Sygn. akt III AUa 1890/07 Wyrok z dnia 21.04.2009 r. TEZA

Sygn. akt III AUa 1890/07 Wyrok z dnia 21.04.2009 r. TEZA

Sygn. akt III AUa 1890/07
Wyrok z dnia 21.04.2009 r.
Skład orzekający:
SSA Daria Stanek (spr.)
SSA Małgorzata Gerszewska
SSA Iwona Krzeczowska-Lasoń
TEZA:
1. Dla uznania osoby za niezdolną do samodzielnej egzystencji w rozumieniu art. 75 ust.
1 oraz art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.)
konieczna jest całościowa analiza schorzeń wnioskodawcy w aspekcie wpływu, jaki
one mają na umiejętność samodzielnego realizowania podstawowych czynności
Ŝyciowych, do których nie naleŜą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi, takie jak
mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale takŜe nabywanie Ŝywności,
prace porządkowe wokół siebie wykonywane, bez których nie jest moŜliwe
prowadzenie normalnego Ŝycia. A contrario więc jako poprawna moŜe zostać
oceniona odmowa przyznania dodatku pielęgnacyjnego jedynie wówczas, gdy
wykonywanie wyŜej wymienionych czynności nie jest u wnioskodawcy ograniczone
stanem zdrowia, bądź nie stanowi realnego zagroŜenia dla Ŝycia i zdrowia osoby
badanej.
2. Zadaniem biegłego - w świetle normy art. 278 § 1 kpc - nie jest rozstrzyganie
zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności - z punktu
widzenia wiadomości specjalnych - przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego
biegłemu materiału sprawy.
UZASADNIENIE
Decyzją z 12 września 2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
odmówił Z.T. prawa do dodatku pielęgnacyjnego, poniewaŜ lekarz orzecznik i komisja
lekarska ZUS uznali, Ŝe jest on zdolny do samodzielnej egzystencji.
Wnioskodawca złoŜył odwołanie od tej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie
prawa do tego świadczenia od daty jego wstrzymania tj. od 1 czerwca 2002 na skutek decyzji
ZUS z 4.06.2002 r.
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd Okręgowy Sąd Ubezpieczeń Społecznych w S. na mocy wyroku z 6 września
2007 r. w pkt I oddalił odwołanie, w pkt II nie obciąŜył Z.T. kosztami procesu. W
uzasadnieniu wskazał następujące powody swego rozstrzygnięcia.
Wnioskodawca ma prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na trwale
w związku z wypadkiem przy pracy. W okresie do 31 maja 2002 miał prawo do dodatku
pielęgnacyjnego. Wyrokiem z 5 stycznia 2007 wydanym w sprawie III AUa 1933/04 Sąd
Apelacyjny w G. oddalił apelację ubezpieczonego od wyroku Sądu Okręgowego S. z
18.03.2004 r. w sprawie o dodatek pielęgnacyjny.
Przedmiotem rozstrzygnięcia było prawo do dodatku pielęgnacyjnego za okres po 31
maja 2002r.
Na skutek wniosku z 21.09.2005 r. o dodatek pielęgnacyjny ubezpieczony poddany
został badaniu przez lekarza orzecznika oraz konsultanta z zakresu psychiatrii, którzy
rozpoznali w jego stanie zdrowia:
-
encefalopatię pourazową pod postacią organicznych zaburzeń osobowości i upośledzenia
funkcji intelektualnych do poziomu pogranicza upośledzenia umysłowego stopnia lekkiego i
ocięŜałości umysłowej,
-
pourazowy brak gałki ocznej prawej,
-
padaczkę pourazową i orzekli, iŜ wnioskodawca jest zdolny do samodzielnej egzystencji.
Na skutek złoŜonego sprzeciwu Komisja Lekarska ZUS dodatkowo jeszcze rozpoznała
głuchotę ucha prawego podtrzymując orzeczenie orzecznika.
Biegli sądowi specjaliści z zakresu otolaryngologii, okulistyki, psychiatrii, psychologii,
neurologii po przeprowadzeniu badań wnioskodawcy zapoznaniu się z dokumentacją lekarską
znajdującą się w aktach sądowych z organu rentowego rozpoznali w stanie zdrowia
wnioskodawcy:
-
uraz czaszkowo-mózgowy pod postacią encefalopatii pourazowej i padaczki,
-
encefalopatię pourazową pod postacią organicznych zaburzeń osobowości upośledzenia
umysłowego do poziomu ocięŜałości umysłowej - II- 76,
-
jednooczność, proteza,
-
brak widzenia obuocznego,
-
niewielki astygmatyzm oka lewego,
-
głuchota ucha prawego,
-
niedosłuch ucha lewego,
-
zawroty głowy w wywiadzie,
-
pourazowe zniekształcenie twarzoczaszki po stronie prawej.
