Treść dokumentu - biuletyn informacji publicznej starostwa

Transkrypt

ZARZĄD POWIATU
W RADZIEJOWIE
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
Z PLANEM GOSPODARKI ODPADAMI
DLA POWIATU RADZIEJOWSKIEGO
Radziejów 2008r.
Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami
dla powiatu radziejowskiego
Aktualizacja na lata 2008-2011, z perspektywą do 2015r.
Opracował: Marek Wojtysiak - Kierownik Wydziału Ochrony
Środowiska, Rolnictwa i Infrastruktury Technicznej Starostwa
Powiatowego w Radziejowie
2
Starostwo Powiatowe w Radziejowie
Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Infrastruktury Technicznej
Spis treści
CZĘŚĆ I
ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA
WSTĘP
1. Podstawa prawna i cel opracowania .............................................................. 7
2. Zakres i metoda opracowania ......................................................................... 7
3. Charakterystyka elementów środowiska………………………………………… 9
3.1.
Położenie i ogólna charakterystyka powiatu radziejowskiego…………… 9
3.1.1. Charakterystyka gospodarki powiatu………………………………………... 11
3.2. Budowa geologiczna i zasoby naturalne……………………………………... 13
3.2.1. Budowa geologiczna…………………………………………………………... 13
3.2.2. Złoża kopalin i ich eksploatacja………………………………………………. 14
3.2.3. Zasoby odnawialne…………………………………………………………….. 15
3.3. Rzeźba terenu…………………………………………………………………….. 16
3.4. Wody powierzchniowe i gruntowe………………………………………………. 17
3.5. Warunki klimatyczne i jakość powietrza atmosferycznego…………………… 21
3.5.1. Klimat…………………………………………………………………………….. 21
3.5.2. Jakość powietrza atmosferycznego…………………………………………... 22
3.6. Gleby……………………………………………………………………………….. 23
3.6.1. Przydatność gleb dla rolnictwa……………………………………………....... 23
3.6.2. Degradacja gleb………………………………………………………………….25
3.7. Świat Roślin i zwierząt……………………………………………………………. 27
3.7.1. Szata leśna………………………………………………………………………. 28
3.7.2. Gospodarka łowiecka……………………………………………………………29
3.7.3. Obszary i obiekty chronione oraz obszar Natura 2000…………………….. 30
4. Źródła zagrożenia środowiska……………………………………………………… 33
4.1. Hałas………………………………………………………………………………...33
4.1.1. Hałas przemysłowy………………………………………………………………35
4.1.2. Hałas komunikacyjny…………………………………………………………….36
4.1.3. Hałas kolejowy…………………………………………………………………... 38
4.2. Promieniowanie elektromagnetyczne…………………………………………… 38
4.3. Poważne awarie przemysłowe………………………………………………… 39
4.4. Transport…………………………………………………………………………… 40
4.5. Odpady…………………………………………………………………………… 40
4.6. Zagrożenia wód…………………………………………………………………….41
4.6.1. Zagrożenia wód powierzchniowych…………………………………………… 41
4.6.2. Zagrożenia wód podziemnych………………………………………………….44
4.6.3. Zagrożenie powodzią…………………………………………………………… 44
4.6.4. Osuwiska i tereny zagrożone………………………………………………….. 44
5. Infrastruktura ochrony środowiska………………………………………………... 46
5.1. Wodociągi i ujęcia wody………………………………………………………….. 46
5.2. Gospodarka ściekowa……………………………………………………………. 48
5.3. Gospodarka odpadami…………………………………………………………… 51
CZĘŚĆ II
ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI
1. Aktualny stan w gospodarce odpadami………………………………………… 53
3
1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawanie odpadów…………………………………
1.1.1. Odpady komunalne…………………………………………………………..
1.1.2. Odpady niebezpieczne………………………………………………………
1.1.3. Odpady inne niż niebezpieczne…………………………………………….
1.2. Odzysk, unieszkodliwianie i zbieranie odpadów…………………………….
1.2.1. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesowi odzysku
oraz instalacje do odzysku odpadów z wykazem podmiotów
prowadzących odzysk…………………………………………………………
1.2.2. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania
i instalacje służące do unieszkodliwiania odpadów oraz wykaz
podmiotów prowadzących unieszkodliwianie……………………………….
1.2.3. Istniejące systemy zbierania odpadów oraz wykaz podmiotów
prowadzących transport i zbieranie odpadów………………………………
2. Identyfikacja problemów w zakresie gospodarowania odpadami…………..
53
53
55
64
70
70
71
77
81
CZĘŚĆ III
PROGNOZA ZMIAN W GOSPODARCE ODPADAMI ORAZ USTALENIA PLANU
1. Zmiany wynikające z prognoz demograficznych………………………………. 84
2. Zmiany wynikające z prognoz społeczno-gospodarczych…………………… 85
3. Prognoza zmian wytwarzanych odpadów w 2011r. z perspektywą na 2015. 86
3.1. Odpady komunalne………………………………………………………………. 86
3.2. Odpady niebezpieczne…………………………………………………………... 87
3.3. Odpady inne niż niebezpieczne…………………………………………………. 90
4. Cele w zakresie gospodarki odpadami…………………………………………... 92
4.1. Odpady komunalne……………………………………………………………….. 93
4.2. Odpady niebezpieczne………………………………………………………….... 94
4.3. Odpady inne niż niebezpieczne…………………………………………………. 96
5. Działania naprawcze…………………………………………………………………. 96
5.1. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów……………. 96
5.2. Działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego
oddziaływania na środowisko……………………………………………………. 97
5.3. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami
w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów…… 97
5.4. Plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,
kierowanych na składowiska odpadów…………………………………………. 98
5.5. Plan zamykania instalacji………………………………………………………... 98
5.6. Harmonogram realizacji działań………………………………………………… 98
5.7. Projektowany system gospodarki odpadami uwzględniający ich zbieranie,
transport, odzysk i unieszkodliwianie………………………………………….. 100
5.7.1. Odpady komunalne……………………………………………………………. 100
5.7.2. Odpady niebezpieczne…………………………………………………………103
5.7.3. Odpady inne niż niebezpieczne……………………………………………….107
CZĘŚĆ IV
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ORAZ USTALENIA PROGRAMU
1. Uwarunkowania zewnętrzne………………………………………………………..109
1.1. Zasady i cele polityki ekologicznej państwa……………………………………109
1.2. Limity krajowe……………………………………………………………………..114
1.3. Cele polityki ekologicznej województwa kujawsko-pomorskiego……………115
1.4. Cele szczegółowe wynikające ze Strategii rozwoju powiatu oraz Planu
4
rozwoju lokalnego dla powiatu radziejowskiego…………………………… 115
2. Wnioski z oceny aktualnego stanu środowiska………………………………117
3. Ustalenia programu……………………………………………………………….. 119
3.1. Kierunki ochrony środowiska – wytyczne…………………………………… 119
3.2. Rodzaj i harmonogram przedsięwzięć proekologicznych planowanych
na lata 2008-2011 z perspektywą do 2015r…………………………………..120
3.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu………………………………………………120
3.2.2. Ochrona gleb…………………………………………………………………. 124
3.2.3. Ochrona przed odpadami…………………………………………………… 127
3.2.4. Gospodarka wodno-ściekowa i ochrona wód…………………………….. 128
3.2.5. Ochrona powietrza atmosferycznego……………………………………… 132
3.2.6. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektro - magnetycznym….133
3.2.7. Edukacja ekologiczna, poważne awarie, chemikalia, promieniowanie
jonizujące……………………………………………………………………….135
4. Nakłady na realizację programu i planu………………………………………..136
5. Monitoring i ocena realizacji Programu ochrony środowiska i planu
gospodarki odpadami……………………………………………………………...147
6. Wnioski z oddziaływania projektu Planu gospodarki odpadami na
Środowisko…………………………………………………………………………..153
7. Streszczenie w języku niespecjalistycznym…………………………………...154
Materiały źródłowe………………………………………………………………………157
5
Część I.
ANALIZA I OCENA
AKTUALNEGO STANU
ŚRODOWISKA
6
WSTĘP
1. Podstawa prawna i cel opracowania.
Podstawę prawną do wykonania programu ochrony środowiska dla powiatu
radziejowskiego stanowi art. 17 i 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska ( Dz. U. z 2008r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.) Program ten uchwalony
przez radę powiatu jest realizacją polityki ekologicznej państwa na terenie powiatu.
Plan gospodarki odpadami dla powiatu radziejowskiego powstał jako realizacja ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), która
wprowadza obowiązek opracowania planu gospodarki odpadami na szczeblu krajowym,
wojewódzkim, powiatowym i gminnym.
Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami jest podstawą
działań Zarządu Powiatu w celu stworzenia warunków niezbędnych do realizacji
określonych zadań związanych z ochroną środowiska, w tym realizacji ważnych
programów branżowych. Powiatowy program stanowi także podstawę do opracowywania
gminnych programów ochrony środowiska i planów gospodarki odpadami.
Obowiązek opracowania przez Zarząd Powiatu aktualizacji powiatowego programu
ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami co 4 lata wynika z przepisów art. 17
ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz art. 14 ust. 14 ustawy o odpadach. Program
ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami na lata 2004-2013 został
uchwalony przez Radę Powiatu w Radziejowie Uchwałą Nr XXII/115/2004 w dniu 23
września 2004 r. W związku z powyższym aktualizacja tego dokumentu powinna zostać
przyjęta w 2008r.
Zgodnie z art. 17 ustawy – Prawo ochrony środowiska powiatowy program ochrony
środowiska określa w szczególności:
cele i priorytety ekologiczne realizowane na terenie powiatu,
rodzaj i harmonogram przedsięwzięć ekologicznych w powiecie,
środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i
środki finansowe.
Główne cele planu gospodarki odpadami to:
stworzenie zintegrowanej sieci instalacji i urządzeń do odzysku oraz
unieszkodliwiania odpadów, spełniających wymagania przepisów o ochronie
środowiska,
realizacja obowiązku planowania, projektowania i prowadzenia wszelkich działań
w taki sposób, aby zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ich ilość,
zapewnić odzysk odpadów oraz unieszkodliwianie w przypadku gdy nie uda się
zapobiec ich powstawaniu lub nie można ich poddać odzyskowi.
2. Zakres i metoda opracowania.
W listopadzie 2007r. Zarząd Powiatu w Radziejowie podjął decyzję o rozpoczęciu
aktualizacji programu ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla
powiatu radziejowskiego i przedstawił Radzie Powiatu w Radziejowie harmonogram prac
na aktualizacją tych dokumentów. Podjęto decyzję, że za aktualizację w/w dokumentów
wykona kierownik Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Infrastruktury Technicznej.
Dokonano szczegółowej analizy programu i planu pod kątem zdiagnozowania obszarów i
problemów wymagających zaktualizowania bądź nowego opracowania, uwzględniając
przy tym opracowany program i plan na szczeblu Województwa kujawsko-pomorskiego
Następnie opracowano i wysłano ankiety do gmin celem zebrania niezbędnych informacji
7
do aktualizacji. W pracach nad aktualizacją programu wykorzystano ponadto wszelkie
dostępne materiały i opracowania, w tym: Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
w Bydgoszczy, Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w
Toruniu, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Poznaniu i Warszawie,
Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku oraz Urzędu
Statystycznego w Bydgoszczy.
Po opracowaniu i przyjęciu przez Zarząd Powiatu, projekt programu ochrony
środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu radziejowskiego został
poddany zaopiniowaniu wymaganemu przepisami prawa oraz udostępniony zgodnie z
zasadami określonymi ustawą - Prawo ochrony środowiska w zakresie dostępu do
informacji społeczeństwa i prowadzenia postępowania z udziałem społeczeństwa. Po
uzyskaniu wymaganych opinii i uwzględnieniu uwag i wniosków, projekt został w dniu 23 04 -2009r. uchwalony przez Radę Powiatu w Radziejowie
Opracowany Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla
powiatu radziejowskiego zawiera cztery części. Część I zawiera diagnozę stanu
środowiska wraz z oceną poszczególnych komponentów przyrodniczych, identyfikację
zagrożeń środowiska W części II przedstawiono diagnozę stanu gospodarki odpadami w
powiecie. Część III to prognoza zmian w gospodarce odpadami oraz ustalenia planu
działań w gospodarce odpadami. Natomiast część IV to wnioski, cele ekologiczne,
priorytety i konieczne działania dotyczące programu w latach 2008– 2011 z perspektywą
do 2015r.. Program zawiera wykaz zadań własnych powiatu, które będą w całości lub
części finansowane ze środków będących w dyspozycji samorządu powiatowego, zadań
koordynowanych lub inicjowanych przez powiat oraz wytyczne do programów gminnych.
8
3 Charakterystyka elementów środowiska.
3.1.
Położenie oraz ogólna charakterystyka powiatu radziejowskiego.
Powiat radziejowski położony jest w centralnej części Polski w granicach
administracyjnych województwa kujawsko – pomorskiego, w południowej jego części.
Został on utworzony na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu
zasadniczego, trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Powiat zajmuje
powierzchnię 607,06 km2, (rys. 1) którą zamieszkuje ponad 43,5 tysiąca osób. Sąsiaduje
on z takimi powiatami jak: aleksandrowski – od strony północnej, koniński – od strony
południowej, inowrocławski – od strony zachodniej oraz włocławski – od strony
wschodniej. Powiat radziejowski jest jednym z mniejszych w województwie. Według
danych z urzędów gmin na koniec roku 2007 (tab. 1) liczba ludności powiatu wynosiła
ogółem 43537 osób. W skład powiatu radziejowskiego wchodzi siedem jednostek
terytorialnych: pięć gmin wiejskich – Bytoń, Dobre, Osięciny, Radziejów, Topólka; Miasto i
Gmina Piotrków Kujawski oraz Miasto Radziejów. Najmniejszą gminą pod względem
obszaru jest gmina Dobre a największą gmina Piotrków Kuj. W jednostce tej zamieszkuje
również najwięcej ludności. Biorąc pod uwagę
gęstość zaludnienia w powiecie
zamieszkują średnio 72 osoby na km2.
Tabela 1. Powierzchnia i liczba ludności w poszczególnych gminach powiatu
radziejowskiego.
Lp
Gmina/miasto
1. Bytoń
2. Dobre
3. Osięciny
4. Piotrków Kuj.
5. Radziejów (gm)
6. Radziejów (m)
7. Topólka
Razem powiat
Powierzchnia
[km2]
73,35
70,82
123,0
138,62
92,6
5,75
102,92
607,06
Liczba
sołectw
17
19
31
23
18
24
132
Liczba
ludności
[tys.]*
3832
5677
8329
9886
4516
6053
5244
43537
* Źródło: Informacje z urzędów gmin – stan na 31 grudnia 2007r.
9
Rys. 1 Mapa powiatu radziejowskiego.
10
Środowisko przyrodnicze na obszarze powiatu radziejowskiego jest bardzo
zróżnicowane, co wynika z faktu, że rzeźba terenu została ukształtowana w czasie
ostatniego zlodowacenia skandynawskiego. Występują tu zarówno tereny równinne
charakterystyczne dla tej części Kujaw, jak i lekko faliste obszary polodowcowe moreny
dennej, nie przekraczające 25 – 40 m wysokości względnej. Tereny równinne, to
najczęściej pola uprawne, położone na najbardziej urodzajnych glebach – tzw. czarnych
ziemiach kujawskich. Obszary faliste zaś charakteryzują się dość licznie występującymi
zagłębieniami i rynnami polodowcowymi rozmieszczonymi południkowo, z których
największe wypełniają jeziora oraz mniejsze lokalne cieki wodne, wokół których
najczęściej występują tereny leśne.
Pod względem fizjograficznym teren powiatu należy do podprowincji Pojezierza
Południowo Bałtyckiego, makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego, mezoregionu
Pojezierza Kujawskiego. Zróżnicowanie fizyczno – geograficzne obszaru powiatu wywiera
konsekwencje dla wszystkich komponentów środowiska geograficznego. Wyraźnie
zaznacza się zróżnicowanie typów gleb i ich przydatności dla rolnictwa. Prawie cały
obszar gmin położonych w północnej części powiatu (Osięciny, Dobre, Radziejów)
pokrywają gleby w typie czarnych ziem, stąd czasem używana nazwa dla tego regionu
tzw. „Czarne Kujawy”. Gleby te charakteryzują się dużą miąższością warstwy
próchnicznej, miejscami dochodzącą do 50-80 cm i co się z tym wiąże bardzo dobrą
żyznością i dużą urodzajnością.
Również rozmieszczenie przestrzenne lasów na terenie powiatu jest bardzo
nierównomierne. Największe kompleksy leśne znajdują się na terenie gmin Piotrków Kuj. i
Topólka. Średnia lesistość w powiecie wynosi około 4,68 %.
Klimat na obszarze powiatu radziejowskiego jest typowym dla Polski - ma
wyraźnie zaznaczone cechy przejściowe pomiędzy oddziaływaniem wpływów
oceanicznych z zachodu i kontynentalnych ze wschodu. Związane z tym częste zmiany
napływu mas powietrza różnego pochodzenia przyczyniają się bezpośrednio do znacznej
zmienności stanów pogodowych. Rejon powiatu radziejowskiego jest szczególnie
zagrożony deficytem wody. Obszar ten charakteryzuje się najmniejszymi w Polsce
rocznymi opadami atmosferycznymi (około 500 mm). Na miesiące letnie przypada
największa ilość opadów. Suma opadów od kwietnia do sierpnia wynosi tu mniej niż 250
mm. Wiatry w tym rejonie mają przeważnie kierunek z sektora zachodniego i południowo
– zachodniego. Średnia roczna temperatura wynosi 7,8 0C, natomiast średnia roczna
temperatura dla miesięcy najcieplejszych i najzimniejszych wynosi odpowiednio 18,20C
dla lipca i - 2,70C dla lutego.
3.1.1. Charakterystyka gospodarki powiatu.
Powiat radziejowski należy do typowych powiatów rolniczych przy wiodącej funkcji
gospodarki rolnej. Wynika to z faktu, że użytki rolne stanowią 86% powierzchni powiatu
(tab. 2) a udział gruntów ornych w całkowitej powierzchni użytków rolnych wynosi 91%.
11
Tab. 2 Struktura użytkowania gruntów na terenie powiatu radziejowskiego.
Powierzchnia
ogólna
gruntów [ha]
60.700
Użytki rolne
Razem
[ha/%]
52.296 /
86,1
Grunty
orne
[ha/%]
49.068 /
80,8
Sady
[ha/%]
464 /
0,8
Łąki
[ha/%]
1583 /
2,6
Lasy i
grunty
leśne
[ha/%]
Pozostałe
grunty
[ha/%]
2642 / 4,4
5.762 / 9,5
Pastwiska
[ha/%]
1181 / 1,9
Źródło: Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz
Powszechnego Spisu Rolnego, Bydgoszcz 2003
Najważniejsze cechy gospodarki rolnej powiatu:
1) głównym kierunkiem produkcji jest profil ogólnorolny (produkcja roślinna i zwierzęca).
Do funkcji obszarów rolniczych i osiąganej na nich produkcji dostosowany jest
przemysł rolno-spożywczy na terenie powiatu np. Proszkownia Mleka w Piotrkowie
Kujawskim i inne drobne zakłady z tej branży,
2) zróżnicowany poziom gospodarstw rolnych, z przewagą gospodarstw na wysokim
poziomie produkcji,
3) korzystna struktura własności ziemi wyrażająca się przewagą gospodarstw
indywidualnych (prawie 4 000 gospodarstw, przy czym jest tendencja do zmniejszania
się liczby gospodarstw – sprzedaż i dzierżawa) w stosunku do innych form własności,
4) poziom wykształcenia rolników nie jest zbyt wysoki (jedynie około 2% użytkowników
indywidualnych gospodarstw rolnych ma wykształcenie wyższe a około 25% średnie),
5) jako zadawalające uznaje się wyposażenie gospodarstw rolnych w infrastrukturę
techniczną,
W powiecie radziejowskim istotne znaczenie, ma również, gospodarka turystyczna.
Dotyczy to głównie w części południowej powiatu. Rozwój turystyki obok rolnictwa stanowi
szansę zarówno dla zachowania przyrody w całym powiecie radziejowskim, jak również
ogólnego rozwoju społeczno-gospodarczego tego obszaru. Poszczególne segmenty
funkcjonującej obecnie gospodarki turystycznej
wymagają
jednak
istotnego
przekształcenia. Zmiany te i dalszy rozwój turystyki powinny zdecydowanie nawiązywać
do uwarunkowań przyrodniczych, ochrony podstawowych procesów ekologicznych i
ochrony wartości kulturowych. Do najważniejszych cech gospodarki turystycznej powiatu
należą:
1) w niewystarczającym stopniu rozwinięte zagospodarowanie turystyczne. Obecnie
obiekty bazy noclegowej na terenie powiatu w sumie 6 495 miejsc noclegowych.
Niekorzystne jest to, że baza noclegowa ma głównie charakter sezonowy (84,1 %
ogółu miejsc noclegowych to miejsca sezonowe),
2) największą ilością miejsc noclegowych dysponują na terenie powiatu obiekty
letniskowe, a najważniejszym rynkiem dla tego zagospodarowania jest Łódź,
3) mimo znacznego potencjału stosunkowo niewiele jest obiektów agroturystycznych,
4) stosunkowo dobrze rozwinięta jest sieć szlaków turystycznych,
5) ruch turystyczny w powiecie kształtuje się na poziomie prawie 600 tys. osobodni
rocznie.
Odzwierciedleniem stanu gospodarki w powiecie jest ogólny poziom aktywności
gospodarczej mierzony liczbą podmiotów gospodarczych. Obecnie jest to 1900 różnego
rodzaju podmiotów gospodarczych. (Tab. 3) Najwięcej – 685 podmiotów działa w branży
handel i gastronomia.
12
Tabela 3 Ilość podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w poszczególnych
sektorach w 2007 roku
Gmina/Miasto
Rodzaj
działalności
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków
Kuj.
Radziejów
(gmina)
Radziejów
(miasto)
Topólka
Razem
Handel i
gastronomia
Usługi
transportowe
Usługi
remontowobudowlane i
murarskie
Usługi
ślusarskie i
tokarskie
Usługi
stolarskie i
obróbka
drewna
Usługi
projektowe
Inne usługi
Mechanika
pojazdowa
Nauka jazdy
Produkcja i
wytwórstwo
RAZEM
23
69
65
162
42
261
63
685
9
18
11
22
11
41
9
121
15
21
15
63
10
84
28
236
0
8
5
8
2
6
5
34
14
7
26
4
2
7
9
69
1
0
0
3
2
8
1
15
5
6
24
8
243
5
91
12
22
10
162
19
30
12
577
72
1
2
1
2
3
2
3
6
3
7
1
53
1
6
13
78
76
158
375
374
111
642
164
1900
Źródło: dane z urzędów gmin.
3.2.
Budowa geologiczna i zasoby naturalne.
3.2.1. Budowa geologiczna
Cechą charakterystyczną budowy geologicznej powiatu radziejowskiego jest
występowanie w podłożu utworów wału kujawsko-pomorskiego (tzw. antyklinorium
kujawskie lub kujawsko-pomorskie). Są to osady wydźwignięte na przełomie ery
mezozoicznej i kenozoicznej (na przełomie górnej kredy i na początku trzeciorzędu).
Należy podkreślić, że w późniejszych okresach następowało pękanie warstw skalnych
wału
a przez szczeliny skalne zaczęła wdzierać się sól cechsztyńska tworząc
charakterystyczne dla wału kujawsko-pomorskiego wysady solne. W trzeciorzędzie
nastąpiło wyraźne ścięcie wyższych partii wału i przykrycie ich przez młodsze osady.
Dla budowy podłoża szczególne znaczenie miało zalanie tego terenu w miocenie i w
pliocenie oraz powstanie wielkiego zbiornika wodnego pokrywającego teren całej
centralnej Polski, w tym obszar obejmujący dzisiejszy powiat radziejowski. W zbiorniku
tym tworzyły różnego rodzaju osady, w tym udokumentowane na terenie powiatu
trzeciorzędowe węgle brunatne.
Na przełomie trzeciorzędu i czwartorzędu - w okresie dużych wahań klimatycznych nastąpiło wyrównanie powierzchni terenu. Zasadniczy kształt współczesnej powierzchni
13
obecnego powiatu radziejowskiego ukształtowany został w okresie czwartorzędu. W
okresie tym zdeponowane zostały na tym terenie różnej miąższości serie piaszczystożwirowe, stanowiące ważny, udokumentowany i eksploatowany zasób surowców
naturalnych znajdujących się na terenie powiatu.
3.2.2. Złoża kopalin i ich eksploatacja.
Surowce naturalne w Polsce zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze (Dz.
U. z 2005r., nr 228, poz. 1947 z późn. zm.) traktowane są jako kopaliny, które dzielą się
na kopaliny podstawowe i pospolite. Do kopalin podstawowych zalicza się np. węgiel
brunatny, występujący na terenie powiatu radziejowskiego. Zdecydowana jednak
większość pozyskiwanych na terenie powiatu bogactw naturalnych należy do kopalin
pospolitych.
Na terenie powiatu radziejowskiego surowce naturalne występują głównie w
postaci kruszyw naturalnych, a mianowicie piasków (kruszywa drobne) oraz pospółek i
żwirów (kruszywa grube). Występujące kruszywa są wieku czwartorzędowego.
Tabela 4. Złoża kruszywa naturalnego na terenie pow. Radziejowskiego
Lp. Nazwa złoża
1.
Bycz*/
2.
Koszczały
3.
Koszczały-Smarglin
4.
Opatowice –Radziejów
5.
Teodorowo II
6.
Wyrobki
Razem
Stan
złoża
E
E
E
E
Powierzchnia
złoża (w ha)
2,2
11,6
5,6
19,8
2,6
41,8
Zasoby (tys. ton)
bilansowe przemysłowe
79
79
877
670
185
185
834
1 040
111
3 126
934
Wydobycie
(tys. ton)
4
12
7
4
27
Źródło: Ekspertyza dot. złóż kopalin w woj. kujawsko-pomorskim cz. I – stan obecny. Geotechnica.
Toruń 2002 r.
/
Objaśnienia: E - złoże zagospodarowane – eksploatowane, * - złoże zwierające piasek ze żwirem
Występujące na terenie powiatu złoża kruszywa naturalnego zajmują łącznie 41,8
ha powierzchni, natomiast zasoby bilansowe szacowane są na ponad 3,1 mln ton (tabela
4). Przy obecnej intensywności eksploatacji złoża te wystarczą na ponad 100 lat.
Na terenie powiatu radziejowskiego występują także piaski kwarcowe nadające się
do produkcji cegły wapienno – piaskowej oraz kształtek wapienno – piaskowych. Tego
typu piaski kwarcowe charakteryzują się ponad 80 % zawartością krzemionki. Piaski te
występują w złożu Opatowice – Radziejów. Jego zasoby bilansowe szacuje się na 1 327
tys.m3. Obecnie jest to jednak złoże zaniechane.
Węgiel brunatny jest surowcem energetycznym. Stwierdzono występowanie tego
surowca w złożach które swym zasięgiem obejmują powiat radziejowski:
Tomisławice,
Piotrków Kuj.
Chełmce,
Kobielice,
Mąkoszyn – Grochowiska .
Złoża te znajdują się w kręgu zainteresowań Kopalni Węgla Brunatnego w Koninie dla
potrzeb Zespołu Elektrowni Pątnów – Adamów – Konin. Ogółem na terenie powiatu
zasoby węgla brunatnego wynoszą ponad 55 mln ton. Z uwagi na negatywny wpływ na
14
środowisko jaki niesie eksploatacja odkrywkowa oraz położenie złóż na terenach o
wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych stanowisko władz wojewódzkich jest
przeciwne ich eksploatacji w obrębie województwa kujawsko-pomorskiego. Jednak w
2008r. rozpoczęto budowę odkrywki Tomisławice w województwie wielkopolskim w
bezpośrednim sąsiedztwie powiatu radziejowskiego. Niesie to za sobą wiele obaw o
tereny cenne przyrodniczo, między innymi o Nadgoplański Park Tysiąclecia oraz obszar
chronionego krajobrazu – Jezioro Głuszyńskie a także o zagrożenie dalszym
stepowieniem terenów rolniczych powiatu radziejowskiego.
W powiecie radziejowskim występują też złoża torfu i gytii. W gminie Dobre
zasoby torfu są znaczne, szacowane na 337 tys. m3. Występują one w miejscowościach:
Krzywosądz i Bodzanowo. W gminie Osięciny zasoby torfu są niewielkie i szacowane są
na około 150 m3. Zasoby te występują we wsiach: Szalonki, Bodzanówek, Kościelna Wieś
i Samszyce. Gytie o zasobach około 38 tys. m3 występują tylko w gminie Dobre w
miejscowościach Borowo i Byczyna.
3.2.3. Zasoby odnawialne.
Konieczność wykorzystywania w większym stopniu niż obecnie surowców
odnawialnych wynika z faktu ograniczenia czasowego eksploatacji złóż kopalin. W
szczególności dotyczy to surowców energetycznych. Do odnawianych źródeł energii
zalicza się: słońce, wiatr, wody płynące, ciepło geotermalne i biomasę. Bardzo ważnym
jest także fakt, że podczas produkcji energii z tych źródeł nie powstają odpady, tym
samym nie następuje degradacja środowiska, a wielu przypadkach jego kształtowanie i
odnawianie.
Energię słoneczną wykorzystać można dla celów ogrzewania budynków oraz
podgrzewania wody. Energię uzyskuje się z promieniowania słonecznego jakie dociera do
odpowiednich instalacji grzewczych. Położenie geograficzne powiatu radziejowskiego
sprawia, że warunki klimatyczne (nasłonecznienie) dla wykorzystania tej energii
najkorzystniejsze są w półroczu letnim, od kwietnia do października. Dotychczas energia
słoneczna wykorzystywana jest w niewielkim stopniu. W niektórych przypadkach służy
jedynie do podgrzewania wody w domach jednorodzinnych.
Zasoby energii wiatru są praktycznie niewyczerpalne. Ocenia się, że pod
względem występowania odpowiedniej siły wiatru na 2/3 terytorium Polski występują
korzystne warunki do rozwoju energetyki wiatrowej. Produkcja energii z wiatru jest
opłacalna przy jego średniej rocznej prędkości na wysokości 30 m nad ziemią minimum 4
m/s. Należy także podkreślić, że obiekty elektrowni wiatrowych stanowią niekorzystną
ingerencją w krajobraz i dezorganizują przeloty ptactwa.
W powiecie radziejowskim występują bardzo korzystne warunki do lokalizacji elektrowni
wiatrowych. Obecnie w powiecie funkcjonuje 50 elektrowni wiatrowych a kolejnych 44 jest
w trakcie budowy. ( tabela 5) Są to głównie nieduże siłownie o mocy 150 - 300 kW. W
trakcie realizacji jest inwestycja na terenie gminy Radziejów, w postaci 20 siłowni o
łącznej mocy 50000 kW. Najwięcej siłowni znajduje się na terenie, gmin: Radziejów -12 i
20 w trakcie realizacji, Dobre – 11 i 7 aktualnie realizowanych oraz Piotrków Kuj. – 10
oraz 10 w trakcie budowy.
Tabela 5 Wykaz siłowni wiatrowych na terenie powiatu radziejowskiego. (działających i w
trakcie budowy – stan na 30 czerwca 2008r.)
L/p. Lokalizacja siłowni
Ilość siłowni wiatrowych
Moc siłowni
Siłownie działające
9
1.
Zagórzyce (gm. Radziejów)
1350 kW
2.
Przysiek (gm. Dobre)
8
1200 kW
15
3.
Borucin (gm. Osięciny)
3
150 kW
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Zborowiec (gm. Piotrków Kuj.)
Przewóz (gm. Piotrków Kuj.)
Płowce (gm. Radziejów)
Łabędzin (gm. Piotrków Kuj.)
Bartmiejowice (gm. Osięciny)
Brylewo (gm. Bytoń)
Kłonowo (gm. Dobre)
Głuszynek (gm. Topólka)
Torzewo (gm. Topólka)
1
2
2
6
2
5
3
4
2
300 kW
700 kW
300 kW
900 kW
600 kW
750 kW
750 kW
600 kW
600 kW
13.
14.
15
Piotrków Kuj.
Piotrków Kuj.
Szybka (miasto Radziejów)
RAZEM
1
1
1
50
300 kW
150 kW
150 kW
Siłownie budowane
1.
Bełszewo (gm. Osięciny)
2
600 kW
2.
1
300 kW
3.
Piotrków Kuj.
1
300 kW
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Orle (gm. Topólka)
Szalonki (gm. Osięciny)
Piotrków Kuj.
Dębianki (gm. Topólka)
Broniewek (gm. Radziejów)
Bycz (gm. Piotrków Kuj.)
Bilno (gm. Osięciny)
Borucin (gm. Osięciny)
Bytoń
RAZEM
3
3
4
2
20
1
2
2
1
2
44
1000 kW
600 kW
600 kW
1000 kW
50 000 kW
500 kW
300 kW
300 kW
600 kW
500 kW
Na terenie powiatu nie ma instalacji wykorzystujących energię wód płynących.
Jedynym ciekiem, który mógłby być wykorzystany do pozyskiwania tego typu energii jest
rzeka Zgłowiączka.
Energetyczne wykorzystanie biomasy (odpady organiczne, odchody zwierzęce,
odpady komunalne) polega na użytkowaniu pozyskiwanego biogazu. Biogaz
wykorzystywany jest głównie do celów grzewczych i do produkcji energii elektrycznej,
natomiast masę pofermentacyjną można wykorzystać do nawożenia gleb.
Na terenie powiatu radziejowskiego biogaz można uzyskiwać z dwóch podstawowych
źródeł, a mianowicie:
ze składowisk odpadów komunalnych,
16
z odpadów rolniczych.
Z uwagi na niewielką zawartość metanu emitowanego ze składowania odpadów nie
prowadzi się energetycznego odzysku wytworzonego biogazu. W przypadku odpadów
rolniczych produkcja biogazu będzie odbywać się w miejscu ich powstania np. fermy
drobiu czy trzody chlewnej.
3.3 Rzeźba terenu
Rzeźba terenu powiatu radziejowskiego została ukształtowana w czasie ostatniego
zlodowacenia
skandynawskiego.
Występują
tu
zarówno
tereny
równinne
charakterystyczne dla tej części Kujaw, jak i lekko faliste obszary polodowcowe moreny
dennej, nie przekraczające 25 – 40 m wysokości względnej. Podłoże buduje w
przeważającej części plejstoceńska glina zwałowa ze stadiału głównego zlodowacenia
północnopolskiego oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe. Są to tereny o niewielkich
nachyleniach (ze zdecydowaną przewagą nachyleń w przedziale 0 – 1 %) rozcięte
lokalnie stosunkowo płytkimi zagłębieniami wysoczyznowymi. Największe urozmaicenie
rzeźby terenu występuje w południowej części powiatu w strefie występowania rynien
polodowcowych oraz wzgórz czołowo-morenowych. W strefie tej urozmaicenie rzeźby
terenu związane jest ponadto z licznie występującymi utworami akumulacji lodowcowej
jakimi są kemy i ozy. Formy te występują zwłaszcza w sąsiedztwie Jez. Głuszyńskiego
(np. okolice wsi Torzewo, Ludwikowo i Głuszyn) oraz klasyczny kem w Radziejowie.
