Szanowni Państwo, Oto kazusy zaliczeniowe – jeśli chcecie

Szanowni Państwo,
Oto kazusy zaliczeniowe – jeśli chcecie Państwo podnieść ocenę z ćwiczeń,
proszę do 25 maja 2012 roku nadesłać rozwiązania minimum piętnastu
kazusów (im więcej, tym lepiej). Odpowiedzi można udzielać w niniejszym pliku,
dopisując je pod tekstem kazusu, możliwie innym kolorem czcionki (łatwiej się
sprawdza), ewentualnie w jakikolwiek inny sposób, który przyjdzie Państwu do
głowy.
Odpowiedzi można nadsyłać na adres: [email protected]
Miłej zabawy,
J. Połatyńska
KAZUS 1
Dnia 15 listopada 2004 roku w Mińsku Minister Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej
(bez pełnomocnictwa) zawarł umowę polsko – białoruską, na mocy której Rzeczpospolita
zobowiązała się do przekazania Białorusi „ziem rdzennie białoruskich, znajdujących się
obecnie pod bezprawną okupacją Polaków”. Umowa przewidywała związywanie się nią w
trybie złożonym, zawierała również tzw. klauzulę o zróżnicowanym przyjęciu. Prezydent
Białorusi zatwierdził umowę, a następnie wystosował notę wzywającą Rzeczpospolitą Polską
do jak najszybszego przystąpienia do wykonania umowy.
1. Jaki tryb będzie wymagany dla związania RP opisaną umową?
2. Czy RP może się powołać na art. 46 Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów z 1969
roku w celu doprowadzenia do unieważnienia umowy?
KAZUS 2
W 1963 Związek Radziecki i Turcja zawarły traktat, w myśl którego Turcja została
zobowiązana do usunięcia morskich baz wojskowych położonych w Ordu na wybrzeżu Turcji.
We wstępie do tego traktatu podkreślono, że Związek Radziecki i Turcja dążą do pokojowego
ułożenia swoich stosunków oraz wzajemnego wzrostu poczucia bezpieczeństwa oraz, że
temu celowi ma właśnie służyć likwidacja baz wojskowych położonych w Turcji, w
bezpośredniej bliskości wybrzeża Związku Radzieckiego. Wkrótce po wejściu w życie
niniejszego traktatu, Turcja zlikwidowała swoje bazy wojskowe położone w Ordu.
Jednocześnie utworzyła nowe bazy w miejscowości Gulyali, położonej w odległości 15 km od
Ordu. Związek Radziecki zaprotestował przeciwko postępowaniu Turcji. Turcja stwierdziła że
umowę wykonała i Związek Radziecki nie ma podstaw do protestu.
1. Czy Turcja naruszyła postanowienia umowy?
2. Jakie zasady rządzą interpretacją traktatu?
KAZUS 3
W dniu 31 marca 2000 roku Republika Kazachstanu zawarła umowę z Republiką
Turkmenistanu o wieczystej przyjaźni, wzajemnym poparciu i uregulowaniu niektórych
kwestii dobrego sąsiedztwa. Umowa dwustronna przewidywała m.in., że zarówno Republika
Kazachstanu, jak i Republika Turkmenistanu umożliwią sąsiadującej z nimi Republice
Uzbekistanu poławianie halibuta na swoich wyłącznych strefach ekonomicznych. Tą samą
umową Kazachstan i Turkmenistan zobowiązywały również Republikę Azerbejdżanu do
udostępnienia Uzbekistanowi pokładów ropy naftowej oraz instalacji wiertniczych
znajdujących się na szelfie kontynentalnym Morza Kaspijskiego należącym do Azerbejdżanu,
w celu zapewnienia Uzbekistanowi tzw. bezpieczeństwa energetycznego.
1. Czy postanowienia umowy międzynarodowej dotyczące państw nie będących
stronami umowy są dopuszczalne w świetle obowiązującego prawa
międzynarodowego?
2. Czy Uzbekistan i Azerbejdżan są związane postanowieniami umowy?
KAZUS 4
W 1978 roku została zawarta umowa graniczna między Ugandą a Tanzanią stanowiąca, że
granica między tymi dwoma państwami będzie linią łączącą wyznaczone punkty w terenie,
których koordynaty ustalono, oraz poprowadzona zostanie linia poprzez Jezioro Wiktorii.
Umowa ta została ratyfikowana zgodnie z przepisami konstytucji obu państw, a następnie
wykonana w ten sposób, że wyznaczono granicę lądową wedle wytycznych zawartych w
umowie, nie delimitowano jednak wód Jeziora Wiktorii. W 1981 roku została zawarta
następna umowa, tym razem dotycząca wyłącznie delimitacji wód Jeziora Wiktorii. Umowa
stanowiła, że granica między państwami będzie biegła środkiem akwenu. Umowę tę
ratyfikowała Tanzania, natomiast Uganda, mimo jej podpisania, umowy nie ratyfikowała. W
roku 1984 Uganda rozpoczęła budowę sztucznej wyspy w odległości 1500 m. od wybrzeży
Jeziora należących do Tanzanii. Tanzania twierdziła, że Uganda wkroczyła na jej terytorium,
co stanowi oczywiste pogwałcenie prawa międzynarodowego. Uganda dowodziła, że
umowa, która została podpisana w 1981 jej nie wiąże.
W sporze rozstrzyganym przez MTS Tanzania podnosiła, że jest normą prawa zwyczajowego
prowadzenie granicy między państwami środkiem akwenu wodnego.
1. Czy Tanzania może domagać się ratyfikacji umowy przez Ugandę?
2. Czy Uganda może uchylać się od wyznaczenia granicy w sposób opisany w umowie,
jeśli MTS stwierdzi, że Tanzania ma rację?
KAZUS 5
W okresie od stycznia do maja 1993 roku Honduras i Belize negocjowały umowę o
ułatwieniach w odprawie granicznej. W trakcie rokowań przedstawiciel Belize wyraził zamiar
podpisania negocjowanego traktatu z zastrzeżeniem ratyfikacji. W uzgodnionej i
parafowanej (1.6.1993) treści traktatów nie znalazło się jednak postanowienie, że zgoda
państw na związanie się traktatem będzie wyrażona przez ratyfikację, ani żadne inne
postanowienie dotyczące ratyfikacji. 30.6.1993 r. oba państwa podpisały wynegocjowany
traktat. 15.7.1993 r. Honduras pisemnie wezwał Belize do wykonywania traktatu, który
według Hondurasu dwa tygodnie temu wszedł w życie. Belize odpowiedziało Hondurasowi, iż
traktatu nie będzie jeszcze wykonywało, albowiem nie uzgodniono jakoby traktat miał być
tymczasowo stosowany przed jego wejściem w życie, zaś wejście w życie traktatu jeszcze nie
nastąpiło.
1. W jakim trybie Belize będzie związywało się tym traktatem?
2. Czy Honduras może domagać się wykonywania traktatu przed jego wejściem w
życie?
3. Jakie zobowiązania ciążą na Belize przed ostatecznym związaniem się umową?
KAZUS 6
Republika Indii i Ludowa Republika Bangladeszu, zastrzeżeniem ratyfikacji, podpisały umowę,
w której zobowiązały się do utworzenia rezerwatu przyrody chroniącego tygrysa
bengalskiego. Zgodnie z umową teren planowanego rezerwatu będzie rozciągał się na
obszarze 200 km2 w stanie Zachodni Bengal w Indiach oraz prowincji Rajshahi w Bangladeszu
wzdłuż granicy między oboma państwami. Po podpisaniu umowy rządy w New Delhi i Dhace
wielokrotnie notyfikowały sobie wzajemnie zamiar ratyfikacji, jednakże w tym samym czasie
(tzn. równolegle z wysyłaniem not anonsujących ratyfikację), Bangladesz uruchomił w
Rangpurze (na obszarze będącym przedmiotem umowy) zakład przemysłowy emitujący
substancje toksyczne. Indie wielokrotnie wzywały Bangladesz do zaprzestania szkodliwej
produkcji, lecz Bangladesz od dotychczasowej działalności nie odstąpił, powołując się na to,
że umowa nie została ratyfikowana, a więc nie obowiązuje.
1. Czy Bangladesz ma obowiązek ratyfikowania traktatu?
2. Czy Bangladesz przed ratyfikowaniem traktatu może na terenach przeznaczonych
pod park uruchomić szkodliwą produkcję przemysłową?
KAZUS 7
We wrześniu 1996 roku w Afganistanie doszło do rewolucji społecznej, w wyniku której do
władzy doszli Talibowie (wspierani głównie przez Pakistan fundamentalistyczni, islamscy
studenci, przeważnie pochodzenia pasztuńskiego). Ogłosili się oni rządem Islamskiego
Emiratu Afganistanu. Na skutek ich działań, m.in. wprowadzenia szarijatu, ustrój państwa
radykalnie się zmienił. Wiele umów gospodarczych zawartych przez Afganistan z państwami
ościennymi zostało przez reżim Talibów uznanych za wygasłe, a ponadto Afganistan poddał
w wątpliwość obowiązywanie zawartych z nim traktatów granicznych. Notyfikując
wygaśnięcie kolejnych traktatów rząd w Kabulu podnosił istnienie przewidzianej w art. 62
Konwencji Wiedeńskiej o prawie traktatów i zwyczajowym prawie międzynarodowym zasady
rebus sic stantibus wskazując, że zmiana ustroju państwa nosi znamiona „zmiany
zasadniczej”. Państwa ościenne złożyły protest przeciwko uznaniu interesujących je umów za
wygasłe i domagały się dalszego wykonywania wszystkich zawartych przez Afganistan umów
międzynarodowych.
1. Czy Afganistan ma rację?
2. W jakich okolicznościach nie można powoływać się na zasadę rebus sic stantibus?
KAZUS 8
Uganda i Kenia, z zastrzeżeniem ratyfikacji, podpisały umowę o utworzeniu na terenach
przygranicznych wspólnego parku narodowego wraz z rezerwatem nastawionym w
szczególności na ochronę lamparta i rudej gerezy. Lampart w Ugandzie oraz ruda gereza w
Kenii, w odpowiedniej liczbie, miały zostać przetransportowane z innych regionów tych
państw na teren planowanego parku narodowego. Uganda, już po podpisaniu umowy przez
oba państwa, ale jeszcze przed ratyfikowaniem przez Kenię, przetransportowała swoje
lamparty. Kenia, natomiast w kilka dni po podpisaniu umowy notyfikowała Ugandzie, że z
zamiaru utworzenia parku wraz z rezerwatem wycofuje się. Po upływie 10 dni od
wspomnianej notyfikacji w Kenii, na terenach pierwotnie przeznaczonych na park i rezerwat,
urządzono kilka ośrodków tresury i szkolenia agresywnych psów. Bliskie sąsiedztwo tych
psów wyraźnie nie sprzyjało lampartom Ugandy. Uganda wystosowała więc notę do Kenii,
domagając się likwidacji ośrodków szkolenia psów. Uganda argumentowała, że zgodnie z art.
