pobierz

Agnieszka Nowakowska
Asertywność jest zarazem umiejętnością,
postawą życiową, jak i zbiorem pewnych
zachowań, których każdy z nas może się nauczyć.
Są one bardzo ważne w pracy nauczyciela, gdyż
powinien on:
•Być człowiekiem asertywnym, działającym zgodnie z
zasadami asertywności.
•Asertywnie porozumiewać się ze swoimi uczniami.
•Uczyć i promować wśród uczniów porozumiewanie się na
asertywnych zasadach.
Asertywność to nie jest sztuka mówienia „Nie”,
Asertywność to sztuka mówienie „TAK” przede wszystkim
sobie i swoim potrzebom, ale także potrzebom innych.
ĆWICZENIE
WICZENIE „Wyobrażona
Wyobra ona historia”
historia”:
Usiądź wygodnie, zamknij oczy, odpręż się.
Wyobraź sobie siebie w następującej sytuacji:
„Kolega poprosił cię, abyś pomógł mu w zakupie sprzętu
elektronicznego, na którym ten zupełnie się nie zna. Właściwie
tego popołudnia masz trening siatkówki, ale w sumie masz
wolną godzinę tuż przed treningiem, więc zgadzasz się mu
pomóc. Idziesz na umówione spotkanie, ale nie ma go jeszcze.
Czekasz. Po 20 minutach kolega przychodzi. Zostaje ci
niewiele czasu do rozpoczęcia treningu”.
Zastanów się, jak zareagowałbyś/-łabyś w tej sytuacji?
Z reguły w naszym życiu występują zachowania, w których
zachowujemy się albo agresywnie albo ulegle.
Zachowania agresywne
Zachowania uległe
Zachowania asertywne
Dowartościowanie własnej
Samowyrzeczenie
Dowartościowanie własnej
osoby kosztem innej
Decydowanie za innych
osoby
Pozwalanie innym na
Wybieranie dla siebie
dokonywanie wyborów
Osiąganie pożądanych
Nieosiąganie pożądanych
Osiąganie pożądanych
celów przez ranienie
celów
celów
innych
Asertywność to swoista zasada złotego środka,
postawa pomiędzy agresywnością a uległością.
Asertywność to dbanie zarówno o swoje
potrzeby, jak i o potrzeby innych.
Komunikacja asertywna jest zarazem stanowcza,
bez lęku, ale i bez agresywności.
Zastanów się, czy bywasz asertywny/-a
zapoznając się z przykładami różnych asertywnych
wypowiedzi.
Pomyśl, czy mógłbyś/-łabyś stosować je w swoim życiu:
Czy potrafię...
Wyraża
Wyra ać pozytywne uczucia ?
Przykłady
1) Podoba mi się jak wykonałeś to ćwiczenia.
2) Myślę, że zrobiłeś dziś naprawdę świetną robotę.
3) Lubię cię.
4) Świetnie się dziś czuję i cieszę się, że możemy się kolegować.
Wyraża
Wyra ać negatywne uczucia ?
1) Nie podobało mi się to jak ...
2) Boję się.
3) Czuję się dzisiaj naprawdę niedobrze z tego powodu.
Odmawiać
Odmawia prośbom
pro bom i
zaproszeniom ?
1) Nie, nie mogę pracować dziś tak długo w nocy.
2) Nie, nie podoba mi się taki film, muzyka...
3) Nie, nie chcę być w to zaangażowany.
4) Nie, nie mogę ci pomóc.
Wyraża
asne zdanie ?
Wyra ać własne
1) Sądzę, że to spotkanie trwa już dostatecznie długo.
2) Nie zgadzam się z .......
3) Myślę, że.....
Wyraża
ość
Wyra ać uzasadnioną
uzasadnion zło
1) Znów się spóźniłeś – jestem zły.
2) Jestem naprawdę rozdrażniony, gdy....
Asertywność- to:
•wyrażanie swoich poglądów, uczuć, myśli, przekonań bez
lekceważenia poglądów, uczuć, myśli, przekonań innych ludzi
•umiejętność stanowczego, śmiałego, zdecydowanego i uczciwego
zachowania (nie jest to jednak zachowanie typu „ja wygrywam – ty
przegrywasz”)
•zachowania umożliwiające obronę własnych praw, swoich granic,
realizacje własnych celów i zamierzeń bez łamania praw i
naruszania granic innych ludzi
•umiejętność skutecznego odmawiania, proszenia, wyrażania
własnych opinii, reagowania na opinie innych
•umiejętność akceptowania niedociągnięć, wad i zmian - własnych i
innych ludzi
ĆWICZENIE
WICZENIE „Cele asertywne”
asertywne”:
Wymień co najmniej 5 asertywnych celów, które chciałbyś/-łabyś
zrealizować w swoim życiu, co chciałbyś/-łabyś w swoim zachowaniu
zmienić.