Różnice wysokości względnych w strefie czołowo-morenowej, w strefach krawędziowych
rynien polodowcowych oraz w rejonach występowania kemów i ozów wynoszą w
niektórych miejscach kilkanaście a nawet ponad 20 metrów a nachylenia są znaczne i
przekraczają w niektórych miejscach 10 - 12 %. Zróżnicowanie fizyczno – geograficzne
obszaru powiatu wywiera konsekwencje dla wszystkich komponentów środowiska
geograficznego.
3.4.
Wody powierzchniowe i podziemne
Powiat radziejowski położony jest na Pojezierzu Kujawskim. Przez powiat
przebiega dział wodny pierwszego rzędu oddzielający dorzecza Wisły i Odry. Zachodnia i
Północno-Zachodnia część znajduje się w dorzeczu Odry, w zlewni Noteci a pozostała
część w dorzeczu Wisły, w zlewni Zgłowiączki. Powiat charakteryzuje się stosunkowo
niebogatą sieć wód powierzchniowych. Najważniejszą w tym względzie rolę odgrywają
jeziora, które występują w zlewni rzeki Zgłowiączki.
W obrębie powiatu występuje 9 jezior o powierzchni powyżej 10 ha, przy czym
dwa z nich (Świesz i Bytoń) są stawami rybnymi (tab.6). W klasie powyżej 50 ha jest tylko
jedno jezioro, w przedziale 20-50 ha - 4 jeziora i w klasie 10-20 ha - 4 jeziora. Największą
powierzchnię zajmuje jezioro Głuszyńskie 608,5 ha. Należy również podkreślić, że w
powiecie radziejowskim w południowej części leży 5,5 km fragment wschodniej odnogi
Jeziora Gopło o powierzchni 217,8 ha.
Czystość Jez. Gopło była badana po raz ostatni w 2006 r.1 Z badań tych wynika, że
czystość jeziora jest poza klasą Taki stan czystości jeziora wynika z faktu, że jego
zlewnia ma charakter rolniczy oraz z tego, że jest ono poprzez systemy melioracyjne
odbiornikiem nielegalnie odprowadzanych nieczyszczonych ścieków komunalnych.
Występujące w powiecie radziejowskim jeziora – poza jez. Głuszyńskim – należą
do zbiorników o niewielkiej objętości, natomiast ich średnia głębokość zamyka się w
przedziale od 0,9 do 4,3 m. Największą głębokością charakteryzuje się Jezioro
Głuszyńskie – głębokość maksymalna tego jeziora to 36,5m.
1
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2006r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy
17
Tabela 6 Dane morfometryczne jezior powiatu radziejowskiego.
Lp. Jezioro
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Powierzchnia Objętość
(w ha)
(w tys. m3)
Średnia
głębokość
GMINA BYTOŃ
10,7
107,2
1,0
18,5
173,2
0,9
MIASTO I GMINA PIOTRKÓW KUJAWSKI
Czarnybród
24,4
849,6
3,5
GMINA TOPÓLKA
Chalno Północne
18,7
811,1
4,3
Chalno Południowe 21,6
361,5
1,7
Świerczyn
14,3
Sadłużek
13,5
Głuszyńskie
608,5
56 002,9
9,2
Kamieniec
37,4
687,0
1,8
Bytoń
Świesz
Klasa
czystości
b.d.
b.d.
b.d.
III
III
b.d.
b.d.
III
III
Źródło: Informacja o stanie środowiska powiatu radziejowskiego. WIOŚ w Bydgoszczy Delegatura
we Włocławku, Włocławek 2000, 2003, 2006.
Do końca roku 2007 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Delegatura we
Włocławku objął badaniami czystości wód 6 jezior leżących na terenie powiatu
radziejowskiego, a mianowicie: Głuszyńskie, Chalno Północne, Chalno Południowe i
Kamieniec, Czarnybród, Świesz.
Jez. Głuszyńskie2 jest największym naturalnym zbiornikiem wodnym powiatu
radziejowskiego, po Jeziorze Gopło, drugim co do wielkości zbiornikiem województwa
kujawsko-pomorskiego. Jest to typowy zbiornik rynnowy, rozciągający się wzdłuż linii
północ –południe, z dwiema zatokami po stronie wschodniej i zachodniej. Wzdłuż rynny
głównej jeziora oraz zatoki zachodniej przebiega granica trzech gmin: Topólka, Bytoń i
Piotrków Kuj. Zlewnia całkowita jeziora położona jest prawie w całości na obszarze
powiatu radziejowskiego. Jedynie niewielki południowo-zachodni fragment zlewni
położony jest na obszarze powiatu konińskiego. Oprócz wymienionych wyżej gmin,
zlewnia tego zbiornika wodnego zajmuje znaczne części gmin: Osięciny, Radziejów i
Dobre. Całkowita powierzchnia zlewni wynosi 288,8 km2 a zlewnia bezpośrednia 33,3km2 .
Jezioro zasilane jest kilkoma dopływami. Są to głównie rowy melioracyjne, odwadniające
okoliczne pola. Część z nich to cieki okresowe. Najważniejsze z dopływów Jeziora
Głuszyńskiego to: Kanał Głuszyński i Kanał Gopło-Świesz.
Ze względu na znaczną powierzchnię i objętość masy wody Jezioro Głuszyńskie jest
umiarkowanie podatne (II kategoria) na antropopresję. Wody jeziora zagrożone są w
szczególności zanieczyszczeniami z terenów rolnych (głównie związki biogenne – związki
azotu i fosforu) oraz z terenów zabudowy letniskowej, gdzie konieczne jest
natychmiastowe uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej. Wg przeprowadzonych
badań w 2005 r. wody Jeziora Głuszyńskiego pod względem zawartości zanieczyszczeń
odpowiadają III klasie czystości. Stan taki utrzymuje się od początku lat 80-tych XX wieku.
Pod względem sanitarnym wody jeziora odpowiadają również III klasie czystości a więc
jest to stan niezadowalający.
Jez. Kamieniec położone jest w dorzeczu Sarnówki (Niwki). W zlewni jeziora
przeważają grunty orne. Jedynie południowo-wschodni brzeg jeziora w części porośnięty
2
Informacja o jakości wód J. Głuszyńskiego w 2005r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Bydgoszczy, Delegatura we Włocławku. Włocławek 2006r.
18
jest lasem, w sąsiedztwie którego występują tereny rekreacyjne. Jest to zbiornik bardzo
podatny na degradację (poza kategorią). Na podstawie przeprowadzonych w 2002 r.
badań stwierdzono, że wody jeziora odpowiadają normom III klasy czystości, natomiast
pod względem stanu sanitarnego jezioro mieści się w II klasie czystości. Wody jeziora
charakteryzują się bardzo dobrym natlenieniem oraz bardzo dużą zawartością materii
organicznej, wysokimi stężeniami związków azotu, bardzo wysoką sumą soli mineralnych
oraz niewielkimi stężeniami związków fosforu. W okresie wiosennym występuje ubogi
fitoplankton, który dzięki bogatej bazie pokarmowej znacznie rozwija się w okresie letnim.
Jez. Chalno Południowe położone jest także w dorzeczu Sarnówki (Niwki). Ze
względu na niekorzystne cechy morfometryczne oraz zlewniowe i hydrograficzne jezioro
charakteryzuje się bardzo słabą odpornością na działanie czynników antropogenicznych
(poza kategorią). Stan jakości wód odpowiada III klasie czystości, natomiast pod
względem sanitarnym – II klasie czystości. Jezioro jest zanieczyszczone głównie materią
organiczną, azotem mineralnym i solami mineralnymi. Na niskim poziomie notowane jest
stężenie fosforanów, natomiast fosfor ogólny występuje w umiarkowanych ilościach. W
okresie letnim notuje się bardzo wysoką liczebność fitoplanktonu, przy czym w okresie
letnim dominują sinice, natomiast wiosną okrzemki.
Jez. Chalno Północne stanowi ujście Sarnówki (Niwki) oraz przepływa przez nie
rzeka Zgłowiączka. W zlewni jeziora dominują grunty orne, natomiast w bezpośrednim
sąsiedztwie jeziora tereny rekreacyjne. Jezioro charakteryzuje się bardzo słabą
odpornością na degradację. Wody jeziora kwalifikują się w III klasie czystości i w II klasie,
ze względu na stan sanitarny. Z analizowanych parametrów najmniej korzystnie
przedstawiają się związki azotu. Mimo, że w czasie wiosennych roztopów jeziora Chalno
Północne i Chalno Południowe stanowią jeden akwen, to pod względem zawartości
fitoplanktonu znacznie się różnią. Znacznie liczniejszy jest plankton w płytszym zbiorniku
południowym.
Jezioro Czarnybród położone jest w bezpośrednim sąsiedztwie Jeziora
Głuszyńskiego w odległości ok. 400 m na przedłużeniu zachodniej zatoki tego zbiornika.
Jezioro usytuowane jest w zlewni Kanału Głuszyn – Dębołęka. Jest to zbiornik o
charakterze głębokiego stawu naturalnego położonego w kotlinie, z brzegami
porośniętymi trzciną. Jezioro Czarnybród należy do zbiorników o niekorzystnych cechach
morfometrycznych, dlatego jego podatność na degradację wykracza poza kategorię.
Zwłaszcza, że w ostatnich latach zaczęło się rozwijać wokół niego budownictwo
letniskowe. Wody tego jeziora odpowiadają III klasie czystości.
Jezioro Świesz jest to niewielki, płytki zbiornik wodny. Ma ono charakter stawu
naturalnego. Jest intensywnie użytkowane rybacko. Na południe od jeziora znajdują się,
oddzielone jedynie wąskim pasem – stawy rybackie. Jezioro Świesz od północy jest
zasilane przez wody Kanału Gopło – Świesz a na południu znajduje się odpływ. Jest
podatne na degradację ze względu na niekorzystne warunki morfometryczne.
Powiat radziejowski jest stosunkowo ubogi w sieć rzeczną. Naturalnymi ciekami są
rzeki Zgłowiączka i Sarnówka (Niwka). Ważną rolę melioracyjną odgrywają kanały:
Głuszyński, Gocanowski i Gopło-Świesz i Kanał Bachorza, który przebiega przez
północną część powiatu na granicy z powiatem aleksandrowskim.
Rzeka Zgłowiączka jest lewym dopływem Wisły. Jej długość wraz z Kanałem
Głuszyńskim – stanowiącym jej górny odcinek – wynosi 79 km. Zlewnia rzeki zajmuje
około 1,5 tys. km2 powierzchni. W strukturze użytkowania dorzecza przeważają grunty
orne. Początkiem tej rzeki jest Kanał Głuszyński. Następnie Zgłowiączka przepływa przez
Jezioro Głuszyńskie.
Pod względem czystości wód rzeka jest klasyfikowana na odcinku o długości 66,7 km. Z
tego odcinka tylko 17,8 km (26,7 %) znajduje się w III klasie czystości, natomiast na
pozostałej części monitorowanego odcinka rzeka prowadzi wody pozaklasowe.
Najbardziej zanieczyszczony jest górny odcinek rzeki (Kanał Głuszyński). Ten odcinek
19
zagrożony jest zanieczyszczeniami obszarowymi z użytkowanej rolniczo zlewni oraz
ściekami z gminnej oczyszczalni ścieków w Osięcinach. Jakość wód Zgłowiączki poniżej
jez. Głuszyńskiego ulega zdecydowanej poprawie. Wskaźniki fizykochemiczne mieszczą
się w I i II klasie czystości. Pod względem sanitarnym wody rzeki w górnym odcinku są
silnie zanieczyszczone (pozaklasowe), natomiast poniżej jez. Głuszyńskiego mieszczą się
w II klasie czystości. Należy podkreślić, że w ciągu ostatnich lat stan sanitarny wód
Zgłowiączki ulega pogorszeniu. Tendencję rosnącą wykazują także zanieczyszczenia wód
rzeki azotanami.
W związku z migracją zanieczyszczeń a szczególnie związków azotu z terenów rolnych
do Zgłowiączki Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie opracował
rozporządzenie nr 11/2008 z dnia 16 czerwca 2008 r. w sprawie wprowadzenia programu
działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru
szczególnie narażonego w gminach: Radziejów, Osięciny, Bytoń, Dobre.3 W
rozporządzeniu określono obszar zlewni o powierzchni 125,3 km2 jako szczególnie
narażony na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego, z którego należy
ograniczyć dopływ azotu do rzeki i tym samym do jez. Głuszyńskiego. Jest to kontynuacja
rozporządzenia wydanego w 2003r., które obowiązywało przez okres 4 lat.
Sarnówka (Niwka) jest prawym dopływem Zgłowiączki. Rzeka ta uchodzi do jez.
Chalno Północne, przez które przepływa Zgłowiączka. Sarnówka ma długość 24,1 km,
natomiast jej zlewnia zajmuje 117,3 km2. Dorzecze rzeki jest urozmaicone pod względem
rzeźby terenu. W obniżeniach terenowych występują bagna oraz doły potorfowe, co w
znaczny sposób podnosi zasobność wodną zlewni. Rzeka na całej długości jest w III
klasie czystości. Pod względem skażenia bakteriologicznego wody Sarnówki są także w
III klasie czystości.
Kanał Gocanowski odwadnia do jez. Gopło okolice Radziejowa. Kanał ma 16,1
km długości, natomiast jego zlewnia, w której przeważają tereny rolne, zajmuje 44,5 km2.
Do kanału odprowadzane są ścieki z oczyszczalni ścieków w Radziejowie, Przemystce i
Broniewie. Jest to łącznie około 750 m3 ścieków w ciągu doby. Mimo, że są to ścieki
oczyszczone wody kanału są pozaklasowe. Wszystkie badane wskaźniki fizykochemiczne
nie odpowiadają normom. Podobnie jest w przypadku norm sanitarnych.
Kanał Gopło-Świesz łączy zlewnię Zgłowiączki ze zlewnią Noteci (jez. Gopło). Do
kanału odprowadzane są oczyszczone ścieki komunalne z Piotrkowa Kuj. i ścieki
technologiczne z Proszkowni Mleka zlokalizowanej w tym mieście. Powyżej Piotrkowa
Kuj. wody kanału pod względem czystości i stanu sanitarnego odpowiadają III klasie.
Natomiast przed ujściem do jez. Gopło kanał jest zanieczyszczony ponadnormatywnie. Są
to zanieczyszczenia fizykochemiczne, hydrobiologiczne i bakteriologiczne. Tak więc kanał
– a tym samym również jez. Gopło – jest silnie zanieczyszczane ściekami z Piotrkowa
Kuj.
Kanał Bachorza jest kanałem łączącym Noteć ze Zgłowiączką . W okolicach wsi
Krzywosądz następuje zjawisko bifurkacji czyli rozdział wód cieku wodnego - część wód
kanału płynie w kierunku Noteci a część w kierunku Zgłowiączki. Spadki Kanału na całej
długości są minimalne. Odbiera on wody z sieci rowów odwadniających stosunkowo
płaską powierzchnię gruntów ornych. Na obszarze powiatu radziejowskiego, ciek ten
poprzez Kanał Ułomie-Szalonki odbiera ścieki z miejscowości Dobre.
Wody podziemne występują najczęściej w postaci tzw. „Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych”. Na terenie powiatu radziejowskiego występują części dwóch takich
zbiorników (144 i 151)4. Zbiornik nr 144 obejmuje prawie w całości gminy: Dobre i
Osięciny oraz północną część gminy Radziejów. Są to wody czwartorzędowe dolin
kopalnych wymagające wysokiej ochrony. Średnia głębokość ujęć wynosi 60 m, natomiast
zasoby dyspozycyjne szacowane są na 480 tys. m3/dobę. Zbiornik nr 151 obejmuje
3
4
Dziennik Urzędowy Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 9 lipca 2008r. Nr 93, poz. 1506.
Raport o stanie środowiska woj. kujawsko-pomorskiego w 1999 r. WIOŚ Bydgoszcz 2000.
20
południowe skrawki obszaru miasta i gminy Piotrków Kujawski i gminy Topólka. Są to
także wody czwartorzędowe dolin kopalnych, wymagające wysokiej ochrony, o
zasobności dyspozycyjnej szacowanej na 240 tys. m3/dobę. Wody te mogą być czerpane
ze średniej głębokości wynoszącej 90 m.
W ostatnich latach obserwuje się systematycznie zmniejszającą się ilość opadów
atmosferycznych, co przy coraz bardziej intensywnej produkcji rolniczej powoduje, że
deficyt wody staje się z każdym rokiem bardziej dotkliwy dla rolników. Aby temu
przeciwdziałać rolnicy wiercą studnie głębinowe oraz kopią lub powiększają istniejące
stawy dla potrzeb magazynowania wody do nawadniania upraw. Ogółem do końca 2007r.
wybudowano 65 studni głębinowych dla potrzeb gospodarstw rolnych. (tabela 7) W 2008
r. już 10 rolników rozpoczęło już budowę nowych studni. Najwięcej studni powstało w
Gminie Radziejów - 41. W celu racjonalnego eksploatowania zasobów wodnych,
sporządzający dokumentację studni projektanci dobierają odpowiednią moc urządzeń do
poboru wody aby nie było zagrożenia, że zasoby wody szybko się wyczerpią. Jednak w
dalszej perspektywie należałoby wykonać badania zasobów wody głębinowej aby mieć
obraz co do jej ilości.
Tabela 7 Ilość studni głębinowych wybudowanych przez rolników dla potrzeb gospodarstw
rolnych na koniec 2007r.
Gmina/miasto
Bytoń
Dobre
Gmina Radziejów
Miasto Radziejów
Osięciny
Piotrków Kuj.
Topólka
RAZEM
Ilość studni głębinowych dla
potrzeb gospodarstw rolnych
[szt]
6
5
41
0
8
4
1
65
Źródło: Rejestr otworów wiertniczych (studni głębinowych) w powiecie radziejowskim.
W 2004r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie klasyfikacji
dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia
monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu wód. Nowe
rozporządzenie wprowadza pięć klas czystości od I do V . Podstawą do określenia klas
jakości wód podziemnych są wartości graniczne wskaźników określone w załączniku do
rozporządzenia. Na obszarze powiatu radziejowskiego w ramach monitoringu
regionalnego zbadano 5 studni głębinowych, z których jest ujmowana woda pitna. Były to
studnie w Dobrem, Radziejowie , Piotrkowie Kuj. ( 2 ujęcia), Radziejowie. Wody we
wszystkich studniach były w III klasie czystości – wody zadowalającej jakości.
3.5.
Warunki klimatyczne i jakość powietrza atmosferycznego
3.5.1. Klimat.
Klimat na obszarze powiatu radziejowskiego jest klimatem typowym dla Polski - ma
wyraźnie zaznaczone cechy przejściowe pomiędzy oddziaływaniem mas powietrza o
cechach oceanicznych z zachodu i kontynentalnych ze wschodu. Związane z tym częste
zmiany kierunku napływu tych mas przyczyniają się bezpośrednio do znacznej
zmienności stanów pogodowych.
21
Rejon powiatu radziejowskiego jest szczególnie zagrożony deficytem wody. Obszar
ten charakteryzuje się najmniejszymi w Polsce rocznymi sumami opadów
atmosferycznych (poniżej 500 mm). Największa ilość opadów przypada na miesiące
letnie. Jednakże suma opadów od kwietnia do sierpnia wynosi tu mniej niż 250 mm. Wiatr
w tym rejonie ma przeważnie kierunek z sektora zachodniego i południowo –
zachodniego. Średnia roczna temperatura wynosi 7,8 0C, natomiast średnia roczna
temperatura dla miesięcy najcieplejszych i najzimniejszych wynosi odpowiednio 18,20C
dla lipca i – 2,70C dla lutego.
3.5.2. Jakość powietrza atmosferycznego.
Emisja substancji zanieczyszczających powietrze jest to: wprowadzanie
bezpośrednie lub pośrednie do środowiska substancji w wyniku działalności człowieka,
oraz zjawisk przyrodniczych, które powoduje zmianę średniego składu powietrza
atmosferycznego.
Emisja substancji zanieczyszczających powietrze może pochodzić:
z działalności gospodarstw domowych i ogrzewania – komunalna,
z transportu samochodowego – komunikacyjna.
z różnych procesów technologicznych – przemysłowa.
Warunki sanitarne powietrza atmosferycznego w obrębie powiatu zostały ocenione na
podstawie prowadzonego monitoringu.
Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu, i
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu,
zobowiązała Państwa Członkowskie do zaprojektowania nowego układu stref w
województwach dla potrzeb oceny i zarządzania jakością powietrza pod kątem
wymienionych w dyrektywie pierwiastków i związków chemicznych. Powiat radziejowski
znajduje się w strefie włocławsko-aleksandrowskiej.
Na terenie powiatu według oceny 5-letniej stwierdzono:
zawartość benzo(a)piranu w pyle zawieszonym PM10 i pyłu zawieszonego PM10
występuje w niekorzystnej 3 klasie,
zawartość arsenu, kadmu i niklu w pyle zawieszonym PM10 występuje w
najkorzystniejszej 1 klasie.
Tabela 8 Wartości stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu (w µg/m3) na terenie
Radziejowa i Piotrkowa Kuj. w 2006 r.
L
p
Nazwa
punktu
1. Radziejów –
ul. Rynek
2. Radziejów –
ul. Chabrowa
3. Piotrków Kuj.
ul. Włocławka
Dwutlenek
siarki
Średnia
[µg/m3]
17,5
Dwutlenek
azotu
Średnia [µg/m3]
Norma
[µg/m3]
SO2
NO2
13,5
18,2
12,3
23,5
22,8
20,0
40,0
Źródło: Informacja o stanie środowiska powiatu radziejowskiego w 2006r. WIOŚ w Bydgoszczy
Delegatura we Włocławku, Włocławek, 2007.
Z powyższej tabeli wynika, że normy zanieczyszczeń zostały przekroczone jedynie w
Piotrkowie Kuj., związane jest to ze znaczną koncentracją niskich budynków
22
posiadających indywidualne ogrzewanie wykorzystujące często paliwa słabej jakości.
Rozkład przestrzenny zanieczyszczenia powietrza wskazuje też na oddziaływanie
transgranicznej emisji dwutlenku siarki z terenu powiatu konińskiego (woj. wielkopolskie)
w którym to znajdują się elektrownie wykorzystujące jako paliwo węgiel brunatny. Do
największych emitorów zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu należy Proszkownia
Mleka w Piotrkowie Kuj. W 2006 r. zaprzestano produkcji w cukrowni w Dobrem, która do
tego roku była największym zakładem emitującym zanieczyszczenia do powietrza na
terenie powiatu.
Ze względu na ochronę zdrowia ludzi powiat radziejowski został sklasyfikowany na
podstawie prowadzonego monitoringu - jako klasa A.
3.6. Gleby.
3.6.1. Przydatność gleb dla rolnictwa.
Na terenie powiatu radziejowskiego zaznacza się wyraźne zróżnicowanie gleb
zarówno pod względem typologicznym, jak i pod względem wartości użytkowej. Prawie
cały obszar gmin położonych w północnej części powiatu (Osięciny, Dobre, Radziejów)
pokrywają gleby w typie czarnych ziem. Gleby te charakteryzują się dużą miąższością
warstwy próchnicznej, (miejscami dochodzącą do 50-80 cm), bardzo dobrą żyznością i
urodzajnością. Ich powstanie jest generalnie uwarunkowane długotrwałym
oddziaływaniem wysokiego zwierciadła wód gruntowych, ale kształtują się również na
glinach w warunkach utrudnionego przesiąkania wód opadowych. Oprócz czarnych ziem,
w powiecie radziejowskim występują głównie gleby brunatne, płowe, bielicowe oraz w
mniejszym stopniu gleby pochodzenia organicznego – torfowe i murszowe.
Na terenie powiatu radziejowskiego występują wszystkie kompleksy rolniczej
przydatności gleb (gleby orne i trwałe użytki zielone) (Tab. 9). Kompleksy te obejmują
zespoły gleb, które wykazują przybliżoną wartość dla rolnictwa i mogą być podobnie
użytkowane.
Kompleks (1) pszenny bardzo dobry zajmuje w powiecie radziejowskim 4,9 %
powierzchni gruntów ornych. Występuje przede wszystkim w gminach: Radziejów, Dobre i
Osięciny. Gleby tego kompleksu to głównie czarne ziemie i gleby brunatne wytworzone z
glin lekko spiaszczonych i glin pyłowych. Charakteryzują się dużą miąższością poziomu
próchnicznego, dobrą i trwałą strukturą oraz właściwym uwilgoceniem.
Kompleks pszenny dobry (2) zajmuje znaczną powierzchnię gruntów ornych
powiatu (24,7 %). Na terenie gminy Radziejów zajmuje prawie połowę powierzchni tych
gruntów (tabela 7). Gleby tego kompleksu wytworzyły się z glin. Charakteryzują się
mniejszą miąższością poziomu próchnicznego i mniej korzystnym położeniem niż gleby
kompleksu (1). Stąd też w obrębie tego kompleksu występują niewielkie zróżnicowania
wilgotności gleb. W niektórych latach, o optymalnej sumie opadów gleby tego kompleksu
wydają rekordowe plony.
Tabela 9. Kompleksy rolniczej przydatności gleb w pow. radziejowskim
Lp
Kompleks rolniczej przydatności gleb
Powierzchnia (w ha)
Powierzchnia
(w %)
2 428
12 201
285
8 689
8 517
4,9
24,7
0,6
17,6
17,2
GRUNTY ORNE
1.
2.
3.
4.
5.
Pszenny bardzo dobry (1)
Pszenny dobry (2)
Pszenny wadliwy (3)
Żytni bardzo dobry (4)
Żytni dobry (5)
23
Lp
Kompleks rolniczej przydatności gleb
6.
7.
8.
9.
10.
Żytni słaby (6)
7 112
Żytni bardzo słaby (7)
3 772
Zbożowo-pastewny mocny (8)
4 675
Zbożowo-pastewny słaby (9)
1 788
Grunty orne pod użytkami zielonymi (14)
14
RAZEM
49 481
TRWAŁE UŻYTKI ZIELONE
Bardzo dobre i dobre (1z)
31
Średnie (2z)
1 363
Słabe i bardzo słabe (3z)
1 549
RAZEM
2 943
1.
2.
3.
Powierzchnia (w ha)
Powierzchnia
(w %)
14,4
7,6
9,4
3,6
0,0
100,0
1,1
46,3
52,6
100,0
Źródło: Warunki przyrodnicze produkcji rolnej woj. włocławskie. IUNG Puławy 1989 r.
Kompleks (3) pszenny wadliwy zajmuje niewielką część gruntów ornych powiatu
(0,6 %). Do tego kompleksu należą gleby wykształcone z glin lekkich i średnich. Są to
głównie gleby brunatne. Gleby te występują na zboczach dolinek i rynien i stąd są
narażone na degradację.
Kompleks żytni bardzo dobry (4) obejmuje gleby lżejsze klas bonitacyjnych III a i III
b i mocniejsze klasy IV a. Kompleks ten obejmuje gleby występujące na terenach o
urozmaiconej rzeźbie, wytworzone z piasków gliniastych pościelonych gliną.
Charakteryzują się korzystnymi warunkami powietrzno-wodnymi. W powiecie
radziejowskim gleby tego kompleksu zajmują 17,6 % powierzchni gruntów ornych (tabela
7).
Kompleks żytni dobry (5) zajmuje 17,2 % powierzchni gruntów ornych powiatu.
Największy areał gleby tego kompleksu zajmują w gminach: Piotrków Kuj. i Topólka. Do
tego kompleksu zalicza się gleby lekkie i bardzo lekkie wytworzone z piasków gliniastych
lekkich podścielonych gliną lekką lub piaskiem słabo gliniastym. Gleby tego kompleksu
wykazują okresowe niedobory wilgoci w okresie wegetacyjnym. Wysokość plonów
uzależniona jest od rozkładu opadów atmosferycznych.
Gleby kompleksu żytniego słabego (6) stanowią 14,4 % powierzchni gruntów
ornych powiatu. Są to gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich o dużej
przepuszczalności i małej zdolności magazynowania wody. Wysokość plonów (głównie
żyto i ziemniaki) uzależniona jest od występowania opadów atmosferycznych w okresie
wegetacji.
Kompleks żytni bardzo słaby (7) zajmuje 7,6 % areału gruntów ornych powiatu.
Kompleks ten występuje głównie w gminach Piotrków Kuj. i Topólka. Gleby tego
kompleksu są najsłabszymi, wytworzonymi z piasków luźnych. Gleby tego kompleksu
wykazują niekorzystne warunki wodne do produkcji roślinnej. O wysokości plonów na tych
obszarach decydują opady atmosferyczne w czasie wzrostu roślin.
Gleby kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego (8) są bardzo żyzne i
charakteryzują się dużym potencjałem produkcyjnym. Ze względu jednak na wadliwe
stosunki wodne (okresowo podmokłe) są one zawodne w plonowaniu. Gleby te
wytworzone są z piasków gliniastych na lżejszym podłożu. Na terenie powiatu
radziejowskiego gleby kompleksu 8 zajmują 9,4 % powierzchni gruntów ornych.
Największy ich areał występuje w gminach Radziejów i Osięciny (tabela 7).
Kompleks zbożowo-pastewny słaby (9) obejmuje gleby lekkie i bardzo lekkie
wytworzone z piasków słabo gliniastych. Gleby te są okresowo podmokłe, gdyż występują
na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych. Gleby tego kompleksu występują w
24
sąsiedztwie użytków zielonych. W powiecie radziejowskim zajmują 3,6 % powierzchni
gruntów ornych (tabela 7).
Kompleks (14) obejmujący grunty orne przeznaczone pod użytki zielone występuje
jedynie w gminie Dobre. Są to tereny o dużych nachyleniach, gdzie występują trudności w
ich użytkowaniu.
Na terenie powiatu radziejowskiego występujące kompleksy trwałych użytków
zielonych zajmują łącznie około 3,0 tys. ha powierzchni (tabela 7). Kompleks (1z) zajmuje
najmniejszą powierzchnię – tylko 14 ha. Natomiast kompleksy użytków zielonych średnich
(2z), słabych i bardzo słabych (3z) zajmują odpowiednio 1,4 tys. i 1,5 tys. ha.
Na terenie powiatu radziejowskiego zdecydowanie przeważają tereny (56,7 %) o
glebach o właściwym uwilgotnieniu. Są to gleby średnio przepuszczalne wytworzone z
glin lekkich i glin spiaszczonych występujące na terenach płaskich lub lekko falistych oraz
częściowo na terenach dobrze zmeliorowanych. Około 23,0 % użytków ornych zajmują
tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody. Są to gleby lżejsze 5 i 6
kompleksu lub gleby wytworzone z glin występujące na zboczach. Gleby okresowo
podmokłe zajmują w powiecie 13,6 % użytków rolnych. Występują w obniżeniach o
wysokim poziomie wód gruntowych. Z terenów tych jest utrudniony odpływ nadmiaru wód
opadowych. Gleby stale za suche (zajmują 5,4 % powierzchni użytków rolnych w
powiecie) wytworzone są z piasków luźnych – silnie przepuszczalnych. Okresowe
niedobory wilgoci występują w glebach przepuszczalnych wytworzonych z piasków
gliniastych lub w glebach wytworzonych z glin występujących na stokach, gdzie spływ
powierzchniowy znacznie przeważa nad wsiąkaniem. Gleby trwale podmokłe zajmują w
powiecie najmniejszą powierzchnię (1,3 % użytków rolnych). Występują tylko pod
użytkami zielonymi.
Wśród użytków zielonych ponad połowa gleb wykazuje okresowe lub stałe
nadmierne uwilgotnienie. Są to gleby organiczne o wysokim poziomie wód gruntowych.
Pozostała część gleb pod użytkami zielonymi charakteryzuje się właściwym
uwilgotnieniem. Na ogół są to tereny zmeliorowane lub nie wymagające melioracji.
3.6.2
Degradacja gleb.
Terminem degradacja gleb określa się zmniejszenie rolniczej lub leśnej wartości
użytkowej gruntu, co prowadzi do obniżenia ilości i jakości wytwarzanych płodów.
Wyróżnia się procesy degradacji fizycznej (erozja, rozpływanie gleby), chemicznej
(wymywanie składników, zakwaszenie, zanieczyszczenie metalami ciężkimi) oraz
biologicznej (spadek zawartości substancji organicznej). Źródłami przekształcenia
powierzchni ziemi i degradacji zasobów glebowych są: rolnictwo, budownictwo,
eksploatacja kopalin, transport samochodowy, gospodarka odpadami, oraz czynniki
środowiskowe - erozja wietrzna i wodna gleb.
Wśród gruntów zdegradowanych czyli takich, które zmniejszyły swą wartość
użytkową w wyniku pogorszenia się warunków przyrodniczych lub wskutek zmian
środowiska oraz działalności przemysłowej, a także wadliwej działalności rolniczej
wyróżnia się również grunty zdewastowane czyli takie, które całkowicie utraciły wartość
użytkową. Grunty zdewastowane w pierwszej kolejności wymagają rekultywacji, czyli
przywróceniu im wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie
rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie
stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub
zbudowanie niezbędnych dróg.
W latach 2004-2007 na terenie powiatu radziejowskiego ze środków Funduszu
Ochrony Gruntów Rolnych zrekultywowano drogi gminne- dojazdowe do pól uprawnych.
(Tab. 10)
25
Tab. 10. Rekultywacja dróg dojazdowych do pól uprawnych w ramach Funduszu Ochrony
Gruntów Rolnych w latach 2004-2007 r.
Gmina
2004 r.
2005 r.
Dotacja
Dotacja
km
km
(zł)
(zł)
2,25 56.250 1,4 42.000
1,635 55.575
1
30.000
1,75 43.750 1,81 54.300
2006 r.
Dotacja
km
(zł)
1,0
30.000
0,9
27.000
1,6
56.836
2007 r.
Dotacja
km
(zł)
1,2
36.000
0,8
56.000
1,0
40.000
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków
1,7
42.500
2
60.000
1,0
70.000
0,8
56.000
Kuj.
Radziejów
1,5
67.500
1
70.000 0,582 40.740
0,8
56.000
(gm)
Topólka
1
45.000 0,5 35.000
1,0
70.000 1,177 82.390
RAZEM 9,835 310.575 7,71 291.300 6,082 294.576 5,777 326.390
Suma dotacji z
FOGR
(zł)
168575,00
164250,00
194886,00
228.500,00
234.240,00
232.390,00
1.222.841,00
Źródło: informacje własne.
Jedną z form degradacji fizycznej gleb jest erozja. Pod pojęciem erozji gleb
rozumie się procesy niszczenia wierzchniej warstwy gleby przez wodę (erozja wodna) i
wiatr (erozja wietrzna - eoliczna). Typ i nasilenie procesów erozyjnych zależą od wielu
czynników, wśród których najistotniejszą rolę odgrywa rzeźba terenu, skład mechaniczny i
strukturalny materiału glebowego, wielkość i rozkład opadów atmosferycznych oraz
sposób użytkowania gruntów.
Erozja wietrzna atakuje każdą odsłoniętą przesuszoną powierzchnię gleby,
zwłaszcza rozwiniętą na podłożu piaszczystym. Obszary sandrowe z powodu grubszego
materiału piaszczystego i płytszego zalegania wody gruntowej stwarzają mniejsze
możliwości rozwoju erozji eolicznej. Większość tych obszarów pokrywa obecnie szata
roślinna, która skutecznie hamuje procesy erozji gleby.
Erozja gleby powoduje zmniejszanie się jej wartości użytkowej. W związku z tym
należy podejmować odpowiednie zabiegi w kierunku ochrony obszarów rolniczych przed
jej ujemnymi skutkami. Jednym z zasadniczych, i podstawowych zabiegów, poza
zabiegami agrotechnicznymi, są fitomelioracje, czyli racjonalne zalesianie i zadrzewianie
obszarów. Zgodnie z art. 151 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i
leśnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.) właściciel gruntów
stanowiących użytki rolne oraz gruntów zrekultywowanych na cele rolne obowiązany jest
do przeciwdziałania degradacji gleb, w tym szczególnie erozji.
