
działania.
ĆWICZENIA
termodynamika atmosfery i równowaga pionowa, inwersja temperatury i izotermia,
smugi kominowe, stany równowagi atmosfery, dynamika atmosfery (wiatry dolne i
górne), lokalne cyrkulacje termiczne.
Obliczenia wysokości wynoszenia zanieczyszczeń prze różnych warunkach
meteorologicznych.
1
Obliczenia stężeń emitowanych substancji (ulegających oraz nieulegających adsorbcji
na powierzchni gruntu) na poziomie gruntu w różnych warunkach meteorologicznych.
4
Obliczenia pochodzenia zanieczyszczeń na podstawie izotopowego bilansu mas oraz
obliczenia wielkości pochłaniania zanieczyszczeń przez biosferę na podstawie
wielkości frakcjonowania izotopowego.
2
Panel dyskusyjny na podstawie przeczytanej literatury na temat przyczyn i skutków
globalnego ocieplenia.
2
1
2
Dziura ozonowa procesy naturalne i
antropogeniczne.
Dioksyny pochodzenia
naturalnego i
antropogenicznego.
Panel dyskusyjny na podstawie przeczytanej literatury na temat przyczyn i skutków
zjawiska występowania dziury ozonowej.
2
Panel dyskusyjny na podstawie przeczytanej literatury na temat pochodzenia i
oddziaływania dioksyn w atmosferze.
2
Jacobson M.Z., „Atmospheric pollution - history, science, and regulation”, 2002
Juda-Rezler K. „Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko”, 2000
Zwoździak J. et al. „Meteorologia w ochronie atmosfery”, 1998
Olszewski K. „Meteorologia zanieczyszczeń - wybrane zagadnienia”, 1995
Lutgens F.K and Tarbuck E.J., „The Atmosphere - An Introduction to Meteorology (9th Edition)”, 2004
Rup K. „Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym”, WNT Warszawa, 2006
Mastalerz P., Ekologiczne kłamstwa ekowojowników”, Wydawnictwo Chemiczne, Wrocław 2005
Andrews J.E. et al. „Wprowadzenie do chemii środowiska”, 2006
Buchdal J. „Global climate change - student guide”, 1999
Warych J. „Procesy oczyszczania gazów”, 1999
Rup K. „Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym”, 2006
Jaworowski Z., Czy człowiek zmienia klimat?. Wiedza i Życie, nr 5/1998
Montague P., Raport Agencji Ochrony Środowiska USA, dioksyny groźniejsze niż przypuszczano.
http://most.org.pl/ZB/inne/spalarni/dioks.htm
Institute for Environmental Studies, Vrije Universiteit, Amsterdam, The Netherlands. Climate Change, the Enhanced
Greenhouse Effect and the In¯ uence of the Sun: A Statistical Analysis R. S. J. Tol and P. Vellinga, Theor. Appl. Climatol. 61,
1±7 (1998)
Inventing the future: scenarios, imagination, mastery and control Garry D. Brewer, Sustain Sci (2007) 2:159–177
A report of Working Group I of the Intergovernmental Panel on Climate Change Summary for Policymakers
The Global Warming Debate: A Review of the State of Science M.L. Khandekar,1 T.S. Murty, and P. Chittibabu, Pure appl.
geophys. 162 (2005) 1557–1586
Climate Change 2001: Synthesis Report. R. T. Watson, D. L. Albritton, T. Barker, I. A. Bashmakov, O. Canziani, R. Christ, U.
Cubasch, O. Davidson, H. Gitay, D. Griggs, K. Halsnaes, J.Houghton, J. House, Z. Kundzewicz, M. Lal, N. Leary, C.
Magadza, J.J. McCarthy, J.F.B. Mitchell, J. R. Moreira, M. Munasinghe, I Noble, R. Pachauri, B. Pittock, M Prather, R G.
Richels, J B. Robinson, J Sathaye, S Schneider, R Scholes, T. Stocker, N Sundararaman, R Swart, T. Taniguchi, D. Zhou and
many IPCC authors and reviewers, Summary for Policymakers
1.
Nazwa przedmiotu
Analiza basenów sedymentacyjnych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2BASSED-WFS2 + 3012-2BASSED-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jurand Wojewoda
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Analiza facjalna
Wiedza i umiejętności: wiedza w zakresie stratygrafii, sedymentologii, analizy facjalnej i tektoniki;
znajomość geologii regionalnej Polski; podstawy geostatystyki, neotektoniki i geofizyki.
12.
dydaktycznych
26 (14+12)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2 (1+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Basen sedymentacyjny: definicja sedymentologiczna i procesy sedymentacji: obszary denudowane
(wietrzenie, erozja, gradienty morfologiczne, potencjał denudacyjny, prosta ewolucja reliefu,
złożona ewolucja reliefu); obszary akumulacji (baseny tranzytowe i akumulacyjne, pojęcie
transgresji morskiej, sposoby wypełniania basenów, tempo wypełniania basenu a stratygrafia, bilans
wolumetryczny osadów). Basen sedymentacyjny - definicja, klasyfikacja i ewolucja strukturalna.
Powstawanie basenów (budowa i reologia litosfery, przyczyny i sposoby formowania się obszarów
basenowych, schematy klasyfikacyjne basenów sedymentacyjnych, kontekst geotektoniczny
powstawania basenów); ewolucja strukturalna basenów (ramy basenu, przyczyny subsydencji,
tempo subsydencji, cykliczność subsydencji, pojęcie depocentrum, akomodacja, wpływ halo kinezy
na architekturę basenów sedymentacyjnych, historia termalna basenów, inwersja basenu). Wybrane
metody opisu i interpretacji basenów sedymentacyjnych: sedymentologiczne metody badań basenów
sedymentacyjnych (powierzchnie sedymentacyjne, powierzchnie niezgodności, de kompakcja
utworów osadowych); geofizyczne metody badań basenów sedymentacyjnych (facje sejsmiczne,
interpretacja budowy basenów sedymentacyjnych na podstawie sekcji sejsmicznych).
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie na podstawie: sprawozdań i notatników terenowych.
16.
Temat
Definicje i klasyfikacja
j.w.
wykład + ćwiczenia terenowe
- historia badań basenowych;
Liczba
godzin
4
- definicja basenu (ramy basenu, jednostka basenowa)
- geotektoniczna klasyfikacja basenów sedymentacyjnych, przykłady;
- strukturalna klasyfikacja basenów sedymentacyjnych, przykłady;
- środowiskowa klasyfikacja basenów sedymentacyjnych, przykłady;
- historia termiczna basenu;
Modele ewolucyjne
- potencjał akumulacyjny basenu;
basenów.
- cykliczność ewolucji basenu;
- subsydencja w basenie;
- baseny a regionalne jednostki strukturalne;
- inwersja basenowa;
Metody instrumentalne i - modelowanie 2-D (analiza czynnikowa, analiza klastrów R i Q)
- modelowanie 3-D (sejsmika i korelacja lito stratygraficzna rdzeni);
modele w analizie
- modelowanie 3-D (analiza facjalna, analiza paleoprądów);
basenowej.
- architektura basenu sedymentacyjnego
basenów
sedymentacyjnych.
4
4
Gradziński R., Kostecka A., Radomski A., Unrug R., 1986: Zarys sedymentologii. Wyd. Geol. W-wa. Allen P.A., 1997: Earth
Surface Processes. 404 pp., Blackwell Science, Oxford.
Allen P.A. & Allen J.R.L., 1990: Basin Analysis: Pronciples & Applications. 451 pp. Blackwell Science, Oxford.
Kleinspehn K.L. & Paola C., 1988: New Perspectives in Basin Analysis. 453 pp, Springer-Verlag.
Miall D.M., 1990: Principles of Sedimentary Basin Analysis. 668 pp., Springer-Verlag.
Reading H.G., 1996: Sedimentary Environments: Processes, Facies and Stratigraphy. 688 pp., Blackwell Sciences, Oxford.
www.ing.uni.wroc.pl/~jurand.wojewoda (przewodnik)
1.
Nazwa przedmiotu
Hydrogeologiczne aspekty budownictwa wodnego
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2BUDWOD-WFS2 + 3012-2BUDWOD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Dynamika wód podziemnych
Wiedza i umiejętności: z zakresu hydrogeologii i dynamiki wód podziemnych..
12.
dydaktycznych
42 (16+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (2+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład i ćwiczenia, których podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat prac
hydrogeologicznych wykonywanych w ramach budownictwa hydrotechnicznego i posadawiania
budowli wodnych. W efekcie zdobycie umiejętności w zakresie metod projektowania budowli
wodnych w aspekcie procesów filtracji i stateczności. Poznanie roli monitoringu w rejonie budowli
wodnych dla oceny zmian hydrodynamicznych na styku środowiska wód powierzchniowych i
podziemnych wywołanych działalnością człowieka. Zrozumienie oddziaływania obiektów
hydrotechnicznych na środowisko wodne.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny w formie pytań i zagadnień do rozwiązania, czas ok. 45 min.; minimum uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów..
16.
Temat
Budowle wodne.
Zapory.
Filtracja w zaporze.
j.w.
WYKŁADY
Definicje i pojęcia podstawowe.
Rodzaje budowli wodnych, charakterystyka, klasyfikacja.
Podstawowe obciążenia budowli piętrzących; zapory ziemne i zapory betonowe. Typy
zapór ziemnych, elementy zapór ziemnych i ich wymiarowanie; posadowienie i
wykonawstwo różnych typów zapór ziemnych.
Filtracja przez korpus i podłoże zapór ziemnych; rozkład ciśnień piezometrycznych,
siatka hydrodynamiczna na przekroju pionowym, krzywa depresji w zaporze. Dobór
Liczba
godzin
2
3
4
Modelowanie filtracji.
Badania stateczności.
Monitoring i dane.
Zbiorniki zaporowe.
Posadowienie budowli
wodnej.
elementów uszczelniających.
Podział jazów; zagadnienia filtracji pod jazami.
Modelowanie procesów filtracji przez zaporę i inne obiekty hydrotechniczne.
2
Stateczność zapór ziemnych; wyznaczanie powierzchni poślizgu skarp; wpływ parcia
hydrodynamicznego i wahań zwierciadła. Numeryczne badania modelowe
stateczności.
Metody gromadzenia i przygotowania hydrogeologicznych danych dla potrzeb
budownictwa wodnego.
2
Zbiorniki zaporowe, ich podział i zadania. Monitoring hydrogeologiczny obszaru
zbiornika. Główne problemy gospodarki wodnej na zbiorniku. Ocena oddziaływania
na środowisko. Rola małej retencji wodnej.
ĆWICZENIA
Wybór obszaru, analiza warunków naturalnych, obliczenia elementów niezbędnych
do wymiarowania obiektu.
2
Wymiarowanie budowli. Projektowanie rozmiarów zapory, dostosowanie do warunków naturalnych,
projektowanie elementów uszczelniających i zabezpieczających.
1
6
4
Badania filtracji.
Obliczenia filtracji w korpusie zapory i pod zaporą.
10
Badania stateczności.
Zastosowania schematów obliczeń stateczności w warunkach wpływu filtracji przez
korpus zapory.
4
Modelowanie filtracji.
Możliwości wykorzystania numerycznego modelowania w odtworzeniu procesów
filtracji i projektowaniu zabezpieczeń w zaporze.
Budowa modelu płaskiego w planie (2-D). Wyznaczanie linii prądu w strumieniu
filtracji.
6
Czyżewski K., Wolski W., Wójcicki S., Żbikowski A., 1973: Zapory ziemne. Arkady, Warszawa.
Dziewoński Z., 1973: Rolnicze zbiorniki retencyjne. PWN, Warszawa.
Jaworowska B., Szuster A., Pracownia budownictwa wodnego. Wyd. PWSZ.
Sobczak J., 1975: Zapory z materiałów miejscowych. PWN, Warszawa.
Żbikowski A., 1969: Małe budowle wodne. PWN Warszawa.
Drabiński A., Mokwa M., Radczuk L. (red.), 2008: Program małej retencji wodnej w województwie dolnośląskim. U.Przyr.,
CMPH, Wrocław.
Głodek J., 1985: Jeziora zaporowe świata. PWN, Warszawa.
Szuster A., Utrysko B., 1981: Hydraulika. Wyd. Polit. W., Warszawa.
Wieczysty A., 1982: Hydrogeologia inżynierska. PWN Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Energetyka odnawialna
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2ENEROD-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Lech Poprawski
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość procesów zachodzących w przyrodzie, podstaw nauki o
środowisku i zrównoważonym rozwoju.
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami związanymi z
odnawialnymi źródłami energii, technologiami, regulacjami prawnymi, efektami ekologicznymi i
ekonomicznymi polityki w zakresie rozwoju energetyki opartej na OZE. W trakcie zajęć przewiduje
się odwiedzenie 1-2 obiektów związanych z produkcją energii ze źródeł odnawialnych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Udział w zajęciach i złożenie egzaminu pisemnego (kilka zagadnień problemowych). Dla zaliczenia
egzaminu niezbędne jest uzyskanie minimum 50% punktów możliwych do uzyskania.
16.
Temat
Energia ze źródeł
odnawialnych - moda
czy konieczność?
Energia w przyrodzie.
Surowce energetyczne.
Podział i źródła energii
Podstawowe procesy i mechanizmy przyrodnicze, bilans energetyczny ziemi, zmiany
klimatu w przeszłości, wpływ człowieka na klimat, efekt cieplarniany, globalne
ocieplenie, dziura ozonowa, zmiany kierunków prądów oceanicznych, kontrowersje
wokół przyczyn i skutków zmian globalnych oraz regionalnych.
Formy występowania i obieg energii w przyrodzie, Energia w życiu człowieka i
historyczny rozwój zapotrzebowania na energię wraz z rozwojem cywilizacji.
Współczesne zapotrzebowanie na energię, wykorzystanie energii.
