Korzyści wynikające z poprawy dostępności dla wszystkich

Korzyści wynikające
z poprawy dostępności
dla wszystkich
Spis treści
Dostępność przestrzeni publicznej
korzystna dla wszystkich, nie tylko dla
osób niepełnosprawnych ............................... 4
Główne korzyści wynikające z poprawy
dostępności .................................................... 6
Ograniczenie uzależnienia od samochodu
i swobodne poruszanie się . ........................... 8
Aktywna mobilność ...................................... 10
Mniejszy ruch pojazdów ............................... 12
Wyzwania na przyszłość .............................. 14
www.isemoa.eu
Projekt ISEMOA rozpoczął się w maju 2010 roku i będzie realizowany do maja 2013 r. ISEMOA jest projektem współfinansowanym przez Unię Europejską w ramach programu IEE 2009
STEER. Wydawca: Austrian Mobility Research – FGM-AMOR
(Koordynator projektu). Zdjęcia na okładce: FGM-AMOR / Schiffer (1), FGM-AMOR (2), iStockphoto (1), www.eltis.org / Schiffer
(4). Wyłączna odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji
leży po stronie jej autorów. Nie odzwierciedla ona opinii Unii
Europejskiej. Zarówno EACI jak i Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za wykorzystanie zawartych tu informacji.
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Dostępność przestrzeni publicznej
korzystna dla wszystkich, nie tylko
dla osób niepełnosprawnych
Każdy wie, że dostępne otoczenie jest korzystne dla osób
niepełnosprawnych, ale czy wiedziałeś, że działania i środki
ograniczające bariery oraz poprawiające dostępność
przynoszą również inne korzyści?
Każdego dnia wiele osób napotyka barie-
Do grupy osób z ograniczonymi możliwo-
ry poruszając się w przestrzeni publicznej
ściami poruszania się (PRM – People with
lub korzystając z transportu publicznego.
Reduced Mobility) należy również zaliczyć
Wśród nich znajdują się m.in. osoby nie-
osoby z problemami poznawczymi, osoby
pełnosprawne, osoby starsze (zwłaszcza te
przenoszące ciężkie lub niewymiarowe ba-
powyżej 75. roku życia), dzieci oraz osoby
gaże, osoby nieznające lokalnego języka,
z małymi dziećmi.
mające problemy z orientacją, z czytaniem,
ze zdrowiem psychicznym, osoby z problemami ortopedycznymi i kardiologicznymi,
osoby powracające do zdrowia po przebytej
operacji lub chorobie, osoby czasowo niepełnosprawne (np. ze złamaniami), daltoniści, itp. Eksperci szacują, że około 35-40%1
populacji Europy to osoby z ograniczonymi
możliwościami poruszania się (PRM).
––––––––––––––––––––
1
European Disability Forum (2011): Facts and figures
about disability, in: http://www.edf-feph.org/Page_
Generale.asp?DocID=12534 (28.10.2011)
4
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
W związku z istniejącymi barierami2 dla wielu
dzaju usługi, obiekty sportowe i rozrywkowe
osób niemożliwe jest samodzielne porusza-
nie jest łatwo dostępnych dla pieszych, osób
nie się w przestrzeni publicznej czy korzy-
na wózkach inwalidzkich, rowerzystów i użyt-
stanie z transportu publicznego, dlatego są
kowników transportu publicznego, dlatego są
one mniej mobilne. Odbywają mniej podróży
oni zależni od samochodu.
i na krótszych dystansach niż przeciętny użytkownik drogi (patrz wykresy poniżej). Wiele
Dokładny opis często napotykanych barier
z tych osób jest zmuszonych do korzystania
w przestrzeni i transporcie publicznym moż-
z transportu indywidualnego lub alternatyw-
na znaleźć w broszurze „Dostępność – dla-
nych form transportu. Ponadto dużo miejsc,
czego jest nam potrzebna” umieszczonej na
takich jak sklepy, przedszkola, różnego ro-
stronie http://www.isemoa.eu.
