nieodpłatnie w formacie PDF

Transkrypt

październik
2013 (118)
pierwsza w Polsce przyczepa rezonansowa
do badań odbiorczych (SAT) urządzeń i sieci WN
w miejscu zainstalowania
uzgodnienie projektu budowlanego
w zakresie ochrony ppoż.
e-mail: [email protected] www.elektro.info.pl
10
Nakład 9,5 tys. egz. ISSN 1642-8722 indeks 373761
Cena 12,00 zł (w tym 5% VAT)
ENERGETAB, HALA K, STOISKO 15
spis treści
s. 18
s. 20
od redakcji
piszą dla nas
po godzinach
e.nowości
e.informuje
e.fotoreportaż elektryczne niechlujstwo
e.fotoreportaż ENERGETAB 2013
wielcy elektrycy
e.normy
e.dystrybucja
e.recenzja
e.krzyżówka
6
8
10
12
14
18
20
74
75
76
77
78
Maciej Jasiński
prezentacja
połączenia elastyczne – alternatywne rozwiązania
dla połączeń elektrycznych
40
Karol Kuczyński
możliwości ograniczenia strat w transformatorach
rozdzielczych SN/nn
41
Karol Kuczyński
zestawienie olejowych i suchych (żywicznych)
transformatorów rozdzielczych SN/nn
44
oświetlenie
Mariusz Filipowicz, Mateusz Szubel,
Franciszek Włodarz
ochrona przeciwpożarowa
określanie podstawowych własności powszechnie
używanych źródeł światła
50
Marcin Wawerek
uzgadnianie projektu budowlanego w zakresie
ochrony przeciwpożarowej
Marcin Wawerek
22
Andrzej Sowa
zagrożenie pożarowe wywołane przez
wyładowania piorunowe – nieprawidłowe
rozwiązania instalacji piorunochronnych
i urządzeń do ograniczania przepięć
oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne – wymagania
techniczno-prawne
55
Karol Kuczyński
zestawienie opraw oświetlenia awaryjnego
(ewakuacyjnego i zapasowego)
26
Krzysztof Ojdana
59
prezentacja
okablowanie światłowodowe
64
instalacje elektroenergetyczne
ochrona przeciwporażeniowa
Andrzej Boczkowski
ochrona przed skutkami oddziaływania
cieplnego spowodowanymi przez instalacje
i urządzenia elektryczne
ComAp
prezentacja
zaawansowane możliwości sterowania
i zdalnego monitorowania zespołami
prądotwórczymi
Jarosław Kukliński
36
w w w. e l e k t r o . i n f o . p l
wybrane zagadnienia ochrony przeciwporażeniowej
w badaniach i diagnostyce samochodowych układów
zapłonowych (część 1)
66
projekt
prezentacja
pierwsza w Polsce przyczepa rezonansowa
do badań odbiorczych (SAT) urządzeń i sieci
wysokiego napięcia w miejscu zainstalowania
4
Bernard Fryśkowski
32
Julian Wiatr
38
uproszczony projekt układu automatyki SZR
z funkcją wyłącznika ppoż.
70
Drodzy Czytelnicy
Powstawanie pożarów często jest skutkiem złej eksploatacji obiektów budowlanych wynikającej z różnych zaniedbań. Powodują je również wyładowania piorunowe. Niepoprawnie wykonana lub niewłaściwie eksploatowana instalacja elektryczna lub piorunochronna stanowi przyczynę prawie 22% wszystkich pożarów
budynków występujących w Polsce. Zgodnie z teorią pożaru, jego pełne rozwinięcie w budynku następuje po około 30 minutach od momentu zainicjowania. Płonące materiały stanowiące wyposażenie budynku powodują wzrost temperatury
do około 800°C, która w przypadku braku gaszenia wykazuje tendencje rosnące.
Gromadzący się dym nieodprowadzany do atmosfery nagrzewa się, a przy gwałtownym dopływie powietrza ulega detonacyjnemu spalaniu, które powszechnie
nazywane jest rozgorzeniem. Dlatego w budynkach instalowane są klapy dymowe oraz wentylacja pożarowa przeznaczona do odprowadzania dymu i ciepła.
W każdym budynku posiadającym strefy zagrożone wybuchem lub kubaturę większą niż 1000 m3 należy instalować przeciwpożarowy wyłącznik prądu, który po
zadziałaniu nie może spowodować załączenia drugiego źródła zasilania,
w tym zespołu prądotwórczego. Podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego w budynkach zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690,
z późniejszymi zmianami).
O zagrożeniach pożarowych pisaliśmy wielokrotnie. Tej tematyce poświęcona została książka autorstwa Edwarda Skiepko pt. „Instalacje przeciwpożarowe” wydana
w 2009 roku przez DW MEDIUM w ramach serii wydawniczej „Zeszyty dla elektryków”. Zasady doboru przewodów zasilających urządzenia elektryczne, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru, oraz zasady projektowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu zostały określone w normie N SEP-E 005 Dobór przewodów
elektrycznych do zasilania urządzeń przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest
niezbędne w czasie pożaru. Tematykę tę będziemy kontynuowali podczas obrad konferencji pt. „Sterowanie urządzeniami przeciwpożarowymi w obiektach budowlanych”,
która odbędzie się 7 listopada w Szkole Głównej Służby Pożarniczej. Natomiast w numerze znajdą Państwo kilka interesujących artykułów poświęconych tej tematyce. Jakie zagrożenie pożarowe może stwarzać wyładowanie piorunowe oraz jakie występują błędy w instalacjach piorunochronnych dowiedzą się Państwo z artykułu Andrzeja
Sowy (s. 26). Marcin Wawerek, pracownik CNBOP PIB w Józefowie k. Otwocka, opisał wymagania techniczno-prawne w zakresie oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego oraz zasady uzgadniania projektu budowlanego pod względem zgodności z przepisami ochrony przeciwpożarowej (s. 55 i 22).
W rubryce „e.projekt” publikujemy projekt układu automatyki SZR z funkcją wyłączenia pożarowego spełniającą wymagania jak dla przeciwpożarowego wyłącznika
prądu (s. 70). Bernard Fryśkowski, pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej,
prezentuje pierwszą część artykułu poświęconego mało znanej tematyce ochrony
przeciwporażeniowej w badaniach i diagnostyce pojazdów samochodowych (s. 66).
Mariusz Filipowicz, Mateusz Szubel, Franciszek Włodarz z Akademii Górniczo-Hutniczej) opisali własności powszechnie stosowanych źródeł światła (s. 50). Andrzej
Boczkowski omówił z kolei zasady ochrony przed skutkami cieplnymi oddziaływania cieplnego spowodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne (s. 32).
W numerze tradycyjnie zamieściliśmy przeglądy wybranego sprzętu elektrycznego, informacje o nowościach, zmianach w normalizacji oraz relacje z minionych
imprez branżowych, w których uczestniczyła nasza redakcja. Miłej lektury.
6
piszą dla nas
dr hab. inż. Mariusz Filipowicz, prof. nadzw.
Otrzymał dyplom magistra inżyniera Podstawowych Problemów
Techniki, specjalność fizyka techniczna w 1991 r. i tytuł doktora w 1998 roku na Akademii Górniczo-Hutniczej. W 2010 roku
uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na tej samej
uczelni. Obecnie pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Energetyki i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej
i jest kierownikiem Katedry Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego. Autor i współautor ponad 150 artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych i technicznych o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Jego zainteresowania badawcze to
zagadnienia fizyki i energetyki, szczególnie związane z odnawialnymi źródłami energii i energetyką jądrową.
mgr inż. Mateusz Szubel
Absolwent Wydziału Energetyki i Paliw oraz Wydziału Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica
w Krakowie. Autor publikacji popularnonaukowych, związanych z instalacjami i urządzeniami w mikrogeneracji. Obecnie
specjalista w zakresie energetyki odnawialnej, ze szczególnym
uwzględnieniem technologii wykorzystania biomasy, w Katedrze Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego, na Wydziale
Energetyki i Paliw, AGH w Krakowie.
s. 38
s. 22
GRUPA MEDIUM
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A.
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 810 65 61, faks 22 810 27 42
[email protected]
www.elektro.info.pl
REDAKCJA
Redaktor naczelny
JULIAN WIATR [email protected]
Sekretarz redakcji
ANNA KUZIEMSKA [email protected] (redaktor językowy)
Redakcja
KAROL KUCZYŃSKI [email protected] (redaktor tematyczny)
EMILIA SOBIESIAK [email protected] (redaktor www)
JACEK SAWICKI [email protected] (redaktor tematyczny)
JANINA MYCKAN-CEGŁOWSKA (redaktor statystyczny)
REKLAMA I MARKETING
tel./faks 22 810 28 14
mgr inż. Marcin Wawerek
Absolwent Wydziału Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego
Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie, Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej oraz Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Od 2010 r. specjalista inżynieryjno-techniczny w komitecie do spraw procesów elementów sygnalizacji pożarowej i automatyki pożarniczej w Jednostce Certyfikującej Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowym Instytucie Badawczym w Józefowie, ponadto aktywny audytor podczas realizowanych przez Instytut ocen
warunków techniczno-organizacyjnych (WTO) produkcji i ocen
zakładowej kontroli produkcji (ZKP). Autor i współautor publikacji i referatów wygłaszanych na szkoleniach, seminariach i konferencjach (zarówno krajowych, jak i międzynarodowych) dotyczących szeroko rozumianej ochrony przeciwpożarowej.
Dyrektor ds. marketingu i reklamy JOANNA GRABEK [email protected]
tel. 0 600 050 380
KOLPORTAŻ I PRENUMERATA
tel./faks 22 810 21 24
Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży MICHAŁ GRODZKI [email protected]
Specjalista ds. dystrybucji ANETA KACPRZYCKA [email protected]
Specjalista ds. prenumeraty ANNA SERGEL [email protected]
ADMINISTRACJA
Główna księgowa BARBARA PIÓRCZYŃSKA [email protected]
HR DANUTA CIECIERSKA [email protected]
SKŁAD I ŁAMANIE
Studio graficzne Grupy MEDIUM
DRUK
Zakłady Graficzne Taurus
Redakcja zastrzega prawo do adiustacji tekstów. Nie zwraca tekstów niezamówionych.
Nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń oraz ma prawo odmówić publikacji bez podania przyczyn.
Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM. Czasopismo znajduje się na liście czasopism punktowanych
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Lista recenzentów merytorycznych dostępna jest
na stronie www.elektro.info.pl. Wersja pierwotna czasopisma – papierowa.
inż. Franciszek Włodarz
Ukończył studia pierwszego stopnia na Wydziale Energetyki
i Paliw Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica
w Krakowie. Obecnie student studiów magisterskich tego samego wydziału, na specjalności Zrównoważony Rozwój Energetyczny. Prowadzi badania światłowodów, pod kątem transmisji
skoncentrowanego promieniowania słonecznego.
8
GRUPA
jest członkiem
Izby Wydawców Prasy – ISSN 1642-8722
!TTHECORE
OFPERFORMANCE
"%#!53%3/-5#(/&9/520%2&/2-!.#%
25.34(2/5'(#!",%3
,BCMF J TZTUFNZ LBCMPXF /FYBOT T PCFDOF X LBEZN
NJFKTDVOBT[FHPDPE[JFOOFHPZDJB5XPS[JOGSBTUSVLUVSÅ
FOFSHFUZD[OJUFMFLPNVOJLBDZKOXZTUÅQVKXQS[FNZwMF
CVEPXOJDUXJF TUBULBDI GBSNBDI XJBUSPXZDI QPDJHBDI
TBNPDIPEBDI TBNPMPUBDI c 1SBXEPQPEPCOJF OBXFU P
UZNOJFXJFT[CPOJFXJE[JT[JDIOBDPE[JFÌ/BT[FLBCMFJ
TZTUFNZLBCMPXFPUXJFSBKES[XJEPwXJBUPXFHPQPTUÅQV
/FYBOT1PMTLBTQ[PPVM8JFKTLB3BDJCÎS[
NBSDPNJOGP!OFYBOTDPNXXXOFYBOTQM
iXJBUPXZFLTQFSUXE[JFE[JOJFLBCMJJ
TZTUFNÎXLBCMPXZDI
indeks firm
10
44, 46
5
63
53
65
59
57
61
31
2
36
60, 61
44, 46
73
62
43
15
64
40
44, 47
69
47
12, 35
12
19
11, 12
45, 47
62
47
62
49
64
13
9
33
44, 48
12, 78
24, 25
75
44, 48
21, 44
7
80
23, 63
3
1, 38
w październiku
W
październiku na stronie internetowej poruszymy tematy związane
z ochroną przeciwpożarową. Na początku miesiąca zaprezentujemy dwa artykuły Juliana Wiatra o przeciwpożarowym wyłączniku prądu oraz o wpływie
temperatury pożaru na wartość napięcia zasilającego urządzenia elektrycznego. Ryszard Chybowski i Piotr Kustra
przeanalizują wpływ wody na funkcjonowanie przewodów ognioodpornych.
Metody ochrony kabli przed pożarem zaprezentuje Franciszek Spyra. Następnie
Marek Polak omówi strefy zagrożone wybuchem. Drugą połowę miesiąca rozpoczniemy artykułem Krzysztofa Kruszewskiego o wpływie badań termowizyjnych na bezpieczeństwo pożarowe
oraz tekstem Roberta Kopcińskiego na temat bezpieczeństwa pożarowego w przemyśle. Wykorzystanie badań metalograficznych stopień
zwarciowych w ustalaniu przyczyn pożarów od instalacji elektrycznych zaprezentują Paweł Bąkowski oraz Waldemar Jaskółowski. O tym, jak wykonać ocenę wpływu wentylacji na zagrożenie
wybuchem w akumulatorowni (serwerowni) napisze Marek Polak, natomiast Waldemar Jaskółowski, Rafał Krupa oraz Andrzej Kukliński omówią szybkość tworzenia się zagrożeń utrudniających bezpieczną i skuteczną ewakuację podczas pożarów instalacji elektrycznych w budynkach.
Miesiąc zakończymy omówieniem pomp pożarowych do urządzeń przeciwpożarowych oraz przedstawimy uproszczony projekt zasilania pompowni przeciwpożarowej.
Jak zwykle dla naszych czytelników przygotowaliśmy krzyżówkę, w której nagrodą jest zestaw
12 wkrętaków Wera Kraftform Comfort XXL, ufundowany przez sklep internetowy ProfiTechnik.
Krzyżówka dostępna jest na stronie internetowej www.krzyzowka.elektro.info.pl. Zachęcamy do
rozwiązywania i wysyłania prawidłowych odpowiedzi!
Tekst Emilia Sobiesiak
Rys. Robert Mirowski
ABB
AGREGATY POLSKA
A-LAN
AUTOMATEX
AUTOMATICON
AWEX
BAKS
BELMA
BŁYSKAWICA
BROTHER
COMAP
COOPER INDUSTRIES POLAND LLC
EG SYSTEM
ELEKTROBUD
ELEKTROMETAL
ELEKTROTIM
ELHAND
ENERGETICS
ERICO
ESP ELETTROSTANDARD POLSKA
ETI-POLAM
FABRYKA TRANSFORMATORÓW
W ŻYCHLINIE
FARNELL
FAST GROUP
FLIPO ENERGIA
FLUKE
IMEFY POLSKA
INTELIGHT
LEGRAND
LUG
MICROS
MOLEX PREMISE NETWORKS
NDN
NEXANS
NKT CABLES
PIN ENERGIA
PROFITECHNIK
RITTAL
SBT
SCHNEIDER ELECTRIC ENERGY
POLAND
SGB-SMIT TRANSFORMERS POLSKA
SIBA POLSKA
SPAMEL
TM TECHNOLOGIE
ZPrAE
ZUHIiAE WIKTOR WIŚNIEWSKI
nowości
UPS EcoPower DPA PLUS
F
AST Group wprowadza
na rynek najnowszy produkt szwajcarskiej firmy Newave – modułowy system UPS
EcoPower DPA PLUS. Nowy
system składa się z modułów
100 kW, które są montowane
w szafach mieszczących
do 5 modułów UPS. System
może być skalowalny od 100 kW
do 3 MW (łączenie do 6 szaf
500 kW). To całkowicie rewolucyjne rozwiązanie w systemach modułowych. Systemy
EcoPower zapewniają: elastyczność w budowie systemu zasilania, niskie koszty eksploatacji, najwyższy współczynnik
dyspozycyjności zasilania. System jest naprawiany na zasadzie HOT-SWAP (wymiany modułu „na gorąco”) bez przery-
F
wania gwarantowanego, falownikowego zasilania odbiorników. Całkowicie produkowany
system w Szwajcarii zapewnia
najlepszy światowy poziom
technologiczny i legendarną
szwajcarską niezawodność i jakość. System jest przeznaczony do większych serwerowni,
obiektów i linii technologicznych. UPS jest konstrukcji VFI
i klasy SS 111 (wg PN-EN
62040-3). Wymaga dostępu
serwisowego tylko od przodu
i dzięki bardzo wysokiej sprawności nie emituje dużo ciepła.
Fluke 1730 – zmniejsz rachunek za prąd
N
owy trójfazowy rejestrator energii elektrycznej
Fluke 1730 upraszcza proces
wykrywania strat prądu. To intuicyjne w obsłudze urządzenie pozwala kierownikom zakładów i technikom-specjalistom na tworzenie i wdrażanie
skutecznych strategii oszczędnościowych. To wygodne w obsłudze urządzenie pozwala
na profesjonalne zbieranie danych o zużyciu prądu. Dołączone oprogramowanie Fluke
Energy Analyze pełni funkcję
zarówno narzędzia raportującego dla kierowników zakładów, jak i systemu analitycznego dla inżynierów elektryków. Fluke 1730 pozwala przeprowadzać pomiary napięcia,
prądu, poziomu i współczynnika mocy, aby znaleźć źródło
problemu. Wszystkie mierzone wartości są automatycznie
rejestrowane i mogą być
sprawdzane podczas tej operacji. Typowe błędy konfiguracji
12
Farnell element14 rozpoczyna sprzedaż
nowej platformy Freescale Freedom KL26Z
arnell element14 rozpoczął sprzedaż nowej platformy ewaluacyjnej Freescale
Sem iconduc tor F r eedom
KL26Z. Nowy produkt skierowany jest do konstruktorów
i zapewnia kompatybilność
z urządzeniami KL26 i KL16.
Dzięki zastosowaniu nowego
m i k r okont r olera K i net is
MKL26Z128VLH4 platforma
Freescale Freedom KL26Z
oferuje konstruktorom wysoką moc obliczeniową przy zachowaniu niskich kosztów,
przez co idealnie nadaje się
do ewaluacji najnowszych rządzeń KL26 i KL16. Platforma
została zaprojektowana do wykorzystania w urządzeniach
o niskim poborze energii, wymagających dużej mocy obliczeniowej. Oferuje 32-bitowy
procesor oraz bogaty zestaw
urządzeń peryferyjnych, m.in.
analogowych, komunikacyjnych, zegarowych i kontrolnych. KL26Z dysponuje największą pamięcią i liczbą pinów wśród wszystkich urządzeń z serii KL2x. Posiada
również kontroler gniazda
USB 2.0 pozwalający na transfer z pełną prędkością OnThe-Go ze zintegrowanym regulatorem niskonapięciowym.
Dodatkowo na płycie zamontowano pojemnościowy suwak
dotykow y i sześcioosiow y
czujnik Xtrinsic ze zintegrowanym liniowym akcelerometrem i magnetometrem.
Wera Comfort XXL – nowy zestaw
wkrętaków
T
można poprawiać dzięki przeprojektowanemu układowi
przewodów, sprawdzaniu cyfrowemu oraz mechanizmowi
automatycznej korekty ustawień. Pomocny jest również
kreator konfiguracji interwałów. Urządzenie opatrzono najwyższą klasą bezpieczeństwa
w branży (600 V CAT IV/1000 V
CAT III). Można je zasilać bezpośrednio z analizowanego obwodu, bez potrzeby korzystania z gniazdka elektrycznego.
Rejestrator posiada dwa porty
USB, które pozwalają szybko
i wygodnie przenosić dane
na komputery PC oraz pamięć
Flash.
en, kto ma doświadczenie przy pracach
montażowych czy serwisowych, wie, jakie
koszta może wygenerować śruba ze zniszczonym łbem. Na rynku
pojawił się nowy zestaw wkrętaków firmy Wera,
dzięki któremu unikniemy
tego typu „niespodzianek”.
W zestawie Wera Comfort
XXL niezbędne narzędzia do
pracy znajdą zarówno profesjonaliści, jak i domowi majsterkowicze. Zestaw składa
się z 12 sztuk wkrętaków
(końcówki krzyżowe Phillips
i Pozidriv, wkrętaki płaskie):
6 warsztatowych Comfort,
3 izolowanych Comfort VDE
wraz z próbnikiem napięcia
oraz 2 wkrętaków precyzyjnych Micro. Do zestawu dołączony jest też wieszak do zamocowania na ściance narzędziowej. Wszystkie trzpienie
są wykonane z wysokiej klasy stali stopowej i zabezpieczone przed korozją poprzez
chromowanie i czernienie, co
zapewnia dłuższą żywotność
n a r z ę d z i a. Z es t aw Wera
Comfort XXL można kupić
w sk lepie i nter netow y m
ProfiTechnik.
nr 10/2013
Seria DS1000Z 4 kanałowe
i DS1000Z-S z generatorem
Pasmo 100MHz, 70MHz, 4 kanały
Maksymalna częstotliwość próbkowania 1GSa/s
Długość pamięci 12Mpkt, (do 24Mpkt - opcja)
Ekran 7 cali WVGA (800x480) z wielopoziomową wizualizacją
Innowacyjna technologia „UltraVison”
Odświeżanie przebiegów do 30 000 ramek/s
Zakres wzmocnienia (1mV/dz-10V/dz), niski poziom szumów
Opcjonalnie analizy i wyzwalania magistral szeregowych
(RS232, I2C, SPI)
y Wbudowany generator funkcyjny 25MHz, 2 kanały
(tylko seria DS1000Z-S)
y Pełny zestaw portów komunikacyjnych : USB host, USB device, LAN(LXI), AUX, (USB-GPIB - opcja)
y Kompaktowe wymiary
y
y
y
y
y
y
y
y
Seria HMO3000
y
y
y
y
y
y
y
y
y
y
y
y
Pasmo 300MHz, 400MHz, 500MHz
Próbkowanie o częstotliwości 4GSa/s w czasie rzeczywistym
Pamięć akwizycji o pojemności 8M punktów/kanał
Rozciąg przebiegu funkcją Zoom w stosunku 200 000:1
Tryb sygnałów mieszanych MSO z 8/16 kanałami logicznymi
Opcjonalne wyzwalanie szeregowe I2C + SPI + UART/RS232 (HOO10/HOO11), CAN + LAN (HOO12)
Czułość odchylania pionowego 1mV/dz
Tryby wyzwalania: zbocze, sygnał wideo, szerokość impulsu,
stan logiczny, wyzwalanie z opóźnieniem (czas, zdarzenie)
Analiza widmowa przebiegu szybką transformatą Fouriera (FFT)
6-cyfrowy częstościomierz, funkcja Autoset, edytor formuł
3 porty USB do podłączenia pamięci masowej, drukarki
W oscyloskopach serii HMO3000 (300 i 400MHz) można
zwiększyć pasmo do 500MHz przez zakup licencji
Seria DS2000
Seria MSO/DS4000
(2 kananałowe)
(2 i 4 kanałowe, 16 logicznych)
y Ekran 8 cali TFT (800X480) WXGA
y Zakres wzmocnienia (500uV/dz-10V/dz), niski poziom szumów
idealny do akwizycji małych sygnałów
y Pasmo 70MHz,100MHz, 200MHz
y Maksymalna częstotliwość próbkowania 2GSa/s
y Standardowa długość pamięci 14Mpkt, z możliwością rozszerzenia
do 56Mpkt
y Innowacyjna technologia „UltraVison”
y Odświeżanie przebiegów do 50 000 ramek/s
y Sprzętowe nagrywanie, odtwarzanie i analiza do 65000 ramek
y Różnorodne funkcje analizy i wyzwalania magistral szeregowych
(RS232, I2C,SPI)
y Pełny zestaw portów komunikacyjnych : USB host, USB device,
LAN(LXI), AUX.
y Pasmo 100MHz, 200MHz, 350MHz, 500MHz
y Max. próbkowanie 4GSa/s - analog., 1GSa/s - MSO
y Długość pamięci do 140Mpts, 28Mpts - MSO • 2 lub 4 kanały
analogowe i 16 cyfrowych
y Częstotliwość odświeżania przebiegów do 110 000 wfms/s •
Innowacyjna technologia "UltraVision"
y Wspomagana sprzętowo analiza FFT w czasie rzeczywistym
y 9 calowy wyświetlacz WVGA
y Czułość 1mV/dz
y Standardowe interfejsy: LAN, USB, VGA
y Wyzwalanie i dekodowanie sygnałami szyn danych I2C, SPI,
UART, CAN (opcjonalnie)
Model
Model
DS2072
DS2102
DS2202
Pasmo
Pasmo
70 MHz
100 MHz
200 MHz
Kanały
MSO/DS4054
MSO/DS4052
500 MHz
4
2
MSO/DS4034
MSO/DS4032
350 MHz
4
2
MSO/DS4024
MSO/DS4022
200 MHz
4
2
Próbkowanie
2 GSa/s (Max.)
Próbkowanie
4 GSa/s (Max.), 1 GSa/s MSO
Pamięć
14 Mpts (Standard)
Pamięć
140 Mpts (Standard), 28 Mpts MSO
MSO/DS4014
MSO/DS4012
100 MHz
4
2
® 02-784 Warszawa, ul. Janowskiego 15 tel./fax (22) 641-15-47, 644-42-50
http://www.ndn.com.pl e-mail: [email protected]
informuje
DEHN organizuje seminaria
techniczne dla projektantów
Firma DEHN Polska zaprasza na seminaria techniczne. Pierwsze z nich
odbędzie się w dniach 23–24 stycznia
2014 w Hotelu Mościcki w Spale (woj.
