„W kRAJU GOlDóW I OROCZONóW” – O WYSTAWIE

„W kRAJU GOlDóW I OROCZONóW” – O WYSTAWIE

MUZEUM – TRADYCJA | MUSEUM – TRADITION
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
zdjęcie
niedostępne
w wersji
internetowej
Paulina Suchecka
„W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
“In the land of the Gold and the Orochs”
– about the exhibition
Dersu położył strzelbę na ziemi, upadł na kolana i zwrócił się do tygrysa z przemową. Przepraszał
go, że tu przyszli, nie wiedzieli bowiem, że to miejsce na którym tygrys poluje, tłumaczył tygrysowi,
że puszcza jest wielka, miejsca dość dla wszystkich, więc i oni zaraz pójdą poszukać sobie innego.
Arseniew miał wielką ochotę zmierzyć się z tygrysem (zabił potem jeszcze dwa), ale przez wzgląd
na Dersu zaniechał zamiaru i odeszli stamtąd nie napastowani przez tygrysa.
Dziennik z wyprawy Stanisława Poniatowskiego do Kraju Ussuryjskiego, którego fragment
przytoczono powyżej, w swoich dwóch odsłonach (notatki sporządzane w terenie zapisane
w skoroszycie oprawionym w płótno oraz późniejsze zapiski, rozszerzone i dopracowane)
stał się kanwą ekspozycji muzealnej o badaczu i jego badaniach sprzed 100 lat. Wystawa
„W kraju Goldów i Oroczonów” prezentowana w Muzeum Etnograficznym, Oddziale
Muzeum Narodowego we Wrocławiu w dniach 17 maja – 31 sierpnia 2014 była ukłonem
wobec Stanisława Poniatowskiego, którego dorobek z badań antropologiczno-etnologicznych
Dersu put the rifle on the ground, fell to his knees and began talking to the tiger. He apologized for
intruding – they didn’t know that it was its hunting ground, he explained to the tiger that the forest
is huge, there is enough room for everyone and so they will soon leave to find a different spot for
themselves. Arsenyev really wanted to face the tiger (later he killed two more), but for Dersu’s sake
he decided not to, and they left the place without being bothered by the tiger.
Beldy Fada, Gold Nr 64, fot. S. Poniatowski, 1914, Archiwum PTL we Wrocławiu.
Beldy Fada, Gold No. 64, photo by S.Poniatowski, 1914, from the Archives of PES,
Wrocław.
178
Stanisław Poniatowski’s journal from his expedition to the Ussuri Land, a fragment of
which is quoted above, in its two parts (notes made in the field written in a canvas-bound
notebook and later writings, extended and detailed). has become the main framework for
the museum exhibition about the explorer and his studies conducted 100 years ago. The “In
the land of the Gold and the Orochs” exhibition presented in the Ethnographic Museum,
National Museum’s branch in Wrocław between May 17 and August 31, 2014, was a tribute
to Stanisław Poniatowski, whose anthropological and ethnological achievements had never
been presented on such a scale. Stanisław Poniatowski returned from the expedition with
excellent documentation – a source for studies for anthropologists, ethnologists and linguists.
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
179
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
180
Pau l i n a s u c h ec k a | „W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
w takim zakresie nie był dotąd nigdzie przedstawiany. Stanisław Poniatowski powrócił
z wyprawy ze wspaniałą dokumentacją; źródłem do badań dla antropologów, etnologów
i językoznawców. Materiały te nie zostały do tej pory we właściwy, dogłębny i kompleksowy
sposób spenetrowane oraz wyeksponowane. Ulegnie to zmianie w związku z realizowanym
pod kierunkiem dr Stefanii Skowron-Markowskiej grantem ze środków Narodowego Programu
Rozwoju Humanistyki pozyskanym przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze. Grant ten pn.
