1 - Ipex.eu

KOMISJA
EUROPEJSKA
WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII
DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I
POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA
Bruksela, dnia 25.4.2016 r.
JOIN(2016) 10 final
WSPÓLNE SPRAWOZDANIE DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
SPECJALNY REGION ADMINISTRACYJNY HONGKONG: SPRAWOZDANIE
ROCZNE ZA 2015 R.
PL
PL
WSPÓLNE SPRAWOZDANIE DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
SPECJALNY REGION ADMINISTRACYJNY HONGKONG: SPRAWOZDANIE ROCZNE ZA 2015 R.
Streszczenie
Od czasu przekazania Hongkongu Chińskiej Republice Ludowej (ChRL), które miało miejsce
w 1997 r., Unia Europejska (UE) i jej państwa członkowskie uważnie obserwują zmiany
polityczne i gospodarcze zachodzące w Specjalnym Regionie Administracyjnym (SRA)
Hongkong w ramach zasady „jeden kraj, dwa systemy”. Zgodnie ze zobowiązaniem podjętym
w 1997 r. wobec Parlamentu Europejskiego co roku sporządzane jest sprawozdanie na temat
zachodzących w Hongkongu zmian. Niniejsze sprawozdanie jest osiemnastym z kolei i
obejmuje rok 2015. UE nadal respektuje politykę „jednych Chin” i popiera zasadę „jeden kraj,
dwa systemy” i jej wdrożenie.
Rok 2015 był z politycznego punktu widzenia trudny dla SRA Hongkong i dla
funkcjonowania zasady „jeden kraj, dwa systemy”. W dniu 18 czerwca Rada Ustawodawcza
zagłosowała za odrzuceniem rządowego wniosku w sprawie wprowadzenia powszechnego
prawa wyborczego w wyborach szefa rządu od 2017 r. Głosowanie za odrzuceniem tej
propozycji zwieńczyło proces reform ordynacji wyborczej trwający prawie 18 miesięcy, w
ramach którego odbyły się spolaryzowane debaty, a pod koniec 2014 r. – masowe
demonstracje na rzecz demokratyzacji systemu głosowania w stopniu większym, niż
zezwolono na to w decyzji Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia
Przedstawicieli Ludowych z sierpnia 2014 r.
UE ubolewa, że główni uczestnicy procesu reformy ordynacji wyborczej nie byli w stanie
osiągnąć kompromisu w sprawie tej reformy. Będąc stroną zainteresowaną przyszłością
Hongkongu i zgodnie z ustawą zasadniczą, UE poprzez konstruktywną dyskusję zachęca SRA
Hongkong i rząd centralny do wznowienia procesu reformy ordynacji wyborczej i osiągnięcia
porozumienia w kontekście demokratycznego, sprawiedliwego, otwartego i przejrzystego
systemu wyborczego. Dzięki wprowadzeniu powszechnych wyborów rząd cieszyłby się
większym poparciem społecznym i legitymacją, jeżeli chodzi o osiąganie celów
gospodarczych i rozwiązywanie kwestii społecznych takich jak podziały społecznoekonomiczne i pokoleniowe panujące w społeczeństwie Hongkongu.
Poważne wątpliwości dotyczące prawidłowego funkcjonowania zasady „jeden kraj, dwa
systemy” wzbudził fakt, że pod koniec 2015 r. doszło do zaginięcia pięciu osób – w tym
dwóch posiadających obywatelstwo UE – powiązanych z działającymi w Hongkongu
wydawnictwem i księgarnią, które są znane z publikowania i sprzedawania materiałów o
treściach krytycznych wobec rządu centralnego. Okoliczności tych zaginięć były podejrzane;
piąta osoba, która zaginęła na terytorium SRA Hongkong, została – jak się wydaje –
uprowadzona.
UE uważa sprawę zaginięcia pięciu wydawców książek za najpoważniejsze wyzwanie w
kontekście prawidłowego funkcjonowania ustawy zasadniczej Hongkongu i zasady „jeden
kraj, dwa systemy” od czasu przekazania Hongkongu Chińskiej Republice Ludowej w 1997 r.
Sprawa ta budzi poważne obawy co do przestrzegania praw człowieka i podstawowych
2
wolności, a także stosowania przepisów prawa karnego Chińskiej Republiki Ludowej w
odniesieniu do czynów, które nie podlegają karze zgodnie z prawem Hongkongu. Sprawa
potencjalnie może przynieść długotrwałe konsekwencje dla praworządności w Hongkongu i
może mieć wpływ na pozycję Hongkongu jako międzynarodowego ośrodka biznesu. UE
wzywa rząd centralny do pełnego przestrzegania przepisów konstytucyjnych ustanowionych
dla SRA Hongkong w ramach Chińskiej Republiki Ludowej oraz do przywrócenia zaufania,
jakie mieszkańcy Hongkongu i społeczność międzynarodowa pokładają w ustawie
zasadniczej oraz zasadzie „jeden kraj, dwa systemy”.
Inne aspekty zasady „jeden kraj, dwa systemy” nadal funkcjonowały sprawnie w Hongkongu
w 2015 r. Organy sądowe nadal działają niezależnie i przestrzegają zasady sprawiedliwości
proceduralnej. Zachowanie praworządności pozostało nadrzędną zasadą dla rządu,
podmiotów gospodarczych i społeczeństwa ogółem. Nadal prowadzone są intensywne
działania antykorupcyjne, czego dowodem był rzetelny proces sądowy w sprawie karnej, w
której oskarżonym był były szef rządu, jak również pozytywne wskaźniki dotyczące dobrych
rządów. Wolność słowa oraz wolny dostęp do informacji są ogólnie przestrzegane. Można
jednak zaobserwować negatywną tendencję w kontekście wolności prasy i różnorodności jej
form będącą skutkiem zachowywania ostrożności i autocenzury podczas przekazywania
wiadomości na temat wydarzeń krajowych i z zakresu polityki zagranicznej w kontekście
Chińskiej Republice Ludowej. Wydaje się, że zaginięcie pięciu wydawców książek tylko
pogorszy tę sytuację. Zasadniczo przestrzega się wolności nauki; autonomii instytucjonalnej
uniwersytetów zagraża jednak wybór osób wspierających obecną władzę na stanowiska w
radach uczelni.
Wolnorynkowy system gospodarczy nadal sprawnie funkcjonował, a Hongkong pozostawał
konkurencyjnym międzynarodowym ośrodkiem biznesu, jak również głównym światowym
ośrodkiem współpracy gospodarczej z Chinami kontynentalnymi. Praworządność, przejrzyste
ramy prawne, bardzo niski poziom korupcji i wskaźnik przestępczości wraz ze skutecznie
działającą administracją publiczną i niezależnym sądownictwem przyczyniały się do
zachowania i wspierania korzystnego klimatu inwestycyjnego, który stanowi podstawę
sukcesu Hongkongu. Utrzymanie tych elementów ma kluczowe znaczenie dla
konkurencyjności Hongkongu; równie istotne są wprowadzenie nowych przepisów w zakresie
prawa autorskiego, automatyczna wymiana informacji w sprawach podatkowych oraz
wdrożenie rozporządzenia dotyczącego konkurencji. Należy wzmocnić działanie w dziedzinie
klimatu, aby zrealizować cele gospodarki niskoemisyjnej zgodnie z wynikami porozumienia
klimatycznego z Paryża.
Rozwój sytuacji politycznej
Reforma procedury wyboru szefa rządu rozpoczęta przez rząd Specjalnego Regionu
Autonomicznego Hongkong w 2014 r. zakończyła się w czerwcu 2015 r. Obejmowała ona
dwie rundy konsultacji społecznych i decyzję ramową przyjętą przez Stały Komitet
Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych; wydarzeniom tym towarzyszył
masowy 79-dniowy protest zorganizowany w ramach kampanii „Occupy”. Zgodnie z
zasadami ramowymi określonymi przez Stały Komitet Ogólnochińskiego Zgromadzenia
3
Przedstawicieli Ludowych rząd Specjalnego Regionu Autonomicznego przedłożył Radzie
Ustawodawczej wniosek w sprawie systemu głosowania w ramach wyborów powszechnych
na maksymalnie trzech kandydatów wybranych przez komitet nominujący.