Generalnie erozja nie stanowi dużego zagrożenia dla gleb naszego powiatu.
Jednak przy zmniejszającej się z roku na rok
ilości opadów i jednoczesnym
występowaniu silnych wysuszających wiatrów, w okresie wiosennym obserwuje się
występowanie na terenie pól uprawnych zjawiska erozji wietrznej, zwłaszcza na lżejszych
glebach. Razem z glebą wywiewane są świeżo zasiane nasiona oraz przysypywane są
siewki wschodzących roślin. Jest to zjawisko coraz częściej obserwowane w ostatnich
latach na terenie powiatu.
Z przeprowadzonych przez WIOŚ w Bydgoszczy w 2002 r. badań wynika, że gleby
w sąsiedztwie drogi krajowej nr 62 przebiegającej przez teren powiatu nie są
zanieczyszczone przez metale ciężkie. Zważywszy na fakt, że na drodze tej występuje
największy ruch samochodowy można przyjąć tezę, że w pozostałej części powiatu tego
typu zanieczyszczenia gleb również nie występują.
26
3.7.
Świat roślin i zwierząt .
Celem ochrony gatunkowej roślin i zwierząt jest zabezpieczenie dziko
występujących roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków wyjątkowych lub
zagrożonych wyginięciem. W działaniach ochronnych ważnym jest także zachowanie
różnorodności gatunkowej i genetycznej świata roślin i zwierząt. Ochrona gatunkowa
roślin i zwierząt oparta jest na przepisach ustawy o ochronie przyrody, Prawo ochrony
środowiska i ustawy o ochronie zwierząt oraz przepisach wykonawczych do tych ustaw.
Świat roślin i zwierząt powiatu radziejowskiego jest zróżnicowany. Decydują o tym
warunki naturalne, takie jak: klimat, gleby, poziom wód gruntowych, zasoby pokarmowe,
miejsca lęgowe itp. Ważne jest również położenie powiatu na szlaku wędrówek roślin i
zwierząt. Świat roślin i zwierząt zmienia się także w wyniku działalności człowieka, która –
w przypadku roślin - przyczyniła się do rozprzestrzenienia się gatunków synantropijnych a
w przypadku zwierząt do wyparcia niektórych gatunków z ich pierwotnego siedliska.
Szata roślinna powiatu radziejowskiego rozwinęła się po całkowitym wycofaniu się
lodowca. Ważnym czynnikiem wpływającym na różnorodność szaty roślinnej był klimat,
niejednokrotnie zmieniający się w ciągu długiego okresu historii polodowcowej. Oprócz
szaty leśnej opisanej poniżej, na terenie powiatu radziejowskiego najbardziej atrakcyjnymi
pod względem występowania gatunków roślin są: część Nadgoplańskiego Parku
Tysiąclecia, obszar chronionego krajobrazu Jezioro Głuszyńskie, obrzeża jezior, dolina
Zgłowiączki oraz trwale podmokłe obniżenia terenowe, na których najczęściej wykształciły
się zespoły roślinności szuwarowo-łąkowej. Duża różnorodność biologiczna powiatu
przejawia się w przetrwaniu wielu naturalnych fitocenoz leśnych, wodnych, szuwarowych
a także obecnością dużej liczby zbiorowisk półnaturalnych i antropogenicznych.
Najciekawsze gatunki zwierząt występują na terenie w/w fitocenoz i są z nimi ściśle
powiązane.
Do grupy zwierząt stosunkowo dobrze rozpoznanych na terenie powiatu należą
kręgowce. Jeziora są zasiedlane przez pospolite krajowe ryby. Ich liczebność i skład
zależy od wielkości i typu troficznego zbiornika oraz gospodarki rybackiej i wędkarskiej.
Występują także charakterystyczne dla niżu gatunki płazów. Jednak w ostatnich
latach na skutek obniżenia się poziomu wód gruntowych, zaznaczył się wyraźnie spadek
liczebności płazów, które do rozrodu potrzebują małych zbiorników wodnych. Widać to
wyraźnie na terenach intensywnie użytkowanych rolniczo.
Z gromady gadów można na terenie powiatu zaobserwować takie gatunki jak:
jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna. Przy leśnych zbiornikach wodnych często
występują zaskrońce.
Liczną gromadą występującą na terenie powiatu radziejowskiego są ptaki. Nad
jeziorami występują: łyski, perkozy, liczne gatunki kaczek, łabędź niemy. W lasach
spotkać można: zięby, trznadle, sójki, pokrzewki, drozdy, kosy. Dziuplaste drzewa
zamieszkują: dzięcioły, sikory, sowy i puszczyki. Starsze drzewostany są miejscem
gniazdowania myszołowa zwyczajnego, kruka. Z innych drapieżników należy wymienić
jastrzębia i pustułkę. W pobliżu siedzib ludzkich występuje: bocian biały, jaskółki:
dymówka i oknówka, szpak, wróbel, kawka, dziki gołąb.
Dość licznie reprezentowana na ternie powiatu jest gromada ssaków. Są to
głównie pospolite gatunki występujące na terenie całego kraju: gryzonie: szczur, myszy,
nornice, owadożerne: kret, ryjówki. Bardzo pospolicie występuje lis często czyniący
szkody właścicielom hodowli drobiu. W lasach spotkać można kuny, tchórze, łasice i
wydry. Te ostatnie są czasem zmorą właścicieli stawów rybnych. W przydomowych
piwnicach i na strychach często osiedlają się nietoperze stanowiące swego rodzaju
osobliwość dzięki nocnemu trybowi życia. Gatunki zwierząt łownych i ich liczebność
będzie opisana w podrozdziale 3.7.2..
27
3.7.1. Szata leśna
W powiecie radziejowskim występuje średnie zróżnicowanie zbiorowisk
roślinnych. Znajdują się tu przede wszystkim tereny leśne, obszary zadrzewione, łąki i
pastwiska oraz tereny zieleni urządzonej.
Lasy w powiecie zajmują 28,45 km2, co stanowi 4,68 % ogólnej powierzchni
powiatu. Lasów państwowych jest 2151 ha a nie stanowiących własności rolnej Skarbu
Państwa – prywatnych 694 ha. (Tab. 11) Najwyższym wskaźnikiem lesistości odznaczają
się gminy: Topólka, Osięciny i Piotrków Kuj. Około 3000 ha gruntów na terenie powiatu
radziejowskiego jest zakwalifikowanych przez gminy do zalesienia. W lasach przeważają
drzewostany sosnowe. Obok sosny w zbiorowiskach leśnych występują domieszki
świerka, dębu, brzozy, klonu, buka i olszy. W zespołach lasów liściastych i mieszanych
przeważa dąb. W niżej położonych częściach rynien jeziornych oraz na terenach
przyległych występują liczne gatunki krzewów, z których przeważają: leszczyna, kruszyna
i jarzębina. W powiecie przeważają lasy wykształcone na siedliskach zaliczanych do
odpornych na degradację (siedliska boru mieszanego świeżego, boru świeżego, lasu
mieszanego i lasu świeżego), które łącznie zajmują około 80% powierzchni leśnej.
Pozostałą część zajmują m. in. siedliska boru mieszanego wilgotnego, boru suchego oraz
olsu. Pod względem wieku drzewostanu sytuacja jest mniej korzystna. Drzewostany o
wieku powyżej 80 lat, a więc najbardziej odpornych na degradację, zajmują tylko około
20% powierzchni leśnej. Drzewostany o wieku od 40 do 80 lat występują na około 1/3
areału lasów, natomiast około 45% powierzchni leśnej porastają drzewostany najmłodsze.
Na terenie powiatu radziejowskiego lasami państwowymi administrują 2
nadleśnictwa: Nadleśnictwo Kutno i Nadleśnictwo Włocławek. Również lasy nie
stanowiące własności rolnej Skarbu Państwa – należące do osób fizycznych są
nadzorowane przez te nadleśnictwa na podstawie zawartych ze starostą porozumień .
Tabela 11. Powierzchnia lasów państwowych i prywatnych w pow. radziejowskim (w ha).
Lp
Gmina/miasto
Powierzchnia lasów
Państwowych [ha]
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków Kuj.
Radziejów (gm)
Radziejów (m)
Topólka
Razem
Prywatnych [ha]
131,00
127,00
588,00
530,00
7,00
23,00
745,00
2151,00
94,0
84,0
32,0
274,0
13,0
17,00*
197,0
694,0
Źródło: dane z ewidencji gruntów
*las komunalny
Według informacji z Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji w
Radziejowie w latach 2004-2006 posadzono 84,09 ha lasów na gruntach porolnych,
korzystając przy tym ze środków finansowych funduszu leśnego oraz funduszu PROW.
Małe zainteresowanie sadzeniem lasów na gruntach rolnych związane jest tym, że
aktualnie jest realizowany przez ARiMR system dopłat do powierzchni upraw, tak więc
nawet do upraw na najsłabszych gruntach rolnicy otrzymują dopłaty, a posadzenie lasu
wiąże się z poniesieniem sporych kosztów w początkowym okresie zanim ARiMR zacznie
wypłacać ekwiwalent i zwróci koszty zalesienia.
28
3.7.2. Gospodarka łowiecka.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1995 roku (tekst jednolity: Dz. U. z 2005
r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.) - Prawo łowieckie oraz normy znaczeniowej, łowiectwo
jako element ochrony środowiska przyrodniczego, oznacza ochronę zwierząt łownych i
gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami gospodarki
rolnej, leśnej i rybackiej.
Na terenie powiatu Radziejowskiego znajduje się 7 obwodów łowieckich polnych o
łącznej powierzchni użytkowej 37875 ha, w tym 1442 ha lasów i 36433 ha gruntów
rolnych. Na tych obwodach gospodaruje łącznie 7 kół łowieckich, w tym 5 z terenu
powiatu i 2 zamiejscowe.
Obszar powiatu radziejowskiego, bardzo zróżnicowany przyrodniczo, zasiedlony jest
przez praktycznie większość gatunków zwierząt łownych. Do najważniejszych gatunków
zwierząt, stanowiących podstawę gospodarki łowieckiej na terenie powiatu zaliczyć
należy:
-
zwierzynę grubą, bytującą przede wszystkim na terenach leśnych lub na pograniczu
lasu i pól: jeleń, sarna oraz dzik;
- zwierzynę drobną, bytującą przede wszystkim na terenach polnych: zając, bażant i
kuropatwa;
Z pozostałych zwierząt w większej ilości występują lisy.
Liczebność głównych gatunków grubej zwierzyny łownej wg stanu na 10 marca 2008
roku na obszarze powiatu przedstawia się następująco:
-
-
jeleń 39 sztuk
sarna 644 sztuki
dziki 68 sztuk.
Liczebność głównych gatunków drobnej zwierzyny łownej wg stanu na 10 marca 2008
roku na obszarze powiatu przedstawia się następująco:
zając 2214 sztuk
bażant 1898 sztuk
kuropatwa 313 sztuk.
Inne: lis – 279 szt.
Gospodarka łowiecka jest realizowana na terenach gruntów rolnych i leśnych,
stanowiących naturalną bazę produkcyjną dla rolnictwa i leśnictwa. Stąd też
zmniejszanie się obszarów tej bazy, drogą przeznaczenia gruntów rolnych lub leśnych
na cele nierolnicze lub nieleśne automatycznie powoduje kurczenie się przestrzeni
życiowej dla dzikich zwierząt, niezbędnej dla prowadzania gospodarki łowieckiej.
Utrudnia utrzymywanie korytarzy (ciągów) ekologicznych dla zwierzyny. Uszczuplanie
areałów gruntów rolnych lub leśnych pogarsza także warunki bezpiecznego bytowania
zwierzyny. Ochrona, zatem gruntów rolnych i leśnych przed ich przeznaczeniem na
cele nierolnicze lub nieleśne, jak również ochrona przed ich dewastacją lub
degradacją, oparte zwłaszcza na przepisach ustawy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.), mają istotne
znaczenie nie tylko dla gospodarki rolnej i leśnej, ale również i dla gospodarki
łowieckiej, gdyż środki reglamentacyjno-ochronne, oparte na tych podstawach
prawnych odnoszą się także do obszarów na których istnieją warunki do prowadzenia
łowiectwa.
29
3.7.3. Obszary i obiekty chronione oraz Obszar Natura 2000.
W powiecie radziejowskim za priorytetową formę ochrony przyrody i krajobrazu
uznano wielkoprzestrzenny system obszarów chronionych. Jest to forma w polityce
ekologicznej powszechnie uznawana za najbardziej efektywną. Na terenie powiatu na
system ten składają się: park krajobrazowy Nadgoplański Park Tysiąclecia - w obrębie
którego wyznaczono obszary Natura 2000 oraz Obszar chronionego krajobrazu - Jezioro
Głuszyńskie. Obszary objęte tym systemem zajmują 12,5 % powierzchni powiatu.
Nadgoplański Park Tysiąclecia został utworzony 15.09.1967 r. jako rezerwat
przyrody o powierzchni 12648,7 ha. Rozporządzeniem Wojewody Bydgoskiego z dnia
10.12.1992 r. obszar ten usankcjonowano jako park krajobrazowy o tej samej nazwie, na
powierzchni 9982,7 ha. W granicach parku ochroną rezerwatową objęte jest Jezioro
Gopło wraz z wyspami o powierzchni 2167,7 ha, bagna i nieużytki oraz lasy.
Nadgoplański Park Tysiąclecia został powołany w celu:
zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych licznych miejsc lęgowych
ptactwa wodnego i błotnego oraz ochrony ptaków przelotnych,
chronienia wartości kulturowych i historycznych regionu,
ochrony naturalnych wartości środowiska przyrodniczego i swoistych cech
nadgoplańskich krajobrazów.
Na terenie Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia odnotowano występowanie prawie 200
gatunków ptaków (w tym 149 gatunków lęgowych), 11 gatunków płazów, 32 gatunki ryb,
kilkanaście gatunków ssaków oraz 770 zinwentaryzowanych do tej pory gatunków roślin.
Występują tu co najmniej 24 gatunki z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, jak: świergotek
polny, sowa błotna, bąk, rybitwa czarna, bocian czarny, błotniak stawowy, derkacz,
ortolan. Wśród ptaków migrujących, warto wspomnieć o gęsi zbożowej i białoczelnej oraz
o gęgawie i czernicy, które występują w stosunkowo wysokiej liczebności. Obszar ten
zamieszkuje również wydra i gacek brunatny, a wśród płazów można spotkać kumaka
nizinnego, traszkę grzebieniastą, grzebiuszkę ziemną czy liczne gatunki żab. Można
znaleźć tu także wiele rzadkich i zagrożonych roślin. Dotychczas zinwentaryzowano 27
gatunków roślin prawnie chronionych, w tym 17 gatunków całkowicie chronionych i 10
gatunków chronionych częściowo. Są to m. in. takie gatunki jak: konwalia majowa,
kruszczyk szerokolistny, goryczka błotna, kocanki piaskowe, lilia złotogłów, grążel żółty,
grzybienie białe oraz ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym
gatunki priorytetowe: starodub łąkowy, lipiennik Loesela.
Na terenie powiatu radziejowskiego w gminie Piotrków Kuj. znajduje się 1038 ha objętych
ochroną w ramach Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia ( 8.3%) powierzchni ogólnej).
Obszary Natura 2000 na terenie powiatu radziejowskiego to:
obszar specjalnej ochrony ptaków – „Ostoja Nadgoplańska” ( kod obszaru
PLB040004) o powierzchni 8815,8 ha zatwierdzony Rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 21 lipca 2004r. (Dz.U. Nr 229, poz. 2313 z późniejszymi
zmianami). Obszar obejmuje rozległe polodowcowe jezioro rynnowe w większości
z płaskimi i niezalesionymi brzegami, z rozległymi połaciami szuwarów
trzcinowych.
Jest to ostoja
ptasia o randze europejskiej. Stwierdzono
występowanie co najmniej 24 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 10
gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Odnotowano występowanie 198 gatunków
ptaków; wśród nich 74 związane są z obszarami wodnymi i błotnymi. Przedmiotem
ochrony są gatunki ptaków wymienione w załączniku nr 2 do w/w rozporządzenia.
Celem jest ochrona populacji dziko występujących ptaków oraz utrzymanie ich
siedlisk w niepogorszonym stanie. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej
1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: batalion, baczek, bąk,
podróżniczek, sowa błotna, perkoz dwuczuby, gęgawa, płaskonos, krakwa,
rokitniczka, brzęczka i wąsatka; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje
30
rybitwa czarna, gąsiorek, ortolan, krzyżówka, łyska, czajka i krwawodziób. W
okresie wędrówek występuje na tym obszarze co najmniej 1% populacji szlaku
wędrówkowego żurawia, gęsi ( różne gatunki); w stosunkowo wysokiej liczebności
występuje gęgawa i czernica (do 3500 osobników). W okresie zimy można
zaobserwować znaczny procent populacji szlaku wędrówkowego gęsi zbożowej (
do 5000 osobników) oraz gęsi białoczelnej ( do 6000 osobników).
Specjalny obszar ochrony siedlisk PLH 040007 „Jezioro Gopło”
zaakceptowany przez Komisję Europejska decyzja z dnia 12 grudnia 2008r.
Stwierdzono występowanie na tym obszarze siedlisk przyrodniczych z Załącznika
II Dyrektywy Siedliskowej wymagających ochrony. Przedmiotem ochrony są
naturalne siedliska przyrodnicze oraz występujące na danym obszarze gatunki
roślin i zwierząt.
Obszar chronionego krajobrazu - Jezioro Głuszyńskie jest to teren
wyróżniający się krajobrazowo o zróżnicowanych ekosystemach, atrakcyjny turystycznie i
przyrodniczo, wyznaczony w 1983r., zatwierdzony jako obszar chronionego krajobrazu
województwa kujawsko-pomorskiego Rozporządzeniem nr 13 Wojewody kujawsko –
pomorskiego z dnia 9 czerwca 2005 r. Obejmuje 5985 ha, w tym 674 ha wód, 576 ha
lasów i 4735 ha użytków rolnych położonych na terenie 3 gmin: Bytoń, Piotrków Kuj. i
Topólka. W skład tego obszaru wchodzą jeziora: Głuszyńskie, Czarnybród, Słuchaj,
Świesz, Chalno Północne (j. Rybiny) i Chalno Południowe oraz rzeki: Zgłowiączka i Niwka
(Sarnówka) (Rys. 2). Podstawą do utworzenia tego obszaru było zachowanie
różnorodności biologicznej siedlisk i form krajobrazowych Wysoczyzny Kujawskiej,
zachowanie różnorodnej roślinności leśnej, łąkowej, torfowiskowej, bagiennej i wodnej,
ochrona zbiorników wód powierzchniowych (naturalnych, płynących i stojących) wraz z
pasem roślinności okalającej, prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej. Na obszarze
chronionego krajobrazu obowiązują określone w rozporządzeniach Wojewody KujawskoPomorskiego – zakazy, w tym realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
na środowisko oraz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie o szerokości 100m od
linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych
oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.
Na wszystkich jeziorach obszaru chronionego krajobrazu oprócz jeziora Świesz
obowiązuje „strefa ciszy” (Rys. 2), czyli zakaz używania jednostek pływających o
napędzie spalinowym z wyjątkiem sytuacji gdzie użycie jest niezbędne do celów
bezpieczeństwa publicznego lub do utrzymania zbiorników wodnych.
Obszar chronionego krajobrazu – Jezioro Głuszyńskie jest terenem, na którym od
kilkunastu lat obserwuje się gwałtowny wzrost zainteresowania dla celów osadnictwa i
rekreacji. Wiąże się to ze zwiększonym zanieczyszczeniem środowiska, ponieważ w
dalszym ciągu brakuje odpowiedniej infrastruktury: oczyszczalni ścieków, kanalizacji,
zbiorników na nieczystości ciekłe czy pojemników na odpady komunalne. Dlatego też
należy stworzyć preferencje dla tych obszarów aby uchronić ten teren przed bezpowrotną
utratą jego unikalnych walorów.
31
Rys. 2 Granice Obszaru Chronionego Krajobrazu -Jezioro Głuszyńskie. Źródło:
„Informacja o jakości wód Jeziora Głuszyńskiego” WIOŚ w Bydgoszczy Delegatura we
Włocławku, Włocławek 2006r.
32
W układzie krajobrazu przyrodniczego powiatu radziejowskiego szczególną
wartość przedstawiają założenia parkowo-dworskie (układ kompozycyjny, cenny
starodrzew) oraz parki podworskie z cennym starodrzewem. Założenia parkowo-dworskie
występują w następujących miejscowościach: Niegibalice, Świesz (gm Bytoń), Dobre
Wieś (gm Dobre), Borucinek, Borucin, Jarantowice, Osięciny (gm. Osięciny), Leszcze,
Gradowo, Jerzyce, Rzeczyca, Wąsewo, Rudzk Mały (m. i gm. Piotrków Kujawski),
Biskupice, Broniewo, Czołówek, Czołowo, Płowce, Skibin (gm. Radziejów) oraz
Świerczyn, Kamieniec (gm. Topólka). Natomiast parki podworskie na terenie powiatu
występują w miejscowościach: Dobre, Dobre Wieś, Krzywosądz, Kłonowo (gm. Dobre),
Krotoszyn, Pocierzyn, Szalonki, Włodzimierka (gm Osięciny), Piotrków Kuj., Anusin (m. i
gm. Piotrków Kuj.) oraz Czamanin (gm. Topólka). Są to obiekty, na ochronę których
należałoby położyć większy nacisk ponieważ często są bezmyślnie niszczone przez
mieszkańców. Obiekty pałacowe i parki poddane rewitalizacji byłyby wspaniałą atrakcją
turystyczną i przyrodniczą.
Ochroną jako użytki ekologiczne obejmuje się zasługujące na ochronę
pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów
środowisk i ich zasobów genowych. Należą do nich: torfowiska, bagna, nieużytkowane
łąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródleśne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i
wąwozy, trzcinowiska itp. Na terenie powiatu występują także użytki ekologiczne. Za
użytki ekologiczne uznano głównie obszary bagien, torfowisk, zagłębień terenowych,
oczek wodnych położonych jedynie na terenach leśnych. Użytki te na terenie powiatu
zajmują powierzchnie 204,6 ha.
Pomniki przyrody są elementem ochrony cennych przyrodniczo obiektów
punktowych (drzew, głazów), powierzchniowych (skupienia drzew) i liniowych (aleje
drzew). Na terenie powiatu jest 16 pomników przyrody. Są to przede wszystkim okazy
drzew. W gminie Dobre są 4 pomniki przyrody i są to platan klonolistny, lipa drobnolistna i
jesion wyniosły we wsi Dobre oraz głaz narzutowy we wsi Bodzanowo,10 pomników
przyrody znajduje się w gminie Piotrków Kujawski. Są to: 2 kasztanowce zwyczajne oraz
grochodrzew w Piotrkowie Kujawskim, lipa drobnolistna we wsi Gradowo oraz 2 lipy
drobnolistne we wsi Kaspral, wiąz szypułkowy we wsi Kaspral oraz 3 dęby szypułkowe
we wsi Rzeczyca oraz 2 pomniki (dęby szypułkowe) na terenie Gminy Osięciny.
4.
Źródła zagrożenia środowiska.
Na przedstawione powyżej zasoby środowiska przyrodniczego w powiecie
radziejowskim wpływ mają liczne zagrożenia. Poniżej przedstawiono informację o
najistotniejszych zagrożeniach, starając się wskazać na związki przyczynowo - skutkowe
zachodzące pomiędzy oddziaływaniem człowieka na środowisko a jakością
poszczególnych komponentów środowiska w świetle podejmowanych działań
naprawczych lub zaradczych.
4.1.
Hałas.
Hałas jest nieodłącznym efektem rozwoju cywilizacji. Jest to każdy dźwięk, który w
danych warunkach jest określany jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający,
niezależnie od jego parametrów fizycznych. Staje się on ważnym zagrożeniem ze
względu na szczególny wpływ na jakość życia ludzkiego, powodując określone skutki
zdrowotne (ubytki słuchu, zaburzenia psychofizyczne) i ekonomiczne (spadek wydajności
pracy, wydatki na osłony przeciwhałasowe). Ochrona przed hałasem polega na
utrzymywaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego poziomu lub co najmniej na tym
poziomie, a także
na zmniejszaniu poziomu hałasu co najmniej do poziomu
dopuszczalnego, w sytuacjach gdy nie jest on dotrzymany.
33
Zgodnie z Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w
sprawie wartości progowych poziomów hałasu uznaje terenami zagrożonymi hałasem są
te tereny, na których przekroczona jest wartość progowa poziomu hałasu. Za źródła
hałasu uznaje się: drogi lub linie kolejowe (w tym torowiska tramwajowe poza pasem
drogowym), linie elektroenergetyczne, starty, lądowania i przeloty statków powietrznych,
instalacje i pozostałe obiekty tworzące następujące grupy hałasu: hałas komunikacyjny i
hałas przemysłowy. Największymi i bardzo uciążliwymi źródłami zagrożenia hałasem są:
ruch kołowy i nieodpowiednia lokalizacja zakładów przemysłowych.
Na poziom hałasu komunikacyjnego mają wpływ czynniki związane z warunkami
ruchu, parametrami drogi, rodzajem pojazdów (pojazdy drogowe, kolejowe, lotnicze i
wodne). Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku określa Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz.
U. Nr 120, poz. 826), które różnicuje dopuszczalne poziomy hałasu dla następujących
rodzajów terenów: pod zabudowę: mieszkaniową, szpitale i domy opieki społecznej,
budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, na cele
uzdrowiskowe, na cele rekreacyjno - wypoczynkowe i na cele mieszkaniowo – usługowe.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem dla powiatu radziejowskiego obowiązują następujące
normy:(tab. 12)
Tabela 12 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku.
Dopuszczalny poziom hałasu w [dB]
Drogi lub linie kolejowe1)
Lp.
1.
2.
3.
Pozostałe obiekty i
działalność będąca źródłem
hałasu
LAeq D
LAeq N
przedział
przedział
czasu
czasu
odniesienia
odniesienia
równy 16
równy 8
godzinom
godzinom
LAeq D
przedział
czasu
odniesienia
równy 16
godzinom
LAeq N
przedział
czasu
odniesienia
równy 8
godzinom
a) Strefa ochronna "A"
uzdrowiska
b) Tereny szpitali poza
miastem
50
45
45
40
a) Tereny zabudowy
mieszkaniowej
jednorodzinnej
b) Tereny zabudowy
związanej ze stałym lub
czasowym pobytem
dzieci i młodzieży2)
c) Tereny domów opieki
społecznej
d) Tereny szpitali w
miastach
55
50
50
40
a) Tereny zabudowy
mieszkaniowej
wielorodzinnej i
zamieszkania zbiorowego
60
50
55
45
Rodzaj terenu
34
Lp.
Rodzaj terenu
Dopuszczalny poziom hałasu w [dB]
b) Tereny zabudowy
zagrodowej
c) Tereny rekreacyjnowypoczynkowe2)
d) Tereny mieszkaniowousługowe
4.
Tereny w strefie
śródmiejskiej miast
powyżej 100 tys.
mieszkańców3)
65
55
55
45
Objaśnienia:
1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza
pasem drogowym i kolei linowych.
2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie
obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy.
3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy
mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku
miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys., można wyznaczyć w
tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową
z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Powiat radziejowski nie jest objęty obowiązkiem narzuconym art. 117 ustawy
Prawo ochrony środowiska dotyczącym wykonywaniem oceny stanu akustycznego, który
dotyczy aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niż 100 tys. (w województwie
kujawsko-pomorskim dotyczy miast: Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz), terenów
poza aglomeracjami położonych w zasięgu oddziaływania akustycznego dróg, linii
kolejowych oraz lotnisk, których eksploatacja może spowodować negatywne
oddziaływanie na znacznych obszarach, innych terenów wskazanych w powiatowych
planach ochrony środowiska. Jednak w trosce o zapewnienie odpowiednich warunków
akustycznych na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, w oparciu
o art. 116 ustawy - Prawo ochrony środowiska, Rada Powiatu w drodze uchwały zakazała
używania jednostek pływających o napędzie spalinowym na jeziorach leżących na terenie
Obszaru chronionego krajobrazu – Jezioro Głuszyńskie.
4.1.1. Hałas przemysłowy
Zagrożenie hałasem przemysłowym dotyczy głównie terenów zabudowy
mieszkaniowej w miastach. W takich miejscach na hałas przekraczający dopuszczalne
normy może być narażona znaczna liczba mieszkańców. Szczególnie dokuczliwe są
przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w porze nocnej. Jednak hałas
przemysłowy w odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego ma charakter lokalny,
ograniczony do bezpośredniego sąsiedztwa z danym zakładem. W powiecie
radziejowskim poza Proszkownią Mleka w Piotrkowie Kuj. nie ma źródeł hałasu
przemysłowego będących uciążliwością akustyczną dla mieszkańców. Istnieją jednak
pojedyncze, rozproszone źródła hałasu w postaci małych zakładów produkcyjnych np.
zakłady kamieniarskie, zakłady drzewne i inne, powodujące lokalną uciążliwość dla
sąsiadujących posesji. W przypadku zgłoszenia przez mieszkańców uciążliwości takiego
35
zakładu, Wojewódzka Inspekcja Ochrony Środowiska dokonuje pomiarów hałasu i wydaje
odpowiednia zalecenia dla danego podmiotu w zakresie zmniejszenia poziomu
emitowanego hałasu do środowiska.
4.1.2. Hałas komunikacyjny
Na terenie powiatu radziejowskiego zagrożenie związane z hałasem komunikacyjnym
i odnosi się do terenów przyległych do głównych tras drogowych i trasy kolejowej oraz do
terenu miasta Radziejów. Do głównych czynników mających wpływ na poziom emisji
hałasu komunikacyjnego należą:
natężenie ruchu,
struktura strumienia pojazdów, a zwłaszcza udziału w nim transportu ciężkiego,
stan techniczny pojazdów,
rodzaj i stan techniczny nawierzchni,
organizacja ruchu drogowego,
charakter zabudowy (zagospodarowanie) terenów otaczających.
Na terenie powiatu radziejowskiego zasadniczy szkielet układu drogowego tworzą (rys. 3)
droga krajowa i drogi wojewódzkie, które przebiegają przez następujące gminy powiatu
radziejowskiego:
• Droga krajowa nr 62 Strzelno – Siemiatycze (przebiega przez gminy: Radziejów i
Osięciny – 20,7km),
• Droga Wojewódzka Nr 266 Ciechocinek – Konin (przebiega przez gminy: Dobre,
Radziejów, Piotrków Kuj.),
• Droga Wojewódzka Nr 267 Ujma Duża – Piotrków Kuj. (przebiega przez gminy:
Osięciny, Bytoń, Piotrków Kuj.).
Łączna długośc dróg wojewódzkich to 69 km. Dróg powiatowych wg. Stanu na dzień 31
grudnia 2007r. jest 296,98 km w tym 8 km o nawierzchni gruntowej. co daje wskaźnik
gęstości 48,9 km/ 100 km2 , natomiast dróg gminnych 813 km.
36
Rys.3. Układ dróg na terenie powiatu.
37
4.1.3. Hałas kolejowy.
Uciążliwość hałasu kolejowego w powiecie radziejowskim jest zdecydowanie
mniejsza niż hałasu drogowego. Dotyczy bowiem tylko obszarów bezpośrednio
przyległych do magistrali kolejowej – „Śląsk – Porty”. Linia ta przebiega jednak z dala od
terenów zwartej zabudowy mieszkaniowej. Jedynie w Piotrkowie Kuj. gdzie znajduje się
przystanek, linia ta przebiega przez teren bezpośrednio przyległy do miasta.
4.2 Promieniowanie elektromagnetyczne.
Promieniowanie elektromagnetyczne jest stosunkowo nowym źródłem
wpływającym negatywnie na środowisko. Postępy w technice, w celu uzyskiwania
sprawniejszych połączeń sieciowych, spowodowały, że w ostatnich latach coraz częściej
budowane są stacje bazowe telefonii komórkowych oraz przekaźniki radiowe. Urządzenia
nadawcze i ich systemy antenowe, wytwarzają i wypromieniowują do otoczenia energię
elektromagnetyczną, która pomimo braku możliwości jonizacji cząsteczek, może wywołać
we wszystkich ciałach materialnych, a więc i organizmach ludzkich prądy elektryczne,
dodatkowe w stosunku do prądów występujących w sposób naturalny w ciele człowieka.
Prądy dodatkowe powstające w organizmie ludzkim, których wartość zależy od poziomu
oddziaływującego pola oraz jego częstotliwości, mogą powodować przy długotrwałym
oddziaływaniu pól elektromagnetycznych o zbyt dużych poziomach zakłócenia w
funkcjonowaniu organizmu, w tym zakłócenia w pracy układu nerwowego oraz układu
krążenia. Zakłócenia te mogą prowadzić do bezpośrednich dolegliwości związanych z
pracą tych układów bądź do zmniejszenia odporności organizmu przyczyniając się do
większej jego podatności na różnego rodzaju choroby.
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na utrzymywaniu poziomów
pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach
oraz zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych,
gdy nie są one dotrzymane. Przestrzenny rozwój infrastruktury technicznej (w ostatnich
latach głównie telefonii komórkowej i sieci bezprzewodowej związanej z dostępem do
internetu) wpływa na wzrost tła pola elektromagnetycznego w środowisku wynikający z
pojawiania się obszarów o podniesionym poziomie pola elektromagnetycznego (np. wokół
masztów radiowych). Obszary te bezpośrednio związane są z występowaniem na nich
źródeł pól elektromagnetycznych. Promieniowanie elektromagnetyczne jest jednym z
poważniejszych zagrożeń środowiska szczególnie gdy kumuluje się z zanieczyszczeniami
pochodzenia chemicznego i biologicznego. Jednakże należy pamiętać, ze jego
oddziaływanie ma bardzo daleki zasięg i trudno ograniczyć jego negatywne skutki (często
jest to praktycznie niewykonalne). Nie bez znaczenia jest też fakt, ze nawet pomijając
działalność człowieka jesteśmy stale narażeni na promieniowanie elektromagnetyczne
pochodzące ze źródeł naturalnych (takich jak: pola magnetyczne ziemskie,
promieniowanie kosmiczne, lokalne anomalie związane z występowaniem złóż
pierwiastków radioaktywnych) utrzymujące się na mniej więcej stałym poziomie i
nazywane z tego powodu promieniowaniem tła. Można przyjąć, ze naturalne
promieniowanie (jego natężenie jest praktycznie nieszkodliwe dla środowiska, ale
sytuacja się zmienia gdy dojdzie do tego promieniowanie pochodzenia antropogenicznego
(wytwarzane m.in. przez: elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia (110
kV i więcej), stacje radiowe i telewizyjne, radiotelefony i telefonie komórkowe, stacje
radiolokacyjne i radionawigacyjne, stacje transformatorowe, stacje bazowe telefonii
komórkowej, instalacje i urządzenia elektryczne (np. kuchenki mikrofalowe, telewizory),
urządzenia elektromedyczne wykorzystywane do badań diagnostycznych (np. rentgen) i
zabiegów fizykochemicznych.
38
Na terenie powiatu radziejowskiego z wyjątkiem aparatury do wykonywania zdjęć
rentgenowskich w SPZOZ w Radziejowie, nie ma źródeł promieniowania
elektromagnetycznego jonizującego.