Utworzenie repozytorium cyfrowego dokumentów i fotografii Stanisława Poniatowskiego (1884-1945) ma na celu m.in. archiwizację cyfrową zasobu i udostępnienie obiektów i ich opisów
do powszechnego wykorzystania na stronie internetowej projektu oraz w Bibliotece Cyfrowej
Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Impulsem do zaprezentowania w Muzeum Etnograficznym wspomnianej dokumentacji
stała się jubileuszowa rocznica tej ekspedycji. Zasadniczy trzon wystawy stanowiły materiały wypożyczone z archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Przekazane tam przez
rodzinę profesora w 1946 roku, mimo braku stabilnych warunków lokalowych dla archiwum
i wielokrotnych zmian siedziby Towarzystwa, były troskliwie przechowywane, zabezpieczane
i poddawane niezbędnym zabiegom konserwatorskim – co spowodowało, że przetrwały w dobrym stanie blisko 70 lat. W 2009 roku 24 obiekty z tego zasobu, wymagające pilnej interwencji konserwatora dzieł sztuki, dzięki pozyskanym przez PTL środkom z Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, zostały objęte pełnym zakresem prac renowacyjnych. Wśród obiektów poddanych konserwacji znalazła się sporządzona odręcznie, tuszem i kredkami, „Mapa
etnograficzna Kraju Ussuryjskiego Władymira Arsenjewa z 1906-1912 r. (z objaśnieniami dla
Stanisława Poniatowskiego 1914 r.)”. Powiększona do znacznych rozmiarów, obok noty biograficznej i uzupełniających ją – m.in. dokumentów osobistych, dyplomów i nominacji profesorskich umieszczonych w gablocie – oraz informacji opisujących wyprawę, stała się wprowadzeniem do ekspozycji. Wystawa została zakomponowana w sposób umożliwiający odbiorcom
w każdym wieku i niezależnie od stopnia przygotowania merytorycznego, zrozumienie oryginalności i specyfiki kultury prezentowanych ludów azjatyckich. Na ścianach, sali zawieszono,
oprawione w ramy 40 powiększenia (100x70) przedstawiające Goldów i Oroczonów, ich budynki mieszkalne, gospodarcze, akcesoria i zajęcia. Zdecydowana większość fotografii pokazywana
była po raz pierwszy. Część powiększeń wykonano ze zdjęć wywołanych przez Poniatowskiego.
Szczególną atrakcją stały się jednak te ujęcia, które zachowały się tylko na szklanych płytach
i dotąd nie były wywoływane. Jakość tych ostatnich: stan zachowania płyt oraz ich czytelność,
jest pomimo upływu tylu lat imponująca i pozwalająca na wykonywanie bardzo dużych powiększeń. W opinii profesjonalistów-fotografów z Muzeum Narodowego we Wrocławiu ­– instytucji,
która sfinansowała wszystkie powiększenia na wystawie – ten zbiór jest wyjątkowo cenny.
Na ścianach, jako elementy aranżacyjne umieszczono także trzy duże plansze. Na
jednej z nich zaprezentowano zdjęcie rodziny goldzkiej, druga była zestawieniem kilkunastu
zdjęć przedstawicieli obu ludów, fotografowanych w ujęciach en face i profil niezbędnych
do dokumentacji antropologicznej. Trzecia plansza w formie kompozycji graficznej była
poświęcona burchanom1.
Pod nią, w przeszklonych i podświetlonych dwóch pulpitach, pokazano kilkanaście oryginalnych, wykonanych tuszem przez Poniatowskiego, rysunków tych atrybutów szamańskich.
These materials still have not been properly penetrated or displayed. However, this is going
to change due to a grant from the National Programme for Development of the Humanities received by the Polish Ethnological Society. The grant, supervised by Stefania Skowron-Markowska, Ph.D, is titled Creation of Digital Repository of Stanisław Poniatowski’s documents and photographs (1884-1945). It aims to create a digital archive and make the objects
and their descriptions available for use on the project’s website and in the Digital Library of
the Library of the Wrocław University.