Liczba odbywanych podróży
w ciągu doby
3
2,87
2,76
2
1
0
OSOBY SPRAWNE
OSOBY PRM
Długość podróży w km
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
9,2
6,65
OSOBY SPRAWNE
OSOBY PRM
Osoby z ograniczonymi możliwościami poruszania się (PRM) są
mniej mobilne: odbywają mniej podróży i na krótszych dystansach
Analizując dostępne dane dotyczące mobilności ludzi w Europie naukowcy z Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie stwierdzili, że osoba PRM średnio odbywa 2,76 podróży dziennie, podczas
gdy osoba sprawna – 2,87. Dodatkowo średnia długość podróży osoby PRM wynosi 6,65 km,
a osoby sprawnej – 9,2 km.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
2
Report “Relationship of energy-efficiency in transport and accessibility of the whole mobility-chain” in: http://www.
isemoa.eu/index.php?ID1=7&id=7
5
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Główne korzyści wynikające
z poprawy dostępności
Lepsza dostępność =
wszyscy korzystają
ze zrównoważonych form
i środków transportu, a codzienne usługi są dostępne
bez konieczności poruszania się samochodem
Gminy, miasta i regiony mogą pomóc swoim
mieszkańcom i turystom przyjąć styl życia niezależny od samochodu poprzez zapewnienie
pełnej dostępności przestrzeni i transportu
publicznego oraz poprzez poprawę dostępności do codziennych usług dla osób niezmotoryzowanych. Polityka poprawy dostępności
przynosi wiele korzyści, zarówno dla indywidualnych osób, jak i dla całego społeczeństwa:
ograniczenie korzystania z transportu indywidualnego (samochodu)
i swobodne poruszanie się, również osób niezmotoryzowanych
aktywna mobilność (chodzenie pieszo, jazda rowerem)
rzadsze korzystanie z samochodu / mniejszy ruch
pojazdów na drogach
lepsze radzenie sobie z przyszłymi wyzwaniami
6
www.etlis.org / Schiffer
www.etlis.org / Schiffer
www.etlis.org / Schiffer
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
✔✔ zwiększa
niezależność
FGM / Schiffer
✔✔ zapobiega wykluczeniu społecznemu
www.eltis.org / Schiffer
✔✔ poprawia stan
zdrowia
Poprawa
dostępności ...
✔✔ p
owiększa
„kapitał ludzki”
www.eltis.org
FGM-AMOR
iStockphoto
✔✔ poprawia jakość życia
✔✔ zwiększa
energooszczędność
✔✔ ogranicza koszty
✔✔ zmniejsza zanieczyszczenie środowiska
7
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Ograniczenie uzależnienia
od samochodu i swobodne
poruszanie się
✔✔
✔✔
✔✔
✔✔
dzieci nie potrzebują „taxi-rodzica”
starsze osoby mogą swobodnie poruszać się same
rodziny nie muszą posiadać drugiego samochodu
zapobieganie wykluczeniu społecznemu / wyrównanie
możliwości
✔✔ niższy popyt na specjalne usługi transportowe i usługi
opiekuńczo-pielęgnacyjne dla seniorów
Dostępne przestrzeń i transport publicz-
zmotoryzowanych osoby nie kierujące lub nie
ny oraz lepsza dostępność do codziennych
posiadające samochodu są marginalizowa-
usług dla osób niezmotoryzowanych sprzyja
ne, gdyż mają ograniczony dostęp do pracy,
ograniczeniu korzystania z samochodu, za-
edukacji, sklepów, placówek opieki zdrowot-
równo przez mieszkańców, jak i turystów.
nej i ośrodków rozrywki i sportu.
Większa dostępność do codziennych usług
W pełni dostępny łańcuch podróży to wolność
dla pieszych, rowerzystów, osób na wózkach
i większą niezależność dla osób z ograniczo-
inwalidzkich i użytkowników transportu pu-
ną mobilnością (PRM), ponieważ stwarza
blicznego pozwala osobom nie korzystającym
szansę na swobodne podróżowanie. Praw-
z samochodu lub nie posiadającym pojazdu
dopodobne jest więc, że dzięki poprawie
dotrzeć samodzielnie do celu. Dlatego lepsza
dostępności różnice w zachowaniach osób
dostępność powoduje wzrost niezależności
PRM i osób sprawnych, które istnieją obec-
osób niezmotoryzowanych, gdyż nie muszą
nie, staną się mniejsze lub znikną całkowicie.
one korzystać z pomocy osób trzecich. Zapo-
Oznacza to, że w dostępnym otoczeniu, osoby
biega to wykluczeniu społecznemu , ponie-
PRM będą odbywały więcej podróży i na dłuż-
waż często w obszarach przeznaczonych dla
szych dystansach niż obecnie.