Organizacje prodemokratyczne odrzuciły ten wniosek, twierdząc że rząd proponuje „fałszywą
demokrację”, w szczególności ze względu na fakt, że komitet nominujący, którego
członkowie to w znacznej mierze osoby wspierające obecną władzę, z pewnością
uniemożliwiłby uczestnictwo jakiegokolwiek kandydata pandemokratycznego w wyborach.
Badania opinii publicznej dały różne wyniki, jednak w żadnym wypadku nie wskazywały na
pewną pozytywną opinię ogółu społeczeństwa. Nie powiodły się próby, które rząd
podejmował w celu uzyskania potrzebnej liczby głosów za wnioskiem wśród
prodemokratycznych członków Rady Ustawodawczej. W związku z tym w dniu 18 czerwca
odbyło się burzliwe głosowanie, w wyniku którego zaproponowany przez rząd pakiet reform
ordynacji wyborczej został odrzucony głosami mniejszości blokującej składającej się z
członków prodemokratycznych.
UE ubolewa, że główni uczestnicy procesu reform ordynacji wyborczej nie byli w stanie
osiągnąć kompromisu w sprawie zmiany metody wyboru szefa rządu w 2017 r. Będąc stroną
zainteresowaną przyszłością Hongkongu i zgodnie z ustawą zasadniczą, UE ma nadzieję, że
poprzez konstruktywną dyskusję Hongkong będzie w stanie wznowić proces reform ordynacji
wyborczej i osiągnąć porozumienie w kontekście demokratycznego, sprawiedliwego,
otwartego i przejrzystego systemu wyborczego. Dzięki wprowadzeniu powszechnych
wyborów rząd cieszyłby się większym poparciem społecznym i legitymacją, jeżeli chodzi o
jego wysiłki w zakresie osiągania celów gospodarczych i rozwiązywania kwestii społecznych
takich jak podziały społeczno-ekonomiczne i pokoleniowe panujące w społeczeństwie
Hongkongu.
Nastroje polityczne w Hongkongu są dalej podzielone między obóz wspierający obecną
władzę a obóz prodemokratyczny. W 2015 r. stosunki między władzą wykonawczą a
ustawodawczą były wciąż napięte, a ustawodawcy opozycyjni zorganizowali kampanię na
rzecz zerwania współpracy i stosowali taktykę obstrukcji parlamentarnej, aby opóźnić
realizację inicjatyw rządowych. Zatwierdzenie utworzenia nowego Biura ds. Innowacji zajęło
trzy lata; z kolei przyjęcie projektu nowelizacji ustawy o prawie autorskim przełożono na
2016 r., ale w końcu nie zdołano tego dokonać. Obstrukcja parlamentarna utrudniała
skuteczne podejmowanie decyzji przez Radę Ustawodawczą i ogólne zarządzanie
Hongkongiem. Aby rozwiązać ten problem, należało by dokonać przeglądu regulaminu
wewnętrznego Rady Ustawodawczej.
W listopadowych wyborach do rad dzielnic nie zaobserwowano istotnej zmiany w
preferencjach wyborców. Pojawiło się jednak kilka nowych ugrupowań politycznych, a
wyborcy chętniej głosowali na – jak się wydaje – nowych i młodych kandydatów niż na
osoby kandydujące już od dawna. Jedna z nowych partii, Neodemokraci, zdobyła 15 z 16
miejsc, o które się ubiegała. Frekwencja wyborcza wyniosła rekordowe 47 %. Wybory do rad
dzielnic przeprowadzono w sposób profesjonalny i sprawiedliwy. Obie strony podniosły w
4
pewnych przypadkach zarzuty kupowania głosów, ale Komisja do Spraw Wyborczych
stwierdziła, że te zarzuty były bezpodstawne.
Stosunki między Hongkongiem a Chinami kontynentalnymi
W związku z powstaniem ruchu „Occupy” i niepowodzeniem reformy ordynacji wyborczej
stosunki między Hongkongiem a Chinami kontynentalnymi przechodzą obecnie trudny okres.
Znaczna część społeczeństwa Hongkongu poważnie obawia się stopniowego ograniczania
„wysokiego stopnia autonomii” Hongkongu w Chińskiej Republice Ludowej i spadającego
szacunku dla wartości Hongkongu, a także sposobu życia zgodnie z zasadą „jeden kraj, dwa
systemy”. Obawy wzbudziło przyjęcie nowej chińskiej ustawy o bezpieczeństwie narodowym
w dniu 1 lipca, ponieważ uczyniono w niej konkretne odniesienie do Hongkongu, co
zwiększyło ryzyko użycia tej ustawy jako podstawy karania czynów dokonanych przez
mieszkańców Hongkongu na terytorium Hongkongu, nawet jeżeli nie podlegają one karze
zgodnie z prawem Hongkongu.
Poważne wątpliwości dotyczące prawidłowego funkcjonowania zasady „jeden kraj, dwa
systemy” wzbudził fakt, że pod koniec 2015 r. doszło do zaginięcia pięciu osób – w tym
dwóch posiadających obywatelstwo UE – powiązanych z działającymi w Hongkongu
wydawnictwem i księgarnią, które sprzedają publikacje o treściach krytycznych wobec rządu
centralnego. O ile cztery z tych osób widziano po raz ostatni na terytorium Chin
kontynentalnych bądź też, w jednym przypadku w Tajlandii, o tyle piąta osoba zaginęła na
terytorium Hongkongu i została – jak się wydaje – uprowadzona. Wszystkie te osoby
odnalazły się później na terytorium Chin kontynentalnych i oświadczyły, że dobrowolnie
współpracowały w oficjalnym dochodzeniu. Pomimo próśb o informacje i wyjaśnienia
ponawianych przez najwyższych szczeblem urzędników SRA Hongkong, a także przez UE i
innych członków społeczności międzynarodowej władze Chińskiej Republiki Ludowej nie
przedstawiły żadnego wiarygodnego wyjaśnienia.
Sprawa ta pociąga za sobą poważne naruszenie praw człowieka i podstawowych wolności
oraz budzi poważne obawy co do praworządności w ramach zasady „jeden kraj, dwa
systemy” i stosowania przez władze Chin kontynentalnych ustaw Chińskiej Republiki
Ludowej w odniesieniu do czynów dokonanych przez mieszkańców Hongkongu na
terytorium Hongkongu. UE wzywa rząd centralny do pełnego przestrzegania przepisów
konstytucyjnych ustanowionych dla SRA Hongkong w ramach Chińskiej Republiki Ludowej
oraz do przywrócenia zaufania, jakie mieszkańcy Hongkongu i społeczność międzynarodowa
pokładają w ustawie zasadniczej oraz zasadzie „jeden kraj, dwa systemy”.
Napięcia między Hongkongiem a Chinami kontynentalnymi pojawiły się również ponownie
na poziomie społecznym. W północnych częściach Hongkongu, w pobliżu granicy z Chinami
kontynentalnymi doszło do protestów i wybuchów przemocy skierowanych przeciwko
przedsiębiorstwom handlu równoległego i odwiedzającym z Chin kontynentalnych, ponieważ
na tych obszarach handel równoległy doprowadził do braków artykułów pierwszej potrzeby i
obciążenia infrastruktury publicznej i transportu publicznego. Grupy lokalnych działaczy
5
podnosiły, że wybory polityczne i gospodarcze powinny w większym stopniu służyć realizacji
lokalnych interesów Hongkongu niż interesów przedsiębiorstw.
Praworządność i wymiar sprawiedliwości
Pomijając obawy, jakie wzbudziło zaginięcie pięciu wydawców książek, w 2015 r.
przestrzegano praworządności, a wymiar sprawiedliwości utrzymał wysokie standardy pracy.