Opisz je jako sytuacje, w których chciałbyś być asertywny.
Napisz dokładnie, jak chciałbyś się zachowywać – nie opisuj tego, jak
chciałbyś się czuć lub jakim chciałbyś być. Wymień osoby wobec
których chciałbyś zachowywać się asertywnie w danej sytuacji.
Oto przykłady asertywnych celów:
•Chcę umieć powiedzieć „nie” członkom mojej rodziny, kiedy któryś z nich poprosi mnie o
pomoc w momencie, kiedy akurat idę na trening.
•Chcę powiedzieć mojemu bratu, aby nie przełączał kanałów TV, kiedy oglądam swój
ulubiony program.
•Chcę powiedzieć mojej mamie, jak się czuję, kiedy ona mnie niesłusznie krytykuje.
•Chcę oddać wadliwy towar zakupiony w sklepie i otrzymać zwrot pieniędzy.
Dzięki tej samoświadomości będziesz wiedział/-ła, nad czym możesz
asertywnie pracować w przyszłości.
Jakie s
są
ą twoim zdaniem zyski i ryzyko
zachowań
zachowań asertywnych?
Dzięki zachowaniom asertywnym istnieje ryzyko:
•możemy być nie lubiani przez niektórych ludzi za to, że
wyrażamy swoje odczucia,
•możemy otrzymać etykietkę, że jesteśmy osobami
idącymi przez życie przebojem,
•zmienią się nasze relacje z innymi,
•możemy być krytykowani,
•możemy spotkać się z reakcjami zdziwienia, zaskoczenia.
Ale równocześnie dzięki
zachowaniom asertywnym zyskujemy:
•prawdziwe zbliżenie się do innych ludzi,
•lepsze poznanie poglądów, uczuć, myśli, przekonań swoich
i innych,
•wyrazy podziwu i pochwały otoczenia,
•samorealizację, zadowolenie,
•mniej stresów i frustracji,
•lepszą kondycje psychiczna i fizyczną,
•uczucie, że świat jest lepszy, mniej zagrażający, bardziej
przyjazny, a ludzie milsi i bardziej uprzejmi niż przedtem.
Czasami używamy stwierdzeń, które mogą personalnie atakować innych,
innych
naruszając ich psychologiczne terytorium. Wyrażamy swoje emocje,
atakując i schlebiając drugą osobę. Są to komunikaty typu „TY” np.:
„Jesteś wkurzający”,
„Chcę ci powiedzieć to wprost – jesteś po prostu głupi”
„Jesteś genialny”,
„Jesteś cudowny”
mó
Te komunikaty nie m
ówią o tym, dlaczego tak uważamy!
Osoba odbierająca taki komunikat czuje się lepiej lub gorzej, ale nie wie,
które z jej zachowań wywołują naszą reakcję.
Ma więc ograniczoną możliwość uczenia się, a my mniejszą szansę na
pojawienie się aprobowanego przez nas i oczekiwanego zachowania.
Aby komunikacja nie była raniąca i krzywdząca, musimy wyrażać swoje
odczucia, związane z konkretnymi zachowaniami innych osób.
Komunikaty typu „JA”
JA” to wzięcie odpowiedzialności za własne
wypowiedzi, źródło informacji (o nas i naszych uczuciach,
oczekiwaniach) dla otoczenia, wyraz otwartej, uczciwej postawy.
Komunikat ten informuje drugą osobę, jak jej zachowania
wpływają na nas, jakie wywołują w nas emocje i jakie mają dla
nas znaczenie. Jest sposobem wyrażania wprost negatywnych
emocji bez atakowania i oskarżania drugiej osoby. Ułatwia
komunikację, gdyż osoba słuchająca nie czuje się oskarżana i nie
musi bronić się przed zarzutami.
Komunikaty typu „TY”
TY” blokują wymianę, często ranią, bywają
niezrozumiałe. Są też elementem agresywnego zachowania.
Gdy mówimy „Ty” wkraczamy na czyjeś terytorium. Również
mówiąc komplementy, warto dodać wyjaśnienie, które
zachowania nam się podobają. Dzięki temu unikniemy nieprawdziwych
pochlebstw.
Zamiana komunikaty „TY” na komunikat typu „JA”:
1.„Jesteś wkurzający”
„”Wkurza mnie, kiedy ty....”
2.„Chcę ci powiedzieć to wprost . Jesteś po prostu głupi”
się głupie...”
3.„Jesteś cudowny”
nabiera blasku!”
„To, co robisz wydaje mi
„Uwielbiam być z Tobą, czuję się wtedy cudownie! Cały świat
Wykonaj następujące ćwiczenie. Poniżej znajdują się dwie sytuacje.