Surowce energetyczne, ich wartość energetyczna, zasoby i wykorzystanie: ropa
naftowa, gaz ziemny, węgiel, surowce promieniotwórcze
Źródła energii odnawialnej: energia słoneczna, energia wnętrza ziemi, wiatr, woda,
Liczba
godzin
4
2
2
6
odnawialnej.
biomasa, odpady.
Praktyczne
wykorzystanie energii
odnawialnej,
rozwiązania techniczne i
technologiczne,
przykłady instalacji.
Paliwa alternatywne w
transporcie.
Polityka energetyczna
Polski na tle Europy i
Świata.
Ekonomika energetyki
odnawialnej.
Rozwiązania techniczne i technologiczne przykłady rozwiązań i instalacji
(elektrownia wodna, elektrownia wiatrowa, pompy cieplne, instalacja geotermalna,
baterie słoneczne, kotłownia na biomasę, instalacja fermentacyjna, produkcja
biopaliw, zrębek, brykietów i paliwa alternatywnego z odpadów).
8
Biopaliwa, metan, gaz ziemny, wodór.
2
Kryzysy energetyczne, podstawowe problemy polityki energetycznej w Polsce,
zobowiązania międzynarodowe i stan ich realizacji, produkcja i przesył energii
elektrycznej, produkcja i przesył energii cieplnej.
Bilansowanie zapotrzebowania na energię i audyty energetyczne, analizy
ekonomiczne i trwałość konkretnych rozwiązań (studia wykonalności), ekonomika
energetyki odnawialnej, formy wspierania i źródła finansowania.
4
2
Lewandowski W.M., 2001 -Proekologiczne źródła energii odnawialnej. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Tytko R., 2008 - Odnawialne źródła energii - wybrane zagadnienia. Wyd. Deka, Kraków.
Kaltschmit M., Streicher W, Wiese A. (Edit.) - 2007. Renevable Energy - Technology, Economics and Environment. SpringerVerlag. Berlin-Heidelberg.
Kapuściński J. i in.1997 - Zasady i metodyka dokumentowania zasobów wód termalnych i energii geotermalnej oraz sposoby
odprowadzania wód zużytych. Poradnik Metodyczny. Warszawa.
Kupchella CE, Hyland MC, 1989 - Living Within the System of Nature. Allyn and Bacon, Boston, London, Sydney, Toronto.
Małecki A., 1997 - Zasady i metodyka dokumentowania zasobów wód termalnych i energii geotermalnej oraz sposoby
odprowadzania wód zużytych.
Lipiński A., 1998 - Pozyskiwanie energii ze Słońca. Wyd. Inst GSMiE PAN
Rodzoch, J. Kapuściński - Geotermia niskotemperaturowa w Polsce - stan aktualny i perspektywy rozwoju. Ministerstwo
Środowiska
Zasoby internetu
1.
Nazwa przedmiotu
Fizyczno-chemiczne własności gruntów
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2FIZGRU-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza w zakresie mineralogii i gruntoznawstwa; budowa minerałów
ilastych, znajomość procesów zachodzących na granicach faz.
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przedstawienie kierunków wykorzystania właściwości fizyko-chemicznych gruntów w geoinżynierii
i ochronie środowiska. Skutki współdziałania fazy stałej z fazą ciekłą w gruntach spoistych. Zajęcia
prowadzone częściowo jako laboratoryjne, częściowo w formie seminarium.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Kolokwium pisemne.
16.
Temat
j.w.
ćwiczenia
Liczba
godzin
2
Minerały ilaste.
Budowa i właściwości minerałów ilastych.
Powierzchnia właściwa.
1. Metody wyznaczania powierzchni właściwej
2. Metody obliczania powierzchni właściwej
2
Wymiana jonowa.
1. Metody wyznaczania pojemności wymiany kationowej
2
Substancja organiczna w 1.Wpływ substancji organicznej na różne właściwości gruntów
2.Metody oznaczania zawartości substancji organicznej w gruntach
gruntach.
Rodzaje i mechanizm
sorpcji w naturalnych
1. Różne metody badania sorpcji przez naturalne grunty
2. Sorpcja metali ciężkich przez grunty
4
8
3. Czynniki wpływające na wielkość sorpcji metali ciężkich
4. Kierunki wykorzystania właściwości sorpcyjnych gruntów spoistych w ochronie
środowiska
1.Rodzaje zjawisk elektrokinetycznych w gruntach
Właściwości
2.Wykorzystanie elektroosmozy w geoinżynierii
elektrokinetyczne
3.Rola dyfuzji w gruntach spoistych
gruntów.
Korozyjność środowiska 1. Czynniki wpływające na korozyjność
2. Metody oznaczania korozyjności gruntów w stosunku do materiałów budowlanych
gruntowo-wodnego.
3. Metody oznaczania agresywności wody w stosunku do materiałów budowlanych
Współdziałanie gruntów 1. Zmiany deformacyjne zachodzące w gruntach spoistych pod wpływem zmiennego
oddziaływania wody
spoistych z wodą.
2.Czynniki wpływające na plastyczność gruntów spoistych
gruntach.
4
4
4
Grabowska-Olszewska B.(red. nauk.) 1990 - Metody badań gruntów spoistych. Warszawa Wyd. Geol
Grabowska-Olszewska B (red, nauk) 1998 - Geologia stosowana. Właściwości gruntów nienasyconych. Warszawa PWN
Myslińska E. 2001 - Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Warszawa PWN
Artykuły z czasopism np. Applied Clay Science, Soil Science Society of America Journal, Engineering Geology
1.
Nazwa przedmiotu
Geoekologia funkcjonalna wód powierzchniowych i podziemnych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2GEFUNK-WFS2 + 3012-2GEFUNK-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin - koordynator
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu podstaw hydrogeologii, hydrologii, ochrony środowiska,
geochemii.
12.
dydaktycznych
52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (2+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat pozyskania i wykorzystania danych z sieci
monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych w ocenie stanu ekologicznego środowiska.
Zdobycie umiejętności w zakresie oceny zmian hydrodynamicznych i jakościowych w obszarze
zlewni. Umiejętność prowadzenia badań obiektów uciążliwych dla środowiska.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny w formie pytań i zagadnień do rozwiązania, czas ok. 45 min.; minimum uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.
16.
wykładowcy i prowadzący ćwiczenia: dr Jacek Gurwin, dr Piotr Jezierski, dr Adriana
Trojanowska
Liczba
godzin
Monitoring wód
powierzchniowych.
WYKŁADY
Monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących; Organizacja i prowadzenie
pomiarów. Klasyfikacja jakości wód.
3
Monitoring wód
podziemnych i rola
monitoringów lokalnych.
Zanieczyszczenia w
środowisku gruntowowodnym. Problem
substancji
Rodzaje sieci monitoringu; Rola monitoringów lokalnych w ocenie oddziaływania
obiektów uciążliwych na środowisko.
Rozmieszczenie punktów obserwacyjnych; zakres i automatyzacja pomiarów.
Rozpoznanie i wpływ zanieczyszczeń na środowisko gruntowo-wodne.
Oddziaływanie składowisk odpadów. Główne ogniska zanieczyszczeń substancjami
ropopochodnymi: bazy paliw, lotniska. Problem remediacji zanieczyszczonych
gruntów i wód podziemnych. Zagadnienia związane z naturalnym
Temat
4
4
ropopochodnych.
Dokumentowanie i
przetwarzanie
geośrodowiskowych
obserwacji terenowych.
Ocena oddziaływania na
środowisko zbiorników
retencyjnych.
Geoekologia jako wynik
postępu i integracji nauk
przyrodniczych.
Zagrożenia
toksykologiczne i
sanitarne wód
powierzchniowych.
Gospodarka rybacka a
jakość wód.
Geoekologia w
monitoringu,
rekultywacji i
renaturyzacji wód
powierzchniowych.
samooczyszczaniem (MNA).
Zasady tworzenia i dokumentowania sieci monitoringu dla ocen oddziaływania na
środowisko. Standardowe procedury obejmujące wyniki pomiarów i obserwacji
hydrogeologicznych. Pole filtracji w otoczeniu ogniska zanieczyszczeń. Rola metod
geostatystycznych w opracowaniu map wynikowych.
Rola badań geologicznych i monitoringu w ocenie oddziaływania zbiorników
retencyjnych na środowisko.
Degradacja i zmiany w środowisku, jako czynniki stymulujące postęp i integracje
nauk przyrodniczych.
Rola czynników abiotycznych i biotycznych w kształtowaniu i regulacji dynamiki
ekosystemów wód powierzchniowych oraz kształtowania chemizmu wód
podziemnych.
Zintegrowana strategia zrównoważonego użytkowania zasobów wodnych (IWRM) w
skali zlewni; perspektywy rozwoju water sciences w kontekście programów:
UNESCO, UNEP, ICSU, IIASA, IAHS.
Nowoczesne strategie ochrony i użytkowania zasobów naturalnych.
Wpływ rolnictwa i urbanizacji na zasilanie systemów rzecznych i jezior biogenami
jako przyczyna eutrofizacji
Eutrofizacja jako globalny problem jakości wody– dynamika procesu, przyczyny,
skutki, zakwity sinicowe jako zagrożenie toksykologiczne: hepato-, neuro-, dermato-,
genotoksyczne działanie toksyn sinicowych. Zagrożenia związane z występowaniem
bakterii chorobotwórczych, antybiotyków i substancji pseudohormonalnych.
Redukcja symptomów eutrofizacji metodami geoekologicznymi.
Mechanizmy zagrożeń dla jakości wód związane z intensywna hodowla ryb, zabiegi
biomanipulacyjne na strukturze gatunkowej ichtiofauny zmierzające do poprawy
jaości wód.
Bioindykatory w biomonitoringu wód powierzchniowych: organizmy wskaźnikowe,
metody oceny. Biotechnologie ekosystemowe: wykorzystanie bioremediacji i
fitotechnologii do rekultywacji ekosystemów; wybrane aspekty renaturyzacji rzek;
konstrukcja i funkcjonowanie stref buforowych, przykłady zastosowań.
ĆWICZENIA
Analiza przepływów w przekrojach hydrometrycznych zlewni; Obliczenia ładunku
zanieczyszczeń wprowadzanych do odbiornika ze zlewni pomiarowej. Opracowanie
klasyfikacji wód w oparciu o wyniki monitoringu w zlewni.
Obliczenia ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do odbiornika w strumieniu wód
Monitoring wód
podziemnych. Zastosowanie metody hydrodynamicznej. Analiza pola filtracji w
podziemnych i rola
monitoringów lokalnych. otoczeniu ogniska zanieczyszczeń. Wyznaczenie kierunków i prędkości migracji
zanieczyszczeń.
Obliczenia rzeczywistej prędkości filtracji i zredukowanej wysokości hydraulicznej.
Zanieczyszczenia
Opracowanie map rozkładu wysokości hydraulicznej dla określenia kierunków i
substancjami
tempa migracji plamy NAPL w środowisku wód podziemnych.
ropopochodnymi.
Zastosowanie metod geostatystycznych w opracowaniu map rozkładu zanieczyszczeń
Dokumentowanie i
na przykładzie osadów dennych wybranego zbiornika retencyjnego. Wykorzystanie
przetwarzanie
map hydrogeologicznych i sozologicznych.
geośrodowiskowych
obserwacji terenowych.
Geostatystyczna interpretacja danych z monitoringu jednolitej części wód
Określenie stanu
podziemnych i jednolitej części wód powierzchniowych.
chemicznego i
ekologicznego jednolitej
części wód
powierzchniowych i
jednolitej części wód
podziemnych.
Jakość wody a struktura Ocena wpływu filtratorów (wioślarki i małże) na przejrzystość wody i pojawianie się
zakwitów sinicowych w wodach eutroficznych - ocena eksperymentalna w
sieci troficznej.
laboratorium.
Wykonanie testów ekotoksyczności Thamnotoxkit wody z akwenów eutrofizowanych
Bioindykacja w testach
Monitoring wód
powierzchniowych.
3
2
6
4
1
3
3
4
5
4
6
4
4
ekotoksyczności
zakwitów sinicowych.
- badanie laboratoryjne.
Błaszyk T., Macioszczyk A., 1993: Klasyfikacja zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska. PIOŚ.
Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.
Kazimierski B., 2000: Sieć stacjonarnych obserwacji wód podziemnych na terenie Polski - zasady ogranizacji i współpracy z
innymi systemami monitoringu. Przegl. Geol. vol. 48, Warszawa: 508-515.
Knodel K., Lange G., Voigt H.J., 2007: Environmental Geology. Springer, Berlin. s. 1357.
Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2002 - Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN, Wyd. Nauk. PWN,
Warszawa.
Poskrobko, B. (red)Sterowanie zachowaniem różnorodności biologicznej. Wydawnictwo Politechniki białostockiej, Białystok
2003
Prawo Polskie i Unijne w zakresie oceny stanu ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych
Zalewski, M. (red) Gidelines for the integrated Management of the Watershed - Phytotechnology and ecohydrology. UNEPIETC, Shiga, Osaka 2002
Zalewski, M., Wagner-Łotkowska, I. Integrated Watershed Management - Ecohydrology & Phytotechnology- Manual.
UNESCO, UNEP-IETC, Paryż, 2004.
Zalewski, M., Wiśniewski, R.J. (red), 1997. Zastosowanie biotechnologii ekosystemowych do poprawy jakości wód. PAN,
Zeszyty Naukowe vol 18.