łódzkie), a jego temat brzmi „Ochrona odgromowa i przepięciowa obiektów budowlanych w świetle normy
PN-EN 62305” – poprowadzą je Andrzej Białorusow, Sylwester Jężak,
Andrzej Sowa, Krzysztof Wincencik.
Na drugie, pt. „Ochrona odgromowa
i przepięciowa elektrowni fotowoltaicznych”, zapraszamy 30 stycznia
2014 r. do Hotelu 500 w Strykowie.
Poprowadzą je: Sylwester Jężak, Andrzej Sowa, Krzysztof Wincencik.
Szczegółowy program szkoleń oraz
formularz zgłoszeniowy są dostępne na
stronie http://www.dehn.pl w zakładce „Szkolenia”.
LOVATO Electric otworzyło
Biuro Regionalne w Katowicach
LOVATO Electric otworzyło Biuro Regionalne w Katowicach. Do głównych
zadań biura należy wspomaganie handlowców dystrybucji, projektantów,
firm wykonawczych oraz klientów końcowych w zakresie bieżącej obsługi
i wsparcia techniczno-szkoleniowego.
Biuro Regionalne w Katowicach,
ul. Dąbrówki 16, tel. 32 781 48 90, faks:
32 781 08 00, e-mail: [email protected].
Targi Energii Odnawialnej
i Efektywności Energetycznej
RENEXPO® Poland zakończone
Zakończyły się trzecie Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej i Efektywności Energetycznej RENEXPO®
Poland, które odbywały się w Warszawskim Centrum EXPO XXI.
W tym roku swoje produkty i usługi prezentowało około 135 wystawców, w tym 40% z zagranicy, równolegle organizowano konferencje i fora
branżowe. Wręczono „Puchary RENERGY AWARD”. Tegoroczni laureaci nagród to Paweł Lachman, prezes
Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła oraz firmy: SMA
Central and Eastern Europe i Glen
Dimplex Sp. z o.o.
Oprac. ak
14
XIX Konferencja Naukowo-Techniczna Bezpieczeństwo
Elektryczne „ELSAF” 2013
J
uż po raz XIX Instytut Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej zorganizował konferencję ELSAF poświęconą bezpieczeństwu w elektroenergetyce, którą
nasza redakcja tradycyjnie objęła patron a t e m m e d i a l n y m . Te g o r o c z n y
ELSAF odbywał się w dniach 25–27 września w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym „RADOŚĆ” Politechniki Wrocławskiej w Szklarskiej Porębie. W konferencji
wzięło udział 100 osób, pracowników nauki oraz projektantów i wykonawców, którzy przyjechali z całej Polski.
Konferencja została zorganizowana pod
patronatem honorowym Polskiego Komitetu Bezpieczeństwa w Elektryce SEP oraz
Wrocławskiego Oddziału SEP. Uroczyście
zainaugurował ją przewodniczący Komitetu Organizacyjnego, prof. dr hab. inż.
Zbigniew Wróblewski. Głos zabrał również dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Wrocławskiej prof. dr hab. inż.
Waldemar Rebizant, który podkreślił
istotną wagę konferencji oraz zapoznał
uczestników z programem kształcenia
Wydziału Elektrycznego. Podczas otwarcia głos zabrali również prof. dr hab. inż.
Jan Iżykowski, dyrektor Instytutu Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej,
prof. dr hab. inż. Ryszard Kacprzyk, dyrektor Instytutu podstaw Elektrotechniki i Elektrotechnologii oraz prezes Wrocławskiego Oddziału SEP inż. Krzysztof
Nowicki.
Obrady konferencji zostały podzielone
na cztery sesje plenarne, w ramach których zostały wygłoszone dwadzieścia
dwa referaty mer y tor yczne. Podczas
pierwszej sesji plenarnej, której przewodniczył prof. Zbigniew Wróblewski,
wygłoszonych zostało siedem referatów,
wśród nich poświęcone m.in. napięciowym kryteriom skuteczności ochrony
przeciwporażeniowej przy uszkodzeniu
w linii oraz instalacjach elektrycznych
niskiego i wysokiego napięcia (Witold Jabłoński), wyłącznikom selektywnym termiczno-elektromagnetycznym (Julian
Wiatr, Marcin Orzechowski), awariom
nadmiarowoprądowych wyłączników instalacyjnych typu S w złączach niskiego
napięcia (Andrzej Chojnacki) czy wyko-
Referat wstępny wygłasza Lech Danielski
rzystanie wyłączników różnicowoprądowych jako elementów wykonawczych dla
czujek przeciwpożarowych (Ryszard Zacirka, Janusz Konieczny). Po zakończeniu pierwszego dnia obrad konferencji,
organizatorzy przygotowali kolacje koleżeńską podczas której można było wymieniać poglądy i dzielić się doświadczeniami.
Następnego dnia obrady zostały wznowione i w ramach dwóch sesji plenarnych
wygłoszonych zostało dziesięć referatów
merytorycznych. Pierwszą sesję plenarną
prowadził dr hab. Stanisław Czapp, pracownik naukowy Politechniki Gdańskiej.
Jako pierwszy głos zabrał Bogumił Dudek, przewodniczący Polskiego Komitetu
Bezpieczeństwa w Elektryce SEP.
Podczas tego wystąpienia zostały omówione problemy bezpieczeństwa prac pod
napięciem oraz nowe Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy. Podczas omawiania
w y maga ń rozporządzenia Ministra
Gospodarki, które zacznie obowiązywać
z dniem 24 października, wśród uczestników wywiązała się burzliwa dyskusja,
krytykująca ten dokument. Z wypowiedzi
prelegenta wynika, że dopuszcza się jednoosobową pracę przy urządzeniach, sieciach oraz instalacjach elektrycznych
z jednoczesnym zwolnieniem z odpowiedzialności pracodawcy. Bogumił Dudek
zapewniał uczestników konferencji, że
nowe rozporządzenie jest wynikiem wieloletniej pracy zespołu roboczego i uzasadniał wprowadzone zapisy brakiem konieczności kształcenia elektryków na dotychczasowym poziomie. Uzasadniał swoją wypowiedź olbrzymim pakietem przepisów prawnych, których respektowanie
nie wymaga wiedzy fachowej na dotych-
nr 10/2013
reklama
Referat wygłasza Stanisław Czapp
czasowym poziomie dla zachowania bezpieczeństwa.
Widać, że inżynierowie zapominają o niebezpieczeństwie, jakie niesie praca przy
urządzeniach elektrycznych i wykonują
ukłon w kierunku prawników. Skoro
prawnik zna się na wszystkim, to po co
kształcić inżynierów? W konkluzji należy zapytać, komu to rozporządzenie pomoże, a komu zaszkodzi, bo na podstawie wypowiedzi Bogumiła Dudka można wyciągnąć wniosek, że w wielu miejscach wymagania tego dokumentu są co
najmniej nielogiczne.
Kolejne referaty poświęcono zagadnieniom związanym z wymaganiami dotyczącymi wentylacji pomieszczeń z akumulatorami stosowanymi w układach zasilania gwarantowanego (Julian Wiatr,
Marcin Orzechowski), oddziaływaniu pól
elektromagnet ycznych w kwestiach
związanych z ustanowieniem służebności przesyłu (Marek Szuba) czy dotyczące zakłóceń wpływających na jakość
energii elektrycznej u odbiorców.
Trzeciego dnia konferencji została zorganizowana Szkoła Ochrony Przeciwporażeniowej, którą tradycyjnie prowadzili dr inż. Lech Danielski oraz dr inż. Witold Jabłoński. Referat wstępny do tematyki „szkoły” wygłosił jej wieloletni kierownik, dr inż. Lech Danielski. Podczas
Lech Danielski, Bogumił Dudek oraz Stanisław Czapp
podczas dyskusji
nr 10/2013
Profesor Zbigniew Wróblewski zaprasza do wspólnej
kolacji po pierwszym dniu obrad konferencji
obrad „szkoły” pracownicy naukowi Politechniki Wrocławskiej wygłosili sześć
referatów poświęconych najnowszym
osiągnięciom w zakresie teorii i techniki przeciwporażeniowej. Dotyczyły one
m.in. nowelizacji normy N SEP-E 001 Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia.
Ochrona przed porażeniem elektrycznym
(Witold Jabłoński), przeciwporażeniowej
ochrony uzupełniającej w instalacjach
elektrycznych niskiego napięcia (Lech
Da n ielsk i), dok ład ności pom ia rów
w ochronie przeciwporażeniowej (Janusz
Konieczny, Ryszard Zacirka).
Obrady podsumował prof. Zbigniew
Wróblewski, który podziękował wykładowcom oraz uczestnikom za udział oraz
podkreślił wysoki poziom merytoryczny
tegorocznej edycji. Konferencję zakończyło wręczenie uczestnikom Szkoły
Ochrony Przeciwporażeniowej certyfikatów uczestnictwa. Tegoroczny ELSAF po
raz kolejny dowiódł, jak ważnym elementem w eksploatacji urządzeń elektrycznych jest ochrona przeciwporażeniowa
oraz jak silnie jest ona związana z bezpieczeństwem przeciwpożarowym budynków oraz innych budowli.
Kolejna jubileuszowa XX Konferencja
„ELSAF” odbędzie się we wrześniu 2015
roku.
Tekst i fot. ww
Wyróżnia nas
jakość i szeroki
zakres zastosowań
Uczestnicy konferencji podczas obrad
15
promocja
130 lat elektroenergetyki na Mazowszu
P
od takim hasłem w dniu 6 września
2013 r. odbyła się w siedzibie FSNT
NOT w Warszawie konferencja zorganizowana przez Oddziały SEP: Warszawski,
Siedlecki i Ostrołęcki oraz PGE Dystrybucja SA Oddział Warszawa. W konferencji
wzięło udział około 55 osób, głównie członków SEP z terenu Warszawy i przedstawicieli energetyki zawodowej oraz firm związanych z produkcją urządzeń dla elektroenergetyki.
Konferencję otworzyła i wygłosiła referat
wstępny Prezes OW SEP Miłosława Bożentowicz. Następnie Stefan Granatowicz – wiceprezes SEP odczytał list wystosowany do
uczestników konferencji przez prezesa SEP
– prof. Jerzego Barglika. Konferencja składała się z czterech bloków tematycznych.
Pierwszy i drugi blok tematyczny obejmujące okres 1883–1918 oraz okres międzywojenny przedstawił Zbigniew Filinger – przewodniczący Komisji Historycznej OW SEP.
W ramach III bloku tematycznego wygłoszone zostały dwa referaty. Okres wojny i odbudowy oraz powszechną elektryfikację
omówił Lech Bożentowicz – wiceprzewodniczący Centralnego Kolegium Sekcji Energetyki SEP. 130 lat obsługi ruchowej urządzeń elektroenergetycznych zaprezentował
Stefan Molęda, członek Koła SEP nr 229 przy
PSE SA. Czwarty blok tematyczny dotyczył
elektroenergetyki na Mazowszu i strategii
rozwoju regionu. W ramach tego bloku tematycznego odbyły się 3 wystąpienia przedstawicieli firm: Tomasz Włodarczyk, prezes
PSE-Centrum SA, Tomasz Flis – dyrektor
Bartosz Dubiński, prezes Mazowieckiej Agencji Energetycznej, w czasie prezentacji
generalny Oddziału Warszawa PGE Dystrybucja SA, Bartosz Dubiński, prezes Mazowieckiej Agencji Energetycznej. Podczas
spotkania poruszono kwestie związane z aktualnymi działaniami inwestycyjnymi oraz
możliwościami współpracy przy procesie
planowania przestrzennego. Rozmawiano
również na temat barier formalnoprawnych
związanych z inwestycjami sieciowymi. Zebrani wyrażali pogląd, że rozwój elektroenergetyki wpłynie pozytywnie na wizerunek, a w konsekwencji tych działań nastąpi
poprawa standardu życia dla mieszkańców
regionu.
W drugiej części dnia odbyły się wystąpienia przedstawicieli firm z Mazowsza,
sponsorujących konferencję: HORUS –
ENERGIA, JM-TRONIK, GRUPA ENCO,
ELMO, ASAJ, ZELTECH, ENBUD. Na zakończenie Miłosława Bożentowicz – prezes OW SEP podsumowała całość konferencji oraz podziękowała wszystkim, którzy uczestniczyli i przyczynili się do jej organizacji.
Oprac. kk, fot. MAE
XX-lecie Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki
O
bchody XX-lecia PIGE odbyły się w Centrum Konferencyjno-Rekreacyjnym
PROMENADA w Białobrzegach. Spotkanie
rocznicowe otworzyło przemówienie prof. Jerzego Pustoły przedstawiające rys historyczny organizacji. Następnie głos zabrał prezes
Marian Germata, współzałożyciel Izby Gospodarczej Przemysłu Elektrotechnicznego.
Kolejnym punktem spotkania było wystąpienie obecnego prezesa PIGE – Janusza Nowaka, który nakreślił zebranym
współczesne problemy Izby. Następnie
głos zabrali zaproszeni goście. Marek
16
Kłoczko – Sekretarz Generalny Krajowej
Izby Gospodarczej wręczył przyznane
przez Kapitułę Honorowe Złote Odznaczenia Krajowej Izby Gospodarczej. Trafiły one do: Janusza Nowaka – prezesa
PIGE, Piotra Wojkowiaka – wiceprezesa
PIGE, Janusza Nowastowskiego – sekretarza PIGE. Andrzej Boroń – sekretarz generalny Stowarzyszenia Elektryków Polskich wręczył Medal im. Profesora Mieczysława Pożarskiego za wieloletnią
współpracę z SEP. Natomiast Marek Orłowski – prezes Polskiego Związku Prze-
nr 10/2013
reklama
Przemówienie prof. Jerzego Pustoły
Samochód elektryczny wykonany przez Instytut Napędów i Maszyn Elektrycznych KOMEL
czyński. Można było również zapoznać
się z rozwiązaniami firm tworzących
PIGE, czy na przykład przejechać się samochodami elektrycznymi zbudowanymi przez Instytut Napędów i Maszyn
Elektrycznych KOMEL.
Dodatkowo podczas targów Energetab
w Bielsku-Białej odbyło się spotkanie zarządów PIGE oraz Polskiego Stowarzyszenia Elektroinstalacyjnego. Obie strony omówiły główne działania swoich organizacji
oraz ustosunkowały się do projektu porozumienia o współpracy. Postanowiono dopracować tekst porozumienia i po przyjęciu go przez organy statutowe ustalić moment podpisania zapoczątkowujący wzajemne stałe kontakty.
Oprac. i fot. kk
Marian Germata, współzałożyciel Izby Gospodarczej
Przemysłu Elektrotechnicznego, w czasie przemówienia
Dodatkowy moduł akumulatorowy zapewniający dalszy zasięg samochodu
ogłoszenie
Bardzo przepraszamy Pana Dr. Inż. Edwarda Musiała za popełnienie plagiatu. W naszym
artykule pt. „Selektywność działania zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych niskiego napię-
Paweł Budziński
WYŁĄCZNIKI
WYSOKIEGO NAPIĘCIA
od 72,5 do 800 kV
ROZWÓJ, BUDOWA
I WŁAŚCIWOŚCI
EKSPLOATACYJNE
NOWOŚĆ
NOWOŚĆ
mysłu Oświetleniowego i Dyrektor Agencji SOMA wręczył list gratulacyjny.
Wszyscy goście wyrażali uznanie dla
obecnych działań PIGE oraz życzyli wielu lat dalszej aktywnej działalności. Na
zakończenie części oficjalnej zostały
wręczone Honorowe Odznaki PIGE przyznane osobom, które miały największy
wpływ na rozwój organizacji, a także na
dobrą współpracę pomiędzy organizacjami zrzeszającymi przemysł elektrotechniczny. Odznakę honorową PIGE otrzymali: Andrzej Arendarski, Jerzy Barglik,
Andrzej Boroń, Marian Germata, Piotr
Gondek, Stefan Kamiński, Marek Kłoczko, Wojciech Konecki, Marek Orłowski,
Jerzy Pustoła, Wiesław Seruga, Jerzy Słowikowski, Jan Szlachetka, Wiesław Wil-
premiera
na targach
ENERGETAB
cia”, opublikowanym w nr. 3/2013 miesięcznika „elektro.info”, tekst zamieszczony na stronach od
65 do 68 niemal w całości pochodzi z referatu Jego autorstwa pt. „Wybiórczość działania zabezpieczeń nadprądowych i różnicowoprądowych w instalacjach niskiego napięcia”. Referat ten był
zamieszczony w materiałach Szkoły Ochrony Przeciwporażeniowej organizowanej w ramach
konferencji Bezpieczeństwo Elektryczne w roku 1999 przez Instytut Energoelektryki Politechniki Wrocławskiej.
Do nabycia w:
Księgarnia Techniczna
Lech Danielski i Ryszard Zacirka
nr 10/2013
Grupa MEDIUM
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42
e-mail: [email protected]
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
17
fotoreportaż
ENERGETAB 2013
I
kolejna edycja bielskich targów ENERGETAB przeszła do historii. Wrześniowe spotkania elektryków pod Szyndzielnią to szczyt
elektroenergetycznego sezonu. Nie inaczej było i w tym roku.
– To już 26. edycja targów ENERGETAB. Przed rokiem obchodziliśmy jubileusz – 25-lecie. Wydawało nam się, że będą to największe targi. W tym roku odnotowaliśmy aż 740 wystawców, czyli nieco więcej niż przed rokiem. Dzięki olbrzymim inwestycjom
gminy Bielsko-Biała powstały bardzo dogodne połączenia komunikacyjne oraz doskonała infrastruktura targowa w postaci hali
wielofunkcyjnej i parkingów. Ponadto w roku ubiegłym spółka
ZIAD kompleksowo zmodernizowała bazę hotelowo-gastronomiczną, która działa obecnie jako hotel „Dębowiec”. Jesteśmy przekonani, że nowa infrastruktura coraz lepiej będzie służyć Państwu
w kolejnych edycjach targów – w ten sposób komentował imprezę
prezes zarządu ZIAD Bielsko-Biała Janusz Kisiel.
Mimo niesprzyjających i zmiennych warunków atmosferycznych (co również niejako wpisuje się w tradycję bielskiej imprezy) ENERGETAB jak co roku przyciągnął wielu zwiedzających (organizatorzy szacują, że było ich około 21 tysięcy), którzy na powierzchni blisko 3 hektarów mogli oglądać stoiska międzynarodowych korporacji oraz krajowych i zagranicznych firm z branży
elektrycznej. W hotelu „Dębowiec” odbyła się konferencja na temat produkcji energii elektrycznej z OZE oraz Systemów Zarządzania Jakością Energii. Podczas spotkania poruszano tematy
związane m.in. z przyszłością odnawialnych źródeł energii, produkcją niskoemisyjną oraz oceną jakości energii elektrycznej. Podczas pierwszego dnia targów na konferencji prasowej grupy
TAURON Dystrybucja S.A. zainaugurowano specjalny program
edukacyjny skierowany do dzieci i młodzieży, propagujący wiedzę na temat bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej. Stowarzyszenie Elektryków Polskich (SEP) i Polska Izba Gospodarcza Elektrotechniki (PIGE) zorganizowały spotkanie pt. „Inżynier
Elektryk w Europie – Ujednolicenie Kształcenia Inżynierów Elektryków w UE. Odbyło się ono w ramach realizowanego przez SEP
Projektu Unijnego ELEVET – Electrical Engineers Vocational Education Transparency (Przejrzystość Kształcenia Zawodowego Inżynierów Elektryków). Przedstawiono na nim najnowsze za- 19 »
18
nr 10/2013
18 »
sady kształcenia formalnego – szkoła zawodowa, technikum,
studia inżynierskie według stopni kompetencji oraz zaprezentowano koncepcję zasad dokształcania na kursach uznawanych w Unii
Europejskiej. W tym roku podczas ENERGETABU wiele firm obchodziło swoje jubileusze, wśród nich warto wspomnieć o jubileuszu 60-lecia Elektrobudowy czy 40-leciu firmy ZPAS. Swoje święto miały również firmy Mikronica (30 lat), Medcom (25 lat), Inexim (20 lat) i ZPUE (25 lat).
Ogłoszono wyniki konkursu targowego i wręczono wyróżnienia. Zgłoszonych zostało 54 innowacyjnych produktów na wyróżniający się produkt. W tym roku puchar Ministra Gospodarki przyznano ABB Sp. z o.o. za „Energooszczędne transformatory rozdzielcze wykonane z zastosowaniem rdzenia amorficznego”. Natomiast statuetkę „Lwa” Fundacji im. Kazimierza Szpotańskiego
za „System automatyzacji nadzoru nad siecią SN – smart grid
z wykorzystaniem urządzeń ZPUE S.A.” odebrał założyciel i główny akcjonariusz ZPUE SA – Bogusław Wypychewicz. Puchar Prezesa Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej za produkt: „Dławik gaszący regulowany typ BDGOR”
przyznano firmie Przedsiębiorstwo Produkcyjne „BEZPOL”. Z kolei Statuetka „Energia w dobrych rękach” Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. za produkt: „Synchronizator Sieciowy typu
SS-07” trafiła do firmy KARED Sp. z o.o. Pełną listę laureatów
publikujemy na www.elektro.info.pl.
Tradycyjnie już drugiego dnia targów w godzinach popołudniowych odbyło się integracyjne spotkanie SEP-owców zorganizowane
przez Bielsko-Bialski Oddział SEP, w którym udział wzięli elektrycy
z innych Oddziałów, w tym ze Szczecina, Białegostoku i Warszawy.
Kolejna edycja targów, ENERGETAB 2014 odbędzie się w dniach
16–18 września 2014.
Oprac. ak, fot. mj
reklama
Agregaty prądotwórcze
FLIPO ENERGIA Sp. z o.o.
Oficjalny autoryzowany Master Dystrybutor firmy SDMO Industries.
Specjalistyczna firma agregatowa na rynku zasilania gwarantowanego w Polsce.
Dostawy agregatów we wszystkich wersjach wyposażenia w zakresie mocy od 5 do 3300kVA.
Automatyka agregatu dopasowana do potrzeb klienta.
Oferujemy:
projekty Systemów Zasilania,
specjalistyczne uzgodnienia, dobór urządzeń i rozwiązań technicznych,
kompletacja dostaw,
usługi realizacji instalacji dedykowanych, wentylacji, wydechu spalin, zasilania paliwem,
serwis gwarancyjny , opieka serwisowa
nr 10/2013
19
fotoreportaż
elektryczne
niechlujstwo
W
ydawać by się mogło, że prezentowane przez nas niedbalstwo
elektryczne, które stwarza zagrożenia porażenia prądem elektrycznym oraz zagrożenia pożarowe, jest wynikiem zwykłych zaniedbań. Często jest to konsekwencja nielogicznych przepisów obowiązującego prawa. Naprawy wymaga Ustawa o zamówieniach publicznych, powszechna służba zdrowia, ochrona porządku publicznego i wiele innych. Na dowód tego przytoczę kilka przykładów, z jakimi spotkałem się w ostatnich miesiącach.
