Rodin/Dunikowski. Kobieta w polu widzenia

Rodin/Dunikowski.
Kobieta w polu widzenia
08.10.2016 – 15.01.2017
Auguste Rodin, Danaida, mały model, 1885,
Musée Rodin, Paryż, fot. Christian Baraja
Xawery Dunikowski, Autoportret. Idę ku słońcu,
1917, Muzeum Narodowe w Warszawie,
fot. Ernest Wińczyk
Dwie fascynujące osobowości artystyczne, dwóch rzeźbiarzy odkrywających nowe przestrzenie dla
sztuki. I jeden wspólny, powtarzany setki razy w twórczości każdego z nich motyw – kobieta.
Wystawa przygotowana przez Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w warszawskiej
Królikarni we współpracy z Muzeum Rodina w Paryżu oraz Muzeum Narodowym w Krakowie to
pierwsza konfrontacja twórczości Auguste’a Rodina z dorobkiem artystycznym Xawerego
Dunikowskiego, a także pierwsza prezentacja prac genialnego Francuza w Polsce. W Kamienicy
Szołayskich – Oddziale MNK przy placu Szczepańskim pokażemy wybór blisko 80 dzieł obu
artystów.
- Szukając nowego spojrzenia na twórczość Xawerego Dunikowskiego, zdałam sobie sprawę, jak
ważnym rzeźbiarzem dla niego był Rodin. Dunikowski kształtował się w orbicie Rodina, Konstanty
Laszczka, jego nauczyciel w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, był wielbicielem tego twórcy. O ile
jednak we wczesnych pracach Xawerego Dunikowskiego można dostrzec „zapatrzenie” na twórczość
francuskiego mistrza, to nie naśladuje on maniery Rodinowskiej, ale korzysta z jego osiągnięć,
rozwijając własną osobowość artystyczną. Pracując nad koncepcją wystawy zdałam sobie sprawę, że
nie było dotychczas wystawy prac Rodina w Polsce. Świadomość tego wzmocniła mój zapał
w zrealizowaniu tej ekspozycji – mówi Ewa Ziembińska, kurator wystawy.
- Celem wystawy „Rodin/Dunikowski. Kobieta w polu widzenia” jest przedstawienie dwóch wybitnych
artystów, nowatorów w swoich czasach, a także ukazanie ich epoki. Jednakże Rodin i Dunikowski to
nie jedyni jej bohaterowie – zanacza dyrektor MNK Andrzej Betlej. - Przy okazji tego projektu mamy
sposobność przyjrzenia się dwóm innym postaciom: Camille Claudel i Sarze Lipskiej. Choć w życiu
artystów pojawiło się wiele kobiet (niektóre rozpoznamy w pracach prezentowanych na wystawie), to
te dwie niewątpliwie wywarły na nich ogromny wpływ. One też warte są osobnej uwagi ze względu na
ich własną twórczość artystyczną.
1
Rodin/Dunikowski.
Kobieta w polu widzenia
08.10.2016 – 15.01.2017
Ważnym partnerem wystawy jest Musée Rodin w Paryżu – to właśnie dzięki tej współpracy od maja
do września w Warszawie, a teraz w Krakowie, polska publiczność może oglądać po raz pierwszy tak
duży wybór prac francuskiego impresjonisty, nie tylko rzeźb, ale także rysunków i obrazów. Nie
zabraknie jego znanych realizacji, jak Stworzenie kobiety, Ewa, Danaida czy Ręka Boga. Warto
zwrócić uwagę na ekspresyjną rzeźbę Przykucnięta. To postać kobiety z tympanonu Bramy piekieł,
jednej z najsłynniejszych prac rzeźbiarza, brązowych drzwi do Musée des Arts Décoratifs, które
ostatecznie nigdy nie powstało. Rodin pracował nad Bramą 37 lat i choć nigdy jej nie ukończył, to
właśnie z tej grupy rzeźbiarskiej pochodzą tak znane prace jak Myśliciel czy Pocałunek.
- Przykucnięta wskazuje na istotny element twórczości rzeźbiarza: ciało kobiece, którym Rodin się
fascynował – mówi Ewa Ziembińska. - Kobieta w Przykucniętej przybiera trudną pozę, w której
badacze dopatrują się nawiązania do estetyki dzieł Michała Anioła. Rodin lubił dynamikę ciała,
napięcie mięśni, ekspresję. Po jego atelier przechadzały się nagie modelki, a on, kiedy coś go
zafascynowało, prosił o zatrzymanie pozy i szkicował. Wiele prac Rodina, w których wyeksponowana
jest seksualność kobiety, emanuje erotyzmem i zmysłowością. Artysta akcentuje cechy płciowe –
piersi, pośladki, krocza uchwycone podczas intymnych sytuacji, szczególnie jest to widoczne na
rysunkach, których kilka będzie można obejrzeć na wystawie.