Gurwin J., 2008: Lokalny monitoring zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego produktami ropopochodnymi, (w:)
Zarządzanie zasobami wodnymi w dorzeczu Odry, wyd. RZGW Wrocław: 181-197
Gurwin J., Skowronek A., 2006: Koncepcja rewitalizacji zbiornika retencyjnego Turawa – na podstawie „Oceny stanu
ekologicznego Jeziora Turawskiego w celu opracowania działań na rzecz jego poprawy” [w:] Problemy ochrony zasobów
wodnych w dorzeczu Odry-2006, wyd. RZGW Wrocław
Kazimierski B., Sadurski A., 2002: Monitoring wód podziemnych w świetle nowych zadań państwowej służby
hydrogeologicznej. Przegl. Geol. vol. 50, nr 8, Warszawa
Raporty ochrony środowiska - publikacje GIOŚ i WIOŚ.
Richling A., 1992 - Kompleksowa Geografia fizyczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Rup K., 2006 - Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym. WNT, Warszawa.
Sadowski Z., 2005 – Biogeochemia. Wybrane zagadnienia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
1.
Nazwa przedmiotu
Geologia krasu
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2GEOKRA-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Adam Szynkiewicz
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
j.w.
10.
Metody dydaktyczne
wykład
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: wiedza z zakresu geologii dynamicznej, geologii historycznej, geologii
regionalnej, geomorfologii; geografia z zakresu szkoły średniej, chemia z zakresu szkoły średniej.
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład autorski. Założeniem wykładu jest przedstawienie zjawisk krasowych w ujęciu badań
geologicznych, a nie jak to jest przeważnie robione w ujęciu opisowym
(geograficzno/geomorfologicznym). Celem wykładu jest zapoznanie studentów z czynnikami
litologicznymi i strukturalnymi determinującymi rozwój i zasięg zjawisk krasowych oraz omówienie
roli czynników klimatycznych i biologicznych w rozwoju krasu; zwrócenie uwagi na problemy
hydrogeologii zjawisk i obszarów krasowych, w tym omówienie teorii formowania się jaskiń,
zasięgi cyrkulacji (pionowe i poziome), strefowość wód; zwrócenie uwagi na problemy
metodologiczne i metodyczne badań hydrograficznych i hydrogeologicznych na obszarach
krasowych. Omówienie: chemii procesów krasowych, form krasowych, utworów wypełniających
formy krasowe. Zwrócenie uwagi na paleokras, metody badań wieku utworów krasowych, metody
analizy zmian paleoklimatycznych, Omówienie złóż występujących w formach krasowych, kras
solny i lodowy, problemy subrozji. Omówienie przykładów dotyczących problemów gospodarczych
na obszarach krasowych (budownictwo, konstrukcje dróg, zapory wodne, górnictwo, wiercenia,
ujęcia wód). Omówienie geofizycznych metod w badaniach obszarów krasowych. Kartografa
geologiczna na obszarach krasowych, metodyka dokumentowania jaskiń. Problemy ochrony jaskiń
oraz obszarów krasowych, turystyka i antropopresja na obszarach krasowych.
W efekcie kształcenia student powinien umieć zdefiniować obszar krasowy i posiąść umiejętność
zaprojektowania badań geologicznych na takim obszarze, a przede wszystkim zdawać sobie sprawę
z istniejących potencjalnych zagrożeń oraz możliwości rozwiązania problemu.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- uczestnictwo we wszystkich wykładach;
- napisanie kilkustronicowego eseju (na wybrany temat z zakresu wykładów).
16.
Temat
Terminologia.
- słowniki,
- literatura
Czynniki kontrolujące
rozwój zjawisk
krasowych.
- czynniki geologiczne (litologiczne i strukturalne),
- czynniki hydrodynamiczne,
- czynniki geograficzne (topograficzne, klimatyczne),
- czynniki biologiczne,
- inne czynniki
- odpływ powierzchniowy (ponor, wywierzysko),
- „zwierciadło” wód krasowych,
- teorie formowania się jaskiń (rozwój jaskiń),
- typy jaskiń,
- przykłady kanałów krasowych
- metodyka badań hydrogeologicznych na obszarach krasowych
- powierzchniowe i przypowierzchniowe formy oraz procesy
Hydrografia i
hydrogeologia obszarów
krasowych.
Epikras.
- wzory reakcji chemicznych,
- modele tworzenia się nacieków,
- formy nacieków,
- minerały jaskiń
- utwory wypełniające formy krasowe (mineralne, chemiczne, biogeniczne),
Paleokras.
- metodyka badań izotopowych próbek z nacieków,
- metodyka prowadzenia prac wykopaliskowych w jaskiniach,
- metodyka pobierania próbek i zbierania szczątków fauny,
- fauna kopalna w utworach krasowych
- analiza danych paleozoologicznych,
- analiza zmian paleoklimatycznych i paleoekologicznych na podstawie profili
krasowych,
- określanie wieku osadów krasowych i korelacje stratygraficzne,
- znaczenie badań paleokrasu dla rekonstrukcji paleogeograficznych, tektonicznych.
- okresy krasowienia
- złoża w warunkach krasowych,
Problemy gospodarcze
- problemy górnictwa odkrywkowego i podziemnego,
na obszarach
- problemy wierceń na obszarach krasowych,
krasowych.
- subrozja, kras solny i gipsowy,
- problemy budownictwa komunalnego i przemysłowego (przykłady),
- problemy konstrukcji dróg i linii kolejowych (przykłady),
- problemy budowy zapór i zbiorników retencyjnych (przykłady),
- problemy budowy ujęć wody i zaopatrzenia w wodę,
- problemy składowisk odpadów (śmietnisk) na obszarach krasowych.
- dokumentowanie/dokumentacje wierceń (przejawy krasu w wierceniach),
Metody badań
- dokumentowanie odsłonięć i jaskiń (instrukcje),
geologicznych i
- metody znacznikowe w badaniach przepływów podziemnych,
geofizycznych na
- metody geofizyczne stosowane (metoda elektrooporowa, efekty),
obszarach krasowych.
- metoda georadarowa GPR (efekty),
Obszary krasowe świata. - geologiczne pojmowanie obszaru krasowego,
- typologia krasu,
- jaskinie „Dziedzictwa Światowego” UNESCO,
- problemy ochrony obszarów krasowych i jaskiń,
- turystyka na obszarach krasowych.
- występowanie zjawisk krasowych (obszary krasowe),
Kras w Polsce.
- różnice, formy, zjawiska
Geochemia procesów
krasowych.
Wybrane obszary
- kras w Chinach,
Liczba
godzin
2
2
2
2
4
4
4
2
2
2
4
krasowe świata.
- kras w Wietnamie,
- kras w Egipcie,
- kras w Australii,
Bosak P. (red.), 1989 - Paleokarst. A systematic and regional reviev. Academia, Praha.
Herak M., Stringfield V.T. (red.), 1972 - Karst. Important Karst Regions of the Northern Hemisphere. Elsevier, Amsterdam.
Pulina M. (red.), 1999 - Kras, formy i procesy. Wyd. Uni. Śl., Katowice.
Zotl J.G., 1974 - Karsthydrogeologie. Springer Verlag, Wien – New York.
Arandelovic D., 1976 - Geofizika na karstu. Geoph. Inst. Special Edition, Beograd.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody georadarowe
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2GEORAD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Adam Szynkiewicz
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu fizyki (szkoła średnia); podstaw geofizyki; z zakresu pól
elektrycznych oraz pól magnetycznych; umiejętność pracy na komputerze w programach Corel i
Excel.
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Kurs autorski. Założeniem i celem kursu podstawowego GPR jest zapoznanie uczestnika z
podstawowym sprzętem GPR, wspomagającym badania geologiczne; poznanie metody
georadarowej (GPR) oraz jej ograniczeń. Kurs odbywa się w trzech blokach tematycznych: (1)
kameralne wykłady; (2) ćwiczenia w terenie z obsługi aparatury i zbierania danych; (3) laboratorium
komputerowe, na którym uczestnik kursu poznaje podstawowe programy i sposoby filtracji danych
uzyskanych w terenie, uczy się opracowywania wyników badań oraz sporządzania dokumentacji.
Efektem kształcenia jest uzyskanie przez uczestnika licencji na obsługę sprzętu georadarowego
RAMAC/GPR do badań z powierzchni gruntu.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
- uczestnictwo we wszystkich zajęciach;
- opracowanie dokumentacji na podstawie wykonanych własnych pomiarów w terenie.
16.
Temat
Terminologia.
Fale EM.
j.w.
ćwiczenia
Blok (1) Wykład
- terminologia,
- przepisy Unii Europejskiej
- podstawy rozchodzenia się fal elektromagnetycznych,
- pola elektryczne,
- pola magnetyczne
Liczba
godzin
1
1
Aparatura GPR.
Zastosowania GPR.
Obsługa GPR w terenie.
Zbieranie danych w
terenie.
Filtracja
- zagrożenia falami EM dla człowieka i otoczenia
- producenci i rodzaje aparatury radarowej stosowanej w geologii (radary satelitarne,
lotnicze, helikopterowe, radar do penetracji gruntu (GPR), radary do badań w
otworach wiertniczych),
- elementy aparatury georadarowej (GPR), do badań z powierzchni gruntu,
- programy komputerowe dla GPR,
- serwisowanie aparatury,
- zastosowania GPR,
- modele echogramów (różne struktury geologiczne oraz różne elementy
infrastruktury inżynierskiej w gruncie wykrywane GPR)
Blok (2) Ćwiczenia w terenie.
- składanie sprzętu w terenie (różne anteny),
- metody pomiaru odległości, kalibracja skali odległości,
- echo powierzchni („0”),
- ograniczenia metody,
- zasady wykonywania pomiarów w terenie i wymagania dla zleceniodawcy,
- zasady profilowania liniowego (2D),
- zasady profilowania dla obrazu trójwymiarowego (3D),
- dokładność pomiarów,
- samodzielne profilowanie (wprowadzanie parametrów i pomiary)
Blok (3) Laboratorium komputerowe.
- wprowadzenie do oprogramowania GroundVision i Easy 3D,
- przetwarzanie danych zebranych w terenie (filtracja)
2
6
4
6
6
Interpretacja
- geologiczna interpretacja danych, opis echogramów
2
Dokumentacja
- opracowanie wyników i wykonanie dokumentacji
2
DANIELS D.J. 2004 - Ground Penetrating Radar (2nd Edition). IEE Radar, Sonar and Navigation series 15:0-726. The
Institution of Electrical Engineers, HERTS. MPG Books LTd. Bodmin Cornwall. U.K.
KRARCZEWSKI J. 2007 - Zarys metody georadarowej. AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo – Dydaktyczne (KU 0227):
0-246. Kraków.
URLIKSEN P. 1982 - Application of impulse radar to civil engineering. ss:0-177. Lund University of Technology. dep. of
Engineering Geology. Lund. Publ. Geophysical Survey System, Inc. USA.
Proceedings of: GPR 2008, GPR2006, GPR2004, GPR2002, GPR2000, GPR1998, GPR1996.
1.
Nazwa przedmiotu
Komputerowe systemy informacji przestrzennej (GIS) w geologii
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2GISGEO-WFS2 + 3012-2GISGEO-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Piotr Jezierski
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Informatyka i geostatystyka
Wiedza i umiejętności: Podstawy statystyki i geostatystyki; podstawy kartografii, w tym kartografii
geologicznej i sozologicznej; podstawy teledetekcji; zaawansowane korzystanie z Internetu
(wyszukiwanie geoportale)
12.
dydaktycznych
65 (26+39)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (1+3)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z możliwościami systemów informacji geograficznej
(GIS) w zakresie wizualizacji i analiz danych przestrzennych oraz przykładowymi zastosowaniami
tej dziedziny wiedzy. Zajęcia (wykład i ćwiczenia) są nastawione na gruntowne zrozumienie i
przyswojenie podstawowych pojęć i procesów związanych z GIS oraz sprawnego posługiwania się
narzędziami oferowanymi przez przykładowe oprogramowanie specjalistyczne oraz globalną sieć
internetową.
Studenci zdobywają wiedzę teoretyczną uczęszczając na wykłady. Zdobywają umiejętności obsługi
systemu MapInfo wykonując samodzielne projekty pod opieką prowadzącego ćwiczenia. Zajęcia
stanowią wstęp do potencjalnej pracy zawodowej z wykorzystaniem systemów GIS, między innymi
w instytucjach zajmujących się kartografią sozologiczną, w administracji państwowej np. przy
opracowaniu map dotyczących zasobów naturalnych powiatów.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Obecność na wykładach i ćwiczeniach (do dwóch nieobecności usprawiedliwionych). Otrzymanie
pozytywnej oceny z projektów wykonanych w trakcie ćwiczeń.
16.
Temat
Wprowadzenie do
struktury GIS.
j.w.
WYKŁADY
Systemy informacji geograficznej. Odwzorowania kartograficzne, przeliczanie
pomiędzy systemami. Jednostki przyrodnicze. Obiekty. Bazy danych, struktura
Liczba
godzin
6
danych. Zastosowania systemów GIS. Kalibracja - map, jako wprowadzenie do
geoprzestrzeni. Przykłady upowszechniania systemów GIS - GIS dla każdego.
Transformacja danych punktowych, liniowych i powierzchniowych. Statystyczna
GIS jako operacje na
transformacja przestrzenna. Funkcje analizy przestrzennej: wyszukiwanie,
bazach danych.
klasyfikacja, pomiary, sąsiedztwo, łączenie, ciągłość, sąsiedztwo. Generalizacja
danych. Generalizacja strukturalna, agregacja, klasyfikacja. Interpolacja - zasady i
metody. Wybór metody interpolacji. SQL.
Grafika komputerowa w Wprowadzenie do grafiki komputerowej. Przetwarzanie cyfrowych obrazów
teledetekcyjnych. Kontrast, kodowanie barw, transformacje matematyczne,
systemach GIS.
filtrowanie. Analiza danych przestrzennych.
Dostęp do danych GIS. Cyfrowy model terenu. Źródła danych cyfrowych. Dane
Dostęp do danych GIS
wektorowe, rastrowe. Teledetekcja. Zdjęcia satelitarne powierzchni Ziemi. Gdzie
można znaleźć darmowe i w pełni użyteczne dane do systemów GIS. Geoportale.
