A2 Prawo pracy i prawo układów zbiorowych

Transkrypt

Przewodnik dla pracowników
transgranicznych z Polski
Spis treści
W Niemczech obowiązują nieco inne przepisy ............................................................ 3
Warunki pracy ...................................................................................................................... 3
Wynagrodzenie minimalne, dodatki za pracę w nadgodzinach, wypłata wynagrodzenia za
okres niezdolności do pracy ................................................................................................. 3
Wypowiedzenie .................................................................................................................... 3
Kwestie uregulowane przez Unię Europejską .............................................................. 4
Europejskie prawo pracy ...................................................................................................... 4
Jurysdykcja dla procesów toczonych w sądach pracy .......................................................... 4
Jak wygląda sytuacja w Niemczech? ........................................................................... 4
Umowa o pracę .................................................................................................................... 4
Czas pracy ........................................................................................................................... 5
Przerwy i czas odpoczynku .................................................................................................. 5
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy .............................................................................. 5
Okres próbny........................................................................................................................ 6
Wynagrodzenie za pracę i wynagrodzenie minimalne .......................................................... 6
13. Wynagrodzenie miesięczne ............................................................................................ 6
Wypłata wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy spowodowany chorobą ................. 7
Urlop .................................................................................................................................... 7
Zgłaszanie choroby .............................................................................................................. 7
Opieka nad członkiem rodziny .............................................................................................. 7
Okresy wypowiedzenia ......................................................................................................... 8
Ogólna ochrona przed wypowiedzeniem, postępowanie sądowe ......................................... 8
Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem ..................................................................... 10
Odprawa ............................................................................................................................ 10
Świadectwo pracy .............................................................................................................. 10
Związki zawodowe ............................................................................................................. 10
Reprezentowanie pracowników w zakładzie pracy ............................................................. 12
Spory pracownicze, strajk................................................................................................... 12
Kształcenie i doskonalenie zawodowe ................................................................................ 12
www.zav.de/grenzregionen
www.psz.praca.gov.pl
-1-
Co powinni wiedzieć pracownicy transgraniczni ...................................................... 14
Które prawo pracy dotyczy mnie? ....................................................................................... 14
Informacje i doradztwo na miejscu ............................................................................. 14
Ośrodki doradztwa EURES w Polsce ................................................................................. 14
Ośrodki doradztwa EURES w Niemczech .......................................................................... 16
Przedstawicielstwa pracowników ........................................................................................ 17
Uwaga: Dla lepszej czytelności tekstu zrezygnowano bez wyjątku z używania obok siebie formy
męskiej i żeńskiej. Jeśli użyta została sama forma męska, skierowana jest ona zawsze także do
kobiet.
-2-
W Niemczech obowiązują nieco inne przepisy
Warunki pracy
•
W Niemczech ustawowo dopuszczalny jest tygodniowy czas pracy wynoszący 48 godzin,
podczas gdy w Polsce wynosi on maksymalnie 40 godzin.
•
Niemiecka ustawa o czasie pracy nie przewiduje weekendowej przerwy w pracy w
wymiarze 35 godzin, lecz jedynie 24-godzinną przerwę w niedzielę i święta.
•
Okres próbny jest regularnym składnikiem umowy o pracę, tzn. z reguły nie zawiera się
oddzielnej "umowy na okres próbny", jak w Polsce. Dość powszechny jest dłuższy okres
próbny, wynoszący do 6 miesięcy. Poza tym w okresie próbnym obowiązuje ustawowy 2tygodniowy okres wypowiedzenia.
•
Ustawowe prawo do urlopu wynosi 20 dni (dla 5-dniowego tygodnia pracy) i przysługuje
każdemu pracownikowi niezależnie od okresu zatrudnienia. Jednak większość układów
zbiorowych przewiduje 30 dni robocze płatnego urlopu.
•
Powyżej określonej wielkości zakładu zatrudnienia (ponad 15 osób zatrudnionych) istnieje
możliwość otrzymania zwolnienia z pracy na okres do 6 miesięcy w celu opieki na bliskim
członkiem rodziny.
Wynagrodzenie minimalne, dodatki za pracę w nadgodzinach, wypłata wynagrodzenia za okres
niezdolności do pracy
•
Od stycznia 2015 wprowadzone zostanie w Niemczech po raz pierwszy powszechne
ustawowe wynagrodzenie minimalne w wysokości 8,50 euro. Wynagrodzenia minimalne
obowiązują do tej pory tylko dla nielicznych branż, np. dla branży budowlanej, opieki
(opieka nad osobami starszymi i opieka nad chorymi w domu), sprzątania obiektów,
gospodarki odpadami, malarzy i lakierników oraz pracowników tymczasowych.
