więcej

KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA JAKO JEDNA Z METOD WSPIERAJĄCYCH PROCES
UCZENIA SIĘ DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE
W pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu lekkim i umiarkowanym
niezbędne jest stosowanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Bowiem umiejętność skupienia uwagi przez te
dzieci jest znacznie ograniczona. Uczniowie ci szybko się męczą i zniechęcają, gdy nie widzą
pozytywnych efektów swojej pracy. Łatwo też rezygnują, gdy napotykają na jakiekolwiek
trudności.
Należy więc umiejętnie kierować procesem kształcenia i tak dobierać materiał nauczania i metody
pracy, aby były dostosowane do możliwości percepcyjnych dziecka niepełnosprawnego
intelektualnie.
Pomocne stają się tutaj ćwiczenia kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona. Poprzez
bardzo proste i atrakcyjne ćwiczenia, usprawnia się pracę mózgu, co nie jest bez znaczenia w
procesie rewalidacji dzieci niepełnosprawnych intelektualnie.
Kinezjologia edukacyjna czyli gimnastyka mózgu może wspomagać rozwój psychoruchowy,
korygować deficyty (nadpobudliwość, koncentrację uwagi, koordynację, pamięć). Ale żeby
osiągnąć efekty trzeba ćwiczyć systematycznie, konsekwentnie i długo. Chociaż jak wynika z
moich obserwacji już po miesiącu systematycznych ćwiczeń, widać pierwsze zmiany. Ruchy dzieci
są bardziej skoordynowane, poprawia się pamięć i koncentracja uwagi.
Natomiast największą zaletą tej metody jest to, iż jej stosowanie wcale nie jest ani pracochłonne,
ani czasochłonne. Gimnastyce mózgu wystarczy poświęcić kilkanaście minut dziennie, by w
krótkim czasie osiągnąć wymierne, zauważalne rezultaty.
Założenia kinezjologii edukacyjnej:
Człowiek ma nieograniczone, indywidualne możliwości rozwoju. Bez względu na wiek,
możliwości intelektualne, ograniczenia fizyczne i zdrowotne.
Ciało i mózg stanowią nierozerwalną całość, a znając zasady ich fizjologicznego
funkcjonowania możemy stymulować swój własny rozwój.
Człowiek ma wrodzoną potrzebę rozwoju, zdobywania nowych doświadczeń, ale jest
częściowo hamowany w procesie wychowania. Jednak możliwy jest powrót do
mechanizmów naturalnego rozwoju, bez względu na wiek.
Historia naszego życia jest w równym stopniu zapisana w mózgu, co w ciele. Pracując z
ciałem możemy skutecznie likwidować zaburzające życie traumy tkwiące w mózgu.
Ruch jest naturalną potrzebą każdego organizmu i jednocześnie warunkiem skutecznego
funkcjonowania psychicznego, zwłaszcza myślenia.
Człowiek sprawnie funkcjonuje tylko w atmosferze bezpieczeństwa, życzliwości, sympatii.
Skutecznemu uczeniu powinny, zatem towarzyszyć tylko pozytywne emocje.
Korzyści wynikające ze stosowania Gimnastyki Mózgu:
Wzrost rozumienia.
Poprawienie zdolności organizacyjnych.
Usprawnienie percepcji wzrokowo- ruchowej i słuchowo- ruchowej.
Poprawienie pamięci długo i krótkoterminowej.
Zwiększenie zakresu koncentracji.
Rozwijanie umiejętności.
Wzmocnienie wiary we własne siły i możliwości.
Ułatwienie rozwoju abstrakcyjnego myślenia.
Zwiększenie pozytywnej motywacji do uczenia się i zdobywania wiedzy.
Osiągnięcie równowagi emocjonalnej.
Wzmocnienie koordynacji i współpracy półkul mózgowych.
Ćwiczenia gimnastyki mózgu
Wymiar lateralności- ćwiczenia na przekraczanie środkowej linii ciała
•
Ruchy naprzemienne- podnieś do góry prawe kolano i dotknij do niego lewą ręką, następnie
do podniesionego lewego kolana dotknij prawą ręką (ćwiczenie przypomina marsz w
miejscu.