MapInfo, ArcGis, OpenGis.
Przegląd
najważniejszych
systemów GIS.
Rola GIS w naukach przyrodniczych. Wprowadzenie do modelowania procesów
Zastosowanie GIS w
geodynamicznych, hydrogeologicznych, hydrologicznych oraz związanych z ochroną
geologii i ochronie
środowiska gruntowo - wodnego zanieczyszczeniami w powiązaniu z systemami GIS.
środowiska.
Geobazy.
ĆWICZENIA
Przegląd systemów GIS w praktyce. Wprowadzenie do sytemu MapInfo.
Systemem MapInfo podstawowe narzędzia - Odwzorowania kartograficzne, przeliczanie pomiędzy systemami współrzędnych
geograficznych. Kalibracja warstw wektorowych. Wykonanie powiązań pomiędzy
ćwiczenie wstępne.
warstwami informacji geograficznej dla wybranego rejonu. Nauka podstawowych
funkcji oprogramowania.
Wykonanie samodzielnego projektu wraz z mapami wynikowymi oraz wykresami na
Systemem MapInfo podstawie materiałów kartograficznych w wersji rastrowej i cyfrowej oraz baz danych
narzędzia
innego rodzaju (statystycznych punktowych itp.). Projekt wynikowych okien mapy
zaawansowane.
jako przygotowanie do zawodowego wykorzystania oprogramowania GIS. Nauka
Samodzielny projekt.
zaawansowanych funkcji systemu MapInfo.
6
4
4
2
4
10
29
Gaździcki J. Systemy informacji przestrzennej,. PWN, Warszawa, 1991.
Urbański, J. Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej. PWN, Warszawa, 1997.
Kistowski M., Iwańska M. Systemy Informacji Geograficznej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1997.
Kraak M-J., Ormeling F.: Kartografia, wizualizacja danych przestrzennych, PWN, Warszawa 1998.
Myrda G. GIS - czyli mapa w komputerze, Helion, Gliwice, 1999.
Werner, P. Wprowadzenie do systemów geoinformacyjnych. Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 2004.
Litwin, L., Myrda, G. Systemy Informacji Geograficznej. Zarządzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS. Helion,
Gliwice, 2005.
Przewłocki S. Geodezja dla inżynierii środowiska PWN, 1997.
Widacki, W. Wprowadzenie do systemów informacji geograficznej. Instytut Geografii UJ, Wydawnictwo TEXT, Kraków, 1997.
Kozak, J. Wprowadzenie do systemów informacji geograficznej - Ćwiczenia. Instytut Geografii UJ, Wydawnictwo TEXT,
Kraków, 1997.
Magnuszewski A. GIS w geografii fizycznej, PWN, Warszawa,1999.
1.
Nazwa przedmiotu
Metody hydrogeologicznych badań regionalnych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2HYBADR-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Dynamika wód podziemnych, Hydrogeochemia i migracja zanieczyszczeń
Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza z zakresu hydrogeologii ogólnej
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest zapoznanie z podstawowymi metodami
stosowanymi w hydrogeologicznych badaniach regionalnych, dających w efekcie całościowe
opracowanie warunków hydrogeologicznych określonej struktury wodonośnej lub jednostki
hydrogeologicznej. Efektem kształcenia jest nabycie umiejętności wykonywania regionalnych
syntez hydrogeologicznych analizowanych obszarów obejmujących wszystkie elementy
charakterystyki warunków hydrogeologicznych, od występowania wód podziemnych, poprzez ocenę
parametrów warstw wodonośnych i izolujących, warunki krążenia wód (zasilania, przepływu i
drenażu), charakterystykę ilościową i jakościową wód podziemnych, aż do ich genezy i określenia
stopnia zagrożenia wód podziemnych oraz zasad ich ochrony.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie w postaci pisemnej (kombinacja pytań i testu otwartego) czas: 1 godz.; minimum uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.
16.
Temat
j.w.
wykłady
Zakres i metody badawcze stosowane w hydrogeologii regionalnej. Kryteria
regionalizacji hydrogeologicznej
Liczba
godzin
2
Metodyka badań w
hydrogeologii
regionalnej.
Systematyka wód
podziemnych.
Definicje, podział i charakterystyka podstawowych struktur wodonośnych. Koncepcja
systemów wodonośnych.
2
Wskaźniki
Omówienie kilkunastu wskaźników wodonośności , w tym m.in.: współczynnika
2
filtracji, wodoprzewodności, wydajności studni (całkowitej i jednostkowej), modułu
odpływu podziemnego.
Zakres i sposoby przygotowania hydrogeologicznych opracowań regionalnych, w tym
Hydrogeologiczne
opracowania regionalne. dokumentacji zasobowych
Ocena warunków klimatycznych, geomorfologicznych, geologicznych dla potrzeb
Ocena warunków
naturalnych dla potrzeb hydrogeologicznych
Obserwacje hydrologiczne i hydrogeologiczne. Analiza przepływów rzek i wahań
hydrogeologicznych.
zwierciadła wód podziemnych
Metodyka regionalnych Inwentaryzacja punktów hydrogeologicznych (studni, źródeł, otworów badawczych).
Podstawowe polowe pomiary i badania hydrogeologiczne.
badań
hydrogeologicznych.
Metody oceny parametrów hydrogeologicznych.
2
Metody oceny infiltracji efektywnej i wielkości zasilania.
2
Hydrogeologiczne znaczenie i metodyka badań osadów słaboprzepuszczalnych.
2
Wskaźnikowe badania hydrochemiczne i izotopowe.
Polowe i laboratoryjne metody oceny parametrów migracji zanieczyszczeń.
2
Metodyka określania zasobów wód podziemnych.
2
Waloryzacja wód podziemnych.
2
wodonośności.
2
2
2
Kleczkowski A.S.,1978: Hydrogeologia ziem wokół Polski. WG. Warszawa;
Kleczkowski A.S. (red.), 1990: Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony (z objaśnieniami)
1:500000. Wyd.AGH, Kraków.
Konoplancew A.A., Siemionow S.M.,1979: Prognozowanie i kartograficzne odwzorowanie reżimu wód gruntowych. WG.
Warszawa.
Malinowski J. (red.), 1991: Budowa geologiczna Polski. T.VII – Hydrogeologia. WG. W-wa.
Paczyński B., Sadurski A., 2007: Hydrogeologia regionalna Polski. PIG Warszawa;
Pazdro Z., Kozerski B.,1990: Hydrogeologia ogólna. WG. Warszawa;
Szymanko J.,1980: Koncepcja systemu wodonośnego i metod jego modelowania. WG. Warszawa.
Dowgiałło J., Kleczkowski A.S. i in., (red.) 2002: Słownik hydrogeologiczny. Wyd. MOŚZNiL Warszawa; Kleczkowski A.S.
(red.), 1988: Regionalizacja słodkich wód podziemnych w Polsce w zmodyfikowanym ujęciu. Mater. Symp. Aktualne Problemy
Hydrogeologii. Wyd. Inst. Morsk. Gdańsk;
Kleczkowski A.S. (red.), 1999: Prędkość migracji zanieczyszczeń przez strefę aeracji na podstawie badań polowych i
laboratoryjnych. Wyd. AGH, Kraków.
Paczyński B., (red.), 1995: Atlas zwykłych wód podziemnych Polski, cz. I i II. Wyd. PIG. Warszawa.
Paczyński B., Płochniewski Z., 1996: Wody mineralne i lecznicze Polski. PIG Warszawa.
Materiały Sympozjalne „Współczesne Problemy Hydrogeologii”. T. I-XIII.
1.
Nazwa przedmiotu
Procesy hydrogeologiczne w strefie aeracji
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2HYDAER-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu podstaw hydrogeologii
12.
dydaktycznych
16
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny, którego podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat
złożonych procesów zachodzących w strefie aeracji. W efekcie zdobycie umiejętności
wykorzystania pomiarów i rozpoznania tej strefy dla oceny odnawialności i zmian jakościowych
wód podziemnych w obszarze zlewni, systemu wodonośnego, a także lokalnie w obszarze ujęcia lub
ogniska zanieczyszczeń.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie na ocenę w formie pytań i zagadnień do rozwiązania, czas ok. 30 min.; minimum uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.
16.
j.w.
wykłady
Temat
Rola strefy aeracji w
badaniach
hydrogeologicznych.
Parametry i obliczenia w
strefie aeracji.
Metodyka prowadzenia
obserwacji.
Definicje i pojęcia podstawowe. Parametry hydrogeologiczne strefy aeracji,
zmienność w profilu pionowym. Charakterystyka strefy aeracji (strefy klimatyczne,
obszary suche).
Obliczenia infiltracji efektywnej, zasilanie zbiornika wód podziemnych. Metody
obliczeń ewapotranspiracji. Bilans wodny strefy aeracji. Zależność przepuszczalności
od wilgotności ośrodka.
Badania polowe. Rola stacji hydrogeologicznych i automatyzacja pomiarów w
obserwacjach strefy aeracji.
Techniki
geoinformacyjne w
Zastosowania numerycznego modelowania przepływu w strefie aeracji, dobór
programów komputerowych. Wykorzystanie GIS i teledetekcji.
Liczba
godzin
2
3
3
4
badaniach strefy aeracji.
Rozpoznanie zanieczyszczeń w strefie aeracji. Ładunek i migracja zanieczyszczeń w
Migracja
strefie nienasyconej. Monitoring skażeń i ocena zagrożenia środowiska gruntowozanieczyszczeń.
wodnego substancjami ropopochodnymi.
4
Eagleson P.S., 1978: Hydrologia dynamiczna. PWN Warszawa.
Lerner D.N., Issar A.S., Simmers I., 1990: Groundwater recharge. A guide to understanding and estimating natural recharge.
Int. Contributions to Hydrogeology (IAH), vol. 8, Verlag Heinz Heise, Germany.
Pleczyński J.,1981. Odnawialność wód podziemnych. Wyd. Geologiczne. Warszawa.
Hydrogeol. Journal, vol. 10 (1) 2002: Theme Issue: Groundwater Recharge. Springer.
Pazdro Z., Kozerski B., 1990: Hydrogeologia ogólna. WG, Warszawa.
Soczyńska U. (red), 1989: - Podstawy hydrologii dynamicznej. Wyd.Uniw. Warsz. Warszawa.
Van Genuchten, M. Th., 1980: A Closed-form Equation for Predicting the Hydraulic Conductivity of Unsaturated Soils, Soil
Sci. Soc. Am. J., 44, 892.
1.
Nazwa przedmiotu
Limnologia i oceanografia
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2LIMNOC-WFS2 + 3012-2LIMNOC-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Adriana Trojanowska
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: zakres podstawowej wiedzy hydrologicznej i geochemicznej na poziomie
studiów licencjackich.
12.
dydaktycznych
42 (26+16)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (2+1)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład:
Cele kształcenia: zapoznanie studentów z podstawami limnologii i oceanografii, zmiennością
procesów fizykochemicznych i biologicznych w wodach powierzchniowych i związkami
przyczynowo-skutkowymi w zakresie jakości wód i oddziaływania antropogenicznego.
Metody: wykład prezentujący ww. zagadnienia w oparciu o przykłady w nawiązaniu do aktualnych
problemów środowiskowych związanych z działalnością człowieka.
Efekty kształcenia: znajomość tematyki limnologicznej; genezy i typologii jezior, procesów
fizykochemicznych, biologicznych zachodzących w jeziorach, zagrożeń i metod rekultywacji.
Znajomość procesów hydrochemicznych mórz i oceanów, mechanizmów dynamiki mas wód w
oceanach.
Ćwiczenia:
Cele kształcenia: umiejętność wykonania podstawowe obliczenia z zakresu składu chemicznego
wód (przeliczanie stężeń, jednostek, obliczanie aktywności jonowych), parametrów
fizykochemicznych oraz równowag geochemicznych(obliczenia z wykorzystaniem iloczynu
rozpuszczalności), umiejętność interpretacji wyników pomiarów parametrów fizykochemicznych
oraz posługiwania się diagramami stabilności związków. Znajomość sprzętu terenowego do poboru
prób oraz podstawowych pomiarów i analiz fizykochemicznych. Znajomość aktualnych trendów
badawczych z zakresu limnologii i oceanografii, rozumienie i umiejętność prezentacji zagadnień
poruszanych w publikacjach naukowych.
Metody: ćwiczenia obliczeniowe, ćwiczenia laboratoryjne, prezentacje z wybranych publikacji
naukowych, dyskusja
prowadzący ćwiczenia: dr Dominika Lewicka-Szczebak
Efekty kształcenia: znajomość metod obliczeniowych, metodyki prowadzenia badań terenowych,
wybranych metod analitycznych, oraz aktualnych problemów badawczych jak również najnowszych
metod analitycznych stosowanych w badaniach limnologicznych i oceanograficznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
16.
Temat
Zaliczenie egzaminu, minimum 60% punktów.
Obecność na ćwiczeniach, przygotowanie prezentacji z zadanego tematu, zaliczenie kolokwium (test
wyboru) na minimum 50%.
WYKŁADY
Definicje, rys historyczny rozwoju limnologii i oceanografii, właściwości wód
Wprowadzenie do
limnologii i oceanografii. słodkich i słonych i ich zasoby, woda w krajobrazie.
Typy wód śródlądowych. Ogólna charakterystyka wód płynących, jezior, zbiorników zaporowych. Pochodzenie
jezior i typy genetyczne, cechy, morfometria, parametry mis jeziornych, strefy mis
jeziornych i warunki ich funkcjonowania, zasilanie jezior.
Termika wód jeziornych, wiosenne i jesienne mieszanie wód, bilans cieplny jeziora,
Znaczenie czynników
zlodzenie jezior, właściwości optyczne wody, barwa, zapach. Zmienność warunków
fizykochemicznych w
tlenowych w jeziorach, znaczenie stratyfikacji termicznej. Równowaga chemiczna
jeziorach.