•
Nie istnieje żadne ustawowe prawo do zapłaty dodatków za pracę w nadgodzinach. To, czy
i w jakiej wysokości wypłacane będą dodatki za pracę w nadgodzinach, uregulowane jest
wyłącznie w układach zbiorowych lub w indywidualnych umowach o pracę.
•
W przypadku choroby pracodawca wypłaca Państwu pełne wynagrodzenie przez okres 6
tygodni, niezależnie od czasu trwania stosunku pracy.
Wypowiedzenie
•
W Niemczech wyraźniejsze jest uzależnienie terminów wypowiedzenia od czasu trwania
stosunku pracy. Od 10-go roku zatrudnienia niemieckie okresy wypowiedzenia są znacznie
dłuższe niż polskie.
•
Niemieccy pracodawcy nie są zobowiązani do informowania związków zawodowych,
reprezentujących danego pracownika o planowanym wypowiedzeniu.
-3-
A7 Ubezpieczenie pielęgnacyjne
•
§§
Odprawy, tzn. odszkodowania pracodawcy po wypowiedzeniu umowy o pracę, są przyjęte
także w Niemczech. Proszę pamiętać jednak, że inaczej niż ma to miejsce w Polsce nie
przysługuje Państwu żadne ustawowe prawo do otrzymania odprawy.
Kwestie uregulowane przez Unię Europejską
Europejskie prawo pracy
Prawo pracy reguluje prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Europejskie prawo pracy, w tytule X (art. 151 do 161) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
z dnia 1 grudnia 2009 oznaczone jako "polityka społeczna", składa się z wielu przepisów
prawnych, które definiują na poziomie Unii Europejskiej wymogi minimalne dla
•
Warunków pracy, np. postanowienia dotyczące równego traktowania w miejscu pracy,
przepisów BHP, czasu pracy, pracy w niepełnym wymiarze czasu, umów o pracę na czas
określony i delegowania pracowników,
•
Informacji i doradztwa dla pracowników, przede wszystkim w przypadku zwolnień
masowych i zmiany stosunków własnościowych w przedsiębiorstwie.
Unijne dyrektywy dotyczące poszczególnych warunków pracy i uczestnictwa pracowników
znajdziecie Państwo na stronie Komisji Europejskiej pod adresem ec.europa.eu/social > Direkt
weiter: Rechte am Arbeitsplatz > Arbeitsrecht.
W państwach członkowskich UE za wdrożenie prawa wspólnotowego do prawa danego kraju
odpowiedzialne są urzędy krajowe - przede wszystkim sądy.
Jurysdykcja dla procesów toczonych w sądach pracy
W przypadku wytoczenia przez pracownika procesu w sądzie pracy przeciwko jego pracodawcy,
właściwym sądem jest z zasady sąd pracy państwa członkowskiego UE, w którym znajduje się
miejsce zamieszkania pracodawcy lub siedziba oddziału, w którym pracownik został zatrudniony.
D
Jak wygląda sytuacja w Niemczech?
Umowa o pracę
Umowa o pracę na czas nieokreślony może zostać zawarta na piśmie lub ustnie. Ograniczenie
okresu obowiązywania umowy musi zostać jednak zawsze uregulowane na piśmie. Jeżeli tak nie
jest, umowę o pracę uważa się za zawartą na czas nieokreślony. Dla umów kształcenia wymagana
jest forma pisemna.
Jeżeli nie zawarto pisemnej umowy o pracę, pracodawca jest na mocy umowy o konieczności
dokumentowania umów o pracę zobowiązany, najpóźniej na jeden miesiąc od uzgodnionego dnia
rozpoczęcia stosunku pracy do określenia na piśmie istotnych warunków pracy, podpisania i
wydania ich pracownikowi.
Pisemna umowa o pracę musi zawierać następujące punkty:
-4-
•
Imię, nazwisko i adres pracownika
•
Nazwa i adres pracodawcy
•
Miejsce pracy
•
Opis zakresu czynności
•
Termin przystąpienia do pracy
•
Czas trwania okresu próbnego
•
W przypadku umów o pracę na czas określony: czas trwania stosunku pracy
•
W przypadku umów o pracę zawartych na czas nieokreślony: terminy i okresy
wypowiedzenia
•
Tygodniowy lub dzienny czas pracy
•
Wysokość wynagrodzenia za pracę i ewentualnych dodatków
•
Termin oraz sposób zapłaty
•
Czas trwania urlopu
•
Informację dotyczącą układów zbiorowych, umów zawartych z radą zakładową, umów
między urzędem a przedstawicielem pracowników
Czas pracy
Ustawowy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin dziennie i 48 godzin tygodniowo. Może on
jednak zostać przedłużony do 10 godzin dziennie, jeżeli pracownik otrzyma w zamian odpowiednie
wyrównywanie i jeśli czas pracy w ciągu 6 miesięcy kalendarzowych nie przekroczy średnio 8
godzin na dzień roboczy.