Przez teren powiatu przebiegają następujące linie wysokiego napięcia,
wymagające odpowiednich stref wolnych od zabudowy (100 i 80 m):
linia 220 kV Włocławek – Pątnów,
linia 110 kV Piotrków Kuj. – Pątnów,
linia 110 kV Piotrków Kuj. – Kruszwica.
Oddziaływanie pola elektromagnetycznego od tych linii mieści się w granicach 10 - 30 m
po obu ich stronach, natomiast w przypadku stacji transformatorowej w granicach działki.
Na terenie powiatu jest zlokalizowanych 10 stacji bazowych telefonii komórkowej.
Stacje te występują w Radziejowie (4 stacje), Osięcinach (2 stacje) oraz po 1 stacji w
Dobrem, Stefanowie (Gm. Bytoń), Kozach (Gm. Piotrków Kuj.) i Rybinach (Gm. Topólka).
Jak wynika z badań naukowych stacje bazowe telefonii komórkowej, przy prawidłowym
zainstalowaniu i wprowadzeniu zabezpieczeń związanych z dostępem do anten,
charakteryzują się bardzo małym natężeniem promieniowania elektro-magnetycznego.
Potwierdzają to również badania Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzone w
2002 r. na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, w czasie których nie stwierdzono
przypadków przekroczeń norm dopuszczalnych w zakresie promieniowania
elektromagnetycznego. Wobec powyższego można stwierdzić, że na terenie powiatu
radziejowskiego nie występują zagrożenia przekroczenia norm dopuszczalnego
promieniowania elektromagnetycznego.
Z powyższych względów konieczna jest ochrona człowieka przed polami
elektromagnetycznymi. W przypadku stacji nadawczych polega to głównie na takim
usytuowaniu anten nadawczych stacji bazowych, aby dla danych parametrów nadawania,
pola docierające do miejsc przebywania człowieka, były w pełni bezpieczne dla stanu jego
zdrowia.
4.3 Poważne awarie przemysłowe.
Poważną awarię definiuje art. 3, pkt 23 ustawy Prawo ochrony środowiska ,
zgodnie z którym jest to zdarzenie, (w szczególności emisja, pożar lub eksplozja)
powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do
natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub
powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Rozszerzeniem definicji poważnej awarii
zgodnie z art. 3, pkt 24 ustawy jest poważna awaria przemysłowa rozumiana jako awaria
w zakładzie. Kwalifikację danego zakładu do zakładów o dużym bądź bardzo dużym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przeprowadza się na podstawie
Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go
do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535 późn. zm.).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy prowadzi
komputerową bazę danych obiektów z grupy zakładów o zwiększonym ryzyku (ZZR),
zakładów o dużym ryzyku (ZDR) oraz obiektów zaliczonych do potencjalnych sprawców
poważnych awarii, jednakże żaden z zakładów zlokalizowanych na terenie powiatu
radziejowskiego nie figuruje na tej liście. Największe potencjalne zagrożenie poważnymi
awariami wiąże się z ewentualnym transportem substancji niebezpiecznych.
39
4.4 Transport.
Transport stanowi poważne źródło zanieczyszczenia środowiska. Wraz z
gwałtownym rozwojem transportu drogowego w ostatnich latach pojawiły się nowe
zagrożenia środowiska. W ostatnich latach prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych
samochodów. Związany z tym niedostateczny rozwój sieci dróg i autostrad powoduje
zatory, korki uliczne oraz zwiększenie emisji zanieczyszczeń i hałasu do środowiska.
Hałas związany z ruchem samochodowym i spaliny stanowią poważne zagrożenia dla
środowiska i zdrowia ludzi.
Transport jest więc zagrożeniem środowiska. Zlikwidowanie uciążliwości
związanych z transportem jest dosyć trudne i wymaga likwidacji zanieczyszczeń u źródła.
Należałoby więc dokonać m. in. zmian technologicznych, w tym zmianę stosowanych
paliw i silników a także wprowadzanie ruchu uspokojonego, rezygnowanie z przejazdów
niekoniecznych. Niezbędne są też działania na rzecz ograniczenia emisji tlenku węgla,
azotu, węglowodorów i ołowiu.
Przez teren powiatu biegnie droga krajowa nr 62, która łączy Mazowsze z
Kujawami i Wielkopolską. Ponadto przez teren powiatu biegną 3 drogi wojewódzkie,
zapewniające dostęp do sąsiednich ośrodków powiatowych oraz do dróg krajowych. Ten
system dróg uzupełniają drogi powiatowe i gminne.
4.5 Odpady.
Szkodliwość lub uciążliwość odpadów na środowisko, a przede wszystkim dla
człowieka, rozpoczyna się już w momencie ich powstawania i nasila się równolegle z
powiększaniem ich masy. Jest to problem złożony, przede wszystkim z uwagi na
różnorodność występujących procesów technologicznych produkcji, decydujących o ilości,
rodzaju i właściwościach odpadów. Różny jest zatem stopień ich szkodliwości i
uciążliwości w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska, takich jak
powietrze, woda czy gleba.
Według danych przekazanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Bydgoszczy Delegatura we Włocławku na terenie składowisk zlokalizowanych na
terenie naszego powiatu, w 2007 roku zdeponowano 5253,5 Mg odpadów komunalnych.
Powstające na terenie powiatu radziejowskiego odpady zgodnie z
obowiązującym katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112 poz. 1206 z 2001 r.) sklasyfikowane
zostały w następujących grupach:
01 Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i
chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin
02 odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności,
03 odpady z przetwórstwa drewna oraz płyt i mebli, masy celulozowej, papieru
i tektury,
07 odpady z produkcji, przygotowywania, obrotu i stosowania produktów
przemysłu chemii organicznej,
10 odpady z procesów termicznych,
11 odpady z chemicznej obróbki i powlekania metali oraz innych materiałów i z
procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych,
12 odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali i tworzyw
sztucznych,
13 oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych
oraz grup: 05, 12 i 19)
15 odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały
filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach,
40
16 odpady nieujęte w innych grupach,
17 odpady z budowy, remontów, demontażu obiektów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej,
19 odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z
oczyszczalni ścieków oraz uzdatniania wody pitnej i wody do celów
przemysłowych,
18 odpady medyczne i weterynaryjne,
20 odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie
4.6 . Zagrożenia wód.
4.6.1. Zagrożenia wód powierzchniowych.
Jakość wód powierzchniowych uzależniona jest od uwarunkowań naturalnych
takich jak: warunki hydrograficzne, klimatyczne, zdolności wód do samooczyszczania się
oraz presji antropogenicznych. Obniżenie jakości wód powierzchniowych spowodowane
jest poprzez: spływy powierzchniowe z terenów rolniczych, ścieki komunalne i
przemysłowe odprowadzane do wód powierzchniowych a także dzikie składowiska
odpadów. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych następuje wskutek zanieczyszczeń
obszarowych pochodzących z działalności rolniczej (spływ ze zlewisk drobnych cząstek
organicznych i mineralnych, wymywanie chemicznych środków ochrony roślin i nawozów
z pól uprawnych) prowadzących do nadmiernego wzbogacania wód w substancje
biogenne. Do zanieczyszczenia wód powierzchniowych przyczyniają się również ścieki
odprowadzone bezpośrednio do urządzeń melioracyjnych lub przydrożnych rowów albo
też gromadzone w zbiornikach bezodpływowych, a następnie wywożone na pola, do
lasów lub cieków wodnych, jezior zamiast do punktów zlewnych oczyszczalni ścieków.
Na części obszaru powiatu radziejowskiego wyznaczony został w 2003r Obszar
Szczególnie Narażony na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego.
Przez 4 lata realizowane były działania mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze
źródeł rolniczych do wód. Nie udało się doprowadzić do zmniejszenia zawartości
azotanów w wodach powierzchniowych OSN. Potwierdziły to wyniki badań
monitoringowych prowadzonych przez WIOŚ w Bydgoszczy, Delegatura we Włocławku,
które wykazały w dalszym ciągu znaczne przekroczenia zawartości związków azotowych,
co w rezultacie spowodowało wyznaczenie na następne 4 lata tego obszaru jako Obszaru
Szczególnie Narażonego na którym rolników obowiązują wymienione niżej ograniczenia i
zalecenia. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie 16 czerwca
2008r., rozporządzeniem nr 11/2008, wyznaczył na kolejne 4 lata, program działań
mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru
szczególnie narażonego (OSN) w gminach: Radziejów, Osięciny, Bytoń, Dobre Tern ten
to obszar hydrograficzny zlewni rzeki Zgłowiączki o powierzchni 125,3 km2 .
Na obszarze szczególnie narażonym jakość wód powierzchniowych nie odpowiada
wymaganym standardom. Dlatego też od 2004 r. prowadzone są działania mające na celu
ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych a przede wszystkim:
poprawę praktyki rolniczej związanej głównie z gospodarką nawozami,
uwrażliwienie rolników na problemy ochrony środowiska poprzez ich edukację,
stałe diagnozowanie zagrożeń wynikających z gospodarki nawozami,
stały monitoring gospodarstw.
Do podstawowych obowiązków rolników prowadzących gospodarstwa rolne na terenach
OSN należy:
Poprawa praktyki rolniczej.
Prowadzenie dokumentacji (przechowywanie dokumentów przez okres 5 lat):
- kart dokumentacyjnych pól,
41
- rocznego planu nawożenia,
- rocznego bilansu azotu.
Udział w szkoleniach organizowanych przez urzędy gmin.
Rolnicy gospodarujący na terenach OSN muszą prowadzić produkcję rolną w taki sposób,
aby ograniczyć i zapobiegać zanieczyszczeniom wód związkami azotowymi. Zgodnie z
założeniami Dyrektywy Azotanowej, każdy kraj członkowski UE zobowiązany jest do
utworzenia i wprowadzenia zasad postępowania, które powinny być przyswojone i
stosowane przez każdego rolnika. W Polsce został opracowany Kodeks Zwykłej Dobrej
Praktyki Rolniczej, który uwzględnia aktualny stan prawa w zakresie ochrony środowiska.
Dotyczy to zwłaszcza zasad odpowiedniego postępowania z nawozami:
Stosować tylko nawozy dopuszczone do stosowania w Polsce.
Nie nawozić pól na glebę zalaną wodą, zamarzniętą głębiej niż 30 cm, pokrytą
śniegiem.
Nie stosować nawozów organicznych i naturalnych w okresie od 1 grudnia do
końca lutego.
Nie nawozić pól płynnymi nawozami naturalnymi oraz azotowymi na polach
bez okrywy roślinnej, na stokach o nachyleniu większym niż 10%.
Nie stosować gnojówki i gnojowicy w okresie wegetacji roślin przeznaczonych
do bezpośredniego spożycia.
Nie stosować nawozów naturalnych w odległości do 20 m od wód
powierzchniowych i stref ochrony wód.
Nie stosować nawozów naturalnych w ilości przekraczającej dawkę 170 kg
azotu na 1 ha użytków rolnych w ciągu roku.
Prawidłowo przechowywać nawozy naturalne: obornik na nieprzepuszczalnych
płytach obornikowych, a nawozy płynne w szczelnych zbiornikach.
Po zastosowaniu nawozów naturalnych: obornika, gnojówki, gnojowicy należy
je przykryć lub wymieszać z glebą nie później niż następnego dnia po
wywiezieniu na pole.
Dostosować obsadę zwierząt do możliwości zagospodarowania nawozów
naturalnych w gospodarstwie. W przypadku ich nadwyżki zapewnić ich odbiór
poza gospodarstwo.
Prowadzić nawożenie w optymalnych terminach i przy użyciu sprawnego
sprzętu technicznego.
Problemem większości gmin powiatu radziejowskiego jest też zbyt krótka sieć
kanalizacyjna odprowadzająca nieczystości płynne a także brak kanalizacji na terenach
wiejskich jak również niska świadomość ekologiczna niektórych mieszkańców, którzy
opróżniają przydomowe szamba bezpośrednio na pola lub do rowów melioracyjnych.
42
Rys. 4.
43
4.6.2. Zagrożenia wód podziemnych.
O zanieczyszczeniu wód podziemnych mówimy wtedy, gdy następuje niekorzystna
zmiana ich cech fizycznych (temperatura, barwa, zapach, smak, przewodnictwo
elektryczne), chemicznych lub bakteriologicznych. Zmiany te mogą być wywołane
bezpośrednio przez wprowadzenie do wód substancji zanieczyszczających, oraz
pośrednio przez przemieszczanie się do ujęcia wód zanieczyszczonych.
Zanieczyszczenie wód podziemnych głównie zależy od głębokości ich zalegania, izolacji
poziomu wodonośnego od powierzchni terenu a także lokalizacji potencjalnych źródeł
zanieczyszczeń. Najbardziej zagrożone są wody czwartorzędowego poziomu
wodonośnego. Jest to spowodowane dobrymi właściwościami filtracyjnymi skał słabo
izolujących ten poziom wodonośny stwarzając warunki do migracji zanieczyszczeń z
powierzchni terenu.
Największym zagrożeniem dla wód podziemnych w powiecie może być rolnictwo.
Do podstawowych źródeł tych zanieczyszczeń można zaliczyć przede wszystkim
intensywne stosowanie nawozów i środków ochrony roślin jak również ich niewłaściwe
magazynowanie. Za najbardziej niebezpieczną grupę nawozową z uwagi na dobrą
rozpuszczalność w wodzie i łatwość migracji uznaje się nawozy azotowe. Kolejnym typem
zagrożeń są pestycydy przeznaczone do niszczenia owadów (insektycydy), grzybów
(fungicydy) i chwastobójczych (herbicydy) a szczególnie ich niewłaściwe magazynowanie
oraz nieumiejętne sporządzanie cieczy roboczych.
Do głównych źródeł zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego na terenie powiatu
radziejowskiego zaliczyć można fermy drobiu oraz duże gospodarstwa rolne. Przyczyną
zanieczyszczeń wód podziemnych jest niewłaściwe składowanie obornika oraz
magazynowanie gnojowicy i gnojówki. Bardzo często pryzmy zlokalizowane są na
przepuszczalnym podłożu, poprzez które odcieki dostają się do wód gruntowych. Duży
wpływ na zanieczyszczenie niezgodne z przepisami pozbywanie się ścieków poprzez
wprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do gruntów bądź świadome budowanie
nieszczelnych szamb. Zagrożeniem dla wód podziemnych mogą być również źle
zabezpieczone składowiska odpadów. Należy pamiętać, że oddziaływanie wysypiska na
wody podziemne nie kończy się wraz z wyłączeniem wysypiska z eksploatacji, ale jeszcze
zwykle kilkadziesiąt lat po jej zakończeniu. Bardzo ważnym elementem w takiej sytuacji
jest prawidłowa rekultywacja zamkniętego składowiska.
Zanieczyszczenie wód podziemnych może mieć charakter nieodwracalny, w
związku z tym ich ochrona ma charakter priorytetowy.
4.6.3. Zagrożenie powodzią
Ze względu na brak dużych cieków wodnych na terenie powiatu i niski poziom
opadów atmosferycznych, w ostatnich latach mający tendencję do obniżania się,
zagrożenie powodzią praktycznie nie istnieje. Jedynie wczesną wiosną mogą na terenach
niżej położonych występować lokalne podtopienia, często związane z niedrożnością sieci
melioracyjnej.
4.6.4. Osuwiska i tereny zagrożone.
Osuwisko - nagłe przemieszczenie się mas ziemnych powierzchniowej zwietrzeliny
i mas skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka
(podkopanie stoku lub jego znaczne obciążenie). Jest to rodzaj ruchów masowych,
polegający na przesuwaniu się materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłuż
powierzchni poślizgu (na której nastąpiło ścięcie), połączone z obrotem. Ruch taki
zachodzi pod wpływem siły ciężkości. Osuwiska są szczególnie częste w obszarach o
44
sprzyjającej im budowie geologicznej, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i
nieprzepuszczalnych występują naprzemiennie. Miejsca występowania osuwisk to
naturalne stoki i zbocza dolin i zbiorników wodnych, obszary źródłowe rzek (gdzie erozja
wsteczna zwiększa spadek terenu), skarpy wykopów i nasypów oraz wyrobisk.
Do zjawisk wywołujących osuwisko należą:
• wzrost wilgotności gruntu spowodowany długotrwałymi opadami lub roztopami,
• podcięcie stoku przez erozję, np. w dolinie rzecznej lub w wyniku działalności
człowieka, np. przy budowie drogi,
• nadmierne obciążenie stoku, np. przez zabudowę,
• wibracje związane np. z robotami ziemnymi, ruchem samochodowym,
eksplozjami,
trzęsienia ziemi.
Na terenie powiatu radziejowskiego znajduje się 7 obszarów predysponowanych
do występowania ruchów masowych. (Rys. 5).
Rys. 5 Obszary predysponowane do występowania ruchów masowych na terenie
powiatu radziejowskiego.
- obszar predysponowany
Źródło: Przeglądowa mapa osuwisk i terenów predysponowanych do występowania ruchów
masowych w woj. Kujawsko-Pomorskim
45
5.
Infrastruktura ochrony środowiska.
5.1. Wodociągi i ujęcia wody
Główne źródło zaopatrzenia powiatu w wodę do celów komunalnych i na potrzeby
przemysłu stanowią ujęcia wód podziemnych.
Na terenie powiatu radziejowskiego funkcjonuje 17 ujęć wody pitnej, rozdzielcza sieć
wodociągowa liczy 933,88 km (tab. 13). Przyłączonych jest do niej 9060 gospodarstw
domowych co stanowi 82% wszystkich gospodarstw. Jeden mieszkaniec powiatu zużył w
2007r. średnio 28,9 m3 wody z sieci wodociągowej. Część mieszkańców zwłaszcza na
terenach wiejskich korzysta z własnych studni.
Tab. 13
2007r.)
Sieć wodociągowa na terenie powiatu radziejowskiego. (stan na 31 – 12 -
gmina/miasto
Liczba
Ilość przyłączeń
Sieć
ujęć
prowadzących
rozdzielcza w
wody
do budynków
km
pitnej
mieszkalnych
Zużycie wody z wodociągów w
gospodarstwach domowych
na 1 mieszkańca
w tys. m3
w m3
Bytoń
2
103,2
778
93
24,3
Dobre
4
126
1370
233
41
Osięciny
3
216
2014
250,9
30
Piotrków Kuj.
2
188,8
1867
336
44,9
Radziejów
(gmina)
2
858
304,7
72,3
Radziejów
(miasto)
2
1040
170
28
100,2
20,08
Topólka
2
179,6
1174
120
28
Razem
17
933,88
9060
1507,6
28,9
Wody gruntowe o charakterze użytkowym na terenie powiatu radziejowskiego
występują w trzech poziomach wodonośnych; czwartorzędowym, trzeciorzędowym i
kredowym (tab. 14) Największe znaczenie gospodarcze mają wody czwartorzędowe.
Szacuje się, że wody te pokrywają około 70-80 % zapotrzebowania powiatu. Wody te są
użytkowane są zarówno przez odbiorców indywidualnych (głównie rolników), jak i
odbiorców zbiorowych (ujęcia komunalne, wodociągi wiejskie). Na wodach
czwartorzędowych bazuje 12 ujęć wody pitnej w powiecie, natomiast z poziomu
trzeciorzędowego korzysta 8 ujęć. Z poziomu kredowego czerpana jest woda w
Radziejowie.
Wody czwartorzędowe występują najczęściej w trzech poziomach wodonośnych,
których głębokość (od kilkunastu do 50 m) uzależniona jest od budowy geologicznej
podłoża. Poziomy te występujące w utworach żwirowych i piaszczystych mają charakter
wód naporowych. Wody czwartorzędowe występują także w dolinach kopalnych na
głębokości do 150 m i wydajności jednego otworu do 300 m3/godz. Jednakże z tej
głębokości wody te na terenie powiatu nie są pobierane.
46
Studnie czerpiące wody z poziomu trzeciorzędowego mają głębokość od około 40 do 150
m. Pobór wody w tych studniach jest różny i waha się średnio w ciągu roku od 100 do
1120 m3/dobę. Wody trzeciorzędowe występują w różnych utworach.
Wody kredowe w powiecie pochodzą z piętra górnokredowego. Wydajność tego
piętra wynosi od 50 do 200 m3/godz. Pobór wody ze studni w Radziejowie wynosi średnio
w roku 595 m3/dobę. Wody kredowe są wodami wysokiej jakości. Są to jednak wody
trudno odnawialne.
Tabela 14 Podstawowe dane dotyczące ujęć wody pitnej w powiecie radziejowskim.
L.p. Gmina
1.
Bytoń
Miejscowość Użytkownik
Stratygrafia
poziomu
wodonośnego
Bytoń
trzeciorzęd
b.d.
25
84
trzeciorzęd
b.d.
32
czwartorzęd
Sz-p
czwartorzęd
Urząd
Gminy
Bytoń
2. Bytoń
Witowo
Urząd
Gminy
Bytoń
3. Dobre
Bronisław
Gminny
Zakład
Komunalny
4. Dobre
Krzywosądz Gminny
Zakład
Komunalny
5. Dobre
Dobre
Gminny
Zakład
Komunalny
6. Dobre
Byczyna
Gminny
Zakład
Komunalny
7. Dobre
Dobre
Cukrownia
Dobre*
8. Dobre
Dobre
Cukrownia
Dobre*
9. Osięciny Osięciny
Urząd
Gminy
Osięciny
10. Osięciny Włodzimier- Urząd
Ka
Gminy
Osięciny
11. Osięciny Latkowo
Urząd
Gminy
Osięciny
12. Radziejów Płowce
Urząd
Gminy
Radziejów
13. Radziejów Szostka
Urząd
Gminy
Radziejów
14 Radziejów Radziejów
MPGK
EPPEGIEK
sp. z o.o
Pobór
wody
3
m /d
lub
średnio
w roku
Użytkowanie
terenu
w
rejonie
3)
ujęcia
W
b.d
W
93
W
b.d.
W
39
42-47
W
280
W
p
70
37-53
W
573,5
W
czwartorzęd
sz.p
152
48-49
W
1088
W
czwartorzęd
Sz-p
31,5
2829,5
W
65
W
czwartorzęd
Sz-p
154
30-53
S
340
W
czwartorzęd
Sz-p
123,91
S
2000
W
czwartorzęd
b.d.
76
53,654,5
42-45
W
850
W
czwartorzęd
b.d.
164
53-55
W
2400
W
trzeciorzęd
b.d.
53
76
W
300
W
trzeciorzęd
Sz-p
60
38-71
W
680,4
W
czwartorzęd
sz-p
60
34-51
W
657
W
sz
141
145150
W
595
M
kreda
Charakter Zasoby Głębo- Typ
2)
wodozatwier- kość
ujęcia
1)
nośca
dzone
studni
3
m /h
(w m)
47
L.p. Gmina
Miejscowość Użytkownik
15. Radziejów Radziejów
16. Piotrków
Kujawski
Rogalin
17. Piotrków
Kujawski
Zborowiec
18. Piotrków
Kujawski
19. Topólka
Piotrków
Kujawski
Paniewo
20. Topólka
Orle
MPGK
EPPEGIEK
sp. z o.o
Zakład
Komunalny
Piotrków K.
Zakład
Komunalny
Piotrków K.
Proszkownia
Mleka*
Urząd
Gminy w
Topólce
Urząd
Gminy w
Topólce
Stratygrafia
poziomu
wodonośnego
Charakter Zasoby Głębo- Typ
2)
wodozatwier- kość
ujęcia
1)
nośca
dzone
studni
3
m /h
(w m)
Pobór
wody
3
m /d
lub
średnio
w roku
Użytkowanie
terenu
w
rejonie
3)
ujęcia
czwartorzęd
sz-p
150
77-92
W
765
M
trzeciorzęd
sz-p
61
57-80
W
741
W
czwartorzęd
sz-p
170
83-85
W
1200
MW
trzeciorzęd
sz-p
110
150
S
567
M
trzeciorzęd
p
90
94106
W
1120
W
czwartorzęd
p
81
2755,5
W
1366
W
Źródło: materiały własne.
Objaśnienia:
*) ujęcia wody pitnej dla potrzeb przemysłu
1) b.d. - brak danych, p – utwory porowe, sz – utwory szczelinowe, sz-p - utwory szczelinowoporowe
2) W – wodociągowe, zbiorowego zaopatrzenia ludności w wodę, S – duże zakłady spożywcze
3) M – obszary miejskie, W - obszary wiejskie i inne
5.2. Gospodarka ściekowa.
Rozwój systemów zaopatrzenia w wodę wiąże się nieodłącznie z problemem
odprowadzania i oczyszczania ścieków. Do ścieków zaliczamy, wprowadzane do wód lub
do ziemi: wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze; ciekłe odchody zwierzęce;
zanieczyszczone wody wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych; wody odciekowe ze
składowisk odpadów; wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne. Ścieki to także
wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych oraz wody wykorzystane,
odprowadzane z obiektów gospodarki rybackiej. Źródłem powstawania ścieków są przede
wszystkim gospodarstwa domowe oraz działalność gospodarcza i rolnicza.
Na terenie powiatu długość sieci kanalizacyjnej na koniec 2007r. wynosiła 78,3 km
(tab. 15) co w porównaniu z 2003r. daje ponad 100% wzrost. Jednak jest to jeszcze zbyt
mała ilość w stosunku do potrzeb w tym zakresie.
Tab. 15. Sieć kanalizacyjna na terenie powiatu radziejowskiego. ( stan na 31-12-2007r.)
l/p
gmina/miasto
Sieć
Przyłączenia prowadzące
rozdzielcza w
do budynków mieszkalnych
km
1
Bytoń
10
161
2
Dobre
16,4
284
3
Osięciny
17
506*
48
4
Piotrków Kuj.
22,8
828*
5
Radziejów (gmina)
0,4
4*
6
Radziejów (miasto)
11,7
264*
Topólka
0
0
Razem
78,3
2047
7
*) łącznie z domami wielorodzinnymi
Na terenie województwa zostało wyznaczonych przez wojewodę 79 aglomeracji
kanalizacyjnych w tym 1 na terenie powiatu radziejowskiego tj.: Radziejów o równoważnej
liczbie mieszkańców 7000, który obsługuje oczyszczalnia zlokalizowana w Broniewku.
Oprócz Miasta Radziejów, jeszcze 4 gminy posiadają własne oczyszczalnie ścieków. (tab.
16) Gmina Radziejów częściowo korzysta z oczyszczalni ścieków dla miasta Radziejów.
Gmina Topólka jest aktualnie na etapie budowy gminnej oczyszczalni ścieków.
Problemem wszystkich oczyszczalni jest zbyt mała ilość sieci kanalizacyjnych.
Tabela 16. Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu radziejowskiego.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Lokalizacja
oczyszczalni
Q proj. docel. [m³/d]
Q śred. rzeczyw.
[m³/d]
Broniewo gm Radziejów *
1200
800
Dobre
180
140
Osięciny
400
400
Piotrków Kuj.
500
240
Morzyce gm. Bytoń
270
70
2550
1650
RAZEM
Typ
mechanicznobiologiczna
Źródło: informacje zarządzających oczyszczalniami i materiały własne.
)* - oczyszczalnia dla miasta Radziejów
Docelowa projektowana przepustowość wszystkich użytkowanych aktualnie
oczyszczalni komunalnych wynosi 2550 m³/d, a średnia rzeczywista 1650 m³/d. Wynika z
tego, że przepustowość oczyszczalni wykorzystana jest w 64,7 %, dlatego należy
sukcesywnie rozbudowywać sieć kanalizacyjną.
Wyznaczone zostały również limity krajowe związane z ładunkami zanieczyszczeń
do wód:
- do 2010 roku zakłada się pełne (100 %) likwidacja zrzutów zanieczyszczeń z miast i
zakładów przemysłowych,
- zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w
stosunku do roku 1990 z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (miasta i wsie) o 30
% oraz spływów powierzchniowych o 30 %.
Jednym z głównych kierunków działań na lata 2007-2010 wynikających z Krajowego
Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych będzie wspieranie budowy
indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach gdzie jest niemożliwa
technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej.
49
Według informacji z urzędów gmin szacuje się, że 66% gospodarstw domowych na
terenie powiatu posiada uregulowaną gospodarkę ściekową (tab. 17) tzn. posiada
szambo, oczyszczalnię przyzagrodową lub jest podłączona do zbiorczej kanalizacji
sanitarnej. Jedyną niewiadomą jest liczba szamb spełniająca wymogi ochrony środowiska
tj. szczelny zbiornik, wykonany z odpowiednich, nieprzepuszczalnych materiałów, którego
zawartość jest wywożona na punkt zlewny oczyszczalni ścieków przez firmę posiadającą
zezwolenie.
Tab. 17 Liczba posesji (gospodarstw domowych) posiadających szambo,
oczyszczalnię, przyzagrodową lub podłączenie do kanalizacji sanitarnej. (stan na koniec
2006r.)
Gmina/miasto
liczba posesji (gospodarstw
domowych) posiadających
szambo, oczyszczalnię,
przyzagrodową lub
podłączenie do kanalizacji
sanitarnej
Liczba
posesji
(gospodarstw
domowych)
ogółem
Bytoń
Dobre
Gmina
Radziejów
Miasto
Radziejów
Osięciny
Piotrków Kuj.
Topólka
RAZEM
700
1080
667
1010
1729
858
% udział w
stosunku
do
całkowitej
liczby
posesji na
terenie
gminy
69,3
62,5
77,7
1048
1600
65,5
1519
1500
1190
7704
2100
2495
1250
11042
72,0
60,1
95,2
69,8
Źródło: dane z urzędów gmin
Na terenie powiatu radziejowskiego wybudowano przy prywatnych posesjach ponad
500 przydomowych oczyszczalni ścieków. (tab. 18) Samorządy gminne w różny sposób
pomagają właścicielom posesji w realizacji przedsięwzięć związanych z budową
oczyszczalni przydomowych. Oczyszczalnie takie powstają najczęściej na terenach o
zabudowie rozproszonej, gdzie nie ma możliwości ze względów ekonomicznych
wybudowania sieci kanalizacyjnej.
Tab.18 Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie powiatu radziejowskiego.
Gmina/miasto
Bytoń
Ilość przydomowych
oczyszczalni ścieków
wybudowana do
końca 2007r. [szt]
88
Dobre
Gmina Radziejów
163
35
Radziejów
6
Sposób realizacji i finansowania
Zakupu urządzeń dokonał urząd gminy,
montaż właściciele posesji.
Urząd gminy dofinansowuje zakup urządzeń
Urząd gminy dofinansował dokumentację
techniczną oraz badanie poziomu wody
gruntowej.
brak informacji
50
Gmina/miasto
Osięciny
Ilość przydomowych
wybudowana do
końca 2007r. [szt]
157
Piotrków Kuj.
Topólka
Brak danych
41
RAZEM
490
Sposób realizacji i finansowania
Zakupu urządzeń dokonał urząd gminy, za
dokumentację techniczną oraz montaż
odpowiedzialni są właściciele posesji.
Brak danych
Od 2006r gmina dofinansowuje zakup
urządzeń w miarę posiadanych środków w
budżecie.
-
źródło: dane z urzędów gmin
5.3.
Gospodarka odpadami.
Jednym z niezwykle istotnych elementów ochrony środowiska jest racjonalne
usuwanie i unieszkodliwianie odpadów. Rosnące ciągle w swej masie i objętości
składowiska odpadów są poważnym zagrożeniem środowiska wyrażającym się w
zanieczyszczeniach wód podziemnych i powierzchniowych, gleb, powietrza
atmosferycznego, a także w obniżaniu walorów krajobrazowych. Dlatego też ważne są
działania mające na celu ograniczenie ilości powstających odpadów, ich
zagospodarowanie, bezpieczne dla środowiska ich usuwanie i utylizację, zmierzające do
przeciwdziałania zanieczyszczeniu środowiska odpadami.
Odpady komunalne deponowane są na składowiskach odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne (zwane dawniej komunalnymi) zlokalizowanych w
miejscowościach: Broniewek (gm. Radziejów), Byczyna (gm. Dobre), Borucin (gm.
Osięciny), Jerzyce (gm. Piotrków Kuj.) i Wandynowo (gm. Bytoń). Składowiska odpadów
ich wypełnienie, wyposażenie oraz perspektywy dalszego użytkowania zostaną opisane w
części poświęconej planowi gospodarki odpadami.
51
Część II.
ANALIZA I OCENA
AKTUALNEGO STANU
GOSPODARKI ODPADAMI
52
1.
Aktualny stan w gospodarce odpadami.
1.1. Rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów
1.1.1. Odpady komunalne
Według ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach ( tekst jednolity Dz. U. z 2007r.
Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) odpady komunalne są to odpady powstające w
gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych
pochodzące od innych wytwórców, które ze względu na swój charakter lub skład są
podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są:
gospodarstwa domowe,
obiekty infrastruktury takie jak handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, obiekty
turystyczne, targowiska.
Jak wykazują doświadczenia krajów uprzemysłowionych ilość wytwarzanych odpadów
komunalnych przez przemysł jest zbliżona do ilości tego typu odpadów wytwarzanych w
gospodarstwach domowych. Natomiast rodzaj wytwarzanych odpadów komunalnych z
poszczególnych sektorów gospodarki uzależniony jest od charakteru prowadzonej
produkcji.
Prognozuje się, iż ilości powstających odpadów na lata 2011-2015 będą bardzo
zbliżone do aktualnie wytwarzanych odpadów. Z danych statystycznych wynika, że ilość
mieszkańców powiatu zmieni się nieznacznie, w stosunku do stanu obecnego. Jednak w
wyniku dalszego wzrostu gospodarczego może nastąpić wzrost ilości wytwarzanych
odpadów przez potencjalnego mieszkańca ze 100 kg do ok.160 - 170 kg/rok. Z drugiej
jednak strony możliwe jest ograniczenie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów w związku
z rosnącą świadomością społeczeństwa.
Ilość odpadów komunalnych powstających w gminach powiatu radziejowskiego
została wyliczona na podstawie metody szacunkowej, według współczynnika dla wsi i
miasta. (tabela 1)
Tabela 1 Szacunkowa ilość odpadów komunalnych powstających w powiecie
radziejowskim w 2007 r.
Gmina
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków Kuj.
Radziejów (gm)
Radziejów (m)
Topólka
Razem:
Liczba
mieszkańców
3832
5677
8329
9886
4516
6053
5244
43537
Współczynnik
kg/mieszkańca/rok
52
52
52
250
52
250
52
124,49
Ilość odpadów
komunalnych Mg/rok
199,264
295,204
433,108
2471,50
234,832
1513,25
272,688
5419,846
Według przedkładanych corocznie informacji o stanie środowiska powiatu
radziejowskiego opracowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Bydgoszczy Delegatura we Włocławku, na składowiska powiatu radziejowskiego w latach
2004-2007 trafiły następujące ilości odpadów:
2004 r.: 3882 Mg
2005 r.: 3637 Mg
2006 r.: 5150 Mg
2007r.: 5253,5 Mg
53
W całej masie przyjętych na składowiska odpadów oprócz typowych odpadów
komunalnych z grupy 20 trafiają również te należące do innych grup np. 02, 03, 15,17,19.
Większość stanowią odpady wytwarzane w gospodarstwach domowych. Oznacza to, że
poza składowiska (przypadki pozbywania się odpadów w lasach, rowach i tworzenie tzw.
„dzikich wysypisk śmieci”) trafia około 258,428 Mg odpadów rocznie (stanowi to 4,2 %
wszystkich wytwarzanych odpadów komunalnych i podobnych do komunalnych). Trochę
inne proporcje występują na terenach wiejskich gdyż znaczna ilość wytworzonych
odpadów jest spalana w piecach i kotłowniach, większa cześć odpadów ulegających
biodegradacji takich jak: resztki kuchenne, obierki, części roślinne, zepsute owoce itp.