W ocenie biegłych ubezpieczony jest trwale całkowicie niezdolny do pracy i zdolny
do samodzielnej egzystencji.
W ocenie biegłych - psychiatry i psychologa ubezpieczony zachowuje kontakt słowny,
odpowiada logicznie, zorientowany wielokierunkowo, bez zaburzeń świadomości, zdolny do
samoobsługi, samodzielnie robi zakupy, przygotowuje posiłek, wychodzi na spacery przez co
nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.
Do treści przedmiotowej opinii zarzuty zostały wniesione przez działającego w
imieniu wnioskodawcy pełnomocnika w osobie ciotki. Podnosiła ona, iŜ ubezpieczony nie
moŜe mieszkać sam, nadto wnosiła o przeprowadzenie obserwacji ubezpieczonego w
warunkach szpitalnych. Dołączyła orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
ubezpieczonego, informację MOPS w B. wskazujące, iŜ ubezpieczony nie jest zdolny do
samodzielnej egzystencji, dokumentację dotyczącą leczenia wnioskodawcy.
Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii uzupełniającej biegłych psychiatry i
psychologa na okoliczność; czy obecny stan zdrowia wnioskodawcy czyni go niezdolnym do
samodzielnej egzystencji.
W opinii ustnej złoŜonej na rozprawie w dniu 6.02.2007 r. biegli wskazali, iŜ
wnioskodawca jest zdolny do samodzielnej egzystencji. Wyjaśnili oni, iŜ opis codziennego
funkcjonowania wnioskodawcy zawarty w wywiadzie uzyskali od cioci ubezpieczonego.
Weryfikując te informacje testowo wskazali, iŜ poziom intelektu ubezpieczonego to II-76, co
stanowi o ocięŜałości umysłowej. PowyŜsze wskazuje, iŜ ubezpieczony prawidłowo, lecz
wolniej wykonuje procesy myślowe, wolniej reaguje, i pracuje. Przez co codzienne
funkcjonowanie winno być inne niŜ wynika to z wywiadu od cioci ubezpieczonego. Brak
orientacji co do rozkładu mieszkania moŜe wystąpić jako krótkotrwały efekt po ataku
padaczki, ale ten objaw ustępuje. Ubezpieczony wykazuje cechy osobowości zaleŜnej,
wycofuje się z jakiejkolwiek aktywności i zdaje na pomoc otoczenia, bo jest mu tak
wygodniej.
Zmiany
CUN
mogą
powodować
agresję,
wybuchowość,
draŜliwość.
Ubezpieczony uzyskując pomoc bliskich osób we wszystkich sferach Ŝycia utwierdził się w
przekonaniu co do własnej niemocy i konieczności opieki ze strony otoczenia.
Biegła psycholog wyjaśniła, iŜ nawet osoby upośledzone umysłowo samodzielnie
mogą funkcjonować w otoczeniu, być aktywne w pracy. Dopiero upośledzenie na poziomie
II- 54 dawałoby podstawy do kwalifikacji niezdolności do samodzielnej egzystencji.
Upośledzenie pamięci świeŜej wynika z jej niećwiczenia z uwagi na to, Ŝe wiele spraw
związanych z codziennym funkcjonowaniem zabezpieczają za wnioskodawcę inne osoby.
Biegła uznała za konieczne nawet zmuszanie wnioskodawcy do występowania w określonych
sytuacjach np. robienia zakupów wg spisu.
Biegły psychiatra wskazał, iŜ obecny poziom II jest taki sam jak ten z V 2005 r. U
wnioskodawcy nie występują zmiany otępienne, czy zaburzenia orientacji (poza
krótkotrwałymi bezpośrednio po ataku padaczki). Ubezpieczony nie wymaga wyręczania go
ani teŜ wykonywania czynności za niego, a jedynie współdziałania.
W dalszym ciągu do treści opinii psychiatry i psychologa zarzuty składali
pełnomocnicy wnioskodawcy - ciocia i matka.
