Metody aktywizujące

Metody aktywizujące
Aby realizować zadania wychowawcze i dydaktyczne trzeba zastanowić się nad wyborem
określonych metod. To one decydują o efektach uczenia i zapamiętywania.
Na kształcenie składają się dwa procesy:
 proces nauczania – po stronie nauczyciela
 proces uczenia się – po stronie dziecka
 Metody aktywizujące to grupa metod nauczania charakteryzująca się tym, że w procesie
kształcenia aktywność podmiotu uczącego się przewyższa aktywność podmiotu
nauczającego.
 Metody aktywizujące – pomoce i wskazówki, dzięki którym dziecko poszerza swoją wiedzę,
pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z
innymi, uczy się dyskutować i spierać na różne tematy.
Przyświeca temu chińskie przysłowie: „ powiedz a zapomnę, pokaż, a zapamiętam, pozwól wziąć
udział, a zrozumiem”
Stosowanie metod aktywizujących wiąże się ze zmianą całościową myślenia, która obejmuje:






Tok pracy dydaktycznej
Zakładane i osiągane cele
Zadania i role osoby prowadzącej
Zjawiska dynamiki grupowej (grupa zupełnie inaczej pracuje)
Przestrzenną organizację miejsca pracy
Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez przeżywanie!
Podczas stosowania metod aktywizujących biorą udział 3 płaszczyzny:
rzeczowa – „to” – konkretny podmiot, konkretne zadanie
przeżyć osobistych – „ja” – biorę w tym udział, wykonuję zadanie
stosunków międzyludzkich – „my” – pracuję w grupie
Zadaniem nauczyciela jest stworzenie takich sytuacji, które będą angażowały wszystkich
uczniów i te 3 płaszczyzny.
 Kiedy dziecko będzie aktywne? - kiedy będzie zachęcone, zainteresowany, gdy będzie miało
poczucie bezpieczeństwa, poczucie własnej wartości, poczucie sensu tego co robi, kiedy
uwzględnimy jego potrzeby, kiedy cel jest dla niego bliski, odczuwa satysfakcję z tego co
robi (wie, że zostało docenione), jego działaniu towarzyszą emocje, docenia się jego wkład
pracy, a nie efekt i kiedy ma możliwość realizowania swoich pomysłów.