Samego Rodina zobaczymy oczyma Camille Claudel. Utalentowana plastycznie siostra poety Paula
Claudela w roku 1883 trafiła do pracowni Rodina jako młodziutka, 19-letnia uczennica. Szybko stała
się jego ulubioną modelką, partnerką intelektualną, kochanką. Biografowie słynnej pary piszą
o ogromnym wpływie, jaki te dwie osobowości wywierały na swoją sztukę. Ich burzliwy związek
skończył się po kilku latach. Nie bez znaczenia był fakt, że Rodin nie miał zamiaru zakończyć
równoległej długoletniej relacji z Rose Beuret, matką swojego syna, której podobiznę także można
zobaczyć na ekspozycji w Kamienicy Szołayskich. Kilka lat po rozstaniu u Camille Claudel pogłębiła
się choroba psychiczna. Rzeźbiarka zniszczyła większość swoich dzieł, zmarła opuszczona przez
rodzinę w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym w Montfavet w wieku 79 lat. Na naszej ekspozycji
można oglądać rzeźbiarski portret Rodina dłuta Claudel, wykonany w roku 1892.
Równie burzliwy, choć mniej dramatyczny, był związek Xawerego Dunikowskiego z Sarą Lipską –
malarką, rzeźbiarką, projektantką wnętrz, kostiumów oraz dekoracji teatralnych i strojów, m.in. dla
słynnego baletu Siergieja Diagilewa i Heleny Rubinstein. Podobnie jak Camille, Sara była studentką
i ulubioną modelką swojego ukochanego. W roku 1908 urodziła córkę Marię Xawerę, z którą w 1912
roku zamieszkała w Paryżu. Rysy twarzy Sary Lipskiej nosi jedna z rzeźb najsłynniejszego bodaj cyklu
Xawerego Dunikowskiego – Kobiety brzemienne. Rzeźby te, zaprezentowane w 1906 roku
w Warszawie, wywołały skandal zarówno tematyką, która według publiczności naruszała normy
moralne, jak i ustawieniem postaci bezpośrednio na podłodze, bez postumentów. Jedna
z brzemiennych została pozbawiona ręki przez oburzonego widza. Trzy prace z cyklu Kobiety
brzemienne można oglądać na wystawie w Krakowie, podobnie jak rzeźbiarski portret Xawerego
Dunikowskiego dłuta Sary Lipskiej z roku 1953.
2
Rodin/Dunikowski.
Kobieta w polu widzenia
08.10.2016 – 15.01.2017
W Kamienicy Szołayskich prezentujemy w sumie 41 dzieł polskiego artysty, m.in. realizacje z cyklu Głowy
wawelskie, które Dunikowski tworzył w drugiej połowie lat 20. XX wieku. Przeznaczone były do
kasetonów rekonstruowanego w tym czasie stropu Sali Poselskiej na Zamku Królewskim. W opracowaniu
detali fryzur kobiet Dunikowskiego inspirowały kreacje Antoniego Cierplikowskiego, czyli słynnego
stylisty i fryzjera Antoine'a. Są tu także rzeźbiarskie portrety – od oficjalnych, robionych na zamówienie,
np. Amerykanka II czy Francuzka, po intymne, jak głowy Sary Lipskiej. Na uwagę zasługuje ekspresyjna
złocona rzeźba Macierzyństwo: dwa ludzkie ciała połączone w jedno.
- Na wystawie będzie można zobaczyć pracę, która bardzo rzadko opuszcza stolicę, gdyż prezentowana
jest na co dzień na ekspozycji stałej Muzeum Narodowego w Warszawie – podkreśla Ewa Ziembińska. –
To Idę ku słońcu – autoportret astralny , jak sam o nim mówił Dunikowski. Epatujący siłą, witalnością
i męskością, podkreśloną poprzez ukazanie nagiego fallusa, jest wyjątkowym dziełem w dorobku artysty.
Drewniana polichromowana rzeźba o wysokości blisko 2,5 metra powstała w 1917 w Paryżu, pod
wpływem francuskiego kubizmu. Cieszę się, że mogę zaprezentować tę pracę w Krakowie.
Krakowska odsłona ekspozycji została bardzo starannie zaaranżowana w zabytkowych wnętrzach
Kamienicy Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego. Dzięki temu rzeźby Auguste’a Rodina i Xawerego
Dunikowskiego będzie można oglądać w intymnym, „domowym” otoczeniu, podobnie jak
w warszawskim pałacu Królikarnia i paryskim Hôtel Biron, w którym mieści się Musée Rodin. Atmosferę
podkreślą zachowane w Kamienicy Szołayskich i odsłonięte na potrzeby tej wystawy XIX-wieczne freski.
Życie obu artystów przybliżą reprodukcje archiwalnych fotografii.