W zależności od układu zbiorowego tygodniowy czas pracy wynosi od 35 do 41 godzin.
Przerwy i czas odpoczynku
Po 6 godzinach pracy należy zapewnić pracownikom przerwę trwającą co najmniej 30 minut, po 9
godzinach pracy przerwa powinna trwać co najmniej 45 minut.
Po zakończeniu codziennego czasu pracy przysługuje Państwu odpoczynek przez czas co
najmniej 11 godzin. Dla osób zatrudnionych w sektorze turystycznym, w szpitalach, zakładach
komunikacji i innych obowiązują dodatkowo regulacje specjalne. W tym przypadku czas na
odpoczynek może zostać skrócony, jeśli pracodawca zapewni w zamian za to odpowiednie
wyrównywanie.
W niedziele i dni świąteczne wymagany jest odpoczynek trwający 24 godziny. Dla określonych
branż i grup zawodowych obowiązują jednak wyjątki od tych przepisów.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
Pracodawca jest zobowiązany do ochrony pracowników w swoim zakładzie przed zagrożeniami
dla zdrowia i życia. Przepisy BHP dotyczą różnych obszarów, które są ze sobą powiązane:
• Środowisko pracy (włącznie z higieną zakładową)
-5-
•
Maszyny, sprzęt i urządzenia techniczne
•
Substancje niebezpieczne
•
Regulacje dotyczące czasu pracy
•
Ochrona określonych grup osób
•
Organizacja BHP w zakładzie
Ważnymi normami prawnymi są na przykład ustawa o bezpieczeństwie i higienie pracy z dnia 07
sierpnia 1996, ustawa o czasie pracy z dnia 01 lipca 1994 lub ustawa o ochronie macierzyńskiej w
jej nowej wersji z dnia 20 czerwca 2002 w sprawie ochrony pracujących kobiet w trakcie i po
okresie ciąży.
Okres próbny
W Niemczech przyjęte jest stosowanie okresu próbnego, który trwa maksymalnie 6 miesięcy. W
okresie próbnym obowiązuje ustawowy, 2-tygodniowy okres wypowiedzenia, o ile w układzie
zbiorowym lub w umowie o pracę nie uzgodniono inaczej.
W przypadku praktykantów okres próbny wynosi co najmniej jeden miesiąc, a maksymalnie 4
miesiące. Umowy na odbycie praktyk mogą zostać w okresie próbnym wypowiedziane bez
zachowania terminu.
Wynagrodzenie za pracę i wynagrodzenie minimalne
Od stycznia 2015 w Niemczech wprowadzone ma zostać po raz pierwszy powszechne ustawowe
wynagrodzenie minimalne w wysokości 8,50 euro. Rząd federalny uchwalił już odpowiedni projekt
ustawy. Obecnie ustawowo określone wynagrodzenie minimalne obowiązuje jedynie w niektórych
branżach - np. w branży budowlanej, w sektorze opieki nad osobami starszymi i opieki nad
chorymi w domu, sprzątania obiektów, gospodarki odpadami, malarzy i lakierników oraz
pracowników tymczasowych. Przegląd aktualnych branżowych wynagrodzeń minimalnych zgodnie
z ustawą o delegowaniu pracowników znajdziecie Państwo na stronie Niemieckiej Federacji
Związków Zawodowych (Deutscher Gewerkschaftsbund, w skrócie DGB) pod adresem
www.mindestlohn.de > Hintergrund > Branchenmindestlöhne.
Wynagrodzenie za pracę regulowane jest z zasady przez układy zbiorowe lub umowy
indywidualne.
Pod pojęciem wypłat specjalnych rozumie się świadczenia wypłacane dodatkowo do
podstawowego wynagrodzenia miesięcznego (np. dodatek bożonarodzeniowy, dodatek urlopowy,
nagrody jubileuszowe). Prawo do takowych świadczeń przysługuje tylko wówczas, jeśli zostały one
uzgodnione w układzie zbiorowym lub w umowie o pracę.
W Niemczech nie ma przepisów ustawowych określających, czy i w jakiej wysokości wypłacane
muszą być dodatki za pracę w nadgodzinach. Obowiązują regulacje zapisane w układzie
zbiorowym oraz w indywidualnej umowie o pracę.
13. Wynagrodzenie miesięczne
Nie istnieje ustawowe prawo do 13-tej pensji miesięcznej, jednak w wielu układach zbiorowych
znajdują się odpowiednie regulacje w tym zakresie. W nielicznych branżach jak np. w bankowości
-6-
przyjęta jest nawet niekiedy 14-ta pensja miesięczna. Przy zawieraniu umowy o pracę proszę
zawracać na to uwagę.
