Endoskopia kapsułkowa nowoczesna metoda badania miejsc

diagnostyka obrazowa / diagnostic imaging
IB_11-2008 [PL_4].qxd
2008-12-28
11:54
Page 318
Endoskopia kapsułkowa ­ nowoczesna metoda
badania miejsc dotychczas niedostępnych
Jak rozpoczął się nowy etap
w dziedzinie endoskopii?
który odbiera obrazy wysyłane z kapsułki oraz stacji komputerowej.
Dostępne na rynku kapsułki endoskopowe mają wymiary ok.
11 mm x 27 mm i ważą około 3,5 g.
Do niedawna bezoperacyjne obejrzenie śluzówki całego przewodu pokarmowego nie było możliwe. Badania takie jak kolonoskopia czy panendoskopia (esofagogastroduodenoskopia)
umożliwiają obejrzenie jedynie jego górnego odcinka (przełyku, żołądka i dwunastnicy), a także jelita grubego. Dokładne
zbadanie jelita cienkiego nie było jednak możliwe z powodu jego długości (5-7 m) i licznych zakrętów (pętli jelita), które uniemożliwiają wprowadzenie endoskopu. Enteroskopia umożliwia
zbadanie tylko około 50 cm początkowej części jelita czczego.
Jak wygląda przebieg badania?
Badania jelita cienkiego, takie jak pasaż (badanie kontrastowe)
czy enterokliza CT, są mało dokładne, ponadto wiążą się z wystawieniem pacjenta na działanie szkodliwego promieniowania. Są
również nieprzyjemne dla pacjentów, a podawany doustnie środek
kontrastowy u niektórych pacjentów powoduje zaburzenia żołądkowo-jelitowe i reakcje alergiczne.
W 1996 roku prototyp kapsułki endoskopowej, mającej te problemy rozwiązać, przeszedł badania na zwierzętach. W sierpniu 2001 roku amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła
endoskopię kapsułkową jako nową metodę badania jelita cienkiego.
Badanie to okazało się dużo bardziej skuteczne w diagnostyce
krwawień z jelita cienkiego i choroby Crohna od dotychczas stosowanych metod. Badanie to umożliwia diagnostykę krwawień z przewodu pokarmowego w 50-67%, podczas gdy enteroskopia jedynie w 25-30%; natomiast w diagnostyce choroby Crohna VCE jest skuteczna
w 43-71% przy skuteczności enteroklizy CT poniżej 30%.
Endoskopia kapsułkowa jest również mniej uciążliwa dla pacjentów,
nie wiąże się bowiem, jak enteroskopia, z koniecznością połykania długiej rury, co nawet przy zastosowaniu miejscowego znieczulenia gardła
powoduje bardzo nieprzyjemne odczucia (mdłości, odruch wymiotny,
Fot. 1 Kapsułka endoskopowa
wrażenie „duszenia się”).
Dlaczego ta metoda jest najlepsza?
Objawy chorób jelita cienkiego są mało charakterystyczne. Trudno
rozpoznać przewlekłe krwawienia prowadzące do niedokrwistości,
chorobę Leśniowskiego-Crohna, chorobę trzewną, polipy czy guzy
i uszkodzenia po radioterapii. Dotychczas jelito cienkie było „diagnostyczną czarną dziurą”. Przełyk, żołądek i początkowy odcinek jelita
są dostępne w badaniu endoskopem. Podobnie jest z jelitem grubym.
Natomiast położone między żołądkiem a jelitem grubym jelito cienkie jest trudno dostępne ­ badanie radiologiczne z użyciem kontrastu bywa skuteczne mniej więcej w co trzecim przypadku. Często jedynym wyjściem jest operacja, pozwalająca obejrzeć jelito na własne
oczy. Dopiero wprowadzona w roku 2000 endoskopia dwubalonowa
umożliwia rozpoznawanie, a nawet leczenie chorób jelita cienkiego.
Kolejnym osiągnięciem jest endoskopia kapsułkowa ­ nieinwazyjna, dobrze tolerowana metoda, w której pacjent połyka specjalną, ważąca kilka gramów kapsułkę, wyposażoną w kamerę
i diodowy oświetlacz. Przechodząc przez jelito cienkie, kamera
wykonuje około 50 tys. zdjęć, które bezprzewodowo transmituje
do odbiornika umieszczonego w kamizelce, którą zakłada pacjent.
Umożliwia to zapisanie całego badania na przenośnym twardym
dysku, a następnie przekazywanie zdjęć do komputera z odpowiednim oprogramowaniem. Takie liczące około 8 godzin nagranie jest dla specjalisty bardzo cenne ­ przy polu widzenia 140
stopni i ośmiokrotnym powiększeniu można dostrzec szczegóły
mające zaledwie 0,1 centymetra.
Oprzyrządowanie stosowane w endoskopii kapsułkowej składa
się z jednorazowej, bezprzewodowej kapsułki, rejestratora danych,
318
Pacjent połyka kapsułkę, a ta, przesuwając się przez przewód pokarmowy dzięki naturalnym ruchom perystaltycznym, fotografuje wnętrze jelita cienkiego, a następnie zostaje wydalona
w sposób naturalny. Kapsułka wykonuje 2 fotografie na sekundę, łącznie około 50-60 tys. zdjęć w trakcie 8 godzin trwania badania. Dane z kapsułki są na bieżąco przekazywane za pomocą
nadajnika do rejestratora danych, umocowanego w specjalnej
kamizelce. Po zakończeniu badania wszystkie dane są zgrywane
do stacji komputerowej i przetwarzane na obrazy wideo, które
ocenia lekarz.
Fot. 2 Obrazy odcinka jelita cienkiego zarejestrowane zminiaturyzowaną kamerą umieszczoną w kapsułce
Jakie są wskazania do wykonania
takiego badania?
Główne wskazania do badania kapsułką endoskopową:
przewlekłe krwawienie z przewodu pokarmowego,
niewyjaśniona niedokrwistość z niedoboru żelaza,
podejrzenie choroby Crohna,
podejrzenie guza jelita cienkiego,
podejrzenie uszkodzeń błony śluzowej jelita cienkiego przez
NLPZ lub radioterapię,
diagnostyka choroby trzewnej,
zespoły polipowatości przewodu pokarmowego.
Kapsułka umożliwia również przeprowadzanie przesiewowych
badań w kierunku raka jelita grubego na niespotykaną dotychczas
skalę.
Na świecie już ponad 400 tys. osób zostało przebadanych tą metodą. W Polsce stosowana jest od 2002 roku, a badanie można przeprowadzić w kilku wyspecjalizowanych ośrodkach. Endoskopia kapsułkowa doczekała się ponad 500 publikacji i prac naukowych. Zastosowanie tej metody daje znacznie lepsze wyniki niż stosowane dotychczas badania radiologiczne czy enteroskopia. Zastosowanie endoskopii kapsułkowej w nieinwazyjnej diagnostyce jelit cienkiego i grubego stanowi olbrzymi postęp oraz oszczędność, powodując znaczne
przyspieszenie postawienia prawidłowego rozpoznania. W Czechach,
gdzie badanie jest refundowane, endoskopię kapsułkową stosuje 12
ośrodków ­ przy cztery razy mniejszej liczbie ludności. W Polsce na
razie po cichutku mówi się o takich planach ­ na razie trzymamy
kciuki i mamy nadzieję, że rząd zrobi coś w kierunku polepszenia jakości usług w służbie zdrowia. Skorzystają na tym wszyscy. J.S.
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 4/2008, vol. 14