Pobierz opis

Monika Orzeł – Pankowska
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym
Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej
Al. Racławickie 1, 20 – 059 Lublin
e – mail: [email protected]
„Ekspresja białek p16 i Ki-67 w dodatnich rozmazach cytologicznych szyjki
macicy oraz korelacja z wybranymi danymi klinicznymi i wynikami testów
HPV”
Rak szyjki macicy stanowi poważny problem zdrowotny i społeczny. Jest on jednym z
najczęściej występujących nowotworów złośliwych narządu rodnego. Na świecie w ciągu
roku rozpoznaje się 500 000 przypadków raka szyjki macicy, a ponad połowa chorych
umiera. W Polsce rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania nowotworem
narządów płciowych u kobiet. W każdym roku około 3500 Polek dowiaduje się, że została
zdiagnozowana w kierunku raka a połowa z nich umiera gdyż zgłosiła się do lekarza zbyt
późno.
Jedną z głównych przyczyn zachorowania na raka szyjki macicy jest wirus
brodawczaka ludzkiego HPV ( Human Papillomavirus ). Rak szyjki macicy jest nowotworem
złośliwym rozwijającym się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy.
Wyodrębniono około 100 typów wirusa, a wśród nich wirusy wysokiego ryzyka ( onkogenne
- m.in.; 16, 18, 31, 45). Zakażenie tymi wirusami może ponadto prowadzić do rozwoju
innych nowotworów: warg sromowych, odbytu, waginy, penisa oraz brodawczaka/raka krtani.
Powoduje też powstanie łagodnych zmian w postaci brodawek dłoni, stóp i narządów
płciowych.
Diagnozowanie w kierunku raka szyjki macicy zazwyczaj bazuje na badaniach
cytologicznych, kolposkopowych oraz badaniach molekularnych, które identyfikują materiał
genetyczny wirusa. Ostatnim innowacyjnym osiągnięciem w diagnostyce raka szyjki macicy
jest wykrywanie ekspresji białek p16 i Ki-67 jako biomarkerów rakowych - ekspresja w/w
białek jest tematem głównym mojej rozprawy doktorskiej.
Białko p16 odgrywa nadrzędną rolę w procesie kontroli prawidłowego cyklu komórkowego.
Jest częścią kaskady sygnałów, które zatrzymują podział komórki podczas różnicowania
komórkowego. W całkowicie dojrzałych komórkach poziom p16 jest obniżony do ledwie
wykrywalnego. Natomiast w komórkach szyjki macicy, gdzie onkogenne wirusy HPV
zainicjowały niekorzystne dla zdrowia zmiany, poziom p16 jest znacznie podwyższony.
Natomiast białko Ki-67 jest markerem proliferacji komórkowej. Ekspresja tego białka
występuje w fazach późnej G1, S, G2, M cyklu komórkowego.
Celem realizowanego przeze mnie projektu badawczego jest: ocena ekspresji białek p16 i
Ki-67 oraz korelacja z wynikiem badania cytologicznego, wybranymi parametrami
klinicznymi oraz badaniami HPV.
Praca doktorska zawiera część praktyczną i teoretyczną. Część praktyczna polegała na
wykonaniu badań na rozmazach cytologicznych pobieranych przez ginekologów w Klinice
Ginekologii Uniwersytetu Medycznego PSK4 w Lublinie. Łącznie pobrano ok. 100
rozmazów od kobiet: dodatnie i kontrole ujemne; średnia wieku 35 lat (od 20 do 70 lat).
Wymazy z szyjki macicy były pobierane przez lekarzy podczas rutynowych badań. Po
wykonaniu konwencjonalnego rozmazu cytologicznego na szkiełku laboratoryjnym
wykonano barwienie metodą Papanicolau i przeprowadzono ocenę rozmazu według systemu
Bethesda 2001.
Dodatnie preparaty cytologiczne zostały poddane oznaczeniom na obecność
wysokoonkogennych typów wirusa HPV zgodnie z metodyką dostarczoną przez producenta
testu AMPLIKOR® HPV Test (Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o.). Test ten służy do
diagnostyki in vitro wirusa brodawczaka ludzkiego w próbkach klinicznych i oparty jest na
metodzie amplifikacji fragmentu DNA za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR),
który następnie ulega hybrydyzacji ze specyficzną sondą. Wybrany zestaw wykrywa
następujące typy wysokiego ryzyka (HR) DNA HPV; 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56,
58, 59 i 68 w komórkach pobranych z szyjki macicy.
W celu wykrycia ekspresji białek P16 i Ki-67 w preparatach dodatnich wykonano oznaczenia
immunocytochemiczne zgodnie z metodyką dostarczoną przez producenta testu CINtec®
PLUS Kit 9531 (MTM Laboratories, Niemcy).
Test CINtec®PLUS jest nowoczesnym testem wykrywającym jednocześnie ekspresję dwóch
białek p16 i Ki-67 w nieprawidłowych preparatach cytologicznych. Zestaw p16/Ki-67 dzięki
połączeniu dwóch biomarkerów w jednym teście zapewnia wysoką czułość i swoistość w
wykrywaniu zmian nowotworowych w dodatnich próbkach pochodzących z szyjki macicy.
Metodyka badania przeprowadzonego testem CINtec® PLUS Kit polegała na wykonaniu na
jednym szkiełku dwóch odczynów jednocześnie przeciw białkom p16/Ki-67. Następnie
preparaty zostały poddane analizie pod mikroskopem (powiększenie x 400) w poszukiwaniu
komórek, które zabarwiły się podwójnie: brązowa cytoplazma świadcząca o ekspresji białka
p16 i czerwone jądro mówiące o ekspresji białka Ki-67.
Otrzymane wyniki zostaną poddane analizie statystycznej. Planowane jest przeprowadzenie
korelacji wyników odczynów immunohistochemicznych p16/Ki-67 ze szczegółowym
wynikiem badania cytologicznego i wybranymi danymi klinicznymi (wiek, stosowanie
OC/HTZ, palenie, przebyte ciąże) a także przeprowadzenie korelacji badania p16/Ki-67 z
wynikami badania na obecność HPV i jego typu.
Cześć teoretyczna polega na zebraniu piśmiennictwa podejmującego tematykę pracy
doktorskiej.
Wyniki przeprowadzonych badań mają znaczenie nie tylko poznawcze ale mogą być
użyteczne ze względów praktycznych. Mogą wpłynąć na obniżenie zachorowalności i
umieralności raka szyjki macicy.