Wypłata wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy spowodowany chorobą
Zapłata wynagrodzenia za pracę w przypadku choroby jest uregulowana ustawowo. W przypadku
choroby otrzymają Państwo od swojego pracodawcy pełne wynagrodzenie przez okres do 6
tygodni, jeśli stosunek pracy trwał nieprzerwanie co najmniej 4 tygodnie.
Po upływie 6 tygodni świadczenia przejmuje niemiecki zakład ubezpieczeń zdrowotnych w postaci
zasiłku chorobowego w wysokości 70 procent regularnego wynagrodzenia brutto, maksymalnie
jednak 90 procent regularnego wynagrodzenia netto. W ciągu 3 lat zasiłek chorobowy dla tej samej
choroby przysługuje maksymalnie przez okres 18 miesięcy.
Matki objęte ubezpieczeniem zdrowotnym otrzymują w okresie ochrony macierzyńskiej (z reguły 6
tygodni przed i 8 tygodni po urodzeniu dziecka) zasiłek macierzyński w wysokości maksymalnie 13
euro za dzień. Dodatkowo pracodawca musi wypłacić różnicę między kwotą 13 euro, a
dotychczasowym wynagrodzeniem netto, jako dodatek do zasiłku macierzyńskiego.
W przypadku choroby dziecka zakład ubezpieczeń zdrowotnych wypłaca zasiłek pielęgnacyjny,
jeśli jeden czynny zawodowo rodzic musi przejąć opiekę i jeśli nie przysługuje mu płatne
zwolnienie ze strony pracodawcy. Świadczenie wypłacane jest z ubezpieczenia zdrowotnego
rodzica, który skorzysta z tego prawa. Zasadniczo przysługuje Państwu 10 dni na opiekę nad
dzieckiem w roku.
Urlop
Przy 6-dniowym tygodniu pracy przysługuje Państwu ustawowe prawo do urlopu w wymiarze co
najmniej 24 dni roboczych lub w przypadku 5-dniowego tygodnia pracy co najmniej 20 dni
roboczych w roku. W wielu układach zbiorowych uzgodniony jest jednak wyższy wymiar prawa
urlopowego. Często prawo do urlopu wynosi 30 dni roboczych.
Zgłaszanie choroby
W przypadku choroby pracownik musi możliwie najszybciej zawiadomić pracodawcę o swojej
niezdolności do pracy i jej przewidywanym czasie trwania. W przypadku choroby trwającej dłużej
niż 3 dni, pracownik winien najpóźniej w następnym dniu roboczym przedłożyć odpowiednie
zaświadczenie lekarskie.
Opieka nad członkiem rodziny
W przypadku zatrudnienia u pracodawcy zatrudniającego ponad 15 pracowników, przysługuje
Państwu ustawowe prawo do otrzymania częściowego lub pełnego zwolnienia z pracy na czas
opieki nad bliskim członkiem rodziny. Maksymalny okres opieki wynosi 6 miesięcy. Podczas tego
okresu pracodawca nie może wypowiedzieć Państwu umowy o pracę.
Konieczne jest jednak udowodnienie konieczności sprawowania opieki nad członkiem rodziny w
formie zaświadczenia Kasy Ubezpieczenia Pielęgnacyjnego (Pflegekasse) lub Służby Medycznej
(Medizinischer Dienst) zakładu ubezpieczeń zdrowotnych.
Od 01 stycznia 2012 weszła w życie Ustawa o opiece nad członkiem rodziny (FPfZG). Na jej
podstawie pracownik i pracodawca mogą zawrzeć umowę dotyczącą opieki nad członkiem rodziny.
-7-
Okres opieki nad członkiem rodziny przewiduje, że osoby zatrudnione mogą skrócić swój
tygodniowy czas pracy przez okres maksymalnie 2 lat do 15 godzin, jeśli sprawują opiekę nad
bliskim członkiem rodziny. Jeśli na przykład czas pracy w okresie opieki zostanie skrócony o 50
procent, pracownik będzie otrzymywać nadal 75 procent ostatniego wynagrodzenia brutto. W celu
wyrównywania musicie Państwo później ponownie pracować w pełnym wymiarze czasu, jednak
otrzymacie wówczas tylko 75 procent wynagrodzenia do czasu pełnego wyrównania konta czasu
pracy.
Pracodawca nie ma obowiązku zawarcia takiej umowy.
Okresy wypowiedzenia
W Niemczech wypowiedzenie zawsze musi mieć formę pisemną.
Dla pracowników i pracodawców przy okresie zatrudnienia trwającym co najmniej 2 lata
obowiązują różne ustawowe okresy wypowiedzenia. Okresy te przedstawiono w poniższej tabeli.
Termin wypowiedzenia podczas uzgodnionego okresu próbnego wynosi dla obydwu stron
2 tygodnie.