The anniversary of the expedition gave the impulse to present the documentation in the
Ethnographic Museum. The exhibition’s main part focused on the materials borrowed from
the Polish Ethnographical Society’s archive, where they ended up in 1946, donated by the professor’s family. Although the archive could not find a permanent place for itself, and the Society
also moved from place to place, the materials were carefully stored, protected and restored, thus
surviving for over 70 years in good condition. In 2009, 24 objects requiring urgent intervention of an art restorer, thanks to funding the Society acquired from the Ministry of Education,
underwent a complete restoration process. Among the restored objects there is a map, drawn
with ink and crayons titled “Ethnographical Map of the Ussuri Land, by Vladimir Arsenyev,
1906-1912 (with explanations for Stanisław Poniatowski 1914).” Significantly blown up, together with information about the expedition, a biographic note and a display case with personal
documents, diplomas and nomination for professorship, it was an introduction to the exhibition.
The exhibition’s composition allow audiences of all ages and backgrounds to understand how
original and special is the culture of the presented Asian peoples. On the exhibition room’s walls
there were 40 framed pictures (100x70) showing the Gold and the Orochs, their houses, farm
buildings, accessories and everyday life. Most of the photos were shown for the first time, and
some of the blowups were made from photos that Poniatowski developed. However, the shots
that survived only on glass panes and had never been developed were a special attraction. Their
quality – the panes’ condition and their clarity – is impressive, considering the time that has
passed, and allows us to make large-scale blow ups. According to experts – photographers from
the National Museum in Wrocław, the institution which funded all the blow ups – the collection
is especially valuable.
There were also three display-boards on the walls. One presented a photo of a Gold
family, another a set of a dozen photos of both peoples’ representatives photographed en face
and in profile, as required for anthropological documentation. The third board – a graphic
composition – focused on Burchans.1
Underneath in two glass, backlit lecterns over a dozen original Poniatowski’s ink drawings of these shaman attributes were shown. Almost twenty other lecterns were placed around
the exhibition room, each under a hanging photo. They presented original archive documents
1| ,,Burchany’’ – bóstwa i duchy opiekuńcze w wierzeniach ludów mongolskich i turańskich; przejęte
z panteonu buddyzmu tybetańskiego (lamaizmu).
Kontakt z burchanami odbywa się za pomocą szamanów, a ich nazwa przenoszona jest na zmaterializowane wyobrażenia. Słowo ,,burchan” pochodzi
z języka ujgurskiego i oznacza ,,oświecony”.
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
1| “Burchans” – in Mongolian and Turian beliefs,
gods and guardian spirits, adapted from Tibetan
Buddhism’s pantheon (Lamaism). Burchans are
contacted via shamans and their name is transposed
onto materialized depictions. The word “burchan”
comes from the Uyghur language and means
“enlightened.”
181
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
zdjęcia
niedostępne
w wersji
internetowej
Fotografie/Photos by H. Golla
Pau l i n a s u c h ec k a | „W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
Kolejnych kilkanaście pulpitów ustawiono dookoła sali wystawienniczej pod wiszącymi powiększeniami fotografii i umieszczono w nich oryginalne archiwalia, nawiązujące tematycznie do
pokazywanych zdjęć. Spośród nich największym zainteresowaniem zwiedzających cieszyły się
wycinanki z kory brzozowej, opatrzone m.in. podpisem „Wycinał szaman Oroczon udihe z nad
Hungari w 1914 r”2. Przedstawiały one zwierzęce oraz fantazyjne kształty burchanów. W taki
sposób wyeksponowano także wzory ornamentów stosowanych przy dekorowaniu odzieży, wykonane tuszem na kalce, czasem podkolorowane kredkami, które przy delikatnym podświetleniu nabierały wyrazistości. Pokazano również dokumentację wytworów kultury materialnej
(zabawek, masek, naczyń, łyżek, pojemników z kory, akcesoriów myśliwskich, części odzieży)
sporządzoną tuszem na kartonie przez Alicję Dołęgowską. Opatrzone takim podpisem z adnotacją „Muzeum Etnograficzne w Warszawie, 1936” są potwierdzeniem zawartości zasobów muzealnych PME (kolekcja Poniatowskiego tam się znalazła), które uległy unicestwieniu podczas
II wojny światowej.