Korzyści ze stosowania ruchów naprzemiennych- pisanie, słuchanie, czytanie, rozumienie,
koordynacja ruchowa lewej i prawej strony ciała, wzmocnienie oddechu, wzrost energii, poprawa
wzroku i słuchu.
• Leniwe ósemki- ćwiczenie wykonuje się rysując lub wodząc oczami za przedmiotem po
kształcie położonej ósemki (znaku nieskończoności).
Ruch należy zaczynać zawsze od środka w lewo do góry- lewą ręką, następnie prawą ręką i
kończyć obydwoma rękoma połączonymi razem.
Korzyści płynące ze stosowania leniwych ósemek- koordynacja wzroku, obwodowe widzenie,
aktywizacja mózgu dla przekraczania środkowej wizualnej linii, integracja półkul mózgowych,
mechanizm czytania (ruch oczu z lewej do prawej), rozpoznawanie znaków przy pisaniu, czytanie
ze zrozumieniem.
• Rysowanie oburącz- na płaszczyźnie przeznaczonej do rysowania narysuj oś symetrii na
wprost nosa, rysuj obydwoma rękami jednocześnie tak by rysunek z jednej strony był
zwierciadlanym odbiciem drugiej strony. Można rysować w powietrzu na „niewidzialnej
planszy”.
Korzyści płynące ze stosowania rysowania oburącz- koordynacja „ręka- oko”, przekraczanie
środkowej kinestetycznej linii ciała, uświadomienie przestrzeni wokół siebie oraz wzrokowe
rozróżnianie, śledzenie oczami za ruchem ręki w różnych kierunkach, pisanie, umiejętności
matematyczne.
• Alfabetyczne ósemki- modyfikacja leniwej ósemki, najpierw narysuj kilka leniwych ósemek
a potem wpisz w kształt leżącej 8-ki małe litery alfabetu, zachowując kierunek w lewo do
góry.
Korzyści płynące ze stosowania alfabetycznych ósemek- zasady pisowni, twórcze pisanie,
koordynacja „ręka- oko”, rozpoznawanie i kodowanie symboli, zdolności manualne, precyzja
ruchów , ortografia
• Ruchy naprzemienne na leżąco (rowerek)- wykonaj to ćwiczenie na miękkiej powierzchni.
Podnieś ręce i głowę do góry, obejmij głowę dłońmi, podtrzymuj ją. Prawym łokciem
dotykaj lewego kolana, potem lewym łokciem prawego kolana itd. Oddychaj rytmicznie.
Rowerek- integracja lewej i prawej strony ciała, czytanie, umiejętność słuchania, pismo,
zasady pisowni, matematyka.
• Słoń- zacznij od pokazania uczniowi, gdzie może „rysować’’ Leniwą 8-kę, określ dokładnie
gdzie znajduje się jej środek i boki w przestrzeni ( np. na tablicy).Wyciągnij rękę w przód,
grzbietem dłoni do góry, głowę połóż na ramieniu wyciągniętej ręki, nogi w kolanach lekko
ugięte, mały rozkrok. Rysuj ręką w powietrzu obszerne Leniwe ósemki (ucho przyklejone
do ramienia). Całe ciało pracuje.
Słoń- przekraczanie środkowej audyrywnej linii ciała, stymulacja mowy wewnętrznej, twórcze
myślenie, słuchanie własnego głosu, rozwój pamięci długoterminowej, zintegrowane widzenie,
słyszenie i ruch; mowa i pismo, zapamiętywanie.
• Krążenie szyją- opuść podbródek maksymalnie w dół, poruszaj głową powoli od jednego
ramienia do drugiego, oddychaj swobodnie.
Krążenie szyją- obuoczne patrzenie, umiejętności pisania, czytania, stabilności ,uziemienia,
rozluźnienia centralnego układu nerwowego, głośne czytanie, ciche czytanie, mowa, język.