Czas trwania stosunku pracy
Ustawowy okres wypowiedzenia
Zakończenie stosunku pracy
Wypowiedzenie przez pracodawcę
do 2 lat
4 tygodnie
2 do 4 lat*
1 miesiąc
5 do 7 lat*
2 miesiące
8 do 9 lat*
3 miesiące
10 do 11 lat*
4 miesiące
12 do 14 lat*
5 miesięcy
15 do 19 lat*
6 miesięcy
20 lat i dłużej*
7 miesięcy
od 15-go lub ostatniego dnia miesiąca
każdorazowo od ostatniego dnia
miesiąca
Wypowiedzenie przez pracownika
dowolny czas trwania umowy
od 15-go lub ostatniego dnia miesiąca
4 tygodnie
* Do 2009r. uwzględniane były tylko lata od ukończenia 25-go roku życia pracownika, zatem do ukończenia
27-go rok życia obowiązywał zawsze 4 tygodniowy okres wypowiedzenia. W styczniu 2010 Europejski
Trybunał Sprawiedliwości uznał jednak takie ograniczenia za niezgodne z prawem.
Ogólna ochrona przed wypowiedzeniem, postępowanie sądowe
W zakładach zatrudniających ponad 10 pracowników (pracownicy zatrudnieni w niepełnym
wymiarze czasu uwzględniani są w sposób proporcjonalny do ich czasu pracy), dla pracowników,
których stosunek pracy trwa dłużej niż 6 miesięcy obowiązuje ogólna ochrona przed
wypowiedzeniem. Obowiązuje ona dla osób zatrudnionych przed dniem 01 stycznia 2004, także w
zakładach zatrudniających powyżej 5 pracowników.
-8-
Zgodnie z ustawą o ochronie zatrudnienia pracodawca może wypowiedzieć umowę z
następujących powodów:
•
powody dotyczące osoby pracownika (np. choroba, nałóg)
•
powody dotyczące postępowania pracownika (np. odmowa wykonywania pracy); w takim
przypadku wypowiedzenie musi z reguły poprzedzić upomnienie
•
powody dotyczące zakładu pracy (np. upadłość)
Jeśli nie występuje żaden z tych powodów, możliwe jest wszczęcie postępowania przed sądem
pracy. W tym celu w terminie 3 tygodni od dnia otrzymania wypowiedzenia należy złożyć
powództwo we właściwym sądzie pracy. W razie niedotrzymania tego terminu, wypowiedzenie
będzie w każdym przypadku skuteczne.
Proszę pamiętać: Postępowanie przed Sądem Pracy i reprezentowanie przez adwokata są z
zasady płatne. Jako członek związków zawodowych macie Państwo jednak po konsultacji z
Państwa związkami zawodowymi prawo do bezpłatnej reprezentacji prawnej w postępowaniu
przed Sądem Pracy.
-9-
Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem
W następujących przypadkach pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę tylko za
specjalnym zezwoleniem:
•
osoby z ciężkim stopniem inwalidztwa
•
kobiety w okresie ciąży oraz w okresie do 4 miesięcy od porodu
•
podczas urlopu rodzicielskiego
•
członkowie rady zakładowej i rady przedstawicieli pracowników służby publicznej
Odprawa
Nie istnieje ustawowe prawo, zobowiązujące pracodawcę do zapłaty odprawy. Pracodawca może
przyznać Państwu odprawę, jednak nie jest do tego zobowiązany przez prawo. Pracodawcy i
pracownicy zawierają często porozumienie w kwestii wypłaty odprawy w przypadku wszczęcia
postępowania o ochronę przed wypowiedzeniem. Z reguły odprawa równa jest połowie rocznego
wynagrodzenia brutto.
Regulacje specjalne: W przypadku wypowiedzenia z przyczyn dotyczących zakładu pracy
pracodawca może zgodnie z § 1a ustawy o ochronie zatrudnienia (KschG) zaoferować
pracownikowi odprawę i równocześnie postawić warunek, zmuszający pracownika do rezygnacji z
3-tygodniowego terminu na złożenie powództwa. Wysokość odprawy wynosi 0,5 miesięcznego
wynagrodzenia brutto za każdy rok obowiązywania umowy o pracę.
Świadectwo pracy
Macie Państwo ustawowe prawo do otrzymania pisemnego świadectwa pracy. Minimalny zakres
danych, jakie powinno zawierać świadectwo pracy obejmuje rodzaj i czas trwania zatrudnienia,
podczas gdy kwalifikowane świadectwo zawiera dodatkowo ocenę moralną i ocenę pracy
pracownika. Wszystkie dane muszą być prawdziwe.
Związki zawodowe
Członkowstwo w związkach zawodowych jest dobrowolne.