Do pisma z 26 czerwca 2007 r. dołączone zostało badanie psychologiczne z maja 2007
r. wskazujące na konieczność pomocy i nadzoru ze strony osób trzecich w codziennym
funkcjonowaniu, dokumentacja od 1999 roku na okoliczność sytuacji małoletnich dzieci
wnioskodawcy.
Jak wskazał to Sąd Okręgowy Ŝądanie Z.T. podlegało rozstrzygnięciu
w oparciu o
przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. Nr 39 /2004r./ poz. 353 ze zm..).
Poza sporem była okoliczność, iŜ ubezpieczony uznany został za osobę całkowicie
niezdolną do pracy. Sporną zaś była kwestia istnienia niezdolności do samodzielnej
egzystencji.
Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłych zakresu psychiatrii,
psychologa, neurologa, okulisty, otolaryngologa, którzy orzekli, iŜ wprawdzie wnioskodawca
jest trwale całkowicie niezdolny do pracy, to jednak nie jest
niezdolny do samodzielnej egzystencji.
W złoŜonej opinii biegli psychiatra i psycholog wskazali, iŜ wnioskodawca posiada
iloraz inteligencji 76 stanowiący o ocięŜałości umysłowej. PowyŜsze skutkuje tym, iŜ procesy
myślowe, reakcje, działania na bodźce są prawidłowe, ale realizowane wolniej. Z opinii tych
biegłych stanowczo wynika, iŜ ubezpieczony jest osobowością zaleŜną - wycofuje się
wszelkiej aktywności, z uwagi na własną wygodę i przejęcie tej aktywności za niego przez
ciocię oraz matkę. Krótkotrwale zaburzenia orientacji mają związek z atakami padaczki i
ustępują wraz z ustąpieniem ataków. Zaburzenia pamięci świeŜej wynikają natomiast z jej
niećwiczenia i mogą być zwalczane przymuszaniem do występowania w sytuacjach
społecznych np. robienie zakupów. Trudności w codziennym funkcjonowaniu wynikają z
wywiadu uzyskanego od cioci i nie zostały pozytywnie zweryfikowane w obiektywnym
badaniu psychologicznym. Wnioskodawca jest w stanie samodzielnie funkcjonować w Ŝyciu
codziennym. Niespornie w wyniku cięŜkiego wypadku, jakiemu uległ w 1993 roku jest
całkowicie niezdolny do pracy, jak i to, iŜ do maja 2002 roku miał prawo do dodatku
pielęgnacyjnego. Nie oznacza to jednak, iŜ stan jego zdrowia na przestrzeni lat, nie uległ
takiej poprawie, iŜ odzyskał on zdolność do samodzielnej egzystencji. Odzyskanie tej
zdolności potwierdzają obiektywne wyniki badań. Rodzina jak i pracownicy opieki społecznej
nie mają wiedzy specjalistycznej przez co nie sposób opierać ich oceny stanu ubezpieczonego
w zakresie spełnienia przesłanek wymaganych do uzyskania dodatku pielęgnacyjnego. Oceny
takiej nie zmienia okoliczność, iŜ ubezpieczony zamieszkuje z ciotką, która sprawuje zarząd
jego majątkiem i udziela mu pomocy w takim stopniu, iŜ Z.T. zwolniony jest z jakiejkolwiek
aktywności Ŝyciowej.
Jak wskazał to Sąd I instancji przesłanka niezdolności do samodzielnej egzystencji
związana jest z koniecznością otoczenia osoby uprawnionej, co najmniej długotrwałą pomocą
i opieką. Określenia te, jakkolwiek w rozumieniu potocznym, mają zbliŜone znaczenie to
jednak nie sposób uznać je za toŜsame, a ich rozróŜnienie w ustawie jest nieprzypadkowe.
Osoba ubiegająca się o uznanie jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji musi wymagać
zarówno pomocy jak i opieki (koniunkcja), a więc pielęgnacji w zaspokajaniu podstawowych
potrzeb Ŝyciowych, takich bez których nie moŜna Ŝyć oraz wyręczenia w załatwieniu
elementarnych spraw związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie, przy czym muszą
one mieć element co najmniej długotrwałości.
Sytuacja taka nie ma jednak miejsca w niniejszej sprawie. Sąd rozpoznawał jedynie
odwołanie ubezpieczonego od decyzji z września 2006 r. albowiem jego sprawa o dodatek
pielęgnacyjny za okres od 1 czerwca 2004 r. została prawomocnie rozpoznana przez Sąd
Apelacyjny oddaleniem apelacji ubezpieczonego w sprawie III AUa 1933/04. W tych
okolicznościach, podzielając stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na podstawie
47714 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy odwołanie oddalił orzekając jak w pkt 1 sentencji.