CO2/HCO3-/CO3-2 jako układ buforujący. pH, potencjał redoks, przewodnictwo
elektryczne - jaką informację przekazują o jakości wody. Obieg biogeochemiczny
fosforu, azotu, siarki i ich znaczenie dla funkcjonowania jezior. Materia organiczna w
jeziorach, osady jeziorne - metody badań, klasyfikacja, znaczenie w obiegu
pierwiastków.
Główne zespoły organizmów wód powierzchniowych i ich znaczenie funkcjonalne,
Organizmy wodne, ich
produkcja biologiczna, biomasa i liczebność, interakcje troficzne. Sukcesja w
rola i interakcje z
jeziorach, powstawanie i rozwój torfowisk.
czynnikami
hydrochemicznymi.
Zmiany antropogeniczne jezior (rolnictwo, przemysł, turystyka, ścieki, zaburzenia
Zagrożenia, ochrona
wód i rekultywacja wód stosunków wodnych, wprowadzanie obcych gatunków), zagrożenia dla jakości wody:
fizyczne, chemiczne, toksykologiczne i sanitarne. Eutrofizacja, przyczyny,
powierzchniowych.
konsekwencje, rozwiązania, rekultywacja.
Główne jednostki topograficzne dna oceanicznego: krawędzie kontynentów, (szelf,
Oceany i morza skłon kontynentalny, podniesienie przedkontynentalne), obszary oceaniczne (grzbiety
wszechocean.
śródoceaniczne, strefy subdukcji, platformy oceaniczne). Termika wód oceanicznych.
Woda morska i jej hydrochemia: zasolenie i jego pochodzenie oraz konsekwencje,
materia organiczna, składniki gazowe, produktywność oceanów.
Dynamika mórz: falowanie (geneza, typy fal i ich interakcje), pływy (geneza i skutki),
Dynamika mórz i
prądy oceaniczne (wywołane wiatrem, cyrkulacja powierzchniowa i głębokowodna,
oceanów.
prądy przybrzeżne), upweling. Wykorzystanie dynamiki mas wody do produkcji
energii.
Przepisy regulujące prawo narodów do wybrzeży. Głębokomorskie złoża mineralne,
Ochrona i eksploatacja
eksploatacja ropy naftowej, rybołówstwo, zanieczyszczenia mórz.
surowców morskich.
Metody badań i
monitoringu wód.
Skład chemiczny wód
jeziornych i
oceanicznych
Parametry
fizykochemiczne wód.
Powstawanie osadów
jeziornych i
Badania izotopowe w limnologii, metody badań w oceanografii.
ĆWICZENIA
Obliczenia związane ze składem chemicznym wód, sposoby wyrażania zawartości
substancji rozpuszczonych, przeliczenia stężeń i jednostek. Obliczenia aktywności
jonowych dla wód słodkich i słonych. Ćwiczenia obliczeniowe.
Obliczenia związane z przeliczaniem parametrów fizykochemicznych, wykorzystanie
i interpretacja wykresów głębokościowych zmienności parametrów oraz diagramów
stabilności. Ćwiczenia obliczeniowe.
Zależności geochemiczne rządzące powstawaniem osadów w zbiornikach wodnych –
bariery i równowagi geochemiczne. Analiza diagramów stabilności pod kątem
Liczba
godzin
2
4
8
2
2
3
2
1
2
3
2
2
możliwości tworzenia osadów. Obliczenia z wykorzystaniem iloczynu
rozpuszczalności do określenia możliwości tworzenia ewaporatów. Ćwiczenia
obliczeniowe.
Ćwiczenia laboratoryjne. Zapoznanie ze sprzętem terenowym służącym do poboru
prób jeziornych. Pomiary parametrów fizykochemicznych wód za pomocą zestawu
elektrod. Oznaczane zawartości rozpuszczonego węgla nieorganicznego metodą
miareczkową. Oznaczanie zawartości materii organicznej w osadach. Podstawy
preparatyki izotopowej i sposób pomiaru stosunków izotopów stabilnych na
spektrometrze masowym.
Przegląd aktualnej literatury, zapoznanie z obecnie prowadzonymi badaniami
Analizy składu
chemizmu wód jeziornych i oceanicznych. Prezentacja i dyskusja.
chemicznego wód.
Aktualne badania dotyczące jakości wód i oceny procesów antropogenicznych na
Jakość wód.
zmiany jakości wód jeziornych i oceanicznych. Prezentacja i dyskusja.
Zastosowanie analiz izotopów stabilnych do śledzenia obiegu materii, krążenia
Najnowsze metody
analityczne w badaniach pierwiastków biogennych, procesów sedymentacji, metanogenezy oraz fotosyntezy i
respiracji w zbiornikach wodnych. Obliczanie bilansu wodnego jezior oraz określanie
limnologicznych.
źródeł zasilania z dodatkowym zastosowaniem znaczników izotopowych. Prezentacja
i dyskusja.
Przegląd aktualnej literatury dotyczącej składu chemicznego osadów jeziornych,
Geochemia osadów
morskich i oceanicznych oraz jego interpretacja przyczynowo-skutkowa. Prezentacja i
jeziornych, morskich,
dyskusja.
oceanicznych.
Aktualne badania dotyczące określania gezezy jezior oraz badania palinologiczne
Geneza i rozwój jezior.
(osadów jeziornych oraz torfowisk) dotyczące historii rozwoju oraz zanikania jezior.
Prezentacja i dyskusja.
oceanicznych (bariery i
równowagi
geochemiczne).
Metody analityczne
stosowane w badaniach
limnologicznych.
8
3
3
3
3
3
Kajak. Z., 1998. Hydrobiologia - /limnologia Ekosystemy wód śródlądowych. PWN
Wolnomiejski, N., Pawlikowski, T., 2006. Zarys ekologii i ochrony mórz. Wydawnictwo UMK, Toruń.
Radomski, A., Gasiński M.A.,204. Elementy oceanologii. Wprowadzenie do środowisk morskich. Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
Choiński A., 1995: Zarys Limnologii fizycznej Polski. Wyd. Naukowe UAM Poznań.
Larman A., Imboden D., Gat J., 1995: Phisics and chemistry of lakes. Springer.
Thurman H.V., 1983: Essential of Oceanography. Merrill.
Gutry-Korycka, Werner-Więckowska, H. 1996. Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych. PWN
Bajkiewicz-Grabowska, Magnuszewski A., 2002Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej. PWN
Lampert, W., Sommer, U., 1996. Ekologia wód śródlądowych. PWN
przykładowe artykuły z czasopism naukowych (gł. Limnology, Water Research, Deep-Sea Research, Oceanography,
Paleolimnology), np:
Suzumuraa M., Ingallb E.D., Distribution and dynamics of various forms of phosphorus in
seawater: insights from field observations in the Pacific Ocean and a laboratory experiment Deep-Sea Research I 51 (2004)
1113–1130.
Nagaia T., Imaia A., Matsushigea K., Yokoic K., Fukushimab T.,Dissolved iron and its speciation in a shallow eutrophic lake
and its inflowing rivers, Water research 41 (2007) 775 – 784.
Ueda S., Kawabata H., Hasegawa H., Kondo K., Characteristics of fluctuations in salinity and water quality in brackish Lake
Obuchi. Limnology (2000) 1:57–62
Lamentowicz M., Obremska M., Mitchell E.A.D., Historia rozwoju dwóch torfowisk mszarnych w Borach Tucholskich,
Przegląd Geologiczny, vol. 54, nr 1, 2006
1.
Nazwa przedmiotu
Modelowanie procesów hydrogeochemicznych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2MODHYG-WFS2 + 3012-2MODHYG-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Dynamika wód podziemnych, Hydrogeochemia i migracja zanieczyszczeń
Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie hydrogeologii, dynamiki wód podziemnych
oraz hydrogeochemii i migracji zanieczyszczeń.
12.
dydaktycznych
52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (1+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest przedstawienie metodyki modelowania
hydrogeochemicznego i możliwości zastosowania tej metody w ochronie wód podziemnych.
Efektem kształcenia jest zdobycie umiejętności przygotowania i wprowadzenia danych do modelu,
samodzielne wykonanie symulacji modelowych oraz podstawowej interpretacji uzyskanych
wyników w odniesieniu do modeli konceptualnych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie wykładu: pisemne w formie testowej, uzyskanie minimum 50% punktów.
Zaliczenie ćwiczeń: oddanie i uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich prac ćwiczeniowych.
16.
Temat
Rola modelowania
hydrogeochemicznego w
ochronie środowiska.
Hydrogeochemiczne
podstawy modelowania.
j.w.
WYKŁADY
- możliwości identyfikacji i prognozowania dróg reakcji hydrogeochemicznych;
- przykłady zastosowania modeli w ochronie wód podziemnych (likwidacja kopalń,
składowiska odpadów, remediacja zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego);
- zarządzanie jakością zasobów wodnych;
- zastosowanie modelowania;
- przegląd dostępnych programów komputerowych do modelowania;
- zalety i ograniczenia modelowania hydrogeochemicznego.
- równowaga termodynamiczna;
- kinetyka reakcji;
Liczba
godzin
3
3
- miara równowagi układu;
- procesy sorpcji wymiany jonowej.
- algorytm postępowania w modelowaniu hydrogeochemicznym;
Schematyzacja
- schematyzacja warunków hydrogeochemicznego;
warunków
hydrogeochemicznych i - założenia i weryfikacja hipotezy modelu konceptualnego;
- ośrodek hydrogeologiczny jako reaktor chemiczny.
modele konceptualne.
Konstrukcja i schematy - kod źródłowy i algorytm obliczeniowy programów modelujących;
- interfejs graficzny programów modelujących;
obliczeniowe modeli
- bazy danych termodynamicznych, kinetycznych i własności sorpcyjnych;
hydrogeochemicznych.
- metody obliczeniowe równowagi termodynamicznej i kinetyki reakcji.
- zakres danych wejściowych do modeli hydrogeochemicznych
Przygotowanie i
- charakterystyka fizykochemiczna wód, jednostki stężeń;
wprowadzanie danych
- dokładność, reprezentatywność i porównywalność wyników analiz chemicznych
do modeli.
wód;
- parametry hydrogeologiczne ośrodka skalnego;
- skład chemiczny i mineralny skał;
- metody uzupełniania, aktualizowania i definiowania nowych specjacji chemicznych
w bazach danych;
- struktura formatu wprowadzanych danych.
- zadania modelowania hydrogeochemicznego;
Kryteria wyboru typu
- modelowanie wprost i odwrotne;
modelu oraz
interpretacja wyników. - modele stanu roztworu wodnego (obliczanie specjacji/stopnia nasycenia);
- modele bilansowe (obliczanie bilansu masy, transferu masy, reakcji wzdłuż linii
prądu);
- modele migracji (adwekcyjno-dyspersyjne);
- modelowanie kinetyki reakcji;
- weryfikacja i walidacja modelu hydrogeochemicznego;
- porównywanie wyników obliczeń z modelem koncepcyjnym.
ĆWICZENIA
- weryfikacja danych hydrogeochemicznych;
Przygotowanie danych
- metodyka oznaczeń laboratoryjnych i pomiary terenowe;
do modelu
- analiza statystyczna wyników oznaczeń substancji rozpuszczonych w wodach
hydrogeochemicznego.
podziemnych;
- przestrzenna analiza zmienności chemizmu wód podziemnych.
- budowa modelu koncepcyjnego;
Modelowanie stanu
- wykorzystanie do modelowania programu NETHPATH i PHREEQC;
równowagi i bilansu
masy roztworu wodnego. - wprowadzenie danych do modelu;
- obliczanie specjacji chemicznych i stopnia nasycenia względem faz mineralnych;
- obliczanie bilansu i transferu masy;
- modelowanie wymiany jonowej;
- modelowanie wprost i odwrotne;
- interpretacja i prezentacja wyników modelowania.
Modelowanie mieszania - wykorzystanie do modelowania programu PHREEQC,
- wprowadzenie danych do modelu,
się wód o różnym
- interpretacja i prezentacja graficzna wyników modelowania,
chemizmie.
- wykorzystanie do modelowania programu PHREEQC;
Modelowanie zmian
- wprowadzenie danych do modelu;
chemizmu wód
podziemnych na skutek - interpretacja i prezentacja graficzna wyników modelowania.
ługowania skał
węglanowych.
Modelowanie transportu - wykorzystanie do modelowania programu PHREEQC;
- wprowadzenie danych do modelu;
adwekcyjnego i
- interpretacja i prezentacja graficzna wyników modelowania.
wymiany jonowej.
4
4
6
6
6
10
4
3
3
Appelo C. A. J., Postma D., 2005, Geochemistry, groundwater and pollution, Balkema Publisher,
Merkel B.J., Planer-Friedrich B., Nordstrom D.K., 2005, Groundwater Geochemistry: A Practical Guide to Modeling of
Natural and Contaminated Aquatic Systems. Springer
Zhu Ch., Anderson G., 2002, Environmental Applications of Geochemical Modeling. Cambridge University Press.
Domenico P. A., Schwartz F.W., 1997, Physical and Chemical Hydrogeology. J. Wiley & Sons.
Fetter C.W., 2008, Contaminant Hydrogeology, Prentice Hall.
1.
Nazwa przedmiotu
Podstawy monitoringu środowiska wodnego
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2MONWOD-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu podstaw hydrogeologii i ochrony środowiska
12.
dydaktycznych
16
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny, którego podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat
organizacji sieci monitoringu w Polsce i dostępności danych o środowisku wodnym. W efekcie
zdobycie umiejętności wykorzystania bogatych materiałów z istniejących sieci monitoringu wód
podziemnych i powierzchniowych dla oceny zmian hydrodynamicznych i jakościowych w obszarze
zlewni, systemu wodonośnego (analiza sieci regionalnych), ujęć wód i obiektów uciążliwych dla
środowiska (analiza sieci lokalnych i osłonowych).