W światowym wskaźniku konkurencyjności na lata 2015–2016 opracowanym w ramach
Światowego Forum Ekonomicznego Hongkong zajął czwarte miejsce pod kątem
niezależności wymiaru sprawiedliwości, osiągając wynik 6,3 na 7. W projekcie Banku
Światowego dotyczącym wskaźników dobrego rządzenia na świecie Hongkong uzyskał
wynik 93,8 % za praworządność w 2014 r.; Hongkong znajduje się wśród 10 % państw z
najlepszym wynikiem od 2003 r.
W następstwie kampanii „Occupy” z 2014 r. osądzono i skazano niewielka liczbę
protestujących aresztowanych. Przewodniczący kampanii, których również aresztowano,
usłyszeli zarzuty, ale zostali zwolnieni za kaucją. Siedmiu funkcjonariuszom policji
postawiono zarzuty znęcania się nad jednym z demonstrantów; w tej sprawie toczy się
postępowanie sądowe. Demonstrant, który padł ofiarą tego traktowania, sam usłyszał zarzuty
napaści na funkcjonariusza policji i stawiania mu oporu, co było wyrazem skrupulatnej
bezstronności prokuratora. Przebieg postępowania sądowego był krytykowany w niektórych
dzielnicach. Kluczowe znaczenie ma zatem zapewnienie dalszego przebiegu procesów
sądowych związanych z kampanią „Occupy” przy pełnym poszanowaniu zasad
praworządności i sprawiedliwości proceduralnej.
Aby zapewnić dalsze skuteczne działanie wymiaru sprawiedliwości, należy rozwiązać
problemy, takie jak utrudnienia w rekrutacji sędziów, niedobór personelu pomocniczego w
sądach oraz niskie stawki wynagrodzenia dla prawników uczestniczących w sprawach
obejmujących pomoc prawną, w szczególności w sprawach karnych. Zachowanie
niezależności sądów i pełne poszanowanie praworządności są kluczowe dla utrzymania
wiarygodności demokratycznej Hongkongu, jego pozycji jako międzynarodowego ośrodka
biznesu i jego rosnącej roli jako międzynarodowego centrum arbitrażu i mediacji.
Działania antykorupcyjne
Uznaje się, że korupcja znajduje się pod kontrolą i że system antykorupcyjny nadal jest
skuteczny i odporny, pomimo że w 2015 r. liczba skarg dotyczących korupcji otrzymanych
przez Niezależną Komisję przeciwko Korupcji (ICAC), zwiększyła się do rekordowych 2
800, co stanowiło 18 % wzrost w porównaniu z 2014 r. Trudno jest wyciągnąć wnioski z tego
wzrostu, ponieważ jego przyczyną mogło być zarówno wzmożenie działań antykorupcyjnych,
jak i większa świadomość społeczna i gotowość społeczeństwa do wnoszenia skarg.
W dniu 5 października były szef rządu Donald Tsang usłyszał zarzuty z powodu dwóch
przewinień podczas sprawowania urzędu publicznego, co uczyniło go najwyżej postawionym
6
urzędnikiem SRA, wobec którego toczyło się postępowanie karne. Dzięki tej sprawie będzie
można sprawdzić zdolność ICAC i sądów do prowadzenia dochodzeń i procesów w sprawach
obejmujących wysoko postawione osoby w sposób niezależny i bezstronny oraz bez ulegania
naciskom politycznym. Trwało dochodzenie w sprawie zarzutów niezłożenia oświadczeń o
stanie majątkowym postawionych obecnemu szefowi rządu. Zarzuty te skłoniły niektórych
przedstawicieli władzy ustawodawczej do wystąpienia z wnioskiem o nowelizację
rozporządzenia w sprawie zapobiegania przekupstwu, aby miało ono zastosowanie do szefa
rządu w czasie sprawowania przez niego urzędu; Rada Ustawodawcza zagłosowała jednak za
odrzuceniem tego wniosku. Mimo wszystko ogólny wniosek jest taki, że Hongkong cieszy się
bardzo wysokimi standardami przejrzystości i środków antykorupcyjnych. Władze,
przywódcy polityczni i wiodące przedsiębiorstwa rozumieją, że mniejsza przejrzystość
miałaby negatywny wpływ na silną pozycję Hongkongu jako międzynarodowego ośrodka
biznesu, w tym na postrzeganie go przez przedsiębiorstwa z Chin kontynentalnych.
Równość szans, prawa i wolności
Media, także cyfrowe, były nadal w znacznym stopniu wolne i wyrażano w nich cały szereg
różnych poglądów. Mimo to panowało coraz większe przekonanie odzwierciedlone w
sprawozdaniu rocznym Stowarzyszenia Dziennikarzy w Hongkongu (HKJA), że zarówno
media tradycyjne, jak i elektroniczne praktykowały autocenzurę, w szczególności przekazując
wiadomości na temat wydarzeń w Chinach kontynentalnych. Ponadto Stowarzyszenie
Dziennikarzy wskazało, że niektóre media cyfrowe były stale odsuwane od rządowych
konferencji prasowych, a jako przyczynę podawano fakt, że nie mają one swojego wydania
drukowanego; jest to tym bardziej niepokojące, że rząd wykazuje coraz silniejszą tendencję
zastępowania konferencji prasowych formą jednostronnych komunikatów. W związku z
tendencjami panującymi w 2014 r. Hongkong spadł o dziewięć miejsc w rankingu wolności
prasy z 2015 r. opracowanym przez Reporterów bez Granic, zajmując 70. miejsce; jako
powody podano autocenzurę i rosnący wpływ wywierany przez Biuro Łączności rządu
centralnego. Według niektórych danych przedsiębiorstwa o silnych powiązaniach z Chinami
kontynentalnymi wycofywały swoje reklamy z mediów, które krytykowały Pekin.
W następstwie ujawnienia nagrań dźwiękowych z posiedzeń za zamkniętymi drzwiami,
których przedmiotem były budzące kontrowersję kwestie związane z mianowaniem (zob.
poniżej), Uniwersytet w Hongkongu uzyskał orzeczenie sądowe zakazujące przekazów
medialnych na temat szczegółów poufnych rozmów rady zarządzającej uniwersytetu. W
nakazie sądowym podniesiono obawy dotyczące wolności prasy w związku z ograniczeniem
przez media swoich przekazów w reakcji na orzeczenie sądowe.
W grudniu 2015 r. grupa Alibaba, chiński gigant handlu elektronicznego, nabyła South China
Morning Post (SCMP), gazetę o stuletniej tradycji wydawaną w języku angielskim.
Stowarzyszenia dziennikarzy wyraziły swoje obawy dotyczące niezależności redakcyjnej
SCMP po tym, jak grupa stwierdziła, że jej celem będzie zapewnienie bezstronnej i
„sprawiedliwej” sprawozdawczości na temat Chin.
Największe obawy dotyczące ograniczania wolności słowa wzbudziło zaginięcie, w
podejrzanych okolicznościach, pięciu osób związanych z działającym w Hongkongu
7
wydawnictwem publikującym treści krytyczne wobec władz kontynentalnych. Według
późniejszych informacji niektóre księgarnie wycofały ze sprzedaży publikacje zawierające te
krytyczne treści.
Wolność słowa, wolność mediów i wolny dostęp do informacji stanowią podstawowe
wartości Hongkongu w ramach zasady „jeden kraj, dwa systemy” i są niezbędnym elementem
silnej pozycji Hongkongu jako światowego ośrodka biznesu. UE wzywa wszystkie
zainteresowane strony do strzeżenia tych wartości.