18 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. Kenia, w okresie po podpisaniu
traktatu a przed jego ratyfikacją, ma obowiązek powstrzymania się od działań, które
udaremniłyby przedmiot i cel traktatu. Utworzenie ośrodków szkoleniowych dla psów jest
zaś postrzegane przez Ugandę jako takie właśnie zakazane działanie.
1. Czy Kenii można postawić zarzut naruszenia prawa międzynarodowego?
2. Czy Uganda może powoływać się na naruszenie traktatu przez Kenię w celu
wszczęcia procedury stwierdzenia wygaśnięcia traktatu?
KAZUS 9
Dnia 17 lutego 1995 roku Meksyk i Kolumbia zawarły traktat o współpracy w dziedzinie
kultury. Według postanowień tego traktatu, państwa zostały zobowiązane do wspólnego
podejmowania szeregu przedsięwzięć oraz do wzajemnego informowania się o
najważniejszych wydarzeniach i osiągnięciach w dziedzinie kultury na swoim kontynencie. Za
zgodą obu państw działanie traktatu zostało zawieszone z dniem 17 lutego 1996 na czas
nieokreślony. W okresie zawieszenia traktatu Kolumbia wystosowała do Ministra Spraw
Zagranicznych Meksyku notę, w której, w oparciu o art. 72 Konwencji wiedeńskiej o prawie
traktatów z 1969 r., domagała się, by Meksyk przekazywał informacje o najważniejszych
wydarzeniach i osiągnięciach w dziedzinie kultury w Ameryce Północnej. Kolumbia
twierdziła, że bez tego minimum dbałości o podtrzymywanie więzi kulturalnych nie będzie
możliwe przywrócenie działania traktatu w przyszłości. Meksyk odpowiedział, że z
wykonywania tego obowiązku jest zwolnione i nie widzi prawnych podstaw jego
wykonywania.
1. Czy Meksyk ma rację?
2. Jakie obowiązki ciążą na stronach traktatu w okresie zawieszenia jego
obowiązywania?
KAZUS 10
Argentyna, Chile, Urugwaj, Paragwaj i Brazylia związały się konwencją zobowiązującą do
niestosowania w systemie prawa wewnętrznego każdego z nich kary śmierci. W chwili
podpisywania niniejszej konwencji prawodawstwo żadnego z tych państw nie przewidywało
kary śmierci. Niemniej jednak, po upływie dwóch lat od dnia wejścia w życie konwencji, w
Chile rządy przejęła konserwatywna opozycja, która niezwłocznie doprowadziła do
uchwalenia ustawy wprowadzającej karę śmierci jako karę zasadniczą. Od tego momentu
sądy wielokrotnie wymierzyły karę śmierci, nie została ona jednak nigdy wykonana.
Pozostałe państwa strony zarzuciły Chile, że działa wbrew postanowieniom wiążącej je
konwencji. Chile powołało się na fakt, że kara śmierci w praktyce nie była nigdy wykonana, a
sądy orzekają na podstawie obowiązującego prawa wewnętrznego.
1. Czy Chile ma rację?
2. Czy zgodnie z postanowieniami Konwencji Wiedeńskiej o prawie traktatów z 1968
roku istnieje podstawa stwierdzenia wygaśnięcia umowy?
KAZUS 11
Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej wyjechał na tydzień na wczasy, zlecając szefowi
Kancelarii, będącemu jednocześnie ministrem stanu odpowiedzialnym za stosunki
międzynarodowe, załatwianie bieżących spraw w jego imieniu. Na tej podstawie ów szef
kancelarii ratyfikował w imieniu prezydenta pięć umów międzynarodowych: umowę z
Republiką Czeską o wymianie studentów weterynarii, Konwencję Rady Europy o swobodzie
zatrudniania hydraulików, porozumienie WWF o przyjęciu wspólnych standardów klatek dla
kanarków, umowę zawartą w ramach Grupy Wyszehradzkiej o wprowadzeniu ułatwień w
osobowych przejazdach kolejowych, oraz traktat dwustronny z Kolumbią o unikaniu
podwójnego opodatkowania. Konwencja Rady Europy o swobodzie zatrudniania hydraulików
została „ratyfikowana” za uprzednią zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie. Po powrocie z
wakacji prezydent, po przejrzeniu tych umów, będąc niezadowolony z postępowania szefa
kancelarii, zdymisjonował go. Następnie notyfikował stronom Konwencji o swobodzie
zatrudniania hydraulików oraz porozumienia o przyjęciu wspólnych standardów klatek dla
kanarków, iż zgoda Polski na związanie się nimi jest nieważna. Państwa – Strony tych umów
nie zareagowały. W stosunku do pozostałych umów prezydent nie zajął stanowiska, mówiąc
jednak, że rezerwuje sobie czas do namysłu. W praktyce umowa z Republiką Czeską o
wymianie studentów weterynarii i traktat z Kolumbią o unikaniu podwójnego
opodatkowania zaczęły być wykonywane. Po upływie czterech lat prezydent wystosował
kolejną notę, w której uznał za nieważną umowę z Czechami. W stosunku do umowy
zawartej w ramach Grupy Wyszehradzkiej o wprowadzeniu ułatwień w osobowych
przejazdach kolejowych, oraz traktatu dwustronnego z Kolumbią nadal nie zajął stanowiska.
1. Jaki jest status poszczególnych umów?
KAZUS 12
Rzeczpospolita Polska i Federacja Rosyjska zawarły umowę o delimitacji odcinka granicy
pomiędzy Polską a Obwodem Kaliningradzkim na Mierzei Wiślanej. Po wejściu umowy w
życie zauważono, iż poprzez błędne określenie współrzędnych geograficznych dwóch
punktów granicznych granica „przesunęła się" o kilka kilometrów na niekorzyść Polski.
Warszawa notyfikowała ten fakt Moskwie, proponując naniesienie stosownych poprawek.
Federacja Rosyjska odmówiła, podnosząc, iż umowa już weszła w życie, więc dokonywanie
poprawek nie jest możliwe, a nadto, iż przesunięcie granicy na pewnym, niewielkim przecież
w stosunku do długości całej granicy, odcinku o kilka kilometrów jest sprawą mało istotną. W
tej sytuacji Polska notyfikowała Rosji, iż uważa umowę za nieważną. W odpowiedzi na tę
notę Rosja zgłosiła swój sprzeciw wobec uznania umowy za nieważną.
1. Czy istnieje okoliczność unieważnienia umowy?
2. Czy umowa jest ważna?
KAZUS 13
Turkmenistan i Kuba zawarły umowę o współpracy w dziedzinie medycyny. Po kilku latach jej
stosowania doszło do istotnej zmiany okoliczności, w jakich była ona zawarta. Turkmenistan
skarżąc się na zbytnią uciążliwość obowiązków, jakie dla niego narosły w związku z tą zmianą,
notyfikował Kubie, iż jego zdaniem należy uznać umowę za wygasłą. Kuba przyznała, że
rzeczywiście okoliczności uległy poważnej zmianie, ale jednak nie zasadniczej, i wskutek tego
brak jest podstaw prawnych do uznania umowy za wygasłą. Niezadowolony z tej odpowiedzi
Turkmenistan stwierdził, że okoliczności uległy zmianie na jego niekorzyść i dlatego jest
władne oceniać, czy jest to dla niego zmiana zasadnicza czy też nie. Turkmenistan uznaje
właśnie, iż zaszła zasadnicza zmiana okoliczności, dlatego uważa umowę za wygasłą i
przestaje ją wykonywać. Kolejne protesty Kuby, w których domagała się dalszego
wykonywania umowy, nie przyniosły skutku. Po upływie roku Kuba notyfikowała
Turkmenistanowi, że uważa umowę za wygasłą wskutek jednostronnego naruszenia jej przez
Turkmenistan, polegającego na nieprzewidzianym umową jej odrzuceniu i że będzie
domagać się odszkodowania. Turkmenistan nie zareagował.
1. Czy umowa nadal obowiązuje?
2. Jeśli umowa wygasła, to na jakiej podstawie?
KAZUS 14
Dnia 2 listopada 2005 roku w Tolo na Półwyspie Peloponeskim Włochy, Grecja, Turcja, Cypr i
Malta zawarły konwencję o ochronie podwodnego dziedzictwa historycznego. Umowa
została zawarta z zastrzeżeniem ratyfikacji, zgodnie z procedurami przewidzianymi
przepisami konstytucyjnymi Państw-Stron. Art. 17 niniejszej konwencji stanowił:
„Licencja na prowadzenie podwodnych badań archeologicznych na głębokości do 10
metrów wydana przez organ administracyjny jednej z Wysokich Układających się
Stron będzie przez pozostałe Wysokie Układające się Strony uznawana za licencję
upoważniającą do prowadzenia takich badań na wodach należących do tych
Wysokich Układających się Stron”.
Notyfikując fakt ratyfikacji umowy dnia 16 marca 2006 roku, Republika Włoska złożyła
następujące zastrzeżenie:
„Republika Włoska zastrzega, że w odniesieniu do prowadzenia podwodnych badań
archeologicznych na Morzu Tyrreńskim i w Zatoce Lwiej, licencje wydane przez organy
administracyjne pozostałych Wysokich Układających się Stron będą wymagały
potwierdzenia przez właściwe władze włoskie”.
W odniesieniu do złożonego przez Włochy zastrzeżenia, dnia 27 marca 2007 roku Grecja
oświadczyła, że zgadza się na taką modyfikację traktatu. Dnia 7 maja 2007 roku Turcja,
składając dokument ratyfikacyjny, oświadczyła, że nie zgadza się na notyfikowane wcześniej
zastrzeżenie Republiki Włoskiej. Dzień później podobne stanowisko zajął Cypr podkreślając,
że w tej sytuacji nie widzi możliwości dalszej współpracy z Włochami. Jedynie Malta do dziś
nie zajęła stanowiska.