3
8
FGM-AMOR
iStockphoto
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Poprawa dostępności, stwarzając możliwości
Poprawa dostępności codziennych usług dla
swobodnej mobilności, zmniejsza zapotrze-
pieszych, rowerzystów, osób korzystających
bowanie na specjalne usługi transportowe4,
z wózków inwalidzkich i użytkowników trans-
przynosząc tym samym korzyści ekonomicz-
portu publicznego umożliwia wielu gospodar-
ne dla społeczeństwa.
stwom domowym zmniejszyć koszty; z jednej
W środowisku, które jest dostępne, osoby
strony – paliwa (ograniczenie liczby podróży),
starsze mogą być niezależne i żyć dłużej5.
z drugiej – posiadania drugiego samochodu.
Dostępność ma korzystny wpływ na aktywne
Środowisko, które jest dostępne umożliwia
starzenie się. Pomaga ograniczyć zapotrze-
osobom z ograniczoną mobilnością poruszać
bowanie na opiekę i ograniczyć koszty usług
się swobodnie, co z kolei motywuje i zachęca
opiekuńczo-pielęgnacyjnych.
ich do częstszego opuszczania domu, spoty-
Jeśli codzienne usługi są łatwo dostępne
kania się z innymi ludźmi oraz uczestnictwa
i bezpieczne dla osób niezmotoryzowanych,
w życiu społecznym. To wszystko zapobiega
to dzieci nie potrzebują „taxi-rodzica”. Jest
wykluczeniu społecznemu7.
to również korzystne dla rodziców, gdyż mniej
czasu poświęcą na podwożenie swoich dzieci6.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
3
CATCH Fact sheet “Health” in: www.carbonaware.eu
4
“Check out the KOLLA-project – public transport for everybody” in: www.eltis.org/docs/studies/EROA8QEC96.pdf
5
Slattery S., Evernden J.: “Continuous accessible path of travel to participation”, The Independent Living Centre New South
Wales Australia, in: http://www.arata.org.au/arataconf08/papers/universal_design/SLATTERY_Sue_paper.doc
6
Wg badań brytyjskich (dla esure.com) średnio dziecko jest podwożone przez rodziców do szkoły i na zajęcia pozalekcyjne na dystansie 3500 mil rocznie. 40% czasu jaki matki spędzają w samochodzie jest przeznaczone na podwożenie ich dzieci (w: http://
www.telegraph.co.uk/news/uknews/1513228/Parents-taxi-service-worth-10000-a-year.html and http://www.thefreelibrary.com/PARENTS+TAKEN+FOR+A+pounds+10k+RIDE%3B+Mum%27s+taxi+clocks+up+3500+miles...-a0143600124)
7
Dostępna przestrzeń i transport są ważnymi czynnikami ograniczającymi wykluczenie społeczne wg. Canadian Social
Isolation Working Group, “Working together for Seniors”, 2007 w: http://www.seniors.alberta.ca/Seniors/docs/WorkingTogetherForSeniors.pdf
9
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
www.eltis.org / Schiffer
Aktywna mobilność
✔✔ korzyści zdrowotne
dzięki większej
aktywności fizycznej
✔✔ ograniczone koszty
społeczne (mniej
zwolnień lekarskich,
mniejsze koszty opieki
zdrowotnej, itp.)