Wolność nauki i niezależne zarządzanie instytucjami szkolnictwa wyższego były
przedmiotem dużych kontrowersji w 2015 r. Kontrowersje te wywołała decyzja rady
zarządzającej Uniwersytetu w Hongkongu o odrzuceniu kandydata na stanowisko rektora ze
względu na jego powiązania z grupami opozycyjnymi. Decyzję postrzegano jako ingerencję
polityczną na ukryte żądanie rządu Specjalnego Regionu Autonomicznego, a jej podjęcie
doprowadziło do protestów przeciwko tendencji do mianowania przez rząd Specjalnego
Regionu Autonomicznego osób wspierających obecną władzę na stanowiska w radach
uniwersytetów. Ta praktyka zagraża niezależnemu zarządzaniu uniwersytetami i może w
przyszłości szkodzić wolności nauki w Hongkongu. Kontrowersje sprawiły, że zaczęto
postulować, aby szef rządu został odwołany z otrzymywanej z urzędu funkcji rektora
wszystkich uniwersytetów w Hongkongu.
Hongkong wciąż nie ma ogólnej ustawy antydyskryminacyjnej. Komisja ds. Równości
Szans (EOC) otrzymała 100 000 odpowiedzi w ramach konsultacji społecznych w sprawie
rozwiązania tego problemu. EOC sporządzi sprawozdanie z zaleceniami dotyczącymi
propagowania równości szans w odniesieniu do lesbijek, gejów, osób biseksualnych,
transpłciowych i interseksualnych (LGBTI), zarówno za pośrednictwem prawodawstwa, jak i
środków praktycznych. Obecnie trwa przegląd przepisów prawnych w Hongkongu
dotyczących małżeństw osób tej samej płci i małżeństw zawieranych przez osoby
transpłciowe. Nadal dochodzi do dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.
Pracownicy domowi będący cudzoziemcami w liczbie około 300 000 dalej borykali się z
brakiem odpowiedniej ochrony pracy i ochrony socjalnej. Obawy budzą w szczególności dwa
obowiązujące przepisy dotyczące pracowników domowych będących cudzoziemcami, a
mianowicie wymóg mieszkania w miejscu pracy i zasada „dwóch tygodni”, zgodnie z którą
pracownicy domowi będący cudzoziemcami muszą znaleźć pracę w ciągu dwóch tygodni od
momentu wygaśnięcia ich umowy, gdyż w innym razie czeka ich deportacja. W grudniu
2015 r. Komitet przeciwko Torturom wezwał rząd do zniesienia zasady „dwóch tygodni” i
zapewnienia pracownikom domowym będącym cudzoziemcami możliwości mieszkania poza
miejscem pracy. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego wzywają do wprowadzenia
rozwiązań zapewniających większe włączenie społeczne, które obejmowałyby przepisy
ustawowe dotyczące czasu pracy w ciągu dnia lub godzin nadliczbowych. Rząd Hongkongu
przyjął pewne przepisy, w tym dotyczące minimalnego dopuszczalnego wynagrodzenia za
pracę (które zwiększono w 2015 r.), dnia wolnego w tygodniu i górnej granicy opłat
rekrutacyjnych, ale wdrożenie tych przepisów nadal nie jest pewne.
8
Handel ludźmi pozostaje problemem, w szczególności w świetle braku jednolitych ram
legislacyjnych i politycznych. Rząd Specjalnego Regionu Autonomicznego wyznaczył grupę
zadaniową, która ma zająć się rozwiązaniem tego problemu i która współpracuje z UE i
innymi członkami społeczności międzynarodowej.
Zmiany gospodarcze
W 2015 r. Hongkong dalej zajmował wysokie miejsca w licznych światowych badaniach
gospodarki. Według UNCTAD1 Hongkong zajął drugie miejsce na świecie pod względem
napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), odnotowując napływy BIZ o
wartości 103 mld USD w 2014 r., co stanowiło wzrost o 39 % w porównaniu z rokiem
poprzednim. Hongkong wyprzedziły jedynie Chiny kontynentalne, a gorsze wyniki osiągnęły
Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo i Singapur. Hongkong zajął również drugie
miejsce pod względem wypływów (143 mld USD) za Stanami Zjednoczonymi, a wyprzedził
Chiny kontynentalne, Japonię i Niemcy. Hongkong utrzymał również swoje piąte miejsce w
sprawozdaniu Banku Światowego „Doing Business” z 2016 r., tak samo jak w 2015 r.
W 2015 r. gospodarka Hongkongu zwiększyła się nieznacznie o 2,4 % w ujęciu realnym2.
Rozwój gospodarczy przypisuje się głównie silnemu popytowi krajowemu wspieranemu
przez pełne zatrudnienie i wzrost dochodów. Stopa bezrobocia nie przekroczyła 3,3 % przez
cały omawiany rok. W 2015 r. inflację cen konsumpcyjnych zahamowano na poziomie 3 %.
Całkowity wywóz towarów i usług osiągnął gorszy wynik ze względu na spowolnienie
gospodarcze w Chinach i powolny wzrost na niektórych z głównych rynków wywozowych, w
tym w UE.
W sektorze turystyki nie odnotowano większych zmian. Tendencja wzrostowa w liczbie
przyjazdów odwróciła się w drugiej połowie roku, ponieważ w 2015 r. o 3 % spadła liczba
przyjazdów odwiedzających z Chin (którzy stanowią ponad trzy czwarte łącznej liczby
wszystkich przyjazdów). Był to pierwszy spadek od czasu złagodzenia przepisów wizowych
dla odwiedzających z Chin kontynentalnych, do którego doszło w 2003 r., i wywarł on
negatywny wpływ na sektor detaliczny. W 2015 r. znacznie obniżyła się sprzedaż detaliczna
drogich towarów, takich jak biżuteria, zegarki i cenne prezenty. Gorsze wyniki sektora
turystyki i sektora detalicznego spowodował również wysoki kurs dolara Hongkongu i
zwalczanie przez Pekin praktyki nadużywania publicznych stanowisk w celu uzyskania
nielegalnych dochodów. W kwietniu Rada Państwa Chińskiej Republiki Ludowej
zatwierdziła decyzję, w której ograniczono wyjazdy mieszkańców Shenzhen do Hongkongu
1. Por. sprawozdanie dotyczące inwestycji światowych Konferencji NZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) z 2015 r.
(opublikowane w dniu 24 czerwca 2015 r.).
2
O ile nie wskazano inaczej, wszystkie wskaźniki ekonomiczne dotyczące gospodarki w Hongkongu pochodzą ze statystyk
Urzędu Statystycznego w Hongkongu.
9
do jednego wyjazdu tygodniowo, co stanowiło próbę przeciwdziałania rosnącemu w
Hongkongu niezadowoleniu z powodu częstych przyjazdów mieszkańców Chin
kontynentalnych na zakupy do Hongkongu i miało stworzyć przeszkody dla przedsiębiorstw
handlu równoległego próbujących przekraczać granicę.
Sektor finansowy dalej się rozwijał jako jeden z najważniejszych filarów gospodarki
Hongkongu. W 2015 r. Hongkong odzyskał swoją pozycję największego na świecie rynku
pierwszych ofert publicznych (IPO) o łącznej wartości 260 mld HKD3; ponad 90 %
wszystkich zebranych funduszy IPO stanowiły środki przedsiębiorstw kontynentalnych, a
resztę – środki przedsiębiorstw z siedzibą w Hongkongu. Chociaż rząd centralny wprowadził
pewne kontrowersyjne środki, aby przywrócić kontrolę nad wahaniami na rynku akcji w
kolejnych miesiącach po czerwcu 2015 r., Hongkong przedstawiał swoją giełdę jako
najbezpieczniejszy i najwydajniejszy rynek dla obrotu akcjami chińskimi. Co więcej,
Hongkong zdołał osiągnąć status największego centrum offshore dla transakcji w RMB w
2015 r. pod kątem depozytów4 i rozliczania transakcji w RMB. Organy regulacyjne
Hongkongu i jego sektor finansowy nadal byli pewni, że ich miasto pozostanie na czele, jeżeli
chodzi o transakcje biznesowe realizowane w RMB, i będzie w stanie zmierzyć się z
wyzwaniem rosnącej konkurencji innych międzynarodowych centrów finansowych.