Zostają poddane kompostowaniu, na składowisko trafiają tylko te odpady których
właściciele posesji nie są w stanie zagospodarować.
Odpady komunalne wytwarzane w sektorach: produkcyjnym, handlowym,
usługowym i publicznym.
Odpady komunalne z sektorów: produkcyjnego, handlowego, usługowego i
publicznego są podobne do odpadów powstających w zabudowie mieszkaniowej,
jednakże charakteryzują się innym składem morfologicznym. Dużą część wytwarzanych
odpadów stanowią opakowania, niewielki procent to odpady organiczne. Cześć odpadów
wytwarzanych w ww. sektorach gospodarki jest segregowana u źródła i nie trafia na
składowiska odpadów tylko bezpośrednio poddawana jest odzyskowi np. tektura, złom,
zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny itp. Poniżej oszacowano ilość wytwarzanych
odpadów w tych sektorach.
Tabela Nr 2 Ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w sektorze produkcyjnym,
handlowym, usługowym i publicznym.
Dział gospodarki
Rolnictwo, leśnictwo,
rybactwo
Przemysł i
budownictwo
Usługi rynkowe
Usługi nierynkowe
Sektor publiczny
Razem
Liczba
zatrudnionych
6799
959
1069
1869
2194
12890
Jednostka
pracownik
pracownik
pracownik
pracownik
pracownik
-
Ilość
kg/jedn./rok
Ilość wytwarzanych
odpadów (Mg/rok)
50
339,95
50
47,95
50
50
50
-
53,45
93,45
109,70
644,5
Skład odpadów
Skład odpadów określono na podstawie wydanych decyzji (dane dotyczące odpadów
komunalnych zsumowano dla 5 składowisk odpadów funkcjonujących w powiecie
radziejowskim):
Tabela Nr 3 Przybliżony skład morfometryczny odpadów komunalnych i zbliżonych do
komunalnych wytwarzanych na terenie powiatu i składowanych na składowiskach. (na
podstawie wydanych decyzji dla zarządzających składowiskami).
Lp.
Wyszczególnienie
Kod odpadu
1
2
3
4
Żużle i popioły paleniskowe
Skratki
Zawartość piaskowników
Ustabilizowane komunalne osady ściekowe
19 01 12
19 08 01
19 08 02
19 08 05
Wskaźnik
[% wagowy]
2,18
1,57
1,29
7,64
Ilość
[Mg/rok]
132
95
78
462
54
Lp.
Wyszczególnienie
5
6
7
8
9
Minerały (np. piasek, kamienie)
Zużyty węgiel aktywny
Gleba i ziemia w tym kamienie
Inne odpady nie ulegające biodegradacji
Niesegregowane
(zmieszane)
odpady
komunalne
10
Odpady z czyszczenia ulic i placów
11
Odpady
z
czyszczenia
studzienek
kanalizacyjnych
12
Odpady wielkogabarytowe
13
Odpady komunalne niewymienione w innych
grupach
RAZEM:
Źródło: opracowanie własne
19 12 09
19 19 04
20 02 02
20 02 03
20 03 01
Wskaźnik
[% wagowy]
0,91
0,15
3,69
0,86
77,71
Ilość
[Mg/rok]
55
9
223
52
4700
20 03 03
20 03 06
1,04
0,48
63
29
20 03 07
20 03 99
0,94
1,54
57
93
100
6048
Kod odpadu
Powyższy skład jest oczywiście teoretyczny. Niepokoić może fakt, że największy procent
wszystkich odpadów trafiających na składowiska odpadów komunalnych stanowią
niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne – ponad 77% wszystkich odpadów. W
strumieniu odpadów komunalnych trafiają na składowiska także odpady niebezpieczne
pochodzące z gospodarstw domowych (np. baterie, przeterminowane leki, świetlówki itp.),
które są tam czasowo gromadzone w specjalnych, wyznaczonych do tego celu miejscach,
a następnie zostają przekazywane upoważnionym podmiotom trudniącym się ich
unieszkodliwianiem i odzyskiem.
1.1.2. Odpady niebezpieczne
Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest przemysł oraz
sektor usługowy (m.in. usługi medyczne i weterynaryjne). Osobnym, ale także znaczącym
źródłem są odpady niebezpieczne powstające w gospodarstwach domowych. Poniżej
został przedstawiony wykaz podmiotów z terenu powiatu radziejowskiego wytwarzających
odpady niebezpieczne.
Tabela nr 4 Wykaz podmiotów wytwarzających odpady niebezpieczne na terenie powiatu
radziejowskiego.
Miejsce
Lp. wytwarzania
Podmioty gospodarcze
odpadów
Powiat/Miasto/
Gmina
1 powiat
Serwis Nowa Wieś Wielka Sp. z o.o. ul. Przemysłowa, 86-060 Nowa
radziejowski
Wieś Wielka,
(wszystkie
Telekomunikacja Polska SA Pion Administracji Obszar w
gminy)
Bydgoszczy ul. Chodkiewicza 61, 85-867 Bydgoszcz,
2 Bytoń
Ośrodek Hodowli Zarodowej Sp. z o.o. Osięciny - Gospodarstwo
rolne i zakład sadowniczy w Morzycach,
Transport Ciężarowy Stanisław Świerski, Pścinno, 88-231 Bytoń,
Transport Ciężarowy Handel Władysław Leśków, Nowy Dwór 8, 88231 Bytoń,
Transport Ciężarowy Władysław Nowacki Pścininek 21, 88-231
Bytoń,
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe “NAFTEX” s. c. Jan i Jadwiga
55
Lp.
Miejsce
wytwarzania
odpadów
Powiat/Miasto/
Gmina
3
Dobre
4
Osięciny
Adamscy, 88-231 Bytoń,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Nov-Med” w Nowym
Dworze,88-231 Bytoń,
Punkt Apteczny w Nowym Dworze, 88-231 Bytoń.
Zakład Produkcyjny TOM-DREW ul. Szkolna, 88-210 Dobre,
Gminny Zakład Komunalny ul. Fabryczna 16, 88-210 Dobre,
Transport Ciężarowy Skup i Sprzedaż Edward Barczak, Koszczały,
88-210 Dobre,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Franciszek
Żywiczyński Krzywosądz, 88-210 Dobre,
Transport Ciężarowy Handel Obwoźny Jan Krychowiak ul.
Mickiewicza 6, 88-210 Dobre,
Usługi Transportowe Handel Obwoźny Zbigniew Kempara ul.
Mickiewicza 8, 88-210 Dobre,
Przedsiębiorstwo Transportowo-Handlowe “AUTO-BUS” Edward
Adamski, Dęby, 88-210 Dobre,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Usługi medyczne M-K
Waloszczyk s.c. ul. Lipowa 4, 88-210 Dobre,
Apteka “Pod Lipami “ mgr farm. Lech Łukanowski ul. Lipowa 2, 88210 Dobre,
Przedsiębiorstwo Robót Drogowych ul. Fabryczna 2, 88-210 Dobre,
„Inter Trade” Sp. z.o.o. ul. Radziejowska 7, 88-210 Dobre,
PPHU “ANDMAR” Andrzej Jąkalski, ul. 19 stycznia 21, 88-210
Dobre,
Spółdzielcze Zakłady Usługowo-Wytwórcze KR “ROLMECH”
Osięciny,
Polskie Zakłady Zbożowe Młyn we Włocławku Sp. z o.o. Magazyn
zbożowy w Osięcinach,
AUTO-SERWIS “ELCAR” Roman Rydelek ul. Konopnickiej 25,
88-220 Osięciny
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe “HAMAR” ul.
Reja 12A, 87-800 Włocławek Zakład Drzewny w Pocierzynie, 88-220
Osięciny,
Ośrodek Hodowli Zarodowej Sp. z o.o. Osięciny
- gospodarstwo rolne Osięciny,
- gospodarstwo rolne Latkowo,
- gospodarstwo rolne Jarantowice
- Mieszalnia Pasz Osięciny
- Zakład Mechanizacji i Transportu w Osięcinach
Urząd Gminy Osięciny, ul. I Armii WP 14, 88-220 Osięciny,
Usługi Transportowe i Handel Artykułami Przemysłowymi Krzysztof
Zachwieja, Bełszewo, 88-220 Osięciny
Punkt Obrotu Art. Rolno-Przemysłowymi Dariusz Bartczak Plac Boh.
Powst. Warszawy 12, 88-220 Osięciny,
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe “TRANSKUP” Jacek Jolanta
Skupniewicz, Zieliński 6A, 88-220 Osięciny,
Firma “SAMAR” Spółka Jawna Roman Walczak – Lechosław
56
Lp.
Miejsce
wytwarzania
odpadów
Powiat/Miasto/
Gmina
5
Gmina
Radziejów
6
Topólka
Walczak, Pilichowo 37, 88-220 Osięciny,
Zakład Transportu Handlu i Usług Benedykt Rakowski ul. Leśna 40,
88-220 Osięciny,
Apteka “Salus” ul. Plac Boh. Powst. Warszawy, 88-220 Osięciny,
Apteka „Kujawska” mgr Weronika Paradny ul. Karola Stefana
Wyszyńskiego 22, 88-220 Osięciny,
Spółdzielnia “Jutrzenka” ul. Włocławska, 88-220 Osięciny,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Urszula Kokoszka
ul. Mickiewicza 1/3, 88-220 Osięciny,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zespół Lekarski s.c. ul.
Wyszyńskiegio 19, 88-220 Osięciny,
Usługi Transportowe Skup, Sprzedaż Złomu Jerzy Spychalski
Pilichowo, 88-220 Osięciny,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe “MICH-MAT” Transport-HandelUsługi Robert Głowacki ul. Skarbka, 88-220 Osięciny,
P.P.U.H. MAGAGIER Spółka Jawna Trawiński-Kremplewski-Pawlak
Czołowo 94, 88-200 Radziejów,
Zakład Usługowy Karol Jarzębiński Plebanka 1A, 88-200 Radziejów,
Usługi Transportowe Mieczysław Malec, Piołunowo 34, 88-200
Radziejów,
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe “WĘGROL” Sławomir
Gadaliński Bieganowo 40, 88-200 Radziejów,
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe “MET-ROS” Grzegorz
Stasiński Broniewo 22/13, 88-200 Radziejów,
“PHARMACON” Apteka prywatna mgr farm. Jolanta Sobieska
Czołowo 104, 88-200 Radziejów,
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Starym Radziejowie, 88-200
Radziejów,
Zakład Produkcyjno-Usługowy „Laura” Gabriela Paliwoda, Płowce,
88-200 Radziejów,
Gabinet stomatologiczny lek. stom. Arleta Sawińska Czołowo 106A,
88-200 Radziejów,
HENKOR J.M. Kordylak Spółka Jawna Dębianki 4a, 87-875 Topólka,
Firma Usługowo-Transportowo-Handlowa “Jas” Jadwiga i Jan
Baranowscy, Paniewo 16a, 87-875 Topólka,
Kupno-Sprzedaż Żywca oraz art. rolno-przemysłowych Grzegorz
Chełminiak Kol. Czamanin 21, 87-875 Topólka,
Usługi Transportowe Grzegorz Wajer Wyrobki, 87-875 Topólka,
Spółdzielnia “ŚWIT” w Topólce, 87-875 Topólka,
Apteka mgr farm. Aleksandra Paliwoda, 87-875 Topólka,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “SALUBER” s.c. 87-875
Topólka,
Zakład Przetwórstwa Rolnego - Gorzelnia Rolnicza, Czamanin, 87875 Topólka,
„Szambex” Andrzej Waszak, Wola Jurkowa Kol. 5, 87-875 Topólka,
Krajowy i Międzynarodowy Przewóz Osób – Paweł Piasecki, Dębianki
57
Lp.
Miejsce
wytwarzania
odpadów
Powiat/Miasto/
Gmina
7
Miasto i Gmina
Piotrków Kuj.
8
Miasto
Radziejów
27, 87-875 Topólka,
INTEMO Spółka Akcyjna, ul. Włocławska 3, 88-230 Piotrków Kuj,
Usługi Transportowo-Handlowe M.G. Szczepaniak, Świątniki 18, 88230 Piotrków Kuj
Polski Koncern Naftowy ORLEN SA Regionalny Zespół Prewencji ul.
Przemysłowa, 86-060 Nowa Wieś Wielka, Stacja Paliw w
Piotrkowie Kuj,
Zakład Komunalny ul. Topolowa 1, 88-230 Piotrków Kuj.,
Usługi Transportowe Andrzej Matacz, Wójcin 57, 88-230 Piotrków
Kuj.,
Transport Towarowy - Edward Matacz ul. Piastowska 2/6, 88-230
Piotrków Kuj.,
Usługi Transportowe Andrzej Gruszkowski ul. Włocławska 25, 88230 Piotrków Kuj.,
Rolhod Spółka z o.o. Wąsewo, 88-230 Piotrków Kuj.,
Przedsiębiorstwo Państwowe Polskie Koleje Państwowe, Zakład
Infrastruktury Kolejowej ul. Fabryczna 36, 87-100 Toruń,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe “EKONSTAL”
Sp. z o.o., 88-230 Piotrków Kuj.,
Proszkownia Mleka w Piotrkowie Kuj Sp. z o.o. ul. Dworcowa 28,
88-230 Piotrków Kuj.,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “PRO-MED” ul. Strażacka 2,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny Maciej Lipka ul. W. Wypycha 4,
Apteka „Pod Magnolią” s.c. ul. Poznańska 18, 88-230 Piotrków Kuj.,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Alicja Dłużak ul. 1
Maja 3, 88-230 Piotrków Kuj.,
Dom Pomocy Społecznej ul. Poznańska 98, 88-230 Piotrków Kuj.,
Gabinet Stomatologiczny lek. Stom. Andrzej Rączka, ul. I Armii WP
10, 88-220 Piotrków Kuj.,
P.P.H.U. “PETROMAN” Detal – Hurt Kazimierz Mańkowski Parcele
54, 87-890 Lubraniec,
Usługi Lekarskie s.c. Beata i Bogdan Zachwieja, ul. Włocławska 64,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny Ewa Długołecka - Zaleska
lek.stom. ul. Poznańska 15, 88-230 Piotrków Kuj.,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe “GRANT” Grzegorz
Pietrzak ul. Kaliska 35, 88-230 Piotrków Kuj.,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “TERMED” ul. Wiśniowa 8,
DMD Roman Malicki, Zakład Produkcyjny, ul. Dworcowa 32 C, 88230 Piotrków Kuj.,
BEN-TRANS Sebastian Artur Benedykciński, ul. 11 listopada 6, 88230 Piotrków Kuj.,
P.P.U.H. ”EKO-AUTO” Jerzy Wiśniewski ul. Rolnicza 21,
88-200 Radziejów
58
Lp.
Miejsce
wytwarzania
odpadów
Powiat/Miasto/
Gmina
P.P.U.H. Eksport-Import Jolanta Matuszak Piotr Matuszak Spółka
Jawna ul. Szybka 17, 88-200 Radziejów
Polski Koncern Naftowy ORLEN SA Regionalny Zespół Prewencji ul.
Przemysłowa, 86-060 Nowa Wieś Wielka, Stacja Paliw w
Radziejowie,
P.P.U.H. EKSPORT-IMPORT “MATOR BIS II” Piotr Matuszak
ul. Sportowa 22, 88-200 Radziejów,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe “PRASMET” Marek Granczewski ul.
Brzeska 68, 88-200 Radziejów
“PRASMET BIS” M. Granczewski, J. Margulski ,ul. Rolnicza 4,
88-200 Radziejów,
Usługi Transportowe Zbigniew Pietrzak ul. Wyspiańskiego 3,
88-200 Radziejów,
EURO-MLEK Marek Granczewski, Sławomir Granczewski, Lesław
Kubiak ul. Rolnicza 4, 88-200 Radziejów,
Komenda Powiatowa Państwpwej Straży Pożarnej w Radziejowie ul.
Szpitalna 17, 88-200 Radziejów,
Firma Transportowo-Handlowa “JANOS” ul. Polna 2/18, 88-200
Radziejów,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe “ESTEWU” Jan
Linowiecki ul. Komunalna 23, 88-200 Radziejów,
Spółdzielnia Pracy “POLIMET” w Radziejowie ul. Wyzwolenia, 88-200
Radziejów,
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej “EMPEGIEK” Sp.
z o.o. ul. Komunalna 19, Radziejów,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “MEDIX” Maciej Bilicki ul.
Szybka, 88-200 Radziejów,
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe “ZenTom” s.c. ul.
Brzeska 54, 88-200 Radziejów,
Specjalistyczna Praktyka Lekarska lek. Chorób wewnętrznych
Mieczysław Wolański ul. Łokietka 3, 88-200 Radziejów,
Lekarz med. Jacek Antos ul. Szpitalna 1/4, 88-200 Radziejów,
Gabinet Ginekologiczny lek. med. Karol Markiewicz ul. Brzeska 28,
88-200 Radziejów,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny lek. stom. Lilla Witczak ul.
Chopina 1, 88-200 Radziejów,
Prywatny Gabinet Stomatologiczny lek. stom Regina Opłatkowska
ul. Moniuszki 1, 88-200 Radziejów,
Polski Związek Motorowy Okręgowy Zespół Działalności
Gospodarczej Zakład Nr 10 ul. Parkowa 3, 88-200 Radziejów,
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej “ESKULAP” s.c. ul. Dolna 22,
88-200 Radziejów,
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej,ul. Szpitalna 3, 88200 Radziejów,
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ul. Kościuszki 20/22
88-200 Radziejów,
Źródło: decyzje administracyjne
59
Odpady medyczne
Odpady medyczne są to głównie odpady powstające w zakładach opieki zdrowotnej, tj.
szpitalach, klinikach, domach pomocy społecznej, ośrodkach zdrowia.
W powiecie radziejowskim podstawowa opieka zdrowotna zapewniona jest przez
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Radziejowie. Na terenie powiatu
znajduje się 8 zakładów opieki zdrowotnej, 12 prywatnych gabinetów lekarskich lub
stomatologicznych, 10 aptek, 1 Dom Pomocy Społecznej w Piotrkowie Kuj.. Łącznie na 32
podmioty, 29 ma uregulowany stan prawny w zakresie gospodarki odpadami (tab. 5)
Tabela Nr 5 Ilość odpadów medycznych wytwarzanych w zakładach opieki zdrowotnej w
powiecie radziejowskim na podstawie wydanych decyzji.
Źródło odpadów
Szpital
Apteki
Dom pomocy
społecznej
Zakłady opieki
zdrowotnej
Gabinety lekarskie i
stomatologiczne
Razem
1
10
1
Liczba podmiotów
posiadających
uregulowany stan prawny
w gospodarce odpadami
1
7
1
8
8
0,602
12
12
0,384
32
29
1,47
Liczba
podmiotów
Ilość
wytwarzanych
odpadów (Mg/rok)
0,257
0,097
0,13
Źródło: decyzje administracyjne i informacje podmiotów.
Odpady niebezpieczne pochodzenia medycznego są przekazywane na podstawie
zawartych umów innym odbiorcom posiadającym stosowne zezwolenia w celu ich
utylizacji .
Odpady weterynaryjne
Odpady weterynaryjne powstają we wszystkich placówkach zajmujących się
badaniem, leczeniem lub świadczeniem usług weterynaryjnych. Wg informacji
Państwowego Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Radziejowie na terenie powiatu
radziejowskiego usługi weterynaryjne są świadczone w 10 placówkach weterynaryjnych.
W powiecie radziejowskim jak dotąd nie oszacowano ilości odpadów powstających w
lecznicach weterynaryjnych. Z przeprowadzonych wywiadów wynika, że ilość odpadów
weterynaryjnych jaka powstaje w tego typu jednostkach jest niewielka (ok. 4 kg rocznie /1
lecznicę i wynosi łącznie ok. 0,04 Mg. Są to odpady zmieszane o kodzie 18 01 04 i nie są
traktowane jako niebezpieczne.
Padłe w gospodarstwach zwierzęta są wywożone do zakładów utylizacyjnych. Zbieraniem
i transportem padłych zwierząt na terenie powiatu zajmuje się Zbiornica I i II kategorii
Dawid Krygier – Piotrków Kuj.
Na terenie powiatu nie funkcjonuje żadna ubojnia, są natomiast zakłady masarskie z
których odpadowa tkanka zwierzęca jest przekazywana do odzysku i unieszkodliwiania.
Zużyte oleje odpadowe
Przez zużyte oleje odpadowe rozumie się wszelkie oleje mineralne i syntetyczne
zawierające i niezawierające związków chlorowcoorganicznych (smarowe, przekładniowe,
silnikowe i hydrauliczne), które nie nadają się już do zastosowania, do którego były
pierwotnie przeznaczone. Ustawa o odpadach nakłada na wytwórcę tychże odpadów
określone obowiązki:
60
1) oleje odpadowe powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi
poprzez regenerację, rozumianą jako każdy proces, w którym oleje bazowe mogą
być produkowane przez rafinowanie olejów odpadowych, a w szczególności przez
usunięcie zanieczyszczeń, produktów utleniania i dodatków zawartych w tych
olejach,
2) jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich
zanieczyszczenia określony w odrębnych przepisach, oleje te powinny być
spalone z odzyskiem energii,
3) jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub ich spalenie z odzyskiem energii są
niemożliwe, dopuszcza się ich unieszkodliwianie.
Posiadacz odpadów w postaci olejów odpadowych, powstałych w wyniku prowadzonej
przez niego działalności gospodarczej, jeżeli nie jest w stanie we własnym zakresie
wykonać określonych ustawowo obowiązków powinien przekazać je podmiotowi
gwarantującemu zgodne z prawem ich zagospodarowanie. Zakazuje się mieszania olejów
odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi, w tym zawierającymi PCB, w czasie ich
zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom określonych substancji przekracza
dopuszczalne wartości. Zakazuje się również zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby
lub do ziemi.
Na podstawie danych zawartych w decyzjach zatwierdzających programy gospodarki
odpadami, pozwoleniach na wytwarzanie odpadów oraz danych z zakładów działających
na terenie powiatu radziejowskiego szacuje się, że w ciągu roku powstaje 37,09 Mg
zużytych olejów odpadowych, które są prawie w 100 % przekazywane do odzysku
upoważnionym firmom na podstawie zawartych umów. Jednak te dane są oczywiście
niepełne. Można jednak obliczyć szacunkową ilość. W powiecie Radziejowskim jest
zarejestrowanych (według stanu na 31 grudnia 2007r), 24 708 łącznie pojazdów
samochodowych i ciągników rolniczych (w tym: 17 551 samochodów osobowych, 1821
samochodów ciężarowych, 184 ciągników siodłowych, 4969 ciągników rolniczych i 91
autobusów). Przyjmując, że średnio silnik potrzebuje 5 dm3 oleju silnikowego oraz jedną
wymianę oleju rocznie na pojazd otrzymujemy ilość: 123 540 dm3 oleju silnikowego. Przy
średniej gęstości olejów na poziomie 0,9 kg/dm3 otrzymujemy masę 111 186 kg (111,186
Mg). Do tej wielkości należy doliczyć ilość olejów zużywanych przez ciągniki rolnicze,
kombajny i maszyny rolnicze (nieujęte w ewidencji pojazdów) to da nam wynik rocznego
wytwarzania odpadów olejowych przynajmniej na poziomie 115 Mg tego odpadu. Są to
ostrożne szacunki jednak pozwalają one juz określić jak duże ilości oleju mogą być na
terenie powiatu wytwarzane. Jak duża część z tego trafia do właściwego odzysku lub
unieszkodliwiania trudno ocenić. Jednak na pewno większość jest zużywana przez
wytwórców na własne potrzeby (np. do impregnacji drewna lub spalania w kotłach do tego
nieprzystosowanych) w sposób niezgodny z prawem. Nie należy się spodziewać realnej
poprawy sytuacji bez edukacji społecznej w tym zakresie i bez utworzenia gminnych
punktów zbierania odpadów niebezpiecznych.
Baterie i akumulatory
Są to odpady występujące powszechnie jako przenośne źródła energii
elektrycznej, zarówno w postaci wielko- jak i małogabarytowej. Z informacji zawartych w
decyzjach zatwierdzających programy gospodarki odpadami i w pozwoleniach na
wytwarzanie odpadów szacuje się, iż zużytych akumulatorów i baterii na terenie powiatu
radziejowskiego powstaje 7,145 Mg/rok. W rzeczywistości na terenie powiatu (przyjmując
te same dane co w części dotyczącej zużytych olejów odpadowych oparte na liczbie
zarejestrowanych pojazdów w powiecie oraz przy założeniu żywotności akumulatora w
wysokości 5 lat i masy jednej sztuki na poziomie 10 kg dla samochodu osobowego i 30 kg
dla samochodów ciężarowych i ciągników) szacunkowo wytwarzane jest około 78,044
Mg/rok tego odpadu. Zbiórką odpadów zajmują się podmioty gospodarcze prowadzące
działalność handlową (na zasadzie wymiany starego akumulatora przy zakupie nowego)
61
oraz punkty skupu metali. Z obserwacji rynkowych wynika, iż rozpatrywany odpad nie
stanowi zagrożenia dla lokalnego środowiska gdyż firmy trudniące się zbieraniem
odpadów skupią każdą jego ilość.
Sorbenty i materiały filtracyjne, płyny hamulcowe, płyny zapobiegające zamarzaniu.
Są to odpady związane z działalnością przedsiębiorstw i firm z zakresu: transportu
drogowego, serwisowania i napraw pojazdów. Do tej grupy odpadów zaliczamy filtry
olejowe, płyny hamulcowe, tkaniny do wycierania zanieczyszczone olejami tzw.
„czyściwo”, ubrania robocze zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi. Na terenie
powiatu wytwarzanych jest 27,736 Mg tego rodzaju odpadów. Zgodnie z wydanymi
decyzjami odpady te powinny być przekazane do utylizacji podmiotom posiadającym
stosowne zezwolenia.
Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
Głównym źródłem tego rodzaju odpadu jest wymiana zużytych lamp
oświetleniowych w przedsiębiorstwach i obiektach użyteczności publicznej. Ogółem na
terenie powiatu radziejowskiego zewidencjonowano wytwarzanie 0,6402 Mg odpadów
zawierających rtęć. Są one w całości przekazywane do utylizacji.
Odpady zawierające PCB
Ich występowanie związane jest z przemysłem elektrycznym. Są stosowane jako
materiały elektroizolacyjne i chłodzące w kondensatorach i transformatorach. Mogą
również znajdować się w składzie olejów hydraulicznych.
Zasady regulujące gospodarkę odpadami zawierającymi PCB zgodne z ustawodawstwem
UE zawarte są w ustawie o odpadach, prawie ochrony środowiska, o wprowadzeniu
ustawy – prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw
a także w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r., w sprawie
wymagań w zakresie wykorzystania i przemieszczania substancji stwarzających
szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub
urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne
zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 96, poz. 860). Na terenie powiatu radziejowskiego
ten rodzaj odpadów występuje w małych ilościach.
Odpady zawierające azbest
Azbest jest technologiczną i handlową nazwą grupy minerałów zbudowanych z
różnorodnych związków krzemu, tlenu i metali. Azbest był wykorzystywany m.in. do
produkcji materiałów budowlanych, szczególnie płyt dachowych (eternit) i elewacyjnych.
Dopiero w marcu 1999r. nastąpił zakaz obrotu materiałami zawierającymi azbest. Bardzo
groźna dla zdrowia jest emisja włókien azbestowych do otoczenia w czasie usuwania płyt
eternitowych z budynków, dlatego też pracę tę powinny wykonywać odpowiednio
przygotowani pracownicy firm mających zezwolenie na usuwanie tego rodzaju odpadów.
Termin obowiązkowego usunięcia płyt azbestowych z pokryć dachowych ustalono do
końca 2032r.
Według danych szacunkowych z gmin na ternie powiatu radziejowskiego znajduje
się ponad 19 114 Mg płyt azbestowych (eternitu). Wynik ten opatrzony jest błędem z
uwagi na brak precyzyjnej inwentaryzacji we wszystkich gminach. Według posiadanych
informacji w 2007r. wytworzono i zutylizowano 106,26 Mg odpadów azbestowych
pochodzących z konstrukcji dachowych.
Tabela Nr 6 Szacunkowa ilość odpadów zawierających azbest w gminach powiatu
radziejowskiego.
Gmina
Ilość w m2
Ilość w Mg
1.
Bytoń
112 125
1794
2.
Dobre
259 144
4146
Lp.
62
Gmina
Ilość w m2
Ilość w Mg
3.
Gmina Radziejów
229 375
3670
4.
Radziejów
218 750
3500
5
Osięciny
50 000
800
6.
Piotrków Kuj.
108 375
1734
7.
Topólka
216 875
3470
Razem
1 1946 44
19 114
Lp.
Źródło: informacje urzędów gmin
Unieszkodliwianiem poprzez składowanie odpadów azbestowych wytwarzanych
na terenie m.in. naszego powiatu zajmują się głównie: składowisko odpadów
niebezpiecznych w Małociechowie gmina Pruszcz, PPHU „Izopol” S.A z Trzemeszna
(województwo wielkopolskie) Na terenie powiatu zarejestrowano 16 podmiotów
posiadających stosowne uprawnienia do usuwania odpadów zawierających azbest. Ilość
ta w zupełności pokrywa zapotrzebowanie lokalnego rynku . W przypadku uzasadnionej
potrzeby, dopuszcza się możliwość lokalizacji składowiska odpadów niebezpiecznych
(głównie odpadów zawierających azbest), na terenie powiatu radziejowskiego.
Zarząd Powiatu w Radziejowie - w 2006r. oraz Burmistrz Miasta Radziejów - w
2007r. zapoczątkowali pilotażowe programy dofinansowania dla osób fizycznych,
usuwania odpadów zawierających azbest. Jest to dofinansowanie do 50% poniesionych
kosztów usuwania tych odpadów – maksymalnie 2000 zł.
Pojazdy wycofane z eksploatacji
Wycofane z eksploatacji samochody stanowią zagrożenie dla środowiska,
zawierają bowiem oprócz metali również inne substancje, w tym niebezpieczne w postaci
przepracowanych olejów, płynów eksploatacyjnych, akumulatorów, a także zużyte opony,
szkło, tworzywa sztuczne. Większość z elementów wycofanych z eksploatacji pojazdów
ma wartość surowców. Na terenie powiatu działa 1 stacja demontażu pojazdów: PPHU
„Węglozłom” – Adam Królikowski, Bytoń 22 A oraz 1 punkt zbierania pojazdów
wycofanych z eksploatacji: „ZŁOMSTAL” Halina Królikowska, Brylewo 1A, 88-231 Bytoń.
Na terenie powiatu Radziejowskiego w 2007 r. wyrejestrowano w celu oddania do kasacji
(do stacji demontażu) 156 pojazdów. Przyjmując średnią masę pojazdu osobowego 1 Mg
można przyjąć, że na terenie powiatu wytworzono około 156 Mg tego rodzaju odpadu.
Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne
Rosnąca w ostatnich latach ilość wycofywanych z użytkowania tego typu urządzeń
jest spowodowana postępującym rozwojem technicznym, technologicznym oraz
postępem cywilizacyjnym. Na przełomie najbliższych lat nadal będzie można
zaobserwować tendencje wzrostowe w ilości powstających odpadów. Należy zaznaczyć,
iż stosowanie coraz bardziej nowoczesnych technologii produkcji wpłynie na jakość
powstających odpadów. Według danych zawartych w decyzjach, rocznie na terenie
powiatu wytwarzanych jest 0,505 Mg zużytego sprzętu elektronicznego. Ilość ta jest
opatrzona dużym błędem, gdyż mimo wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.)
najczęściej odpady te są traktowane przez wytwórców jako odpad komunalny, a nie
przemysłowy. Mimo obowiązku przyjmowania zużytego sprzętu przez sprzedawców
oferujących w swoim asortymencie urządzenia elektryczne i elektroniczne (ustawa
narzuca obowiązek nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu od kupującego w ilości i
rodzaju adekwatnych do dokonanego zakupu) wielu z nich odmawia przyjmowania
odpadów zużytego sprzętu. Należałoby utworzyć gminne punkty przyjmowania zużytych
urządzeń elektrycznych i elektronicznych oraz promować akcje związane z zwiększaniem
63
świadomości społeczeństwa. Aktualnie na terenie powiatu radziejowskiego znajduje się 5
punktów handlowych zajmujących się zbieraniem zużytego sprzętu. Należy zwrócić
uwagę, że wydane zezwolenia w tym zakresie obejmują tylko nieliczne grupy. Zgodnie z
założeniami „KPGO 2010” ilość wytwarzanych odpadów tego rodzaju wynosi 4
kg/mieszkańca na rok. Przyjmując ten wskaźnik, na terenie powiatu radziejowskiego w
2007 r. powstało 174 Mg tych odpadów.
Przeterminowane środki ochrony roślin (pestycydy), i opakowania zanieczyszczone
substancjami niebezpiecznymi oraz pozostałości tych substancji nie nadające się
już do zużycia
Głównym źródłem powstawania tego rodzaju odpadów są: rolnictwo
(przeterminowane pestycydy oraz opakowania nimi zanieczyszczone) oraz zakłady i firmy
(wykorzystujące różnego rodzaju substancje toksyczne: lakiery, farby itp., po których
również zostają puste opakowania).
W granicach administracyjnych gminy Bytoń, w kompleksie lasów państwowych
należących do Nadleśnictwa Włocławek, znajduje się mogilnik. Zdeponowane są tu
przeterminowane środki ochrony roślin i opakowania po tych środkach w oszacowanej
ilości 10 Mg. Obiekt ten został założony w latach sześćdziesiątych. Jest to betonowy
bunkier składający się z trzech komór. Powierzchnie zewnętrzne i wewnętrzne zostały
pokryte smołą. Obecnie teren mogilnika jest oznakowany i ogrodzony. Na kierunku spływu
wód zainstalowano otwór obserwacyjny (piezometr) umożliwiający prowadzenie stałego
monitoringu wód podziemnych, w celu określenia wpływu mogilnika na środowisko wodne
w tym rejonie. Od 1999 r. przez WIOŚ prowadzone są badania wody z piezometru oraz
prób gleby z terenu wokół mogilnika pod kątem występowania zanieczyszczeń metalami
ciężkimi (miedź, kadm, cynk, nikiel, chrom, ołów, rtęć), pestycydami, rozpuszczalnikami i
substancjami chlorowcopochodnymi. Analiza uzyskanych wyników wykazała, że nie
występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń badanych substancji. Moglilnik ten jest
przewidziany do likwidacji
1.1.3. Odpady inne niż niebezpieczne.
Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej
przeróbce rud oraz innych kopalin
Źródłem tego odpadu jest działająca na terenie powiatu kopalnie kruszywa, która
poza wytwarzaniem dokonuje także frakcjonowania i kruszenia odpadu. Zgodnie z danymi
rocznie wytwarzane jest 4000 Mg tego odpadu.
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności
Najczęściej źródłem tych odpadów będzie działalność rolnicza (szeroko
rozpowszechniona, ze względu na rolniczy charakter powiatu). Z wydanych decyzji
wynika, że na terenie powiatu wytwarzanych jest rocznie 24368,9 Mg odpadów z tej
grupy. Odpady te to: wywar gorzelniany (24000 Mg), odpady z fermowej hodowli zwierząt
i odpady z przemysłu mleczarskiego.