W tej chwili realizowany jest mój projekt dużego obiektu przemysłowego, opracowany w rozwiązanym Wojskowym Biurze Studiów
Projektów Budowlanych i Lotniskowych w Warszawie. Prace są w znacznym stopniu zaawansowania. Inwestor ogłosił przetarg publiczny na
nadzór autorski, pomijając autorów opracowania wszystkich branż.
Okazuje się, że Prawo zamówień publicznych dopuszcza taką opcję.
Jaki jest cel powoływania w praktyce drugiego inspektora nadzoru,
skoro jeden już został powołany? W jakiej sytuacji znajdują się autorzy projektu, zobligowani Prawem budowlanym do prowadzenia nadzoru na żądanie inwestora, podczas gdy Prawo zamówień publicznych
daje temu samemu inwestorowi inną możliwość, mimo że stanowi
ona zaprzeczenie jakiejkolwiek logiki.
Poziom obsługi klientów w niektórych zakładach energetycznych
również pozostawia wiele do życzenia. Podczas spotkania z jednym
z nich zadałem kilka pytań dotyczących warunków przyłączenia pewnego obiektu do sieci elektroenergetycznej. Z przerażeniem stwierdziłem, że ów menadżer, wskazany w warunkach przyłączenia jako
osoba właściwa do załatwienia wszelkich spraw w tym zakresie, nie
ma zielonego pojęcia o elektrotechnice.
Zdarzyło mi się również, że podczas opracowywania projektu
oświetlenia drogowego musiałem uzyskać warunki inwestycji celu
publicznego, które wydawały wówczas Regionalne Dyrekcje Ochrony Przyrody. Po jej otrzymaniu, zgodnie z jej zapisami, musiałem
uzyskać kolejną decyzję administracyjną na wycięcie kilku krzewów
stwarzających kolizję z projektowaną inwestycją. Zgodnie z wymaganiami określonymi w decyzji lokalizacji inwestycji celu publicznego, udałem się do właściwego urzędu administracji państwowej,
gdzie zażądano ode mnie uzyskania opinii w zakresie możliwości
usunięcia krzewów. W związku z rozbieżnością żądań urzędnika terenowej administracji państwowej w stosunku do prawomocnego
dokumentu, jakim wówczas była decyzja lokalizacji inwestycji celu
publicznego, zadzwoniłem do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Przyrody z prośbą o wyjaśnienie powstałych rozbieżności. Telefon odebrała nieznana mi osoba, która zaczęła negować prawomocną decyzję. Monolog urzędniczki trwał prawie czterdzieści minut. W konsekwencji sprawę załatwiłem pomyślnie tylko dzięki rozsądkowi urzędniczki z urzędu, na którego terenie odpowiedzialności jest położona
wspomniana inwestycja.
Innym przykładem jest rozmowa z pracownikiem Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie wyjaśnienia rozbieżności dotyczących czasookresów wydawania warunków przyłączenia, określonych 21 »
20
Polak jednak znajdzie sposób na wszystko
Nadgorliwość nie jest lepsza od zaniedbań. Wyłącznik ppoż. zainstalowany na budynku stacji transformatorowej, z której zasilanych jest kilkanaście budynków
„Wzorowe” przyłącze do linii nn
Każdy sposób jest dobry
nr 10/2013
20 »
w Ustawie Prawo energetyczne i Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 4 maja 2007 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (DzU nr 93/2007, poz. 623,
z późniejszymi zmianami). Na zadane pytanie usłyszałem przerażenie
w głosie ponoć kompetentnego urzędnika i pytanie: „Coś takiego jest?
Muszę to sprawdzić!”. Jeszcze bardziej niefrasobliwym postępowaniem
wykazują się firmy ubezpieczeniowe. Poproszony o wykonanie ekspertyzy, z uwagi na odmowę wypłacenia odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową, podczas prowadzenia czynności rozpoznawczych stwierdziłem uszkodzenie instalacji elektrycznej na pierwszym piętrze budynku oraz ślady przejścia pioruna kulistego na dachu. Zniszczenia
(w tym spalenie kabla antenowego) oraz relacje naocznych świadków
zdarzenia wskazują na przejście pioruna kulistego, podczas gdy „ekspert” ubezpieczyciela twierdzi, że uszkodzenie spowodowało przepięcie przychodzące z sieci elektroenergetycznej. Ciekawe, jak „ekspert”
wysnuł takie wnioski, skoro w rozdzielnicy oraz instalacji parteru nie
stwierdziłem żadnych uszkodzeń. Należy nadmienić, że ów „ekspert”
nie wszedł na dach w celu stwierdzenia lub wykluczenia uderzenia
pioruna i ograniczył się jedynie do oceny instalacji pierwszego piętra,
pomijając oględziny instalacji parteru.
To tylko wybrane przykłady. Wszyscy gonią za łatwym zarobkiem,
który w tyle pozostawia odpowiedzialność zawodową, ponoć stawianą na pierwszym miejscu w tak zwanych zawodach zaufania publicznego. Coraz większa liczba przepisów prawnych powoduje, że grupą zawodową, która radzi sobie najlepiej, są prawnicy, gdyż tylko oni
doskonale umieją poruszać się w dżungli nielogicznego prawa.
Tekst i fot. Julian Wiatr
Pomysłowość nie zna granic
Można i tak, a komu to przeszkadza?
Prowizorki są najtrwalsze
reklama
nr 10/2013
21
uzgodnienie projektu
budowlanego w zakresie
mgr inż. Marcin Wawerek – CNBOP PIB w Józefowie
Przepisy budowlane jednoznacznie określają bezpieczeństwo pożarowe jako jedno
z sześciu tzw. wymagań podstawowych, które musi zapewniać swoim użytkownikom każdy obiekt budowlany, a także związane z nim urządzenia (w tym urządzenia przeciwpożarowe). Projekt obiektu (a więc i prace budowlane) powinien zostać wykonany zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej.
P
rzepisy budowlane dosyć precyzyjnie określają zakres i formę projektu budowlanego, stanowiącego podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu
na budowę. Niestety nie można tego samego powiedzieć o wytycznych dla projektu urządzenia przeciwpożarowego,
bo ich zwyczajnie nie ma. Jednoznacznie określono jedynie definicję urzą-
streszczenie
Artykuł rozpoczyna się od przedstawienia
propozycji zakresu i formy projektu urządzenia przeciwpożarowego, które niestety nie
zostały precyzyjnie określone w obowiązujących przepisach przeciwpożarowych. Każdy
autor dokumentacji projektowej powinien zapewnić jej zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Niestety, jak pokazują
doświadczenia, zagadnienia ochrony przeciwpożarowej bywają na etapie projektowania traktowane po macoszemu, a nawet pomijane. W związku z powyższym wprowadzono obowiązek uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Niniejszy artykuł precyzyjnie określa katalog projektów obiektów budowlanych, które wymagają obligatoryjnego
uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej. Ponadto wskazuje również
zakres danych oraz zasady i tryb uzgadniania projektu budowlanego pod względem
ochrony przeciwpożarowej. W dalszej części wskazano wymagania, jakie musi spełnić
kandydat ubiegający się o pełnienie funkcji
rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, jego obowiązki oraz formy nadzoru nad jego działalnością. Publikację zwieńczono statystykami dotyczącymi efektów nadzoru nad działalnością rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.
22
dzenia przeciwpożarowego oraz potrzebę uzgodnienia jego projektu z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Rozpatrując jednak cel
sporządzenia projektu urządzenia przeciwpożarowego, którego zadaniem jest
poprawne wykonanie urządzenia przeciwpożarowego oraz rodzaj urządzenia
przeciwpożarowego, zasadnym jest,
aby przedmiotowy projekt zawierał następujące elementy:
1. część opisową, zawierającą:
spis zawartości projektu;
cel i zakres projektu;
przyjęte kryteria projektowe;
dane wejściowe/dane do projektu;
obliczenia i ich wyniki;
informacje dotyczące współpracy urządzenia przeciwpożarowego z innymi urządzeniami;
dobór elementów urządzenia
(koniecznie ze wskazaniem ich
parametrów technicznych);
dane osoby sporządzającej projekt wraz z informacjami o jej
kwalifikacjach/uprawnieniach,
datę opracowania oraz podpis;
2. część rysunkową (wraz z nazwą i adresem obiektu budowlanego, nazwę
rysunku, skalę i numer rysunku,
datę i podpis osoby sporządzającej).
Wskazane jest, aby wszystkie strony
i arkusze projektu urządzenia przeciwpożarowego oraz załączniki do projektu były ponumerowane, a część rysunkowa sporządzona w sposób dokładny
i czytelny. Cały projekt powinien stanowić integralną całość tzn. powinien być
oprawiony w sposób uniemożliwiający
jego dekompletację.
Pamiętać należy również o jednej bardzo istotnej kwestii – projektu budowlanego obiektu budowlanego wraz z ogólną informacją o występujących w nim urządzeniach przeciwpożarowych nie można uważać za
projekt urządzenia przeciwpożarowego. Dopuszczalne jest natomiast uznanie projektu budowlanego za projekt
urządzenia przeciwpożarowego, o ile
zawarte w nim opisy i rysunki poziomem swojej szczegółowości są wystarczające do wykonania urządzenia
przeciwpożarowego. Tego typu rozwiązanie jest w chwili obecnej najbardziej popularne, przede wszystkim
z uwagi na brak przepisu regulującego kwestię formy i zakresu projektu
urządzenia przeciwpożarowego. Powyższa sytuacja nie będzie miała zastosowania w przypadku projektów
bardziej skomplikowanych np. projektów systemów sygnalizacji pożaru
(SSP), dźwiękowych systemów ostrzegawczych (DSO), czy stałych urządzeń
gaśniczych (SUG).
Każdy autor dokumentacji projektowej (projektant) powinien zapewnić
jej zgodność z wymaganiami ochrony
przeciwpożarowej. Niestety wiedza i doświadczenie niektórych z nich są w tym
zakresie niepełne i nie zawsze właściwe.
Projektant powinien już na etapie pro-
jektu, oprócz podstawowych informacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej,
również prawidłowo dobrać urządzenia
przeciwpożarowe, co wynika z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jak i przewidywanego scenariusza rozwoju pożaru w obiekcie budowlanym. Niestety, jak pokazują doświadczenia, zagadnienia ochrony przeciwpożarowej bywają na etapie projektowania traktowane po macoszemu, a nawet
pomijane. Potwierdziły to wielokrotnie
czynności kontrolno-rozpoznawcze prowadzone przez Państwową Straż Pożarną (PSP) zajmującą stanowisko przed dopuszczeniem obiektu budowlanego do
użytkowania.
W sytuacji tej z pomocą przychodzą
przepisy przeciwpożarowe wskazujące,
iż każdy projekt budowlany obiektu budowlanego wymaga uzgodnienia pod
względem ochrony przeciwpożarowej,
celem potwierdzenia zgodności zawartych w nim rozwiązań z wymaganiami
ochrony przeciwpożarowej.
Rozporządzenie Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia
16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod
względem ochrony przeciwpożarowej
(DzU z 2003 r., nr 121, poz. 1137 z późn.
zm.) szczegółowo określa zakres, tryb
i zasady uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej.
Zgodnie z powyższym rozporządzeniem obligatoryjnego uzgodnienia pod
nr 10/2013
Pełny artykuł dostępny odpłatnie
– po zamówieniu prenumeraty
papierowej lub elektronicznej
www.prenumerata.elektro.info.pl
reklama
nr 10/2013
23
reklama
3ZAFYSTEROWNICZE
OD83DO88,
ENCLOSURES
24
POWER DISTRIBUTION
nr 10/2013
CLIMATE CONTROL
reklama
IT INFRASTRUCTURE
nr 10/2013
SOFTWARE & SERVICES
25
www.rittal.pl
zagrożenie pożarowe wywołane
przez wyładowania piorunowe
nieprawidłowe rozwiązania instalacji piorunochronnych
i urządzeń do ograniczania przepięć
J
Rys. A. Sowa
ednym ze źródeł zagrożenia pożarowego obiektów budowlanych jest
prąd doziemnego wyładowania piorunowego. Analizując zagrożenie piorunowe obiektów oraz urządzeń elektrycznych i elektronicznych należy
zwrócić szczególną uwagę na następujące przypadki:
bezpośrednie uderzenie pioruna
w obiekt budowlany lub w urządzenie piorunochronne obiektu
(jeśli takie posiada), obwody sieci zasilającej lub w linie przesyłu
sygnałów. W takich przypadkach
część prądu piorunowego może
przedostać się bezpośrednio do
obiektu. Zagrożeniem są również
różnice potencjałów występujące
wewnątrz obiektu, napięcia i prądy indukowane w pętlach tworzonych przez przewodzące instalacje oraz w układach przewodów,
uderzenie w bliskim sąsiedztwie
urządzeń lub systemów. Zagrożenie stwarzają przepięcia indukowane przez impulsowe pole elektromagnetyczne wywołane przez
prąd piorunowy płynący w kanale wyładowania oraz część prądu
bezpośrednie wyładowanie
w obiekt
anteny
15 kV
wyładowanie
obok instalacji
linie transmisji danych
linie komunikacyjne
sieć elektroenergetyczna
przepięcia
atmosferyczne
Rys. 1. Ogólny przykład zagrożenia piorunowego
piorunowego dopływającego do
podziemnych kabli lub uziemień
budynków.
W przypadku urządzeń systemów
przeciwpożarowych uszkodzenia lub
błędne działania mogą również wystąpić podczas:
wyładowań w chmurach lub między chmurami,
wyładowań wstępnych poprzedzających główne wyładowania
doziemne,
elementy LPS
SPD w instalacji
elektrycznej
główne szyny
wyrównywania
potencjałów
SPD w obwodach
sygnałowych
SPD w obwodach
wielkiej
częstotliwości
Rys. 2. Podstawowy zakres bezpośredniego oddziaływania prądu piorunowego
26
klimatyzacja
połączenia wewnątrz
systemu
wyładowanie
obok obiektu kamera
prąd wyładowania piorunowego
wybrane elementy
konstrukcyjne
bezpośrednie wyładowanie
w instalacje dochodzące
do obiektu
Rys. A. Sowa
prof. dr hab. inż. Andrzej Sowa – Politechnika Białostocka
odległych wyładowań doziemnych.
Przykłady różnorodnych zagrożeń
stwarzanych przez doziemne wyładowania piorunowe przedstawiono
na rysunku 1.
Określając zagrożenie pożarowe należy zwrócić szczególną uwagę na wyładowanie bezpośrednie
w obiekt budowlany, w urządzenie piorunochronne LPS ( Lightning Protection System) tego obiektu lub w instalacje do niego dochodzące oraz wyładowania zachodzące
w bliskim sąsiedztwie obiektu lub
instalacji.
określanie zagrożeń
piorunowych
Oceniając zagrożenie piorunowe
należy przeanalizować i oszacować
występujące ryzyko i na tej podstawie
określić wymagany poziom ochrony
urządzenia piorunochronnego. Ryzyko rozumiane jest jako wartość
prawdopodobnych średnich rocznych strat (istot żywych i dóbr), powstałych wskutek oddziaływania pioruna w stosunku do całkowitej wartości istot żywych i dóbr w obiekcie
poddawanym ochronie (budynku lub
urządzeniu usługowym).
Przyjmuje się, że ryzyko to może
być wyznaczone z przybliżonej zależności:
R X = N X ⋅ PX ⋅ L X
gdzie:
NX – średnia roczna liczba wyładowań
oddziałujących na obiekt, urządzenia
i wychodzące z niego instalacje,
streszczenie
W artykule omówiono zagrożenie pożarowe występujące podczas wyładowania piorunowego w obiekt budowlany. Przedstawiono podstawowe zasady ochrony oraz
zwrócono uwagę na błędy, jakie występują przy projektowaniu i montażu urządzeń
piorunochronnych i systemów ograniczania przepięć.
nr 10/2013
nr 10/2013
27
28
nr 10/2013
nr 10/2013
29
30
nr 10/2013
reklama
Polski
Producent
Osprzętu
Odgromowego
UCHWYTY, ZŁĄCZA
ŚRUBY, PRĘTY
MASZTY I IGLICE
INNE
nr 10/2013
31
55-200 Oława • Ścinawa Polska 76 • tel./fax 71 313 39 03, 71 302 84 94
ochrona przed skutkami
oddziaływania cieplnego
spowodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne
mgr inż. Andrzej Boczkowski – Stowarzyszenie Elektryków Polskich
O
soby, zwierzęta domowe i mienie powinny być chronione
przed następującymi skutkami spowodowanymi przez instalacje i urządzenia elektryczne:
skutkami cieplnymi, jak spalenie
lub zniszczenie materiałów i zagrożenie oparzeniem,
płomieniem, w przypadku zagrożenia pożarowego od instalacji
i urządzeń elektrycznych do innych, znajdujących się w pobliżu,
oddzielonych przez bariery ogniowe przedziałów,
osłabieniem bezpiecznego działania elektrycznego wyposażenia
zawierającego usługi bezpieczeństwa.
ochrona przed ogniem
Ciepło wytwarzane przez urządzenia elektryczne nie powinno
powodować niebezpieczeństwa albo
szkodliwych skutków dla materiałów przylegających na stałe do urządzeń lub materiałów znajdujących
się w pobliżu urządzeń. Urządzenia
elektryczne nie powinny stanowić
zagrożenia ogniowego dla materiałów przylegających. Wymagania te są
spełnione wówczas, gdy są zachowane zasady podane niżej oraz umieszczone przez producentów urządzeń
w instrukcjach.
Ochrona przed zagrożeniem ogniowym spowodowanym temperaturą
obudowy urządzeń elektrycznych:
urządzenia elektryczne powinny
być montowane na materiałach
lub w materiałach mających małą
przewodność cieplną i wytrzymałych na temperatury stwarzające
zagrożenie ogniowe,
32
urządzenia elektryczne należy odgrodzić od elementów obiektu budowlanego materiałami mającymi
małą przewodność cieplną i wytrzymałymi na temperatury stwarzające zagrożenie pożarowe,
urządzenia elektryczne należy instalować tak, aby ciepło było bezpiecznie rozproszone w dostatecznej odległości od wszystkich materiałów, a szkodliwe skutki efektów cieplnych nie zagrażały tym
materiałom, przy czym podpory tych urządzeń powinny mieć
małą przewodność cieplną.
ochrona przed łukiem
elektrycznym
lub iskrzeniem
Urządzenia elektryczne przyłączone na stałe, które podczas normalnej
pracy mogą spowodować powstanie
łuku elektrycznego lub iskrzenia, powinny być chronione przez:
całkowite osłonięcie materiałem
odpornym na działanie łuku elektrycznego,
odgrodzenie materiałem odpornym na działanie łuku elektrycznego od tych elementów obiektu budowlanego, w których łuk
mógłby spowodować szkody,
montowane tak, aby pozwolić
na bezpieczne zgaśnięcie łuku
w dostatecznej odległości od tych
elementów obiektu budowlanego,
w których łuk mógłby spowodować szkody.
Materiały odporne na działanie łuku elektrycznego, stosowane na obudowy lub przegrody, powinny:
być niezapalne,
mieć małą przewodność cieplną,
mieć odpowiednią grubość zapewniającą mechaniczną wytrzymałość (na przykład arkusz wykonany z włókna szklanego i silikonu o grubości 20 mm).
ochrona przed
promieniowaniem cieplnym
Urządzenia elektryczne, zainstalowane na stałe, wytwarzające zogniskowane lub skupione promieniowanie cieplne, powinny znajdować się
w odpowiedniej, dostatecznej odległości od wszelkich przedmiotów lub
elementów obiektu budowlanego, tak
aby w normalnych warunkach pracy
nie narażały ich na osiągnięcie niebezpiecznej temperatury.
ochrona przed palnymi
cieczami
Urządzenia elektryczne, zainstalowane na stałe, zawierające ponad
25 litrów cieczy palnych, powinny
mieć zabezpieczenie przed rozprzestrzenianiem się płonącej cieczy i produktów jej spalania (płomień, dym,
gazy toksyczne) do innych części
obiektu budowlanego.
Jako środki zabezpieczające mogą
być uważane:
studzienki do zbierania wyciekającej palnej cieczy, umożliwiające
jej spalenie w przypadku powstania ognia,
usytuowanie urządzenia elektrycznego w pomieszczeniu o odpowiedniej odporności ogniowej,
wyposażonym w progi lub inne
środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się cieczy poza to po-
mieszczenie. Pomieszczenie to
powinno mieć połączenia wentylacyjne jedynie z atmosferą zewnętrzną.
Jeżeli cieczy jest mniej niż 25 litrów, wystarcza zabezpieczenie tylko przed jej wyciekaniem. Zaleca się,
aby w przypadku powstania pożaru
zostało bezzwłocznie wyłączone zasilanie urządzenia w energię elektryczną.
ochrona przed oparzeniem
Dostępne części urządzenia elektrycznego, znajdujące się w zasięgu
ręki, nie powinny osiągać temperatury mogącej spowodować oparzenia osób. W tabeli 1. podane są najwyższe dopuszczalne temperatury,
w normalnych warunkach pracy, dla
części urządzeń elektrycznych znajdujących się w zasięgu ręki.
Wszystkie części instalacji, które
w normalnych warunkach eksploatacji mogą nawet na krótko osiągnąć temperatury przekraczające
te wartości, powinny być osłonięte
tak, aby niemożliwe było przypadkowe ich dotknięcie. Jeżeli normy
przedmiotowe na urządzenia elektryczne podają inne dopuszczalne
temperatury niż zawarte w tabeli,
należy przyjąć ich wymagania.
ochrona
przed przegrzaniem
Ochrona przed przegrzaniem dotyczy:
systemów wymuszonego ogrzewania powietrzem,
urządzeń do wytwarzania gorącej
wody lub pary,
nr 10/2013
reklama
Pełny artykuł dostępny
odpłatnie
www.prenumerata.elektro.
info.pl
nr 10/2013
33
34
nr 10/2013
6(Ô"$)
9 ,-($)
Konkurencyjne ceny na
produkty nawijane na szpule
50,000 produktów w
opakowaniach gotowych
do uĝycia w produkcji
¤ledzenie produktu wg '$7<
i nuPeru 3$57,, dla ponad
60,000 produktów
'edykowany =espóî
Ekspertów do
przygotowywania ofert
cenowych
2/1 6#ď.%$13Ô/1.#4*3.6Å("$-8
www.farnell.com/pl
prezentacja
zaawansowane możliwości
sterowania i zdalnego
monitorowania zespołami
prądotwórczymi
ComAp
Właściciele obiektów budowlanych, które ze względu na swoją wagę nie mogą sobie pozwolić na długą przerwę w zasilaniu, wymagają niezależnego żródła energii elektrycznej. Niejednokrotnie zastosowanie zasilania z dwóch niezależnych linii elektroenergetycznych jest niewystarczające i należy instalować dodatkowe źródło energii w postaci
zespołu prądotwórczego. W niektórych przypadkach stanowi on jedyne źródło zasilania odbiorników elektrycznych.
Z
espoły prądotwórcze to prądnice
bądź generatory napędzane najczęściej silnikiem spalinowym wysokoprężnym, gotowe przejąć obciążenie na
czas od kilku godzin nawet do kilku
dni. Układy te wyposażone są zwykle
w automatyczny system załączenia rezerwy. ComAp przedstawia najnowsze
trendy, które pokazują, że agregat może
mieć dużo więcej możliwości.
praca równoległa zespołu
prądotwórczego z siecią
zasilającą
Agregat rezerwowy przeznaczony do
pracy w trakcie awarii podtrzymuje zasilanie niezbędnych odbiorów. Sterownik automatycznie załącza zespół prądotwórczy w przypadku awarii zasilania i przerzuca obciążenie na agregat.
Po przywróceniu zasilania z sieci synchronizuje generator, stopniowo zdejmuje obciążenie i wyłącza silnik. Agregat również automatycznie synchronizuje się z siecią w trybie testowym, który
może służyć do przetestowania zespołu
prądotwórczego pod obciążeniem. Jednocześnie całkowicie automatyczny system może przyczynić się do obniżenia
rachunków za energię elektryczną utrzymując w szczycie pobór mocy z linii zasilającej na poziomie mocy nominalnej.
Do zdalnego sterowania i monitorowania wykorzystuje się dostępną sieć LAN.