W kwestii zarządzania Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego stwierdził w pierwszej
ocenie Hongkongu, że ramowe zasady kapitału obarczonego ryzykiem i pokrycia wpływów
netto były zgodne z pakietem Bazylea III i że Hongkong spełnił 12 z 13 elementów oceny. W
sprawie jednego z elementów, w którym wprowadzono wymóg kwartalnego ujawniania przez
banki danych dotyczących kapitału i płynności, komitet stwierdził, że organ kształtujący
politykę pieniężną Hongkongu (Hong Kong Monetary Authority, HKMA) spełnił go „w
znacznej mierze”.
Aby zmniejszyć ryzyko dla sektora bankowego, w dniu 27 lutego HKMA wprowadził nowy
pakiet środków nadzorczych nad hipotekami na nieruchomości. Pomimo umiarkowanych
reakcji rynkowych, w szczególności pod koniec 2015 r., szef rządu oświadczył, że rząd
utrzyma środki łagodzące obowiązujące od 2012 r. i że będzie dalej zwiększał podaż gruntów,
aby przeciwdziałać brakom w sektorze mieszkaniowym. W związku z oczekiwaniem na
podwyżkę stóp procentowych przez amerykańską Rezerwę Federalną wzrost cen
nieruchomości mieszkalnych spowolnił w trzecim kwartale, a w ostatnim kwartale 2015 r.
ceny zaczęły spadać.
Hongkong pozostał obszarem testowania chińskiej reformy rynków kapitałowych, na którym
wprowadzono nowe inicjatywy strategiczne. Kamieniem milowym było wzajemne uznanie
systemów finansowania przez Hongkong i Chiny. Komisja ds. Papierów Wartościowych i
3
Deloitte, 2015 Review and 2016 Outlook of Hong Kong and Chinese Mainland IPO Markets, z dnia 21 grudnia 2015 r.
4
Według HKMA łączna wartość depozytów w RMB wynosiła 1 010 mld (w tym depozytów klientów w RMB i
nieopłaconych certyfikatów depozytowych) w stanie na koniec 2015 r.
10
Transakcji Terminowych Hongkongu oraz chińska Komisja Regulacyjna ds. Papierów
Wartościowych podpisały w dniu 22 maja memorandum dotyczące współpracy regulacyjnej
w zakresie wzajemnego uznawania funduszy przez Chiny kontynentalne i Hongkong. To
memorandum pozwala uznanym funduszom z Chin kontynentalnych i Hongkongu na
dystrybucję środków na rynki drugiej strony za pomocą usprawnionego postępowania
sprawdzającego. W ramach programu możliwe jest wprowadzenie około 850 chińskich
funduszy na rynek Hongkongu i około 100 funduszy Hongkongu na rynki chińskie w celu
sprzedania drugiej stronie produktów o łącznej wartości do 300 mld RMB. To kluczowe
osiągnięcie doprowadziło do dalszego otwarcia chińskich rynków finansowych i wzmocniło
pozycję Hongkongu jako azjatyckiego centrum zarządzania aktywami. Pomimo niewielkiego
opóźnienia dwie pierwsze transze trzynastu funduszy z Chin kontynentalnych i trzech
funduszy z Hongkongu zostały dopuszczone do oferty publicznej w grudniu, pięć miesięcy po
oficjalnym rozpoczęciu programu.
Połączenie giełdowe między giełdami w Szanghaju i Hongkongu, które uruchomiono w
listopadzie 2014 r., przez pierwszy rok swojego funkcjonowania działało w okresie skrajnych
wahań rynkowych. Program pilotażowy był istotnym przełomem w otwieraniu się chińskich
rynków finansowych i służył jako przykład dla połączeń giełdowych między giełdami
chińskimi a innymi międzynarodowymi centrami finansowymi. Program daje inwestorom z
Chin kontynentalnych większy dostęp do rynków międzynarodowych i umożliwia
inwestorom międzynarodowym kupowanie akcji typu A chińskich przedsiębiorstw za
pośrednictwem Hongkongu. Wolumen obrotu programu połączenia giełdowego był niższy,
niż oczekiwano, w pierwszym roku jego funkcjonowania, jednak stało się tak częściowo z
powodu wahań na rynku akcji w Chinach latem 2015 r. Opóźnione zostało uruchomienie
podobnego programu połączenia z Shenzhen (połączenie giełdowe między giełdami w
Shenzhen i Hongkongu), który miał pierwotnie zostać uruchomiony w 2015 r.
Czerpiąc korzyści płynące z pozycji pioniera, Hongkong jest jednocześnie narażony na
ryzyko nieodłącznie związane z chińskimi rynkami finansowymi zarówno pod względem
wahań, jak i nadzoru nad procesem zarządzania. Władze Hongkongu stoją przed wyzwaniem,
jakim jest zarządzanie tym ryzykiem przy jednoczesnym wykorzystaniu swojej
uprzywilejowanej pozycji. Ponadto, jako że Chiny stopniowo liberalizują swoje rynki
finansowe i modernizują ramy regulacyjne, Hongkong musi mierzyć się z rosnącą
konkurencją ze strony rynków w Szanghaju i Shenzhen.
Wymiar strategiczny integracji gospodarczej z Chinami stawał się coraz wyraźniejszy w
2015 r. Hongkong przyjmuje na siebie rolę platformy pomocy dla Chin we wdrażaniu ich
strategii działań globalnych (ang. go global). Aktywnie rozwija również swoją funkcję w
strategii krajowej „Jeden pas i jeden szlak”5 (OBOR) przedstawionej przez prezydenta Chin
Xi Jinpinga w 2013 r. Zgodnie z wizją rządu Hongkongu Specjalny Region Administracyjny
5
„Ekonomiczny pas Jedwabnego Szlaku” i „morski Jedwabny Szlak XXI wieku” stanowią główne elementy inicjatywy
„Jeden pas i jeden szlak”, która jest ramową strategią rozwoju skupiającą się na jakości sieci połączeń i współpracy między
państwami, głównie z obszaru Eurazji. Jej program obejmuje głównie budowę i ulepszanie infrastruktury tych państw.
11
ma stać się centrum finansowym i centrum zarządzania aktywami, a także ma uczynić z
miasta ośrodek rozstrzygania sporów i arbitrażu dla Azjatyckiego Banku Inwestycji
Infrastrukturalnych (AIIB). Sektor biznesowy Hongkongu zachęcano do skorzystania z
możliwości, jaką daje inicjatywa „Jeden pas i jeden szlak” – oczekuje się, że będzie ona
kluczową siłą napędową w perspektywie długoterminowej. Hongkong wyraził swój zamiar
dołączenia w odpowiednim czasie do AIIB jako jego niesuwerenny członek.
W dniu 27 listopada 2015 r. podpisano nowe porozumienie w sprawie handlu usługami w
ramach umowy o bliższej współpracy gospodarczej (CEPA) między rządem Hongkongu a
chińskim Ministerstwem Handlu. W momencie gdy to porozumienie wejdzie w życie w dniu
1 czerwca 2016 r., Chiny w pełni lub częściowo otworzą się na przemysł handlu usługami
Hongkongu w ramach 153 ze 160 sektorów handlu usługami WTO. Dzięki porozumieniu do
końca dwunastego planu pięcioletniego osiągnięta zostanie liberalizacja podstaw handlu
usługami, zgodnie ze zobowiązaniem Chin z 2011 r. Hongkong znajduje się również w
korzystnej pozycji z uwagi na fakt, że może korzystać z najbardziej preferencyjnych środków
liberalizacji oferowanych przez Chiny na mocy wprowadzonej do umowy klauzuli
„najwyższego uprzywilejowania”6. Umowę ramową CEPA podpisano w 2003 r., a następnie
w latach 2004–2013 podpisano 10 suplementów. W grudniu 2014 r. podpisano porozumienie
z Guangdong w ramach umowy CEPA dotyczące podstawowej liberalizacji handlu usługami
z Hongkongiem w prowincji Guangdong.