Apelację od tego wyroku w imieniu wnioskodawcy wywiodła M.S., która wskazała, Ŝe
Z.T. posiada status ,,niezdolnego do samodzielnej egzystencji”. Świadczą o tym
przedstawione dowody, między innymi opinia orzecznika sądowego neurochirurga, który
oświadczył kategorycznie, iŜ stan zdrowia się pogorszył.
Badania orzeczników ZUS są nieobiektywne - na podstawie kilkuminutowej rozmowy
nie moŜna podejmować decyzji w tej sprawie. Tym bardziej nie do przyjęcia jest fakt, Ŝe
badania kontrolujące wydaną opinię wykonuje osoba, która decyzję tę podjęła. W jej ocenie
nie jest prawdą , Ŝe „ubezpieczony (...) zdaje się na pomoc otoczenia, bo tak mu jest
wygodniej” - w płatach czołowych mózgu znajdują się ośrodki odpowiedzialne za osobowość
i charakter, a więc sterujące procesami myślowymi związanymi z wyrabianiem sobie opinii,
podejmowania decyzji, oceny sytuacji. Ośrodki te zostały bezpowrotnie zniszczone. To
dlatego Z.T. jest zdominowany - przez kaŜdą osobę z którą właśnie rozmawia i jest niezdolny
do samodzielności. Potrzebuje jej opieki i pomocy nie dlatego, Ŝe tak mu jest wygodniej, ale
dlatego, Ŝe taki charakter ma jego schorzenie.
Jak podnosiła to apelująca spór ten toczy się o uznanie prawa do opieki dla osób,
których organizm funkcjonuje na tyle samodzielnie, Ŝe się najedzą, ale ich moŜliwości
intelektualne nie pozwalają im załatwić podstawowych spraw Ŝyciowych - zakupy, sprawy
urzędowe, wizyty lekarskie, zdolność oceny sytuacji i podejmowania decyzji. JeŜeli rodzina
i pracownicy opieki społecznej nie posiadają specjalistycznej wiedzy medycznej, to z
całą pewnością posiadają taką wiedzę lekarze specjaliści, którzy mają ciągły kontakt ze
Z.T. Ich opinia zaś jest jednoznaczna.
Sąd Apelacyjny zwaŜył, co następuje:
Apelacja Z.T. podlega uwzględnieniu w sytuacji, gdy wynik uzupełniającego
postępowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd II instancji prowadzi do wniosku, iŜ
ubezpieczony od 2 marca 2006 r. na stałe spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do
dodatku pielęgnacyjnego, określone w art. 75 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 39/ 2004r./ poz. 353 ze zm.).
Dodatek
pielęgnacyjny
jest
świadczeniem
przysługującym
z
ubezpieczenia
społecznego osobie, która ukończyła 75 roku Ŝycia, albo w sytuacji uznania jej całkowitej
niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji - art. 75 ust. 1 ustawy z
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
op.cit.wyŜej. Przy czym podstawą do stwierdzenia niezdolności do samodzielnej egzystencji
jest rozpoznanie naruszenia sprawności organizmu badanego w stopniu powodującym
konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb Ŝyciowych. Zatem, dla uznania osoby za niezdolną do samodzielnej
egzystencji konieczna jest całościowa analiza schorzeń wnioskodawcy w aspekcie wpływu,
jakie one mają na umiejętność samodzielnego realizowania podstawowych czynności
Ŝyciowych, do których nie naleŜą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi takie jak mycie się,
ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale takŜe nabywanie Ŝywności, prace porządkowe
wokół siebie wykonywane, bez których nie jest moŜliwe prowadzenie normalnego Ŝycia. A
contrario więc jako poprawna moŜe zostać oceniona odmowa przyznania dodatku
pielęgnacyjnego jedynie wówczas, gdy wykonywanie wyŜej wymienionych czynności nie jest
u wnioskodawcy ograniczone stanem zdrowia, bądź nie stanowi realnego zagroŜenia dla
Ŝycia i zdrowia osoby badanej.
Pojęcie „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zostało zdefiniowane w art. 13 ust.