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej,
papieru i tektury
Źródłem tego rodzaju odpadów są funkcjonujące na terenie powiatu
radziejowskiego tartaki oraz zakłady przetwarzania drewna (producenci surowca). Z tej
grupy wytwarzany jest właściwie tylko jeden rodzaj odpadu: trociny, wióry, ścinki, drewno,
płyta wiórowa i fornir niezawierające substancji niebezpiecznych, w ilości 8,500 Mg/rok.
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu
chemii organicznej
64
Za jedną z ważniejszych przyczyn powstawania odpadów wymienionych powyżej
można uznać przemysł związany z produkcją tworzyw sztucznych. Łączna ilość, która jest
wytwarzana na terenie powiatu radziejowskiego to 1100,2 Mg.
Odpady z procesów termicznych
Są to wszelkiego rodzaju żużle, popioły niezawierające substancji
niebezpiecznych. Ich źródłem są głównie kotłownie wytwarzające ciepło na potrzeby
przedsiębiorstw. Roczna ilość tej grupy odpadów wytwarzana na terenie powiatu
radziejowskiego to 4390 Mg
Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i
tworzyw sztucznych
Źródłem tej grupy odpadów są przedsiębiorstwa zajmujące się obróbką metali i
produkcją wszelkich konstrukcji i przedmiotów z tego surowca. Głównie podczas tych
procesów powstają cząstki i pyły żelaza oraz jego stopów, odpady z toczenia i piłowania
metali nieżelaznych. Łączna ilość wytwarzanych odpadów z tej grupy to 1660,05 Mg/rok.
Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i
ubrania ochronne nieujęte w innych grupach
Źródłem tych odpadów są wszystkie zakłady produkcyjne. Praktycznie każdy
produkt należy przed wysłaniem do odbiorców poddać procesowi pakowania i tego
ubocznym skutkiem są odpady z tej grupy. Łączna ich ilość to 528,73 Mg/rok
Odpady nieujęte w innych grupach
W tej grupie znajdują się bardzo różnorodne odpady. Są to głównie zużyte opony i
zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny niezaliczony do odpadów niebezpiecznych.
Zgodnie z posiadanymi danymi na terenie powiatu wytwarzane jest 4,32 Mg/rok tych
odpadów. Jednakże są to na pewno dane zaniżone. Odpady opon, które powstają w
zakładach recyklingu pojazdów trafiają do unieszkodliwiania. Problem stanowią odpady
opon powstające w wyniku wymian eksploatacyjnych. Opony te pochodzą zarówno z
dostaw opon fabrycznie nowych jak i również znaczących ilości opon używanych
sprowadzanych z zagranicy. Brakuje informacji o ilości powstających na terenie powiatu,
odpadów opon w wyniku ich wymiany w punktach warsztatowych (większość
przedsiębiorstw zajmujących się wymianą i naprawą ogumienia zlokalizowanych na
terenie powiatu nie ma uregulowanej formalnie gospodarki odpadami), jednak na
podstawie informacji o ilości pojazdów w powiecie użytych do obliczenia ilości
wytwarzanych odpadów: przepracowanego oleju i akumulatorów (przy założeniu średniej
masy opony 7 kg, czasie eksploatacji 5 lat i używaniu kompletu opon zimowych i letnich w
każdym pojeździe) można szacować, że jest to około 276,730 Mg/rok. Można również
przyjąć, że zdecydowana większość tych odpadów nie jest prawidłowo
zagospodarowywana.
Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)
Na odpady z sektora budowlanego składają się głównie odpady z budowy ,
remontów i demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej jak np. gruz
ceglany, materiały ceramiczne, beton, odpadowa papa i inne elementy gipsowe oraz
odpady z budowy nowych budynków (np. ziemia z wykopów). Do grupy tej należą również
inne odpady, jak drewno, stal, odpady opakowaniowe, odpady niebezpieczne (w tym
odpady azbestu, elektryczne i elektroniczne). Oszacowanie ilości powstających odpadów
budowlanych jest trudne i opiera się w głównej mierze na metodach wskaźnikowych.
Szacunkowa ilość odpadów rozbiórkowych i budowlanych wytwarzanych w Polsce na
jednego mieszkańca miasta wynosi 40-50 kg/rok.
W liczbie tej znajdują się głównie odpady powstałe w wyniku budowy i remontów
gospodarstw domowych, obiektów użyteczności publicznej, usługowych, przemysłowych.
Dodatkowo powstaje około 20 % odpadów pochodzących z remontów i budowy w
poszczególnych sektorach gospodarki.
65
Tabela Nr 7 Szacunkowa ilość odpadów budowlanych powstających na terenie powiatu
radziejowskiego.
Gmina
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków Kuj.
Radziejów (gm)
Radziejów (m)
Topólka
Razem:
Liczba
Współczynnik
mieszkańców
kg/mieszkańca/rok
Odpady z gospodarstw domowych
3832
40
5677
40
8329
40
9886
40
4516
40
6053
40
5244
40
43537
Odpady z wszystkich sektorów gospodarki
20%
Ogółem
Ilość odpadów
budowlanych Mg/rok
153,28
227,08
333,16
395,44
180,64
242,12
209,76
1741,48
348,29
2089,77
Duża część odpadów budowlanych zarówno z terenów prywatnych (głównie na wsiach)
oraz z zakładów produkcyjnych wykorzystywana jest do niwelacji i rekultywacji terenu,
odzyskiwana w procesie budowy dróg, fundamentów. Niewielka część trafia na
składowiska odpadów.
Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z
oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów
przemysłowych
Źródłem tego rodzaju odpadów są stacje uzdatniania wody i oczyszczalnie
ścieków. Głównym odpadem w tej grupie są komunalne osady ściekowe. Na terenie
powiatu radziejowskiego funkcjonuje 5 gminnych oczyszczalni ścieków.
W związku z postępującym procesem skanalizowania miast i wsi szacuje się, iż do roku
2011 wzrastać będzie liczba gospodarstw domowych podłączonych do kanalizacji, a co
się z tym wiąże ilość wytwarzanych odpadów powstających w związku z eksploatacją
oczyszczalni ścieków. Łącznie na terenie powiatu powstaje 95 Mg/rok skratek oraz około
462 Mg osadów ściekowych z oczyszczalni gminnych i 150 Mg osadów z zakładowych
oczyszczalni ścieków.
Ilości wszystkich rodzajów odpadów wytwarzanych na terenie powiatu radziejowskiego
obliczona na podstawie wydanych decyzji oraz złożonych informacji zawiera poniższa
tabela.
Tabela Nr 8 Rodzaje i ilości odpadów wytwarzanych na terenie powiatu radziejowskiego w
2007 r.
Lp
Rodzaj
odpadu
1
01 01 02
Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali
4000
2
02 01 81
Zwierzęta padłe i odpadowa tkanka zwierzęca stanowiące materiał
szczególnego ryzyka inne niż wymienione w 02 01 80
63,9
3
02 01 82
Zwierzęta padłe i ubite z konieczności
150
4
02 05 01
Surowce i produkty nieprzydatne do spożycia oraz przetwarzania
5,00
Nazwa
Wytworzona
ilość (Mg)
66
Lp
Rodzaj
odpadu
5
02 05 02
Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków
6
02 07 80
Wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary
7
03 01 05
Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne niż
wymienione w 03 01 04
8
07 02 13
Odpady tworzyw sztucznych
1100,20
9
10 01 01
Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów (z wyłączeniem pyłów z
kotłów wymienionych w 10 01 04)
4390,00
Nazwa
Wytworzona
ilość (Mg)
150,00
24000,00
8500
10 11 05 01
Cynk twardy
11 12 01 01
Odpady z toczenia i piłowania żelaza oraz jego stopów
1000,00
12 12 01 02
Cząstki i pyły żelaza oraz jego stopów
300,00
13 12 01 03
Odpady z toczenia i piłowania metali nieżelaznych
200,00
14 12 01 05
Odpady z toczenia i wygładzania tworzyw sztucznych
160,00
15
13 02 08 * Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe
16
13 05 01*
0,05
37,09
Odpady stałe z piaskowników i z odwadniania olejów w
separatorach
10,37
17 15 01 01
Opakowania z papieru i tektury
10,15
18 15 01 02
Opakowania z tworzyw sztucznych
179,60
19 15 01 03
Opakowania z drewna
14,10
20 15 01 04
Opakowania z metali
320,10
21 15 01 05
Opakowania wielomateriałowe
2,05
22 15 01 06
Zmieszane odpady opakowaniowe
0,50
23 15 01 07
Opakowania ze szkła
1,00
24 15 01 09
Opakowania z tekstyliów
0,05
25
Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nieujęte w
innych grupach), tkaniny do wycierania np. (szmaty, ścierki) i
15 02 02 *
ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi
(np. PCB)
27,246
26 15 02 03
Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. szmaty,
ścierki) i ubrania ochronne inne niż wymienione w 15 02 02
1,38
27 16 01 03
Zużyte opony
4,32
28 16 01 04* Zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy
1,50
29 16 01 07 * Filtry olejowe
0,02
30 16 01 08* Elementy zawierające rtęć
0,005
31 16 01 13* Płyny hamulcowe
0,47
32 16 0112
Okładziny hamulcowe inne niż wymienione w 160111
0,01
33 16 01 17
Metale żelazne
10000,00
67
Lp
Rodzaj
odpadu
Wytworzona
ilość (Mg)
Nazwa
34 16 01 14*
Płyny zapobiegające
substancje
zamarzaniu
zawierające
niebezpieczne
35 16 01 15
Płyny zapobiegające zamarzaniu inne niż wymienione w 160114
0,05
36 16 02 13 *
Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż
wymienione w 16 02 09 do 16 02 12
0,105
0,05
37 16 02 14* Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 13
10,40
38
7,145
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe
39 16 06 04
Baterie alkaliczne ( z wyłączeniem 160603 )
0,02
40 16 02 15
Niebezpieczne elementy lub części składowe usunięte z zużytych
urządzeń
0,505
41 16 02 16
Elementy usunięte z zużytych urządzeń innych niż wymienione w
16 02 15
0,05
42 16 08 03
Zużyte katalizatory zawierające metale przejściowe lub ich związki
inne niż wymienione w 160802
0,50
43 17 01 01
Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów
260,00
44 17 01 02
Gruz ceglany
10,00
45 17 01 03
Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia
1,00
46 17 01 07
Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż
wymienione w 17 01 06
74,00
47 17 02 01
Drewno
45,00
48 17 04 05
Żelazo i stal
8529,00
49 17 04 11
Kable inne niż wymienione w 17 04 10
355,00
50 17 01 80
Usunięte tynki, tapety, okleiny
2,00
51 17 01 82
Inne nie wymienione odpady
1,00
52 17 02 01
Drewno
0,50
53 17 02 02
Szkło
0,30
54 17 02 03
Tworzywa sztuczne
0,20
55 17 03 03* Smoła i produkty smołowe
0,20
56 17 04 02
Aluminium
50,10
57 17 04 03
Ołów
45,05
58 17 04 04
Cynk
70,00
59 17 04 06
Cyna
20,05
60 17 05 06
Urobek z pogłębiania inny niż wymienione w 170601 i 170603
1,00
61 17 08 04
Materiały konstrukcyjne zawierające gips i inne niż wymienione w
170801
0,20
62 17 06 04
Materiały izolacyjne inne niż wymienione 170601 i 170603
1,00
68
Lp
Rodzaj
odpadu
Nazwa
63 17 06 05* Materiały konstrukcyjne zawierające azbest
Wytworzona
ilość (Mg)
106,26
Narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki z wyłączeniem
180103
0,05
Inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze
lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału
65 18 02 02* genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją
wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i
zwierząt
1,258
66 18 01 04
Inne odpady niż wymienione w 180103
0,05
67 18 01 07
Chemikalia w tym odczynniki chemiczne inne niż wymienione w
180106
0,01
64 18 01 01
68 18 01 08* Leki cytotoksyczne i cytostatyczne
0,0097
69 18 01 09
0,005
Leki inne niż wymienione w 180108
70 18 01 10* Odpady amalgamatu dentystycznego
0,002
71 19 08 05
Ustabilizowane komunalne osady ściekowe
400,50
72 19 01 01
Odpady żelaza i stali
2000,00
73 19 10 02
Odpady metali nieżelaznych
3000,00
74 20 01 02
Szkło
0,10
74 20 01 08
Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
6,00
76 20 01 10
Odzież
0,20
77 20 01 11
Tekstylia
0,20
78 20 01 21* Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
0,6352
79 20 01 23* Urządzenia zawierające freony
0,10
80 20 01 25
Olej i tłuszcze jadalne
0,05
81 20 01 99
Odpady komunalne nie wymienione w innych podgrupach
1,00
Razem
Odpady komunalne wymienione w tabeli nr 3
Ogółem
69629,9659
6048
75677,9659
W tym odpadów niebezpiecznych:
202,8659
* odpady niebezpieczne
źródło – decyzje administracyjne
69
1.2. Odzysk, unieszkodliwianie i zbieranie odpadów.
W powiecie radziejowskim wg danych Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony
Środowiska wytworzono w 2006r. w wyniku działalności gospodarczej 16781,05 Mg
odpadów, z czego odzyskowi poddano 16080,11 Mg, unieszkodliwiono 434,35 Mg a
zmagazynowano 266,6 Mg. Poniżej przedstawiono rodzaje i ilości odpadów poddanych
poszczególnym procesom unieszkodliwiania oraz rozmieszczenie tych instalacji na
terenie powiatu wg stanu na koniec 2008r. (rys. 1).
1.2.1. Rodzaj i ilość odpadów poddawanych procesowi odzysku oraz instalacje do
odzysku odpadów z wykazem podmiotów prowadzących odzysk.
W zakresie prowadzenia działalności odzysku odpadów przemysłowych na obszarze
powiatu radziejowskiego działają następujące podmioty:
Tabela nr 9 Wykaz podmiotów zajmujących się odzyskiem odpadów.
Lp.
Podmiot
gospodarczy/ adres
instalacji
„IRENA” Firma
ProdukcyjnoHandlowa Paulina
Jankowska, Maciej
Jankowski, ul.
Koszykowa 2, 88-230
Piotrków Kuj.
Rodzaj odpadów
Ilość
poddany odzyskowi
odpadów
wg kodów
[Mg/rok]
150106 – zmieszane 1340
odpady opakowaniowe
2.
Pośrednictwo
Handlowe – Elżbieta
Stasińska, Latkowo
16/2 88-220 Osięciny,
adres instalacjiOsięciny Krzyżówki
100101
–
żużel, 200
popioły paleniskowe i
pyły z kotłów
100102 – popioły lotne 100
z węgla
100115
–
popioły 200
paleniskowe, żużel, i
pyły z kotłów ze
współspalania inne
3.
„INTEMO” S.A. ul.
Włocławska 33, 88230 Piotrków Kuj.
120105 – odpady z
toczenia i wygładzania
tworzyw sztucznych
150102-opakowania z
tworzyw sztucznych
070213 – odpady z
tworzyw sztucznych
1.
4,
„Henkor” J.M.
100101 – żużel,
160
160
1100
Metoda odzysku
R5 ( recykling lub
regeneracja innych
materiałów
nieorganicznych), rozdrobnienie i
reglanulacja –
wykorzystanie
granulatu do
producji nowych
wyrobów
R14 (inne działania
prowadzące do
wykorzystania
odpadów w całości
lub części), - jako
dodatek do
wytwarzanych
materiałów
budowlanych
R5 ( recykling lub
regeneracja innych
materiałów
nieorganicznych), rozdrobnienie i
wykorzystanie
rozdrobnionych
frakcji w procesie
produkcji nowych
wyrobów z tworzyw
sztucznych
70
Lp.
5.
Podmiot
gospodarczy/ adres
instalacji
Kordylak Sp. Jawna,
Dębianki 4a 87-875
Topólka
„DMD-BIS” Sp. z.o.o.,
ul Dworcowa 32 c,
88-230 Piotrków Kuj.
Rodzaj odpadów
poddany odzyskowi
wg kodów
popioły paleniskowe i
pyły z kotłów
100102 – popioły lotne
z węgla
100104 – popioły lotne
i pyły z kotłów z paliw
płynnych
100115 – popioły
paleniskowe, żużel, i
pyły z kotłów ze
współspalania inne
100180 – mieszanki
popiołowo-żużlowe z
mokrego
odprowadzania
odpadów
paleniskowych
030105 – trociny,
wióry, ścinki, drewno,
płyta wiórowa i fornir
030301 – odpady z
kory i drewna
150103 – opakowania
z drewna
170201 - drewno
200138 –drewno inne
Ilość
odpadów
[Mg/rok]
500
200
500
200
Metoda odzysku
prowadzące do
wykorzystania
lub części), - jako
dodatek do
wytwarzanych
materiałów
budowlanych
4000
20000
25000
50000
5000
2000
prowadzące do
wykorzystania
lub części),
Rozdrobnienie i
wykorzystanie
drobnej frakcji do
wytworzenia
nowego produktu
RAZEM 110660
Na terenie powiatu radziejowskiego w legalny sposób jest poddanych odzyskowi 110 660
Mg odpadów.
W gospodarstwach domowych na terenach wiejskich bardzo często prowadzony jest
odzysk
odpadów
ulegających
biodegradacji.
Kompostowanie
odpadów
biodegradowalnych jest często stosowaną praktyką właścicieli przydomowych ogródków
oraz działkowiczów.
1.2.2. Rodzaj i ilość odpadów poddanych procesom unieszkodliwiania i instalacje
służące do unieszkodliwiania odpadów oraz wykaz podmiotów
prowadzących unieszkodliwianie.
Pod pojęciem unieszkodliwiania odpadów rozumie się poddanie odpadów procesom
przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6
do ustawy o odpadach w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia
dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska.
Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów komunalnych funkcjonującą na terenie
powiatu radziejowskiego jest metoda D5 - składowanie na składowiskach odpadów innych
niż niebezpieczne. Na terenie powiatu radziejowskiego funkcjonuje 5 składowiskach
odpadów innych niż niebezpieczne.. Wszystkie składowiska odpadów mają uregulowany
stan formalnoprawny. Stan techniczny wszystkich składowisk odpadów (poza nowym
71
składowiskiem w Byczynie) nie odpowiada aktualnym wymaganiom ochrony środowiska.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw, dostosowanie
funkcjonowania składowisk do wymogów przepisów ustawy o odpadach, musi nastąpić w
terminie nie późniejszym niż do końca 2009r. Brak możliwości dostosowania
funkcjonowania składowisk do wymogów przepisów, spowoduje konieczność ich
zamknięcia. Ostatecznym terminem zamknięcia tych składowisk jest 31 grudnia 2009r.
Poniżej przedstawiona została krótki opis składowisk oraz zestawienie tabelaryczne
charakterystyki poszczególnych składowisk. (tab. nr 10)
Składowisko odpadów w Wandynowie, gm. Bytoń – zarządzane jest przez
Urząd Gminy w Topólce, przeznaczone dla gmin: Bytoń i Topólka. Składowisko to
nie jest wyposażone w wagę samochodową oraz maszyny służące do właściwej
eksploatacji. Pojemność składowiska wypełniona w 50%.
Składowisko odpadów w Byczynie („stare”), gm. Dobre – zarządzane jest przez
Gminny Zakład Komunalny w Dobrem wypełnione w 95 %, przeznaczone do
zamknięcia. Zarządzający powinien wystąpić z wnioskiem do Starosty
Radziejowskiego o zamknięcie składowiska wraz z określeniem technicznego
sposobu jego zamknięcia i harmonogramem działań związanych z jego
rekultywacją. Nowe składowisko odpadów w Byczynie, oddane do użytku w 2007r
należy wyposażyć w maszyny służące do właściwej eksploatacji.
Składowisko odpadów w Borucinie, gm. Osięciny – zarządzane przez Urząd
Gminy Osięciny – nie posiada instalacji odgazowującej i urządzenia
umożliwiającego pomiar masy przyjmowanych na składowisko odpadów oraz nie
jest wyposażone w maszyny służące do właściwej eksploatacji. Składowisko to
posiada uszczelnienie z folii polietylenowej i drenaż do zbierania odcieków.
Pojemność składowiska wypełniona w 70%.
Składowisko odpadów w Jerzycach , gm. Piotrków Kuj. – zarządzane przez
Zakład Komunalny w Piotrkowie Kuj. wypełnione w 87 %, przeznaczone do
zamknięcia. Zarządzający powinien wystąpić z wnioskiem do Starosty
Radziejowskiego o zamknicie składowiska wraz z określeniem technicznego
sposobu jego zamknięcia i harmonogramem działań związanych z jego
rekultywacją.
Składowisko odpadów w Broniewku, gm. Radziejów – zarządzane przez
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Empegiek” w Radziejowie,
wypełnione w 91 %, przeznaczone do zamknięcia. Zarządzający powinien wystąpić
z wnioskiem do Starosty Radziejowskiego o zamknięcie składowiska wraz z
określeniem technicznego sposobu jego zamknięcia i harmonogramem działań
związanych z jego rekultywacją.
Wszyscy zarządzający składowiskami mają obowiązek prowadzenia badań
monitoringowych składowiska w zakresie:
wód podziemnych z piezometrów,
wód odciekowych, w przypadku posiadania drenażu odcieków,
wód powierzchniowych, o ile występują w bezpośrednim otoczeniu składowiska
odpadów,
gazu składowiskowego, w przypadku posiadania instalacji odgazowującej,
oceny przebiegu osiadania powierzchni składowiska w oparciu o repery geodezyjne
oraz stateczność zboczy określaną metodą geotechniczną,
badanie struktury i masy odpadów deponowanych na składowisku, łącznie z
określeniem powierzchni i objętości zajmowanej przez odpady.
72
Według danych z 2007r komplet badań wykonano tylko dla składowiska w Broniewku oraz
niewielkie braki w wykonaniu tego obowiązku stwierdzono na składowisku w
Wandynowie. Na pozostałych składowiskach przeprowadzono badania monitoringowe w
mniejszym zakresie niż wymagany. Na podstawie dostępnych wyników analiz składu wód
podziemnych i odciekowych w trzech kwartałach 2008r na poszczególnych składowiskach
nie stwierdza się przekroczeń w zakresie parametrów wymienionych w rozporządzeniu z
dnia 9 grudnia 2002r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia
monitoringu składowisk odpadów (Dz.U. nr 220, poz. 1858).
Tabela Nr 10
radziejowskiego.
Nazwa i adres
składowiska
Charakterystyka
składowisk
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
niebezpieczne niebezpieczne
i obojętne
i obojętne
w Broniewku w Wandynowie
odpadów
Składowisko
odpadów
innych niż
niebezpieczne
i obojętne
w Borucinie
Pojemność
całkowita [m3]
49.423
16.000
46.000
Pojemność
zapełniona [m3]
44.480
6.600 (I kwatera)
Pojemność
pozostała [m3]
4.943
Ilość
deponowanych
odpadów
(Mg/dobę)
Uszczelnienie
Drenaż
odcieków
Gromadzenie
odcieków
Instalacja do
odprowadzania
gazu
składowiskowe
go
Pas zieleni
z
terenu
powiatu
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
i obojętne
i obojętne
w Byczynie
w Jerzycach
„stare” „nowe”
28.828
15.000
12.070
32.200
13.500
120,7
26.400
9.400
13,800
1.500
11.949,
3
2428
4,5
2,9
1,44
-
1,11
4,0
Uszczelnienie
mineralne z
gruntów
ilastych
3,5 cm piasek +
masa
betooninowa 6
cm oraz folia 2
mm i
geowłóknina
folia
Folia
dwuwarstwowa
– 0,5 mm
tak
tak
tak
nie
tak
tak
zbiornik 10 m3
zbiornik 22,2 m3
zbiornik 5 m3
nie
Uszczel
Uszczelnienie
-nienie
mineralne z
mineral
gruntów ilastych -ne z
gruntów
oraz folia
ilastych
zbiornik
zbiornik 30 m3
42 m3
brak
Jest,
odprowadzanie
gazów do
atmosfery
brak
brak
Jest,
odprow
adzanie
gazów
do
atmosfe
-ry
15 m
10 m +las
15 m + las
brak
10 m
brak
15 m
73
Nazwa i adres
składowiska
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
i obojętne
i obojętne
Składowisko
odpadów
innych niż
niebezpieczne
i obojętne
w Borucinie
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
i obojętne
i obojętne
w Byczynie
w Jerzycach
(szerokość)
Ogrodzenie
[tak/nie]
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Rejestracja
wjazdów
[tak/nie]
tak
tak
nie
-
tak
tak
Waga [tak/nie]
nie
nie
nie
nie
tak
nie
Ilość odpadów
zdeponowanych w 2007 r.
[Mg]
1.404,5
479,4
526,0
-
439,75
703,0
2009
Niespełnienie
wymogów,
zapełnienie
Planowany rok
zamknięcia
Przyczyna
zamknięcia
Decyzja
zatwierdzająca
instrukcję
eksploatacji
składowiska
Decyzja o
wykonaniu
przeglądu
ekologicznego
2009
Niespełnienie
wymogów
2015 (I kwatera)
2009
2009
Nowootwarte,
eksploatacja
do
czasu
wypełnienia
zapełnienie
Niespełnienie
wymogów
Niespeł
-nienie
wymog
ów
-
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7656
1/03 z 31-032003r.
Staro- Starosta
sta
Radzie- RadzieStarosta
Starosta
jowski jowski
Radziejowski
Radziejowski
O.T.I.
O.T.I.
O.T.I. 7656 3/03 O.T.I. 7656 5/03
7656
7656
z 31-03-2003r.
z 22-04-2003r.
2/03 z 1/04 z
10-04- 16-122003r. 2004r.
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7656
4/03 z 11-042003r.
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7656
1/02 z 01-022002r.
Starosta
RadzieStarosta
Starosta
jowski
Radziejowski
Radziejowski
O.T.I.
O.T.I. 7656 1/02 O.T.I. 7656 1/02
7656
z 01-02-2002r.
z 01-02-2002r.
1/02 z
01-022002r.
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7656
1/02 z 01-022002r.
-
74
Nazwa i adres
składowiska
Zezwolenie na
prowadzenie
działalności w
zakresie
odzysku lub
unieszkodliwiania
odpadów (jeśli
dotyczy)
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
i obojętne
i obojętne
Składowisko
odpadów
innych niż
niebezpieczne
i obojętne
w Borucinie
Starosta
Radziejowski
Starosta
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7655-7/04
Radziejowski O.T.I. 7655 3/03 z 31-12-2004r.,
O.T.I. 7655 –
z 02-07-2003,
O.T.I. 7657 13/03 z 07-1011/04/05 z 11O.T.I. 7655
02-2005r.
3/03/06 z 06-072003r., O.T.I.
2006
7657 -13/03/05 z
13-06-2005r.
Składowisko
Składowisko
odpadów
odpadów
innych niż
innych niż
i obojętne
i obojętne
w Byczynie
w Jerzycach
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 7657 –
6/03 z 04-062003r.,
O.T.I.76576/03/05 z dnia
26-04-2005r.
Starosta
Radziejowski
O.T.I. 76578/03 z 05-062003r., O.T.I.
7657-8/03/05 z
02-11-2005r.,
Źródło: informacje od zarządzających składowiskami oraz materiały własne.
Zgodnie z informacją poszczególnych zarządzających składowiskami całkowita ilość
odpadów komunalnych poddawana procesowi unieszkodliwiania metoda D5 składowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne wynosi 2939,21 Mg
rocznie (tab. nr 11).
Tabela nr 11 Ilość odpadów w ciągu roku poddanych procesowi unieszkodliwiania
metodą D5 - składowanie na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne.
(dane za rok 2008)
Lokalizacja
składowiska
Broniewek
Jerzyce
Borucin
Byczyna
Wandynowo
Razem
Odpad o kodzie 20 03 01
(niesegregowane,
zmieszane odpady
komunalne)
958,00
620,00
346,76
439,71
456,10
2820,57
Ilość odpadów [Mg]
Odpad o kodzie
19 08 05 ustabilizowane
komunalne osady
ściekowe
80,00
26,00
1,40
5,38
0,00
112,78
Odpad o
kodzie
19 08 01
skratki
0,00
0,00
1,50
4,36
0,00
5,86
Źródło: Informacje zarządzających składowiskami.
Dodatkowo odpad o kodzie 02 05 02 - osad z zakładowej oczyszczalni ścieków w Proszkowni
Mleka w Piotrkowie Kuj. w ilości 150 Mg na rok jest unieszkodliwiany metodą D 4 (retencja
powierzchniowa) np. umieszczanie odpadów na poletkach osadowych lub lagunach i docelowo po
przeprowadzeniu procesu higienizacji i odpowiednich badań, wykorzystywany w rolnictwie
75
Rys. nr 1. Powiat Radziejowski – lokalizacja instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Legenda:
▲ - Instalacje do odzysku odpadów
●●●
- składowiska odpadów
■ - mogilnik
76
1.2.3. Istniejące systemy zbierania odpadów oraz wykaz podmiotów prowadzących
transport i zbieranie odpadów.
Świadczeniem usług zbierania i transportu odpadów na gminne składowiska odpadów
zajmują się uprawnieni odbiorcy tj:
Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej EMPEGIEK Sp. z o.o. ul.
Komunalna. 88-200 Radziejów – obsługujące miasto i gminę Radziejów, (
aktualnie od 2008r. usługi wykonuje firma SANIKO z Włocławka)
Gminny Zakład Komunalny w Dobrem ul. Fabryczna 16, 88-210 Dobre –
obsługujący gminę Dobre,
Urząd Gminy w Osięcinach ul. I Armii WP 14, 88-220 Osięciny – obsługujący
gminę Osięciny,
Usługi Komunalne Józef Rosołowski – ul. Lubrańskiego 15, 87-890 Lubraniec –
obsługujący gminę Osięciny,
Urząd Gminy w Topólce, 87-875 Topólka. – obsługujący gminę Topólka i Bytoń,
Zakład Komunalny w Piotrkowie Kuj ul. Topolowa, 88-230 Piotrków Kuj. obsługujący miasto i gminę Piotrków Kuj.
W celu należytego wykonania zbiórki i transportu odpadów, w/w podmioty posiadają
specjalne środki transportu tzw. śmieciarki oraz odpowiednie pojemniki na zmieszane
odpady komunalne udostępniane odpłatnie właścicielom posesji. Na terenie każdej z gmin
prowadzona jest częściowo segregacja odpadów komunalnych.
Tabela nr 12 System zbiórki odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu
radziejowskiego w 2007r.
Gmina
Bytoń
Dobre
Liczba
% ogólnej
gospodarstw
liczby
domowych
gospodarstw
objętych
domowych
zorganizowanym
w gminie
systemem
zbiórki odpadów
komunalnych
232
23,0
1113
64,4
1445
68,8
Ilość
wysegregowanych
odpadów w [Mg]
0
14,4
61,0
1275
51,1
0
24,6
100% (poprzez
zestawy do
segregacji w
miejscach
ogólnodostępnych)
0
330
38,5
1,6
18,0
926
57,9
3,0
1,4
298
5619
23,8
50,9
9,0
13,9
108,7
Osięciny
Piotrków
Kuj.
Radziejów
(gm)
Radziejów
(m)
Topólka
RAZEM
% gospodarstw
domowych
objętych
selektywną
zbiórką odpadów
komunalnych
0
Źródło: informacje z urzędów gmin.
77
Na terenie powiatu radziejowskiego, tylko nieco ponad 50% gospodarstw domowych jest
objętych zorganizowanym systemem zbiórki odpadów komunalnych. Bardzo mały
odsetek gospodarstw domowych jest objęty selektywną zbiórką odpadów ( od 0 w dwóch
gminach do 24,6 w gminie Dobre). Urząd Gminy Osięciny deklaruje objęcie selektywną
zbiórką odpadów komunalnych 100% gospodarstw domowych, poprzez system zestawów
do segregacji odpadów w miejscach ogólnodostępnych. Urzędy gmin deklarują objęcie
zorganizowaną i selektywną zbiórką wszystkich gospodarstw w ciągu najbliższych 2 lat.
Nie jest to jednak zgodne z założeniami KPGO. W 2007r. wysegregowano 108,7 Mg
odpadów, które przekazano do odzysku odpowiednim podmiotom.
W przypadku odpadów przemysłowych, każdy wytwórca opadów jest zobowiązany
do rozwiązania gospodarki odpadami we własnym zakresie. Należy jednak zauważyć, że
sporo przedsiębiorstw (zwłaszcza zaliczanych do mikro- i małych przedsiębiorców) nie ma
uregulowanej prawnie gospodarki wytwarzanymi odpadami. W przypadku średnich i
dużych przedsiębiorców większość posiada uregulowaną stronę formalnoprawną w tym
zakresie. Zwykle odpady są odbierane, odzyskiwane lub unieszkodliwiane przez
uprawnionych odbiorców z poza terenu powiatu posiadających stosowne zezwolenia (nie
ma jednak pewności, że wytwórcy tych odpadów postępują zgodnie z prawem z całością
wytwarzanych odpadów. Może zdarzać się, że część trafia do uprawnionych odbiorców, a
część jest przekazywana np. na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i
komunalne w strumieniu odpadów komunalnych).
Wycofane z użytkowania środki transportu przekazywane winny być do
uprawnionych odbiorców posiadających wymagane prawem zezwolenia w celu ich
demontażu.
Na terenie powiatu radziejowskiego funkcjonuje 43 zalegalizowanych punktów zbierania
odpadów i ich transportu (z wyjątkiem zarządców składowisk odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne):
Tabela 13. Zestawienie podmiotów gospodarczych świadczących usługi w zakresie
zbierania lub zbierania i transportu odpadów w powiecie radziejowskim
Lp.
1
Miasto/
Gmina
Bytoń
2
Dobre
„ZŁOMSTAL” Halina i Grzegorz Królikowscy, Brylewo, 88-231 Bytoń,
zbieranie i transport odpadów żelaza i stali oraz punkt zbierania
pojazdów wycofanych z eksploatacji
Transport Ciężąrowy Handel Władysław Leśków, Nowy Dwór 8, 88231 Bytoń, zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Transport Ciężarowy Władysław Nowacki, Pścininek 21, 88-231
Bytoń, zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Transport Ciężarowy Stanisław Świerski, Pścinno, 88-231 Bytoń
zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Adam Królikowski, Bytoń 22, 88-231 Bytoń, zbieranie i transport
odpadów żelaza, stali i metali nieżelaznych oraz stacja demontażu
pojazdów
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe GE-ES, Podolski Marek,
Dobrzycki Eugeniusz, 88-231 Bytoń, zbieranie odpadów
opakowaniowych po środkach ochrony roślin
Handel Artykułami Przemysłowymi – Dariusz Świrski, 88-231 Bytoń ,
zbieranie odpadów opakowaniowych po środkach ochrony roślin
Transport Ciężarowy Skup i Sprzedaż, Edward Bartczak, Koszczały,
88-210 Dobre, zbieranie i transport odpadów innych niż
78
3
Osięciny
4
Gmina
Radziejów
niebezpieczne.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe Franciszek
Żywiczyński, Krzywosądz, 88-210 Dobre, zbieranie i transport
odpadów innych niż niebezpieczne.
Transport Ciężarowy Handel Obwoźny Jan Krychowiak, ul.
Mickiewicza 6, 88-210 Dobre, zbieranie i transport odpadów innych
niż niebezpieczne.
Usługi Transportowe Handel Obwoźny Zbigniew Kempara, ul.
Mickiewicza 8, 88-210 Dobre, zbieranie i transport odpadów innych
niż niebezpieczne.