1. Jaki jest status konwencji z 2005 roku w stosunku do poszczególnych stron umowy?
KAZUS 15
W wykonaniu umowy zawartej w dniu 18 lipca 1907 roku pomiędzy Urugwajem (powierzchnia 51 100 km2) i Paragwajem (powierzchnia 63 500 km2) część terytorium Urugwaju została
przekazana Paragwajowi. Powierzchnia powiększonego Paragwaju wynosiła 64 600 km2,
powierzchnia pomniejszonego Urugwaju wynosiła 50 000 km2. W umowie Urugwaju i
Paragwaju zawarto postanowienia, zgodnie z którymi od momentu przekazania Paragwajowi
części terytorium Urugwaju, umowy Urugwaju przestają obowiązywać w odniesieniu do
przekazanego terytorium, zaś umowy Paragwaju w odniesieniu do tego terytorium stają się
obowiązujące. Powyższe uzgodnienie zostało notyfikowane wszystkim państwom-stronom
traktatów obowiązujących czy to Urugwaj, czy to Paragwaj w momencie cesji. Ze strony
dotychczasowych kontrahentów Urugwaju posypały się protesty oraz żądania, by traktaty,
które przed cesją obowiązywały Urugwaj, po cesji obowiązywały Paragwaj w odniesieniu do
przejętego terytorium.
1. Czy żądania kontrahentów Urugwaju są słuszne?
2. Jakie zasady rządzą sukcesją traktatów?
KAZUS 16
Dnia 30 października 1978 roku między rządami Polski i Jordanii została zawarta umowa o
międzynarodowych przewozach drogowych. Weszła ona w życie dnia 27 marca 1979 roku,
nie podlegała procedurze ratyfikacji. Zgodnie z jej art. 12:
„Paliwo i materiały pędne zawarte w zwykłych zbiornikach samochodowych
zwolnione są z opłat i należności celnych”.
W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 18 listopada 1997 w sprawie
ustanowienia norm ilościowych lub wartościowych towarów, których przywóz z zagranicy
jest wolny od cła[…], par. 1 ust. 1 pkt 7 stanowił, że:
„wolny od cła jest przywóz materiałów pędnych przewożonych w pojazdach
samochodowych przeznaczonych do działalności gospodarczej […] – w ilości nie
większej niż 200 litrów łącznie”.
W 2000 roku, na podstawie zacytowanego przepisu rozporządzenia, polskie organy
celne zobowiązały jordańskiego przewoźnika do zapłaty cła od materiałów pędnych
przewożonych w zbiornikach jego samochodu, w ilości przekraczającej 200 litrów.
Przewoźnik zapłacił, a następnie – powołując się na umowę z 1978 roku – wystąpił do
właściwych organów polskich o zwrot cła.
1. Czy żądanie zwrotu cła jest zasadne?
KAZUS 17
Dnia 11 grudnia 2000 została podpisana w Brukseli wielostronna umowa w sprawie
międzynarodowych okazjonalnych przewozów pasażerów autokarami i autobusami
(opublikowano ją w Dzienniku Ustaw z 1 lipca 2003). Art. 28 ust.1 Umowy stanowił, że:
„Niniejsza Umowa wejdzie w życie w odniesieniu do Umawiających się Stron,
które ją ratyfikowały i złożyły depozytariuszowi dokument ratyfikacyjny, w
przypadku gdy będą to co najmniej cztery Umawiające się Strony […]. Niniejsza
Umowa wejdzie w takim przypadku w życie w pierwszym dniu miesiąca
następującego po tym, w którym depozytariuszowi umowy złożono czwarty
dokument ratyfikacji […]”
Czwarty dokument ratyfikacyjny został złożony depozytariuszowi dnia 15 maja 2001
roku przez Niemcy. Ustawa polskiego Parlamentu w przedmiocie wyrażenia zgody na
ratyfikację Umowy weszła w życie dnia 8 stycznia 2003. Prezydent Umowę ratyfikował dnia
18 lutego 2003, dnia 25 lutego 2003 roku Polska złożyła depozytariuszowi dokument
ratyfikacyjny i Umowa weszła w życie w stosunku do Polski dnia 1 marca 2003.
Art. 6 niniejszej Umowy stanowił:
„Przewozy okazjonalne wykonywane na terytorium którejkolwiek z Umawiających
się Stron innej niż Strona, w której przewoźnik ma siedzibę, są zwolnione z
obowiązku zezwolenia”.
Polska ustawa z dnia 18 czerwca 1995 stanowiła, że zagraniczni przewoźnicy mogą
dokonywać jakichkolwiek przewozów na terytorium RP wyłącznie na podstawie zezwolenia,
wcześniej udzielonego przez właściwe władze polskie.
W dniach 2-5 maja 2003 roku niemiecki przewoźnik zorganizował na terytorium RP
(bez uprzedniego wystąpienia o odpowiednie zezwolenie od władz polskich) szereg
„przewozów okazjonalnych” w rozumieniu ww. Umowy. Polskie organy administracyjne
zakwestionowały prawo niemieckiego przewoźnika do organizowania takich przewozów bez
zezwolenia, oparły się w tej mierze na bezwarunkowym sformułowaniu zawartym w ustawie
krajowej z 1995 roku.
1. Czy firma niemiecka była uprawniona do
okazjonalnych” bez odpowiedniego zezwolenia?
realizacji
„przewozów
KAZUS 18
Konwencja genewska z 1951 roku o statusie uchodźców określa warunki, w przypadku
spełnienia których państwo-strona ma obowiązek nadać danej osobie status uchodźcy.
Żadne z jej postanowień nie przewiduje, że osoba ubiegająca się o nadanie takiego statusu
ma złożyć odpowiedni wniosek w ściśle określonym terminie. Do Konwencji o statucie
uchodźców Polska przystąpiła w 1991 roku. W tym samym roku Konwencja została
opublikowana w Dzienniku Ustaw.
Art. 56 ust. 2 Konstytucji RP z 1997 stanowi:
„Cudzoziemcowi, który w Rzeczpospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed
prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi
Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi”.
Art. 37 polskiej ustawy o cudzoziemcach stanowił:
„1. Wniosek o nadanie statusu uchodźcy składa się podczas przekraczania granicy,
z zastrzeżeniem ust.2.
2. Cudzoziemiec, który uprawdopodobni, że nie złożył wniosku podczas
przekraczania granicy wskutek uzasadnionej obawy o swoje życie lub zdrowie,
powinien go złożyć w terminie 14 dni od przekroczenia granicy.”
Iwan Strogow, obywatel Bułgarii narodowości tureckiej przybył do Polski legalnie w
roku 1998. Wniosek o nadanie statusu uchodźcy złożył po upływie trzech miesięcy od dnia
przekroczenia granicy.
Organ pierwszej instancji odmówił nadania mu statusu uchodźcy wyłącznie na tej
podstawie, że Iwan Strogow naruszył art. 37 ust. 1-2 ustawy o cudzoziemcach (tj.
przekroczony został termin do złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy).
1. Czy rozstrzygnięcie pierwszoinstancyjne było prawidłowe?
KAZUS 19
W dniu 15 maja 1999 roku została zawarta umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką
Francji dotycząca zwolnienia od obowiązku wizowego studentów i pracowników naukowych
państw-stron przebywających na stypendiach i stażach naukowych na terytorium drugiego
państwa-strony. Umowa została zawarta przez Ministrów Spraw Zagranicznych w formie
wymiany not.
Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 27
marca 2001 r. w sprawie podejmowania i odbywania studiów przez cudzoziemców oraz ich
uczestniczenia w badaniach naukowych i szkoleniach:
„Cudzoziemcy mogą być przyjmowani na studia i szkolenia […] jeżeli posiadają
wizę zezwalającą na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na czas
oznaczony oraz wykazują się dobrym stanem zdrowia, udokumentowanym
zaświadczeniem lekarskim, stwierdzającym brak przeciwwskazań do podjęcia
kształcenia.”
W roku akademickim 2004/2005 Marianne Rogue, obywatelka francuska, chciała
podjąć studia doktoranckie na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Socjologicznym.
Władze uczelni odmówiły wpisania jej na listę doktorantów, ze względu na brak formalny w
jej wniosku w postaci wymaganej rozporządzeniem Ministra Edukacji wizy.
1. Czy w odwołaniu od tej decyzji Marianne Rogue może powołać się na umowę
polsko-francuską z 1999 roku?
KAZUS 20
Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z 1992 roku ustanawia szczegółowe parametry, jakie
mają spełniać sieci rybackie, które dopuszczone są do użytkowania przez rybaków
poławiających na morzach terytorialnych i wyłącznych strefach ekonomicznych państw
członkowskich Wspólnoty w ramach tzw. kwot połowowych. Najmniejsza dopuszczalna
średnica oczek sieci to 50x120 mm.
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie
szczegółowych warunków wykonywania rybołówstwa morskiego, wydane na podstawie
delegacji zawartej w ustawie z dnia 6.09.2001 r. o rybołówstwie morskim w § 4 zakazuje
stosowania sieci o oczkach mniejszych niż 80x157 mm, ponadto zakazane jest używanie sieci
o tzw. oczkach zbrojonych.
W lipcu 2004 roku kuter należący do hiszpańskiego armatora został zatrzymany w
porcie rybackim w Helu. Po kontroli sprzętu rybackiego okazało się, że używano sieci o
oczkach o prześwicie 60x130 mm, a więc niezgodnych z parametrami przewidzianymi w
Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa z 2002 roku. Armatorowi cofnięto więc licencję na
połowy na polskich wodach terytorialnych i w wyłącznej strefie ekonomicznej. W odwołaniu
od decyzji organu pierwszej instancji armator hiszpański powołał się na Rozporządzenie Rady
UE z 1992 r. podnosząc, że Polska nie miała prawa ustanawiać dodatkowych wymogów dla
rybaków z państw członkowskich.
1. Czy armator hiszpański mógł skutecznie powołać się na rozporządzenie Rady
Unii Europejskiej?
KAZUS 21
Dnia 19 czerwca 2002 roku polska firma MAFALDA Sp. z o.o. z siedzibą w Rybniku zawarła
umowę z firmą Poudlard S.A. mającą swą siedzibę w Port-au-Prince na Haiti, w której to
umowie zobowiązała się kwartalnie dostarczać na Haiti 10 tys. doniczek kwiatowych o
średnicy 10-21 cm. Umowa przewidywała, że prawem umowy będzie prawo polskie, a sądem
właściwym dla rozpatrywania sporów wynikających z wykonywania niniejszej umowy będzie
Sąd Rejonowy w Rybniku.