Związki zawodowe negocjują z pracodawcami układy zbiorowe, między innymi dotyczące
wysokości wynagrodzeń, czasu pracy i urlopu. Wspierają one pracowników przy zakładaniu rad
zakładowych i reprezentują ich w przypadku sporów z pracodawcą. Ponadto oferują swoim
członkom bezpłatną ochronę prawną w postępowaniach przed sądami pracy. W przypadku sporów
pracowników z pracodawcą związki zawodowe organizują strajk i wypłacają swoim członkom
zasiłek strajkowy.
W Niemieckiej Federacji Związków Zawodowych (DGB) zrzeszonych jest 8 związków
zawodowych, skupiających łącznie ponad 6 milionów członków. 3 największe związki zawodowe to
Vereinigte Dienstleistungsgewerkschaft (www.verdi.de), Industriegewerkschaft Metall
(www.igmetall.de) i Industriegewerkschaft Bergbau, Chemie, Energie (www.igbce.de). Ponadto
istnieje związek zawodowy dla sektora gastronomii: Gewerkschaft Nahrung-Genuss-Gaststätten
(www.ngg.net).
- 10 -
Więcej informacji na temat tych i innych związków zawodowych należących do DGB znajdziecie
Państwo pod adresem www.dgb.de > Über uns > DGB heute > Gewerkschaften im DGB.
- 11 -
Reprezentowanie pracowników w zakładzie pracy
Rada zakładowa lub w sektorze publicznym rada przedstawicieli pracowników służby publicznej
jest wybierana demokratycznie przez pracowników. Przegląd ich najważniejszych zadań:
•
•
•
•
Rada reprezentuje pracowników przed pracodawcą w sprawach personalnych i
społecznych.
Dba o przestrzeganie ustaw, rozporządzeń, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
układów zbiorowych i uzgodnień zakładowych.
Współdziała przy kształtowaniu stanowisk pracy, regulowaniu czasu pracy, planowaniu
zatrudnienia personelu oraz szkoleniach.
Musi ona zostać wysłuchana przy każdym wypowiedzeniu, w przeciwnym razie
wypowiedzenie będzie nieskuteczne.
Reprezentowanie pracowników w zakładzie pracy uregulowane jest w ustawie regulującej strukturę
przedsiębiorstw lub w przypadku zakładów prawa publicznego przez daną ustawę o
przedstawicielstwie personelu. Dla ustanowienia lub wyboru rady zakładowej wymaganych jest co
najmniej 5 pracowników, którzy ukończyli 18 rok życia.
Zagraniczni pracownicy mają pod względem aktywnego i pasywnego prawa głosowania takie
same prawa co ich niemieccy koledzy.
Spory pracownicze, strajk
Po nieudanych negocjacjach w sprawie układu zbiorowego lub po bezowocnych próbach
pojednawczych związki zawodowe w Niemczech mogą przeprowadzać legalne strajki. Wcześniej
jednak musi odbyć się tajne referendum, w którym co najmniej 75 procent pracowników
zorganizowanych w związkach musi opowiedzieć się za strajkiem.
Po upływie uzgodnionego zobowiązania obu stron układu zbiorowego do przestrzegania zawartych
w nim postanowień w celu podkreślenia żądań podczas bieżących negocjacji w sprawie układu
zbiorowego dopuszczalne są także strajki ostrzegawcze i krótkie przerwanie pracy. Strajkować
mogą wszyscy pracownicy, dla których zakładu związki zawodowe ogłosiły strajk - obojętnie, czy
są oni zorganizowani w związkach czy też nie.
Pracownicy biorący udział w legalnym strajku nie muszą obawiać się żadnych konsekwencji
wynikających z prawa pracy. Podczas strajku umowa o pracę pozostaje ważna, jednak nie
następuje wypłata wynagrodzenia. Członkowie związków zawodowych otrzymują od ich związków
zawodowych zasiłek strajkowy z tytułu utraty zarobku. Strajkujący niezorganizowani w związkach
zawodowych nie otrzymują natomiast nic.
Podczas sporów pracowniczych z pracodawcą pracodawca może zastosować wobec swoich
pracowników lokaut. Lokaut oznacza przejściowe wykluczenie określonej liczby pracowników z
zatrudnienia i zapłaty wynagrodzenia, a więc zaprzestanie pracy zakładu.
Kształcenie i doskonalenie zawodowe
Kształcenie
- 12 -
Podstawowe kształcenie zawodowe można zacząć po zakończeniu obowiązku szkolnego, tzn.
zwykle od 15-go roku życia.