5 ustawy emerytalno - rentowej, jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu
konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb Ŝyciowych. W związku z powyŜszym naleŜy odróŜnić opiekę,
oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu moŜliwości poruszania się,
odŜywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. od
pomocy w załatwianiu elementarnych spraw Ŝycia codziennego, takich jak robienie zakupów,
uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza.
Wszystkie zaś powyŜsze czynniki łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do
samodzielnej egzystencji”.
W orzecznictwie dotyczącym przedmiotowej materii sformułowano następujące
poglądy:
* schorzenia degradujące psychicznie osobowość człowieka i wymagające stałej lub
długotrwałej opieki nad ubezpieczonym, mogą uzasadnić zaliczenie go do I grupy inwalidów
(obecnie odpowiadającej całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej
egzystencji), nawet jeŜeli jest on w stanie wypełniać niektóre z elementarnych czynności
Ŝyciowych we własnym zakresie (np. jeść, ubierać się), o ile w pozostałym zakresie jest
pozbawiony praktycznej moŜliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez
koniecznej pomocy ze strony osoby trzeciej (wyrok SA w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995r.,
III AUr 551/95, OSA 1995, z. 7-8, poz. 56);
* niezdolna do samodzielnej egzystencji jest zarówno osoba, która ze względu na naruszenie
sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby, jak i osoba, która
ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej pomocy
innej osoby (wyrok SA w Katowicach z dnia 19 listopada 1998r., III AUa 1035/98, PP 1999,
nr 11);
* do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie naleŜą wyłącznie tzw.
czynności samoobsługi jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale równieŜ
nabywanie Ŝywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, przynoszenie w tym
celu wiader z węglem, podstawowe prace porządkowe, niewymagające wysiłku fizycznego i
prac na wysokości (wyrok SA w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2000r., III AUa 190/00, OSA
2001, z. 12, poz. 44);
* w ramach zakresu pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji” naleŜy odróŜnić opiekę,
oznaczającą pielęgnację (czyli zapewnienie ubezpieczonemu moŜliwości poruszania się,
odŜywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp.) od
pomocy w załatwianiu elementarnych spraw Ŝycia codziennego, takich jak robienie zakupów,
uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza; wszystkie powyŜsze czynniki łącznie wyczerpują
treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (wyrok SA w Katowicach z dnia 21
lutego 2002r., III AUa 1333/01, OSA 2003, z. 7, poz. 28; identycznie wyrok SA w
Katowicach z dnia 6 marca 2003 r., III AUa 651/02, PP 2004, nr 7-8).
Istota niniejszego problemu sprowadzała się więc do ustalenia, czy Z.T. spełnia
ustawowe przesłanki do uznania go za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji w
podanym wyŜej znaczeniu tego pojęcia.
Sąd Apelacyjny powziął wątpliwości odnośnie oceny stanu zdrowia ubezpieczonego
dokonanej w toku postępowania przed Sądem Okręgowym i jego zdolności do samodzielnej
egzystencji. Zwłaszcza miało to istotne znaczenie w świetle twierdzeń pełnomocników
wnioskodawcy - członków jego najbliŜszej rodziny oraz przedłoŜonych dokumentów - opinii
wydanych przez pracowników MOPS. Mając na względzie powyŜsze - Sąd II instancji
dopuścił dowód z opinii Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w G.
W opinii z 13 lutego 2009 r. w badaniu psychiatrycznym rozpoznano u wnioskodawcy
encefalopatię pourazową. Jako wnioski z tego badania wskazano, iŜ Z.T. jest niezdolny do
samodzielnej egzystencji (niezdolność do planowania, przewidywania skutków postępowania,
oceny sytuacji, zaburzenia pamięci świeŜej i przypominania) oraz z uwagi na występujące
napady epileptyczne takŜe konieczna jest obecność osób drugich.
W badaniu okulistycznym rozpoznano stan po usunięciu gałki ocznej prawej (po
urazie twarzoczaszki). ObniŜenie ostrości wzroku oka lewego.
W badaniu neurologicznym w rozpoznaniu stwierdzono stan po urazie czaszkowomózgowym, stan po usunięciu gałki ocznej, padaczkę w wywiadzie, obniŜenie funkcji
poznawczych - do oceny psychiatry. We wnioskach specjalista neurolog stwierdził, Ŝe
aktualnie neurologicznie badany jest zdolny do samodzielnej egzystencji, rzeczowo
odpowiada na pytania, zorientowany jest we własnej sytuacji, samodzielny przy ubieraniu i
rozbieraniu, potrafi sam wykąpać się i ubrać, zadbać o higienę osobistą, moŜe wymagać
pomocy przy załatwianiu spraw urzędowych.