✔✔ większe bezpieczeństwo
rowerzystów i pieszych
✔✔ więcej społecznych
interakcji
Poprawa dostępności codziennych usług dla
pieszych, rowerzystów, osób na wózkach inwalidzkich i użytkowników transportu publicznego umożliwia wszystkim osobom odbywanie podróży korzystając z bardziej aktywnych
form przemieszczania się, jak chodzenie pieszo czy jazda rowerem, raczej niż korzystanie
z samochodu. Ten wzrost aktywności fizycznej
przyczynia się do osiągania korzyści zdrowotnych8, ograniczając ryzyko zachorowania
na choroby serca, krążenia, cukrzycę 2. typu,
otyłość, itp. Z jednej strony możemy osiągnąć
ogólne lepsze samopoczucie i zdrowie jako
wynik aktywnej mobilności, z drugiej – ograniczyć koszty społeczne związane z przebywaniem na zwolnieniach lekarskich czy koszty
10
opieki zdrowotnej.
Jeśli większość codziennych podróży odbywa się pieszo i rowerem to liczba pieszych
FGM-AMOR
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
i rowerzystów na drogach i ulicach rośnie.
Tym samym poprawia się bezpieczeństwo –
zmniejsza się liczba wypadków i maleją koszty ponoszone przez społeczeństwo.
Wzrost liczby pieszych i rowerzystów wpływa na zwiększenie bezpośredniego kontaktu
pomiędzy uczestnikami ruchu. Ma to efekt
i powoduje zacieśnienie więzi społecznych.
Jest to istotne w zróżnicowanym społeczeństwie i może pomóc ograniczyć przestępczość.
www.eltis.org / Schiffer
wzmocnienia (zażyłość społeczności lokalnej)
Lepsza dostępność przestrzeni publicznej
przyciąga więcej pieszych i rowerzystów, co
zwiększa obroty lokalnych sklepów11 przyczyniając się do wzrostu gospodarczego.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
8
Werner Gronau, Karl Reiter & Robert Pressl (Ed.): Transport and Health Issues. Mannheim 2011 in: http://www.eltis.org/
docs/tools/THI-RobertPressl_KarlReiter.pdf
9
Jacobsen P.L.: “Safety in numbers: more walkers and bicyclists, safer walking and bicycling”. Injury Prevention 2003;
9: 205-9 in: http://bmj-injuryprev.highwire.org/content/9/3/205.full.pdf
10 Leyden, K M.: “Social Capital and the Built Environment: The importance of walkable neighbourhoods” in American
Journal of Public Health, 93(9). pp. 1546-51. 2003
11 Buis J., Wittink R.: “The economic significance of cycling. A study to illustrate the costs and benefits of cycling policy”,
Den Haag, Netherlands: TNG Uitgeverij, 2000, in: http://www.velomondial.net/velomondiall2000/PDF/BUIS.PDF
11
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Mniejszy ruch pojazdów
✔✔ korzyści dla środowiska (mniejsze: zanieczyszczenie
powietrza, emisja gazów cieplarnianych, hałas, itd.)
✔✔ energooszczędność w transporcie
✔✔ bardziej atrakcyjna przestrzeń publiczna
Większa dostępność codziennych usług dla
Rzadsze korzystanie z samochodu pomaga
pieszych, rowerzystów, osób na wózkach inwa-
zwiększyć energooszczędność w transpor-
lidzkich i użytkowników transportu publiczne-
cie, ograniczyć zanieczyszczenie powietrza,
go umożliwia zrezygnowanie z podróżowania
emisje gazów cieplarnianych oraz szkodliwy
samochodem. W dostępnej przestrzeni nawet
poziom hałasu. Dzięki poprawie dostępno-
osoby PRM, które do tej pory były uzależnione
ści można osiągnąć znaczące zmniejszenie
od transportu indywidualnego z powodu ist-
zużycia energii w transporcie i emisji gazów
niejących barier napotykanych w przestrzeni
cieplarnianych.
i transporcie publicznym, mogą zastąpić tę
formę poruszania się inną, jak np. chodzenie pieszo, jazda rowerem czy korzystanie
12
www.eltis.org
FGM-AMOR
z transportu publicznego.