Skonstruuj swoją wypowiedź posługując się wzorcem zaznaczonym na
czerwono. W puste miejsca wstaw odpowiednie słowa.
Ja czuję________kiedy ty__________ponieważ______.
Np. Ja czuję smutek kiedy ty nie rozumiesz tego, o czym mówię, ponieważ
uważam cię za mego dobrego przyjaciela.
1. Twój kolega „za Twoimi plecami” oskarża Cię o niekompetencję. Mówi,
że podejmujesz się zadań, do wykonania których nie masz umiejętności i
później trzeba wszystko poprawiać, co zajmuje więcej czasu, niż zrobienie
tego od nowa. Właśnie spotykasz te osobę.
2. Twoja bliska koleżanka/ Twój kolega bez pytania szpera w Twojej torbie
lub teczce w poszukiwaniu potrzebnego mu długopisu.
Dlaczego mó
mówienie „NIE”
NIE” sprawia nam trudności
trudno ci ?
1. Jeśli powiem „nie”, to mogę tym kogoś zranić lub sprawić, że poczuje
się odrzucony.
2. Jeśli powiem „nie”, to mogą przestać mnie lubić.
3. Jeśli powiem „nie”, to nigdy więcej mnie o nic nie poproszą.
4. W ogóle nie zauważą, że mówię „nie”.
5. Oni powiedzieliby mi „tak” i dlatego czuję się winny, jeśli im odmówię.
6. Nie mogę powiedzieć „nie”, ponieważ mi ich żal.
7. Jeśli ja im odmówię, to może nikt inny nie będzie mógł lub umiał im
pomóc i nie poradzą sobie.
Asertywne „NIE”
NIE” nie ma na celu ukarania drugiej osoby,
pouczania, odwetu, zemsty, pokonania kogoś, udowodnienia
komuś jego słabości i zależności od nas.
Jak to zrobić?
1. Powiedz słowo „NIE”.
2. Poinformuj o tym, czego nie możesz zrobić lub co zrobisz (jaki masz
zamiar)
3. Podaj krótkie wyjaśnienie – uzasadnienie odmowy
Ważny jest ton głosu: mówmy stanowczo, ale spokojnie i nieagresywnie.
-------------------------------------------------------------Np.:
(1)„Nie. (2) Nie pożyczę ci długopisu (3) dopóki nie oddasz mi dwóch,
które ci wcześniej pożyczyłem”
(1)”Nie. (2) Nie pojadę z twoją paczką na Sylwestra w góry. (3) Mam już w
planach spędzenie go z moim przyjacielem w naszym mieście.
(1) „Nie. (2) Nie zostanę dziś dłużej na treningu, (3) bo obiecałam mamie
pomoc w przygotowaniach do świąt.
JAK ASERTYWNIE POWIEDZIEĆ „NIE”?
1.Zacznij odpowiedź od wyraźnego, stanowczego i
głośnego „nie”.
2.Nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj. Podanie przyczyny
jest czym innym niż przesadne przepraszanie.
3.Pamiętaj, że masz prawo powiedzieć „nie”.
4.Kiedy już powiedziałeś/-łaś „nie”, nie sprawiaj wrażenia
jakbyś czekał/-ła, żeby cię przekonano, byś zmienił/-ła
zdanie.
5.Pamiętaj, że powiedziałeś/-łaś „nie”, w odpowiedzi na
konkretną prośbę; nie odrzucaj osoby, która się z nią
zwróciła.
6.Bierz odpowiedzialność za mówienie „nie” – nie miej za
złe komuś, że cię o coś poprosił.
Nie wszyscy ludzie wokół nas znają nasze potrzeby i
pragnienia. Często robimy różne aluzje, w nadziei bycia
zrozumianym, ale też stawiamy żądania, które zamiast
oczekiwanej pomocy wywołują zwykle opór i mogą
prowadzić do walki. Zdarza się nam także rezygnować ze
zwrócenia się o pomoc. Próbujemy sobie sami radzić, z
różnym skutkiem.
Jak prosić?
•nie ukrywać, że prosimy, podkreślić to
•wyrazić jasno i otwarcie swoją prośbę
•powiedzieć, że to dla nas ważne
•pamiętać, że inni mają prawo odmówić
Ćwiczenie „Herbatka w kawiarni”
kawiarni”
Wyobraź sobie następującą sytuację. Masz za zadanie
zamówić herbatę bez cukru i cytryny w ulubionej
kawiarni, wypić ją bez pośpiechu i zapłacić.
Niestety kelner komplikuje sprawę: nalega i namawia do
rozszerzenia zamówienia, zwleka z podaniem herbaty,
zaś na końcu nie kwapi się z wydaniem reszty.
Masz zachowywać się asertywnie – spokojnie ale
stanowczo domagać się realizacji swoich praw,
koncentrując się na realizowanym zadaniu, nie zaś na
interpersonalnej relacji z kelnerem.