• Kołyska- usiądź na podłodze, ręce lekko ugięte oprzyj z tyłu utrzymując tułów podniesiony.
Nogi zegnij w kolanach i podnieś stopy do góry. Usuń napięcie w jednym biodrze potem w
drugim, robiąc nieduże ruchy nogami.
Kołyska- rozwój zdolności do pracy w środkowym polu ciała, umiejętności wzrokowego śledzenia
za ruchami w kierunku od lewej do prawej strony, nawyki skupiania uwagi i zrozumienia.
• Energetyzator- usiądź, oprzyj dłonie na stole trzymaj plecy rozluźnione, zacznij oddychać
tak jakby „od podstawy kręgosłupa”. Skup się na oddechu tak jakby był źródłem twej siły (a
nie pracą mięśni).
Energetyzator- przekraczanie środkowej linii ciała, rozluźnienie centralnego układu nerwowego,
obuoczne widzenie, zgodna praca obojga oczu, słuchanie ze zrozumieniem, umiejętności mowy,
kontrola motoryki precyzyjnej.
Przykładowe zabawy plastyczne stosowane przeze mnie z zakresu kinezjologii edukacyjnej
1. „Kolorowe wiązki” (arkusz białego papieru, pastele, 4 koła, klej, płyta „Zbieram, poszukuję,
badam: Program nauczania klas I – III D. Dziamska - Kinezjologia edukacyjna: muzyka do
ćwiczeń”).
Dzieci w rytm muzyki (utwór nr 7) rysują jednocześnie dwoma kredkami tzw. „wiązki”
rozpoczynając od środka kartki. Po chwili zamieniają się kredkami. Następnie przyklejają 2 koła
(buźki), a do nich doklejają koła złożone na połowę (czapeczki). Na zakończenie pracy dorysowują
czarną pastelą oczy, nos, usta i ręce.
2. „Fraktale” (szary papier, pastele, 7 kół w dwóch kolorach, klej, nożyczki, płyta).
Uczniowie siedzą w 4 – osobowych zespołach. Na stole leży szary papier. Dzieci rysują pastelami
w rytm muzyki (utwór 2 - 7) kolorowe „wiązki” (na całym papierze). Spacerują po sali
i dorysowują „wiązki” w każdej grupie. Wracają na swoje miejsca. Każde dziecko rysuje pastelą
gruby pień i przykleja na nim koła (wycięte w kształcie dzioba) w 2 kolorach obok siebie.
Na koniec wycina powstały kształt gałęzi. Przygotowane fraktale czyli części składowe można
połączyć w całość tworząc ciekawy bukiet.
3. „Ślimak” (szary papier, pastele, wstążka, nożyczki, taśma, płyta)
Dzieci rysują jednocześnie 2 kredkami (pracują obie dłonie) w rytm muzyki nr 6 kształt
ślimaka, zaczynają od środka kartki.
a/ Zabawa matematyczna: Uczniowie rzucają kulkami z papieru do powstałej tarczy. Liczą ile
zdobyli punktów np. czarne pole w środku: 15 punktów, kolorowe pola: 10 punktów, szary
papier: 5 punktów.
b/ Wycinamy ślimaka, związujemy go na dole tworząc kwiatka.
c/ „Wydzieranka”: Dzieci siedzą w grupach. Na każdym stole przyklejamy arkusz szarego papieru.
Robimy na środku mały otwór. Zadanie polega na tym, aby stworzyć najdłuższego ślimaka
(dzieci nie używają nożyczek).
4. „Wachlarz” (arkusz papieru, pastele, taśma, klej, płyta).
Prostokątną kartkę zaginamy na połowę wzdłuż krótszego boku. Składamy „drzwi szafy” (do linii
przerywanej). Odwracamy formę na drugą stronę (gładką) i ponownie składamy „drzwi szafy”.