15.
Forma i warunki
zaliczenia
16.
Temat
Państwowy Monitoring
Środowiska.
Monitoring wód
podziemnych.
Sieci monitoringu.
Metodyka prowadzenia
j.w.
wykłady
Założenia i cele Państwowego Monitoringu Środowiska.
Podział i organizacja monitoringu środowiska wodnego w Polsce.
Monitoring wód podziemnych a warunki hydrogeologiczne kraju, piętra wodonośne i
zbiorniki wód podziemnych, GZWP.
Rodzaje sieci monitoringu, sieć krajowa, monitoring regionalny, monitoring lokalny,
monitoring osłonowy ujęć. Rodzaje i rozmieszczenie punktów obserwacyjnych;
zakres pomiarów.
Rola stacji hydrogeologicznych, automatyzacja pomiarów wielokanałowych-systemy
Liczba
godzin
3
3
4
2
obserwacji.
ADAS, nowoczesne urządzenia rejestrujące.
Dokumentowanie
monitoringu.
Procedury monitoringowe związane z opróbowaniem i realizacją sieci.
Problem wiarygodności obserwacji; zasady tworzenia i dokumentowania sieci
monitoringu.
Rozpoznanie i wpływ zanieczyszczeń na środowisko gruntowo-wodne w obszarach o
szczególnym zagrożeniu jak np. tereny składowisk, baz paliw i lotnisk, inwestycji
budowlanych. Monitoring skażeń substancjami ropopochodnymi.
Monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących;
Monitoring Bałtyku.
Monitoringi lokalne.
Monitoring wód
powierzchniowych.
Monitoring opadów, zintegrowane monitoringi środowiska
Inne elementy
monitoringu środowiska
wodnego.
2
2
3
2
Błaszyk T., Macioszczyk A., 1993: Klasyfikacja zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska. PIOŚ.
Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.
Kazimierski B., Sadurski A., 1999: Monitoring osłonowy ujęć wód podziemnych. Metody badań. PIG, Warszawa.
Kazimierski B., 2000: Sieć stacjonarnych obserwacji wód podziemnych na terenie Polski – zasady ogranizacji i współpracy z
innymi systemami monitoringu. Przegl. Geol. vol. 48, Warszawa: 508-515.
Kazimierski B., Sadurski A., 2002: Monitoring wód podziemnych w świetle nowych zadań państwowej służby
hydrogeologicznej. Przegl. Geol. vol. 50, nr 8, Warszawa
Szczepańska J., Kmiecik E., 1998: Statystyczna kontrola jakości danych w monitoringu wód podziemnych. Wyd. AGH. Kraków.
Raporty ochrony środowiska - publikacje GIOŚ i WIOŚ.
1.
Nazwa przedmiotu
Neotektonika
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
Fizycznej
3.
Kod przedmiotu
3012-2NEOTEK-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Waldemar Sroka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie tektoniki, geomorfologii, sedymentologii i
geologii kenozoiku
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest: szerokie naświetlenie multidyscyplinarnej
metodologii badań współczesnych procesów tektonicznych (geologia strukturalna, tektonika
globalna, geomorfologia, geodezja, sedymentologia, archeologia), przekazanie aktualnego stanu
wiedzy nt. współczesnej dynamiki litosfery i jej efektów, przede wszystkim w skali lokalnej i
regionalnej, wykazanie powiązań między wnioskami z analizy współczesnych procesów a
badaniami paleostruktur tektonicznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny w formie testowej (kombinacja testu otwartego i testu wyboru; znaczna część
pytań odnosi się do ilustracji - zdjęć, map i schematów), czas ok. 1 godz.; minimum - uzyskanie
50% możliwych do zdobycia punktów.
16.
j.w.
wykłady
Temat
Co to jest neotektonika?
- krytyczny przegląd definicji neotektoniki; współczesne pojmowanie neotektoniki;
- zarys historii badań (eustatyka vs tektonika, fiksizm vs mobilizm, cykl
morfologiczny wg W. M. Davisa a analiza morfologiczna W. Pencka, orogeniczny vs
anorogeniczny charakter czwartorzędu, początki badań geodezyjnych)
- ogólna klasyfikacja metod;
- analiza danych geologicznych i jej ograniczenia;
- analiza teledetekcyjna (lineamenty, struktury koliste itp.);
- metody datowań i zakres ich stosowalności;
Zarys metodologii
badań.
Liczba
godzin
2
8
Podstawy
morfotektoniki.
Elementy
sejsmotektoniki.
Tempo procesów
tektonicznych.
Współczesna
górotwórczość.
17.
-
- możliwości wykorzystania danych archeologicznych i historycznych: datowania
archeologiczne, archeosejsmologia, analiza tekstów źródłowych tektonika a
cywilizacje;
- metody bezpośrednie (monitoring współczesnych procesów tektonicznych)
- zakres stosowalności metod geomorfologicznych;
- ogólne prawidłowości rządzące deformacjami powierzchni Ziemi;
- krawędzie (skarpy) morfologiczne i ich potencjalny związek z tektoniką uskokową;
- morfologia dolin rzecznych i układ sieci rzecznych jako wskaźniki młodych ruchów
tektonicznych;
- tektonika wybrzeźy morskich;
- inne formy rzeźby powiązane z tektoniką;
- geomorfometria (analiza morfometryczna): analiza statystyczna, metody
kartometryczne, analiza obrazów rastrowych; oprogramowanie wykorzystywane w
geomorfometrii
- podstawy ogólne sejsmologii;
- mechanika deformacji sejsmicznych;
- trzęsienia Ziemi a pola naprężeń w litosferze; ogólne zasady analizy danych
sejsmologicznych (zapis trzęsienia Ziemi i możliwości interpretacyjne);
- geologiczne i morfologiczne efekty trzęsień Ziemi;
- paleosejsmologia (przegląd metod, zadania badawcze, wnioski strukturalne)
- skala prędkości procesów geologicznych - przegląd;
- zasady określania prędkości współczesnych procesów tektonicznych - metody
pośrednie;
- podstawy metod pomiarowych (geodezyjnych)
- chronologia procesów górotwórczych;
- obszary górskie na kuli ziemskiej a regionalna tektonika fałdowa i uskokowa;
- powiązanie lokalizacji obszarów górskich z globalnymi procesami tektonicznymi;
- geneza rzeźby górskiej w powiązaniu z tektoniką płyt, izostazją, litologią i
klimatem;
- wiek i tempo kształtowania współczesnej rzeźby górskiej
Ollier C., Pain C., 2000, The origin of mountains, Routledge, London-New York
Dadlez R., Jaroszewski W., 1994, Tektonika, PWN, W-wa
Vita-Finzi C., 1990, Recent earth movements: an introduction to neotectonics, Academic Press, London
Ollier C.,1987, Tektonika a formy krajobrazu, Wyd. Geol., W-wa
wybrane artykuły z czasopism: Tectonophysics, Acta Geodinamica et Geomaterialia
6
4
2
4
1.
Nazwa przedmiotu
Ochrona wód podziemnych
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2OCHWOD-WFS2 + 3012-2OCHWOD-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie chemii, fizyki, hydrogeologii
12.
dydaktycznych
78 (26+52)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
6 (2+4)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorski wykład monograficzny. Celem wykładu jest przedstawienie potencjalnych zagrożeń
ilościowych i jakościowych dla wód podziemnych oraz metod ich rozpoznawania. Ponadto studenci
zapoznają się z charakterystyką zanieczyszczeń, procesami ich migracji oraz metodami zapobiegania
zanieczyszczeniom i ich remediacji. Efektem kształcenia jest zdobycie umiejętności identyfikacji i
oceny zagrożeń dla wód podziemnych jak też zapobiegania zanieczyszczeniom oraz sposobom ich
usuwania.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny, uzyskanie minimum 50% punktów.
Zaliczenie ćwiczeń: oddanie i uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich prac ćwiczeniowych.
16.
Temat
Zakres i cele ochrony
wód podziemnych.
Charakterystyka
zanieczyszczeń wód
podziemnych.
j.w.
WYKŁADY
- czym jest zagrożenie i ochrona wód podziemnych,
- terminologia zanieczyszczeń wód podziemnych,
- formalnoprawne aspekty ochrony wód podziemnych w Polsce i krajach UE,
- czynniki zubożające zasoby wód podziemnych.
- ocena poziomu zanieczyszczeń wód podziemnych w Polsce i krajach UE, wskaźniki
zanieczyszczenia,
- podział zanieczyszczeń wód podziemnych wg genezy, pochodzenia, stanu
fizycznego i trwałości,
- charakterystyka chemiczna i ocena ryzyka zdrowotnego zanieczyszczeń.
Liczba
godzin
2
3
Geologiczne i
hydrogeologiczne
warunki migracji
zanieczyszczeń.
Metody oceny
podatności wód
podziemnych na
zanieczyszczenia.
Transport
zanieczyszczeń w
wodach podziemnych.
- podział i charakterystyka ognisk zanieczyszczeń,
- drogi przenikania zanieczyszczeń do wód poziemnych,
- działania geotechniczne powodujące degradacje jakości wód podziemnych.
3
- definicja podatności oraz podstawowe pojęcia,
- procedury podatności wód podziemnych,
- mapy zagrożeń, podatności i wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenia.
3
- własności hydrodynamiczne zanieczyszczeń,
- przepływ wielofazowy zanieczyszczeń nie mieszających się z wodą (NAPL) w
strefie aeracji i saturacji, charakterystyka lekkich (LNAPL) i ciężkich (DNAPL)
cieczy organicznych,
- ogólna charakterystyka procesu transportu zanieczyszczeń we wodach
podziemnych, transport adwekcyjny, dyfuzja i dyspersja,
- procesy i zjawiska fizykochemiczne towarzyszące migracji, procesy sorpcji, efekt
opóźnienia migracji, biodegradacja,
- matematyczny opis migracji zanieczyszczeń w wodach podziemnych, matematyczne
modele migracji zanieczyszczeń,
- polowe i laboratoryjne metody oceny parametrów migracji,
- programy do modelowania transportu zanieczyszczeń w wodach podziemnych
(MT3D, RT3D, PHAST, PHREEQC).
- polskie i europejskie regulacje prawne w zakresie monitoringu wód podziemnych,
Monitoring wód
Ramowa Dyrektywa Wodna,
podziemnych.
- wydzielenie regionów wodnych i JCWPd, schemat organizacji monitoringu wód
podziemnych,
- gęstość i lokalizacja sieci obserwacyjnej,
- monitoring stanu ilościowego,
- monitoring stanu chemicznego wód podziemnych,
- cele i zakres monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i badawczego,
- ocena stanu chemicznego JCWPd w oparciu o klasyfikację jakości wód
podziemnych (rozp. MŚ) oraz analizę kierunku trendu zmian.
- podstawy prawne ustanawiania stref ochronnych ujęć wód podziemnych, ustawa
Strefy ochronne ujęć
Prawo wodne,
wód podziemnych.
- procedury prawne i administracyjne ustanawiania stref ochronnych,
- metody wymiarowania stref ochronnych,
- ocena zdolności oczyszczających skał i gleb.
- regulacje prawne związane ze składowaniem odpadów w Polsce i krajach UE,
Metody badań i
rozpoznawania wpływu - podstawowe definicje i pojęcia,
składowisk odpadów na - wskazania lokalizacyjne składowisk,
- źródła, rodzaje i charakterystyka zanieczyszczeń podłoża gruntowego,
środowisko gruntowo- migracja zanieczyszczeń wokół składowisk, strefy samooczyszczania,
wodne.
- metodyka badań wpływu składowisk na środowisko gruntowo-wodne, zastosowanie
metod geofizycznych,
- systemy uszczelnienia i drenażu podłoża składowisk, organizacja i prowadzenie
monitoringu wód podziemnych wokół składowisk odpadów.
Oceny oddziaływania na - cel i zakres ocen oddziaływania na środowisko wodne,
- procedury prawne i administracyjne ocen oddziaływania na środowisko,
środowisko a ochrona
- rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wód
wód podziemnych.
podziemnych,
- określanie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko wód podziemnych.
- cel i zakres pozwoleń wodnoprawnych, ustawa Prawo wodne,
Pozwolenia
- procedury prawne i administracyjne wydawania pozwoleń wodnoprawnych,
wodnoprawne.
- zakres i wymogi formalne stawiane operatom wodnoprawnym.
- pojęcie i podstawowe zadania procesu remediacji,
Metody remediacji
- podział i ogólna charakterystyka metod,
środowiska gruntowo- obowiązujące przepisy prawne w Polsce i UE,
wodnego.
- analiza i zarządzanie ryzykiem dla środowiska,
- szczegółowa charakterystyka wybranych metod.
3
3
3
3
2
2
3
ĆWICZENIA
- podstawy formalnoprawne organizacji monitoringu,
- wybór i przygotowanie punktów obserwacyjnych,
- cel i zakres raportu,
- zasady wykonywania oznaczeń terenowych, poboru, utrwalania i transportu próbek
do laboratorium, metodyka oznaczeń,
- błędy i kontrola jakości monitoringu,
- interpretacja i statystyczna analiza wyników monitoringu,
- ocena jakości wód, identyfikacja ewentualnych ognisk zanieczyszczeń.
- wymogi formalne i postępowanie administracyjne przy ustanawianiu stref
Strefy ochronne ujęć
ochronnych,
wód podziemnych.
- rozpoznanie hydrogeologiczno-sozologiczne niezbędne dla wyznaczania stref
ochronnych,
- dokumentacja hydrogeologiczna jako podstawa wyznaczania stref ochronnych,
- wymiarowanie strefy ochronnej wybranymi metodami analitycznymi,
- ocena zdolności oczyszczających skał i gleb (metoda Rehse),
- rola metod modelowych w wyznaczaniu stref ochronnych.