W sferze spraw zewnętrznych w 2015 r. przystąpiono do piątej rundy negocjacji dotyczących
umowy o wolnym handlu między Hongkongiem a ASEAN, które rozpoczęto w lipcu 2014 r.
Oprócz umowy CEPA i umowy z Chinami Hongkong podpisał również trzy inne umowy o
wolnym handlu ze swoimi partnerami handlowymi, a mianowicie z Nową Zelandią,
Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu i Chile. W 2015 r. Hongkong rozpoczął
konsultacje w sprawie umowy o wolnym handlu z Makau.
Zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym istotną kwestią była nieprzerwanie
konkurencyjność. Przywódcy rządowi i wiodące przedsiębiorstwa omówiły możliwości
zwiększenia konkurencyjności Hongkongu, a jednym z powtarzających się tematów
przewodnich była „innowacja”. Biuro ds. Innowacji i Technologii, które ustanowiono w
listopadzie 2015 r., ma za zadanie kierować innowacyjnością.
W 2015 r. wdrożono szereg środków regulacyjnych w celu zapewnienia konkurencyjnego
środowiska dla przedsiębiorstw i zgodności norm regulacyjnych Hongkongu z praktykami
międzynarodowymi. W dniu 10 lipca Rada Ustawodawcza przyjęła projekt ustawy w celu
ustanowienia Niezależnego Organu Ubezpieczeniowego, czyli niezależnego organu
regulacyjnego dla sektora ubezpieczeniowego, który miałby zastąpić Biuro Komisarza ds.
Ubezpieczeń. Nowy organ będzie miał szersze kompetencje w zakresie ochrony
6
W klauzuli „najwyższego uprzywilejowania” zawartej w tym porozumieniu wskazano, że wszelkie uprzywilejowane
traktowanie, jakie Chiny przyznały innym państwom lub regionom, rozszerza się na Hongkong, jeżeli jest ono bardziej
uprzywilejowane niż w ramach CEPA.
12
konsumentów i bezpośredniego nadzoru nad pośrednikami ubezpieczeniowymi. Odpowiada
to praktykom międzynarodowym, zgodnie z którymi finansowe organy regulacyjne powinny
być finansowo i operacyjnie niezależne od rządu, i stanowi istotny krok naprzód.
Na podstawie standardu OECD ogłoszonego w lipcu 2014 r. rząd Hongkongu przygotował
propozycje zastosowania wymogów automatycznej wymiany informacji finansowych do
Hongkongu w drodze prawodawstwa. Celem Hongkongu jest wprowadzenie nowelizacji
ustawy w Radzie Ustawodawczej na początku 2016 r. z zamiarem rozpoczęcia wymiany
informacji przed końcem 2018 r. Hongkong nie potwierdził jednak jeszcze swojej gotowości
do przestrzegania kompleksowej Konwencji OECD / Rady Europy o wzajemnej pomocy
administracyjnej w sprawach podatkowych, a co za tym idzie – przestrzegania powiązanej
wielostronnej umowy między właściwymi organami w zakresie wspólnego standardu do
wymiany informacji (CRS – MCAA), w odniesieniu do której wszystkie państwa
członkowskie UE są stronami. Umowa CRS–MCAA, która podlega stosunkowo prostej
procedurze aktywacji przez dwie strony, zapewnia odpowiednią podstawę prawną na potrzeby
faktycznego i skutecznego wdrożenia współpracy międzynarodowej w ramach standardu
OECD w zakresie automatycznej wymiany informacji finansowych między wszystkimi jej
partnerami, co pozwala uniknąć prowadzenia długich negocjacji dwustronnych.
Rząd zakończył wdrażanie wszystkich przepisów implementacyjnych w odniesieniu do
rozporządzenia Hongkongu dotyczącego konkurencji, uchwalonego w 2012 r.;
Rozporządzenie weszło zatem w pełni w życie w dniu 14 grudnia 2015 r. Wcześniejsze
działania obejmowały utworzenie Komisji ds. Konkurencji oraz Trybunału ds. Konkurencji w
2013 r. Rozporządzenie Hongkongu dotyczące konkurencji zostało oparte na unijnym prawie
konkurencji. Kontrola połączeń i przejęć nie stanowi jednak części obowiązujących ram
prawnych.
Hongkong dąży do unowocześnienia prawa autorskiego, które pozostaje w tyle za
standardami międzynarodowymi i zawiera luki, które utrudniają walkę z piractwem
internetowym. Aktualizacja obowiązującego prawa jest niezwykle istotna w świetle dążenia
Hongkongu do tego, by stać się ośrodkiem własności intelektualnej. Projekt ustawy
(poprawka) o prawach autorskich został przedstawiony Radzie Ustawodawczej w czerwcu
2014 r., mając na uwadze zakończenie procesu legislacyjnego do końca 2015 r. Publiczne
protesty dotyczące domniemanego wpływu na wolność słowa i wolność informacji w
połączeniu z zastosowaniem obstrukcji parlamentarnej podczas posiedzeń Rady
Ustawodawczej uniemożliwiły jednak przyjęcie tego projektu ustawy. Hongkong planuje
opracowanie wielkoformatowych projektów infrastrukturalnych, aby sprostać przyszłemu
zapotrzebowaniu. Ukończenie kilku z nich, w tym budowy ekspresowego połączenia
kolejowego na trasie Hongkong-Guanzgzhou oraz mostu łączącego Hongkong, Zhuhai i
Makau, będzie opóźnione, a ich realizacja przekroczy budżet, co wywołało intensywne debaty
polityczne w Radzie Ustawodawczej. Kwestia budowy trzeciej drogi startowej na
międzynarodowym porcie lotniczym w Hongkongu również wywołała obawy w
społeczeństwie dotyczące zarządzania przestrzenią powietrzną oraz wpływu na środowisko.
Trzecia droga startowa zostanie sfinansowana przez władze portu lotniczego i będzie wiązała
się z wprowadzeniem opłaty pasażerskiej od każdego odlatującego pasażera.
13
Rząd Hongkongu zaktualizował granicę ubóstwa. Liczba osób ubogich wynosi 1 324 800, a
wskaźnik ubóstwa – 19,6 %. Środki na rzecz złagodzenia ubóstwa będą coraz większym
wyzwaniem w obliczu zjawiska szybko starzejącego się społeczeństwa. Pod koniec roku
Sekretarz Finansowy ogłosił, że dnia 1 stycznia 2016 r. zostanie ustanowiony „fundusz na
przyszłość” (wraz ze środkami wstępnymi w wysokości 219,7 mld HKD) z myślą o
wspieraniu zwiększonych potrzeb pod względem wydatków w przyszłości. Będzie to
długoterminowy program oszczędnościowy, a pobranie tych środków przed 2025 r. nie będzie
dozwolone, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych.
W dziedzinie środowiska opublikowano plan oszczędzania energii na rok 2015 r. Jego celem
jest zmniejszenie energochłonności o 40 % do 2025 r., przy ukierunkowaniu głównie na
sektor budowlany. Bardziej ambitne cele dotyczące ograniczenia emisji w odniesieniu do
sektora energetycznego przewidziano także w piątym protokole technicznym dotyczącym
rozdziału uprawnień do emisji („Fifth Technical Memorandum for Allocation of Emission
Allowances”). Kolejną pozytywną zmianą w kontekście środowiska jest wdrożenie
rozporządzenia w sprawie kontroli zanieczyszczeń powietrza (statki oceaniczne) (paliwa w
trakcie cumowania), w ramach którego wymaga się stosowania w odniesieniu do statków
oceanicznych paliwa żeglugowego bardziej przyjaznego dla środowiska. Rozpoczęto
przyjmowanie wniosków o uzyskanie środków z ustanowionego przez rząd Hongkongu
funduszu recyklingu w wysokości 1 mld HKD, a pierwsze dotacje wnioskodawcy otrzymają
w marcu 2016 r. Ustanowienie funduszu ogłoszono w 2014 r. i został on zatwierdzony przez
Radę Ustawodawczą w lipcu 2015 r. Fundusz zmierza do zwiększenia ilości i podniesienia
jakości odpadów oraz ograniczenia presji wywieranej na wysypiska śmieci w Hongkongu.