Z kolei w trzech rozstawionych centralnie płaskich gablotach wyeksponowano kilkanaście
barwnych wycinanek, będących wzorami ornamentów haftowanych na różnych częściach
odzieży, wykonanych przez Goldów i Oroczonów (mężczyzn i kobiet) z powierzonego
im przez S. Poniatowskiego kolorowego papieru. Stanowią formę wzornika i wykonane są
precyzyjnie, z dużym kunsztem artystycznym.
Ważnym elementem aranżacyjnym była prezentacja multimedialna w programie Power
Point z przepisanym tekstem dziennika z wyprawy S. Poniatowskiego, w której umieszczono
także skany rysunków z dziennika oraz stron zapisanych odręcznie przez badacza. Zanotowane w dzienniku obserwacje przyniosły wiedzę o codziennych zmaganiach mieszkańców
Syberii z trudnościami środowiskowymi, a także opisy ich zabaw, świąt i innych przejawów
corresponding with the blow-ups. The most popular among the exhibition’s visitors was the
one presenting birch bark cut-outs, signed for example “Carved by shaman Orochon udihe
from Hungari in 1914.”2 They depicted animal or fanciful burchan shapes. Ornament templates
used for garments were presented in the same way. They were made with ink on carbon paper,
sometimes slightly colored with crayons. In faint backlight they came to life. Documentation on
material culture products, made in ink on carton by Alicja Dołęgowska, was also presented: it
concerned toys, masks, containers, spoons, bark containers, hunting equipment and clothes. Annotated with “Ethnographic Museum in Warsaw, 1936” – they confirm the content of the State
Ethnographic Museum’s (where the collection ended up) resources, which later were destroyed
during the Second World War.
Three centrally-placed flat display cases present almost twenty colorful cut-outs. These
were the templates for the ornaments embroidered on different parts of clothes, made by the
Gold and the Oroch (men and women) from colored paper that Poniatowski gave them. Being templates, they are made with great precision and attention to detail.
A Power Point presentation was an important part of the exhibition. It showed rewritten
text from Poniatowski’s journal, supplemented with scans of his drawings and hand-written
2| Hungari – pisownia oryginalna: podpis na wycinance aut. S. Poniatowskiego.
182
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
2| Hungari – original spelling: a caption on a cutout by S. Poniatowski.
183
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
zdjęcia
niedostępne
w wersji
internetowej
Fotografie/Photos by H. Golla
184
Pau l i n a s u c h ec k a | „W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
życia społecznego. Ustawiona naprzeciwko ekranu ławka pozwalała na wygodne oglądanie pokazu. W gablocie obok pokazano oryginalne dzienniki z podróży i zabezpieczone
w kartonowym opakowaniu negatywy na szklanych szybach. Kolejna płaska gablota dokumentowała antropologiczny charakter ekspedycji badacza. Wyprawa ta bowiem wpisywała
się w panujący wówczas nurt badań mających wykazać poprawność tezy o azjatyckim pochodzeniu Indian, którzy wg tej teorii poprzez Aleuty i Alaskę przedostali się na kontynent
amerykański i tam rozprzestrzenili. W gablocie zaprezentowano tablice antropometryczne
(ze Smithsonian Institution), którymi posługiwał się Poniatowski, jak również fotografię do
dokumentacji antropologicznej (nagiego mężczyzny). Ostatnia gablota została wypełniona
oryginalnymi, odręcznie rysowanymi mapami i publikacjami autorstwa Władymira Arsieniewa, (wydanymi współcześnie, a także na pocz. XX wieku) który, jako ważna postać związana
z ekspedycją Poniatowskiego, został przywołany w tej wystawie. Z Arseniewem, dyrektorem
muzeum w Chabarowsku, wybitnym badaczem Kraju Ussuryjskiego, Poniatowski zaprzyjaźnił się przed wyruszeniem na badania do wsi goldzkich i oroczońskich. Miał okazję wysłuchać opowieści o jego ekspedycjach naukowych i wspólnych wyprawach z Dersu Uzałą –
najbardziej znanym (dzięki powieści i adaptacji filmowej pt. Dersu Uzała) przedstawicielem
Goldów-Nanajów. Arseniew polecił także Poniatowskiemu małżeństwo Łopatinów, którzy
towarzyszyli mu potem w wyprawie, pomagając nawiązywać stosunki z miejscową ludnością.
