Jezyk – slika – svet. Etnolingvističke studije

Jerzy Bartmiński
Jezyk – slika- svet. Etnolingvističke studije
[Język – obraz – świat. Studia etnolingwistyczne] została wydana w roku 2011 w Belgradzie
przez wydawnictwo „SlovoSlavia” z inicjatywy profesora Dejana Ajdaczicia. Przekładu z
języka polskiego na serbski dokonała dr Marta Beletić. Dejan Ajdaczić wystąpił nie tylko w
roli redaktora całości, ale też opatrzył tom obszerną prezentacją dorobku autora, notą
wydawniczą i indeksem nazwisk. Na okładce została umieszczona reprodukcja obrazu
polskiego malarza Jarosława Jaśnikowskiego Koniec XX wieku. Promocja książki z udziałem
autora odbyła się w Nowym Sadzie w Maticy Serbskiej 26 września 2011.
Obszerny, liczący 572 strony tom, zawiera przekłady na język serbski 20 prac
etnolingwistycznych lubelskiego autora z obszerną, licząca prawie 50 stron, bibliografią
cytowanych prac.
Książkę otwiera programowa rozprawa pt. Czym zajmuje się etnolingwistyka, a cztery
zasadnicze bloki obejmują problemy językowego obrazu świata, miejsca wartości w
językowym obrazie świata; definicji kognitywnej jako narzędzia opisu konotacji, miejsca
hiperonimu w definicji leksykograficznej, profili i podmiotowej interpretacji świata, dynamiki
kategorii punktu widzenia w języku, tekście i dyskursie (dwie ostatnie napisane wspólnie ze
Stanisławą Niebrzegowską-Bartmińską).
Drugi blok tematyczny w książce stanowią prace na temat stereotypów i składa się na
niego sześć tekstów: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, Podstawy lingwistycznych badań
nad stereotypem – na przykładzie stereotypu matki; Dom i świat – opozycja i
komplementarność; Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty; Prowincja w kręgu mitów
inteligenckich (ze S. Niebrzegowską-Bartmińską), Profile pojęcia ludu i ich konteksty
kulturowe (z Małgorzatą Brzozowską).
Trzeci blok obejmuje polskie stereotypy etniczne Niemca, Rosjanina (z Iriną Lappo i
Urszulą Majer-Baranowską) i Ukraińca, oraz stereotypy ideologiczne – Wschodu i Zachodu,
prawicy i lewicy.
Na najkrótszy, czwarty blok składają sie dwie rozprawy otwierające perspektywy na
dalsze badania porównawcze: Koncepcja językowego obrazu świata w programie
slawistycznych badań porównawczych i Opozycja swój / obcy a problem językowego obrazu
świata.
Całość zamyka szkic Dejana Ajdačicia pt. Ideje i metode Ježija Bartminskog.
Świadectwem szczególnej staranności wydawcy jest nota edytorska, w której znalazły się
informacje o innojęzycznych przekładach publikowanych w książce tekstów (na j. angielski 14 tekstów, na rosyjski - 7, na czeski - 2, na niemiecki - 1).
Language – image – the world. Ethnolinguistic Studies
Jerzy Bartmiński‟s book Jezyk – slika – svet. Etnolingvističke studije was published in 2011 in
Belgrade by SlovoSlavia. The project was initiated by Professor Dejan Ajdačić, who also
edited the volume, wrote an extensive presentation of the author‟s scholarly output and an
editorial note, as well as compiling an index of names. The book was translated into Serbian
by Marta Beletić. Its cover presents a reproduction of the picture The end of the 29th century
by a Polish painter Jarosław Jaśnikowski. The publication of the book was launched, with the
participation of the author, at Matitsa Srpska in Novi Sad on September 26, 2011.
This 572-page volume contains Jerzy Bartmiński‟ s twenty ethnolinguistic studies and
an extensive, nearly 50-page section with the works cited. It begins with a programmatic
“What is ethnolinguistics?”, followed by four major parts.
Part I deals with the problems of the linguistic worldview, the place of values in the
worldview, the cognitive definition as a tool of describing connotation, the place of
hyperonyms in lexicographic definitions, profiling, subject-orientedness in interpreting the
world, the dynamics of viewpoint in language, text and discourse (the latter two studies have
been co-authored by Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska).
Part II consists of six studies concerned with stereotypes. These are: “Stereotypes as
an object of linguistic description”, “Linguistic bases of research on stereotypes. The case of
MATKA „mother‟”, “DOM „home‟ and ŚWIAT „the world‟: opposition and
complementation”, “The Polish OJCZYZNA „homeland‟ and its variants”, “The provinces in
the myths of intelligentsia” (with Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska), “The profiling of
LUD „people‟ and their cultural contexts” (with Małgorzata Brzozowska).
Part III deals with the Polish ethnic stereotypes of a German, Russian (with Irina
Lappo and Urszula Majer-Baranowska) and Ukrainian, as well as ideological stereotypes of
the East, West, and the left and right political wings.
Part IV is the shortest and consists of only two studies: “The conception of the
linguistic worldview in Slavic comparative research” and “The US–THEM opposition in the
context of the linguistic worldview”.
The volume closes with Dejan Ajdačić‟s chapter “Jerzy Bartmiński‟s ideas and
methods”. It also contains an editorial note with information on translations of the book
chapters into other languages.
Książka Jerzego Bartmińskiego o językowym obrazie świata po serbsku