Ekspozycji towarzyszy rozbudowany program edukacyjny. W pierwszą niedzielę po otwarciu wystawy,
9 października, zapraszamy na oprowadzanie kuratorskie Ewy Ziembińskiej, a potem można wziąć udział
m.in. w warsztatach rzeźbienia w glinie lub wybrać się na spacer po Krakowie śladami Xawerego
Dunikowskiego.
(MB)
3
Rodin/Dunikowski.
Kobieta w polu widzenia
08.10.2016 – 15.01.2017
Auguste Rodin
1840–1917
Najwybitniejszy francuski rzeźbiarz przełomu wieków,
prekursor modernistycznej rzeźby, wywarł ogromny wpływ na
tę gałąź sztuki w całej Europie. Jedna z jego pierwszych prac,
Wiek brązu, była tak realistyczna, że artysta został posądzony o
wykonanie odlewu z ludzkiego ciała. Jego najbardziej znane
realizacje: Myśliciel, Pocałunek, Danaida, Brama piekieł
znajdują się w najważniejszych muzeach całego świata. Przyjęło
się uważać Rodina za przedstawiciela impresjonizmu w rzeźbie,
jednak jego twórczość wykracza daleko poza ten nurt w sztuce.
Pod koniec życia artysta przekazał rządowi Francji kolekcję
swoich dzieł, ze wskazaniem na stworzenie w jego rezydencji
Hôtel Biron muzeum. Muzeum Rodina otwarto w 1919 roku.
Do dziś pozostaje jednym z najtłumniej odwiedzanych
paryskich muzeów.
Auguste Rodin
Fot. Adolphe Braun
Xawery Dunikowski
1875–1964
Jeden z najbardziej znanych polskich rzeźbiarzy, którego
twórczość jest kluczowa dla kilku epok polskiej sztuki, od
secesji po realizm socjalistyczny. Studiował w krakowskiej
Szkole Sztuk Pięknych u Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki.
Wypowiadał się w różnych materiałach rzeźbiarskich: drewnie,
brązie, gipsie i kamieniu, a także w malarstwie i rysunku. Był
autorem wielu realizacji pomnikowych, m.in. Józefa Dietla w
Krakowie, a także słynnego cyklu Głów wawelskich,
przeznaczonego do kasetonów w Sali Poselskiej Zamku na
Wawelu. Jego życiorys wpisuje się w historię XX wieku: walczył
w szeregach Legii Cudzoziemskiej podczas I wojny światowej,
przez pięć lat był więźniem obozu koncentracyjnego w
Oświęcimiu, po wyzwoleniu zaangażował się w budowanie
Polski Ludowej. Wieloletni pedagog na uczelniach
artystycznych w Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu.
Xawery Dunikowski
Fot. Lucjan Fogiel
4
Rodin/Dunikowski.
Kobieta w polu widzenia
08.10.2016 – 15.01.2017
Informacje dla zwiedzających:
Rodin/Dunikowski. Kobieta w polu widzenia
Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego – Oddział Muzeum
Narodowego w Krakowie, pl. Szczepański 9
8 października 2016 – 15 stycznia 2017
Pon.: nieczynne
Wt. – sob.: 10.00–18.00
Niedz.: 10.00–16.00
bilet normalny/ulgowy – 14 zł/9 zł
bilet rodzinny (maks. 5 osób) – 23 zł
bilet grupowy (min. 15 osób) – 7 zł/5 zł
dzieci do 7 lat – wstęp bezpłatny
MNK Media:
KATARZYNA
BIK
(695 981 817)
[email protected]
MARTA BOSAK
(606 207 728)
[email protected]
Pliki do
pobrania:
SERWER ftp.mnk.pl
UŻYTKOWNIK:
media HASŁO:
fCZRRtme6w
Kurator wystawy: Ewa Ziembińska
Opiekun merytoryczny krakowskiej edycji wystawy: Urszula
Kozakowska-Zaucha
Koordynator: Katarzyna Pawłowska
Projekt ekspozycji: Marcin Kwietowicz, Grażyna Stawicka, współpraca:
Magdalena Romanowska
Wystawa zorganizowana przez:
Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni
we współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie
oraz Musée Rodin w Paryżu
Wystawa pod Honorowym Patronatem:
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra
Glińskiego
Minister Kultury i Komunikacji Francji Audrey Azouley
Ambasadora Francji w Polsce Pierre’a Buhlera
Prezydenta Miasta Krakowa Jacka Majchrowskiego
Partner wystawy: Instytut Francuski w Polsce
Patroni medialni: TVP Kultura, TVP Kraków, Gazeta Wyborcza/Co Jest
Grane, RMF Classic, Weranda, Karnet, Local Life, www.kraków.pl,
telewizja M
Mecenas Muzeum Narodowego w Krakowie: PZU
Sponsor Kamienicy Szołayskich: Kärcher Spółka z o.o.
Partnerzy wystawy: Eximreno, enova365
Partner Muzeum Narodowego w Krakowie: Cechini Muszyna
5