Dnia 26.03.2003 Rada Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych wydała na podstawie
art. 41 KNZ rezolucję, w której nałożyła pełne embargo na handel z Haiti. Rozporządzenie
Rady Ministrów wydane na postawie art. 22 ust. 1 pkt. 19 ustawy z 11 grudnia 1997 o
administrowaniu obrotem usługami z zagranicą; oraz art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 29 listopada
2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym
dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i
bezpieczeństwa, wprowadzające zakaz handlu z Haiti zostało wydane dopiero 1 czerwca
2003 roku. Dnia 31 marca 2003 spółka MAFALDA poinformowała polskiego przedstawiciela
Poudlard S.A., że nie dokona wysyłki doniczek ze względu na embargo, jakim został obłożony
handel z Haiti. Dnia 15 kwietnia 2003 r. firma Poudlard S.A. złożyła do sądu w Rybniku pozew
o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania umowy przez spółkę MAFALDA Sp. z o.o. (art.
477 § 1 k.c.)
Polska spółka broniła się, że nie mogła wykonać umowy zawartej z firmą haitańską, ze
względu na embargo nałożone rezolucją Rady Bezpieczeństwa. Powoływała się bezpośrednio
na art. 91 ust. 3 Konstytucji RP w związku z art. 103 Karty Narodów Zjednoczonych.
1. Czy argument polskiej firmy był zasadny?
KAZUS 22
Dnia 19 maja 2001 roku między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Indii została podpisana
umowa o zwolnieniu z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na pracę przez osoby wykonujące
wolny zawód. Art. 3 umowy stanowił:
"1. Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się do umożliwienia
obywatelom Wysokiej Umawiającej się Strony wykonującym wolny zawód
świadczenie pracy i usług na terytorium drugiej Wysokiej Umawiającej się
Strony bez obowiązku uzyskania właściwego pozwolenia.
2. Każda z Wysokich Umawiających się Stron określi w drodze ustawy wykaz
zawodów, których przedstawiciele będą zwolnieni od obowiązku uzyskania
pozwolenia na wykonywanie pracy i świadczenie usług na terytorium drugiej
Wysokiej Układającej się Strony".
Umowa została ratyfikowana przez Rzeczpospolitą Polską dnia 5 października 2002
roku (ustawa upoważniająca Prezydenta do ratyfikacji umowy weszła w życie 25 września
2002 roku), zaś ogłoszona w Dzienniku Ustaw z 14 marca 2003 roku. Projekt nowelizacji
ustawy o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 roku wprowadzający m.in. wykaz wolnych
zawodów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na pracę i świadczenie usług na
terytorium Rzeczpospolitej Polskiej został skierowany do Sejmu 23 stycznia 2007 roku,
jednakże nowelizacja nie została jeszcze uchwalona.
Dnia 7 października 2006 roku obywatel indyjski, Anupam Rampal przyjechał do
Warszawy na podstawie trzymiesięcznej wizy turystycznej (nie uprawniającej do podjęcia
pracy). Podczas pobytu wziął przyjął zaproszenie telewizji TVN i wystąpił (jako tancerz) w
kolejnej edycji „Tańca z gwiazdami”. W trakcie nagrania na plan zdjęciowy wkroczyła policja,
która zatrzymała Rampala pod zarzutem naruszenia warunków pobytu na terytorium RP, a
następnie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał decyzję o deportacji Rampala
do Indii.
1. Czy w odwołaniu od decyzji deportacyjnej Anupam Rampal może powołać się
na umowę zawartą w 2001 roku?
KAZUS 23
W dniu 21 marca 1950 r. otwarta została do podpisu w Lake Succes Konwencja w Sprawie
Zwalczania Handlu Ludźmi i Eksploatacji Prostytucji. Polska ratyfikowała tę Konwencję na
postawie ustawy z ustawy z dnia 29 lutego 1952 r. Konwencja została ogłoszona w Dzienniku
Ustaw z roku 1952 nr 41 poz. 278.
Art. 1 Konwencji stanowi:
„Strony niniejszej Konwencji zgadzają się ukarać każdego, kto dla zaspokojenia
namiętności innej osoby: 1) dostarcza, zwabia lub uprowadza w celach prostytucji
inną osobę, nawet za jej zgodą; 2) eksploatuje prostytucję innej osoby, nawet za
jej zgodą.”
Przepis penalizujący takie czyny i ustanawiający sankcję karną w postaci kary
pozbawienia wolności do lat trzech znalazł się w art. IX przepisów wprowadzających kodeks
karny z 1969 roku. W kodeksie karnym z 1997 roku art. 204. stanowi:
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do
uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, podlega karze pozbawienia wolności do
lat 3. […]
§ 4. Karze karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 podlega, kto zwabia lub
uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.
W maju 1997 roku Zbigniew C. i Franciszek M. zostali oskarżeni przywiezienie do
Polski z Białorusi trzech kobiet, które następnie rozpoczęły pracę w jednej z agencji
towarzyskich, a więc o czyn z art. IX przepisów wprowadzających kodeks karny z 1969r. We
wrześniu 1998 roku wszedł w życie kodeks karny z 1997 r. Sąd Wojewódzki w Gorzowie
Wlkp., po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 21 października 1998 r. uznał, że oskarżeni
działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłonili (na Białorusi) kilka kobiet do
uprawiania prostytucji w agencji towarzyskiej w Polsce, czyny te zakwalifikował jako
przestępstwo określone w art. 204 § 1 kk z 1997 r. i wymieniony przepis przyjął za podstawę
wymiaru kary.
Prokurator w apelacji podniósł zarzut obrazy prawa materialnego, a mianowicie „art.
204 § 4 kk w zw. z art. 1 ust. 1 Konwencji z 21 marca 1950 r. w sprawie zwalczania handlu
ludźmi i eksploatacji prostytucji” i zażądał skazania oskarżonych za przypisane im czyny na
podstawie art. 204 § 4 kk w zw. z art. 1 Konwencji.
1. Czy przepis Konwencji może stanowić podstawę skazania osoby?
KAZUS 24
Małżeństwo Mandugeqi i Jinge – obywatele Chińskiej Republiki Ludowej – od 1995 roku
prowadzili na tzw. Jarmarku „Europa” (dawniej Stadionie X-lecia PRL) stragan, na którym
sprzedawali sprowadzone legalnie z Chin i Wietnamu podkoszulki bawełniane. Posiadali oni
zgodę na pobyt na terytorium RP (tzw. karta stałego pobytu) wydaną bezterminowo.
W dniu 17 września 1997 roku do Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP wpłynął, za
pośrednictwem Ambasady ChRL w Warszawie – wniosek władz chińskich o ekstradycję
małżeństwa Mandugeqi i Jinge do Chin. Jako podstawę wydania wskazano dopuszczenie się
przez nich oszustw podatkowych w latach 1987-1991. Postanowieniem z dnia 7 października
1997 r., Sąd Wojewódzki w Warszawie zaopiniował wniosek Chińskiej Republiki Ludowej o
wydanie obywateli chińskich Mandugeqi i Jinge w ten sposób, że uznał ich ekstradycję za
prawnie niedopuszczalną. Dnia 12 października 1997 roku postanowienie Sądu
Wojewódzkiego zaskarżone zostało przez prokuratora zażaleniem do Sądu Apelacyjnego w
Warszawie.
W pisemnej odpowiedzi na zażalenie prokuratora (datowanej na dzień 18
października 1997 roku) obrońca ściganych, wnosząc o utrzymanie zaskarżonego
postanowienia w mocy, argumentował m.in., że ekstradycji ściganych do Chińskiej Republiki
Ludowej naruszałoby art. 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) i
mogłoby narazić Polskę na odpowiedzialność przed Europejskim Trybunałem Praw
Człowieka.
1. Czy ścigane przez władze ChRL małżeństwo Mandugeqi i Jinge może powołać
się na postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka?
KAZUS 25
Indonezyjski rządowy statek badawczy „Rahasyamayee Tehkhana” przepływał przez morze
terytorialne Australii. Australijskie służby łączności, iż statek ten prowadzi nasłuch ich
radiostacji wojskowych. W wyniku tej informacji Marynarka Wojenna Australii bez
uprzedzenia dokonała desantu na statek „Rahasyamayee Tehkhana” i po opanowaniu go,
doprowadziła do portu w Darwin.
1. Czy Australia miało prawo aresztować indonezyjski statek „Rahasyamayee
Tehkhana”?
KAZUS 26
Z winy pierwszego oficera statku japońskiego „Makugonagaru” na morzu otwartym doszło
do kolizji jego statku ze statkiem rosyjskim „Maskwa”. Wskutek zderzenia statek rosyjski
zatonął, zginęło też kilku członków jego załogi. Rosyjska marynarka wojenna zatrzymała
statek japoński i aresztowała pierwszego oficera oraz kapitana. Po procesie karnym sąd
rosyjski uniewinnił kapitana, natomiast skazał pierwszego oficera na kilkuletnie pozbawienie
wolności i wysoką grzywnę.
1. Czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem międzynarodowym?
KAZUS 27
W dniu 20 grudnia 2005 roku, na swoim 5336 spotkaniu, Rada Bezpieczeństwa głosowała
nad rezolucją nr 1647 w sprawie sytuacji w Liberii. Rezolucja dotyczyła między innymi
odnowienia mandatu wojsk ONZ (tzw. „błękitnych hełmów”) stacjonujących na terytorium
Liberii w ramach tzw. misji stabilizacyjnej, oraz potwierdzała nałożone rezolucją nr 1521
(2003) ograniczenia dotyczące handlu bronią, materiałami wybuchowymi oraz drewnem
szlachetnym i diamentami. W trakcie głosowania Tanzania (przewodnicząca Radzie
Bezpieczeństwa) oraz Francja wstrzymały się od głosu, Argentyna, Kongo i Wielka Brytania
były nieobecne, Chiny nie wzięły udziału w głosowaniu, a pozostali członkowie Rady
Bezpieczeństwa głosowali „za".
1. Czy rezolucja nr 1647 została podjęta?
KAZUS 28
W 1987 roku Indie, Pakistan, Bangladesz, Indonezja, Birma i Tajlandia zawarły konwencję o
ochronie praw człowieka, w której między innymi zobowiązywały się do wprowadzenia
całkowitego zakazu tortur. Jednakże w Tajlandii postanowienia tej konwencji były notorycznie łamane, zwłaszcza w postępowaniach dotyczących handlu narkotykami. W 1996 roku
Amnesty International zaskarżyła Tajlandię do Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości, oskarżając władze tajskie o łamanie konwencji z 1987 roku oraz norm
zwyczajowego prawa międzynarodowego.
1. Czy skarga (complain) złożona przez Amnesty International będzie skutkowała
wszczęciem postępowania przeciwko Tajlandii?