36
Oferowane moduły zapewniają bogaty wybór zabezpieczeń
generatora i silnika.
Plik historii z dziennikiem
parametrów roboczych zapisywany może być w sterowniku InteliCompact, umożliwia
on łatwe przeglądanie historii
zdarzeń i rozwiązywanie ewentualnych problemów. Płynna
komunikacja ze sterownikiem
układu wtryskowego silników
zapewnia widoczność wszystkich istotnych wartości i alarmów na ekranie sterownika
InteliCompact oraz zapisanie
ich w pliku historii.
Rys. 1. Przykładowe rozwiązanie szybkiego rozruchu wielu agregatów „START-UP SYNCHRO”
synchronizacja
„START-UP SYNCHRO”
Ciekawym rozwiązaniem może być
szybki rozruch kilku zespołów prądotwórczych „START-UP SYNCHRO”.
Przy jego zastosowaniu nie ma potrzeby synchronizowania zespołów
w standardowy sposób i czekania do
momentu, aż praca wszystkich ustabilizuje się. Układ może rozpocząć pracę z pełną wydajnością już po 8–10 sekundach od wydania komendy na załączenie. Czas rozruchu nie zmienia
się, nawet jeśli liczba zespołów wzrasta do 10, 20, czy 31. Aby uniknąć opóźnionej dyspozycyjności systemu ze
względu na wolny rozruch zespołów
lub wystąpienia innych problemów,
każdy silnik, który nie osiągnie prędkości roboczej w określonym czasie,
zostaje odłączony z systemu lub, jeśli
osiąga założone parametry – pozostaje w układzie synchronizacji. W przypadku generatorów uruchamiających
się wolno możliwa jest synchronizacja
tradycyjna. Jeżeli liczba pracujących
zespołów ma moc wyjściową mniejszą niż obsługiwane obciążenie, system zostaje przełączony automatycznie w zwykły tryb synchronizacji.
Rozwiązanie to nadaje się do zastosowania dla zasilania rezerwowego. Jest to
idealne rozwiązanie dla układów z zasilaczami UPS. Przykładowo synchroniza-
cję sieci zasilającej wraz z czterema zespołami prądotwórczymi można wykonać przy użyciu czterech modułów InteliSys oraz jednego modułu InteliMains.
Wszystkie sterowniki są ze sobą połączone przez jedną magistralę CANbus.
skojarzona produkcja
energii elektrycznej
i cieplnej (CHP)
– kogeneracja
Skojarzona produkcja ciepła i energii elektrycznej, znana także jako kogeneracja, jest najkorzystniejszym sposobem wykorzystania gazów kopalnianych oraz takich, które pochodzą ze
źródeł odnawialnych. System dostar-
nr 10/2013
cza energię elektryczną i ciepło z rekuperacji w układzie chłodniczym, gazów
wylotowych oraz układzie chłodzenia
oleju. Całe zapotrzebowanie objektu
na energię i ciepło może zostać pokryte przez system kogeneracyjny. Możliwe jest także oddawanie energii i ciepła
poza obiekt. Wszystkie sygnały analogowe i dwustanowe z silnika i układów
pomocniczych mogą być monitorowane przez InteliSys. Wszystkie dane, które użytkownik ustawi, są przechowywane w pliku historii. Istnieje również
możliwość realizacji zdalnego systemu
sterowania i monitoringu.
systemy dwupaliwowe
z synchronizowanymi
zespołami
Zainstalowanie systemu dwupaliwowego jest przeznaczonane dla zespołu/
silnika, mającego pracować w systemie
wyspowym, przy synchronizacji z siecią zasilającą czy przy pracy równoległej.
Oszczędności finansowe uzyskuje się
przez zastąpienie gazem do 70% zużywanego paliwa przez silniki wysokoprężne. Istnieje także możliwość wdrożenia
systemu o wydłużonym czasie pracy
bez konieczności uzupełniania paliwa.
InteliBifuel nie ingeruje w pracę istniejącego sterownika zespołu/silnika, a tym samym funkcjonalność bieżącego zastosowania pozostaje taka
sama po przeprowadzeniu konwersji
na system dwupaliwowy. Sterowniki
InteliBifuel zapewniają swobodę doboru paliwa i łagodne przejście pomiędzy
pracą na oleju napędowym i pracą w systemie dwupaliwowym według potrzeb
(np. w przypadku braku gazu). W celu zastąpienia paliwa można stosować różne
rodzaje gazu: gaz ziemny, gaz głębinowy,
gaz wysypiskowy, gaz węglowy, propan,
biogaz, itp. Możliwa redukcja emisji CO2,
NOx, SOx oraz zanieczyszczeń jest porównywalna do pracy na oleju napędowym przy pełnym obciążeniu.
System InteliBifuel jest w pełni automatyczny i jego zadaniem jest dbanie o bezpieczeństwo silnika; zasilanie gazem jest dynamicznie regulowane i optymalizowane za pomocą przepustnicy. Wszystkie części i parametry
nr 10/2013
procesu spalania systemu dwupaliwowego są
monitorowane, a system oferuje zawansowane funkcje monitoringu zdalnego.
zespoły
prądotwórcze
na wynajem
Agregaty w kontenerach na wynajem
służą jako tymczasowe i mobilne układy
zasilania podsystemów i maszyn budowlanych oraz w trakcie
prowadzenia różnego typu imprez, gdy
zasilanie z sieci jest
niedostępne lub zostało ręcznie odłączone. Takie rozwiązanie
dotyczy agregatów na
wynajem z najnowszym modułem komunikacji zdalnej
InternetBridge-NT, pozwalającym inżynierom w centrum dyspozytorskim i obsłu- Rys. 2. Przykładowy system dwupaliwowy z synchronizacją zespołów prądotwórczych
dze na wydajne monitowanie, sterowanie i nadzorowa- cję w dziedzinie sterowania urządze- tem. Dodatkowo, w zależności od ponie urządzeń bez względu na miejsce niami zasilania awaryjnego oraz koge- trzeb, ComAp CEE oferuje doradztwo
ich eksploatacji. Dzięki wykorzystaniu neracji. Naszą współpracę rozpoczyna- w zakresie układów sterowania. Szkopomocnego oprogramowania interne- my od wizyty w zakładzie u klienta. lenia dla naszych klientów należą do
towego, np. WebSupervisor, operato- Wizja lokalna u klienta pozwala zwe- standardowego elementu oferty. Prerzy mogą znacząco polepszyć możliwo- ryfikować stan istniejących urządzeń zentacje odbywają się w centrum szkości zarządzania flotą agregatów. Każdy oraz poznać specyficzne potrzeby od- leniowym przy użyciu zespołów prąz nich może funkcjonować jako rezer- biorcy. ComAp CEE jest w stanie zapro- dotwórczych oraz pod nadzorem prowa, pracować równolegle z siecią lub ponować optymalne rozwiązania za- fesjonalistów.
w układzie synchronizacji kilku jedno- równo w zakresie szczegółowej oferstek między sobą. Możliwość polącze- ty dotyczącej sterowania, jak również
reklama
nia kilku jednostek znacznie powięk- kompletnej i gotowej realizacji. W ten
sza portfolio firmy, która agregatami sposób możliwe jest jasne zdefiniowadysponuje i zwiększa jej konkurencyj- nie warunków i zakresu świadczonych
ność. Wyboru dokonuje się za pomocą usług. Celem ComAp CEE jest znalezieprzełącznika trybu pracy.
nie optymalnego rozwiązania zarówno pod względem finansowym, jak
ComAp a.s.
podsumowanie
i technicznym. Podstawą takiego dziaKundratka 2359/17
180 00 Praga 8
łania jest doskonała znajomość możliRepublika
Czeska
ComAp CEE świadczy szeroki za- wych rozwiązań i bogata oferta ukłatel.
+420
734
875 476
kres usług, obejmujących gotowe roz- dów sterowania ComAp, co pozwala
www.comap.cz/pl
wiązania lub tylko częściową realiza- zbudować solidny i funkcjonalny sys-
37
prezentacja
pierwsza w Polsce przyczepa
rezonansowa do badań
odbiorczych (SAT)
urządzeń i sieci wysokiego napięcia w miejscu zainstalowania
inż. Jarosław Kukliński
I stało się! Po ponad 10 latach eksploatacji w Europie podobnych systemów probierczych, pierwsze urządzenie do badań odbiorczych metodą rezonansu o zmiennej częstotliwości rozpoczęło pracę w Polsce. Właścicielem jest duże prywatne przedsiębiorstwo usługowe w Nidzicy, w województwie warmińsko-mazurskim.
S
ystem pomiarowy o roboczej nazwie WRV 83/260 T niemieckiej firmy HighVolt to nic innego jak potężny
transformator wysokiego napięcia
umieszczony na trzyosiowej naczepie
ciągnika siodłowego o długości 11 metrów, wysokości 4 metrów i masie brutto około 34 ton.
Produkty niemieckiej firmy
HighVolt są znane i cenione nie tylko
w Europie, ale również w Azji, krajach
arabskich i obu Amerykach. Ze względu na kompaktowe wykonanie, wysokie parametry elektryczne oraz wysoką stabilność termiczną całego układu, nabywca wybrał właśnie ten model urządzenia.
System rezonansowy WRV 83/260T
jest w stanie wykonać próbę napięciową rozdzielnicy GIS, linii kablowej czy
innego obiektu energetycznego, którego pojemność minimalna wynosi
17,4 nF, co np. odpowiada długości linii
kablowej 110 kV 500 mm2 około 30 m.
System jest w stanie
wygenerować napięcie przemienne ciągłe w funkcji czasu
o napięciu pomiędzy
26 a 260 kV i częstotliwości w zakresie pomiędzy 20 do 300 Hz
zgodnie z normą
Fot. 1. System rezonansowy wysokiego napięcia HV Resonant Test System
IEC 60840.
Możliwe są również badania innych
Maksymalne obciążenie systemu jako jedyne urządzenie w Polsce pozwala powtórzyć badania fabryczne odbior- elementów infrastruktury energetyczpomiarowego wynosi:
a) dla kabli 110 kV, próba 2U0=128 kV, cze kabla (FAT) tym samym napięciem nej, jak chociażby rozdzielnic wysomaks. 3,909 μF, co umożliwia wy- przemiennym co w fabryce w miejscu kiego napięcia izolowanych gazem SF6
(GIS), których pojemność jednej fazy
konanie badań odbiorczych linii zainstalowania linii kablowej (SAT).
o przekroju 500 mm2 o długości do
Badania odbywają się zgodnie z zapi- nie jest niższa niż 17,4 nF. Badanie roz20 km,
sami norm IEC 60840 IEC 62067, które dzielnic GIS odbywa się tym samym
b) dla kabli 220 kV, próba 2U0=254 kV, określają następujące warunki badań: kształtem napięcia, jednak zakres częmaks. 1,651 μF, co umożliwia wy- a) badanie w miejscu zainstalowania stotliwości mieści się w zakresie pomiękonanie badań odbiorczych linii
dzy 10 a 150 Hz.
linii kablowej,
o przekroju 1000 mm2 o długości b) częstotliwość w zakresie pomiędzy
do 10 km.
20 a 300 Hz napięcia AC,
Warto zaznaczyć, że prezentowana c) wartość napięcia probierczego 2U0,
przyczepa do badań rezonansowych d) czas trwania próby – jedna godzina.
Rys. 1. Budowa przyczepy rezonansowej, gdzie: 1 – ciągnik siodłowy, 2 – przyczepa transportowa, 3 – pomieszczenie obsługi, sterowania i protokołowania, 4 – transformator wzbudzający, 5 – transformator mocy (probierczy), 6 – wyprowadzenie napięcia testowego, 7 – kondensator do pomiaru napięcia wyjściowego, 8 – impedancja blokująca przed falą napięciową powrotną (w przypadku wyładowania w badanym obiekcie), 9 – kondensator do pomiaru wyładowań niezupełnych (WNZ)
38
Fot. 2. Przykładowe podłączenie
do głowic kablowych 150 kV
nr 10/2013
przedział
operatorski
transformator
wzbudzający
transformator
mocy
podłączenie
WN
impedancja
blokująca
podłączenie
WN
kabel
WN
Rys. 2. Podłączenie obiektu (kabla)
Fot. 3. Podłączenie do głowic kablowych umieszczonych na słupie
budowa
Przyczepa rezonansowa to urządzenie składające się z kilku elementów
przedstawionych na rysunku 1.
zasada działania
Uzyskanie rezonansu szeregowego (rezonansu napięć) możliwe jest
przy szeregowym podłączeniu obiektu o pewnej pojemności (kabla, rozdzielnicy GIS) oraz indukcyjności,
w tym przypadku cewki (transformator mocy). Podłączenie obiektu
(kabla) ilustruje rysunek 2.
Transformator wzbudzający w automatycznym procesie podnoszenia
napięcia wejściowego pozwala poprzez transformator mocy z podłączonym obiektem pojemnościowym uzyskać napięcie próby ustalone wcześniej przez obsługę w zakresie od 26 do 260 kV. Następnie
układ kontroli systemu probierczego synchronizuje sygnał rezonansowy w zakresie od 300 Hz w dół do
20 Hz. Znaleziona częstotliwość rezonansu, np. 50 Hz, zostaje automatycznie utrzymywana, a komputer sterujący rozpoczyna odliczanie
czasu próby. W trakcie próby możliwy jest pomiar wyładowań niezupełnych w badanym obiekcie w sposób punktowy (maksymalny zarejestrowany poziom wyładowań niezupełnych w czasie próby mierzony
na wejściu sygnału probierczego poprzez kondensator sprzęgający).
Przykładowy dzienny cykl probierczy przyczepy rezonansowej wygląda
następująco:
1) rozstawienie systemu w miejscu
wykonywania badań: ok. 3 h,
2) wykonanie próby fazy L1 – 60 min,
3) przerwa, studzenie transformatora mocy (60 min),
5) przerwa, studzenie transformatora mocy (60 min),
parametry urządzenia
Rezonansowy system probierczy o zmiennej częstotliwości
Typ:
WRV 83/260 T
Producent:
HighVolt
Napięcie probiercze:
26....260 kV AC
Częstotliwość znamionowa:
20...300 Hz
Maksymalny prąd rez.:
83 A
Obciążenie przy 20 Hz:
3,9 μF/160 kV, 1,65 μF/260 kV
Obciążenie przy 300 Hz:
17,4 nF
Zasilanie:
3×400 V∼min. 360 kVA
System pomiarowy WNZ:
SPEC Compact
Wymiary przyczepy, w [m]:
11×4×2,5
Masa brutto:
34 t
nr 10/2013
ACRF
system rezonansowy
o zmiennej częstotliwości
stan rezonansu
Rys. 3. Schemat systemu rezonansowego o zmiennej częstotliwości
7) złożenie systemu do ponownego transportu 2 h.
Jeden cykl pomiarowy wynosi
10–11 godzin.
zasilanie
System pomiarowy wymaga źródła zasi- Fot. 4. Podłączenie do rozdzielnicy GIS
lania w miejscu
reklama
wykonywania prób o parametrach
minimum 3×400 V∼50 Hz, 360 kVA,
a optymalnie o mocy 500 kVA. Źródłem zasilania może być również
generator prądotwórczy z silniZakład Usługowo-Handlowy
kiem diesla bez pomiaru prądu różInstalatorstwo i Artykuły
nicowego względem ziemi. Na fotoElektryczne
grafiach przedstawiono przykłady
Wiktor Wiśniewski
podłączenia – przykładowe podłą13-100 Nidzica
czenie do głowic kablowych 150 kV
ul. Traugutta 20
tel./faks 89 625 66 77
(fot. 2.), podłączenie do rozdzielnicy
tel. 601 675 899
GIS (fot. 4.) i podłączenie do głowic
[email protected]
kablowych umieszczonych na słupie
www.wisniewski-nidzica.pl
kablowym (fot. 3.).
39
prezentacja
połączenia elastyczne
alternatywne rozwiązania dla połączeń elektrycznych
Maciej Jasiński – ERICO POLAND
Innowacyjny proces wytwórczy przewodów IBSB/IBSBR zapewnia efektywny kontakt elektryczny
ze względu na integralne zakończenia bez dodatkowych ocynowanych lub zaciskanych końcówek
oczkowych. Podczas procesu produkcji elastyczny oplot jest pod dużym ciśnieniem sprasowany,
w wyniku czego powstaje lity blok z miedzi ocynowanej lub czystej miedzi elektrolitycznej.
W odróżnieniu od tradycyjnego procesu zgrzewania tego typu, proces firmy ERICO jest odpowiedni zarówno dla czystej miedzi elektrolitycznej, jak również dla miedzi ocynowanej.
Wykonany w ten sposób kontakt elektryczny pomiędzy przewodami jest bardzo dobry.
P
roces produkcji wykorzystany
przez firmę ERICO pomaga również wyeliminować wilgoć z zakończenia przewodu. Używanie zaciskanych końcówek oczkowych w trudnych warunkach środowiskowych
może skutkować pojawieniem się
wilgoci w połączeniach pomiędzy
przewodami – w efekcie tego zjawiska nastąpi nagrzewanie się połączenia. Wówczas korozji w połączeniu nie da się usunąć bez wymiany
elementu. Podczas procesu wytwórczego do przewodów ocynowanych
nie dodaje się żadnych dodatkowych substancji, co zapewnia zgodność wytwarzanych produktów z dyrektywą RoHS.
plecionki IBSB i IBSBR
Oferta przewodów IBSB (miedź
ocynowana) i IBSBR (miedź elektrolityczna) może być używana jako alternatywa dla kabli we wszystkich
zastosowaniach niskonapięciowych. Przewody te można wykorzystywać do łączenia wszystkich
wyłączników dostępnych na rynku, w tym kompaktowych. W przypadku wyłączników na prądy znamionowe od 80 A do 630 A, przewody IBSB/IBSBR można podłączyć
bezpośrednio do zacisków bez dodatkowych akcesoriów, takich jak:
złącza kątowe czy końcówki tulejkowe. W naszym rozwiązaniu nie
ma konieczności cięcia przewodów,
40
Fot. 1. Przykładowe połączenia wykonane przy użyciu plecionki IBSB
zdejmowania izolacji oraz mocowania końcówek, ponieważ otwór został zrobiony fabrycznie bezpośrednio w plecionce. Monter otrzymuje gotowe przewody o przekrojach
25, 50, 70, 100, 120, 185 i 240 mm2
i długości od 230 do 1030 mm.
Plecionki IBSB i IBSBR zostały
specjalnie zaprojektowane i wyprodukowane z wysokiej jakości miedzi elektrolitycznej o średnicy pojedynczego drutu 0,15 mm, co zapewnia maksymalną elastyczność zgodnie z normą EN 13602. Zastosowanie plecionki z gotowymi końcówkami zapewnia szybki i łatwy montaż oraz oszczędność materiałów.
Dodatkowo oplot płaski waży mniej
niż przewód lity z izolacją i końcówkami rurkowymi dla tej samej wartości prądu nominalnego połączenia. Jest to możliwe dzięki zjawisku naskórkowości.
Fot. 2. Różne przekroje plecionek IBSB i możliwe wyprofilowanie
izolacja
Izolacja wykonana jest z wytrzymałej, samogasnącej mieszanki
PCW, która może pracować w maksymalnej temperaturze 105°C. Właściwości samogasnące potwierdzone są badaniami na zgodność z normą UL 94 V-0. Wytrzymałość dielektryczna materiału izolacyjnego wynosi 20 kV/mm, a maksymalne napięcie robocze 1000 V ac oraz 1500 V
dc zgodnie z wymaganiami norm
IEC i UL 758. Natomiast maksymalne napięcie robocze przy zgodności
z normą UL 67 wynosi 600 V ac/dc.
Oferowane przez ERICO plecionki
IBSB i IBSBR spełniają normy IEC
60439-1 i IEC 61439-1 oraz wymagania dla akcesoriów do aparatury
rozdzielczej i paneli elektrycznych
zgodnie z UL 67. Dodatkowo posiada
zgodność z CE i certyfikat CAN/CSA
C22.2 No. 29. Są także zgodne z normą UL 758 w kategorii „okablowanie urządzeń – komponent”.
Połączenia wykonywane z zastosowaniem plecionek ocynowanej
(IBSB 25-50-70-100) lub czystej miedzi elektrolitycznej (IBSBR 120-185240) w izolacji są bardzo dobrą alternatywą dla kabli również dzięki dodatkowej odporności na wibracje.
reklama
ERICO POLAND
54-613 Wrocław
ul. Krzemieniecka 17
tel. 71 349 04 60
faks 71 349 04 61
tel. kom. 601 756 197
[email protected]
www.erico.com
nr 10/2013
możliwości ograniczenia
strat w transformatorach
rozdzielczych SN/nn
mgr inż. Karol Kuczyński
osnące zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz wzrost jej
cen powodują konieczność podejmowania działań służących racjonalizacji zużycia tej energii. Coraz bardziej
atrakcyjne staje się stosowanie nowoczesnych technologii i energooszczędnych urządzeń. W tym zakresie istotną rolę odgrywają transformatory
energetyczne stanowiące jeden z ważniejszych elementów systemu elektroenergetycznego. Transformatory
rozdzielcze mają podstawowe znaczenie w zakresie transformowania energii produkowanej w elektrowniach
dla odbiorcy końcowego. Średnia moc
zainstalowanych transformatorów
rozdzielczych wynosi 178 kVA, a średnia moc transformatorów dla wszystkich poziomów napięcia – powyżej
500 kVA. Wynik ten jest rezultatem
znacznie większej dynamiki przyrostu liczby stacji transformatorowych
SN/nn niż pozostałych poziomów napięciowych [1, 3].
Transformatory są czynnymi elementami systemu energetycznego, które zużywają określoną ilość energii elektrycznej. Przesyłana energia jest również zużywana przez same transformatory.
Są to straty, z którymi należy się liczyć
przy wyznaczaniu kosztów wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej. Odpowiedni dobór transformatorów i ich właściwa eksploatacja, mogą
prowadzić do uzyskania oszczędności
w eksploatacji całego systemu elektroenergetycznego [2, 3].
Aby więc ograniczyć te straty, należy przeanalizować właściwości i cechy
materiałów magnetycznych, z których
wykonywane są rdzenie, oraz technologię wykonania rdzeni, a w szczególności staranność ich składania. Dla-
nr 10/2013
tego w ostatnich latach zastosowano szereg nowych rozwiązań technologicznych i materiałowych. Prace w tej dziedzinie są wciąż kontynuowane i postępują bardzo szybko. Wyniki badań prowadzonych w dziedzinie materiałów magnetycznych wykorzystywane są również w innych urządzeniach elektrycznych, głównie w silnikach elektrycznych. W przyszłości
badania te mogą mieć coraz większy
wpływ na postęp techniczny w energetyce [1, 2, 6].
transformatory
a Unia Europejska
Aktualna norma PN-EN 504641:2007+A1:2012E Trójfazowe olejowe transformatory rozdzielcze 50 Hz
od 50 kVA do 2500 kVA o najwyższym
napięciu urządzenia nieprzekraczającym 36 kV. Część 1: Wymagania ogólne wyróżnia dla transformatorów
o górnym napięciu znamionowym
UnG≤36 kV następujące poziomy strat:
trzy poziomy znamionowych strat obciążeniowych oznaczonych odpowiednio Ck, Bk, Ak oraz cztery poziomy znamionowych strat jałowych oznaczonych odpowiednio D0, C0, B0 i A0.
Po wprowadzeniu dyrektyw efektywnościowych dotyczących silników
elektrycznych oraz żarówek Unia Europejska wzięła na cel kolejne urządzenia energetyczne – transformatory dystrybucyjne. Unia Europejska
wprowadza nowe, zaostrzone maksymalne starty jałowe transformatorów jako dyrektywę, a nie normę. To
kluczowa różnica, od wielu lat norma
jest bowiem regulacją fakultatywną,
natomiast dyrektywa – obligatoryjną dla wszystkich państw członkow-
Fot. K. Kuczyński
R
Fot. 1. Przekrój transformatora z rdzeniem amorficznym
skich. I na dzisiaj wygląda na to, że
od 1 stycznia 2015 roku będzie można
kupić jedynie transformatory dystrybucyjne spełniające wymagania klasy
A0Ak, a od 1 stycznia 2020 roku wymagania te zostaną zaostrzone o dodatkowe 30 procent.
Z punktu widzenia technologicznego i materiałowego już dziś nie ma
przeciwwskazań, by producenci transformatorów w całej Europie wytwarzali urządzenia spełniające poziom A0Ak.