Firma Handlowo-Usługowa Rudewicz Dariusz, ul. Ślaskiego 6A/42
87-100 Toruń, miejsce działalności – ul. Dworcowa, 88-210 Dobre,
zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne,
Zakład Produkcyjny „TOM-DREW” Tomasz Szporka ul. Szkolna 23
88-210 Dobre, zbieranie i transport odpadów innych niż
niebezpieczne,
Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Agromis” Mirosław Mańkowski,
Byczyna Kol. 6, 88-210 Dobre, zbieranie odpadów opakowaniowych
po środkach ochrony roślin
Usługi Transportowe i Handel Artykułami Przemysłowymi Krzysztof
Zachwieja, Bełszewo, 88-220 Osięciny, zbieranie i transport odpadów
innych niż niebezpieczne.
Punkt Obrotu Art. Rolno-Przemysłowymi Dariusz Barczak, Plac Boh.
Powst. Warszawy 12, 88-220 Osięciny, zbieranie i transport odpadów
innych niż niebezpieczne.
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „TRANSKUP” Jacek, Jolanta
Skupniewicz, Zielińsk 6A, 88-220 Osięciny, zbieranie i transport
Firma „SAMAR” Spółka Jawna Roman Walczak – Lechosław
Walczak, Pilichowo 37, 88-220 Osięciny, w przyszłości zbieranie i
transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Usługi Transportowe Skup Sprzedaż Złomu Jerzy Spychalski,
Pilichowo, 88-220 Osięciny, zbieranie i transport złomu.
Zakład Transportu Handlu i Usług Benedykt Rakowski ul. Leśna 40
88-220 Osięciny, zbieranie i transport odpadów innych niż
niebezpieczne,
Sklep z artykułami do produkcji rolnej i ogrodniczej – Anna
Grabowska, ul. Ks. Kurzawy 10, 88-220 Osięciny, zbieranie odpadów
opakowaniowych po środkach ochrony roślin
P.H. „AGRO-CHEMIA” – Sławomir Spychalski – ul. I Armii W.P. 1,
88-220 Osięciny, zbieranie odpadów opakowaniowych po środkach
ochrony roślin
Zakład Usługowy Karol Jarzębiński, Plebanka 1A, 88-200 Radziejów,
zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
P.H.U.”MET” Grzegorz Stasiński, Broniewo 22/13, 88-200 Radziejów,
zbieranie i transport odpadów w szczególności metali nieżelaznych i
metali stalowych,
Firma „EKO-DAR” Dariusz Szmydt Szostka 48, 88-200 Radziejów,
zbieranie i transport odpadów w szczególności metali nieżelaznych i
metali stalowych,
P.H.U. “PIAST” Andrzej Kurtys, Szostka 34, 88-200 Radziejów,
zbieranie i transport odpadów żelaza, stali i metali nieżelaznych.
79
5
Topólka
6
Miasto i
Gmina
Piotrków Kuj.
7
Miasto
Radziejów
8.
Janikowo powiat
inowrocławski
Lubraniec –
powiat
włocławski
9.
Zakład Zaopatrzenia Rolnictwa „AGRO-CHEM”, Czołówek, 88-200
Radziejów, zbieranie odpadów opakowaniowych po środkach
ochrony roślin
Firma Usługowo-Transportowo-Handlowa “JAS” Jadwiga i Jan
Baranowscy, Paniewo 16a, 87-875 Topólka, zbieranie i transport
Kupno-Sprzedaż Żywca oraz art. rolno-przemysłowych Grzegorz
Chełminiak, Kol. Czamanin 21, 87-875 Topólka, zbieranie i transport
Usługi Transportowe Andrzej Matacz, Wójcin 57, 88-230 Piotrków
Kuj, zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne,
„ROLMAX” Krzysztof Świeciak, ul. Piastowska 7/6, 88-230 Piotrków
Kuj., zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne,
Sklep „Ogrodnik” Anna Nowacka-Wrzesień, ul. 1 maja 59, 88-230
Piotrków Kuj. , zbieranie odpadów opakowaniowych po środkach
ochrony roślin
P.W. „PRASMET” Marek Granczewski, ul. Brzeska 68, 88-200
Radziejów, zbieranie, skupowanie i transport odpadów żelaza, stali i
metali nieżelaznych.
„PRASMET BIS” M. Granczewski, J. Margulski ul. Rolnicza 4, 88-200
Radziejów, zbieraniae, skupowanie i transport odpadów żelaza, stali
i metali nieżelaznych.
Usługi Transportowe Zbigniew Pietrzak ul. Wyspiańskiego 3, 88-200
Radziejów, zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Firma Transportowo-Handlowa “JANOS” ul. Polna 2/18, 88-200
Radziejów, zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe „ESTEWU” Jan
Linowiecki ul. Komunalna 23, 88-200 Radziejów, zbieranie i transport
Firma Handlowo-Usługowa Rudewicz Dariusz, ul. Ślaskiego 6A/42
87-100 Toruń, miejsce działalności – ul. Brzeska, 88-200 Radziejów,
zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne,
Przedsiębiorstwo Nasienne „Rolnas” Spółka z.o.o. w Bydgoszczy,
oddział Radziejów, ul. Płowiecka 6, 88-200 Radziejów, zbieranie
odpadów opakowaniowych po środkach ochrony roślin
Przedsiębiorstwo Handlu Sprzętem Rolniczym „AGROMA” Spółka
z.o.o. Sępólno Krajeńskie, punkt handlowy w Radziejowie, ul.
Rolnicza 15, 88-200 Radziejów, zbieranie odpadów opakowaniowych
po środkach ochrony roślin
„CEZAR” Artur Kociuk, ul. Przybyszewskiego 75, 88-160 Janikowo,
zbieranie i transport odpadów innych niż niebezpieczne
„ZŁOMEX” Skup Złomu – Emilia Gołębiewska, ul. Strażacka 22a, 8787-890 Lubraniec, zbieranie i transport odpadów innych niż
niebezpieczne
80
2.
Identyfikacja problemów w zakresie gospodarowania odpadami.
Najważniejsze problemy w zakresie gospodarki odpadami z jakimi borykają się
jednostki samorządu terytorialnego z terenu powiatu radziejowskiego to:
1)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi oraz innymi niż
niebezpieczne:
Składowiska, poza jednym nie spełniają wymagań przewidzianych przepisami
prawa.
Zapełnianie się powierzchni składowej gminnych składowisk odpadów – problem
ten został rozwiązany w Wojewódzkim planie gospodarki odpadami – odpady z
terenu powiatu po wyczerpaniu powierzchni gminnych składowisk odpadów lub po
ich zamknięciu z powodu niespełniania wymogów przepisów prawa, będą trafiały
na składowisko w Machnaczu – powiat włocławski lub w Służewie –powiat
aleksandrowski. Rozwiązanie to rodzi jednak szereg problemów natury
logistycznej: należy zorganizować sprawny transport odpadów na stosunkowo
dużą odległość (np. w przypadku gminy Piotrków Kuj. będzie ona sięgała ponad
40 km). Oznacza to konieczność zakupu większej ilości pojazdów do transportu
odpadów (tzw. śmieciarek), a także konieczność zorganizowania punktu
przeładunkowego odpadów.
Brak dokładnych danych dotyczących ilości wytwarzanych odpadów i
gospodarowania nimi (można jedynie określić z pewną dokładnością ilość
odpadów trafiających na składowiska, natomiast nie sposób określić ilości
deponowanych w sposób nielegalny – np. w lesie, rowach, wyschniętych oczkach
śródpolnych czy też mokradłach). Dominuje unieszkodliwianie odpadów
komunalnych poprzez ich składowanie. Odzyskiwanych jest w powiecie rocznie
około 100 Mg odpadów, głównie surowców wtórnych typu szkło, metale, tworzywa
sztuczne, makulatura.
Niekontrolowane porzucanie części wytwarzanych odpadów w lasach, rowach,
bajorkach, starych wyrobiskach itp. przez co powstają tzw. „dzikie wysypiska”,
które obniżają walory krajobrazowe oraz zanieczyszczają środowisko. Wynika to z
braku kontroli nad wymaganymi prawem umowami na odbiór odpadów
komunalnych, które powinni zawierać właściciele nieruchomości oraz brakiem
uregulowania gospodarki odpadami w małych zakładach i firmach.
Spalanie odpadów – w tym odpadów tworzyw sztucznych, zużytych opon - w
piecach, kotłowniach lokalnych i na powierzchni ziemi, co powoduje
zanieczyszczenie powietrza oraz uciążliwe zapachy. Proces ten jest szczególnie
nasilony w okresie zimowym oraz w czasie wczesno-jesiennych i wiosennych
porządków.
Tylko 50 % mieszkańców jest objętych zorganizowanym systemem zbiórki
odpadów komunalnych.
Podstawowym systemem zbierania odpadów komunalnych jest system mieszany.
W niewielkim stopniu prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów, która w
znacznym stopniu ograniczyłaby masę odpadów deponowanych na
składowiskach.
Ze względu na słabo rozwinięty system selektywnej zbiórki odpadów na
składowiska trafiają odpady niebezpieczne np. baterie, zużyte leki inne toksyczne
środki. W chwili obecnej samorządy poczyniły starania uregulowania tego
problemu tworząc
miejsca zbierania niektórych rodzajów odpadów
niebezpiecznych (głównie zużytych baterii).
Niedostatecznie
zakorzeniony
nawyk
zagospodarowania
odpadów
biodegradowalnych w gospodarstwach domowych jako kompostu.
81
•
•
•
•
2)
•
Niewykorzystywanie komunalnych osadów ściekowych, głównie przez wysoki
koszt ich przetworzenia na „nawóz” dla rolnictwa oraz niechęć potencjalnych
odbiorców przed ich zastosowaniem. Przez to większość osadów trafia na
składowiska odpadów.
Obecny system gospodarki odpadami komunalnymi nie spełnia wymogów
krajowego planu gospodarki odpadami: zapobiegania i minimalizacji wytwarzania
odpadów, recyklingu, bezpiecznych składowisk.
Niska świadomość ekologiczna właścicieli firm (brak działań z własnej inicjatywy –
dopiero przeprowadzone kontrole wymuszają działania zmierzające do
uregulowania gospodarki odpadami).
Brak uregulowanej gospodarki odpadami (nieposiadanie stosownych decyzji w
zakresie gospodarowania odpadami).
W zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi:
Brak informacji o rzeczywistej ilości wytwarzanych odpadach niebezpiecznych
powstających w gospodarstwach domowych oraz systemie zbierania i
unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych w szczególności przeterminowanych
leków, odpadów zawierających azbest, baterii, akumulatorów, przepracowanych
olejów silnikowych oraz opakowań po różnych substancjach niebezpiecznych. Do
dnia dzisiejszego niektóre gminy poczyniły starania uregulowania problemu
tworząc miejsca zbierania niektórych rodzajów odpadów niebezpiecznych (głownie
zużytych baterii i akumulatorów (do 2006 roku należało stworzyć warunki aby
wydzielić ze strumienia odpadów komunalnych 15 % odpadów niebezpiecznych, a
do 2010 roku 50 %).
82
CZĘŚĆ III
PROGNOZA ZMIAN
W GOSPODARCE ODPADAMI
ORAZ
USTALENIA PLANU
83
1. Zmiany wynikające z prognoz demograficznych.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego pod koniec 2006 r. Polskę
zamieszkiwało 38 milionów 125 tysięcy osób, czyli o 96 tysięcy mniej niż w 2002 roku.
Demografowie oceniają, że rok 2010 będzie kolejnym, w którym liczba ludności Polski
zmaleje. Wynikać to będzie z ujemnego lub bliskiego zeru przyrostu naturalnego oraz
ujemnego salda migracji zagranicznych.
Z najnowszych danych demograficznych wynika, że tendencje minionych lat uległy
znaczącym zmianom: nastąpił wzrost liczby urodzeń (z 353,8 tysięcy do 374,2 tysięcy
urodzeń żywych) i w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej gwałtownie
wzrósł wskaźnik emigracji. Natomiast zatrzymaniu uległa tendencja obniżania się liczby
zgonów (359,2 tysięcy uległo zwiększeniu do 369,7 tysięcy). Według najnowszej prognozy
nie przewiduje się w Polsce do roku 2010 znacznie zwiększonej liczby urodzeń, czyli
wystąpienia wyżu demograficznego (co ma już aktualnie miejsce). W 2006 roku
zanotowano po raz pierwszy od 5 lat dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego (4,5).
Demografowie przewidują również, że po 2010 roku liczba ludności w kraju ustabilizuje
się, a obserwując tendencje zachodzące w krajach Unii Europejskiej, nieznacznie
wzrośnie. Odnosząc w/w dane do powiatu Radziejowskiego, można stwierdzić, że: na
koniec 2006 roku było 42365 mieszkańców (w 2002 roku było 43373 mieszkańców),
odnotowano 10 urodzeń i 11 zgonów oraz ogólne saldo migracji -5,22 na każdy 1000
mieszkańców.
Spodziewane kierunki zmian demograficznych w powiecie radziejowskim
oszacowano na podstawie wskaźników przedstawionych w „KPGO 2010”.
Tabela Nr 1 Zmiany liczby mieszkańców na terenie powiatu radziejowskiego w oparciu o
prognozy demograficzne na lata 2007 – 2015 wraz z przewidywaną ilością wytwarzanych
Lata
Liczba ludności
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2015
43600
43373
43119
42871
42606
42365
43537*
43319
43103
42888
42674
41821
Ilość wytwarzanych
odpadów (Mg)**
5668
5638
5605
5573
5539
5507
5660
5631
5603
5575
5548
5646
*Dane założone w Programie Wojewódzkim zweryfikowano o stan rzeczywisty na koniec 2007 r.
(dane uzyskane z ewidencji ludności poszczególnych gmin). Szacunki na lata kolejne oparto o
wskaźnik założony w Programie wojewódzkim jednak użyto rzeczywistych danych wyjściowych.
**ilość wytwarzanych odpadów oparto o założenia „Programu ochrony środowiska z planem
gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego 2010” z tym że w 2015 przyjęto wzrost
ilości wytwarzanych odpadów przez 1 mieszkańca do 0,135 Mg ( według KPGO ilość będzie
wzrastać 1% w skali roku)
Z powyższych szacunkowych wyliczeń wynika, iż liczba mieszkańców powiatu
radziejowskiego do 2015 roku będzie wykazywać tendencję malejącą. Zachodzące
84
przemiany jakie mają miejsce po wejściu Polski do Unii Europejskiej powodują migrację
ludności za granicę oraz do dużych miast w kraju, dlatego też prawdopodobnie nastąpi
większy spadek liczby mieszkańców powiatu niż wykazany w tabeli nr1.
Tabela Nr 2 Zmiany liczby mieszkańców na terenie powiatu radziejowskiego z rozbiciem
na gminy w oparciu o prognozy demograficzne na lata 2007 – 2015.
Gmina
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków Kuj.
Radziejów (Gm.)
Radziejów (miasto)
Topólka
Razem Powiat
2007r
3832
5677
8329
9886
4516
6053
5244
43537
Lata
2011r
3756
5565
8164
9689
4427
5933
5140
42674
2015r
3681
5454
8001
9495
4339
5814
5037
41821
2. Zmiany wynikające z prognoz społeczno-gospodarczych.
Istotne znaczenie przy opracowywaniu programu gospodarki odpadami odgrywają
zmiany ilości i struktury wytwarzanych odpadów pod wpływem zachodzących zmian
społeczno-gospodarczych. W przypadku Polski zmiany te trudno jest oszacować, choć już
można dostrzec pierwsze symptomy przystąpienia Polski do Wspólnoty Europejskiej.
Następuje powolna zmiana struktury przemysłu przy jednoczesnym zmniejszeniu się ilości
gospodarstw rolnych. W wyniku emigracji zarobkowej zmniejszyła się stopa bezrobocia,
wzrosła siła nabywcza części konsumentów i wzrost PKB, które są istotnymi czynnikami
ekonomicznymi mogącym mieć wpływ na wytwarzanie odpadów w przyszłości. Jak
dotychczas obserwuje się wzrost ilości wytwarzanych odpadów komunalnych, których
skład zmienia się w miarę rozwoju gospodarczego i wzrostu poziomu życia mieszkańców.
Potęgować go będzie wzrost postaw konsumpcyjnych, które powodują wzrost „produkcji
odpadów”. Im zamożniejsze jest społeczeństwo tym więcej odpadów komunalnych jest
wytwarzanych. Z drugiej strony wszystkie rozwinięte państwa europejskie zaczynają
zwracać coraz większa uwagę na problem tej kategorii odpadów i wydaje się, że
niebawem zaczną one szukać sposobów ograniczenia ich wytwarzania. Zmienia się
również ich struktura (zwiększenie ilości odpadów opakowaniowych, głównie plastików,
zmniejszenie ilości odpadów organicznych, wzrost ilości odpadów wielkogabarytowych,
sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz samochodów). Z drugiej strony zaczyna się
swoista walka o wycofywanie opakowań z tworzyw sztucznych i powrót do opakowań
biodegradowalnych (np. papier) i wielorazowych (np. szkło, drewno). W latach następnych
nastąpi dalszy rozwój budownictwa drogowego i prac remontowo-budowlanych, co
wywoła wzrost ilości odpadów budowlanych i remontowych, z których większość (z
wyjątkiem odpadów niebezpiecznych np. zawierających azbest) stanie się powtórnie
surowcem w budownictwie.
85
3. Prognoza zmian wytwarzanych odpadów w 2011 r. z perspektywą na
2015 r.
Prognozę emisji odpadów wykonano dla poszczególnych typów źródeł odpadów
zgodnie z założeniami „KPGO 2010” i „Programem ochrony środowiska z planem
gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego 2010”. Zmiany jakości i ilości
odpadów będą następować wolno, gdyż wolno następują zmiany w przyzwyczajeniach i w
poziomie dochodów ludności.
3.1. Odpady komunalne.
Na prognozowanie zmiany wielkości strumienia odpadów komunalnych składają
się 2 czynniki: liczba ludności i jednostkowy wskaźnik emisji odpadów liczony w
kg/mieszkańca/rok, którego zmiany wynikają z przesłanek rozwoju gospodarczego i
społecznego.
Za podstawę prognozowania ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie
powiatu radziejowskiego przyjęto wskaźniki demograficzne przedstawione w punkcie 1
oraz wskaźniki podziału odpadów na poszczególne frakcje zgodnie z Wojewódzkim
Planem Gospodarki Odpadami.
Tabela Nr 3 Prognozowany podział na strumienie jakościowe odpadów komunalnych w
oparciu o dane Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami w 2011 roku.
Lp.
Strumień odpadów
komunalnych
1.
Odpady ulegające biodegradacji
2.
Papier i tektura
3.
Odpady wielomateriałowe
4.
Tworzywa sztuczne
5
Tekstylia
6.
Szkło
7.
Metale
8.
Odpady mineralne
9.
Drobna frakcja popiołowa
10.
11.
Odpady budowlane
12.
Odpady niebezpieczne
RAZEM
Zawartość frakcji
w%
Rok 2011
18,1
17,9
1,3
13,5
2,5
8,5
3,5
3,4
7,4
5,9
17,4
0,6
100
Prognozowany
bilans strumieni
odpadów
komunalnych w
2011 r. [Mg/rok]
1009,07
997,92
72,47
752,62
139,38
473,88
195,13
189,55
412,55
328,93
970,05
33,45
5575
W oparciu o powyższe wskaźniki ustalono też prognozowany bilans strumieni odpadów
komunalnych wytwarzanych w roku 2015 na terenie powiatu radziejowskiego. Dane
przedstawiono w poniższej tabeli.
86
Tabela Nr 4 Prognozowany bilans strumieni odpadów komunalnych wytworzonych przez
mieszkańców powiatu radziejowskiego (przyjęto założenie wzrostu ilości wytwarzanych
odpadów 2015r.)
1.
Odpady ulegające biodegradacji
17,2
Prognozowany
bilans strumieni
odpadów
komunalnych w
2015 r. [Mg/rok]
976,10
2.
Papier i tektura
19,1
1083,92
1,4
13,0
2,5
9,0
3,2
3,4
5,6
5,6
19,5
0,5
100
79,45
737,75
141,87
510,75
181,60
192,95
317,80
317,80
1106,63
28,38
5675
Lp.
Strumień odpadów
komunalnych
3.
Odpady wielomateriałowe
4.
Tworzywa sztuczne
5
Tekstylia
6.
Szkło
7.
Metale
8.
Odpady mineralne
9.
Drobna frakcja popiołowa
10.
11.
Odpady budowlane
12.
Odpady niebezpieczne
RAZEM
Zawartość frakcji
w%
Rok 2015
W miarę wzrostu gospodarczego i zamożności społeczeństwa, skład odpadów
będzie się zmieniał w czasie – zarówno ilościowo jak i jakościowo, jednak nie należy się
spodziewać jakiś gwałtownych zmian. Na skład morfologiczny odpadów wpływa również
świadomość ekologiczna społeczeństwa. W związku z powyższym skład morfologiczny
odpadów komunalnych w dalszej perspektywie czasowej nie będzie się zasadniczo różnił.
Przewiduje się wzrost udziału opakowań szklanych, opakowań z papieru i tektury na rzecz
zmniejszenia ilości opakowań z tworzyw sztucznych. Przewiduje się również wzrost ilości
wytwarzanych odpadów budowlanych. Udział odpadów ulegających biodegradacji będzie
się stabilizować w połączeniu z nieznacznym zmniejszeniem ich ogólnej ilości.
W oparciu o obserwacje ilości i jakości powstających odpadów komunalnych w
naszym powiecie szacuje się, że ich ilość wraz z planowanym wzrostem gospodarczym
do roku 2015 będzie się nieznacznie zwiększać (zgodnie z założeniami Krajowego Planu
Gospodarki Odpadami średnio 1 %/rok), Uwzględniając wskaźniki realnego odzysku
odpadów użytecznych z odpadów komunalnych, można prognozować, iż odpady
komunalne wysegregowane będą stanowić potencjalne źródło surowców wtórnych
(szczególnie w przypadku wdrożenia nowego, kompleksowego systemu gospodarki
odpadami). Przewiduje się również wzrost ilości wytwarzanych odpadów budowlanych.
Udział odpadów ulegających biodegradacji będzie się stabilizować.
3.2. Odpady niebezpieczne.
Odpady medyczne
W 2011 i 2015 r. powinny być podobne ilości wytwarzanych odpadów (z minimalną
tendencją zniżkową ze względu na spadek liczby ludności), gdyż ilość placówek opieki
zdrowotnej jest wystarczająca i zaspakaja potrzeby lokalnej ludności. Przyjmując
prognozy demograficzne oraz fakt, że będzie wzrastać średnia wieku mieszkańców,
którzy korzystać będą z usług medycznych, zarówno pomocy doraźnej jak i szpitalnej,
możemy szacować, że ilości wytwarzanych odpadów medycznych będą następujące:
87
–
–
–
–
–
2008 r.: 1,470 Mg,
2009 r.: 1,461 Mg,
2010 r.: 1,453 Mg,
2011 r.: 1,446 Mg,
2015 r.: 1,419 Mg.
Odpady weterynaryjne
Ponieważ nie przewiduje się powstania na terenie powiatu ubojni lub nowych
masarni szacuje się, że w latach 2008 – 2015 na terenie powiatu radziejowskiego będą
wytwarzane takie same ilości tych odpadów jak obecnie (dopuszcza się nieznaczne
wahania), tj.: 0,04 – 0,05 Mg/rok.
Zużyte oleje odpadowe
W związku ze wzrostem ilości pojazdów w powiecie radziejowskim, a także
przewidywanym rozwojem istniejących zakładów można szacować, że ilość
wytwarzanych odpadów tego typu wzrośnie w podobnych proporcjach jak pojazdów
wycofanych z eksploatacji, akumulatorów i zużytych opon (wszystkie te rodzaje odpadów
pozostają ze sobą w ścisłej korelacji). Przewidywany wzrost w stosunku do stanu
obecnego (określany jako 100 %) będzie wynosił 30 % do roku 2011 i 50 % do roku 2015.
Oznacza to, że będą wytwarzane następujące ilości olejów odpadowych:
–
2008 r.: 115 Mg,
–
2011 r.: 149,50 Mg,
–
2015 r.: 172,50 Mg.
Po tym okresie ilość ta powinna się ustabilizować, a nawet ulec zmniejszeniu.
Podobnie jak w przypadku zużytych olejów spodziewany jest wzrost ilości
wytwarzanych odpadów z tej grupy, proporcjonalny do wzrostu poziomu motoryzacji.
Jedynie uwzględniając postęp techniczny i związane z tym wydłużenie żywotności
akumulatorów pozwalają na nieco bardziej optymistyczne prognozy: 2011 r. – wzrost
ilości o 25% i 2015 r. wzrost o 50 % w stosunku do stanu obecnego. Oznacza to, ze
szacunkowa ilość wytwarzanych w powiecie radziejowskim baterii i akumulatorów będzie
wynosiła:
–
2008 r.: 78,04 Mg
–
2011 r.: 97,55 Mg
–
2015 r.: 117,06 Mg
Po tym okresie ilość ta powinna się ustabilizować.
Sorbenty i materiały filtracyjne
Wzrost ilości odpadów z tej grupy będzie zbliżony do wzrostu ilości wytwarzanych
olejów z tego względu, że wymiana filtrów olejowych w pojazdach jest ściśle związana z
wymianą oleju. W związku z powyższym przewidywany wzrost w stosunku do stanu
obecnego będzie wynosił 30 % do roku 2011 i 50 % do roku 2015. Oznacza to, że będą
wytwarzane następujące ilości tych odpadów:
–
2008 r.: 27,736 Mg,
–
2011 r.: 36,057 Mg,
- 2015 r.: 41,604 Mg
Ilość tego rodzaju odpadów ustabilizuje się wraz z maksymalnym nasyceniem rynku
pojazdami.
88
Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierające rtęć
Ilość tego rodzaju odpadów nie powinna drastycznie wzrosnąć w następnych
latach, ponieważ lampy te są często w nowych obiektach zastępowane oświetleniem nie
zawierającym odpadów niebezpiecznych. Szacuje się, że nastąpi 10% wzrost ilości tych
opadów do 2011 i dalszy 5% do 2015, po uregulowaniu przez wszystkie przedsiębiorstwa
i zarządzających obiektami użyteczności publicznej stanu formalno-prawnego w zakresie
gospodarki odpadami.
–
2008 r.: 0,6402 Mg,
–
2011 r.: 0,7042 Mg,
- 2015 r.: 0,7394 Mg
Odpady zawierające PCB
Ten rodzaj odpadu na terenie powiatu radziejowskiego występuje w śladowych
ilościach. W związku z systematycznym wycofywaniem urządzeń zawierających PCB nie
przewiduje się większych ilości tego odpadu w najbliższych latach.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi tej grupy odpadów (m. in.
ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest
(Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20) nie przewiduje się wzrostu ilości tych odpadów w stosunku
do stanu obecnego. Zgodnie z Krajowym Planem Usuwania Azbestu do 2032 roku
odpady zawierające azbest powinny zostać poddane unieszkodliwieniu. W wyniku
sukcesywnej wymiany pokryć dachowych na budynkach, przewiduje się coroczny wzrost
ilości odpadów azbestowych przekazywanych na składowiska odpadów niebezpiecznych.
Podobnie jak w przypadku wcześniej wymienionych odpadów zużytych olejów oraz
akumulatorów ilość tego odpadu będzie w nadchodzących latach rosła. Zgodnie z
Krajowym Planem Gospodarki Odpadami należy przypuszczać, że ilość pojazdów
wycofanych z eksploatacji będzie się systematycznie zwiększała do roku 2011 wzrośnie o
około 30 %. Prawdopodobnie miedzy 2011 r. a 2015 r. tendencja ta się utrzyma (będą na
to miały wpływ następujące czynniki: niski koszt zakupu pojazdu używanego, wzrost
zamożności społeczeństwa, duży udział na rynku pojazdów wiekowych-powyżej 10 lat), a
następnie ilość ta powinna się ustabilizować z nieznaczną tendencją spadkową. Na
podstawie powyższych danych można przewidywać wytwarzanie w nadchodzących latach
następujących ilości pojazdów wycofanych z eksploatacji:
–
2008 r.: 156 Mg,
–
2011 r.: 202,80 Mg,
–
2015 r.: 249,60 Mg.
Przyjmując
założenia
Krajowego
Planu
Gospodarki
Odpadami
(4
kg/mieszkańca/rok) i przewidywaną ilość mieszkańców w latach następnych można
założyć, ze w najbliższych latach na terenie powiatu radziejowskiego powstanie podobna
ilość odpadów tego typu z nieznaczną tendencją spadkową.
–
2008 r.: 174 Mg
–
2011 r.: 170,7 Mg
–
2015 r.: 167,3 Mg
89
Przeterminowane środki ochrony roślin (pestycydy) i opakowania zanieczyszczone
substancjami niebezpiecznymi oraz pozostałości tych substancji nie nadające się
już do zużycia
W nadchodzących latach nie przewiduje się zmian ilości wytwarzanych odpadów
tego rodzaju. Wyjątek będzie stanowiła planowana do 2010 r. likwidacja mogilnika w
Górach Witowskich (Gm. Bytoń), w którym według szacunku składowanych jest 10 Mg
odpadów niebezpiecznych (przeterminowanych środków ochrony roślin oraz opakowań
po tych środkach).
4.3. Odpady inne niż niebezpieczne.
W przypadku odpadów innych niż niebezpieczne przyjęto zgodnie z „KPGO 2010”
średni wzrost ilości odpadów niebezpiecznych o 10 % (wartość średnia) w okresach 4letnich (chyba, że z innych przesłanek-specyfiki powiatu-wynikała inna ilość). Po tym
okresie, w latach następnych (2016-2020) ilość ta powinna zacząć maleć. Związane to
będzie z tym, że Polska przejdzie ze stadium wzrostu opartego głównie na wykorzystaniu
zasobów naturalnych i czynnika pracy, do stadium, w którym dominuje efektywne
wykorzystanie kapitału rzeczowego i ludzkiego oraz innowacje technologiczne oparte na
nowych wynalazkach.
Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej
przeróbce rud oraz innych kopalin.
Ponieważ źródłem tego odpadu są działające na terenie powiatu kopalnie
kruszywa, w przypadku powstania nowych kopalni, ilość odpadów może wrosnąć
szacunkowo do poziomu 7000 - 8000 Mg/rok. Wpływ na to może mieć budowa odcinków
autostrady biegnącej przez teren Województwa Kujawsko – Pomorskiego, ponieważ
wzrośnie zapotrzebowanie na piasek i żwir.
Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa,
leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności
Źródłem tych odpadów jest prowadzona głownie działalność rolnicza (szeroko
rozpowszechniona, ze względu na rolniczy charakter powiatu). Przyjmując wzrost ilości
odpadów tego typu o 2 % w przeciągu roku można przyjąć, że wytwarzanie odpadów z tej
grupy będzie następujące:
–
2008 r.: 24368,9 Mg,
–
2011 r.: 25831 Mg,
–
2015 r.: 27897,5 Mg.
Odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej,
papieru i tektury
Ilość tego odpadu zależy od rozwoju tzw. „zakładów drzewnych”, które stanowią jedną
z dominujących gałęzi gospodarki w powiecie radziejowskim. Z tego powodu należy
przyjąć większy - 10 % wzrost ilości wytwarzanych odpadów tej grupy w 2011r. i kolejne
10 % w 2015 r.. W związku z tym w latach kolejnych poziom wytwarzania będzie
kształtował się następująco:
–
2008 r.: 8500 Mg,
–
2011 r.: 9350 Mg,
–
2015 r.: 10285 Mg.
90
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu
chemii organicznej
Tendencje rynkowe wskazują na odchodzenie od produkcji opakowań z tworzyw
sztucznych, więc w latach kolejnych ilość wytwarzanych odpadów z tej grupy powinna
wykazać spadek Dlatego należy przyjąć, że w 2011 poziom wytwarzania powinien
wynosić około 700 Mg/rok, w 2015 roku około 500 Mg/rok.
Odpady z procesów termicznych
W związku z wyczerpywaniem się paliw kopalnych (węgla i jego pochodnych) oraz z
polityką energetyczną i ekologiczną państwa należy się spodziewać stopniowego
przechodzenia użytkowników na inne źródła energii (głównie biomasę), co będzie
skutkowało spadkiem ilości tych odpadów (5 % w poszczególnych okresach) w stosunku
do stanu obecnego (dodatkową przesłanką jest fakt istnienia licznych zakładów
związanych z przeróbką drewna, które są potencjalnymi dostarczycielami opałowego
odpadu drewna). Roczna ilość tej grupy odpadów wytwarzanych na terenie powiatu w
prognozowanych latach to:
–
2008 r.: 4390 Mg,
–
2011 r.: 4170,5 Mg,
–
2015 r.: 3962 Mg.
Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i
tworzyw sztucznych
W związku z wzrostem gospodarczym przewiduje się 10 % wzrost ilości odpadów tej
grupy w okresie 2008-2011 i 2011-2015. Wytwarzanie odpadów będzie się kształtowało
na poziomie:
–
2008 r.: 1660,5 Mg/rok,
–
2011 r.: 1743,53 Mg/rok,
–
2015 r.: 1917,88 Mg/rok.
Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i
ubrania ochronne nieujęte w innych grupach
W związku z wzrostem gospodarczym przewiduje się 5 % (zgodnie z średnia podaną
w „KPGO 2010”) wzrost ilości (przewiduje się zmiany w procentowym udziale
poszczególnych rodzajów opakowań, ale nie w ogólnej ilości) odpadów tej grupy okresie
2008-2011 i 2011-2015. Wytwarzanie odpadów będzie się kształtowało na poziomie:
–
2008 r.: 517,35 Mg/rok,
–
2011 r.: 544,51 Mg/rok,
–
2015 r.: 571,73 Mg/rok,
Odpady nieujęte w innych grupach
Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami należy przypuszczać, że ilość
użytkowanych pojazdów będzie systematycznie rosła - do roku 2011 wzrośnie o około 30
% (jest to zgodne z danymi uzyskanymi z systemu ewidencji pojazdów). Prawdopodobnie
miedzy 2011 a 2015 rokiem tendencja ta się utrzyma. Można więc przyjąć, ze
proporcjonalnie wzrośnie ilość odpadu zużytych opon stanowiącego najważniejszy z
odpadów tej grupy (najbardziej powszechny i znaczący ilościowo). Szacuje się, że nastąpi
wzrost zużytych opon samochodowych do poziomów:
–
2008 r. – 276,73 Mg/rok,
–
2011 r. – 359,75 Mg/rok,
–
2015 r. – 467,67 Mg/rok.
91
infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych)
Zgodnie z „KPGO 2010” nastąpi wzrost ilości wytwarzanych odpadów budowlanych w
wysokości 10 % w każdym z badanych okresów. W związku z powyższym przewidywany
poziom wytwarzanych odpadów z tej grupy będzie kształtował się następująco:
–
2008 r.: 2089,77 Mg/rok,
–
2011 r.: 2298,74 Mg/rok,
–
2015 r.: 2528,61 Mg/rok.
Należy zaznaczyć, że wzrost ten nastąpi pomimo zmniejszenia się ilości mieszkańców,
ponieważ będzie on ściśle związany z rozwojem gospodarczym kraju (budownictwo
mieszkaniowe i inwestycje gospodarcze).
Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z
oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów
przemysłowych
W związku z rozwojem poziomu skanalizowania poszczególnych gmin wchodzących
w skład powiatu i bezpośrednim odprowadzaniem ścieków sanitarnych do oczyszczalni
można założyć, że nastąpi wzrost ilości wytwarzanych osadów ściekowych oraz skratek.
Według planów poszczególnych gmin do 2011 roku ma powstać 88,7 km sieci
kanalizacyjnej (obecnie jest 78,3 km) czyli ponad 100% wzrost długości sieci. Można
szacować, że spowoduje to wzrost ilości wytwarzanych odpadów do poziomu:
– skratki: 200 Mg/rok,
– osady ściekowe z komunalnych oczyszczalni ścieków: 800 Mg/rok.
