docKlasyfikacja instrumentów zarządzania środowiskiem W literaturze
download 
Reklamacja Transkrypt
Klasyfikacja instrumentów zarządzania środowiskiem W literaturze
Tekst pochodzi z książki T. Poskrobko, B. Poskrobko Zarządzanie środowiskiem w Polsce, i jest chroniony prawem autorskim oraz majątkowym. Klasyfikacja instrumentów zarządzania środowiskiem W literaturze funkcjonuje kilka autorskich klasyfikacji instrumentów zarządzania środowiskiem. Przeważnie są to klasyfikacje kilkustopniowe. Podział ogólny (pierwszego stopnia) jest na ogół uzależnionych od sposobu oddziaływania instrumentu na obiekt zarządzania, podział szczegółowy (drugiego stopnia) według rodzaju instrumentów wchodzących do danej grupy. Wyróżnia się instrumenty oddziaływania bezpośredniego – zakazy, limity oraz pośredniego – zachęty, sankcje, umowy, wskazania, działania komplementarne. Instrumenty bezpośrednie mają charakter przymusu prawnego, pośrednie zaś mogą, ale nie muszą być objęte regulacją prawną. Instrumenty regulowane prawnie mogą być stosowane obowiązkowo lub dobrowolnie. Z punktu widzenia praktyki zarządzania te szczegółowe podziały mają mniejsze znaczenie. Biorąc pod uwagę sposób, zakres i przedmiot oddziaływania instrumenty zarządzania środowiskiem można podzielić na pięć grup rodzajowych: 1. Instrumenty prawno-administracyjne, których celem jest bezpośrednia regulacja korzystania z zasobów i walorów środowiska. Można je podzielić na trzy podgrupy: zakazy i nakazy, na przykład zakaz wycinania drzew uznanych za pomnik przyrody, standardy: jakościowe, emisyjne i produktowe, pozwolenia: emisyjne, zasobowe, pozwolenia na handel lub tranzyt; 2. Administracyjne procedury, w tej grupie wiodące znaczenie mają decyzje środowiskowe oraz oceny oddziaływania na środowisko. Są one podstawą kształtowania zrównoważonego rozwoju obszarów jednostek podziału terytorialnego oraz obszarów funkcjonalnych, na przykład Natura 2000. 3. Instrumenty ekonomiczne, których zadaniem jest inspirowanie podmiotów gospodarczych do oszczędnego korzystania z zasobów i walorów środowiska, eliminowanie z rynku produktów, których wytwarzanie lub użytkowanie jest uciążliwe dla przyrody i człowieka, internalizacja kosztów zewnętrznych oddziaływania procesów produkcyjnych na środowisko oraz gromadzenie środków finansowych na przedsięwzięcia ochronne. W pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku latach znacznie powiększyło się spectrum instrumentów ekonomicznych stosowanych w gospodarowaniu środowiskiem, stąd naukowcy poszukują nowych sposobów ich klasyfikacji. Biorąc pod uwagę konstrukcję Tekst pochodzi z książki T. Poskrobko, B. Poskrobko Zarządzanie środowiskiem w Polsce, i jest chroniony prawem autorskim oraz majątkowym. instrumentu i sposobu jego oddziaływania na obiekt zarządzania można je pogrupować następująco: instrumenty o charakterze danin publicznych, a więc wszelkiego rodzaju opłaty i podatki za korzystanie ze środowiska i jego usług, opłaty produktowe i depozytowe, opłaty administracyjne i usługowe, instrumenty o charakterze sankcyjnym instrumenty o charakterze rynkowym, zachęty finansowe, ekologiczne zabezpieczenia finansowe. 4. Instrumenty dobrowolnego stosowania, takie jak: umowy, procedury dobrowolnego stosowania oraz przeglądy i zalecenia ekologiczne, których celem jest zmniejszenie antropogennego (głównie technogennego) obciążenie środowiska; 5. Instrumenty społecznego oddziaływania, których celem jest kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz jego zaangażowanie na rzecz zapewnienia i utrzymania wysokiej jakości przyrodniczych warunków życia i rozwoju człowieka. W tej grupie wyróżnia się: oddziaływanie edukacyjne, dostęp do informacji ekologicznej, proekologiczny lobbing, proekologiczny sponsoring, różne formy nacisku społecznego, społeczna działalność usługowa, społeczne działania komplementarne do działań formalnych. Powyższą klasyfikację instrumentów zarządzania środowiskiem ilustruje schemat 5.1. Schemat 5.1. Struktura instrumentów zarządzania środowiskiem Tekst pochodzi z książki T. Poskrobko, B. Poskrobko Zarządzanie środowiskiem w Polsce, i jest chroniony prawem autorskim oraz majątkowym. INSTRUMENTY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM Bezpośrednie Instrumenty prawno -administracyjne Pośrednie Administracyjne procedury zakazy i nakazy Decyzje środowiskowe standardy Ocena oddziaływania na środowisko pozwolenia Inne obowiązkowe procedury Instrumenty ekonomiczne opłaty za korzystanie ze środowiska opłaty produktowe i depozytowa opłaty administracyjne i usługowe Instrumenty dobrowolnego stosowania Instrumenty społecznego oddziaływania dobrowolne umowy oddziaływanie edukacyjne dobrowolne procedury dostęp do informacji zalecenia ekologiczne proekologiczny lobbing proekologiczny sponsoring instrumenty o charakterze sankcyjnym o charakterze rynkowym zachęty finansowe Źródło: opracowanie własne. Regulacja użytkowania, ochrony i kształtowania środowiska w Polsce odbywa się za pomocą niemal 100 instrumentów. Ogromna różnorodność instrumentów wynika ze specyfiki zarówno przedmiotu zarządzania, który obejmuje w zasadzie wszystkie sfery życia, jak i obiektu zarządzania.