KAZUS 29
Honduras nigdy nie wykonywał żadnych praw w stosunku do przylegającego doń szelfu
kontynentalnego w zatoce Campeche. Powołując się na to dwa państwa sąsiedzkie
Nikaragua i Gwatemala rozpoczęły eksploatację tego szelfu, przy czym Nikaragua
deklarowała, iż zaprzestanie swej działalności, jeżeli Honduras efektywnie przystąpi do
badania i eksploatacji tego szelfu. l rzeczywiście po kilku latach Nikaragua zaprzestała eksploatacji na szelfie przyległym do swego morza terytorialnego, gdy Honduras rozpoczął
wydobywanie gazu i ropy naftowej spod dna morza. Natomiast Gwatemala nie zaprzestała
eksploatacji, powołując się na to, iż wskutek niewykonywania wygasły wszelkie prawa
Hondurasu do szelfu.
1. Oceń prawidłowość postępowania państw.
KAZUS 30
Veer Pratap Singh, obywatel Indii, latając prywatną awionetką zarejestrowaną w Indiach,
przeleciał nad wyłączną strefą ekonomiczną Pakistanu, a następnie nad jego strefą przyległą i
morzem terytorialnym. Pakistańskie lotnictwo wojskowe zmusiło go do lądowania. Po
wylądowaniu został zatrzymany, gdyż, jak mu oświadczono, naruszył narodową przestrzeń
powietrzną Pakistanu, latając bez stosownego zezwolenia. Singh oświadczył, iż nie naruszył
prawa, ponieważ korzystał z analogicznego do prawa nieszkodliwego przepływu prawa
nieszkodliwego przelotu, powoływał się przy tym na fakt, że Pakistan jest stroną Konwencji o
międzynarodowym lotnictwie cywilnym (tzw. Konwencja chicagowska) z 1944 r. Republika
Indii nie jest stroną tej konwencji.
1. Czy zatrzymując obywatela Indii Pakistan miał rację?
KAZUS 31
W ambasadzie Chińskiej Republiki Ludowej na Placu Krasińskich w Warszawie wybuchł pożar.
Przybyłe na miejsce służby ogniowe zwróciły się, zgodnie z art. 22 Konwencji Wiedeńskiej o
stosunkach dyplomatycznych o pozwolenie na wejście na teren placówki dyplomatycznej.
Ambasador Chin, Yuan Guisen nie przebywał na terenie ambasady, natomiast zgody na
wejście udzielił strażakom II sekretarz ambasady Liu Janchao. Istnieje podejrzenie, że w
palącym się budynku znajdują się osoby zatrute tlenkiem węgla, w tym obywatele polscy
pracujący na stanowisku tłumaczy i obsługi kancelarii. Osoby prowadzące akcję ratunkową
zwróciły się do polskiego MSZ z pytaniem, czy mogą wejść na teren ambasady Chin.
1. Czy polski MSZ może zezwolić na wkroczenie na teren ambasady funkcjonariuszom
odpowiednich służb ogniowych?
2. Czy mogą na to zezwolić na podstawie zgody sekretarza ambasady?
3. Czy polskie władze mogłyby zezwolić na gaszenie pożaru, gdyby uzyskały zgodę
pracownika ambasady, który wcześniej upoważniony do podejmowania tego typu
decyzji?
KAZUS 32
Dorastający syn attaché handlowego ambasady Chile w Norwegii, utrzymywany przez ojca i z
nim mieszkający, mający obywatelstwo francuskie, znany był z gwałtownego usposobienia.
Pewnego dnia wraz ze swym bratem mającym również obywatelstwo francuskie, ale
mieszkającym i utrzymującym się samodzielnie, przyłączył się do manifestacji ulicznej,
zorganizowanej przez przeciwników polowania na foki. Gdy manifestacja została zatrzymana
przez policję, wytworzyło się spore zamieszanie, manifestanci zaczęli rzucać kamieniami w
kierunku służb porządkowych. W końcu wywiązała się bójka ze służbami mundurowymi. W
trakcie interwencji policyjnej synowie attaché zostali kilkakrotnie uderzeni pałką. Następnego dnia poskarżyli się ojcu, iż zamiast chronić ich nietykalność osobistą, policjanci naruszyli
ją. W konsekwencji prosili ojca o podjęcie stosownej interwencji w protokole
dyplomatycznym Norwegii.
1. Czy attache powinien zwrócić się z interwencją do ministerstwa spraw zagranicznych
Norwegii?
KAZUS 33
Akredytowani w Paragwaju chargé d'affaires Kolumbii oraz konsul Malawi i wicekonsul
Brazylii byli świadkami rozboju dokonanego na ulicy w Asunción. W trakcie procesu karnego
sędzia wezwał ich do stawienia się w sądzie w charakterze świadków i złożenia zeznań.
Początkowo wszyscy trzej odmówili. Wzywając ich po raz drugi, sędzia zagroził grzywną w
razie niestawienia się. Chargé d'affaires i wicekonsul ponownie odmówili stawienia się w celu
złożenia zeznań, natomiast konsul przesłał obszerne wyjaśnienia pisemne dotyczące tego, co
widział w trakcie zdarzenia. Sędzia prowadzący postępowanie załączył do akt sprawy
wyjaśnienia złożone przez konsula Malawi i wydając jednocześnie postanowienie o nałożeniu
kary porządkowej na wicekonsula Brazylii.
1. Czy przedstawiciele dyplomatyczni i urzędnicy konsularni mają obowiązek składania
zeznań w charakterze świadków?
2. Czy sędzia mógł nałożyć karę porządkową na wicekonsula Brazylii?
KAZUS 34
Dnia 28 grudnia 2003 roku około północy policja zauważyła czarne sportowe BMW o
niebieskich tablicach rejestracyjnych, które z prędkością ponad 150 km/h przejeżdżało przez
skrzyżowanie Alei Piłsudskiego i Alei Rydza-Śmigłego w Łodzi. Na dawane znaki, by zatrzymać
pojazd, kierowca nie zareagował. Policja wszczęła pościg. BMW udało się zatrzymać dopiero
na Rondzie „Solidarności”. Po zatrzymaniu kierowca odmówił opuszczenia samochodu
informując, iż jest on ministrem pełnomocnym Republiki Mongolii w Polsce. Czując
charakterystyczną woń spożytego alkoholu, policjanci grzecznie poprosili o opuszczenie auta.
Dyplomata wysiadł, a następnie rzucił się na policjantów, którzy poprosili o okazanie
legitymacji dyplomaty. Jednego z nich uderzył, drugi ciosu uniknął. Dyplomata odmówił
okazania legitymacji, odmówił też poddania się badaniu alkomatem powołując się na
przysługujący mu immunitet dyplomatyczny. Następnie znieważając funkcjonariuszy z
użyciem słów uważanych za obraźliwe, wsiadł ponownie do samochodu i ruszył z piskiem
opon.
Policjanci pozwolili mu odjechać, sporządzając z całego zajścia notatkę służbową.
1. Oceń postępowanie policjantów. Czy mogli zatrzymać dyplomatę? Czy powinni
pozwolić mu odjechać?
KAZUS 35
W dniu 9 stycznia 1996 roku na posterunek policji w Ronse (Belgia) wpadła zapłakana
dziewczyna, która poinformowała o zabójstwie swojego brata, obywatela belgijskiego,
zatrudnionego w Ambasadzie Republiki Chile w Brukseli na stanowisku tłumacza. Dziewczyna
twierdziła, że zabójcą jest syn chilijskiego ambasadora, Horacio Waddington, zaś motywem
miała być zemsta za rzekomy gwałt, którego zamordowany tłumacz miał się dopuścić na
siostrze zabójcy.
Policja w Ronse poinformowała o zgłoszeniu policję w Brukseli, która udała się do Ambasady
Chile, jako że tam podejrzany miał miejsce zamieszkania. Nie weszli jednak na teren
Ambasady, poprosili jedynie o rozmowę z szefem placówki. Poinformowany o zgłoszeniu
popełnienia przestępstwa ojciec podejrzanego, ambasador Chile akredytowany w Brukseli
oświadczył, że zrzeka się, odnośnie syna, immunitetu.
1. Czy przed sądem belgijskim będzie mogło toczyć się postępowanie karne przeciwko
Horaciemu Waddingtonowi, czy powinny zostać spełnione jeszcze jakieś warunki
formalne? Jeśli tak, to jakie?
KAZUS 36
Michiko Ono, żona Masaako Ono, ambasadora Cesarstwa Japonii w Polsce, była zatrudniona
jako lektor języka japońskiego na Uniwersytecie Warszawskim od 2001 roku. W czerwcu
2004 roku, jednostronnym oświadczeniem woli rozwiązała umowę o pracę z Uniwersytetem
Warszawskim bez wypowiedzenia. W piśmie przesłanym władzom Uniwersytetu nie podała
przyczyn wypowiedzenia. Uniwersytet Warszawski wystąpił do sądu pracy w Warszawie z
powództwem o odszkodowanie za bezzasadne rozwiązanie umowy o pracę przez
pracownika, na podstawie art. 611 kodeksu pracy.
W odpowiedzi na pozew pani Ono powołała się na przysługujący jej, jako żonie ambasadora,
immunitet dyplomatyczny. Podniosła również, że ze względu na to, że jest obywatelką
japońską, sąd polski nie jest właściwy do rozstrzygania tej sprawy.
1. Czy zarzuty podniesione przez Michiko Ono są zasadne?
KAZUS 37
Najem budynków i lokali w Republice Słowackiej przez osoby fizyczne innym osobom
fizycznym, prawnym bądź instytucjom rodzi obowiązek podatkowy odprowadzania przez
wynajmującego do budżetu państwa 5% od wartości rocznego czynszu pobieranego od
najemcy. Josef Kulecka, obywatel Słowacji, wynajął willę, której był właścicielem, misji
dyplomatycznej Argentyny, odmawiając zapłaty podatku. Na wniosek urzędu zajmującego się
ściąganiem zaległych zobowiązań podatkowych, zgodnie z odpowiednimi przepisami
Słowacji, sprawa przeciwko Josefowi Kuleczce skierowana została do słowackiego sądu
podatkowego. Josef Kulecka argumentował, iż uznał roszczenie skierowane przeciwko
niemu za bezzasadne ze względu na sprzeczność, jego zdaniem, z postanowieniami
Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych, jako że ściągane od niego z tytułu
najmu podatki obciążą w ostateczności Argentynę, z którym zmuszony będzie renegocjować
umowę najmu celem podniesienia wartości rocznego czynszu.