FGM-AMOR
www.eltis.org / SChiffer
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Przykładowo: eksperci szacują, że około
mi transportu oraz oszczędzić każdego roku
35-40%
populacji Europy stanowią osoby
ponad 316 tys. litrów paliwa pochodzenia
PRM, które napotykają bariery w przestrzeni
mineralnego w mieście liczącym ok. 100 tys.
i transporcie publicznym. W 100 tys.-mieście
mieszkańców.
12
ponad 35 tys. osób doświadcza trudności
w swobodnym poruszaniu się w przestrze-
Poza korzyściami dla środowiska, pozytywne
ni publicznej. Jeśli poprawi się dostępność
efekty ograniczenia ruchu samochodowego,
można założyć, że osoby PRM zamienią przy-
takie jak lepsza jakość powietrza i mniejszy
najmniej 5%
swoich podróży samochodem
hałas to także korzyści dla zdrowia oraz ja-
na chodzenie pieszo, jazdę rowerem lub ko-
kości życia. Dodatkowo, innym pozytywnym
rzystanie z transportu publicznego. W związ-
efektem zmniejszenia ruchu samochodów
ku z poprawą dostępności osoby PRM będą
jest powstanie bardziej atrakcyjnej prze-
mogły zastąpić około 4,8 mln km rocznie
strzeni publicznej dla rowerzystów i pieszych
pokonywanych samochodem innymi środka-
oraz przyjaznego środowiska do życia.
13
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
12 European Disability Forum (2011): Facts and figures about disability, in: http://www.edf-feph.org/Page_Generale.asp?DocID=12534 (28.10.2011)
13 Wg. badań przeprowadzonych w niemieckich miastach przez SOCIALDATA, około 50% wszystkich podróży odbytych samochodem mogło odbyć się również innymi środkami transportu.
14 Biorąc pod uwagę dostępne dane dotyczące zachowań (w zakresie mobilności) osób PRM w Europie, naukowcy z Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie stwierdzili, że osoba PRM średnio odbywa 2,76 podróży dziennie na dystansie 6,65km.
(Raport “Relationship of energy efficiency in transport and accessibility of the whole mobility chain”: http://www.isemoa.
eu/index.php?ID1=7&id=7)
15 NICHES+: “Guidelines for implementers of neighbourhood accessibility planning”, 2010, in: www.niches-transport.org/
fileadmin/NICHESplus/G4Is/21582_policynotesWG1_2.indd_low.pdf
13
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
Wyzwania na przyszłość
14
www.eltis.org / Schiffer
FGM-AMOR
✔✔ Sprostanie potrzebom części starzejącego się
społeczeństwa
✔✔ Ułatwianie integracji imigrantów dzięki poprawie
dostępności
✔✔ Ograniczanie tendencji do przenoszenia się na
tereny podmiejskie poprzez zapewnienie dostępności
podstawowych usług
✔✔ Uwzględnienie wymagań prawnych we wszystkich
inwestycjach poprzez przyjęcie strategii „dostępność
dla wszystkich”
✔✔ Unikanie ponoszenia dodatkowych kosztów poprzez
branie pod uwagę wymagań dotyczących dostępności
już na etapie projektowania
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z POPRAWY
DOSTĘPNOŚCI DLA WSZYSTKICH
rzejące się społeczeństwo), odpływ ludności
żania Konwencji Narodów Zjednoczonych o
na tereny podmiejskie itp., wymuszają na
Prawach Osób Niepełnosprawnych, rządy
lokalnych i regionalnych władzach poprawę
państw będą kontynuowały prace w zakresie
dostępności.
dostępności. Dodatkowo na poziomie Unii
Aspekty dostępności stają się coraz waż-
Europejskiej w przygotowaniu znajduje się
niejsze, również na poziomie legislacyjnym
Europejski Akt Dostępności.
i regulacyjnym – większość państw euro-
Mając na uwadze przyszłe zmiany, istot-
pejskich stosuje przepisy dotyczące do-
ne jest przyjęcie strategii „dostępność dla
stępności w różnym zakresie, w odniesieniu
wszystkich” we wszystkich przedsięwzię-
do transportu i zagospodarowania terenu.
ciach od samego początku.
iStockphoto
Oczekuje się, że w trakcie procesu wdra-
iStockphoto
W całej Europie zmiany demograficzne (sta-
15