Kształcenie zawodowe w systemie dualnym odbywa się w dwóch miejscach: w zakładzie
(alternatywnie: w ponadzakładowym ośrodku kształcenia) i w szkole zawodowej. Czas trwania
kształcenia wynosi między 2 a 3,5 roku. Młodzież zawiera umowę z zakładem kształcenia i może
wybrać spośród ok. 350 uznanych zawodów wymagających odpowiedniego szkolenia. Listę
aktualnych zawodów znajdziecie Państwo w Federalnym Instytucie Kształcenia Zawodowego
(Bundesinstitut für Berufsbildung, w skrócie BIBB) pod adresem www.bibb.de
> Berufe > Liste der staatlich anerkannten Ausbildungsberufe.
Niektórych zawodów, np. w sektorze społecznym i medycznym, można wyuczyć się tylko w
całodziennych szkołach zawodowych (z reguły są to specjalistyczne szkoły zawodowe - niem.
Berufsfachschulen). Kształcenie trwa od 1 do 3 lat i jest uzupełnione częściowo przez praktyki lub
przez praktykę roczną.
Znowelizowana w roku 2005 ustawa o kształceniu zawodowym otwiera możliwość ukończenia
części kształcenia dualnego za granicą. Pobyty zagraniczne uzgadnia się w umowie kształcenia i
mogą one obejmować maks. jedną czwartą okresu kształcenia. Przy organizacji pobytów
zagranicznych pomaga europejski program kształcenia zawodowego LEONARDO DA VINCI Mobilność. Udziela on wsparcia finansowego pokrywającego część kosztów pobytu i podróży oraz
pomaga w przygotowaniu pobytu zagranicą. Szczegółowe informacje dotyczące dofinansowanych
projektów oraz wskazówki dotyczące składania wniosku dostępne są w Krajowej Agencji "Bildung
für Europa" pod adresem www.na-bibb.de > Leonardo da Vinci > Mobilität.
Pobyty zagraniczne dla praktykantów w celach związanych z edukacją i pracą finansuje także
projekt "Berufsausbildung ohne Grenzen", prowadzony przez Izby Przemysłowo-Handlowe, Izby
Rzemieślnicze oraz Federalne Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (BMAS). Ponad 30
doradców ds. mobilności w całych Niemczech pomaga przy planowaniu, realizacji i ocenie
zagranicznych pobytów związanych z pracą w okresie kształcenia zawodowego. Więcej informacji
można znaleźć pod adresem www.mobilitaetscoach.de.
Więcej ofert pobytów zagranicznych dla praktykantów dostępnych jest na stronie Niemieckiego
Towarzystwa Współpracy Międzynarodowej (Deutsche Gesellschaft für internationale
Zusammenarbeit, w skrócie GIZ) pod adresem www.giz.de > Weltweit > Europa.
Doskonalenie zawodowe
W zakresie doskonalenia zawodowego w Niemczech istnieją liczne instytucje, oferujące
odpowiednie szkolenia, np.:
•
uznane instytucje państwowe i instytucje finansowane ze środków publicznych
•
ośrodki doskonalenia zawodowego, prowadzone przez Izby Rzemieślnicze, Izby
Przemysłowo-Handlowe i przedsiębiorstwa
•
prywatne i komercyjne ośrodki szkoleniowe
Bezpłatne wyszukiwanie odpowiednich ofert szkoleń zawodowych umożliwia KURSNET (kursnetfinden.arbeitsagentur.de), wiodący w Niemczech portal poświęcony szkoleniom zawodowym,
prowadzony przez Federalną Agencję Pracy (BA). Portal oferuje Państwu ponad 650.000 ofert
kształcenia, publikowanych przez ok. 17.000 ośrodków szkoleniowych.
- 13 -
Ponieważ uczenie się przez całe życie staje się dla pracowników coraz ważniejsze, ustawodawca
wprowadził szereg możliwości dofinansowania, np.:
•
program Meister-BAföG wspierający rozwój kariery zawodowej (www.meister-bafoeg.info)
•
stypendia umożliwiające awans i dokształcanie zawodowe, oferowane przez fundację
pomocy osobom uzdolnionym (www.sbb-stipendien.de)
•
"Prämiengutschein" i "Weiterbildungssparen" dla osób zatrudnionych za niskie
wynagrodzenie (www.bildungspraemie.info)
•
bon edukacyjny (Bildungsgutschein) Agencji Pracy, umożliwiający dokształcanie w celu
integracji na rynku pracy
Informacje dotyczące bonu edukacyjnego oraz dalszych możliwości dofinansowania doskonalenia
zawodowego można uzyskać na stronach internetowych Federalnej Agencji Pracy pod adresem
www.arbeitsagentur.de > Bürgerinnen & Bürger > Weiterbildung.
Programy wsparcia w poszczególnych krajach związkowych znajdziecie Państwo pod adresem
www.arbeitsagentur.de > Veröffentlichungen > Themenhefte "durchstarten" > Weiter durch Bildung
> Förderung.

Co powinni wiedzieć pracownicy transgraniczni
Które prawo pracy dotyczy mnie?
