Sławomir Łotysz HISTORIA SPORU O PEWIEN WYNALAZEK: JAN

Sławomir Łotysz
Uniwersytet Zielonogórski
HISTORIA SPORU O PEWIEN WYNALAZEK:
JAN SZCZEPANIK, KAZIMIERZ ŻEGLEŃ
I KAMIZELKA KULOODPORNA
Jednym z najwybitniejszych polskich wynalazców przełomu XIX i XX wieku
był, pochodzący z Galicji, Jan Szczepanik. Swego czasu zyskał nawet przydo­
mek „polskiego Edisona". Określenie to nadał mu amerykański pisarz Mark
Twain, zafascynowany osobą młodego, polskiego wynalazcy o niezwykle
wszechstronnych zainteresowaniach1. Szczepanik zajmował się m.in. fotografią
barwną, konstruowaniem maszyn tkackich i urządzeń elektrotechnicznych.
Interesował się również ideą przekazywania obrazów na odległość. Szczepanik
był autorem wielu świetnych innowacji - uzyskał około setki oryginalnych pa­
tentów. W swojej wiedeńskiej pracowni niejednokrotnie wspierał początku­
jących wynalazców i pomagał w rozwinięciu pomysłów, które uważał za warto­
ściowe.
Wśród tkackich wynalazków Szczepanika piśmiennictwo polskie wymienia
między innymi jedwabną kamizelkę kuloodporną, którą w latach 1902-1904
„polski Edison" promował szczególnie intensywnie, niekiedy pozując w niej
osobiście do strzałów z broni palnej2. W rzeczywistości jednak był to wynalazek
Kazimierza Żeglenia, polskiego zakonnika z Chicago, który w 1898 roku zlecił
firmie Szczepanika opracowanie technologii tkania maszynowego tego kulood­
pornego materiału. „Polski Edison" z powierzonego zadania wywiązał się zna­
komicie, jednak wkrótce doszło między dwoma rodakami do sporu, a w efekcie
do zerwania dobrze zapowiadającej się współpracy. Pierwszeństwo Żeglenia do
tytułu wynalazcy kamizelki jest bogato udokumentowane w literaturze patento­
wej3. Potwierdza je również chronologia publicznych demonstracji skuteczności
kamizelki - zakonnik dokonywał ich na kilka lat przed Szczepanikiem.
ANALECTA R. XVIII: 2009, z. 1-2
Gdzie jest reszta artykułu? Wersja ograniczona na wniosek
wydawcy. Proszę o kontakt [email protected] . Chętnie prześlę
darmową kopię pełnego tekstu w formacie PDF.
Where is the rest of this paper? Limited due to publisher’s
restrictions. Feel free to contact me at [email protected] I will
gladly send you a free PDF copy of full paper.