- analiza danych wejściowych, wykorzystanie mapy glebowej, geologicznej, PPW,
Opracowanie mapy
MHP,
wrażliwości wód na
- obiekty i działania antropogeniczne pogarszające stan fizykochemiczny wód
zanieczyszczenie
pierwszego poziomu wodonośnego,
pierwszego poziomu
- wybrane wskaźniki jakości wód pierwszego poziomu wodonośnego,
wodonośnego.
- opracowanie warstw informacyjnych do mapy wrażliwości
- obliczanie czasu migracji
- opracowanie cyfrowe warstw informacyjnych za pomocą programu Geomedia.
Opracowanie wniosku w - wymogi formalnoprawne rekultywacji zanieczyszczeń,
- ocena charakteru, stopnia i zasięgu zanieczyszczenia środowiska gruntowosprawie o uzgodnienie
warunków rekultywacji. wodnego,
- wyniki testów polowych, harmonogram działań i projekt rozwiązań technicznych
rekultywacji,
- organizacja i zakres monitoringu środowiska gruntowo-wodnego.
Metody obliczeniowe w - wyznaczanie i optymalizacja obszaru spływu zanieczyszczeń do otworów,
- obliczenia wyników testu atmogeochemicznego (Dragera-Stitza),
remediacji środowiska.
respirometrycznego, przepuszczalności powietrznej gruntu, napowietrzania warstwy
wodonośnej,
- optymalizacja średnicy i długości kolumny do napowietrzania warstwy wodonośnej
(air stripping),
- bioremediacja-obliczanie zapotrzebowania na nutrienty, biosparging - obliczanie
zapotrzebowanie na tlen lub nadtlenek wodoru.
Opracowanie raportu
monitoringu
kontrolnego i
przeglądowego dla
ujęcia wód
podziemnych.
9
9
16
9
9
Fetter C.W., 2008, Contaminant Hydrogeology” Waveland Pr Inc.
Kleczkowski A.S. (red), 1984, Ochrona wód podziemnych, Wyd. Geologiczne.
Kuo J., 1999, Practical design calculations fo groundwater and soil remediation.
Florkiewicz W., Toszecki A, 2003, Postępowania w sprawie OOŚ przy podejmowaniu decyzji administracyjnych, Eko-Konsult
Gdańsk.
Frączek E., Macioszczyk T., Rodzoch A. 1993, Projektowanie stref ochronnych źródeł i ujęć wód podziemnych. Poradnik
metodyczny, Wyd. MOŚNiL, Warszawa
Witczak S., Adamczyk A., 1995, Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i
metod ich oznaczania. T I.
Gworek B. (red), 2004, Technologie rekultywacji gleb, Wyd. IOŚ, Warszawa
Nyer E.K. et. al., 2001, In situ Treatment Technology, Lewis Publisher
1.
Nazwa przedmiotu
Praktikum hydrogeologiczne
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2PRAHYD-CWFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Lech Poprawski - koordynator
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: z zakresu podstaw hydrogeologii i ochrony środowiska
12.
dydaktycznych
39
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Ćwiczenia są realizowane częściowo jako zajęcia kameralne, w tym indywidualnie na stanowiskach
w pracowni komputerowej. Pozostałe to praktyczne ćwiczenia w terenie. Celem jest nauczenie
wykorzystywania baz danych i obserwacji monitoringowych w rozwiązywaniu regionalnych
zagadnień hydrogeologicznych.
Głównym efektem zajęć jest też zapoznanie z praktycznymi problemami hydrogeologicznymi w
trakcie realizacji prac terenowych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie bloku ćwiczeń na podstawie sprawozdań z prac kameralnych i terenowych.
16.
Temat
prowadzący ćwiczenia: dr Jacek Gurwin, dr Mariusz Mądrala, dr Mirosław Wąsik
ćwiczenia
Przetwarzanie danych w Gromadzenie i organizacja danych archiwalnych. Wykorzystanie baz danych w
badaniach hydrogeologicznych. Przygotowanie danych wejściowych (schematyzacja i
badaniach
określenie parametrów hydrogeologicznych) do modelowania numerycznego
hydrogeologicznych.
procesów hydrogeologicznych, analiza geostatystyczna.
Możliwości wykorzystania monitoringu wód podziemnych dla potrzeb ilościowoMonitoring wód
jakościowej ich ochrony - zasady prowadzenia.
podziemnych.
Regionalne badania
hydrogeologiczne.
Regionalne badania hydrogeologiczne dla potrzeb zarządzania gospodarką wodną zakres badań i metody ocen udziału wód podziemnych w zlewniowych bilansach
wodnogospodarczych.
Liczba
godzin
4
6
5
Problemy badawcze w
praktyce
hydrogeologicznej.
Hydrogeologiczna obsługa obiektów uciążliwych dla środowiska, w tym
problematyka badawcza zbiorników retencyjnych. Ujęcia infiltracyjne i ich problemy
hydrogeologiczne na przykładzie ujęć miasta Wrocławia. Specyfika pracy
hydrogeologa na ujęciach wód mineralnych (uzdrowiska dolnośląskie).
30
Gospodarka zasobami wodnymi dorzecza górnej i środkowej Odry. 1993: RZGW. Wrocław.
Paczyński B., Macioszczyk T., Kazimierski B., Mitręga J., 1996: Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych.
Poradnik metodyczny. Wyd. MOŚZNiL. W-wa.
Paczyński B., Sadurski A. (red.), 2007: Hydrogeologia regionalna Polski. Wyd. PIG, Warszawa.
Szczepański A., Kaczorowski Z., Malicki W., 1993: Możliwości wykorzystania banku danych hydrogeologicznych i banku
ognisk zanieczyszczeń w zagospodarowaniu i ochronie wód podziemnych na przykładzie województwa częstochowskiego. W:
Współczesne problemy hydrogeologii. T.VI. Wyd. Sudety. Wrocław.
Wskazówki metodyczne dotyczące tworzenia regionalnych i lokalnych monitoringów wód podziemnych. 1991: PIOŚ. W-wa.
Fetter C.W., 1994: Applied hydrogeology. MCPC, New York.
Opis funkcjonalny aplikacji „MAPHYDRO”. 1996: Geodan Polska. W-wa.
1.
Nazwa przedmiotu
Metodyka próbnych pompowań
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2PROPOM-WFS2 + 3012-2PROPOM-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Jacek Gurwin
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Dynamika wód podziemnych
Wiedza i umiejętności: z zakresu hydrogeologii i dynamiki wód podziemnych oraz numerycznej
interpretacji danych.
12.
dydaktycznych
42 (16+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (2+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Wykład i ćwiczenia, których podstawowym celem jest przekazanie wiedzy na temat projektowania i
analizowania wyników próbnych pompowań badawczych, jako podstawowej metody określania
hydrogeologicznych parametrów warstwy wodonośnej. W efekcie zdobycie umiejętności w zakresie
podstawowych i zaawansowanych schematów obliczeniowych w prostych i złożonych układach
hydrogeologicznych. Zrozumienie zasad prowadzenia i interpretacji wyników próbnego
pompowania.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
16.
Temat
Dlaczego próbne
pompowanie?
Dane, pomiary i modele
matematyczne.
Podstawowe schematy
obliczeniowe.
j.w.
WYKŁADY
Próbne pompowanie jako podstawowa metoda wyznaczania parametrów
hydrogeologicznych.
Wybrane zagadnienia z teorii ruchu nieustalonego. Rodzaje krzywych zmian depresji
w czasie pompowania; wykresy funkcji wzorcowych do obliczeń filtracji nieustalonej.
Dopływ do studni w warunkach przesączania. Dokumentacja próbnego pompowania.
Wybrane schematy obliczeniowe w warunkach swobodnego i napiętego zwierciadła
wody; metoda przybliżenia logarytmicznego; metoda studni chłonnych; metoda
Liczba
godzin
2
3
4
Obliczenia w złożonych
warunkach
hydrogeologicznych.
Parametry
hydrogeologiczne.
Modelowanie próbnych
pompowań.
Dane, pomiary i ich
analiza.
Zastosowanie
podstawowych
schematów
obliczeniowych.
Parametry
hydrogeologiczne.
Obliczenia w złożonych
warunkach
hydrogeologicznych.
Modelowanie próbnych
pompowań.
wzniosu zwierciadła wody. Pompowanie hydrowęzłowe, rozmieszczenie otworów
obserwacyjnych.
Granica zasilania i granica szczelna. Badania filtracji nieustalonej w środowisku
szczelinowatym.
Rodzaje uzyskiwanych parametrów hydrogeologicznych dla różnych schematów
obliczeniowych. Zasięg działania studni, wyznaczanie obszaru spływu wód do ujęcia
(OSW).
Symulacja próbnych pompowań na modelu; wykorzystanie technik numerycznych w
analizie wyników próbnego pompowania; rodzaje programów komputerowych do
analizy próbnych pompowań.
ĆWICZENIA
Analiza krzywych zmian depresji w czasie pompowania; wykonanie wykresu funkcji
wzorcowych do obliczeń filtracji nieustalonej. Analiza dopływu do studni w
warunkach przesączania. Dokumentacja próbnego pompowania.
Zastosowanie i ograniczenia metody Theisa, Theisa-Jacoba, Hantusha, Waltona.
3
2
2
4
10
Zasady obliczeń parametrów hydrogeologicznych w zależności od zastosowanej
metody.
Zastosowanie schematów obliczeniowych z granicą zasilania i granicą szczelną.
Badania filtracji nieustalonej w środowisku szczelinowatym.
2
Możliwości wykorzystania numerycznego modelowania w odtworzeniu procesów
filtracji w trakcie próbnego pompowania.
Praktyczne wykorzystanie programów do analizy próbnych pompowań.
6
8
Dąbrowski S., Przybyłek J., 2005: Metodyka próbnych pompowań w dokumentowaniu zasobów wód podziemnych. Poradnik
metodyczny. Poznań.
Kruseman G.P., de Ridder N.A., 1990: Analysis and evaluation of pumping test data. 2nd edition, ILRI publication 47,
Wageningen.
Walton W.C., 1987: Groundwater pumping tests: Design and analysis. Lewis Publishers, Chelsea, MI.
Wieczysty A., 1982: Hydrogeologia inżynierska. PWN Warszawa.
1.
Nazwa przedmiotu
Specjalne metody geofizyczne
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2SPGEOF-WFS2 + 3012-2SPGEOF-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr hab. Jerzy Sobotka
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie fizyki, matematyki, geofizyki oraz geologii
12.
dydaktycznych
52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
3 (1+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Autorskie wykłady monograficzne. Zaawansowane metody specjalne geofizyki poszukiwawczej
oraz badania laboratoryjne w geofizyce:
Ćwiczenia obejmują tematykę wykładów i są prowadzone w: 1) sali komputerowej (interpretacja
pomiarów geofizycznych), 2) praktyczne ćwiczenia terenowe (metody: sejsmiczna,
magnetometryczna, PS).
Zajęcia obejmują 2 bloki:
Blok 1: Geofizyczne metody badań osadów dennych (morska geofizyka). Ultradżwiękowe badanie
materiałów i skał, pomiary laboratoryjne w geofizyce. Zastosowanie zjawisk interakcji pól
akustycznych i elektrycznych w diagnostyce skał zbiornikowych oraz poszukiwaniu węglowodorów.
Rewitalizacja małoproduktywnych otworów wiertniczych metodami geofizycznymi. Zastosowanie
metody georadarowej do badania płytkich struktur geologicznych w zagadnieniach geologii
inżynierskiej, ochrony środowiska i archeologii. Elementy petrofizyki. Geofizyka i ochrona
środowiska.
Blok 2: Zastosowanie metod geofizycznych w kartografii geologicznej obszaru Sudetów i bloku
przedsudeckiego. Badania gamma-spektrometryczne - metodyka pomiarów i interpretacji, zakres
zastosowań metody w geologii złożowej i zagadnieniach ochrony środowiska. Charakterystyka
geofizyczna jednostek geologicznych Sudetów i bloku przedsudeckiego. Rozpoznanie głębokich
struktur geologicznych metodą magnetotelluryczną. Poszukiwanie podziemnych zbiorników wody
metodą rezonansu magnetycznego.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie wykładów - pisemne w formie testowej - 2 testy w ciągu semestru (kombinacja testu
otwartego i testu wyboru; część pytań odnosi się do interpretacji wyników profilowań
geofizycznych), czas ok. 30 min.; minimum - uzyskanie 60% możliwych do zdobycia punktów.
wykładowcy i prowadzący ćwiczenia:
- blok 1: dr hab. Jerzy Sobotka
- blok 2: mgr Jan Farbisz (PBG Wrocław)
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń są: aktywność studenta na ćwiczeniach, obecności.
16.
Temat
Geofizyczne metody
badań osadów dennych.
Podstawowe metody badań stosowane w morskiej geofizyce.
Ultradżwiękowe badanie Pomiary laboratoryjne w geofizyce (metoda ultradźwiękowa).
materiałów i skał.
Liczba
godzin
2
2
Zastosowanie zjawisk interakcji pól akustycznych i elektrycznych w diagnostyce skał
zbiornikowych oraz poszukiwaniu węglowodorów.
3
Zastosowanie akustycznej stymulacji warstw w celu zwiększenia poziomu wydobycia
węglowodorów.
2
Zastosowanie metody georadarowej do badania płytkich struktur geologicznych w
zagadnieniach geologii inżynierskiej, ochrony środowiska i archeologii.
2
Elementy petrofizyki.
Podstawowe zagadnienia badań fizycznych własności minerałów i skał.
2
Zastosowanie metod
geofizycznych w
kartografii geologicznej.
Badania gammaspektrometryczne.
Rozpoznanie głębokich
struktur geologicznych
metodą
magnetotelluryczną.