Dla Państwa, jako pracowników z Polski obowiązuje prawo pracy państwa, w którym pracujecie,
tzn. niemieckie prawo pracy. Macie Państwo te same prawa i obowiązki w zakładzie pracy co
pracownicy niemieccy i nie możecie być traktowani gorzej niż oni.
i
Informacje i doradztwo na miejscu
Ośrodki doradztwa EURES w Polsce
Poniżej znajduje się wykaz polskich doradców EURES (od zachodu na wschód), którzy udzielą
Państwu informacji i porad w zakresie prawa pracy w Niemczech:
Katarzyna Burdzińska
WUP Szczecin
Słowiańska 15 A
PL 75-846 Koszalin
Tel.: +48 (0)94 3445020
E-mail: [email protected]
Joanna Osetek
WUP Zielona Góra
Wyspiańskiego 15
PL 65-036 Zielona Góra
Tel.: +48 (0)68 4565622
- 14 -
Agata Bajon
WUP Zielona Góra
Wyspiańskiego 15
PL 65-036 Zielona Góra
Tel.: +48 (0)68 45677 07
Małgorzata Kociuba
DWUP Wałbrzych
ul. Wojska Polskiego 18
PL 58-500 Jelenia Góra
Tel.: +48 (0)75 7545184
Judyta Babiarz
DWUP Wałbryzch
ul. Wojska Polskiego 18
PL 58-500 Jelenia Góra
Tel. +48 (0)75-75-45-179
Marta Łyko
DWUP Wałbrzych
ul. Ogrodowa 5B
PL 58-306 Wałbrzych
Tel. +48 (0)74-88-66-546
Marta Kędzierska
DWUP Wałbrzych
ul. Ogrodowa 5B
PL 58-306 Wałbrzych
Tel. +48 (0)74-88-66-546
Anna Uznańska
DWUP Wałbrzych
Armii Krajowej 54
PL 50 541 Wrocław
Tel.: +48 (0)71 397 43 10
Magdalena Wieczorek
Armii Krajowej 54
PL 50-541 Wrocław
Tel.: +48 (0)71 397 43 10
- 15 -
Więcej doradców EURES w Polsce znajdziecie Państwo na stronie www.eures.praca.gov.pl (>
Doradcy EURES).
Ośrodki doradztwa EURES w Niemczech
Dr Sabine Teubner-Schoebel
Agentur für Arbeit
Am Gorzberg, Haus 7
D-17489 Greifswald
Tel.: +49 (0)3834 517304
Djane Jennricke
Agentur für Arbeit
Löcknitzer Straße 10
D-17309 Pasewalk
Tel.: +49 (0)3973 202210
Bozena Witt
Agentur für Arbeit
Löcknitzer Straße 10
D-17309 Pasewalk
Tel.: +49 (0)3973 202209
Oliver Fiedermann
Agentur für Arbeit
Bahnhofstraße 10
03046 Cottbus
Tel. +49 (355) 619 1307
Regina Gebhardt-Hille
Agentur für Arbeit
Heilbronner Str. 24
D-15203 Frankfurt (Oder)
Tel.: +49 (0)335 570 4733
Matthias Klemm
DGB-Region Ostsachsen
Dr.-Maria-Grollmuss-Str. 1
D-02625 Bautzen
Tel.: +49 (0)3591-42042
- 16 -
Simona Schiemenz
Agentur für Arbeit
Albert-Einstein-Straße 47
D-02977 Hoyerswerda
Tel.: +49 (0)3571 464616
Sonnhild Vydrel
Agentur für Arbeit
Neusalzaer Straße 2
D-02625 Bautzen
Tel.: +49 (0)3528 439012
Przedstawicielstwa pracowników
Tutaj możecie Państwo zasięgnąć informacji na temat członkowstwa we właściwych dla Państwa
związkach zawodowych:
DGB, region wschodniej Saksonii
Dr.-Maria-Grollmuß-Straße 1
D-02625 Bautzen
Tel.: +49 (0)3591 42042
Internet: http://ostsachsen.dgb.de
DGB, region południowej Brandenburgii i Łużyc
Straße der Jugend 13/14
D-03046 Cottbus
Tel.: +49 (0)355 22726
Internet: http://suedbrandenburg-lausitz.dgb.de
DGB, region wschodniej Brandenburgii
Grabowstraße 49
D-16225 Eberswalde
Tel.: +49 (0)3334 382940
Internet: http://ostbrandenburg.dgb.de
DGB, region wschodniej Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Tilly-Schanzen-Straße 17
D-17033 Neubrandenburg
Tel: +49 (0)395 57063930
Internet: http://ost-mv.dgb.de
- 17 -

A2 Prawo pracy i prawo układów zbiorowych

Transkrypt

Podobne dokumenty