Jeżeli chodzi o zmianę klimatu, w listopadzie, w okresie poprzedzającym kluczowe
negocjacje w Paryżu (porozumienie klimatyczne z Paryża) opublikowano sprawozdanie ze
zmian klimatu w Hongkongu na 2015 r. W sprawozdaniu podkreślono, że zmiana klimatu
stanowi istotne wyzwanie, ale również szansę, aby podnieść komfort życia w Hongkongu.
STOSUNKI DWUSTRONNE I WSPÓŁPRACA MIĘDZY UE A HONGKONGIEM W 2015 R.
W 2015 r. UE i Hongkong wciąż umacniały stosunki dwustronne. Tak jak w poprzednich
latach UE była dla Hongkongu drugim co do wielkości partnerem handlowym po Chinach
kontynentalnych7, a Hongkong był dla UE 15. z największych partnerów w zakresie handlu
towarami (wyprzedzając znacznie większe partnerskie państwa trzecie, takie jak Indonezja,
Malezja, Republika Południowej Afryki, Tajlandia i Wietnam) oraz znajdował się wśród
dwudziestu głównych partnerów handlowych w zakresie usług.
W 2015 r. handel dwustronny towarami między UE i Hongkongiem zwiększył się i wyniósł
50 mld EUR, natomiast UE odnotowała nadwyżkę handlową w wysokości 21 mld EUR8.
Handel dwustronny usługami w 2014 r. (najnowsze dostępne dane) wyniósł 21,5 mld EUR, z
niewielkim deficytem po stronie UE w wysokości 0,1 mld EUR. Najwięcej spółek
7
8
Ranking opiera się na statystykach dotyczących handlu opublikowanych przez Urząd Statystyczny w Hongkongu.
Źródło: Eurostat: baza danych Comext.
14
zagranicznych obecnych w Hongkongu pochodzi z Unii Europejskiej; w sumie
zarejestrowanych jest 2 029 spółek z UE9. Przedsiębiorstwa z UE odgrywają kluczową rolę w
sektorze usług finansowych oraz usług dla przedsiębiorstw, prowadzą również działalność w
wielu różnych sektorach, wliczając w to handel, logistykę, budownictwo i sprzedaż
detaliczną.
Przepływy inwestycyjne między UE i Hongkongiem również są na bardzo pozytywnym
poziomie. UE pozostaje trzecim co do wielkości źródłem bezpośrednich inwestycji
zagranicznych w Hongkongu zaraz po Brytyjskich Wyspach Dziewiczych i Chinach
kontynentalnych. Hongkong jest jednym z dwudziestu największych inwestorów w UE. W
2014 r. (najnowsze dostępne dane) wypływy BIZ z UE do Hongkongu wyniosły 5,8 mld
EUR; natomiast napływy BIZ z Hongkongu do UE osiągnęły wartość 2,1 mld EUR.
Hongkong zajmuje 13. miejsce na liście napływów netto BIZ w 2014 r. i 12. na liście wartości
przychodzących BIZ w UE-28 w 2014 r. Zarówno wypływy, jak i napływy w 2014 r.
znacznie się zmniejszyły w porównaniu z 2013 r. Na koniec 2014 r. wartość inwestycji BIZ
dokonanych przez UE w Hongkongu wynosiła 106 mld EUR, a wartość inwestycji BIZ
dokonanych przez Hongkong w UE w tym samym okresie — 71 mld EUR.
Jako platforma pośrednicząca we współpracy z Chinami kontynentalnymi Hongkong
zapewnia podmiotom gospodarczym cenne możliwości. Jako że istnieje duża liczba spółek
UE zarejestrowanych jako „usługodawcy w Hongkongu” w ramach podpisanej przez
Hongkong i Chiny kontynentalne umowy o bliższej współpracy gospodarczej (CEPA) UE jest
wiodącym regionem, z którego pochodzą spółki zagraniczne stosujące CEPA. Ze względu na
potencjał CEPA UE i Hongkong uzgodniły, że zbadają sposoby maksymalizacji możliwości
w odniesieniu do spółek i inwestorów UE.
Dnia 26 listopada 2015 r. odbył się w Hongkongu dziewiąty zorganizowany dialog między
UE i Hongkongiem. Obie strony omówiły szereg różnych tematów i określiły obszary dalszej
współpracy, w szczególności współpracy w zakresie wymiany i ochrony w odniesieniu do
własności intelektualnej, usług finansowych, ochrony środowiska, działań w dziedzinie
klimatu, wymiany młodzieży oraz badań naukowych i innowacji. Strony uzgodniły, że
wzmocnią relacje w dziedzinie inwestycji i handlu oraz ustalą zakres na potrzeby rozpoczęcia
negocjacji dotyczących inwestycji. Strony wymieniły poglądy w kwestiach regulacyjnych,
wliczając w to bezpieczeństwo żywności oraz udzielanie zamówień publicznych, oraz
uzgodniły, że będą nadal kontynuowały pracę na rzecz lepszego zrozumienia wzajemnych
obaw, priorytetów oraz lepszego dostępu do rynku.
W 2015 r. w Hongkongu odnotowano szereg wizyt przedstawicieli instytucji UE wysokiego
szczebla. Komisarz europejski, lord Jonathan Hill z Dyrekcji Generalnej ds. Stabilności
Finansowej, Usług Finansowych i Unii Rynków Kapitałowych, złożył wizytę w listopadzie.
Spotkał się z Sekretarzem Finansowym Johnem Tsangiem, wieloma innymi urzędnikami z
Hongkongu oraz z członkami ośrodków skupiających przedsiębiorstwa europejskie. W
9
Źródło: Roczne badanie za 2015 r. dotyczące spółek w Hongkongu reprezentujących swoje spółki dominujące
zlokalizowane poza Hongkongiem, Urząd Statystyczny w Hongkongu.
15
2015 r. odnotowano wizyty szefów trzech organów tworzących Europejski System Nadzoru
Finansowego (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, Europejskiego Urzędu Nadzoru
Giełd i Papierów Wartościowych oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i
Pracowniczych Programów Emerytalnych). Specjalny Przedstawiciel Unii Europejskiej ds.
Praw Człowieka, Stavros Labrinidis, także złożył wizytę w Hongkongu w listopadzie,
podobnie jak dyrektor zarządzający Europejskiego Mechanizmu Stabilności, Klaus Regling.
Przewodniczący Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, Jean-Pierre Bourguignon, złożył
wizytę w Hongkongu w grudniu. W ciągu roku wizyty złożyło kilku dyrektorów generalnych
z Komisji Europejskiej oraz inni urzędnicy wysokiego szczebla.
Główny sekretarz rządu Specjalnego Regionu Autonomicznego Hongkongu, Carrie Lam,
złożył wizytę w maju w Brukseli oraz spotkał się z dwoma komisarzami europejskimi.
Sekretarz Finansowy, John Tsang, złożył w listopadzie wizyty w wielu państwach UE.
Sekretarz ds. Edukacji, Eddie Ng Hak-kim, Sekretarz ds. Usług Finansowych i Skarbu
Państwa, profesor KC Chan oraz Sekretarz ds. Handlu i Rozwoju Gospodarczego, Gregory
So, również odwiedzili Brukselę w 2015 r. i spotkali się ze swoimi odpowiednikami w UE.