Takie transformatory powstają i są odbiorcy, którzy za energooszczędność
chcą zapłacić [3, 4].
Transformator o niższych stratach
jałowych jest niestety droższy niż jego
tradycyjny odpowiednik. Poziom strat
jałowych, których minimalny poziom
wyznaczyła właśnie Unia Europejska,
nie jest zaskoczeniem dla odbiorców.
Wielu z nich już od kilku lat stawia
bowiem na ekologię i zamawia urządzenia energooszczędne. Mimo że
urządzenia są z założenia droższe, to
jeszcze niedawno dwie polskie grupy
energetyczne w przetargach publicznych przyznawały dodatkowe punk-
ty za niskie straty, choć dzisiaj liczą
się niestety tylko oszczędności krótkoterminowe.
Zainstalowanych i pracujących
transformatorów dystrybucyjnych
mamy w Polsce ponad ćwierć miliona, w Europie są ich dziesiątki milionów. Dziesiątki tysięcy nowych każdego roku unowocześnia sieci elektroenergetyczne wielu krajów, niewykluczone więc, że nie da się wprowadzić takich zmian w ciągu kilkunastu
miesięcy.
energooszczędne
rozwiązania
Od wielu lat opracowywane są rozwiązania ograniczające straty [1, 2]. Blacha amorficzna, mająca właściwości
ferromagnetyczne, charakteryzuje się
nieuporządkowaną strukturą (podobnie jak szkło), dlatego często nazywana
jest „szkłem metalicznym”. Wykorzystywana jest w postaci taśmy o grubości 15–25 μm do budowy rdzeni transformatorów, umożliwiając znaczące obniżenie strat jałowych.
41
42
nr 10/2013
reklama
Rozdzielnice nn o prądach
znamionowych do 7300 A
odpłatnie
www.prenumerata.elektro.
info.pl
Rozdzielnice nn o modułowej
budowie, z kasetami wysuwnymi,
przeznaczone do dystrybucji
energii elektrycznej nn oraz
do zasilania i sterowania odpływami
silnikowymi. Zastosowanie
w dużych zakładach przemysłowych
i obiektach infrastrukturalnych.
System funkcjonalny rozdzielnic
niskiego napięcia wykorzystywany
do wszystkich systemów dystrybucji
energii nn, zarówno w środowisku
przemysłowym, jak i komercyjnym.
Ponadto oprócz rozdzielnic typu
OKKEN (licencja Schneider Electric)
Prefabrykowane są rozdzielnice:
– X-ENERGY (technologia Eaton Electric),
– PRISMA Plus P (technologia Schneider Electric),
– XL3-... (technologia LEGRAND),
– rozwiązania uniwersalne z zastosowaniem obudów i aparatów
renomowanych producentów.
ELEKTROTIM S.A.
nr 10/2013
54-156 Wrocław, ul. Stargardzka 8
tel. 71 352 13 41, 71 351 40 70, faks 71 351 48 39
[email protected],
43
www.elektrotim.pl
zestawienie
zestawienie olejowych transformatorów rozdzielczych SN/nn
ABB Sp. z o.o.
04-713 Warszawa
ul. Żegańska 1
tel. 42 299 32 84
faks 42 299 32 32
kom. 603 136 124
www.abb.pl
Dystrybutor
Producent
Oznaczenie katalogowe
EG System Sp. z o.o. Sp. k.
ESP Elettrostandard Polska Sp. z o.o.
32-005 Niepołomice
ul. Skarbowa 34
tel. 12 312 90 41
faks 12 312 90 42
[email protected]
www.esppolska.pl
ABB
Celme S.r.l.
Tesar S.r.l.
TNOSCT
EG-OH-PN/EG-OH-PB
TRO
25–2500*
100–2500
100–2500*
6,3/10,5/15,75/21/31,5*
6/10/15/20/30/36 lub inne
6/6,3/10/15/15,75/20/21
3f∼400/3f∼420/3f∼690*
3f∼230/400 lub inne
3f∼400/3f∼420
50/60 (±10)*
50/60 (±10)
50 (±10)
±2×2,5 lub +1/–3×2,5*
±2×2,5 lub ±3×2,5
±2×2,5
Yzn5, Dyn5, Yyn0*
Dyn5, Dyn11 lub inne
Dyn5, Dyn11, inne
Parametry techniczne
Moc znamionowa, w [kVA]
Napięcie uzwojenia górnego
(pierwotnego), w [kV]
Napięcie uzwojenia dolnego
(wtórnego), w [V]
Częstotliwość, w [Hz]
(± tolerancja, w [%])
Regulacja napięcia po stronie
uzwojenia wtórnego, w [%]
Układy połączeń
zgodnie ze specyfikacją ofertową*
zgodnie ze specyfikacją ofertową
Straty stanu jałowego P0, w [W]
Prąd stanu jałowego, w [%]
zgodnie z katalogiem*
1300 (dla 630 kVA)
Straty obciążenia ΔP, w [W]
6500 (dla 630 kVA)
Napięcie zwarcia Uk, w [%]
4–6 lub inne*
4/6
4/6
A
A
A
Termiczna klasa izolacji
ONAN/KNAN
ONAN
ONAN
Moc akustyczna w odległości 1 m, w
[dB (A)]
Sposób chłodzenia
<68 (Lwa, dla 630 kVA)
Stopień ochrony IP
IP00/IP21/IP23/IP31*
IP00 (wykonanie hermetyczne)
IP00
Wymiary zewnętrzne
(dł.×szer.× wys.), w [mm]
1500×950×1560 (dla 630 kVA)
Masa całkowita, w [kg]
1740 (dla 1000 kVA)
od –25 do 40
od –25 do 40
od –25 do 40
na zamówienie zaprojektujemy
transformator według
wymagań klienta w szczególności
energooszczędne transformatory
o bardzo wysokiej sprawności*
dostępne jednostki o mocach do 15 MVA na
napięcia do 36 kV, kadź falista ułatwiająca
chłodzenie, olej mineralny bez PCB, przepusty
porcelanowe lub konektorowe, zawór
bezpieczeństwa/przekaźnik DGPT2
możliwe wykonania do 10 MVA*
IEC, PN-EN,
certyfikat zgodności Instytutu Energetyki
IEC 60076, CEI 14-4,
certyfikat Energopomiaru
IEC, PN-EN,
certyfikat Instytutu Elektrotechniki
24
24
24
Temperatura pracy (otoczenia), w [°C]
Informacje dodatkowe
Uwagi techniczne
Normy, certyfikaty, standardy,
znaki jakości
Gwarancja, w [miesiącach]
Dane zamieszczone w zestawieniu zostały nadesłane i zautoryzowane przez firmy
44
nr 10/2013
zestawienie olejowych transformatorów rozdzielczych SN/nn
IMEFY Polska Sp. z o.o.
58-160 Świebodzice
ul. Wałbrzyska 33
tel. 74 664 05 52, kom. 796 640 798
faks 74 664 52 24
[email protected]
www.imefy.com
PiN ENERGiA Sp. z o.o.
02-867 Warszawa
ul. Baletowa 30 B
tel. 22 353 80 70
faks 22 353 80 71
[email protected]
www.pinenergia.pl
Schneider Electric Energy Poland Sp. z o.o.
Mikołowska Fabryka Transformatorów
Mefta
43-190 Mikołów, ul. Żwirki i Wigury 52
tel. 32 77 28 222, faks 32 77 28 269
[email protected]
www.schneider-electric.com
SGB-SMIT Transformers Polska
90-755 Łódź
Al. 1 Maja 87
tel. 695 774 402, 607 318 767
faks 42 633 85 38
[email protected]
www.sgb-smit.pl
IMEFY
OIT
SEA S.p.A.
SGB Transformers
TTO
MINERA – TNOSP(A), TNOSR(A), TNOSN(A)
DOTEL
do 5000
50–3150 lub inne
25–4000
100–3150
do 52
6/15/20/30
6,3/10,5/15,75/21/31,5
6,3/15,75/21
3f∼400/3f∼420/3f∼690 lub inne
3f∼230/400 lub inne
3f∼420/3f∼400
3f∼420
50/60 (±10)
50/60 (±10)
50/60
50
±2×2,5 lub inne
±2×2,5
±3×2,5
+2,5/–3×2,5 lub ±2×2,5
Yzn5, Dyn5 lub inne
Dyn5 lub inne
Yzn5, Dyn5 (w zależności od mocy)
Yzn5, Dyn5
0,5–2,9
–
130–3500
210–3900
850–30 000
1710–35000
4–6
4/6
4/4,5 (do 400 kVA)
6 (powyżej 400 kVA)
4,5/6/8
A
A
A
A
ONAN
ONAN
ONAN/KNAN
ONAN
41–68
35–52
IP00 (wykonanie hermetyczne)
IP00
IP00
IP00
1910×1000×1740 (dla 1000 kVA)
od 900×700×1330
do 2400×1700×2400
2380 (dla 1000 kVA)
od 600 do 7000
od –20 do 40
od –25 do 40
od –20 do 40
40
oferujemy transformatory hermatyczne
o standardowym wykonaniu
oraz o obniżonych stratach, dwunapięciowe,
a także wykonane według potrzeb klienta,
oferujemy jednostki wysokich
mocy do 125 MVA i napięcia 245 kV
w ofercie transformatory
o obniżonych stratach
i poziomie mocy akustycznej
oraz wykonania specjalne
zgodne ze specyfikacją klienta
polski producent transformatorów
od 1945 r., w standardzie: wykonanie
hermetyczne (możliwość wykonania wersji
z konserwatorem dla mocy 800–4000 kVA),
uzwojenia Cu/Cu lub Al/Al, wykonania
niestandardowe na życzenie klienta
transformator olejowy,
hermetyczny z kadzią falistą,
zaworem bezpieczeństwa i wskaźnikiem
poziomu oleju
IEC 60076, PN-EN 60076,
ISO 9001, HD 398,
certyfikat zgodności Instytutu Energetyki
PN-EN 60076,
certyfikat Energopomiaru Gliwice
PN-EN 60076-1:2001, ISO 9001:2009,
ISO 14001:2004, PN-N-18001:2004,
Certyfikat zgodności Instytutu Energetyki,
deklaracje zgodności
ISO 9001, ISO 14001, IEC 60076,
certyfikat Energopomiaru Elektryka
24–60
24–60
24
24
nr 10/2013
45
zestawienie
zestawienie suchych (żywicznych) transformatorów rozdzielczych SN/nn
Dystrybutor
ABB Sp. z o.o.
04-713 Warszawa
ul. Żegańska 1
tel. 42 299 32 84
faks 42 299 32 32
kom. 603 136 124
www.abb.pl
EG System Sp. z o.o. Sp. k.
Producent
ABB
TMC Italia S.p.A.
DZE
TZE
EG-CR-T
suchy żywiczny – Cast-Coil
suchy żywiczny – RESIBLOC®
suchy żywiczny
50–5000*
160–5000*
160–3150
6,3/10,5/15,75/21/31,5*
6,3/10,5/15,75/21/31,5*
6/10/15/20/30/36 lub inne
3f∼400/3f∼420/3f∼690*
3f∼400/3f∼420/3f∼690*
3f∼230/3f∼400 lub inne
50/60 ±10
50/60±10
50/60 (±10)
±2×2,5 lub +1/–3×2,5*
±2×2,5 lub +1/–3×2,5*
±2×2,5 lub ±3×2,5
Yzn5, Dyn5, Yyn0*
Yzn5, Dyn5, Yyn0*
Dyn5, Dyn11 lub inne
zgodnie ze specyfikacją ofertową*
0,7–1,9
Rodzaj (suchy żywiczny, olejowy)
Napięcie uzwojenia dolnego (wtórnego),
w [V]
Regulacja napięcia po stronie uzwojenia
wtórnego, w [%]
Układy połączeń
zgodnie ze specyfikacją
ofertową*
zgodnie z
9600 (dla 1000 kVA)
4/4,5/6*
4/4,5/6*
6
katalogiem*
zgodnie z
katalogiem*
1800 (dla 1000 kVA)
F/H
F
F
AN/AF
AN/AF
AN
Moc akustyczna w odległości 1 m,
w [dB (A)]
<51 (dla 1000 kVA)
Stopień ochrony IP
IP00/IP20/IP21/IP23/IP30/IP31
Wymiary zewnętrzne
1550×1000×1800 (dla 1000 kVA)
2400 (dla 1000 kVA)
od –25 do 40
od –60 do 40
od –25 do 40
wymagań klienta o mocy do 30 000 kVA,
w szczególności energooszczędne
transformatory serii EcoDry*
wymagań klienta o mocy do 40 000 kVA,
w szczególności energooszczędne
transformatory serii EcoDry*
dostępne jednostki o mocach do 20 MVA
na napięcia do 52 kV, w tym wykonania
trakcyjne, 6-, 12-pulsowe,
o niestandowej grupie połączeń, Uz, Un,
wielonapięciowe, przełączalne
IEC, PN-EN
IEC, PN-EN
IEC 60076-1, IEC 60076-2, IEC 60076-3,
IEC 60076-5, IEC 60076-10, IEC 60076-11,
HD 538.1 S1, certyfikat Instytutu Energetyki
24
24
36–60
Sposób chłodzenia
Uwagi techniczne
znaki jakości
46
nr 10/2013
Fabryka Transformatorów
w Żychlinie Sp. z o.o.
IMEFY Polska Sp. z o.o.
58-160 Świebodzice
ul. Wałbrzyska 33
tel. 74 664 05 52, kom. 796 640 798
faks 74 664 52 24
[email protected]
www.imefy.com
Legrand Polska Sp. z o.o.
02-672 Warszawa
ul. Domaniewska 50
tel. 22 549 23 30
faks 22 843 94 51
[email protected]
www.legrand.com.pl
Fabryka Transformatorów
w Żychlinie Sp. z o.o.
IMEFY S. L.
ZUCCHINI
TRP
TZE, TZEP, TZEG
CRT
TTA – RES
suchy żywiczny
suchy żywiczny
suchy żywiczny
suchy żywiczny
100–3150*
40–4000
do 5000*
100–3150
6/6,3/10/15/15,75/20/21/31,5
6,3/37,5
do 36
6/15/20/25
3f∼400/3f∼420/3f∼690
3f∼420/3f∼690
3f∼400/3f∼420/3f∼690
3f∼230/3f∼400
50/60 (±10)
50/60 (±10)
50/60 (±10)
50/60 (±10)
±2×2,5
±3×2,5
±2×2,5 lub inna
±2×2,5 lub ±3×2,5 lub ±4×2,5
32-005 Niepołomice
ul. Skarbowa 34
tel. 12 312 90 41
faks 12 312 90 42
[email protected]
www.esppolska.pl
Dyn5, Dyn11, Yyn0, inne
Yzn5, Dyn5 (lub wg wymagań)
Dyn5, Dyn11 lub inny
Dyn5, Dyn11 lub inny
0,4–1,9
320–6620
7800 (dla 630 kVA)
6
6
4–8
F
F/H
F
F
AN/AF
AN/AF
AN/AF
AN/AF
40–68
IP00/ IP31
IP00/IP20/IP23/IP31/IP54
IP00/IP21/IP23/IP31
IP00–IP23
od 1000×600×1100
do 2350×1310×2550
550–7000
od –25 do 40
od –50 do 40
od –20 do 40
od –25 do 40
możliwe wykonania do 20 MVA*
oraz wykonania transformatorów
specjalnych np. falownikowych
produkujemy transformatory dystrybucyjne,
falownikowe, piecowe
oraz w wykonaniu górniczym
transformatory dystrybucyjne,
o obniżonych stratach, poziomie hałasu
– wykonania według wymagań klienta,
w tym wykonania specjalne – falownikowe,
piecowe, trakcyjne, uziemiające, do farm
wiatrowych i inne, możliwość wykonania
w klasie E3, jednostki o mocach do 10 MVA*
transformatory z pięciu rodzin,
które różną się stratami i poziomem dźwięku,
dostęne transformatory CLE
o niskim poziomie promieniowania
elektromagnetycznego
IEC, PN-EN, certyfikat Instytutu
Elektrotechniki, Certyfikat CESI, ISO 9001
IEC, PN-EN, ISO 9001
IEC 60076, PN-EN 60076, ISO 9001,
HD 464, DIN 4253, certyfikat zgodności
Instytutu Energetyki
IEC 60076,
PN-EN 60076, HD 538.1 S1,
24
24
12–60
24–60
nr 10/2013
47
zestawienie
Dystrybutor
PiN ENERGiA Sp. z o.o.
02-867 Warszawa
ul. Baletowa 30B
tel. 22 353 80 70, faks 22 353 80 71
[email protected]
www.pinenergia.pl
Mikołowska Fabryka Transformatorów Mefta
43-190 Mikołów, ul. Żwirki i Wigury 52
tel. 32 772 82 22, faks 32 772 82 69
[email protected]
www.schneider-electric.com
Producent
SEA S.p.A.
TTR
RESIGLAS (TZAM, TZM)
TRICAST
Rodzaj (suchy żywiczny, olejowy)
suchy żywiczny
suchy żywiczny
suchy żywiczny
50–3150 lub inna
40–5500
100–3150 (inna do uzgodnienia)
6/15/20/30 lub inne
3/6,3/15,75/21/31,5 lub inne
6,3/15,75/21/31,5 (inne do uzgodnienia)
3f∼400 lub inne
1f∼/3f∼400/3f∼525/3f∼690 do 10 kV
3f∼400 (inne do uzgodnienia)
50/60 (±10)
50/60 (±10)
50/60 (±10)
±2×2,5
±2×2,5 lub inne
±2×2,5 lub inne
Dyn5 lub inne
Dyn5, Dyn11, Yyn0, Yzn5, Yd5, Dd0y5,
Yy0d5
Dyn5, Dyn11, YynO lub inne
Napięcie uzwojenia dolnego (wtórnego),
w [V]
Regulacja napięcia po stronie uzwojenia
wtórnego, w [%]
Układy połączeń
0,55–3,6
300–6000
1300–24 000
4/6/7 lub inne
2–14
6 lub inne
F lub inna
F/H
F
Sposób chłodzenia
AN/AF
AN/AF
AN/AF
Moc akustyczna w odległości 1 m,
w [dB (A)]
41–68
IP00/IP23/IP31 lub inne
IP00/IP20/IP21/IP23/IP31
IP00/IP31 lub inne
1690×980×1840 (dla 1000 kVA)
2550 (dla 1000 kVA)
od –25 do 40
od –25 do 40 lub inne
od –25 do 40 lub inne
w ofercie transformatory o obniżonych
stratach i poziomie mocy akustycznej
oraz wykonania specjalne zgodne
ze specyfikacją klienta
oferujemy transformatory dystrybucyjne,
falownikowe (6-, 12-pulsowe), górnicze,
o obniżonych stratach i obniżonym poziomie
hałasu, także zespoły prostownikowe
trakcyjne w wykonaniu klasycznym
i kompaktowym dla trakcji
tramwajowej i metra
transformatory suche żywiczne
produkowane w Polsce z cewkami GN
wykonywanymi w technologii próżniowej,
produkowane na podstawie konstrukcji
transformatorów TRIHAL
PN-EN 60076,
PN-EN 60076, IEC 726, ISO 9001:2009,
ISO 14001:2004, PN-N 18001:2004,
Certyfikat Energopomiaru Gliwice,
deklaracje zgodności
PN-EN 60076, IEC 726, HD 464 S1 +A2,
HD 538.1 S1, ISO 9001:2009,
ISO 14001:2004, PN-N 18001:2004,
Certyfikat Energopomiaru Gliwice
24–60
24–60
24–60
Stopień ochrony IP
Wymiary zewnętrzne
Uwagi techniczne
znaki jakości
48
nr 10/2013
oświetlenie
określanie podstawowych
własności powszechnie
używanych źródeł światła
W
cyjne żarówki ze skrętką wolframową. Dużo wątpliwości budzą regulacje
unijne, polegające na wycofywaniu
żarówek i zastępowaniu ich źródłami
wyładowczymi, czy półprzewodnikowymi, tym bardziej że w źródłach
typu CFL używana jest rtęć, a w przypadku źródeł półprzewodnikowych
cena wciąż jest poważną barierą. Odrębną kwestię stanowią zniekształcenia przebiegu napięcia i prądu zasilającego, czego przyczyn należy upatrywać w zasadzie działania i budowie
tych źródeł [1].
Celem prac opisanych w niniejszym artykule jest przedstawienie
na przykładzie testów, przeprowadzonych na Wydziale Energetyki
i Paliw, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, w Katedrze Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego, możliwie dokładnych informacji, na temat wymienionych aspektów funkcjonowania wyżej wymienionych źródeł.
przebieg badań
Do pomiarów wybrano kilkanaście różnych źródeł światła, pogrupowanych według technologii jego
Fot. M. Filipowicz i inni
ostatnich latach dokonuje się
dynamiczny rozwój źródeł
światła, opartych na technologii wyładowczej CFL (ang. compact fluorescent lamp) czy półprzewodnikowych
źródeł światła – LED (ang. light emitting diode). Obie technologie cechują się coraz wyższą skutecznością
świetlną i dostępnością dla konsumentów. Ciągłe prace nad podnoszeniem jakości światła białego, uzyskiwanego w tych typach źródeł, uczyniły je atrakcyjnymi zamiennikami
dla tradycyjnych żarówek. Główne
powody transformacji asortymentowej na rynku oświetlenia to rosnąca
świadomość ekologiczna i energetyczna konsumentów oraz dynamiczny
rozwój technologii i spadek cen. Potrzeby oświetleniowe, zarówno gospodarstw domowych, zakładów
przemysłowych, jak i całych miast,
generują znaczące zapotrzebowanie
na energię elektryczną. Istnieje możliwość częściowego ograniczania tego
zjawiska, między innymi przez stosowanie energooszczędnych źródeł
światła.
Nie można zaprzeczyć, że najlepsze
światło pod względem jakościowym,
wciąż wytwarzane jest przez trady-
Fot. 2. Układ kontrolny – widok panelu czołowego i wyświetlacza
50
Fot. M. Filipowicz i inni
dr hab. inż. Mariusz Filipowicz, mgr inż. Mateusz Szubel, inż. Franciszek Włodarz – Akademia Górniczo-Hutnicza
w Krakowie, Wydział Energetyki i Paliw
Fot. 1. Sfera całkująca wraz z modułem elektroniki
generacji. W pierwszej kolejności badano tradycyjne żarówki, następnie
świetlówki kompaktowe oraz chronologicznie najmłodsze lampy LED.
Głównym zamierzeniem było sprawdzenie jakości emitowanego światła,
poprzez ocenę widmowego rozkładu
natężenia oświetlenia. Dane zarejestrowane zostały przez spektrometr
optyczny Science – Surplus [2], wyposażony w detektor firmy Sony ILX511
linear CCD [3] posiadający efektywną liczbę kanałów równą 2048, skalibrowany w zakresie długości fali
200–860 nm.
Pomiary zostały przeprowadzone
w warunkach laboratoryjnych. Źródło światła może być umieszczane
w sferze (fot. 1.), jeżeli ma być badane jego widmo, lub na specjalnym
gnieździe, w module elektroniki sterującej (fot. 2.), gdzie sprawdza się
jego trwałość.
Dedykowane oprogramowanie
urządzenia zostało napisane w środowisku Labview. Przy zastosowaniu przedstawionego sprzętu możliwe było określenie następujących
wielkości: skuteczna wartość napięcia i prądu płynącego przez źródło, napięcie sieci, moc czynna oraz
bierna pobierana przez obciążenie,
cosΦ, temperatura wewnątrz sfery.