Na ścianach pokazane zostały także oprawione w ramach pod szkłem oryginalne
rysunki Goldów i Oroczonów, będące kolejnym zespołem archiwaliów. Zachęcani przez
S. Poniatowskiego – …Proszę by mi narysowali. Rysują mi w dzienniku, naprzód Trofim:
pages. The journal described everyday life in Siberia – with its environmental challenges, but
also festivities, holidays, games and other forms of social life. A bench in front of the screen
allowed visitors to watch the presentation in comfort. A nearby display case presented original
journals and glass pane negatives packed into a cardboard box. Another flat display case documented the expedition’s anthropological character. Poniatowski’s expedition followed the
trend popular at the time that aimed at proving the theory of Native Americans’ Asian origin.
According to the theory, they reached the American continent through the Aleuts and Alaska. The display case showed anthropometric charts (from the Smithsonian Institution) that
Poniatowski used, as well as a photograph of a naked man, taken for anthropological documentation. The last display case was filled with original, hand-drawn maps and publications
by Vladimir Arsienyev (published recently and in the early 20th century), who – being an important member of the expedition – was also commemorated at the exhibition. Arsenyev was
a director of the Chabarovsk museum and a brilliant researcher of the Ussuri region. He and
Poniatowski became friends before the Pole set off to study Gold and Oroch villages. From
him Poniatowski learned about his expeditions and travels with Dersu Uzala – the most famous (thanks to a novel and a film adaptation titled Dersu Uzala) representative of the GoldNanai people. Moreover, Arsenyev recommended the Lopatin couple to Poniatowski. They
accompanied him during his journey, helping in establishing relations with local people.
Framed original drawings made by the Gold and the Oroch – another set of archival materials – were hung on walls. With Poniatowski’s encouragement – I ask them to draw. They do so,
in my journal, first Trofim: Later the shaman, Koya draws with his left hand deer and bear hunting
scenes (...) I give them paper and pencils and they go to draw – adults and children made pictures,
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
185
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
zdjęcia
niedostępne
w wersji
internetowej
Fotografie/Photos by H. Golla
186
Pau l i n a s u c h ec k a | „W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
Później rysuje szaman Koja lewą ręką polowanie na jelenie i niedźwiedzia (…). Rozdaję im papier
i ołówki, idą robić rysunki… – rysowali dorośli i dzieci; ołówkiem, kredkami, przedstawiając
zwierzęta, sceny z polowań i z codziennego życia. Z większego zbioru wybrano kilkanaście
rysunków wcześniej nie pokazywanych (inne zamieszczono w: LUD t. 50, s. 8-120).
Dopełnieniem ekspozycji i jej niewątpliwą ozdobą stały się wypożyczone ze zbiorów
Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie drewniane łyżki Giliaków,
Goldów i Oroczonów z kolekcji Cecylii Chrzanowskiej oraz elementy stroju mieszkańców
Kraju Ussuryjskiego. W kategoriach sensacji postrzegana była dziecięca kurtka uszyta z rybiej
skóry; zainteresowanie wzbudzały także skórzane rękawice, buty i czapka – haftowane,
z piękną ornamentyką. Te muzealia wyeksponowano w gablotach, w których pokazano także
wzorniki haftów goldzkich: kolorowych na płótnie, jednobarwnych na rybiej skórze oraz
miniaturowe modele kaftanów wykonane z papieru.