W dziedzinie ceł w 2015 r. UE i Hongkong przeniosły swoją współpracę na nowy poziom. W
kwietniu podpisały plan działania mający na celu dalsze pogłębianie współpracy celnej, aby
zlikwidować międzynarodowy handel towarami naruszającymi prawa własności
intelektualnej w całym łańcuchu dostaw, między innymi poprzez wymianę danych
statystycznych i danych dotyczących zatrzymań osób naruszających prawa własności
intelektualnej. W październiku w ramach planu działania uruchomiono sześciomiesięczny
projekt pilotażowy celem sprawdzenia wymiany i analizy powyższych danych, jak również
opracowanych mechanizmów działania. Projekt ten koncentruje się na ruchu lotniczym,
uczestniczy w nim pięć portów lotniczych UE (Heathrow w Londynie, Roissy CDG w
Paryżu, Malpensa w Mediolanie, Schiphol w Amsterdamie i Bierset w Liège). Również w
kwietniu strony uzgodniły, że będą kontynuować współpracę na rzecz opracowania
mechanizmu wzajemnego uznawania upoważnionych przedsiębiorców między UE a
Hongkongiem. UE i Hongkong kontynuowały również współpracę w zakresie projektu
pilotażowego o nazwie „bezpieczny i pewny szlak handlowy”, do którego Hongkong
przystąpił w 2013 r. i który ma na celu ułatwienie oraz zabezpieczenie szlaków handlowych
między Europą i Azją.
W sektorze badań naukowych i innowacji 2015 r. był wyjątkowo ważny dla stosunków
między UE a Hongkongiem. W listopadzie Rada ds. Badań Naukowych i Przyznawania
Dotacji z Hongkongu wraz z Komisją Europejską osiągnęła przełomowe porozumienie
mające na celu opracowanie programu współpracy w zakresie badan naukowych i innowacji,
który umożliwi współfinansowanie naukowców z Hongkongu w ramach programu ramowego
UE „Horyzont 2020”. Program współpracy z początkowym budżetem rocznym w wysokości
9 mln HKD na rzecz naukowców z Hongkongu wzmocni stosunki między UE a
społecznościami naukowymi z Hongkongu w obszarach wspólnego zainteresowania, mając
na względzie osiągnięcie światowej klasy wyników naukowych i technicznych, które
doprowadzą do opracowania nowych i innowacyjnych technologii.
16
Dnia 17 czerwca 2015 r. Komisja, w ramach zewnętrznego programu działań UE przeciwko
unikaniu podatku od przedsiębiorstw mającego na celu wprowadzenie większej przejrzystości
w procesach tworzenia wykazów w całej UE, a także zachęcenie państw trzecich do
współpracy z państwami członkowskimi dotyczącej dobrych rządów w zakresie spraw
podatkowych, opublikowała po raz pierwszy zestawienie jurysdykcji państw trzecich
wskazanych przez państwa członkowskie do celów podatkowych jako nieprzestrzegające
przepisów i niechętne do współpracy. Pełna skonsolidowana wersja wykazu została
opublikowana w internecie, a wykaz najczęściej wymienianych jurysdykcji został dołączony
do planu działania Komisji na rzecz sprawiedliwego i skutecznego systemu opodatkowania
przedsiębiorstw w Unii Europejskiej. W odpowiedzi na obawy Hongkongu (i innych
jurysdykcji) Komisja Europejska opublikowała w październiku aktualizację w internecie10.
Wspomniana aktualizacja odzwierciedlała fakt, że wiele państw/jurysdykcji, w tym
Hongkong, uczestniczyło aktywnie w międzynarodowym programie przejrzystości i wymiany
informacji OECD oraz zobowiązało się także do stosowania nowego globalnego standardu
OECD w zakresie automatycznej wymiany informacji. Ta aktualizacja w internecie wykazała,
że Hongkong (w tamtym czasie) był umieszczony w wykazie ośmiu państw członkowskich, w
porównaniu z początkowymi dziesięcioma państwami, co odzwierciedla zmiany w ocenie
przez państwa członkowskie standardów w zakresie dobrych rządów podatkowych państw
trzecich, korekt wykazów krajowych oraz decyzji Estonii, aby w pełni wycofać swój wykaz
krajowy.
Hongkong podpisał 13 całościowych porozumień w zakresie unikania podwójnego
opodatkowania oraz dwie umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych z
państwami członkowskimi UE. Prowadzone są negocjacje z trzema innymi państwami
członkowskimi.
Interesy gospodarcze UE w Hongkongu są reprezentowane przez Europejską Izbę Handlową
(ECC). ECC jest „izbą izb”, w skład której wchodzi piętnaście izb europejskich z siedzibą w
Hongkongu i jedna izba z siedzibą w Makau. ECC działa w około pięciu sektorowych „radach
biznesu” (ds. motoryzacji; ochrony znaków towarowych; energii i środowiska naturalnego;
usług finansowych; informacji, komunikacji i technologii). We współpracy z biurem Unii
Europejskiej w Hongkongu i Makau ECC przeprowadza działania ułatwiające dialog z
rządem i promujące unijne interesy gospodarcze. ECC kontynuowała pracę w zakresie
wdrażania Programu Informacji Gospodarczej Unii Europejskiej (EUBIP), który wzmacnia
partnerstwo gospodarcze i współpracę biznesową z Hongkongiem i Makau oraz zapewnia
silniejszą i bardziej skoordynowaną reprezentację interesów gospodarczych UE w Hongkongu
i Makau.
UE i misje dyplomatyczne państw członkowskich w Hongkongu nadal wspólnie pracowały
nad promowaniem wizerunku UE w Hongkongu. W tym celu biuro UE w Hongkongu
10
Oficjalna aktualizacja unijnego wykazu została przeprowadzona przez Komisję Europejską w styczniu 2016 r. jako część
pakietu środków przeciwdziałających unikaniu opodatkowania.
17
zorganizowało szereg spotkań w ramach dialogu między szefami misji UE a wysokiej rangi
członkami rządu Hongkongu, Rady Ustawodawczej i sądów oraz innymi liczącymi się
osobami, w tym osobami ze świata biznesu.
W 2015 r. UE i państwa członkowskie były szczególnie aktywne w działaniach w zakresie
dyplomacji w dziedzinie klimatu, okresie poprzedzającym ramową konwencję Narodów
Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC porozumienie klimatyczne z Paryża),
która odbyła się w grudniu. Zorganizowano szereg wydarzeń, seminariów i konferencji we
współpracy z organami Hongkongu, społeczeństwem obywatelskim oraz organizacjami
biznesowymi. Równolegle w głównych mediach i biuletynach opublikowano kilka opinii
(tekstów opiniotwórczych) dla podkreślenia znaczenia globalnych działań na rzecz klimatu i
pozytywnej roli, jaką może odgrywać Hongkong jako olbrzymia metropolia i centrum
finansowe.
Misje dyplomatyczne i instytuty kulturalne UE przeprowadziły wraz z lokalnymi partnerami
szereg działań na rzecz zacieśnienia kontaktów międzyludzkich. Do głównych wydarzeń
należał Festiwal Filmów UE, Pawilon Europejskich Szkół Wyższych na dużych targach
edukacji i szkoleń, Europejski Dzień Języków oraz zorganizowany w szkołach konkurs na
najlepszy kalendarz. UE ma nadzieję wykorzystać obecną dynamikę, aby kontynuować
współpracę z rządem, społeczeństwem obywatelskim i przedstawicielami biznesu, mającą na
celu promowanie dialogu na temat praw i swobód.
W ramach programu akademickiego UE-Hongkong (EUAP) — konsorcjum obejmującego
Baptystyczny Uniwersytet Hongkongu, Chiński Uniwersytet Hongkongu, Miejski
Uniwersytet Hongkongu i Uniwersytet Lingnan — kontynuowano pogłębianie stosunków
między UE i Hongkongiem poprzez działalność akademicką i budowanie sieci kontaktów z
partnerami lokalnymi, regionalnymi i europejskimi. W 2015 r. w ramach EUAP
zorganizowano szereg wydarzeń dotyczących badań sytuacyjnych w zakresie europejskich
inteligentnych miast oraz zorganizowano konferencje i seminaria, w tym na temat stosunków
między UE a Chinami. EUAP zorganizował również kolejną edycję gry symulacyjnej „Model
UE”, podczas której studenci odgrywają rolę szefów państw i rządów państw członkowskich
UE biorących udział w posiedzeniu Rady Europejskiej.
---------------------------
18