Urządzenie posiada wbudowany regulator fazowy, sterowany z komputera. Zakres regulacji wynosi 0–100%,
z rozdzielczością 1%.
rezultaty badań
W trakcie pomiarów przebadano
18 źródeł światła. Parametry tych
źródeł, wraz z najważniejszymi, możliwymi do odczytania informacjami,
podanymi przez producentów, zostały przedstawione w tabeli 1. Fotografia 3. przedstawia widok części
opakowań, z których pobrano informacje na temat właściwości wytypowanych lamp.
streszczenie
W artykule scharakteryzowano i porównano podstawowe parametry powszechnie stosowanych źródeł światła takich
jak: żarówki, świetlówki i diody elektroluminescencyjne. Na podstawie wyników wykonanych pomiarów możliwe jest
określenie jakości światła emitowanego przez dane źródło, pobór mocy czynnej i biernej oraz inne parametry. Zbadano również trwałość wybranego źródła żarowego.
nr 10/2013
nr 10/2013
51
oświetlenie
52
nr 10/2013
reklama
nr 10/2013
53
oświetlenie
54
nr 10/2013
oświetlenie
oświetlenie awaryjne
i ewakuacyjne
wymagania techniczno-prawne
mgr inż. Marcin Wawerek – CNBOP w Józefowie
W
ynika z tego również, iż nagły
zanik oświetlenia może prowadzić do zagrożenia zdrowia, a nawet życia ludzi. W celu niedopuszczenia do
pojawiania się wyżej opisanych sytuacji zaczęto używać dodatkowego źródła energii elektrycznej do zasilania
pewnej części zamontowanych opraw
oświetleniowych, które umożliwiłyby
bezpieczne zakończenie realizowanych
procesów i bezpieczne opuszczenie zagrożonej przestrzeni. Oprawy te określa się mianem opraw oświetleniowych
do oświetlenia awaryjnego.
streszczenie
Artykuł przedstawia specyfikę oraz znaczenie oświetlenia awaryjnego, które niestety często traktowane jest przez projektantów po macoszemu. Na początku publikacji scharakteryzowano poszczególne rodzaje oświetlenia awaryjnego występujące
w obiektach budowlanych i cele ich stosowania (tj. ich zadania). W dalszej części
przedstawiono również najważniejsze wymagania stawiane poszczególnym rodzajom
oświetlenia awaryjnego oraz miejsca stosowania oświetlenia ewakuacyjnego, a także
wytyczne rozmieszczania opraw oświetlenia
awaryjnego. W publikacji przytoczono także wymagania stawiane zespołom kablowym, używanym do zasilania i sterowania
urządzeniami przeciwpożarowymi (a więc
używanym również w instalacjach oświetlenia ewakuacyjnego). W końcowej części
artykułu przedstawiono aktualne wymagania prawne, jakie powinny spełniać oprawy oświetlenia awaryjnego, będące jednym
z elementów oświetlenia awaryjnego.
nr 10/2013
Rys. M. Wawerek
Współczesny wpływ oświetlenia elektrycznego na życie ludzi jest ogromny i trudno wyobrazić sobie jego nagły i długotrwały brak. Pozwala ono na wykonywanie różnych
czynności bez względu na pory roku czy dnia. Ponadto w przypadku zaniku oświetlenia elektrycznego nie można zakończyć trwających czynności z zachowaniem wymaganych zasad bezpieczeństwa (np. operacji w szpitalu, skomplikowanych i niebezpiecznych procesów technologicznych), a także nie można w bezpieczny sposób opuścić użytkowanych obiektów.
oświetlenie awaryjne
oświetlenie
edukacyjne
oświetlenie drogi
ewakuacyjnej
oświetlenie
zapasowe
oświetlenie strefy
wysokiego ryzyka
oświetlenie strefy
otwartej
Rys. 1. Odmiany oświetlenia awaryjnego. Źródło: PN-EN 1838:2005 Zastosowanie oświetlenia. Oświetlenie awaryjne
Niestety często można jeszcze spotkać obiekty budowlane, w których zainstalowane instalacje oświetlenia awaryjnego nie działają poprawnie, co jest
wynikiem niewłaściwego wykonania
projektu (lub brakiem takiego projektu) lub niepoprawnego wykonania prac
instalacyjnych (niezgodnie z projektem
lub niezgodnie z dobrą praktyką inżynierską). Ponadto wiedza technicznoprawna, przede wszystkim właścicieli i zarządców obiektów budowlanych,
którzy odpowiadają za ich stan, nie zawsze jest aktualna. Niesatysfakcjonujący stan instalacji oświetlenia awaryjnego wiązać się również może z brakiem
odpowiedniego nakładu finansowego
na czynności konserwacyjne tych instalacji lub z brakiem świadomości o zagrożeniach, jakie niesie za sobą niesprawna
instalacja oświetlenia awaryjnego w sytuacji, gdy na przykład niezbędne jest
przeprowadzenie ewakuacji ludzi prze-
bywających w zagrożonym obiekcie budowlanym.
Oświetlenie awaryjne przewidziane jest do stosowania podczas zaniku zasilania opraw do oświetlenia
podstawowego i dlatego oprawy do
oświetlenia awaryjnego powinny
być zasilane ze źródła niezależnego
od źródła zasilania opraw do oświetlenia podstawowego.
Oświetlenie awaryjne jest ogólnym
określeniem kilku odmian oświetlenia,
które przedstawiono na rysunku 1.
Ogólnym celem oświetlenia ewakuacyjnego, będącego częścią oświetlenia awaryjnego, jest zapewnienie warunków do bezpiecznego opuszczenia
miejsca pobytu w razie zaniku zasilania podstawowego. Awaryjne oświetlenie ewakuacyjne powinno uruchamiać się nie tylko w przypadku całkowitego uszkodzenia zasilania podstawowego, ale również w przypadku
lokalnego uszkodzenia obwodu zasilającego.
Oświetlenie drogi ewakuacyjnej ma
za zadanie umożliwić bezpieczne wyjście z miejsc przebywania osób wskutek stworzenia odpowiednich warunków widzenia umożliwiających identyfikację i użycie dróg ewakuacyjnych, a ponadto zlokalizowanie i użycie sprzętu pożarniczego.
Zadaniem oświetlenia strefy otwartej jest uniknięcie paniki i umożliwienie bezpiecznego ruchu osób do miejsca,
z którego droga ewakuacyjna może być
rozpoznana. Za strefę otwartą uważa się
strefę o nieokreślonej drodze ewakuacyjnej (np. w halach) o powierzchni podłogi większej niż 60 m2 albo o powierzchni mniejszej, w przypadku, gdy występują zagrożenia związane z wykorzystaniem tej powierzchni przez dużą grupę
osób. Oświetlenie to często nazywane
jest również antypanicznym.
55
oświetlenie
56
nr 10/2013
reklama
nr 10/2013
57
oświetlenie
58
nr 10/2013
zestawienie
zestawienie opraw oświetlenia awaryjnego (ewakuacyjnego i zapasowego)
Dystrybutor
AWEX
32-091 Michałowice
Masłomiąca, ul. Długa 39
tel. 12 651 55 00
faks 12 651 55 22
[email protected]
www.awex.eu
Producent
AWEX
AXN
INFINITY B
System Baterii Grupowej FZLV
220–240 ac
24/176–275 dc
220–240 ac
24/176–275 dc
230 (±10%) ac
216 (±20%) dc
50
50
50–60
≤24
24
12
1/2/3
1/2/3
1/2/3/8
Napięcie zasilania, w [V]
Częstotliwość napięcia zasilającego ac,
w [Hz] (± tolerancja, w [%])
Czas pełnej gotowości do pracy
awaryjnej, w [h]
Czas pracy awaryjnej, w [h]
Źródło światła (typ)
Wbudowany akumulator
Zasięg rozpoznawania wg PN-EN 1838,
w [m]
Sposób mocowania oprawy
Typ oprawy
Test ręczny/automatyczny
dioda LED
pasek LED 1,2 W
–
Ni-Cd/Ni-MH/bateria centralna
Ni-Cd/Ni-MH/bateria centralna
24 V 12–52 Ah
nie dotyczy
30
–
montaż natynkowy na suficie
montaż natynkowy/podtynkowy w ścianie
montaż natynkowy
jednostronna
jednostronna
–
+/+
+/+
–/+
Klasa ochronności
klasa II/III
klasa II/III
klasa I
Stopień ochrony IP obudowy
IP42/IP65
IP44
IP20
Materiał oprawy
Wymiary zewnętrzne
(wys.×szer.×gł.), w [mm]
tworzywo sztuczne
tworzywo sztuczne
–
φ202×57
180×330×43 (do wbudowania)
180×330×15 (natynkowa)
od 472×266×140
do 800×400×170
od 0 do 40
od 0 do 40
od –5 do 30
oprawa oświetlenia drogi ewakuacyjnej,
elektroniczne zabezpieczenie
przed całkowitym rozładowaniem baterii
elektroniczne zabezpieczenie
przed całkowitym rozładowaniem baterii,
piktogram do wyboru
System Baterii Grupowej przeznaczony
do zasilania opraw oświetlenia awaryjnego,
do 4 obwodów
tak
tak
–
PN-EN 1838, PN-EN 60598-1,
PN-EN 60598-2-22
PN-EN 1838, PN-EN 60598-1,
PN-EN 60598-2-22
PN-EN 55015, PN-EN 61547,
PN-EN 50171, PN-EN 62034
24
24
15,5–48,3
Uwagi techniczne
Dopuszczenie CNBOP
Normy, atesty, certyfikaty, standardy,
znaki jakości
24
nr 10/2013
59
zestawienie
Dystrybutor
Cooper Industries Poland LLC Sp. z o.o. Oddział w Polsce
02-146 Warszawa, ul. 17 Stycznia 45A
tel. kom. 724 420 700, faks 22 546 18 21
[email protected], www.cooperindustries.com.pl
Producent
Cooper Crouse-Hinds/CEAG
Cooper Crouse-Hinds/CEAG
eLLK/M/S 92…
nLLK/M 08/09/10…
EXIT…
110–254 ac
110–250 dc
220–254 ac
195–250 dc
110–277 ac
110–250 dc
50–60
50–60
50–60
>14
24
24
1,5/3
1,5/3
3h
świetlówka liniowa (T8)/moduł LED
świetlówka liniowa (T8/T5)
LED
7 Ah NC
mikroprocesorowy układ monitoringu
6 V/4 Ah NC (1,5 h)
6 V/7 Ah NC (3,0 h)
12 V/600 mAh NC
mikroprocesorowy układ monitoringu
nie dotyczy
nie dotyczy
25
natynkowy/zwieszany/naścienny/
na wysięgniku/na maszcie
natynkowy/zwieszany/naścienny/
na wysięgniku/na maszcie
naścienna
jednostronna
jednostronna
jednostronna
–/+ (centralna bateria)
klasa I
klasa I
klasa I
awaryjnej, w [h]
w [m]
Typ oprawy
Klasa ochronności
IP66
IP66
IP66
korpus – poliester wzmocniony włóknem
szklanym, klosz – poliwęglan
korpus – poliester wzmocniony włóknem
szklanym, klosz – poliwęglan
korpus – poliwęglan
klosz – poliwęglan
Wymiary zewnętrzne
od 760×188×130
do 1660×188×130
od 760×188×130
do 1660×188×130
356×175×76
5,2–12
3,6–9,3
2,0–2,5
od –25 do 55
od –25 do 50 (opcja do 60)
od –20 do 50
zastosowanie do stref zagrożenia wybuchem
(1, 2, 21 i 22), możliwość zasilania
centralnej baterii (wersja CG-S),
oprawa awaryjna z układem autonomicznym
(wersja NIB), retrofit LED
(2, 21 i 22), możliwość zasilania centralnej
baterii (wersja CG-S), oprawa awaryjna
z układem autonomicznym (wersja N)
(1, 2, 21 i 22), możliwość zasilania
centralnej baterii (wersja CG-S), oprawa
awaryjna z układem autonomicznym
(wersja N), dostępna wersja 24 V
Nr 1630/2013
Nr 1714/2013
Nr 1631/2013
ATEX, IEC Ex, deklaracja CE, CNBOP, GOST,
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, DIN VDE 0108/0100-718
ATEX, IEC Ex, Deklaracja CE, CNBOP, GOST,
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, DIN VDE 0108/0100-718
ATEX, IEC Ex, Deklaracja CE, CNBOP, GOST,
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, DIN VDE 0108/0100-718,
ISO 7010, ISO 30061
12 (opcja do 36)
12 (opcja do 36)
12 (opcja do 36)
Materiał oprawy
Uwagi techniczne
Dopuszczenie CNBOP
znaki jakości
60
nr 10/2013
Cooper Industries Poland LLC sp. z o.o. Oddział w Polsce
02-146 Warszawa, ul. 17 Stycznia 45A
tel. kom. 695 233 244, faks 22 546 18 21
[email protected], www.cooperindustries.com.pl
Cooper Safety – Univel
Cooper Lighting & Safety
Cooper Safety – CEAG
Micropoint2
SIRIOS 8/11/18/24 W
Velos
GuideLED/AtlanticLED awaryjna
GuideLED/AtlanticLED kierunkowa
230 ac
176–275 dc
230 ac
176–275 dc
230 ac
176–275 dc
230 ac
176–275 dc
230 ac
176–275 dc
50 (±10)
50 (±10)
50 (±10)
50 (±10)
50 (±10)
24/12 CB 80%
12 (8 W)/24 akumulator/12 CB 80%
24/12 CB 80%
12/24/12 CB 80%
12/24/12 CB 80%
1–3/CB bez ograniczeń
High Power LED 1 W 60 000 h
świetlówka 8/11/18/24 W
24 LED 60 000 h
(regulowany 50/100%)
Power LED 2×1,6 W
LED (GL – regulowany
10/30/100%)
Ni-MH od 2,4 V/3,6 Ah (4 lata)
Ni-Cd 2,4V/1,5 Ah–6 V/4 Ah (4 lata)
Ni-Cd 4 V/1,6 Ah
Ni-MH 4 V/2 Ah
Li-Ion 3,7 V/4 Ah (GL)
Ni-MH 4,8 V/2,2 Ah (AL)
Li-Ion 3,7 V/2 Ah (GL)
Ni-MH 4,8 V/2,2 Ah (AL)
nie dotyczy
30
30/40
nie dotyczy
20/30 (GL)/24 (AL)
wpuszczany/natynkowy
do ściany/sufitu
wpuszczany/natynkowy
do ściany/sufitu
wpuszczany/zwieszany/natynkowy
do ściany/sufitu
wpuszczany (GL)/natynkowy
do ściany/sufitu
wpuszczany (GL)/natynkowy
do ściany/sufitu
jednostronna
jednostronna/dwustronna
jednostronna
+/+ (IT, CT, CB)
+/+ (AT, CT, CB)
+/+ (AT, CT, CB)
+/+ (AT, CT, CB)
+/+ (AT, CT, CB)
klasa I/II
klasa II
klasa I/II
klasa I
klasa I
IP44
IP42/IP65 (IK07)
IP20
IP41 (GL)/IP65 (AL)
IP41 (GL)/IP65 (AL)
poliwęglan (test 850°C)
klosz – poliwęglan (test 850°C)
podstawa – ABS (test 850°C)
klosz – poliwęglan (test 850°C)
podstawa – ABS (test 850°C)
klosz – poliwęglan
podstawa – aluminium
podstawa – ABS (GL)/aluminium
(AL), poliwęglan klosz (test 850°C)
Æ90×29 (do wbudowania)
140×140×30 (nasufitowa)
359×168×56
224×69×346 (zasięg 30 m)
97×97×37,5 (do wbudowania GL)
140×140×30 (nasufitowa GL)
226×134×36 (GL) (zasięg 20 m)
325×184×36 (GL) (zasięg 30 m)
w zależności od wersji
0,44 (GL-CB)
0,44 (GL-CB)
od 5 do 40 (z akumulatorem)
od –20 do 40 (GL-CB)
od –20 do 40 (GL-CB)
przystosowana do zasilania
z modułów awaryjnych i z centralnej
baterii (CB), sensor dotykowy
testu, współpraca z centralą monit.
EasiCheck2 oraz CB ZB-S/CG2000
przystosowana do zasilania
z modułów awaryjnych i centralnej
baterii (CB), do 600 lm przy pracy
awaryjnej, współpraca
z centralą monitorującą EasiCheckII
i centralna baterią ZB-S/ZB.1
24 LED 140 lm, zasilanie z modułu
awaryjnego (AutoTEST,
CT-Easicheck2) i centralnej baterii
(CB), możliwość regulacji strumienia
50%/100%, luminancja znaku >0,1,
kontrast znaku >5:1 – 15:1
wysokowydajne źródło LED
przystosowane do zasilania
z modułów awaryjnych
i centralnej baterii (CB), Atlantic
LED IP-65 – praca w ujemnych
temperaturach
źródło LED – zasilanie z modułów
awaryjnych i centralnej baterii
(CB), możliwość regulacji
strumienia (GL), praca
w temperaturze ujemnej Atlantic
LED IP65
tak (inwerter/CB)
tak (inwerter/CB)
tak (inwerter/CB)
tak (inwerter/CB)
tak (inwerter/CB)
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, PN-EN 50172,
DIN VDE 0108/0100-718,
DIN 4844-1, ISO 3864-1, ISO 7010,
ISO 30061, CE, ENEC
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, PN-EN 50172,
DIN VDE 0108/0100-718, CE, ENEC
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, PN-EN 50172,
DIN VDE 0108/0100-718, DIN 4844-1,
ISO 3864-1, CE, ENEC
12/48
12/48
12/48
PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22, PN-EN 60598-1, PN-EN 60598-2-22,
PN-EN 1838, PN-EN 50172,
PN-EN 1838, PN-EN 50172,
CE, ENEC
CE, ENEC
36
nr 10/2013
12/48
61
zestawienie
oświetlenie przemysłowe
Dystrybutor
Producent
ELEKTROMETAL SA
43-400 Cieszyn, ul. Stawowa 71
tel. 33 857 53 26, faks 33 857 52 05
[email protected]
www.elektrometal.eu
INTELIGHT Sp. z o.o.
Chalmit Lighting
LUG
INTELIGHT Sp. z o.o.
LUG
PROTECTA IIIE: PRGE/218/BI/EM/PO,
(opcja PRGE/236/BI/EM/PO)
STARLET LED
NERO 1 i 2
MULTINERO 1 i 2
220–254 ac/dc
230 ac
230 ac
50/60
50/60
50–60
24
24
24
awaryjnej, w [h]
1,5 (opcja 3)
3
1/3
świetlówka 18 W (T8)
(opcja świetlówka 36 W (T8))
1×LED 5 W
świetlówka 1×8 W (T5)
Ni-Cd 6 V/4 Ah
Ni-Cd 3,6 V/4,5 Ah
Ni-Cd 3,6 V/1–2,5 Ah
nie dotyczy
–
20
do sufitu/do ściany/na maszcie rurowym
podtynkowo/w suficie podwieszanym
do ściany (NERO 1)
do sufitu/zwieszana (NERO 2)
jednostronna
jednostronna
–/+
–/–
+/+
klasa I
klasa I
klasa I
IP66/IP67
IP20
IP20
korpus – tworzywo poliestrowe
wzmocnione włóknem szklanym – GRP,
klosz – poliwęglan (PC)
aluminium
obudowa – blacha stalowa
klosz – pleksi
Wymiary zewnętrzne
209×742×147
(209×1352×147 dla 2×36 W)
Ø78×55 (oczko), Ø41×188 (elektronika),
Ø41×188 (pakiet bateryjny)
350×170×56
350×250×75
8,3 (12,4 dla 2×36 W)
do 0,62
1,2–1,9
od –20 do 55
od –10 do 40
od 0 do 25
oprawa inteligentna przeciwwybuchowa
z układem mikroprocesorowym
podnoszącym wydajność świetlną, wysoka
sprawność opraw 18 W–50%, 36 W–25%,
obszar stosowania: strefa 1, 2, 21, 22, cecha
oprawy: Ex II 2 GD emb q IIC T4 Tot 55 C
oprawa do oświetlania dróg wyjść
ewakuacyjnych w budynkach użyteczności
publicznej, dostępna w wersjach:
1 W i 3 W, natynkowych oraz jako oprawy
do oświetlenia podstawowego
rodzina nowoczesnych opraw oświetlenia
o innowacyjnym wyglądzie, które mogą być
stosowane w eleganckich wnętrzach
np. galeriach handlowych, muzeach,
piktogram do wyboru
tak
tak
–
Ex, ATEX, IECEx, GOST, CSA, CEPE
CE, CNBOP
CE
12 (opcja przedłużenie)
24
12
w [m]
Typ oprawy
Klasa ochronności
Materiał oprawy
Uwagi techniczne
Dopuszczenie CNBOP
znaki jakości
62
nr 10/2013
reklama
zestawienie opraw oświetlenia awaryjnego
TM TECHNOLOGIE sp. z o.o.
32-084 Morawica 355
tel. 12 444 60 60, faks 12 350 57 34
[email protected]
www.tmtechnologie.pl
TM TECHNOLOGIE
ONTEC S M1 301
ONTEC A 302 NM
ONTEC AP 302 M
230 ac
216 dc
230 ac
216 dc
230 ac
216 dc
50 (±10)
50 (±10)
50 (±10)
24
24
24
3
3
3
7×LED
7×LED
7×LED
Ni-Cd 3,6 V
Ni-Cd 6,0 V
Ni-Cd 6,0 V
25
–
31
do ściany/do sufitu
do sufitu
do ściany/do sufitu
–
dwustronna
+/+
+/+
+/+
klasa II
klasa II
klasa II
IP 65
IP 20
IP 20
korpus – PC/ABS
klosz – przezroczysty poliwęglan
korpus – PC/ABS
korpus – PC/ABS
pleksa – PMMA
40×140×268
51×46×327
51×215×327
0,56
0,64
1,2
od 10 do 40
od 10 do 40
od 10 do 40
w zestawie komplet piktogramów,
możliwość montażu flagi oraz montażu
podtynkowego za pomocą zestawu
montażowego
natynkowa oprawa oświetlenia awaryjnego
przeznaczona do montażu w budynkach
użyteczności publicznej
w zestawie komplet piktogramów,
możliwość montażu oprawy na ścianie
za pomocą uchwytu montażowego
tak
tak
tak
CNBOP, CE, GOST
CNBOP, ENEC, CE, GOST
CNBOP, ENEC, CE, GOST
24 (12 akumulator)
24 (12 akumulator)
24 (12 akumulator)
nr 10/2013
63
prezentacja
okablowanie światłowodowe
Krzysztof Ojdana – Molex Premise Networks Sp. z o.o.
Okablowanie światłowodowe instalowane zarówno wewnątrz budynków, jak i pomiędzy
nimi w formie okablowania kampusowego, metropolitalnego bądź też rozległych sieci komputerowych (WAN) w ostatnich kilkunastu latach przeżywa gwałtowny rozwój. Jest to tym
bardziej ciekawe, że w zestawieniu produktowym dla przeciętnego systemu okablowania
strukturalnego produkty światłowodowe zajmują nie więcej niż kilkanaście procent.
W
ydaje się, że ów gwałtowny
rozwój technologii światłowodowych jest stymulowany powszechną potrzebą dużej przepustowści, rzędu 10 Gigabitów na sekundę i więcej (40 G/100 G), a tylko
transmisja światłowodowa jest w stanie taką zapewnić.
włókno klasy OM4
Włókno klasy OM4 to tak naprawdę
poprawione („stuningowane”) włókno klasy OM3. Zostało ono zaprojek-
towane w ten sposób, że w pierwszym
oknie transmisyjnym zapewnia bardzo duże pasmo 1500 MHz × km, dzięki czemu pozwala na transmisję sygnału wysyłanego z nadajnika laserowego wykonanego w technologii
VCSEL (Vertical-Cavity Surface-Emitting Laser). Dzięki temu możemy
znacznie ograniczyć koszty związane
z produkcją sprzętu sieciowego (alternatywą jest wykorzystanie bardzo drogich nadajników laserowych).
Włókno OM4 to tak naprawdę
włókno OM3, które tak zaprojek-
reklama
Widok kasety oraz kabla połączeniowego MODLINK™ pozwalajacych na wykonywanie szybkich połączeń typu punkt – punkt
towano, aby w pierwszym oknie
transmisyjnym zapewniało jeszcze
większe pasmo przenoszenia – aż
3500 mHz × km. Dzięki temu możliwa jest transmisja na odcinkach dłuższych niż dla OM3. W tabeli 1. porównano parametry obu klas OM3 i OM4.
Ciemniejszym kolorem zaznaczono
wartości poprawione w klasie OM4.