W badaniu laryngologicznym rozpoznano głuchotę ucha prawego, niedosłuch
przewodzeniowo-odbiorczy ucha lewego, szumy uszne, zawroty głowy, skrzywienie
przegrody nosa upośledzające oddychanie z wnioskiem - wskazana kontrola ORL w rejonie.
Biegła psycholog stwierdziła, Ŝe:
1/ całość badania wskazuje na występujące i pogłębiające się dysfunkcje poznawcze głównie
w formie zaburzeń pamięci świeŜej oraz trwałej na podłoŜu organicznego uszkodzenia o.u.n.
Uzyskany aktualnie wynik w Teście Bentona w odniesieniu do badania wcześniejszego
wskazuje na propagację deficytów pamięciowych,
2/ funkcje uwagi znacznie obniŜone,
3/ poziom intelektualny badanego w teście nie angaŜującym funkcji pamięciowych
odpowiada pograniczu upośledzenia umysłowego. W pełnym badaniu intelektualnym Testem
WAIS-R (PL) badany uzyskuje znacznie gorsze wyniki (odpowiadające upośledzeniu
umysłowemu stopnia umiarkowanego),
4/ w związku ze znacznymi trudnościami pamięciowymi wymaga stałej lub długotrwałej
pomocy innej osoby w samodzielnym funkcjonowaniu psychospołecznym (wymaga
codziennej mobilizacji ze strony innych do wykonywania codziennych obowiązków, kontroli
przy przyjmowaniu leków, bezwzględnej pomocy w załatwianiu spraw urzędowych, nadzoru
przy robieniu zakupów),
5/ badany nie jest osobą leŜącą, porusza się samodzielnie, samodzielnie wykonuje czynności
higieniczne, samodzielnie przyjmuje posiłki i załatwia potrzeby fizjologiczne.
W badaniu z zakresu specjalisty medycyny pracy z rozpoznaniem stanu po urazie
czaszkowo-mózgowym w 1992 r. stwierdzono, Ŝe pacjent nie wymaga opieki (samodzielnie
przemieszcza się, spoŜywa posiłki, wykonuje zabiegi higieniczne, załatwia potrzeby
fizjologiczne), natomiast wymaga pomocy i nadzoru ze strony drugiej osoby w realizacji
spraw Ŝycia codziennego (uiszczanie opłat, przyrządzanie posiłków, zaŜywanie leków i
załatwianie spraw urzędowych, itp.).
W końcowych wnioskach opinii WOMP uznał, Ŝe w świetle obowiązujących
przepisów prawnych w aktualnym stanie zdrowia wnioskodawca jest osobą zdolną do
samodzielnej egzystencji. W jego ocenie ustalenia biegłych zawarte w opiniach z 24.11.2006
r. i z 6.02.2007 r. w zakresie zdolności wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji, gdyŜ są
one toŜsame z ustaleniami WOMP. Istnieją róŜnice zdań niektórych biegłych w zakresie
kwalifikacji wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji, które nie wynikają z ustalenia
odmiennego stanu jego zdrowia, lecz z niewłaściwie rozumianych pojęć „opieka” i „pomoc” opierając się na tych definicjach pojęć zawartych w obowiązujących przepisach prawnych
zdaniem WOMP Z.T. wymaga w codziennym funkcjonowaniu jedynie pomocy osoby
drugiej, co nie spełnia kryteriów wymaganych do orzeczenia o niezdolności do samodzielnej
egzystencji.