Podstawy i założenia
fizyczne metody MRS.
Charakterystyka geofizyczna jednostek geologicznych Sudetów i bloku
przedsudeckiego. Zastosowanie metod geofizycznych w kartografii geologicznej
obszaru Sudetów i bloku przedsudeckiego.
Podstawy metodyki badań gamma-spektrometrycznych. Zakres zastosowań metody w
geologii złożowej i zagadnieniach ochrony środowiska.
Podstawy metody magnetotellurycznej. Zakres zastosowania.
4
Nietradycyjne metody
geofizyki
poszukiwawczej.
Rewitalizacja
małoproduktywnych
otworów wiertniczych
metodami
geofizycznymi.
Metoda georadarowa.
Poszukiwanie podziemnych zbiorników wody metodą protonowego rezonansu
magnetycznego.
2
3
4
Fajklewicz Z., 1972: Zarys geofizyki stosowanej. Wyd. Geol. Warszawa.
Jarzyna J., Bala M., Zorski T., 1999: Metody geofizyki otworowej. Wyd. AGH, Kraków.
Sobotka J., 2005: Zastosowanie zjawisk interakcji pól akustycznych i elektrycznych w diagnostyce skał zbiornikowych oraz
poszukiwaniu złóż węglowodorów. Wydawnictwo AGH, Kraków.
Dzwinel J., 1978: Geofizyka - metody geoelektryczne. Wyd. Geol. Warszawa
Kełt M. 2002: Geofizyka wiertnicza w poszukiwaniu węglowodorów (T. 1-2). Wyd. A. Marszałek., Toruń.
www.IRIS Instrument.com
1.
Nazwa przedmiotu
Strategia gospodarki wodnej Polski
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2STRAGO-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Lech Poprawski
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Zagadnienia prawne w geologii i ochronie środowiska
Wiedza i umiejętności: znajomość podstawowych zagadnień związanych hydrografią Polski oraz z
gospodarką wodną.
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
2
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z szeroko pojętą problematyką gospodarowania zasobami
wodnymi w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem dorzecza Odry, diagnozą stanu gospodarki
wodnej, jej potrzebami i założeniami do planów perspektywicznych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Udział w zajęciach i złożenie egzaminu pisemnego (kilka zagadnień problemowych). Dla zaliczenia
egzaminu niezbędne jest uzyskanie minimum 50% punktów możliwych do uzyskania.
16.
Temat
j.w.
wykłady
Środowisko przyrodnicze, użytkowanie wód, jakość wód, zabudowa hydrotechniczna
i wykorzystanie rzek, ochrona przed powodzią i suszą, utrzymanie majątku
gospodarki wodnej, wielkość i struktura nakładów, źródła finansowania, instrumenty
finansowe w gospodarce wodnej.
Struktura zarządzania gospodarką wodną, cele kierunkowe gospodarki wodnej.
Międzynarodowe i
krajowe uwarunkowania Zadania i programy wieloletnie (Program dla Odry 2006, Program dla Wisły,
Program dla Żuław), systemy kontrolne i monitoring wód, systemy informacji
gospodarki wodnej.
przestrzennej, krajowe akty prawne istotne dla gospodarki wodnej. Dyrektywy
Wspólnoty Europejskiej transponowane do polskiego Prawa Wodnego, ważniejsze
konwencje, umowy i porozumienia dwustronne istotne dla gospodarki wodnej,
wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz inne inicjatywy i formy współpracy
międzynarodowej.
Diagnoza gospodarki
wodnej.
Liczba
godzin
6
10
Wybrane zagadnienia
gospodarki wodnej
dorzecza Odry.
Naturalne warunki występowania wód w dorzeczu Odry, charakterystyka
hydrograficzna i hydrologiczna dorzecza, zasoby wód powierzchniowych i
podziemnych oraz ich zagospodarowanie i wykorzystanie, zagrożenia powodziowe,
system zabezpieczeń przeciwpowodziowych i inwestycje przeciwpowodziowe, stan
zagospodarowania dorzecza i infrastruktura hydrotechniczna, żegluga śródlądowa i
turystyczno-rekreacyjne wykorzystanie wód, jakość wód i najważniejsze zadania
związane z jej poprawą, rola Odry i jej dorzecza w ochronie wód Bałtyku (Konwencja
Helsińska). Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem jako
przykład współpracy międzynarodowej. Obszary NATURA2000 oraz inne obszary
chronione w dorzeczu Odry.
10
Gospodarka zasobami wodnymi dorzecza Górnej i Środkowej Odry, RZGW Wrocław, 1993
Monografia Odry, Instytut Zachodni Poznań,1948
Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015). KZGW, Warszawa
Strony Internetowe: Ministerstwa Środowiska, KZGW, IMiGW, RZGW, DZMiuW i PdO 2006
Malinowski J., 1993: Zasoby i ochrona wód podziemnych. Wyd.Uniw.Wrocł.
Różycki M., Kolago C., Mojski E., 1972: Odrą od źródeł do Bałtyku, przewodnik geologiczno-krajoznawczy. Wyd. Geol.
Warszawa.
Staśko S. (red.) 1999 - System Wodny Odry i instytucje jej dorzecza. RZGW Wrocław
1.
Nazwa przedmiotu
Technologie prośrodowiskowe
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2TEPROS-WFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
dr Adriana Trojanowska
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: znajomość chemii i geochemii na poziomie przyrodniczych studiów
licencjackich
12.
dydaktycznych
26
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
1
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Cele kształcenia: zapoznanie z najpopularniejszymi technikami stosowanymi w ochronie powietrza,
wód, rekultywacji gleb, bezpiecznym gospodarowaniu odpadami, produkcji energii ze źródeł
odnawialnych. Oraz zaprezentowanie nowych trendów technologicznych.
Metody: wykład prezentujący ww. zagadnienia w oparciu o schematy technologiczne, przykłady
zastosowań oraz analizę efektywności prezentowanych rozwiązań.
Efekty kształcenia: wiedza na temat technik aktualnie stosowanych w ochronie środowiska ich
efektywności, zalet, wad i ograniczeń w stosowaniu oraz umiejętność swobodnego posługiwania się
terminologią techniczną oraz wykorzystania ww. wiedzy do celów zawodowych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Zaliczenie pisemnego testu, 60 % punktów.
16.
Temat
Ochrona atmosfery:
systemy oczyszczania
gazów spalinowych.
Ochrona wód: systemy
oczyszczania ścieków i
j.w.
wykłady
Procesy przygotowania paliw od spalania, typy palenisk, zasada działania paleniska
fluidalnego, zjawiska wykorzystywane przy oczyszczaniu gazów spalinowych,
metody i urządzenia do oczyszczania gazów spalinowych z NOx, pyłów, tlenków
siarki, innych substancji niebezpiecznych z uwzględnieniem, efektywność metod,
zalety i wady.
Co to są ścieki, charakterystyka ścieków przemysłowych i komunalnych, wskaźniki
jakości ścieków, mechaniczne, chemiczne i biologiczne metody oczyszczania ścieków
Liczba
godzin
6
6
i przebieg tych procesów, unieszkodliwianie osadów pościekowych, roślinne
oczyszczalnie ścieków.
Zanieczyszczenia występujące w wodach naturalnych, typy ujęć wody, procesy
oczyszczania wody (napowietrzanie, koagulacja, sedymentacja, flotacja, filtracja,
wymiana jonowa, chemiczne strącanie, sorpcja na węglu aktywnym, utlenianie
chemiczne, procesy membranowe, dezynfekcja, infiltracja), produkcja wody dla
Wrocławia.
Co to jest energia odnawialna, podział odnawialnych źródeł energii, praktyczne
Odnawialne źródła
aspekty wykorzystania energii wiatru, wody, promieniowania słonecznego,
energii.
geotermalnej, biomasy.
Produkcja paliwa jądrowego na przykładzie 235U (wzbogacanie przygotowanie
Energia jądrowa elementów paliwowych do reaktorów), typy reaktorów i zasada działania,
perspektywy.
składowanie odpadów, zagrożenia i bezpieczeństwo elektrowni jądrowych.
Co to są odpady, podział, charakterystyka i pochodzenie odpadów przemysłowych i
Rozwiązania
komunalnych, główni producenci odpadów przemysłowych w Polsce,
technologiczne w
gospodarowanie odpadami, gospodarcze wykorzystanie odpadów, składowanie
gospodarce odpadami.
odpadów: przygotowanie terenu, zabezpieczenia, organizacja systemu składowania,
zagospodarowanie i rekultywacja terenów po wysypiskach odpadów, składowanie
odpadów niebezpiecznych, spalanie odpadów - technologia, zalety i wady, piroliza,
kompostowanie odpadów: warunki, technologie, zalety i wady.
Zadania i kompetencje PIOŚ i WIOŚ, struktury organizacyjne WIOŚ i PIOŚ, praca
Rola PIOŚ i WIOŚ w
monitoringu środowiska. WIOŚ we Wrocławiu.
produkcji wody.
6
2
4
2
Konieczyński, J., 2004. Ochrona Powietrza przed szkodliwymi gazami. Metoda, aparatura i instalacje, Wydawnictwo
Politechniki Śląskiej, Gliwice.
Lewandowski, W.M., 2006. Proekologiczne źródła energii odnawialnej. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa.
Anielak, A. M. 2002. Chemiczne i fizykochemiczne oczyszczanie ścieków. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kowal, A.L., Świderska-Bróżdż, M. 1997. Oczyszczanie Wody. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Rosik-Dudlewska Cz. 2006. Podstawy Gospodarki Odpadami. Wydawnictwo PWN, Warszawa
Raporty WIOŚ, :Stan środowiska w województwie dolnośląskim.
Klugmann, E., Klugman-Radziemska, E., 2005. Ogniwa i moduły fotowoltaiczne oraz inne niekonwencjonalne źródła energii.
Fundacja ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, Białystok.
1.
Nazwa przedmiotu
Warunki gruntowo-wodne posadowienia obiektów inżynierskich
2.
Nazwa jednostki
prowadzącej
przedmiot
3.
Kod przedmiotu
3012-2WARINZ-WFS2 + 3012-2WARINZ-CFS2
4.
Język wykładowy
polski
5.
Grupa treści
kształcenia, w
ramach której
przedmiot jest
realizowany
6.
Typ przedmiotu
7.
8.
Imię i nazwisko
osoby prowadzącej
przedmiot
9.
egzaminujących lub
udzielających
zaliczenia
10.
Metody dydaktyczne
11.
Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Wiedza i umiejętności: właściwości fizyczne i mechaniczne gruntów, ocena właściwości gruntów na
podstawie parametrów geotechnicznych
12.
dydaktycznych
52 (26+26)
13.
Liczba punktów
ECTS przypisana
przedmiotowi
4 (2+2)
14.
Założenie i cele
przedmiotu
Przedstawienie zróżnicowania warunków posadowienia obiektów budowlanych. Wykazanie
problemów badań w skomplikowanych warunkach gruntowo-wodnych i na obszarach gruntów
słabonośnych.
15.
Forma i warunki
zaliczenia
Egzamin pisemny
16.
Temat
1. Warunki
posadowienia obiektów
inżynierskich.
2.Wpływ warunków
wodnych na
posadowienie budowli.
j.w.
Metody oceny i rozpoznania warunków gruntowo-wodnych. Metody terenowe.
Metody laboratoryjne.
Wpływ wody na właściwości fizyko-mechaniczne gruntów. Ruch wody w gruncie,
ciśnienie spływowe. Agresywność wód i gruntów na materiały budowlane. Różne
metody odwadniania wykopów. Wpływ warunków wodnych na posadowienie
budowli.
3. Posadowienie budowli Charakterystyka obszarów osuwiskowych. Badania na terenach osuwiskowych.
Wpływ osuwisk na budowle. Kategorie geotechniczne stateczności zboczy.
na obszarach procesów
Charakterystyka obszarów krasowych Posadowienie budowli na obszarach
geodynamicznych.
krasowych. Warunki powstawania sufozji i upłynniania gruntów.
Metody fundamentowania budynków. Warunki fundamentowania bezpośredniego.
4.Specyfika badań dla
Liczba
godzin
4
5
5
6
różnych rodzajów
budownictwa.
5. Grunty słabonośne.
6. Metody stabilizacji
gruntów.
Fundamenty pośrednie i ich rodzaje. Badania dla obiektów liniowych.
Wysadzinowość gruntów. Ocena jakości podłoża gruntowego pod drogi. Warunki
posadowienia obiektów hydrotechnicznych. Badania podłoża gruntowego pod
składowiska odpadów. Problemy posadowienia obiektów budowlanych na terenach
górniczych.
Czynniki decydujące o nośności gruntów. Wpływ wilgotności i uziarnienia na
nośność gruntów. Grunty organiczne. Wpływ zawartości substancji organicznej na
parametry geotechniczne. Występowanie gruntów organicznych w Polsce. Przykłady
posadowienia na gruntach słabonośnych
Omówienie różnych metod stabilizacji gruntów. Wzmacnianie gruntów słabonośnych.
4
2
Bażyński J,. Drągowski A.,Frankowski R.,Kaczyński R.,Rybicki S., 1999 - Zasady sporządzania dokumentacji geologicznoinżynierskich. Wyd. PIG
Kowalski W.C. 1988 - Geologia inżynierska. Wyd. Geol.
Malinowski J., Glazer Z., 1991 - Geologia i geotechnika dla inżynierów budownictwa. PWN
Pisarczyk S. 2001 - Gruntoznawstwo inżynierskie. PWN
Wiłun Z. 1998 - Zarys geotechniki. Wyd. Kom. i Łączności
Czasopisma np. Geoinżynieria drogi mosty tunele; Inżynieria morska i geotechnika.
Obowiązujące normy i rozporządzenia

Zagroenia wodne w górnictwie 30 (15+15) 2 (1+1)

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informator