Co powiesz?
Celem asertywnego wyrażania złości jest przekazanie informacji, że coś mi
przeszkadza w zachowaniu innej osoby, że czuję się krzywdzony/-a lub
ktoś narusza moje psychologiczne terytorium.
Dzięki temu uzyskujemy energię do działania, do zmiany istniejącej sytuacji
na bardziej dla nas korzystną i bezpieczną.
Schemat:
I. Wyraź jasno i wprost swoje życzenie, prośbę, np.
1. „Proszę mi nie przerywać. Niech mi pan pozwoli dokończyć zdanie.”
2. „Proszę zejść z tego miejsca. Mam na nie wykupioną miejscówkę i chcę
tutaj usiąść” (w pociągu)
II. Daj informacje zwrotną, być może Twój rozmówca nie zdaje sobie
sprawy z tego, jakie są konsekwencje jego zachowania dla Ciebie, np.:
1.„Kiedy mi pan przerywa gubię wątek i bardzo mnie to denerwuje”.
2.„Denerwuje mnie, że siedzi pan na miejscu, które specjalnie
wybrałem i opłaciłem.”
III. Zapowiedz sankcje. Pamiętaj, że zapowiedzianą sankcję musisz móc i
chcieć wykonać, np.:
1.„Jeżeli w dalszym ciągu będzie mi pan przerywał, zakończę tę
rozmowę i wyjdę stąd bez przekazania informacji.”
2.„Jeżeli nie zwolni pan mojego miejsca, pójdę po konduktora!”
IV. Wykonanie sankcji – jeżeli nadal ktoś narusza Twoje granice, wykonaj
to, co zapowiedziałeś, np.:
1.„Kończę tę bezowocną dla mnie rozmowę, nie chcę tego dalej
kontynuować, gdyż nadal mi pan przerywa”.
2.„Idę po konduktora skoro nadal nie chce pan opuścić mego miejsca”.
„Jesteś...”
„Ty zawsze...”
„Ty nigdy...”
Odcinając się od krytyki i oceny odcinamy się od możliwości
dowiedzenia się, co przeszkadza innym w naszym
zachowaniu.
Każdy ma prawo mieć własne zdanie na dany temat.
Każdy ma prawo wyrażać własną opinię o sobie samym i o innych.
Kiedy stykacie się z trudną dla Was oceną- POTRAKTUJCIE JĄ JAKO
OPINIĘ: wysłuchajcie jej, mając świadomość, że to sposób widzenia
pewnych spraw przez określoną osobę, a nie obiektywna, jedyna
prawda o świecie i o Was.
•MASZ PRAWO DO WŁASNEGO ZDANIA NA
SWÓJ TEMAT.
•MASZ PRAWO WYRAŻAĆ O SOBIE INNĄ
OPINIĘ NIŻ POZOSTAŁE OSOBY.
np.:
•Myślę o sobie podobnie/inaczej.
•Mam inne/podobne zdanie w tej sprawie.
•Ja też tak o sobie myślę.
•Ja tak o sobie nie myślę.
•Mam zupełnie inną opinię na swój temat.
•Mam taką samą opinię.
Jak skutecznie radzić sobie z krytyką?
Krytyka może być użyteczna lub bezużyteczna, uzasadniona lub
niesłuszna, sensowna lub absurdalna.
Tylko od nas zależy, czy chcemy – i w jakim stopniu – zwracać
uwagę na krytykę. Często przyjmujemy krytykę bardzo osobiście;
nawet wówczas, gdy zdajemy sobie sprawę, że krytyka ma niewielki
związek z naszym zachowaniem lub cechami, akceptujemy ją
dlatego, że ktoś inny tak powiedział.
Negatywne sposoby radzenie sobie z krytyką.
krytyk .
1.unikanie krytyki przez bierne lub przymilne zachowanie
2.branie sobie do serca nieuczciwej krytyki
3.reagowanie na krytykę agresją
Lepiej jest asertywnie reagować na krytykę, o czym była mowa na
poprzednim slajdzie.
PODSUMOWANIE lekcji
Dowiedziałeś/-łaś się na czym polega asertywna postawa oraz
zachowania asertywne. Poznałeś zastosowanie asertywności w
codziennych kontekstach:
1/ Odmowy
2/ Prośby
3/ Wyrażania gniewu i złości
4/ Wyrażania pochwał i krytyki
5/ Przyjmowania pochwał i krytyki
Asertywności uczymy się całe życie, wymaga ona praktyki, ale
i odwagi. Warto w sytuacjach codziennych, a zwłaszcza w
relacjach nauczyciel-uczeń zachowywać się asertywnie.
Najważniejsze, by kształtować w uczniach postawy asertywne
i pozwalać im na zachowania tego typu.