1. Jakie będzie rozstrzygnięcie sądu i dlaczego?
KAZUS 38
Stosunki konsularne Malezji i Birmy reguluje Konwencja Wiedeńska o stosunkach
konsularnych (1963). W stolicy Malezji Kuala Lumpur nastąpiło trzęsienie ziemi. Wskutek
tego kataklizmu zniszczeniu uległa część konsulatu Birmy, będąca biurem konsula
generalnego — kierownika tego urzędu konsularnego. Prawdopodobne jest, iż pod gruzami
uwięzieni są urzędnicy konsularni, w tym sam konsul generalny. Niezbędne są
natychmiastowe działania.
1. Czy władze Malezji mogą nakazać odpowiednim służbom podjęcie akcji ratunkowej
na terenie konsulatu Birmy, czy też do przeprowadzenia akcji potrzebne jest
spełnienie dodatkowych warunków (jeśli tak, to jakich?) przez władze malezyjskie?
KAZUS 39
Armenia i Burkina Faso zawarły w dniu 18 kwietnia 2002 roku umowę o współpracy w
dziedzinie lotnictwa cywilnego. Lalit Mbele, minister pełnomocny akredytowany w Erewaniu
i przedstawiciel Burkiny Faso, podpisał umowę, ponieważ go przekupiono, o czym Burkina
Faso jednak nie wiedziała. Po kilku latach stosowania umowy okoliczności, w jakich była ona
zawierana, uległy poważnej zmianie i na Armenii spoczywa teraz znacznie szerszy zakres
obowiązków niż poprzednio. Niezadowolona z takiego obrotu spraw Armenia wysłała notę
do Burkiny Faso, informując je, iż kilka lat wcześniej przekupiła Lalita Mbele, aby podpisał
umowę i dlatego uważa, że umowa jest nieważna. Burkina Faso nie reaguje.
1. Czy umowa jest ważna?
KAZUS 40
Spór toczący się pomiędzy Mozambikiem i Botswaną od wielu lat jest w fazie rokowań. W
ostatnim czasie, ze względu na długotrwały impas i zerwanie rokowań dotyczących
rozwiązania sporu, Zimbabwe zaproponowało na drodze dyplomatycznej, iż ułatwi obu
stronom wszczęcie rokowań bezpośrednich. Na spotkaniu przedstawicieli Mozambiku i
Botswany, zorganizowanym w Harare na zaproszenie premiera Zimbabwe Yahayi Daali,
Zimbabwe zdecydowało się wziąć udział w podjętych negocjacjach. Początkowo negocjacje z
udziałem mediatora toczyły się w dobrej atmosferze, jednak punktem zwrotnym okazało się
ujawnienie przez Mozambik faktu, iż mediator - Zimbabwe - jest żywotnie zainteresowany
pewnym aspektem istniejącego od lat sporu pomiędzy Mozambikiem a Botswaną i w tym
zakresie zdecydowanie nie jest bezstronne, lecz usiłuje, używając wszelkich środków
dyplomatycznych, doprowadzić do uzyskania korzystnego głównie dla siebie rozwiązania
sporu.
1. Czy któraś ze stron sporu może odstąpić od mediacji? Jeśli tak, to która?
KAZUS 41
Sonda BeppoSAX, włosko-holenderski obiekt kosmiczny zarejestrowany w Holandii został
wypuszczony w przestrzeń kosmiczną dnia 30 kwietnia 1996 roku z urządzeń znajdujących się
na terytorium Francji. W lipcu 1999 roku na orbicie okołoziemskiej zderzył się on z
niewielkim meteorem. Zderzenie to spowodowało wytrącenie sondy BeppoSAX z orbity, w
następstwie którego sonda zaczęła spadać w kierunku Ziemi. Włoska stacja kontrolna
utraciła kontakt z sondą, dzień później kontrolę nad sondą utraciła również stacja
holenderska. W trakcie spadania sonda BeppoSAX rozpadła się na kilka części. Jedna z nich
spadając na Ziemię, otarła się o kanadyjski helikopter wojskowy, powodując jego wybuch,
szczęśliwe obaj piloci zdołali się uratować. Inne fragmenty obiektu spadły na terytorium
Gwatemali i Hondurasu niszcząc zabudowania cywilne.
1. Kto będzie odpowiadał za szkodę wyrządzoną przez sondę BeppoSAX?
KAZUS 42
Chaiya Rowlings, obywatelka brytyjska pochodzenia kenijskiego, będąca w zaawansowanej
ciąży, leciała samolotem francuskich linii lotniczych Air France z Paryża do Egiptu. W trakcie
przelotu nad terytorium libijskim urodziła dziecko. Ku jej zdumieniu po kilku tygodniach
otrzymała od władz libijskich wezwanie do uiszczenia opłaty w wysokości (równowartość 500
euro), którą prawo libijskie przewiduje dla rodzica w związku z urodzeniem obywatela
Wielkiej Libijskiej Arabskiej Dżamahirijji Ludowo-Socjalistycznej.
1. Czy władze libijskie mogą mieć podstawy do takiego żądania?
KAZUS 43
Wielka Brytania, powołując się na art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości (który zdaniem Wielkiej Brytanii wylicza i klasyfikuje źródła prawa
międzynarodowego), przedstawiło Trybunałowi w zaistniałym sporze pomiędzy nią i
Argentyną, jako źródło wyrokowania, opinię Iana Brownlie’go, brytyjskiego naukowca i
wybitnego znawcy prawa międzynarodowego publicznego, byłego sędziego MTS, domagając
się - wobec braku norm umownych i zwyczajowych dotyczących zaistniałego sporu - wydania
wyroku zgodnego z przedstawioną doktryną tego wybitnego naukowca i praktyka. Dodać
należy, iż jak powszechnie wiadomo, Wielka Brytania należy do systemu prawnego common
law.
1. Czy powyższe rozumowanie jest do przyjęcia przez MTS; jeśli tak, to w jakich
okolicznościach i pod jakimi warunkami?
2. Jaki wpływ, jeśli w ogóle, może mieć opinia jurysprudencji na prawo
międzynarodowe?
KAZUS 44
Tajlandia wniosła skargę przeciwko Wietnamowi do Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości. Skarga dotyczyła naruszenia przez Wietnam postanowień umowy zawartej
pomiędzy stronami. Tajlandia przyjęła w 1995 roku klauzulę fakultatywną Trybunału zgodnie
z art. 36 § 2 Statutu Trybunału (zgoda ante hoc), Wietnam przyjął kompetencję Trybunału do
rozpatrzenia tego sporu post hoc. Umowa pomiędzy Tajlandią i Wietnamem – której dotyczy
spór – jest umową dwustronną, zawartą pomiędzy stronami w 1997 roku, zarejestrowaną,
ale nie publikowaną jeszcze w United Nation Treaty Series (Serii traktatowej Narodów
Zjednoczonych).
1. Czy Trybunał może rozstrzygać tę sprawę?
KAZUS 45
W dniu 23 października 1998 roku Rzeczpospolita Polska i Republika Ukrainy zawarły umowę
o wzajemnej ochronie grobów i miejsc pamięci ofiar wojny. Umowa, wśród wielu innych
postanowień, zawierała również klauzulę arbitrażową. W grudniu 2003 roku grupa
satanistów zbezcześciła cmentarz wojenny w Przemyślu, niszcząc kilkadziesiąt nagrobków
partyzantów narodowości ukraińskiej. Na skutek tego incydentu Ukraina notyfikowała Polsce
wolę jednostronnego wycofania się z umowy. Rzeczpospolita Polska w odpowiedzi
stwierdziła, że postępowanie Ukrainy nie znajduje prawnego uzasadnienia, gdyż zdarzenie,
które nastąpiło, miało charakter incydentalny i było sprzeczne z obowiązującym w
Rzeczpospolitej prawem, a ponadto sprawcy zostali ujęci i postawieni przed sądem.
1. Oceń sytuację.
KAZUS 46
II sekretarz ambasady Boliwii w Arabii Saudyjskiej, będąc w stanie niepoczytalnym (wskutek
spożycia alkoholu), zamordował obywatela saudyjskiego. Chroniony immunitetem, został
natychmiast uznany przez władze Arabii Saudyjskiej za persona non grata i wydalony z
Rijadu. Będąc wciąż dyplomatą chronionym immunitetem, został osądzony za swój czyn
przez sąd boliwijski i skazany na karę siedmiu lat pozbawienia wolności. Po wyjściu na
wolność już jako turysta udał się do Dżuddy (Arabia Saudyjska). Został tam ujęty, nie chronił
go bowiem żaden immunitet i za swój czyn ponownie osądzony. Podstawą systemu
prawnego w Arabii Saudyjskiej jest szarijat (prawo koraniczne), obowiązuje całkowity zakaz
spożywania alkoholu, a przestępstwa popełnione pod jego wpływem karane są ze szczególną
surowością. Sąd w Dżuddzie uznał, iż kara jaką odbył oskarżony w Boliwii była
nieproporcjonalna do winy i skazał go na śmierć przez ścięcie. Wyrok wykonano.
1. Proces i wykonanie wyroku którego z sądów stanowiło pogwałcenie prawa
dyplomatycznego i dlaczego?
KAZUS 47
Dnia 16 grudnia 2006 roku władze celne Niemiec aresztowały, pod zarzutem przemytu
niedozwolonych substancji, Vijaya Naranga, kuriera dyplomatycznego Malezji przewożącego
pocztę dyplomatyczną do malezyjskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego w Berlinie.
Oznaczone jako poczta dyplomatyczna z konsulatu generalnego Malezji w Banaras przesyłki
zostały otworzone przez funkcjonariuszy celnych na lotnisku Tempelhof. W paczkach
znajdowały się dokumenty o zaszyfrowanej treści oraz liście betelu (Piper betle), których
przywóz na terytorium Niemiec jest niedozwolony.
1. Proszę wskazać wszelkie naruszenia prawa mające miejsce w opisanym przypadku.
KAZUS 48
W wypadku drogowym koło przejścia granicznego w La Jonquera (Hiszpania-Francja) rozbił
się samochód na mołdawskich numerach rejestracyjnych. Podczas oględzin miejsca wypadku
policja hiszpańska i francuska znalazły nieoznakowane przesyłki, które po otwarciu okazały
się pocztą dyplomatyczną przesyłaną pomiędzy placówką dyplomatyczną Mołdawii w
Madrycie, a mołdawską placówką dyplomatyczną w Paryżu. Później ustalona zostaje
tożsamość ofiary wypadku - jest nią obywatel Mołdawii Jani Petru, zawodowy kurier
dyplomatyczny.