Wernisaż zaplanowany w Europejską Noc Muzeów 2014 roku – 17 maja, wymagał,
poza standardowym programem otwarcia, przygotowania dodatkowych atrakcji, mogących
zainteresować wydarzeniem odbiorców, którzy w zwielokrotnionej liczbie odwiedzają
w tym dniu muzea. W programie były dwa wystąpienia popularno-naukowe dla dorosłej
publiczności: prof. dr hab. Antoni Kuczyński przedstawił film Bronisław Piłsudski – badacz
Syberii, opatrując go komentarzem naukowym, a dr Stefania Skowron-Markowska wystąpiła
z wykładem pt. Sylwetka Stanisława Poniatowskiego na tle innych polskich badaczy Syberii.
W zupełnym mroku, na zakończenie działań muzealnych wystąpiła grupa bębniarzy
z instrumentami zupełnie innymi niż bębny szamańskie, ale z jednakowo transowym
brzmieniem. Dla dzieci przygotowano gry i zabawy tematycznie nawiązujące do wystawy,
których przeprowadzenie poprzedziła krótka opowieść o Goldach i Oroczonach. Nazwa
with pencil, crayons, drawing animals, hunting and everyday life. Almost twenty pictures, never shown before, were chosen from a bigger collection (others can be found in LUD vol. 50,
pp. 8-120).
The exhibition was beautifully complemented with objects borrowed from Seweryn
Udziela Ethnographic Museum in Kraków – wooden spoons used by the Gil, the Gold and
the Oroch (from Cecylia Chrzanowska’s collection) and clothing elements of the Ussuri region peoples. Visitors to the exhibition found a child’s jacket made from fish skin sensational;
leather embroidered, ornamented gloves, hat and boots were also very popular. These objects
were presented in display cases, there were also Gold embroidery templates: colorful on canvas, one-colour on fish skin and miniature models of jackets made from paper.
The exhibition’s opening was planned for the European Museum Night 2014, on 17th
May, so in addition to the standard opening programme it required additional attractions for
visitors, who that night visit museums in greater numbers. Thus, the programme included
two popular-science events for adults: professor Antoni Kuczyński presented and commented
a film (Bronisław Piłsudski – explorer of Siberia) and Stefania Skowron-Markowska, Ph.D,
gave a lecture titled Stanisław Poniatowski in comparison with other Polish explorers of Siberia.
Finally a group of drummers performed in complete darkness. Although their instruments
were completely different from what Siberian shamans would use, their sound was just as
trance-like. Children could take part in games and plays corresponding with the exhibition,
but not before listening to a short story about the Gold and the Oroch. The games’ names
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
187
“In the land of the Gold and the Orochs” – about the exhibition
działań oraz pomysły na zabawy zostały zaczerpnięte z dziennika wyprawy; Poniatowski
napisał wprawdzie lakonicznie „Kupka Goldziąd urządza nam demonstracje swych zabaw:
1. Zabawa w tygrysa, 2. W skakanie dłuższym krokiem, 3. W skakanie nad obracanym
sznurkiem”, ale rozwijając własną inwencję rozbudowaliśmy zakres zajęć. Spotkaniu
z dziećmi nadaliśmy tytuł Amu dziar ela dui, amba parde – ani ga – w wolnym tłumaczeniu: raz,
dwa, trzy, cztery, tygrysie (czorcie) – idź (wyłaź) precz!, co zabrzmiało tajemniczo i intrygująco.
W zapowiedziach i materiałach promocyjnych anonsowane były „zabawy i gry dla dzieci: –
wycinanki nie z papieru – zaczarowane burchany – bezkrwawe połowy – magiczne łomoty”.
Wyzwaniem dla dzieci było sporządzenie wycinanek z kory brzozowej inspirowanych
szamańskimi wycinankami przedstawiającymi burchany, które gotowe – naklejone na
tekturę, stały się, podobnie jak wyobrażenia burchanów z masy papierowej malowane
przez uczestników zabaw, pamiątką ze spotkania w muzeum. Inne zabawy miały charakter
ruchowy; „skakanie nad obracanym sznurkiem” było atrakcyjne dla dzieci (odbywało się
w dużej sali tzw. kominkowej), a zdecydowanie mniej dla studentów wolontariuszy, którzy
obracali się wkoło kręcąc sznurem. Bezkrwawe połowy wymagały zręczności przy łowieniu
modeli małych rybek z balii napełnionej wodą za pomocą czerpaków, a pałkami łomotano
w bębny, imitującymi szamańskie akcesoria. Jedna z pracownic Muzeum przebrana za
tygrysa (wprawdzie nie syberyjskiego, lecz bajkowego), stała się atrakcją dla najmłodszych.