W ocenie Sądu Apelacyjnego WOMP prawidłowo sporządził opinię w aspekcie
medycznym tj. oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. W tym zakresie jest ona rzetelna,
sporządzona
przez
specjalistów
odpowiadających
dziedziną
w
zakresie
schorzeń
wnioskodawcy, w oparciu o całokształt materiału źródłowego, w tym wywiadów udzielonych
przez bliskich wnioskodawcy. Opierając się na tychŜe badaniach precyzyjnie ocenili oni
aktualny stan zdrowia wnioskodawcy, a swoje twierdzenia poparli logiczną argumentacją
opartą równieŜ na zgromadzonej dotychczas dokumentacji medycznej oraz dotychczasowych
swoich doświadczeniach i wiedzy fachowej. JednakŜe stanowisko WOPM w zakresie
kwalifikacji stanu zdrowia Z.T. co do tego, czy jest osobą zdolną lub niezdolną do
samodzielnej egzystencji wykracza poza kompetencje biegłych. Zadaniem biegłych było
bowiem wyraŜenie opinii, co do rodzaju występujących schorzeń u wnioskodawcy i ich
wpływu na stan czynnościowy organizmu oraz ustalenie zakresu czynności, jakie moŜe
wykonywać samodzielnie, a do jakich czynności wymaga opieki lub pomocy innych osób. Do
Sądu zaś ostatecznie naleŜy ocena, czy wskazany przez biegłych zakres ww. okoliczności
wyczerpuje pojęcie „zdolności do samodzielnej egzystencji”.
Zadaniem biegłego - w świetle normy art.278 § 1 kpc - nie jest zatem rozstrzyganie
zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie wyjaśnianych okoliczności z punktu widzenia
wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału
sprawy. JeŜeli biegły, z przekroczeniem granic swoich kompetencji - obok wypowiedzi w
kwestiach wymagających wiadomości specjalnych - zamieści w opinii takŜe sugestie co do
sposobu rozstrzygnięcia kwestii prawnych, sąd powinien je - oczywiście - pominąć (tak:
wyrok Sąd NajwyŜszy z dnia 4 marca 2008r., IV CSK 496/07, LEX nr 465046).
W ocenie Sądu Apelacyjnego naleŜało uwzględnić całokształt okoliczności mających
wpływ na zdolność do samodzielnego funkcjonowania wnioskodawcy tj. fakt, Ŝe jak wynika z
relacji bliskich Z.T. sam się ubiera i myje, ale nie ma poczucia czasu - nie wie, Ŝe trzeba się
umyć i zmienić bieliznę, do wszystkich czynności codziennych musi być nakłaniany. Czasami
zachowuje się niedorzeczenie, np.: wkłada śmieci do torby podróŜnej, nie umie w sposób
celowy włączyć i wyłączyć wtyczki elektrycznej, nie obsługuje kuchenki gazowej, zapomina
zapalić gaz, czasami wychodzi z domu o 4 rano i spaceruje po dworcu kolejowym.
Ponadto z wywiadu zebranego od matki wnioskodawcy wynika takŜe, Ŝe syn ma
kłopoty z pamięcią. Nie pamięta, gdzie co połoŜył, stale czegoś szuka, bardzo się denerwuje.
Trzeba go pilnować, aby przyjął leki, gdyŜ sam nie pamięta o ich zaŜywaniu, nie zadba takŜe
o higienę protezy ocznej. Myje się, ubiera i je sam, ale trzeba mu o tym przypomnieć i
dopilnować. Wychodzi do sklepu po chleb, ale trzeba mu napisać na kartce, nie potrafi
załatwić Ŝadnych spraw urzędowych sam.
Ponadto jak wynika to z wywiadu uzyskanego od samego wnioskodawcy nie wie jakie
leki ma przyjmować, ma kłopoty z pamięcią, po paru minutach zapomina.
Zatem jak wynika z powyŜszych ustaleń Z.T. nie jest w stanie samodzielnie
egzystować, albowiem pomimo, Ŝe samodzielnie wykonuje podstawowe czynności jak
ubieranie oraz dbanie o higienę osobistą, to jest to dokonywanie ich w sensie technicznym.
Natomiast z uwagi na kłopoty z pamięcią nie pamięta, Ŝe naleŜy umyć się, zaŜyć leki, zjeść, a
zatem wymaga
długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu swoich
podstawowych potrzeb Ŝyciowych. Pomocy takiej wymaga zwłaszcza w realizacji spraw
Ŝycia codziennego -
regulowaniu opłat, przyrządzaniu posiłków, zaŜywaniu lekarstw i
załatwianiu spraw urzędowych.
Z powyŜszych względów Sąd Apelacyjny uznał, iŜ Z.T. jest niezdolny do
samodzielnej egzystencji oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, a zatem
spełnia przesłanki do nabycia prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Z uwagi zaś na to, Ŝe
sytuacja zdrowotna wnioskodawcy nie ulegnie zmianie zasadnym było przyznanie dodatku na
stałe.
Dlatego teŜ biorąc pod uwagę powyŜsze Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 kpc
orzekł jak w sentencji wyroku.