1. Czy Hiszpanii i Francji można zarzucić postępowanie niezgodne z prawem
dyplomatycznym? Odpowiedź uzasadnij
KAZUS 49
Henrikas de Bussy, konsul honorowy Francji na Litwie, jest obywatelem litewskim i znanym
przedsiębiorcą. Kierowany przez niego konsulat honorowy ma swoją siedzibę w jednej z
podległych de Bussy’emu firm. W 1999 roku, w wyniku nieudanych inwestycji handlowych
przedsiębiorstwo de Bussy’ego plajtuje. Zgodnie z prawem litewskim, funkcjonariusze
odpowiednich służb skarbowych, działając w imieniu wierzycieli upadłego przedsiębiorstwa
dokonali rewizji i zabezpieczenia znajdujących się w siedzibie firmy przedmiotów i
dokumentów. Działanie to odbyło się pod nieobecność prezesa firmy - konsula honorowego
Francji. Funkcjonariusze służb skarbowych, dokonując rewizji, naruszyli nietykalność
dokumentów konsularnych, które w związku z brakiem w konsulacie wydzielonego archiwum
znajdowały się we wspólnym archiwum wraz z dokumentacją i korespondencją firmy, były
jednak oznaczone nalepkami „konsularne”.
1. Czy Litwa naruszyła prawo międzynarodowe?
KAZUS 50
W lutym 2003 roku lotniskowiec amerykański „Nimitz”, w drodze do Zatoki Perskiej,
przepływał przez morze terytorialne Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Ministerstwo
Spraw Zagranicznych Zjednoczonych Emiratów Arabskich złożyło notę protestacyjną
Sekretarzowi Stanu USA domagając się zaprzestania przepływu jako szkodliwego
argumentując, że w trakcie przepływu z lotniskowca startowały samoloty. USA odpierało
zarzuty dowodząc, że miał miejsce tylko jeden przypadek startu i że był to samolot sanitarny,
który transportował rannego w wypadku na pokładzie żołnierza do szpitala w Rijadzie
(Arabia Saudyjska), w żadnym wypadku nie był to myśliwiec.
1. Proszę ocenić z punktu widzenia postanowień Konwencji prawa morza z Montego Bay
(1982), czy zachowane zostały warunki nieszkodliwego przepływu.
KAZUS 51
Trawler rosyjski poławiał bez wymaganego zezwolenia w strefie przyległej Japonii. Japonia
wysłała kuter patrolowy straży przybrzeżnej w celu dokonania zajęcia trawlera. Trawler
jednak, po odebraniu z kutra wezwania do zatrzymania się, zaczął uciekać i wpłynął
niebawem na obszar morza terytorialnego Korei Południowej. Japoński kuter patrolowy nie
przerwał jednak pościgu i ostatecznie dokonał zajęcia trawlera.
1. Czy doszło do naruszenia prawa pościgu w rozumieniu Konwencji z Montego Bay
(1982)?
KAZUS 52
W dniu 15 lipca 1989 roku Francja wprowadziła na orbitę kołową (geostacjonarną), położoną
w odległości 35.800 km od powierzchni Ziemi, sztucznego satelitę. Czad, nad którego
terytorium przebiega odpowiedni odcinek orbity, uznał, że ów odcinek wchodzi w skład jego
terytorium państwowego i wprowadzenie sztucznego satelity na orbitę bez wyraźnej zgody
narusza jego suwerenność, zwłaszcza że nie ma normy prawa międzynarodowego
określającej zasady delimitacji przestrzeni powietrznej i każde państwo ma suwerenne
prawo określić górny pułap swojego obszaru powietrznego. Minister Spraw Zagranicznych
Czadu wystosował więc do swojego francuskiego odpowiednika notę protestacyjną, w której
zdecydowanie domagał się zmiany orbity francuskiego satelity.
1. Czy Czad ma rację? Uzasadnij odpowiedź.
KAZUS 53
Dnia 21 grudnia 1988 roku nad szkocką miejscowością Lockerbie eksplodował samolot
PANAM z ok. 270 osobami na pokładzie (w większości przypadków ofiarami byli obywatele
Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii). Stany Zjednoczone i Wielka Brytania zażądały od
Libii wydania dwóch oficerów jej wywiadu, podejrzewanych o podłożenie ładunków
wybuchowych na pokładzie samolotu. Libia odmówiła. Wskazała, że sama może osądzić
podejrzanych, a jej uprawnienie w tej mierze wynika z Konwencji montrealskiej z 1971 roku o
zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa
cywilnego. Art. 5 ust. 2 Konwencji montrealskiej stanowił:
„Każde Umawiające się Państwo podejmie [...] takie środki, jakie będą konieczne
do ustanowienia jego jurysdykcji [...] w przypadku gdy domniemany sprawca
przestępstwa znajduje się na jego terytorium, a Państwo to nie wydaje go [...]
żadnemu z [innych] Państw [uprawnionych] [np. państwu, w którym
zarejestrowany był samolot będący przedmiotem zamachu]”.
Rada Bezpieczeństwa ONZ mocą rezolucji nr 731 wezwała Libię do natychmiastowego
spełnienia żądania USA i Wielkiej Brytanii (tj. do wydania podejrzanych). Rezolucja ta miała
charakter wiążący.
1. Czy Libia uprawniona była do odmowy wykonania postanowień rezolucji nr 731
powołując się na art. 5 ust. 2 Konwencji montrealskiej?
KAZUS 54
Dnia 20 stycznia 2006 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło uchwałę w przedmiocie
przeciwdziałania zniesławianiu religii (Combating defamation of religions, A/60/509/Add.2).
W pkt. 9 stanowi ona, że
„Zgromadzenie Ogólne nalega, by Państwa podjęły kroki mające na celu zakazanie
rozpowszechniana przez polityczne instytucje i organizacje idei rasistowskich i
ksenofobicznych, a także materiałów skierowanych przeciwko jakiejkolwiek religii
bądź przeciwko ich wyznawcom a zawierających zachętę do dyskryminacji, niechęci,
wrogości”.
1. Czy powołana rezolucja nakłada na Rzeczpospolitą Polską – członka ONZ – obowiązek
prawny w zakresie określonym w pkt. 9?
KAZUS 55
Dnia 1 sierpnia 2004 roku w Warszawie w czasie uroczystych obchodów sześćdziesiątej
rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, Kanclerz Republiki Federalnej Niemiec G.
Schröder wygłosił – w obecności prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej A. Kwaśniewskiego –
przemówienie zawierające następujący passus:
„My, Niemcy, wiemy bardzo dobrze, kto rozpoczął wojnę i kto stał się jej pierwszą
ofiarą. Z tego powodu nie może dzisiaj być już miejsca dla roszczeń restytucyjnych,
które stawiałyby historię na głowie. Związane z drugą wojną światową problemy
majątkowe nie są już tematem dla obu rządów [...]. Rząd federalny [...] nie popiera
[także] żądań indywidualnych, w przypadku gdyby zostały one jednak postawione”.
1. Czy oświadczenie Kanclerza RFN rodzi jakiekolwiek skutki prawne (w odróżnieniu od
skutków politycznych)? Jeżeli tak, to jakie?
KAZUS 56
Państwa prowadziły negocjacje w przedmiocie zawarcia umowy międzynarodowej o
odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową. W projekcie tej umowy znalazł się przepis,
zgodnie z którym państwo-strona nie może powoływać się przed sądem krajowym innego
państwa-strony na służący mu (na podstawie międzynarodowego prawa zwyczajowego)
immunitet jurysdykcyjny, w toku postępowania o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną
osobie w związku z pokojowym wykorzystaniem energii jądrowej.
1. Czy wyłączenie mocą postanowienia traktatowego (inter partes) skutku normy
powszechnie obowiązującego prawa zwyczajowego będzie prawnie skuteczne?
KAZUS 57
Art. 200 § 1 Kodeksu karnego z 1997 roku stanowi:
„Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby
innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo
do ich wykonania, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12”.
W dniu 13 marca 2006 roku policja w Warszawie zatrzymała osiemnastoletniego
Mohammeda Rhazę Shiraziego, obywatela Iranu, pod zarzutem popełnienia czynu z art. 200
§ 1 kk na czternastoipółletniej Naseem Hassan, córce I sekretarza ambasady Arabii
Saudyjskiej w Warszawie. Akt oskarżenia przeciwko Shiraziemu trafił do Sądu Rejonowego w
Warszawie. W toku postępowania obrońca Shiraziego zakwestionował możliwość
prowadzenia postępowania przez władze polskie wskazując, że zarówno wobec sprawcy, jak
i domniemanej ofiary powinno mieć zastosowanie ich prawo ojczyste (odpowiednio irańskie i
saudyjskie) nie zaś prawo polskie, zaś oba te porządki prawne penalizują akty seksualne z
osobami poniżej czternastego roku życia, nie jest więc spełniony wymóg podwójnej
karalności, niezbędny do prowadzenia postępowania karnego przeciwko cudzoziemcowi.
Ponadto zarówno sprawca, jak i domniemana ofiara w akcie uczestniczyli dobrowolnie.
1. Jakie będzie rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w przedmiocie jurysdykcji?
KAZUS 58
W styczniu 2005 roku rząd Wenezueli ujawnił, że jeden z przywódców marksistowskich
Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii (FARC) Rodrigo Granda został uprowadzony w
centrum wenezuelskiej stolicy Caracas przez agentów kolumbijskich i amerykańskich,
korzystających z pomocy wojskowych wenezuelskich, których udało się owym agentom
skorumpować. Rząd w Bogocie przyznał, że wypłacił bliżej nieokreślonym „agentom”
nagrodę za dostarczenie do miejscowości Cucuta na terytorium Kolumbii wysokiego rangą
przedstawiciela FARC. Rząd kolumbijski wskazał jednocześnie, że przeciwko Rodrigo Granda
odpowiednie organy państwowe wszczęły postępowanie karne: zarzucano mu m. in.
popełnienie zbrodni: ludobójstwa oraz szpiegostwa. Władze kolumbijskie podniosły również,
że wielokrotnie zwracały się do władz wenezuelskich z wnioskiem o wydanie p. Granda na
podstawie obowiązującej między obu państwami umowy o ekstradycji. Władze wenezuelskie
wszelkie wnioski w tej mierze pozostawiały bez rozpoznania.
1. Czy Kolumbia naruszyła prawo międzynarodowe?
KAZUS 59
Zgodnie z art. 189 § 1 Kodeksu karnego z 1997 roku:
„Kto pozbawia człowieka wolności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy
do lat 5”.