Wystawa udostępniona w okresie wakacyjnym była bazą dla kolejnych spotkań otwartych;
w tych działaniach rozszerzono ofertę zabaw ruchowych.
and ideas for them were taken straight from Poniatowski’s journal. Although the explorer’s
description was not very detailed: “A bunch of Gold children shows us their games: 1. We are
a tiger, 2. Jumping farther, 3. Jumping over swinging rope,” using our own ideas we developed
interesting activities. Activities for children had an intriguing and mysterious title: Amu gar ela
dui, amba parde – ani ga, which more or less means: one, two, three, four, tiger (devil) go away!
Advertisements and promotional materials promised “activities and games for children: – cutouts not from paper – enchanted burchans – bloodless fishing – magical booms.” Children
were tasked with making birch bark cutouts, inspired by shaman cutouts of burchans. When
ready, they were glued to carton and they became, like burchans made from paper mache and
painted, a fun memento from the museum. Other activities focused on movement, “jumping
over swinging rope” was attractive for children (it took place in the big hall), significantly less
so for volunteer students who had to turn around while swinging the rope. Bloodless fishing
required agility at scooping models of small fish out of a washtub full of water and “booming”
involved banging sticks on drums imitating shaman accessories. One of the museum’s employees, who was dressed up as a tiger (a magical one, not Siberian), became a favorite with
children. The exhibition was open during the school summer holidays and this was a point of
departure for other meetings, during which the number of open-air activities was increased.
Visitors to the “In the land of the Gold and the Oroch” exhibition could see the beauty of the
Far East peoples as well as learn about techniques of research acquisition and the methods used
by ethnologists of the early 20th century and the way they perceived other cultures. Museums
in Lower Silesia do not have such exotic collections, thus this exhibition was an opportunity to
“travel in time” to the Ussuri land.
Przeł./transl. Jan Sielicki
188
Pau l i n a s u c h ec k a | „W kraju Goldów i Oroczonów” – o wystawie
Dla zwiedzających ekspozycja „W kraju Goldów i Oroczonów” stała się okazją do przybliżenia
piękna kultury ludów dalekiej Azji, a także możliwością poznania metod prowadzenia przez
etnologów badań terenowych na pocz. XX wieku, sposobu postrzegania odmiennych kultur, technik
rejestracji materiału naukowego. Dla mieszkańców Dolnego Śląska była to szansa „podróży w czasie”
do Kraju Ussuryjskiego; muzea w regionie nie mają bowiem tego typu egzotycznych kolekcji.
Paulina Sucheck a
etnografka, absolwentka Uniwersytetu
Wrocławskiego, kustosz w Dziale Oświatowym
w Muzeum Etnograficznym, Oddziale
Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Autorka
i koordynatorka cyklu wystaw i spotkań pn.
„Mniejszości kulturą bogate”, członek Rady
Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego
w Kudowie Zdroju. Od 30 lat związana także
z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym jako
wieloletni dyrektor biura i Biblioteki im. Jana
Czekanowskiego. Autorka opisów produktów
kulinarnych wpisanych na Listę Produktów
Tradycyjnych, popularyzatorka kultury ludowej.
etnografia nowa | the new ethnography
06|2014
Paulina Sucheck a
ethnographer, graduate of Wrocław University ,
curator at the Education Department of
Ethnographic Museum, a branch of the National
Museum in Wrocław. Author and coordinator
of a series of exhibitions and meetings titled
”Minorities rich with culture,” a member of
Pogórze Sudeckie Folk Culture Museum’s council
in Kudowa Zdrój. For 30 years has worked with
the Polish Ethnographical Society as the director
of the main office and and of Jan Czekanowski
Library. Popularizes folk culture and authors
the descriptions of food products put on the
Traditional Products List.
189