Uczniowie dzielą się na 3 grupy:
 Słuchowcy: lubią dialog i wszelkie rozmowy, powtarzają to, co napisali, dobrze pamiętają
imiona i twarze, wolą mówić o dziełach sztuki niż je oglądać, lubią wykłady, bardzo lubią
muzykę, lubią długie wypowiedzi słowne
 Wzrokowcy: lubią demonstracje i pokazy, lubią wykresy i tabele, lubią opisy, pamiętają
twarze i imiona, prowadzą skrupulatne i dokładne notatki, lubią patrzeć, lubią rysować,
preferują sztuki wizualne
 Czuciowcy uczą się przez : wykonywanie zadań, bezpośrednie zaangażowanie, lubią
emocje, nie lubią czytać, pamiętają tylko to co sami wykonali, gestykulują, nie lubią
słuchać, muszą się ciągle poruszać i ciągle coś trzymać
Co przemawia za stosowaniem metod aktywizujących?
Choćby fakt, że nauczyciel przeżywa wewnętrzne odrodzenie, znajduje motywację do
podejmowania nowych wyzwań, odkrywa nowe możliwości pedagogiczne, doznaje
dowartościowania.
Dzieci natomiast stają się samodzielne, rozwijają własne sposoby uczenia się, wyzwalają w
sobie motywację i ciekawość.
Najczęściej stosowane metody i techniki aktywizujące w pracy z dziećmi to:
metody pracy we współpracy: uczą współpracy i akceptacji indywidualnych różnic, pracy w grupie.
 Techniki:
 „diamentowe uszeregowanie”,
 „zabawa na hasło”,
 „układanka”;
 metody integracyjne: odprężają, relaksują, wprowadzają w dobry nastrój i życzliwą
atmosferę, zapewniają bezpieczeństwo w grupie, gwarantują poczucie tożsamości, uczą
efektywnej komunikacji: „pajęczynka”, „wrzuć strach do kapelusza”, „graffiti”,
„krasnoludek”, „kwiat grupowy”. Metody i techniki integracyjne można podzielić na
wprowadzające, ogólnorozwojowe, jak i końcowe;
 metody tworzenia i definiowania pojęć: celem jest nauka analizowania i definiowania pojęć,
ale też negocjacji i przyjmowania różnego stanowiska: „burza mózgów”, „mapy pojęciowe”,
„kula śniegowa”;
 metody twórczego rozwiązywania problemów: uczą krytycznego i twórczego myślenia i
łączenia wiedzy z doświadczeniem: „kolorowe kapelusze”, „rybi szkielet”, „dywanik
pomysłów”;
 metody i techniki rozwiązujące twórcze myślenie: uczą myślenia twórczego i odkrywania
swoich predyspozycji, swoich zdolności: „słowo przypadkowe”, fabuła z kubka”;
 metody hierarchizacji: uczą klasyfikowania i porządkowania wiadomości w relacjach
niższości i wyższości: „piramida priorytetów”, „diamentowe uszeregowanie”
 metody i techniki diagnostyczne: polegają na zbieraniu informacji o przebiegu i wynikach
określonego stanu rzeczy: „metaplan”, „obcy przybysz”, „procedura U”
 metody i techniki dyskusyjne: uczą dyskusji, prezentowania własnego stanowiska: „debata
za i przeciw”, „dyskusja panelowa”, „dyskusja punktowana”, „akwarium”
 metody ewaluacyjne: pozwalają dokonywać oceny siebie, innych, uczą przyjmowania
krytyki: „termometr uczuć”, „smile”, „kosz i walizeczka”, „tarcza strzelecka”.
Za stosowaniem metod i technik aktywizujących w pracy z dziećmi, przemawia fakt, że dzięki nim
dzieci osiągają wysokie efekty edukacyjne.
Metody i techniki aktywnego nauczania zachęcają do systematycznej pracy, wdrażają do
pracy w zespole, uczą poprawnego wypowiadania się z poszanowaniem godności rówieśników.
Metody i techniki aktywizujące poprawiają, więc atmosferę, rozwijają wyobraźnię dzieci, myślenie,
spostrzeganie.
Nauczyciel zaś pełni funkcję koordynatora działania, kierownika procesu uczenia. Dzieci
czują się ważne, zauważone, docenione.
Najczęściej stosowane metody aktywizacyjne w przedszkolu:
Metoda pedagogiki zabawy – KLANZA – metoda twórczej ekspresji i swobodnej zabawy;
Metoda ruchu rozwijającego, terapii i wspomagania rozwoju Weroniki Sherborne;
Metoda Naturalnej Nauki Czytania Ireny Majchrzak – „Wprowadzenie w świat pisma”;
Metoda Dobrego Startu prof. Marty Bogdanowicz – metoda nauki czytania i pisania
polegająca na rozwijaniu funkcji wzrokowo – słuchowo – ruchowych oraz ich
współdziałaniu;
 Metoda czytania „Krok po kroku” prof. Jagody Cieszyńskiej – metoda wprowadzająca w
świat pisma, niezbędna w pracy logopedycznej;
 Metoda gimnastyki twórczej Labana – metoda improwizacji ruchowej poprzez odkrywanie,




naśladowanie, mimikę i pantomimę;
 Metoda K. Orffa, Kniessów – metoda rozwoju ruchowego w korelacji z rytmem, muzyką i
słowem;
 Metoda nauki czytania i pisania prof. Bronisława Rocławskiego – metoda „ślizgania się” z
litery na literę;
 Kinezjologia edukacyjna Paula Dennisona - gimnastyka mózgu jest efektywna w nauce, w
sporcie, w muzyce, sztuce.
WYKORZYSTANA LITERATURA
1. E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska; Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po
metodach aktywizujących, Kielce 2000.
2. E.Goźlińska ; Słowniczek nowych terminów w praktyce szkolnej , Warszawa 2000. 3. Stosowanie
aktywizujących metod nauczania, materiały dla nauczycieli i dyrektorów szkół; oprac. Ewa Grela ,
Kraków 2004.
Opracowały: G. Krychowiak, B. Michniewicz