Otwieramy całość: powstał nam wachlarz.
a/ Przyklejamy rozłożony wachlarz na stole. Dzieci w rytm muzyki (utwór nr 11- ruchy
naprzemienne) rysują prawą i lewa ręką gwiazdki na zgięciach wachlarza.
b/ Łączymy 5 wachlarzy. Stajemy w kręgu i przekazujemy wachlarz drugiej osobie w rytm muzyki
( 1 osoba rozkłada go, 2 zbiera).
5. „Odrysowywanie butów” (szary papier, taśma, pastele, płyta).
Dzieci siedzą w 5 grupach 5 – osobowych. Każda grupa ma przed sobą przyklejony do podłogi
arkusz szarego papieru. Razem tworzą krąg.
Z każdej grupy jedna osoba biegnie w kole w rytm muzyki (utwór nr 17) po szarych papierach. Gdy
muzyka ucichnie 5 osób zatrzymuje się. Dzieci, które siedzą na podłodze odrysowują buty uczniów,
którzy stoją na ich papierze. Potem następuje zmiana ról. Na zakończenie można policzyć „złapane
stopy”.
6. „Rynienka” (arkusz papieru)
Kwadrat dzielimy na połowę i przecinamy. Z każdej strony zaginamy 1 cm ramkę, którą podnosimy
do góry. Moczymy palec i „przyklejamy” go na środku rynienki (ręka ugięta w łokciu). Dzieci
biegają po sali (wolniej – szybciej) starając się, aby rynienka nie spadła na podłogę.
7. „Tkany dywan” (po 1 kolorowym i 1 białym arkuszu papieru, klej, płyta)
Dzieci wydzierają z kolorowego papieru 8 prostokątów. W każdym z nich robią dziurę poprzez
złożenie prostokąta na połowę. Uczniowie chodzą po klasie i wymieniają się kolorowymi paskami.
Na białej kartce przyklejają kolorowe elementy wg własnej kompozycji przekładając je przez
dziurki. Na koniec zaginają dookoła biały papier tworząc 1 cm ramkę.
8. „Pajac” (kolorowy arkusz papieru, bibuła, klej).
Głowa /technika Origami/ :
a/ Kwadrat zaginamy wg 4 linii przerywanych i tworzymy „bazę kwadrat” /otwarcie znajduje się
na dole/.
b/ Z „bazy kwadrat” składamy tylko z jednej strony „bazę lody”, a następnie zaginamy górny
trójkąt do dołu.
c/ Otwieramy całe nasze zagięcie do góry (przypomina otwarcie dzioba).
d/ Odwracamy formę na drugą stronę i składamy 2 narysowane wierzchołki do linii środkowej.
e/ Odginamy środkowe wierzchołki trochę ponad brzegi.
f/ Otwieramy dwa ostatnie zagięcia. Otrzymujemy:
g/ Wkładamy 1 linię do środka, a 2 na zewnątrz (robimy uszy).
h/ Z bibuły przygotowujemy 4 rurki (na końcach można zawiązać supełki). Sklejamy nogi i ręce
z głową. Dorysowujemy oczy, nos i usta.
9. „Trójkątna ramka” (3 arkusze papieru, klej, spinacz).
Przygotowujemy ją z 3 jednakowych części, które ze sobą sklejamy.
1 część:
a/ 2 rogi kwadratu składamy do środka.
b/ Dwa razy składamy „drzwi szafy” do środka.
c/ Zaginamy całą formę do środka.
Sklejamy 3 takie elementy.
Dzieci siedzą w kręgu (grupa 6 – osobowa). Każde dziecko trzyma spinacz, a co druga osoba
trzyma ramkę. Uczniowie przekazują sobie przez środek ramki np. papierowe serduszko –
chwytają je za pomocą spinacza i podają dalej.
Naprzemienne podawanie ramki: Dziecko zabiera prawą ręką ramkę od osoby, która stoi po
lewej stronie. Przekłada do lewej ręki i podaje osobie z prawej strony.
Rzucanie ramkami (podobnie jak ringo).
Krążenie ramką na palcu.
Łączenie ramek: można przykleić na nich ozdoby np. kwiatki.
Opracowała: mgr Monika Sufleta-Galczak