Niejaki D.Z. (ps. „Spięty”) - posiadający podwójne polsko-niemieckie obywatelstwo,
mieszkaniec Wołomina – w czasie pobytu we Francji pozbawił wolności niejakiego A.Sz. (ps.
„Szpula”), posiadającego holenderskie obywatelstwo, hodowcę rasowych gołębi z
Pruszkowa. A.Sz. był przez kilka tygodni przetrzymywany w wilii D.Z. na Lazurowym
Wybrzeżu. Francuski kodeks karny penalizuje pozbawienie człowieka wolności.
1. Czy polską ustawę karną można będzie zastosować do sprawcy przestępstwa po jego
powrocie do Polski?
KAZUS 60
Zgodnie z art. 206 Kodeksu karnego z 1997 roku:
„Kto zawiera małżeństwo, pomimo, że pozostaje w związku małżeńskim, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.
Stanisław N. (obywatel RP stanu wolnego) w 2001 roku wyjechał do Arabii Saudyjskiej, gdzie
w latach: 2001, 2002 i 2003 zawarł trzy związki małżeńskie z obywatelkami (kolejno) Arabii
Saudyjskiej, Jemenu i Kataru. Zgodnie z prawem saudyjskim, jemeńskim i katarskim bigamia
nie stanowi przestępstwa.
1. Czy w przypadku powrotu do Polski Stanisław N. będzie mógł być osądzony przed
polskim sądem i skazany na podstawie art. 206 K.k.?
KAZUS 61
Karim S. – obywatel Bangladeszu – na pokładzie zarejestrowanego w Polsce statku
powietrznego lecącego z Pekinu do Warszawy dopuścił się czynu określonego w art. 278 § 1
Kodeksu karnego z 1997 roku („Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”) na szkodę obywatela Federacji
Rosyjskiej Fiodora G. Czyn popełniony został wówczas, gdy statek powietrzny znajdował się
na terytorium Federacji Rosyjskiej.
1. Czy po wylądowaniu w Warszawie Karim S. będzie mógł zostać osądzony przed sądem
polskim na podstawie przepisów polskiej ustawy karnej?
KAZUS 62
Dnia 21 grudnia 1988 roku samolot Boeing 747-121 linii lotniczych Pan American (lot nr 103 z
Londynu do Nowego Jorku) został wysadzony w powietrze w chwili, gdy znajdował się nad
terytorium Szkocji. W rezultacie katastrofy zginęło 259 pasażerów (obywateli Stanów
Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Tajlandii, Francji i Holandii) i członków załogi, a także 11
mieszkańców Lockerbie, w pobliżu której spadł wrak statku powietrznego.
W toku postępowania karnego, które wszczęte zostało po katastrofie uprawdopodobniono,
że walizka z ładunkiem wybuchowym nadana została w porcie lotniczym na terytorium
Malty, przez osobę, która wykupiła bilet lotniczy na trasie: Malta (Luqa Airport) – Frankfurt –
Londyn - Nowy Jork.
1. Jakie państwa będą uprawnione do ścigania oraz osądzenia sprawców czynu?
KAZUS 63
Trudniące się produkcją i sprzedażą komponentów do pasz dla nierogacizny Spółki A i B (z
siedzibami odpowiednio w: Amsterdamie i Brukseli) zawarły w Amsterdamie umowę
określającą ceny, po jakich sprzedawać będą swoje produkty do odbiorców w Stanach
Zjednoczonych. Jeden z amerykańskich kontrahentów obu spółek wszczął przed sądem
Stanów Zjednoczonych postępowanie przeciwko nim, zarzucając naruszenie przepisów
amerykańskiej ustawy w sprawie przeciwdziałania praktykom monopolistycznym. Sąd w
Nowym Jorku uznał swą jurysdykcję w tej sprawie i nałożył na spółki A i B kary finansowe.
1. Czy Stany Zjednoczone wykonując jurysdykcję wobec spółek A i B działały zgodnie z
prawem międzynarodowym?
KAZUS 64
Dnia 22 stycznia 2008 roku na Morzu Karaibskim, w odległości 42 mil morskich od wybrzeży
Dominiki, brytyjski kontenerowiec „Mary Sue” został napadnięty przez nieposiadający
bandery statek piracki. Odpowiadając na wezwanie o pomoc wysłane przez kapitana „Mary
Sue” z Fort Saint-Louis, francuskiej bazy wojskowej na Martynice wypłynęła kanonierka,
która dotarłszy na miejsce ataku zatrzymała statek piracki, a jego załogę aresztowała.
Zarówno statek jak i załoga zostali eskortowani do Fort de France na Martynice, gdzie władze
francuskie rozpoczęły postępowanie karne przeciwko załodze pirackiej jednostki. W toku
postępowania okazało się, że większość załogi zatrzymanego statku posiada obywatelstwo
Dominiki. Zawiadomione o tym fakcie (na podstawie Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach
konsularnych z 1963 roku) władze w Rosseau zażądały natychmiastowego uwolnienia załogi i
statku. Podnosiły, że do zatrzymania doszło na wodach wyłącznej strefy ekonomicznej
Dominiki, co stanowi pogwałcenie jej jurysdykcji i jest naruszeniem prawa
międzynarodowego.
1. Czy Dominika ma rację?
KAZUS 65
W nocy z 26 na 27 stycznia 2006 roku na Morzu Arabskim (morze otwarte) rosyjski statek
handlowy „Ural” został zaatakowany przez niepodnoszący bandery bryg, którego załoga
dokonała abordażu i splądrowała statek. Pierwszy oficer zaatakowanej jednostki zdołał
nawiązać kontakt z przepływającym w pobliżu ukraińskim krążownikiem „Bohdan
Chmielnicki”. Gdy ukraiński okręt dopłynął na pozycję podaną przez „Ural”, piratów już nie
było, na pokładzie zaś znaleziono tylko resztki ładunku oraz ciała osiemnastoosobowej załogi
rosyjskiej. „Bohdan Chmielnicki” wszczął pościg za statkiem pirackim, który zakończył się w
odległości 212 mil morskich od wybrzeży Somalii. Okręt ukraiński nawiązał kontakt ze ściganą
jednostką, wzywając kapitana do zatrzymania statku, a następnie do ujawnienia bandery
oraz przygotowania się do wizyty-rewizji. Statek piracki nie zareagował. Wobec próby
odpłynięcia przez ściganą jednostkę, „Chmielnicki” otworzył doń ogień. W wyniku ataku
statek piracki zatonął.
1. Czy działanie ukraińskiego
międzynarodowym?
KAZUS 66
okrętu
wojennego
było
zgodne
z
prawem
Austria, Szwajcaria, Włochy i Liechtenstein zawarły w 1985 roku konwencję dotyczącą
ograniczania transportu drogowego w rejonie Alp Wysokich. W sześć lat po zawarciu tej
konwencji, na tle jej interpretacji pomiędzy Austrią i Szwajcarią zawiązał się spór, który – po
nieudanej koncyliacji – trafił
w 1995 roku do Międzynarodowego Trybunału
Sprawiedliwości. W toczącym się procesie Włochy skorzystały z prawa interwencji, zaś
Liechtenstein z tego prawa nie skorzystał. Po kilku latach od wydania przez MTS wyroku, na
tle interpretacji przedmiotowej konwencji, nawiązał się spór pomiędzy Włochami i
Liechtensteinem. Włochy domagały się od Liechtensteinu, aby interpretował konwencję
zgodnie z wykładnią zawartą w wyroku wydanym przez MTS w sprawie pomiędzy Austrią i
Szwajcarią. Liechtenstein odpowiedział, że nie jest związany dokonaną interpretacją.
1. Czy Liechtenstein miał rację?
KAZUS 67
Niezamieszkała wyspa Perejil na Morzu Śródziemnym znajduje się ok. 200 m. od wybrzeży
Maroka, ale jej status prawny (przynależność państwowa) jest przedmiotem sporu między
Marokiem a Hiszpanią. W 2002 roku wylądowała na niej (bez zgody władz w Madrycie) grupa
żołnierzy armii marokańskiej, którzy założyli obóz wojskowy. Zgodnie ze stanowiskiem rządu
marokańskiego działanie to miało na celu „monitorowanie nielegalnej imigracji”.
1. Czy działanie Maroka uzasadnia użycie przeciwko niemu siły zbrojnej siły zbrojnej
przez Hiszpanię?
KAZUS 68
Dnia 12 lipca 2006 roku partyzanci ugrupowania Hezbollah – mającego swoje bazy na
terytorium Libanu - uprowadzili dwóch żołnierzy izraelskich, ośmiu innych zabili. Premier
Izraela Ehud Olmert stwierdził, że wskazane działanie stanowiło „akt wypowiedzenia wojny”.
W konsekwencji wojska izraelskie przeprowadziły na terytorium Libanu (bez zgody jego
władz) zmasowaną akcję zbrojną, której celem miało być „wyeliminowanie” organizacji
Hezbollah.
1. Czy działanie Izraela stanowiło akt legalnej samoobrony?
KAZUS 69
Dnia 23 października 1956 roku w Budapeszcie odbyły się masowe demonstracje, w czasie
których ich uczestnicy wzywali rząd do włączenia do jego składu p. Imre Nagy. W czasie
demonstracji żądano ukarania winnych krwawych czystek z okresu stalinowskiego. W nocy
rozpoczęły się walki między demonstrantami a siłami rządowymi. I Sekretarz Komunistycznej
Partii Węgier Erno Gero poprosił wojska radzieckie o interwencję i zdławienie kontrrewolucji.
Dnia 24 października 1956 roku KPW poleciła jednak p. Nagy sformować nowy rząd. Dnia 1
listopada 1956 roku rząd Imre Nagy wypowiedział Układ Warszawski i zażądał, by wszystkie
obce wojska opuściły terytorium państwa. Dnia 4 listopada 1956 roku oddziały radzieckie
wkroczyły do Budapesztu (pomimo oporu mieszkańców stolicy i wbrew woli rządu I. Nagy).
1. Czy interwencja ZSRR na Węgrzech dokonana została w wykonaniu prawa do
samoobrony zbiorowej w rozumieniu art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych?
KAZUS 70
Przy założeniu, że wybrzeże państwa wygląda następująco, oraz, że państwo to ustala
szerokość swoich stref morskich w oparciu o UNCLOS, wyznacz strefy należące do terytorium
morskiego państwa oraz te, nad którymi może ono sprawować ograniczoną jurysdykcję:
MORZE