Włókno OM4 dzięki poprawionym parametrom technicznym
umożliwia:
budowę torów światłowodowych o większym paśmie przenoszenia,
Klasa
transmisję protokołów transmisyjnych na dłuższych dystansach; dla protokołu 1 G włókno
OM4 zapewnia dystans 1100 m,
dla 10 G w pierwszym oknie
550 m, a dla protokołu 40 G/100 G
– 150 m,
budowę torów transmisyjnych
z większym budżetem strat,
a zatem pozwalających na zastosowanie większej liczby złączy. Cecha ta może być wykorzystana w instalacjach wymagających rozbudowanej topologii,
np. w obiektach data center,
OM3
OM4
Średnica rdzenia
50 μm
50 μm
Średnica płaszcza
125 μm
125 μm
Pasmo przenoszenia
w pierwszym oknie 850 nm
1500 MHz × km
3500 MHz × km
Pasmo przenoszenia w pierwszym
oknie 1300 nm
500 MHz × km
500 MHz × km
EMB – Effective Modal Bandwidth
2000 MHz × km
4700 MHz × km
1000Base-SX Ethernet (850 nm)
1000 m
1100 m
1000Base-LX Ethernet (1300 nm)
550 m
550 m
10G-Base-SR Ethernet (850 nm)
300 m
550 m
10G-Base-SR Ethernet (1300 nm)
300 m
300 m
40GBase-SR4/100GBase-SR10 (850 nm)
100 m
150 m
Tab. 1. Porównanie parametrów technicznych włókien klasy OM3 i OM4
64
nr 10/2013
Porównanie sposobu zaterminowania 96 włókien metodą tradycyjną
(spawy światłowodowe) oraz przy użyciu systemu „Plug&Play”
wsparcie technologii PDM (Physical
Medium Dependent), polegającej na
równoległej transmisji optycznej.
rozwiązania typu
„Plug&Play” dla centrów
przetwarzania danych –
system MODLINK™
Fabrycznie zakończone kable
światłowodowe (tzw. rozwiązania
„Plug&Play”) zyskują coraz bardziej
na popularności zarówno za sprawą
szybkiej i wygodnej instalacji okablowania, jak i bardzo dobrych parametrów transmisyjnych.
Także administrowanie tego
typu okablowaniem jest dużo łatwiejsze i wygodniejsze, co nabiera szczególnego znaczenia w centrach przetwarzania danych oraz
rozległych systemach okablowania strukturalnego. W ofercie firmy Molex Premise Networks znajduje się kompletne rozwiązanie
światłowodowe ModLink „Plug&Play”, składające się z światłowodowych paneli krosowych wyposażonych w kasety oraz kabli
połączeniowych, umożliwiających
błyskawiczne stworzenie połączeń
punkt – punkt. Rozwiązanie oparte
Widok modułu dopasowującego konfigurację włókien światłowodowych 3×8 MPT
na 2×12 MPT do transmisji 40 G
reklama
jest na złączu MTP z ferulą pływającą, dostępne z włóknami OM1,
OM2, OM3 oraz OS1. Na życzenie –
również w wersjach OM4 i OS2.
systemy 40 G/100 G
Og romne zapotrzebowanie
na przepustowość stymuluje rozwój technologii światłowodwej
o wydajności 40 Gbit/s, a nawet
100 Gbit/s.
Systemy te są już mocno zaawansowane i należy spodziewać się
ich aktywnego wdrożenia w ciągu
2–3 lat.
Molex Premise Networks Sp. z o.o.
Biuro sprzedaży
03-715 Warszawa, ul. Okrzei 1A
tel. 22 333 81 50
faks 22 333 81 51
Dział produkcji
i dział obsługi klientów
83-112 Lubiszewo
ul. Tczewska 2, Rokitki
tel. 58 530 62 00
faks 58 530 62 01
www.molexpn.com.pl
reklama
nr 10/2013
65
wybrane zagadnienia ochrony
przeciwporażeniowej w badaniach
i diagnostyce samochodowych
układów zapłonowych (część 1)
czy samochodowe układy zapłonowe
stanowią źródło zagrożenia porażeniem?
dr inż. Bernard Fryśkowski – Politechnika Warszawska
Podstawowe znaczenie z punktu widzenia działania układów zapłonowych współczesnych
pojazdów wyposażonych w silniki o zapłonie iskrowym ma zjawisko kontrolowanego zapłonu za pośrednictwem wyładowania elektrycznego. Zjawisko to, zaobserwowane w XVIII
wieku przez Alessandro Voltę, wykorzystywane jest obecnie w silnikach spalinowych zasilanych benzyną i paliwem gazowym (LPG, CNG). Wśród szeregu dokonań w zakresie zastosowania energii elektrycznej na potrzeby zapłonu mieszanki paliwowo-powietrznej należy wymienić osiągnięcia: J. Lenoira, N. Tesli, S. Marcusa czy R. Boscha. W szczególności
prace realizowane pod kierunkiem ostatniego z wymienionych konstruktorów dały początek rozwiązaniom technicznym, które z mniejszymi lub większymi zmianami znalazły
zastosowanie w budowie układów zapłonowych współczesnych pojazdów [7, 9].
J
edno z podstawowych kryteriów podziału układów odpowiedzialnych
za zapłon mieszanki określa sposób
gromadzenia energii koniecznej do zainicjowania wyładowania elektrycznego. Wymienić tu należy dwie podstawowe grupy – układy z gromadzeniem
energii w pojemności oraz, częściej spotykane, układy gromadzące i przetwa-
streszczenie
Jednym z najważniejszych układów elektrycznych silników spalinowych o zapłonie
iskrowym jest układ zapłonowy odpowiedzialny za doprowadzenie do wyładowania
iskrowego między elektrodami świecy zapłonowej pod wpływem wysokiego napięcia
i za zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej.
Wartość chwilowa tego napięcia jest niebezpieczna dla człowieka, ponieważ może
osiągnąć poziom kilkunastu lub kilkudziesięciu kilowoltów. Celem artykułu jest analiza
przyczyn mogących prowadzić do porażenia prądem elektrycznym, głównie podczas
prowadzonych prac serwisowych silników
spalinowych o zapłonie iskrowym. Zaproponowano i opisano również sposoby postępowania i zasady mające na celu ograniczenie ryzyka porażenia prądem podczas badań
i diagnostyki układów zapłonowych.
66
rzające energię dzięki zastosowaniu
cewki zapłonowej. Szczegóły techniczne dotyczące budowy, działania, a także zagadnienia diagnostyki wspomnianych wyżej układów zapłonowych zaliczanych do obydwu grup zostały opisane w szeregu publikacji [1, 4, 8, 12].
Z tego względu ich dokładna charakterystyka uwzględniająca zakres zastosowania, wady i zalety zostanie pominięta, podobnie jak procedury diagnostyczne, które nie będą stanowić głównego przedmiotu artykułu.
Większość współcześnie eksploatowanych samochodów osobowych i motocykli wyposażona jest w czterosuwowe lub dwusuwowe silniki spalinowe
o zapłonie iskrowym. Jak ogólnie wiadomo, zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej w tego rodzaju jednostkach
napędowych następuje dzięki wyładowaniu iskrowemu zachodzącemu między elektrodami świecy zapłonowej pod
wpływem wysokiego napięcia. Wywołanie zapłonu możliwe jest w wyniku
przetworzenia energii elektrycznej dostarczanej wstępnie do układu zapłono-
wego pod niskim napięciem (uzwojenie pierwotne cewki zapłonowej). Biorąc pod uwagę wysokie napięcie wtórne cewki działającej jak transformator
lub autotransformator należy pamiętać o istnieniu szeregu zagrożeń związanych z niedoskonałością i możliwymi usterkami układu zapłonowego. Aby
zapłon mieszanki mógł nastąpić w różnych warunkach pracy silnika, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa użytkownikowi pojazdu, w ciągu szeregu lat konstrukcja układów zapłonowych silników spalinowych była
stopniowo ulepszana. Znaczące usprawnienie działania układu zapłonowego
dało wprowadzenie elektronicznych sterowników zapłonu w miejsce rozwiązań
opartych na przerywaczu mechanicznym. Dzięki elektronice czas włączenia
uzwojenia pierwotnego cewki zapłonowej oraz moment pojawienia się wyładowania iskrowego między elektrodami świecy zapłonowej mogą być precyzyjnie kontrolowane.
W najczęściej stosowanych układach zapłonowych wysokie napięcie
pojawiające się na zaciskach uzwojenia wtórnego cewki przekazywane jest
na świece dzięki przewodom zapłonowym, których budowa oraz umiejscowienie zależą od wyboru jednego z kilku możliwych rozwiązań branych pod
uwagę przez projektantów. Tak więc
w obrębie układu zapłonowego, stanowiącego jeden z obwodów wchodzących w skład instalacji elektrycznej pojazdu, obecne jest w kilku miejscach napięcie wielokrotnie przekraczające znamionową wartość 12 V. Napięcie to może stanowić przyczynę porażenia prądem elektrycznym.
Obecnie z coraz większym zainteresowaniem śledzone są nowości na temat
samochodów z napędem elektrycznym,
w których problem konieczności generowania wysokiego napięcia w układzie
zapłonowym na potrzeby zapłonu mieszanki paliwowo-powietrznej nie występuje. Napięcie znamionowe silnika elektrycznego takiego pojazdu jest
wprawdzie również niebezpieczne, jednak w zdecydowanej większości przypadków kształtuje się ono na poziomie
nr 10/2013
nr 10/2013
67
68
nr 10/2013
reklama
Energia pod kontrolą
odpłatnie
-
www.prenumerata.elektro.info.
pl
ENERGET YKA ENERGOELEK TRONIKA BUDOWNICT WO I PRZEMYSŁ
nr 10/2013
69
pprroojjeekktt
uproszczony projekt układu
automatyki SZR z funkcją
wyłącznika ppoż.
mgr inż. Julian Wiatr
opracowanie
1. Zlecenie inwestora.
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późniejszymi zmianami).
3. Norma N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe.
Projektowanie i budowa.
4. Norma N SEP-E-001 Sieci elektroenergetyczne niskiego napięcia. Ochrona
przeciwporażeniowa.
5. Norma IEC 60287-3-1/A1:1999 Electric cables. Calculation of the current
rating. Part 3-1: Section on operating conditions. Reference operating conditions and selection of cable type.
6. Norma N-HD 60364-4-41:2009 Instalacje elektryczne niskiego napięcia.
Część 4-41: Instalacje dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym.
7. Norma N SEP-E 005 Dobór przewodów elektrycznych do zasilania urządzeń
przeciwpożarowych, których funkcjonowanie jest niezbędne w czasie pożaru.
8. Wizja lokalna w terenie i uzgodnienia z użytkownikiem oraz uzgodnienia
międzybranżowe.
9. Uzgodnienia z rzeczoznawcą ds. bhp oraz rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń
ppoż.
stan istniejący
Budynek użyteczności publicznej jest zasilany z dwóch stacji transformatorowych Tr1 15/0,4 kV o mocy 400 kVA oraz Tr2 15/0,4 kV o mocy 250 kVA. Na budynku jest zainstalowane złącze kablowe ZK-2b. Budynek jest zasilany dwoma liniami kablowymi YAKY 4×120, o długości odpowiednio:
Tr 1: l1=200 m,
Tr 2: l2=350 m.
Moc zapotrzebowana przez budynek wynosi Pz = 80 kW, cosϕz=0,8.
opis techniczny i obliczenia
W Rozdzielnicy Głównej Budynku (RGB) należy wydzielić Rozdzielnicę Przeciwpożarową (RPPOŻ.) posiadającą cechę EI 90 i przeznaczoną do zasilania
urządzeń przeciwpożarowych zainstalowanych w budynku.
Kable zasilające RGB należy wyprowadzić ze złącza kablowego zainstalowanego na budynku, wprowadzić do RPPOŻ. i wyprowadzić do RGB.
W RGB oraz RPPOŻ. należy zainstalować układy automatyki SZR wykonane z wykorzystaniem sterowników MPZ-2-SZR, które są przystosowane do
sterowania dwoma wyłącznikami mocy lub stycznikami. Sterownik MPZ-2SZR posiada program działania zamieszczony w wewnętrznej pamięci FLASH,
70
dlatego zbędne jest stosowanie dodatkowego źródła napięcia podtrzymującego program w pamięci.
Układ sterownika MPZ-2-SZR kontroluje obecność dwóch napięć i stan położenia dwóch styczników. Schemat układu SZR przedstawia rysunek 1.
W zależności od położenia styczników K3, K4 oraz K31, K41 i obecności napięcia podstawowego (Up) oraz rezerwowego (UR) automaty dokonują przełączeń doprowadzając do stanu zgodnego z tabelą:
Lp.
UP
UR
K3 oraz K31
K4 oraz K41
1
1
1
1
0
2
0
1
0
1
3
1
0
1
0
Stan wysterowania styczników K3 (K31) oraz K4 (K41) sygnalizowany jest
świeceniem lampek kontrolnych H2-H5 zainstalowanych na zewnątrz RGB
oraz H21-H51 zainstalowanych na zewnątrz RPPOŻ i odpowiednich lampek
zainstalowanych na płytach czołowych sterowników.
Po zaniku przynajmniej jednej fazy w torze zasilania podstawowego następuje automatyczne załączenie zasilania toru rezerwowego. Załączenie toru rezerwowego następuje po nastawionym czasie zwłoki. Na płycie czołowej każdego sterownika dostępny jest kluczyk blokady umożliwiający jego zablokowanie. Po zablokowaniu sterownik nie wykonuje żadnych przełączeń.
Sterownik obsługujący RGB wyposażony jest w obwód wyłączenia pożarowego, który po wysterowaniu przerywa dostawę energii elektrycznej do obwodów powszechnego użytku. Sterownik zainstalowany w RPPOŻ. nie posiada możliwości wyłączenia pożarowego i gwarantuje ciągłą dostawę energii elektrycznej do urządzeń przeciwpożarowych mimo wyłączenia zasilania
urządzeń powszechnego użytku.
Wysterowanie przycisku przeciwpożarowego wyłącznika prądu powoduje podanie napięcia +24 V na zacisk [17] sterownika zainstalowanego w RGB, które powoduje jego zablokowanie. W tym stanie sterownik nie może wykonywać żadnych
przełączeń. Taki sam efekt można uzyskać przekręcając kluczyk stacyjki blokady
zainstalowany na płycie czołowej sterownika w pozycję „BLOKADA”, co jest jednoznaczne ze zwarciem styków wewnętrznych blokady (styki [35] i [36]). Blokada
jest sygnalizowana świeceniem się lampki kontrolnej H1 zainstalowanej na zewnątrz RGB oraz lampki kontrolnej na płycie czołowej sterownika.
Blokada może zostać zdjęta po rozwarciu styków wył. ppoż. lub po przestawieniu kluczyka stacyjki zainstalowanej za płycie czołowej sterownika w położenie „ODBLOKOWANE”.
Styki wewnętrznych przekaźników P1–P4 są zwierane wskutek wystawiania
wewnętrznego sygnału sterującego przez algorytm pracy sterownika na czas
0,5 s, przez co zastosowane zostały elementy podtrzymujące styczniki K3 oraz
K4. Pomiar zużytej energii elektrycznej obejmuje wszystkie odbiorniki instalowane w budynku i został zaprojektowany w układzie półpośrednim z możliwością zdalnego przesyłania wskazań liczników.
nr 10/2013
nr 10/2013
71
projekt
72
nr 10/2013
wielcy elektr ycy
Janusz Groszkowski
J
Fot. twojapraga.pl
anusz Groszkowski urodził się 21 marca 1889 roku w Warszawie. W latach
1915–1919 studiował na Politechnice Warszawskiej, gdzie rozpoczął swoją pracę dydaktyczną. W 1917 roku objął stanowisko
asystenta Katedry Miernictwa Elektrycznego, a od roku 1922 prowadził wykłady na
temat lamp katodowych, a następnie radiotechniki.
W 1923 roku założył czasopismo „Przegląd Radiotechniczny”, którego kierownikiem był przez cały okres międzywojenny.
Prowadził również wykłady z radiotechniki w szkołach wojskowych. Po otrzymaniu
stopnia doktora nauk technicznych w 1928
roku, objął Katedrę Radiotechniki na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. W 1929 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a następnie w 1935 profesorem zwyczajnym.
W wieku 37 lat został dziekanem Wydziału Elektrycznego PW.
W czasie wojny przeniósł się do Lwowa,
gdzie pracował w Instytucie Politechnicznym. Po powrocie do Warszawy, został
wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły
Technicznej. Zaangażował się w działania konspiracyjne. Jako żołnierz AK skonstruował radiostację oraz rozszyfrował
układ sterowania niemieckich pocisków
rakietowych U-2. Po wojnie, w 1945 roku,
objął ponownie wykłady z radiotechniki,
lamp elektronowych oraz techniki wysokiej próżni na Wydziale Elektrycznym PW,
Pomnik Janusza Groszkowskiego ustawiony przed
wejściem do Instytutu Tele- i Radiotechnicznego
przy ul. Ratuszowej 11
74
a następnie na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej, które prowadził
do przejścia na emeryturę.
Dorobek naukowy profesora Janusza
Groszkowskiego to aż 361 publikacji oraz
16 wynalazków. W zakresie jego zainteresowań badawczych znalazły m.in. metody pomiaru częstotliwości, lampy elektronowe (opracował pierwszy na świecie
magneteron metalowy z katodą tlenową), układy o nieliniowej charakterystyce oraz ich stabilizacja. W latach 1932–
1933 zajmował się teorią generacji i stabilizacji drgań. W 1932 roku opublikował pracę „The interdependence of the
frequency variation and harmonic constent and constant frequency oscillators”, która przyniosła mu światową sławę. Przedstawił w niej oryginalną metodę analizy elektrycznych drgań nieliniowych. Metodę oparł na zależnościach
energetycznych, a mianowicie na bilansie mocy biernej składowych harmonicznych układu generacyjnego, co pozwoliło na łatwe wyznaczenie zmian częstotliwości drgań spowodowanych przez
harmoniczne napięcia lub prądu w postaci znanego na całym świecie równania Groszkowskiego.
Wielkim uznaniem cieszyły się też jego
publikacje poświęcone badaniom głowic
jonizacyjnych do pomiaru niskich ciśnień
gazu. Ważną pracą z tej dziedziny była
„ Jauge manometrique a collecteur
extérieur pour pression trés bases” z 1966
roku. Analizy z tych badań stały się impulsem wielu prac prowadzonych do dziś
w czołowych laboratoriach Kanady, USA
i Japonii.
Dla wielu był przede wszystkim nauczycielem i wychowawcą inżynierów
i kadr naukowych. Odznaczał się talentem dydaktycznym. Jako opiekun naukowy kierował ponad 30 pracami doktorskimi. Zaangażowany był w organizację i rozwój życia naukowego w kraju. Za jedne
z ważniejszych osiągnięć profesora uznaje się utworzenie Instytutu Radiotechniki w 1928 r. oraz Państwowego Instytutu Telekomunikacji w 1934 r., z których
Fot. apw.ee.pw.edu.pl
(1889–1984)
Janusz Groszkowski
to instytutów rozwinęła się sieć obejmująca ośrodki badawcze, instytuty oraz
biura projektowe. Był m.in. członkiem
Akademii Nauk Technicznych (od 1936)
oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1949), wiceprezesem (1956–
1962), a w latach 1963–1972 prezesem
PAN. Poza działalnością naukową i dydaktyczną zaangażował się również w życie społeczne i polityczne. W latach dwudziestych był współzałożycielem Warszawskiego Radioklubu. Był prezesem
Polskiego Związku Krótkofalarskiego oraz
pierwszym prezesem Stowarzyszenia
Elektryków Polskich, członkiem honorowym wielu zagranicznych stowarzyszeń
naukowych. W latach 1972–1976 był bezpartyjnym posłem na sejm PRL VI kadencji oraz zastępcą przewodniczącego Rady
Państwa. Bezskuteczność interwencji,
które podejmował, oraz sposób funkcjonowania, władzy, sądów i prokuratury
sprawiły, że w 1976 roku zrzekł się mandatu posła na sejm i funkcji zastępcy
przewodniczącego Rady Państwa. W 1980
roku był doradcą NSZZ Solidarność.
Zmarł 3 sierpnia 1984 roku w Warszaw ie. Pośmier tnie zosta ł patronem
8 szkół średnich. Jego imię nosi Wojskowy Instytut Łączności oraz Gmach Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych PW.
Oprac. Emilia Sobiesiak
nr 10/2013
normy
elektryczne urządzenia i systemy
Polskie Normy w branży elektrycznej
Z
estawienie norm zawiera wybrane Polskie Normy dotyczące elektrycznych urządzeń i systemów ochrony przeciwpożarowej, które
zostały ogłoszone przez Polski Komitet Normalizacyjny. Zakres Polskich Norm dotyczących elektrycznych urządzeń i instalacji dla bezpieczeństwa ppoż. oraz systemów ochrony przeciwpożarowej ujęty
jest kompleksowo w następujących grupach i podgrupach klasyfikacji ICS: 13.220, 13.230, 29.020, 91.140.50. Z uwagi na nowelizację
i aktualizację Polskich Norm zalecamy zbadanie możliwości zastosowania najnowszego wydania tych norm oraz aktualnych projektów
Polskich Norm zamieszczonych w zestawieniu. Zachęcamy też do odwiedzenia strony internetowej Polskiego Komitetu Normalizacyjnego
– www.pkn.pl.
Polskie Normy dotyczące elektrycznych urządzeń i systemów
PN-EN 60669-2-6:2012E Łączniki do stałych instalacji elektrycznych
domowych i podobnych. Część 2-6: Wymagania szczegółowe. Łączniki pożarowe do znaków i opraw oświetleniowych zewnętrznych i wnętrzowych. Zastępuje PN-EN 50425:2008E.
PN-EN 60695-4:2012E Badanie zagrożenia ogniowego. Część 4: Terminologia dotycząca prób ogniowych wyrobów elektrotechnicznych.
Zastępuje PN-EN 60695-4:2008P.
PN-EN 60695-6-2:2012E Badanie zagrożenia ogniowego. Część 6-2:
Zaciemnienie dymem. Podsumowanie metod badań i ich znaczenie.
Polskie Normy dotyczące elektrycznych urządzeń
do ochrony przed wybuchami
PN-EN 13237:2013-04E Przestrzenie zagrożone wybuchem. Terminy
i definicje dotyczące urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych
do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Zastępuje
PN-EN 13237:2005P.
PN-EN 60079-0:2013-03E Atmosfery wybuchowe. Część 0: Urządzenia. Podstawowe wymagania. Zastępuje PN-EN 60079-0:2009E.
PN-EN 60079-35-2:2012E Atmosfery wybuchowe. Część 35-2: Lampy nahełmne do użytku w zakładach górniczych zagrożonych wybuchem gazu kopalnianego (metanu). Wykonanie i inne aspekty bezpieczeństwa. Zastępuje PN-EN 62013-2:2006E.
PN-EN ISO/IEC 80079-34:2011P Atmosfery wybuchowe. Część 34:
Zastosowanie systemów zarządzania jakością przy produkcji urządzeń.
Zastępuje PN-EN 13980:2004P.
Jerzy Nowotczyński, Krystyna Nowotczyńska
reklama
AGREGATY PRĄDOTWÓRCZE
DO ZASILANIA REZERWOWEGO I PRACY CIĄGŁEJ
Toksyczność lotnych produktów spalania. Podsumowanie metod badań i ich znaczenie.
Toksyczność lotnych produktów spalania. Zastosowanie i interpretacja
wyników prób.
PN-EN 60695-11-3:2013-06E Badanie zagrożenia ogniowego. Część
11-3: Płomienie probiercze. Płomienie 500 W. Urządzenie i metody prób
sprawdzających.
Projekt PN-prEN 54-2 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 2: Centrale sygnalizacji pożarowej. Zastąpi PN-EN 54-2:2002, PN-EN 542:2002/A1:2007.
Projekt PN-prEN 54-5 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 5: Czujki ciepła. Czujki punktowe. Zastąpi PN-EN 54-5:2003.
Projekt PN-prEN 54-7 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 7: Czujki dymu. Czujki punktowe działające z wykorzystaniem światła rozproszonego, światła przechodzącego lub jonizacji. Zastąpi: PN-EN 547:2004, PN-EN 54-7:2004/A2:2009.
nr 10/2013
• Stacjonarne, przewoźne, również wyciszone,
sterowanie ręczne lub automatyczne, SZR
• Zakres mocy od 10 do 2000 kVA
• Przygotowywanie dokumentacji, uzgodnienia,
instalacja, serwis
Szwedzkie Biuro Techniczne Sp. z o.o.
04-664 Warszawa • ul. Floriana 3/5
tel. 22 613 00 12 • fax 22 815 31 16
81-340 Gdynia • ul. Hryniewickiego 12
tel. 58 627 63 01 • fax 58 627 63 76
www.sbt.com.pl
dystr ybucja
ACEL
Gdańsk, ul. Twarda 6c, tel. 58/340-14-45
www.acel.com.pl
AMPER sp. j.
Bolesławiec, ul. Wróblewskiego 7e, tel. 75/732-61-54
ASTE Sp. z o.o.
Gdańsk, Kowale, ul. Magnacka 25, tel. 58 340 69 00
www.aste.pl
BARGO Sp. z o.o.,
Dziekanów Polski, ul. Kolejowa 223, tel. 22/751-29-29
www.bargo.pl
COSIW-SEP
Warszawa, ul. Świętokrzyska 14,
tel. 22/336-14-19, 336-14-20, 336-14-21
www.cosiw.sep.com.pl
ELECTRIC
Gdańsk, ul. Grunwaldzka 481, tel. 58/344-73-54
ELEKTRO-PARTNER- HURTOWNIE ELEKTRYCZNE
Ząbkowice Śl., ul. Niepodległości 24, tel. 74/815-40-00
ELGED – HURTOWNIA ARTYKUŁÓW
ELEKTRYCZNYCH
Inowrocław, ul. Metalowców 7, tel. 52/356-55-40
FH EL-INSTAL
Bartoszyce, ul. Szewców 7
HURTOWNIA ELEKTROTECHNICZNA ELMAT
Żary, ul. Hutnicza 1
Sieć hurtowni Elektrotechnika „MORS” Sp. z o.o.
Gdynia, ul. Hutnicza 35, tel.58/785-99-99
ELMI
www.elmi.net.pl
Giżycko, ul. Smętka 6A, tel. 87/428-47-88
Rynkowa 6, 11-400 Kętrzyn, tel. 89/752-20-68
PPH ELNOWA
Bydgoszcz, ul. Szubińska 17, tel. 52/375-45-71
ELPIE Sp. z o.o.
www.elpie.com.pl
Lublin, ul. Inżynierska 3, tel. 81/744-26-51
Chełm, ul. Mickiewicza 7A, tel./faks 82/564-86-91
Zamość, ul. Hrubieszowska 63, tel./faks 84/639-84-95
Puławy, ul. Włostowicka 3, tel./faks 81/886-41-50
Biała Podlaska, ul. Handlowa 1, tel./faks. 83/342-07-61
Hrubieszów, ul. Polna 1, tel./faks 84/697-23-56
euroKABEL-prorem Sp. z o.o.
Starachowice, ul. Kościelna 98A
ZAKŁAD ENERGETYCZNY TORUŃ
ENERGOHANDEL Sp. z o.o.
www.energohandel.com.pl
Toruń, ul. Wschodnia 36b, tel. 56/659-57-75
Włocławek, ul. Duninowska 8, tel. 54/233-29-25
Brodnica, ul. 18 Stycznia 40, tel. 56/697-53-67
Grudziądz, ul. M. Curie-Skłodowskiej 6/7, tel. 56/642-18-80
Rypin, ul. Pisaki 31, tel. 54/423-13-90
Radziejów Kujawski,ul. Brzeska 19, tel. 54/285-34-48
Toruń, ul. P.Fr.Skarbka 7/9, tel. 56/659-56-35
FERT KSIĘGARNIA BUDOWLANA
Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54A, tel. 12/294-73-99
76
FHU MAKRO
Bochnia, ul. Proszkowa 40A, tel. 14/611-15-75
Kraków, ul. Królewska 2, tel. 12/292-80-51
Wieliczka, ul. Narutowicza 24, tel. 12/278-59-74
Polska Grupa Elektryczna FORUM-RONDO Sp. z o.o.
Morszków, 08-304 Jabłonna Lacka, tel. 25/787-18-10
www.forum-rondo.pl
APARATEX, 63-400 Ostrów Wielkopolski, ul. Prądzyńskiego 30,
tel./faks 62/737-27-62
AREL, 10-406 Olsztyn, ul. Lubelska 29c, tel./faks 89/532-02-93
BANASIAK Sławomir, 62-700 Turek, ul. Kolska Szosa 7b,
tel./faks 63/278-39-05
BASS, 04-376 Warszawa, ul. M. Paca 48, tel.22/870-75-05,
BERM GROSFELD, 18-300 Zambrów, ul. Wiśniowa 13,
tel./faks 86/271-41-31
BTS 2, 18-402 Łomża, ul. Poznańska 43, tel. 86/ 218-45-00
CANDELA, 48-250 Głogówek, ul. Dworcowa 8,
tel./faks 77/406-77-12
CONECT, 08-400 Garwolin, Aleja Legionów 47, tel. 25/786-28-90
DELTA, 20-445 Lublin, ul. Zemborzycka 112B, tel. 81/745-25-99
DOKO, 87-300 Brodnica, ul. Lidzbarska 2, tel. 56/697-01-48
ELBUD, 07-200 Wyszków, ul. I Armii Wojska Polskiego 173,
tel. 29/743-11-50
ELESKO, 42-200 Częstochowa, ul. Bór 77/81A, tel. 34/363-33-68
ELEKTRA, 06-500 Mława, ul. Warszawska 65,
tel./faks 23/654-34-30
ELEKTROHURT, 61-756 Poznań, ul. Małe Garbary 7A,
tel. 61/853-02-53
ELEKTROMAX, 62-300 Września, ul. Warszawska 27a, tel.
61/436-75-10
ELEKTRO-PARTNER Centrala, 57-200 Ząbkowice Śląskie,
ul. Niepodległości 24, tel./faks 74/815-40-00
ELEKTROS, 59-700 Bolesławiec, ul.10 Marca 6,
tel./faks 75/732-41-98
ELEKTROTECH, 62-800 Kalisz, ul. Wojska Polskiego 13,
tel. 62/766-51-72
ELEKTRYK, 17-300 Siemiatycze, ul. Zaszkolna 26,
tel. 85/655-54-80
ELGOR, 77-100 Bytów, ul. Sikorskiego 41, tel. 59/822-33-16
ELHURT, 58-200 Dzierżoniów, ul. Strumykowa 2,
tel./faks 74/831-86-00
ELMEHURT, 87-800 Włocławek, ul. Okrężna 2b, tel. 54/231-14-25
ELMEX, 10-420 Olsztyn, ul. Żelazna 7a, tel./faks 89/535-14-05
ELMONTER, 08-300 Sokołów Podlaski, ul. Kosowska 5,
tel./faks 25/781-54-84
ELTOM, 89-600 Chojnice, ul. Drzymały 14, tel. 52/396-01-26
ELTRON, 18-100 Łapy, ul. Mostowa 4, tel. 85/715-68-44
EL-DAR, 26-600 Radom, ul. Przytycka 25a, tel. 48/331-74-24
ELMAT, 37-450 Stalowa Wola, ul. Kwiatkowskiego 2,
tel. 15/844-55-17
EL-SAM, 07-410 Ostrołęka, ul. 11 listopada 21,
tel./faks 29/760-29-20
ELUS, 83-300 Kartuzy, ul. Kościerska 1A, tel./faks 58/681-15-38
FIRMA HANDLOWA HURT-DETAL, 16-400 Suwałki,
ul. Sejneńska 57, tel./faks 87/563-18-85
IMPULS, 68-100 Żagań, ul. Gen. Bema 19, tel./faks 68/367-05-20
INSTALATOR, 38-400 Krosno, ul. Krakowska 147 A,
tel./faks 13/432-37-90
JALEX, 05-400 Otwock, ul. Świderska 22, tel. 22/779-13-10
JANTESSA, 05-092 Łomianki, ul. Warszawska 51,
tel. 22/751- 30-88
KRAK-OLD, 30-704 Kraków, ul. Na Dołach 2,
tel./faks 12/656-30-71
KWANT II, 33-200 Dąbrowa Tarnowska, ul.Graniczna 6a,
tel./faks 14/642-41-69
LUMIER, 91-203 Łódź, ul. Traktorowa 109, tel. 42/272-30-00
ŁĄCZNIK, 64-600 Oborniki, ul. Staszica 1D, tel. 61/ 646-30-22
MARCUS, 58-100 Świdnica, ul. Husarska 1, tel. 74/851-44-57
MAPEX, 95-200 Pabianice, ul. Św. Jana 48, tel./faks 42/215-31-47
MERKURION, 05-827 Grodzisk Mazowiecki, ul. Królewska 14,
tel./faks 22/724-04-33ZPH
PEX-POOL, 39-200 Dębica, ul. Fredry 3, tel. 14/670-23-81
POLMARK, 33-150 Wola Rzędzińska 589c, tel./faks 14/679-22-79
SEPIX, 76-200 Słupsk, ul. Ogrodowa 23, tel./faks 59/841-12-91
inmedio
IN MEDIO
SALONY SPRZEDAŻY PRASY IN MEDIO
NOWA FRANCE Sp. z o.o.
Poznań, ul. Złotowska 30, tel. 61/864-57-01
KSIĘGARNIA TECHNICZNA DOMU
WYDAWNICZEGO MEDIUM
Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. 22/810-21-24
KSIĘGARNIA „QUO VADIS”
Elbląg, ul. 1 Maja 35, tel. 55/232-57-91
Platforma Handlowa ELENET
e-hurtownia ELENET, www.elektrotechnika.net.pl
POLAMP Sp. z o.o.
www.polamp.com
Giżycko, ul. Przemysłowa 1, tel. 87/429-89-00
Giżycko, ul. Armii Krajowej 7, tel. 87/428-32-68
Ełk, ul. Suwalska 82B, tel. 87/621-62-18
Mrągowo ELTA, ul. Mrongowiusza 54, tel. 89/741-25-05
Kętrzyn ELTA, ul. Rycerska 4/2, tel. 89/752-21-94
Ełk, ul. Stary Rynek 2, tel. 87/610-96-26
HURTOWNIA
ELEKTROTECHNICZNA ROMI
[email protected]
www.romisj.pl
Warszawa, ul. Kłobucka 10, tel. 22/857 31 83
RUCH SA
SIEĆ SPRZEDAŻY RUCH W CAŁYM KRAJU
SEP
www.sep.org.pl
STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW POLSKICH
Oddziały SEP w calym kraju
SOLAR Polska Sp. z o.o.
www.solar.pl
Łódź, ul. Rokicińska 162, tel. 42/677 58 00 (centrala),
42/677 58 32 (sklep)
Gliwice, ul. Ligocka 15, tel. 32/270 60 10, 14
Jastrzębie-Zdrój, ul. Podhalańska 31, tel. 32/471 31 21
Katowice, ul. Pułaskiego 20, tel. 32/346 16 45, 46
Kępno, ul. Poznańska 4, tel. 62/782 14 18, 19
Konin, ul. Poznańska 47, tel. 63/249 11 70
Kraków, ul. Radzikowskiego 35, tel. 12/638 91 00
Lublin, ul. Witosa 3, tel. 81/745 59 00
Poznań, ul. Czechosłowacka 108, tel. 61/832 62 58
Radlin, ul. Rybnicka 125, tel. 32/456 02 87, 32/456 03 10
Rybnik, ul. Podmiejska 81, tel. 32/739 17 07
Szczecin, ul. Heyki 3, tel. 91/485 44 00
Tarnów, ul. Przemysłowa 4F, tel. 14/629 80 20
Wałbrzych, ul. Armii Krajowej 1, tel. 74/880 01 14, 17
Wrocław, ul. Krakowska 141-155, tel. 71/377 19 00
SPE
www.spe.org.pl
STOWARZYSZENIE POLSKICH ENERGETYKÓW
Oddziały SPE w całym kraju.
Punkty sieci empik w całej Polsce.
elektro.info można kupić w całej Polsce
KONTAKT W SPRAWIE DYSTRYBUCJI
ANETA KACPRZYCKA
TEL. 22 512 60 83
E-MAIL: [email protected]
nr 10/2013
recenzja
postępowanie podczas zdarzeń z udziałem butli
acetylenowych poddawanych działaniu ognia,
ciepła lub wielokrotnym uderzeniom
st. bryg. mgr inż. Tadeusz Jopek – Naczelnik Wydziału Planowania Operacyjnego i Analiz KG PSP
Zdarzenia z udziałem acetylenu nie mają miejsca bardzo często, jednak należą do
takich, które niosą ze sobą bardzo duże zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, a także
mienia. Acetylen jest gazem technicznym powszechnie stosowanym w spawalnictwie
oraz przemyśle chemicznym. Podczas jego użytkowania należy stosować odpowiednie środki ochrony, jak również przestrzegać zasad bezpieczeństwa. Zasady postępowania służb ratowniczych w przypadku zdarzeń z acetylenem nie są ujednolicone.
W
publikacji omówiono najważniejsze
zagadnienia dotyczące zagrożeń występujących podczas zdarzeń z udziałem
butli acetylenowych, zasad postępowania
służb ratowniczych ze szczególnym
uwzględnieniem bezpieczeństwa ich prowadzenia. Treści zawarte w książce obejmują większość możliwych do wystąpienia
przypadków zdarzeń z butlami acetylenowymi, charakterystykę zagrożeń, dysponowanie sił, rozpoznanie zagrożeń.
Publikacja została wydana przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej oraz Centrum Naukowo-Badawcze
Ochrony Przeciwpożarowej Państwowy
Instytut Badawczy. Składa się z siedmiu
rozdziałów oraz sześciu załączników.
Pierwszy rozdział zawiera statystyki zdarzeń z udziałem acetylenu. Drugi przedstawia właściwości fizykochemiczne charakteryzujące acetylen. Kolejny rozdział
opisuje sposoby przechowywania (magazynowania) acetylenu z uwzględnieniem
budowy butli i ich właściwego oznakowania oraz bezpiecznego użytkowania.
W czwartym rozdziale autor podał podstawowe informacje dotyczące butli tlenowych, opisał stwarzane przez nie zagrożenia oraz sposoby ich neutralizacji.
W rozdziale piątym przedstawione zostały działania ratownicze podejmowane
podczas zdarzeń z udziałem butli acetylenowych. Scharakteryzowano poszczególne zagrożenia wynikające między innymi z: uderzeń, wycieku bez zapłonu
i z zapłonem, cofnięcia się płomienia oraz
pożaru zewnętrznego zarówno w przypadku pojedynczej butli, jak i wiązki butli. Szczegółowo omówił kwestie rozpo-
nr 10/2013
znania i oceny sytuacji oraz działania ratownicze podczas różnego rodzajów zagrożeń. Rozdział szósty zawiera opis kilku zdarzeń z udziałem butli acetyleno-
wych, które miały miejsce w latach
2009–2012. Ostatni rozdział przedstawia
możliwe zastosowanie wybranych prądownic wodnych typu turbo do chłodzenia butli z acetylenem, w celu neutralizacji stwarzanych zagrożeń.
Publikacja z uwagi na treści w niej zawarte stanowi cenny wkład w rozszerzenie obszaru wiedzy ratowniczej, a prezentowane w niej zagadnienia mogą
przyczynić się do poprawy szeroko rozumianego bezpieczeństwa prowadzonych
działań ratowniczych. Publikacja wyczerpująco przedstawia zagrożenia związane
z acetylenem, rodzaje zdarzeń i zasady
postępowania z nim w działaniach ratowniczo-gaśniczych. Jest to swoiste
kompendium wiedzy
na temat acetylenu.
Opracowanie może być
wykorzystywane podczas
procesu szkolenia i doskonalenia zawodowego
samych ratowników oraz
kadry dowódczej PSP. Publikację można także polecić jako jeden z elementów szkolenia spawaczy i osób odpowiedzialnych za magazynowanie
butli z acetylenem. Zasady mogą stanowić załącznik do planu ratowniczego, którego potrzeba
opracowania oraz zakres
wynika z Rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad organizacji Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego.
Zaproponowane sposoby postępowania obejmują najczęściej występujące przypadki zdarzeń oraz
są zgodne ze standardami angielskimi
oraz Kodeksem Postępowania IGC Doc
123/04/E, opublikowanym przez Europejskie Stowarzyszenie Gazów Technicznych (EIGA).
mgr inż. Karol Kuczyński
77
krzyż ówka
nagrody
nagrody
ufundowała
ufundowała
firma firma
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
4
14
15
16
17
10
19
3
13
18
6
20
1
21
22
23
24
2
Do wygrania
zestaw wkrętaków
Wera Comfort XXL
28
25
26
27
29
30
31
32
33
8
5
9
34
7
imię: ................................................... nazwisko: .................,...............................................
zawód wykonywany ..........................................................................................
ulica: ...................................................................................... nr ............... lok. ...................
telefon...................................................... e-mail .............................................................
kod .. .. – .. .. .. miejscowość ..................................................................................................
hasło krzyżówki: ..................................................................................................................
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Dom Wydawniczy
Medium oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18.
Informujemy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny.
Data: ................................ Podpis: ....................................................
Kupon należy nakleić na kartę pocztową i przesłać na adres: 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
lub przesłać faksem na numer: 22 810-27-42
Wyrażam zgodę na zapisanie mnie do newslettera.
78
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Poziomo: 1 użytkowanie urządzenia; 9 potocznie o świecie rzeczywistym innym niż wirtualny; 10 wierzchnie ubranie; 11 pieśń żałobna; 12 równolegle łączy dwa dzielniki napięcia; 14 na płozach; 15 w banku;
17 profesjonalny napaleniec; 19 gadu-gadu do ucha; 21 medalion rycerza; 23 napór; 25 jednostka ciśnienia; 27 część nogi parzystokopytnego zwierzęcia gospodarskiego; 28 lokum koczownicze; 30 wawrzyn;
32 typ silnika; 33 szmira; 34 radarowe pozycjonowanie obiektu.
Pionowo: 2 serce, czerwień; 3 piwonia; 4 omasta; 5 fachowiec kunsztu inżynieryjnego; 6 domena nie tylko dla tlenu; 7 grecki bóg wojny; 8 filtr elektrostatyczny; 11 jeszcze do niedawna obsługiwała dalekopisy; 13 befsztyk z surowego mięsa; 16 ciągutka; 18 przeciwkorozyjna; 20 owadzie dziecię; 22 jedno z pięciu Wielkich Jezior Ameryki Północnej; 24 jednostka natężenia pola magnetycznego w elektromagnetycznym układzie jednostek miar, opartym na układzie CGS; 25 środek pędny; 26 zgłoska; 29 kawał drania;
31 pozyskiwanie mleka.
(jasa)
Litery z pól ponumerowanych od 1 do 10 utworzą hasło. Rozwiązanie prosimy nadsyłać do 20 listopada na adres redakcji
(kupon zamieszczamy obok). Do rozlosowania: zestaw wkrętaków Wera Comfort XXL ufundowany przez sklep internetowy
ProfiTechnik.
Nagrodę w krzyżówce z numeru 7-8/2013 wygrał Pan Michał Płoszczyca z Dąbrowy Górniczej.
Gratulujemy!
nr 10/2013
1OWOģ&,
1
OWOģ&, W O)E5&,E
O)E5&,E
)
,5M<
,5
M< BAKS
BAK
AKS
S
),5M<
korryt
korytko
ry ko KGL/KGOL...H60
puszka
puszk
ka E
-90
90 PMO
PMO1,
PMO1
1, PMO
1
PMO2
2
E-90
1OWOģý
1OW
WOģý KO5<TKO K*LK*OL+0
WYSOKIE PARAMETRY WYTRZYMAŁOŚCIOWEINNOWACYJNA TECHNOLOGIA
Łączenie koryt bez użycia łączników poprzez wsuwanie i skręcanie śrubami
Dzięki zastosowaniu gęstej perforacji i głębokiego tłoczenia otworów w spodzie korytka
uzyskaliśmy zwiększoną wytrzymałość na obciążenia i przewagę nad korytkami
dostępnymi na rynku europejskim. Szczegółowe informacje o zastosowaniu
w systemach bezpieczeństwa pożarowego E-90,
w Aprobacie Technicznej AT- 0605-0270/2010 wydanie 4
dostępnej na stronie www.baks.com.pl
Wycięcie na końcu koryta oraz
przesunięcie ostatniego rzędu
otworów pozwala na wsuwanie
jednego w drugie i montaż
bez łączników
Przetłoczenie wzdłużne górnych krawędzi
koryta zapewnia mocny zatrzask pokryw.
Dodatkowo możemy zabezpieczyć pokrywę
zapinkami ZPN... lub ZAP1...
Montaż koryt bez użycia łączników
poprzez nakładanie lub wsuwanie i skręcenie śrubami
E-90
NOWA
N,ĩ6=A
CENA
Kształt przetłoczeń wzdłużnych i poprzecznych zapobiegają
uszkodzeniu przewodów podczas ich układania (przeciągania)
Głębokie przetłoczenia poprzeczne zwiększają
wytrzymałość korytka o 40%
SYMBOL
SZER. WYS.
PRODUKTU
mm
mm
DŁ.
OBCIĄŻENIE MAX
mm
1,5 m (kN/m)
[grubość bklachy 0,7 mm]
2,0 m (kN/m)
PRZEKRÓJ
UŻYTECZNY
WAGA
NR
kg/m
KAT.
W OPK.
za 1 m
7,79
cm2
KGL/KGOL...H60
E-90
Uw
w systemie unikalny
spełnia
wzór
funkcję E-90
1
nowość
w asortymencie
MB CENA NETTO
KGL/KGOL100H60/2
100
60
2000
1,15
0,79
58
1,18
164011
12
KGL/KGOL150H60/2
150
60
2000
1,15
0,79
88
1,43
164012
12
9,25
KGL/KGOL200H60/2
200
60
2000
1,15
0,79
118
1,68
164021
12
10,98
KGL/KGOL300H60/2
300
60
2000
1,15
0,79
178
2,18
164031
8
15,39
promocja ważna do odwołania
1OWOģý
1OW
WOģý METALOWA PUSZKA E-90
âć&ZE1,OWO - 5OZ*AâČĭ1A
E-90
NOWA
N,ĩ6=A
CENA
SYMBOL
KOSTKI
PRODUKTU
ZACISKOWE
DŁAWIKI
PRZEKROJE KABLI
puszka łączeniowa
puszka rozgałęźna
NR
SZT.
CENA NETTO
KAT.
W OPK.
za szt.
PMO1
1
DANE TECHNICZNE
PMO1(3/3)
3
3
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801300
1
65,90
PMO1(5/3)
5
3
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801200
1
72,50
PMO1(5/6)
5
6
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801100
1
79,80
PMO1(3/3)E
3
3
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801301
1
PMO1(5/3)E
5
3
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801201
1
135,79
143,49
PMO1(5/6)E
5
6
0,5 mm2 ÷ 6 mm2
0,5 mm2 ÷ 1,5 mm2
801101
1
149,99
• PMO1, PMO1E (100x100x50)
PMO2, PMO2E (127x127x58)
• Ui=400 V, z trwałym zachowaniem funkcji łączenia E-90
• stopień ochrony IP 54
• PMO1, PMO1E zakres uszczelnienia od Ø 7 do Ø 18,5 mm
PMO2, PMO2E zakres uszczelnienia od Ø 11 do Ø 24 mm
• dławiki wykonane z tworzywa bezhalogenowego
• kostka połączeniowa wykona z ceramiki wysokotemperaturowej
PMO1E
MATERIAŁ
PMO2(3/3)
3
3
1,0 mm2 ÷ 10 mm2
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802030
1
PMO2(5/3)
5
3
2
1,0 mm ÷ 10 mm
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802020
1
85,90
PMO2(5/6)
5
6
1,0 mm2 ÷ 10 mm2
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802010
1
103,40
PMO2(3/3)E
3
3
1,0 mm2 ÷ 10 mm2
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802031
1
PMO2(5/3)E
5
3
1,0 mm2 ÷ 10 mm2
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802021
1
157,65
168,65
PMO2(5/6)E
5
6
1,0 mm2 ÷ 10 mm2
1,0 mm2 ÷ 4 mm2
802011
1
179,99
PMO1, PMO2:
Stal ocynkowana PN-EN 10152 lakierowana proszkowo RAL 2003
PMO1E , PMO2E:
Stal kwasoodporna PN-EN 10088 gat, 1.4301 (304),
lakierowana proszkowo RAL 2003
na zamówienie:
możliwość wykonania w innym gatunku stali
W SPRZEDAŻY OD I KWARTAŁU 2014
PUSZK, 5OZ*AâČĭ1E
Z %EZP,E&Z1,K,EM TOP,KOW<M
PMO2
2
79,20
PMO2E
BAKS - PROFESJONALNE S<STEM< T5AS KABLOW<&+
ul. Jagodne 5, 05-480 Karczew, tel.: +48 22 710 81 00, fax: +48 22 710 81 01
ZZZEDNVFRPSO
1
OP1
Ręczny
ostrzegacz
pożarowy
OA1
Ręczny
przycisk
awaryjny
OD1
Ręczny
przycisk
oddymiania
www.spamel.com.pl

nieodpłatnie w formacie PDF

Transkrypt

Podobne dokumenty

nieodpłatnie w formacie PDF