– osady ściekowe z zakładowych oczyszczalni ścieków: 200 Mg/rok
W przypadku dalszego rozwoju sieci kanalizacyjnej w latach 2011-2015 nastąpi kolejny
wzrost ilości w/w odpadów aż do ustabilizowania ilości w przypadku skanalizowania
100% terenu powiatu.
4. Cele w zakresie gospodarki odpadami.
Założone cele i priorytety w zakresie gospodarki odpadami tj.: opracowanie
powiatowego planu gospodarki odpadami, zgodnego z wytycznymi Krajowego planu
gospodarki odpadami 2010 oraz Programu ochrony środowiska z planem gospodarki
odpadami województwa kujawsko-pomorskiego 2010 ma na celu dojście do systemu
gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni
realizowane są zasady gospodarki odpadami, a szczególnie zasada postępowania z
odpadami zgodnie z hierarchią gospodarki odpadami.
W związku z powyższym podstawową zasadą jest zapobieganie i minimalizacja ilości
wytwarzanych odpadów oraz ograniczenia ich właściwości niebezpiecznych. Drugą
zasadą jest wykorzystanie właściwości materiałowych i energetycznych odpadów, a w
przypadku gdy jest to niemożliwe-poddanie ich unieszkodliwianiu. Składowanie odpadów
generalnie stanowi najmniej pożądany, dopuszczony prawem sposób postępowania z
odpadami. Kierując się polityką ekologiczną państwa przyjęto następujące cele:
utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytworzonych odpadów od
wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB,
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów,
zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na
których są składowane odpady komunalne,
92
zamknięcie do końca 2009 r. na terenie powiatu radziejowskiego wszystkich
składowisk odpadów nie spełniających wymogów prawa lub których pojemność
składowiskowa została wyczerpana,
wyeliminowanie z praktyki nielegalnego składowania odpadów tzw. „dzikich
wysypisk”,
Celem nadrzędnym polityki ekologicznej w zakresie gospodarowania odpadami na
obszarze powiatu radziejowskiego jest zapobieganie powstawaniu odpadów, przy
rozwiązywaniu problemu odpadów „u źródła", odzyskiwanie surowców i ponowne
wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie
odpadów nie wykorzystanych w inny sposób. Warunkiem realizacji tego celu jest
zmniejszenie materiało- i energochłonności produkcji (stosowanie czystych technologii),
wykorzystywanie alternatywnych odnawialnych źródeł energii, stosowanie pełnego „cyklu
życia" produktu (produkcji, transportu, opakowania, użytkowania, ewentualnego
ponownego wykorzystania i unieszkodliwiania). W świetle powyższego celem
powiatowego planu gospodarki odpadami jest określenie zakresu zadań koniecznych do
zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami na obszarze regionu, w sposób
zapewniający ochronę wszystkich elementów środowiska, z uwzględnieniem obecnych i
przyszłych możliwości technicznych, organizacyjnych oraz uwarunkowań ekonomicznych,
jak również z uwzględnieniem poziomu technicznego istniejącej infrastruktury.
4.1.
Odpady komunalne.
Podstawowym celem w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi w
sektorze komunalnym jest wprowadzenie oraz wdrożenie systemu gwarantującego
uzyskanie odpowiednich poziomów odzysku, a także wyeliminowanie niekontrolowanego
wprowadzania odpadów do środowiska (tzw. porzucania i podrzucania innym odpadów).
Ponadto szczególny nacisk należy położyć na wypracowanie systemów selektywnej
zbiórki odpadów (w tym odpadów niebezpiecznych - leków, baterii, zużytych olejów,
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, odpadów budowlanych itd.) oraz
podjęcie działań zmierzających do zamknięcia i rekultywacji lokalnych składowisk
odpadów oraz skierowania całego strumienia odpadów komunalnych do Międzygminnego
Kompleksu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Machnaczu i Służewie.
W pierwszej kolejności będą to odpady pochodzące z gmin Piotrków Kuj, Radziejów
(gmina i miasto) oraz Osięciny po zamknięciu składowisk w tych gminach, a w dalszym
etapie - po wypełnieniu pojemności składowisk w Wandynowie i Byczynie, z gmin
Topólka, Bytoń i Dobre.
Celem krótkoterminowym do natychmiastowej realizacji jest objęcie wszystkich
mieszkańców powiatu systemem zorganizowanej zbiórki odpadów.
Celami średniookresowymi w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi są:
zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania
odpadów, dla którego minimalne wymagania określono w KPGO 2010,
zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w
tym
ograniczenie
składowanych
odpadów komunalnych
ulegających
biodegradacji do min. 50 % masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
(dokładnie: do 2010 r. przewidziano redukcję o min. 25 %, w 2013 r. o min 50 %,a
do 2020 r. o min. 65 %),
zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do maksymalnie 85 %
wytworzonych odpadów do końca 2015 r.,
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych w 2010 r.
więcej niż 75 % masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., w 2013 r. nie więcej
niż 50 %.
93
zamknięcie do końca 2009 r. wszystkich składowisk zapełnionych lub
niespełniających wymogów prawa i standardów Unii Europejskiej: Byczyna (stare
składowisko), Broniewo, Borucin, Jerzyce.
skierowanie strumienia odpadów komunalnych wytwarzanych w powiecie
radziejowskim do Międzygminnego Kompleksu Unieszkodliwiania Odpadów
Komunalnych (zwanych w „KPGO 2010” zakładami zagospodarowania odpadów)
w Machnaczu i Służewie w zależności od odległości danej gminy od tych
zakładów (w razie potrzeby utworzenie punktu przeładunkowego odpadów),
wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów tzw. „dzikich
wysypisk”,
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
rozbudowa systemu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego
oraz zużytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite
wyeliminowanie ich składowania,
zapewnienie pełnej skuteczności działania systemu zbierania pojazdów
wycofanych z eksploatacji,
całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwianie PCB do 2010 r.,
4.2.
–
Odpady niebezpieczne.
Podstawowymi celami w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi są:
a) Odpady zawierające PCB - całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze
środowiska do 2010 r. poprzez kontrolowane unieszkodliwienie PCB,
b) Oleje przepracowane (odpadowe) - w latach 2007-2015 dążenie do stworzenia
systemu ich zbierania umożliwiającego utrzymanie poziomu odzysku na poziomie
co najmniej 50 %, a recyklingu (regeneracja) na poziomie co najmniej 35 % .
c) Zużyte baterie i akumulatory - rozbudowa systemu zbierania umożliwiającego
odzysk i unieszkodliwianie zużytych baterii i akumulatorów (szczególnie
znajdujących się w strumieniu odpadów komunalnych) ukierunkowanego na
całkowite wyeliminowanie ich składowania. Cele na lata 2008-2015:
dążenie do osiągnięcia poziomów zbierania i recyklingu – zdefiniowanych i
określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/66/WE z dnia 6
września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i
akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (Dz. Urz. WE L 266 z
26.09.2006 r., str. 1), tj.:
minimalny poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów (w tym
akumulatorów Ni-Cd) w wysokości 25 % do 2012 r.,
minimalny poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów w wysokości
45 % do 2016 r.,
minimalny poziom recyklingu w wysokości 65 % średniej wagi baterii i
akumulatorów ołowiowo – kwasowych , w tym recykling zawartości ołowiu
w najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy
jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2010 r.),
minimalny poziom recyklingu w wysokości 75 % średniej wagi baterii i
akumulatorów niklowo - kadmowych, w tym recykling zawartości kadmu w
najwyższym, technicznie możliwym do osiągnięcia stopniu przy
jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2010 r.),
minimalny poziom recyklingu 50 % średniej wagi innych odpadów w
postaci baterii i akumulatorów (do 2010 r.),
dążenie do nie wprowadzania do obrotu wszelkich baterii lub
akumulatorów, które zawierają powyżej 0,0005 % wagowo rtęci, bez
94
–
–
względu na to, czy są wmontowane do urządzeń, z wyłączeniem ogniw
guzikowych z zawartością rtęci nie wyższą niż 2 % wagowo,
dążenie do nie wprowadzania do obrotu baterii i akumulatorów
przenośnych, które zawierają powyżej 0,002% wagowo kadmu, w tym
tych, które są wmontowane do urządzeń, z wyłączeniem baterii i
akumulatorów przenośnych przeznaczonych do użytku w: systemach
awaryjnych i alarmowych, w tym w oświetleniu awaryjnym, sprzęcie
medycznym, elektronarzędziach bezprzewodowych, dążenie do
niestosowania akumulatorów niklowo – kadmowych (Ni – Cd).
d) Odpady medyczne i weterynaryjne – dążenie do podniesienia w okresie od 2008 r.
do 2015 r. efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i
weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła).
e) Pojazdy wycofane z eksploatacji – zapewnienie pełnej skuteczności działania
systemu zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz przekazywanie ich do
stacji demontażu i odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstających z pojazdów
wycofanych z eksploatacji- zgodnie z polityką ekologiczną państwa. Minimalne
poziomy odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji
demontażu w skali roku winny wynosić 75% i 70% dla pojazdów
wyprodukowanych przed dniem 1 stycznia 1980r., a dla pozostałych pojazdów
odpowiednio 85% i 80% do dnia 31 grudnia 2015r.
f) Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – rozbudowa systemu zbierania zużytego
sprzętu elektrycznego i elektronicznego ukierunkowane na całkowite
wyeliminowanie ich składowania. Cele na lata 2008-2015:
osiągnięcie od 1 stycznia 2008 r. poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w
wysokości: dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń
gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: poziomu odzysku w wysokości
80 % masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i
substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75 % masy zużytego
sprzętu; dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu teleinformatycznego,
telekomunikacyjnego i audiowizualnego: poziomu odzysku w wysokości 75 % masy
zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji
pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 65 % masy zużytego sprzętu; dla
zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa
domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z
wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek,
sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: poziomu
odzysku w wysokości 70 % masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części
składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości
50 % masy zużytego sprzętu; dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu
recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp
w wysokości 80 % masy tych zużytych lamp;
osiągnięcie od 1 stycznia 2008 r. poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w
wysokości 4 kg/mieszkańca/rok.
g) Odpady zawierające azbest – sukcesywne osiąganie celów określonych w
przyjętym 14 maja 2002 r. przez Radę Ministrów, „Programie usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” przewidzianym
do 2032 r., tj. zapewnienie bezpiecznego dla zdrowia ludzi usunięcia wyrobów
zawierających azbest i zdeponowanie ich na wyznaczonych składowiskach w
sposób eliminujący ich negatywne oddziaływanie,
h) Przeterminowane pestycydy – likwidacja mogilnika znajdującego się w
miejscowości Góry Witowskie, działka nr 37/6, obręb Góry Witowskie, Gm. Bytoń.
95
4.3.
Odpady inne niż niebezpieczne.
Podstawowym celem w zakresie gospodarowania odpadami innymi niż niebezpieczne
jest zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych w procesach
produkcyjnych odpadów przemysłowych, wdrożenie systemów pełnej i wiarygodnej
ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania, identyfikacja zagrożeń i rozszerzenie
zakresu prac na rzecz likwidacji „starych” składowisk odpadów, modernizacji składowisk
eksploatowanych i rekultywacji terenów zdegradowanych, zorganizowanie sytemu
odzysku wszystkich surowców wtórnych z wykorzystaniem najlepszych dostępnych
technik oraz ograniczanie ilości odpadów deponowanych na składowiskach. W okresie
2008-2015 r. nie przewiduje się istotnych zmian w strukturze przemysłu, a zatem nie
nastąpią także wyraźne zmiany w strukturze wytwarzanych odpadów. Ponadto należy się
spodziewać dalszego wzrostu udziału odpadów odzyskiwanych i ponownie
wykorzystywanych w strukturze wykorzystania odpadów przemysłowych. Po dokonanej
analizie można stwierdzić, że gospodarka odpadami poddanymi odzyskowi nie stwarza
większych problemów i nie będzie w perspektywie lat 2008-2015 sprawą pierwszorzędną.
Zużyte opony: od 1 lipca 2003 r. obowiązuje zakaz składowania całych opon, a od 1
lipca 2006 opon pociętych. Na producentów i importerów nałożony został obowiązek
odzysku zużytych opon. Zgodnie z „Krajowym planem gospodarki odpadami 2010”
określono poziomy odzysku i recyklingu zużytych opon w poszczególnych latach. Aby
osiągnąć powyższe poziomy niezbędna jest rozbudowa systemu zagospodarowania tego
odpadu. W związku z postępującą motoryzacją spodziewane jest zwiększenie ilości
wytwarzanego odpadu.
infrastruktury drogowej: ta grupa odpadów powstaje głównie w wyniku prac w
budownictwie mieszkaniowym, przemysłowym oraz w drogownictwie i kolejnictwie. W
nadchodzących latach przewidywany jest wzrost ilości wytwarzanych odpadów z tej
grupy. Według „KPGO 2010” celem nadrzędnym jest rozbudowa selektywnego zbierania
odpadów do odzysku, aby w 2010 roku odzysk osiągnął poziom 50 %.
Odpady opakowaniowe: cel nadrzędny w gospodarce odpadami opakowaniowymi w
okresie od 2008 r. do 2015r. stanowi rozbudowa systemu mającego za zadanie
osiągniecie wymaganych rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych.
5. Działania naprawcze.
5.1. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów.
Teoretycznie można powiedzieć, że ten aspekt nie ma znaczenia dla odpadów
powstających w przemyśle i w sektorze usługowym. Wiąże się to bowiem (wytwarzanie
odpadów) z kosztami związanymi z ich zagospodarowaniem, a więc można zakładać, że
każdy przedsiębiorca dąży na wszelkie sposoby do ograniczenia ilości wytwarzanych
odpadów. Jednak są to założenia teoretyczne, chociażby z tego względu, że wiele
przedsiębiorstw (szczególnie zaliczających się do grup mikro- i małych) nie ma
uregulowanej gospodarki odpadami ani pod względem formalnym, ani tym bardziej pod
względem faktycznym. I większość wytwarzanych odpadów (w tym odpadów
niebezpiecznych) trafia po prostu w strumieniu odpadów komunalnych na składowiska.
Osobnym problemem jest wytwarzanie odpadów w gospodarstwach domowych. Można
śmiało założyć, że w tym wypadku wytwarzaną ilość można by ograniczyć, ale wiąże się
to ściśle z świadomością ekologiczną każdego człowieka. Wziąwszy pod uwagę
96
powyższe aspekty można wyróżnić następujące działania zmierzające do zapobiegania
powstawania odpadów:
uregulowanie formalnego i faktycznego stanu gospodarki odpadami w
przedsiębiorstwach,
wdrażanie
nowoczesnych
technologii
produkcji
(bezodpadowych
i
małoodpadowych oraz eliminujących wytwarzanie odpadów niebezpiecznych),
wprowadzanie działań zmierzających do racjonalnego wykorzystania surowców w
cyklu produkcyjnym,
podnoszenie świadomości ekologicznej całego społeczeństwa,
wdrożenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzanych odpadów i
ich obrotu,
wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem
odpadami, w tym prowadzenie monitoringu.
5.2. Działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego
oddziaływania na środowisko.
Wspólnym celem stawianym przed gospodarką wszystkimi powstającymi odpadami
jest stworzenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzania odpadów i ich
obrotu. Jest to ważny cel, gdyż tylko pełna informacja o ilości, składzie i obrocie
wytwarzanymi odpadami może zapewnić właściwe planowanie na przestrzeni wielolecia.
Część działań zmierzających do ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów jest
identyczna z tymi, które mają zapobiegać ich powstawaniu. Ponadto należy:
wprowadzać
segregację wytwarzanych odpadów na każdym etapie
gospodarowania (w ten sposób znaczna część odpadów może stać się cennym
surowcem),
dążyć do jak największego odzysku wytwarzanych odpadów, a do
unieszkodliwiania kierować tylko te odpady, które faktycznie nie nadają się do
odzysku,
unieszkodliwiać przez składowanie tylko te odpady, których unieszkodliwianie w
inny sposób jest niemożliwe.
5.3. Działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie
zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
W zasadzie powiat nie ma większego wpływu na gospodarowanie odpadami.
Większość działań leży w gestii samych wytwórców i organizacji mających odpowiednie
instrumenty prawne w zakresie nadzoru i kontroli (WIOŚ) oraz mające w swoich
kompetencjach gospodarowanie odpadami (np. gminy w odniesieniu do odpadów
komunalnych). Wśród działań wspomagających należy wymienić:
wydawanie decyzji z zakresu gospodarowania odpadami,
kontrola podmiotów, którym wydano w/w decyzje oraz, od których przyjęto
informację o wytwarzanych odpadach (sprawdzanie przestrzegania wydanych
decyzji),
wydawanie tzw. decyzji korygujących (ograniczających lub cofających wcześniej
wydane decyzje) podmiotom, które nie przestrzegają udzielonych im zezwoleń w
zakresie gospodarowania odpadami,
dofinansowywanie
(z
Powiatowego
Funduszu
Ochrony
Środowiska)
przedsięwzięć zmierzających do prawidłowego zagospodarowania odpadów (np.
działań zmierzających do zgodnego z przepisami unieszkodliwiania pokryć
dachowych zawierających azbest - tzw. eternitu),
97
udzielanie pomocy wytwórcom odpadów (poprzez udzielanie posiadanych
informacji np. o podmiotach mających zezwolenia na odbiór i odzysk
wytwarzanych odpadów).
5.4.
Plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,
kierowanych na składowiska odpadów.
Aby zredukować ilość odpadów ulegających biodegradacji należy wprowadzić
następujące działania:
wprowadzić selektywne zbieranie następujących frakcji odpadów komunalnych:
odpady zielone z ogrodów i parków, papier i tektura, resztki żywności, odpady
drewna
niezanieczyszczone
innymi
substancjami
(w
szczególności
niebezpiecznymi) itp.
utworzyć tak zwane kompostowniki w miejscach zbiorowego zamieszkania,
zapewnić odbiór odpadów zielonych od mieszkańców miast, oraz firm zajmujących
się utrzymaniem terenów zielonych, a na terenach wiejskich należy propagować
kompostowanie odpadów zielonych we własnym zakresie w kompostownikach
przydomowych,
prowadzić edukację mieszkańców dotyczącą segregowania i kompostowania tych
odpadów.
5.5. Plan zamykania instalacji
Ponieważ na terenie powiatu radziejowskiego nie jest zlokalizowana żadna
spalarnia odpadów, więc jedynym rodzajem instalacji rozpatrywanym w niniejszym
punkcie będą składowiska odpadów inne niż niebezpieczne i obojętne. Spośród 5
funkcjonujących instalacji tego typu, trzy oraz „stare” składowisko w Byczynie są
przewidziane do zamknięcia z przyczyn niespełniania wymagań ochrony środowiska. Są
to składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Broniewie, Borucinie i
Jerzycach),
Zamknięcie zostanie wykonane w sposób następujący:
1) Składowiska zostaną skontrolowane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy; Delegatura we Włocławku.
2) Starosta Radziejowski wyda decyzje – zgodę na zamkniecie składowisk odpadów
określającą: techniczny sposób zamknięcia składowisk odpadów (m.in. określenie
sposobu monitoringu), datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania,
harmonogram działań związanych z rekultywacją oraz warunki sprawowania
nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem;
3) Starosta Radziejowski wyda decyzje o kierunkach rekultywacji składowisk
odpadów.
5.6.
Harmonogram realizacji działań.
Cele średniookresowe do 2015 r.:
- objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowaną zbiórką odpadów,
- wdrożenie kompleksowego rozwiązania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
w oparciu o międzygminne kompleksy unieszkodliwiania odpadów komunalnych
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu,
- wyeliminowanie nielegalnego składowania odpadów (dzikich wysypisk),
- doskonalenie istniejących systemów gospodarki odpadami: segregacji u źródła i na
składowiskach odpadów (wtórnej),
98
- osiągnięcie docelowych poziomów odzysku odpadów: opakowaniowych, budowlanych,
niebezpiecznych, wielkogabarytowych i biodegradowalnych zgodnie z PGO,
- wdrożenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzanych odpadów i ich
obrotu,
- wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w
tym prowadzenie monitoringu,
- kontynuacja wspierania działań polegających na usuwaniu azbestu i wyrobów
zawierających azbest,
Cele gospodarki odpadami są różne dla poszczególnych kategorii odpadów lecz
nie naruszają ogólnych zasad przyjętych w tej dziedzinie, tj. zachowanie hierarchii działań
w zakresie postępowania z odpadami polegającej na:
- zapobieganiu powstawania odpadów,
- odzysku, w tym recyklingu (materiałowego i organicznego),
- spalaniu połączonym z odzyskiem energii (termiczne przekształcanie odpadów),
- unieszkodliwianiu (w ostateczności poprzez składowanie).
Wspólnym celem stawianym przed gospodarką wszystkimi powstającymi odpadami jest
stworzenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzania odpadów i ich obrotu.
Jest to ważny cel, gdyż tylko pełna informacja o ilości, składzie i obrocie wytwarzanymi
odpadami może zapewnić właściwe planowanie na przestrzeni wielolecia.
Cele krótkoterminowe:
Tabela Nr 5 Kierunki działań proekologicznych na lata 2008 – 2011 w zakresie gospodarki
odpadami na terenie powiatu radziejowskiego.
Lp.
1.
2.
3.
4.
Prowadzone działania
(inwestycyjne i pozainwestycyjne)
Pełne wdrożenie zorganizowanej
zbiórki odpadów komunalnych
Pełne wdrożenie i dalsze zwiększenie
zakresu selektywnej zbiórki odpadów
Zapewnienie zakładanych poziomów
odzysku i unieszkodliwiania
poszczególnych grup odpadów
Likwidacja zagrożeń środowiska
powodowanych przez nielegalne
składowanie odpadów (likwidacja
dzikich wysypisk śmieci)
5.
Likwidacja nieczynnego mogilnika w
Górach Witowskich (Gm. Bytoń)
6.
Opracowanie gminnych i powiatowych
programów usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest
Jednostki
realizujące/
współpracujące
Gminy,
Przedsiębiorcy
Gminy,
Przedsiębiorcy
Rola samorządu
powiatowego
Współpraca
Współpraca
Gminy
Współpraca
Gminy
Współpraca
powiat, gmina,
Wojewoda KujawskoPomorski, Zarząd
Województwa,
Współpraca
Gminy i Powiat
Zadanie własne
jednostek
samorządu
terytorialnego
99
Lp.
7.
(inwestycyjne i pozainwestycyjne)
Kontynuacja programu dofinansowania
z PFOŚiGW w radziejowie utylizacji
odpadów budowlanych zawierających
azbest.
Jednostki
realizujące/
współpracujące
Starosta, właściciele
budynków, firmy
uprawnione do
demontażu i
transportu odpadów
budowlanych
zawierających azbest
Rola samorządu
powiatowego
Realizacja zadania
8.
Doskonalenie lokalnego systemu
gospodarki odpadami
Gminy
Współpraca
9.
Dostosowanie postępowania z
odpadami do wymogów prawa
Gminy, Starosta
Nadzór i kontrola
wydawanych decyzji
Zarządcy
składowisk/Gminy
Nadzór i kontrola
wydawanych decyzji
Przedsiębiorcy/WIOŚ
(kontrola)/Gminy
Nadzór i kontrola
wydawanych decyzji
Gminy, Powiat,
Szkoły, Nadleśnictwa
itd.
Zadanie własne
Zarządcy
składowisk/WIOŚ
Nadzór i kontrola
wydawanych decyzji
10.
11.
12.
13.
Zamknięcie i rekultywacja zapełnionych
i niespełniających norm składowisk
odpadów innych niż niebezpieczne i
obojętne: Broniewo, Borucin, Jerzyce i
Byczyna (stare składowisko)
Uregulowanie formalnego i
faktycznego stanu gospodarki
odpadami w przedsiębiorstwach oraz
wdrażanie nowoczesnych technologii
produkcji (bezodpadowych i
małoodpadowych oraz eliminujących
wytwarzanie odpadów
niebezpiecznych)
Podnoszenie świadomości
ekologicznej całego społeczeństwa
(poprzez organizowanie konkursów,
prowadzenie zajęć w szkołach itp.),
udostępnianie informacji o środowisku.
Zgodny z obowiązującymi przepisami
monitoring składowisk odpadów
5.7.
Projektowany system gospodarki odpadami uwzględniający ich zbieranie
transport, odzysk i unieszkodliwianie.
5.7.1. Odpady komunalne.
Zbieranie i transport odpadów
Zgodnie z „Krajowym planem gospodarki odpadami 2010” oraz „Programem ochrony
środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego 2010”
osiągniecie celów w zakresie zbierania odpadów komunalnych wymaga realizacji szeregu
działań:
kontrolowania przez gminy stanu zawieranych umów przez właścicieli
nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania
odpadów komunalnych (co teoretycznie powinno spowodować objęcie
zorganizowanym systemem zbierania odpadów 100 % mieszkańców
poszczególnych gmin powiatu),
100
kontrolowanie przez gminy sposobów i zakresu wypełniania przez podmioty
posiadające zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania
odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ustaleń w nich zawartych
(szczególnie dotyczących metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i
unieszkodliwiania odpadów),
prowadzenie i doskonalenie ewidencji wytwarzania, odzysku oraz unieszkodliwiana
Zgodnie z wyznaczonymi celami w zakresie odzysku (w tym recyklingu) odpadów
wymagane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania następujących frakcji
odpadów komunalnych:
odpady zielone z ogrodów i parków,
papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma itp.),
odpady opakowaniowe ze szkła (bezbarwne i kolorowe),
tworzywa sztuczne i metalowe,
zużyte baterie i akumulatory,
przeterminowane leki,
chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe itp.),
meble i inne odpady wielkogabarytowe,
odpady budowlano – remontowe,
zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny.
Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą być zbierane łącznie jako
zmieszane odpady komunalne. W zakresie zbiórki i transportu odpadów niezbędne jest
przyjęcie określonego programu zbiórki selektywnej jako integralnej części gminnego
planu gospodarki odpadami dotyczącego sposobu prowadzenia selektywnego zbierania
odpadów, rodzaju i wielkości pojemników, częstotliwości zbierania itd. Odpady zebrane
selektywnie powinny być transportowane w sposób zapobiegający ich zmieszaniu.
Odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych
Dostosowanie polskiej gospodarki odpadami do standardów UE wymagać będzie w
najbliższych latach przede wszystkim intensyfikacji działań związanych z odzyskiem i
unieszkodliwianiem odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (do 2013 roku 50 %
musi być wyłączone ze składowania). Oznacza to konieczność rozwoju metod odzysku, w
tym recyklingu organicznego, a także odzysku energii poprzez wprowadzanie termicznego
przekształcania odpadów. Niezbędny będzie rozwój lokalnych kompostowni
wykorzystujących selektywnie zbierane odpady kuchenne ulegające biodegradacji i
odpady zielone. Wspierać należy (poprzez odpowiednie akcje władz lokalnych)
kompostowanie odpadów we własnym zakresie przez mieszkańców peryferyjnych
rejonów miast oraz mieszkańców wsi. Następować powinien rozwój metod fermentacji
beztlenowej odpadów. W związku z tym występuje potrzeba prowadzenia szerokich akcji
podnoszenia świadomości społecznej z wykorzystaniem wszystkich dostępnych metod i
środków. W zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi plan działań obejmuje
formułowanie rozwiązań przede wszystkim przy uwzględnieniu:
aktualnych uwarunkowań związanych z gospodarką odpadami,
potrzeb wynikających z konieczności zapewnienia przyszłościowego, wieloletniego,
kompleksowego systemu gospodarki odpadami na rozpatrywanym obszarze,
strategii w gospodarce odpadami przyjętej w krajach Unii Europejskiej oraz w
Polsce.
Rozwiązania techniczne wykorzystywane w gospodarowaniu odpadami komunalnymi
winny służyć:
odzyskowi i unieszkodliwianiu odpadów ulegających biodegradacji,
odzyskowi substancji, materiałów i energii z odpadów,
wydzielaniu odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych,
101
wydzielaniu odpadów tzw. budowlanych ze strumienia odpadów komunalnych,
wydzielaniu odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych.
Maksymalizacja odzysku wymaga:
zapewnienia, że odpowiednia przepustowość instalacji będzie dostępna, aby
przetworzyć wszystkie selektywnie zebrane odpady, poprzez odpowiednie
monitorowanie zrealizowanych i planowanych inwestycji,
stymulowanie rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawierających
surowce wtórne poprzez wspieranie współpracy organizacji odzysku, przemysłu i
samorządu terytorialnego oraz konsekwentne egzekwowanie obowiązków w
zakresie odzysku i recyklingu,
promowanie produktów wytworzonych z materiałów odpadowych poprzez
odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne jak również zamówienia publiczne,
wydawanie pozwoleń tylko na budowę instalacji realizujących założenia planów
gospodarki odpadami odpowiedniego szczebla, których celowość została
potwierdzona analizą ekonomiczną,
zachęcania inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji
strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami,
wspieranie i promocja najlepszych rozwiązań odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Jednym z zasadniczych kierunków działań w zakresie gospodarowania odpadami
komunalnymi jest intensywny wzrost zastosowania zarówno biologicznych jak i
termicznych metod przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. Ograniczenie
składowania odpadów ulegających biodegradacji związane jest z koniecznością budowy
linii technologicznych do ich przetwarzania:
kompostowni odpadów organicznych,
linii mechaniczno – biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów
komunalnych,
instalacji fermentacji odpadów (organicznych i zmieszanych),
zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych.
Podstawowym założeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w
województwie kujawsko – pomorskim będzie utworzenie i prowadzenie jedenastu
Międzygminnych Kompleksów Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych (MKUOK), w
których będą uwzględnione wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych
warunkach lokalnych (np. z termicznym przekształceniem). Jednak żadna z tych instalacji
nie będzie zlokalizowana na terenie powiatu radziejowskiego. Wg założeń „Programu
ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego
2010” powiat radziejowski ma korzystać z 2 instalacji zlokalizowanych w Machnaczu
(powiat włocławski) i w Służewie (powiat aleksandrowski) co będzie sukcesywnie
wdrażane wraz z zamykaniem składowisk w poszczególnych gminach. Planowane
instalacje, w szczególności obiekty termicznego przekształcania odpadów muszą spełniać
kryteria BAT, a stosowane technologie były sprawdzone poprzez wieloletnie i liczne
doświadczenia.
Podsumowanie
Zważywszy na wyżej wymienione aspekty i założenia należy stwierdzić, że system
gospodarki odpadami komunalnymi w powiecie radziejowskim powinien kształtować się
następująco:
a) w zakresie zbierania i transportu należy:
objąć systemem odbioru odpadów komunalnych 100 % wytwórców odpadów (w
tym: rozwijać, udoskonalać i istniejący system, a nawet zastąpić go lepszym jeżeli
będzie taka konieczność),
102
rozwijać i doskonalić systemy segregowania odpadów od wytwórcy począwszy, a na
segregacji ostatecznej (na składowisku) skończywszy. Ostatecznym celem
segregacji jest wyeliminowanie z odpadów komunalnych następujących frakcji:
odpadów zielonych, papieru, tektury, szkła, tworzyw sztucznych, odpadów
budowlanych, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów
niebezpiecznych takich jak przeterminowane leki, zużyty sprzęt elektryczny i
elektroniczny oraz baterie i akumulatory,
rozwijać i udoskonalać system ewidencji odbieranych odpadów
po zamknięciu składowisk gminnych należy zorganizować system odbioru i
transportu wytwarzanych odpadów do Machnacz i Służewa w zależności od
warunków logistycznych.
b) w zakresie odzysku i unieszkodliwiania należy:
wyodrębnione z odpadów komunalnych frakcje zbierać i przekazywać
upoważnionym odbiorcom mającym stosowne zezwolenia w zakresie ich i odzysku
oraz unieszkodliwiania (innego niż składowanie) lub zagospodarować we własnym
zakresie w sposób zgodny z przepisami (np. poprzez kompostowanie odpadów
biodegradowalnych),
pozostałe zmieszane odpady komunalne należy unieszkodliwiać na istniejących
gminnych składowiskach odpadów komunalnych do czasu ich zamknięcia, a
następnie dostarczać do Międzygminnego Kompleksu Unieszkodliwiania Odpadów
Komunalnych w Machnaczu i Służewie.
5.7.2. Odpady niebezpieczne.
Odpady niebezpieczne powstają zarówno w sektorze komunalnym, jak i
gospodarczym. Podstawowym źródłem ich powstawania jest działalność przemysłowa i
usługowa. Z definicji odpadów niebezpiecznych wynika, że stanowią one szczególne
zagrożenie dla ludzi i środowiska i dlatego gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi
wymaga szczególnej kontroli i planowania.
Diagnoza gospodarki odpadami niebezpiecznymi wytwarzanymi przez zakłady
przemysłowe w powiecie radziejowskim wykazała, że stan gospodarki tymi odpadami nie
jest zadowalający, choć zaobserwowano znaczną poprawę w stosunku do lat
poprzednich. Na obszarze powiatu nie ma firm, zajmujących się zagospodarowywaniem
odpadów niebezpiecznych. W trakcie realizacji (etap uzykiwania stosownych pozwoleń)
jest budowa składowiska odpadów niebezpiecznych (azbest) w Byczu, gm. Piotrków Kuj..
Po przeanalizowaniu aktualnego stanu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, prognoz
powstawania odpadów niebezpiecznych, a także założonych do osiągnięcia celów
sformułowano następujące kierunki działań programu zagospodarowania tych odpadów:
minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych poddawanych
procesom unieszkodliwiania poprzez składowanie,
rozwiązanie problemu wydzielenia odpadów niebezpiecznych ze strumienia
odpadów komunalnych,
organizacja nowych i rozwój istniejących systemów zbierania odpadów
niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych (małe i średnie przedsiębiorstwa), z
uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów
komunalnych (gospodarstwa domowe), w oparciu o: funkcjonujące sieci zbierania
poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych utworzone przez organizacje
odzysku lub przedsiębiorców; funkcjonujące placówki handlowe, apteki, zakłady
serwisowe oraz punkty zbierania poszczególnych rodzajów odpadów
niebezpiecznych (np. przeterminowane lekarstwa, oleje odpadowe, baterie,
akumulatory); stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych;
regularne odbieranie odpadów niebezpiecznych od mieszkańców prowadzących
103
selektywne zbieranie w systemie workowym lub pojemnikowym przez podmioty
prowadzące działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli
nieruchomości.
wdrażanie proekologicznych i efektywnych ekonomicznie metod zagospodarowania
odpadów niebezpiecznych w oparciu o najlepsze dostępne techniki (BAT), w tym
opracowanie i wdrożenie innowacyjnych technologii w zakresie zagospodarowania
poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych (np. baterie małogabarytowe,
zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny).
Oleje odpadowe
Głównym źródłem powstawania olejów odpadowych są stacje obsługi pojazdów, bazy
transportowe i remontowe, urządzenia przemysłowe, jak również sporą część (choć
często błędnie pomijaną) stanowią pojedyncze gospodarstwa domowe (ma to miejsce gdy
osoba fizyczna samodzielnie wymienia olej w pojeździe). Oleje odpadowe są to wszystkie
zużyte oleje smarowe lub przemysłowe nie nadające się do zastosowania. Na terenie
powiatu nie ma instalacji do odzysku i unieszkodliwiania olejów odpadowych. Osiągnięcie
założonych celów w zakresie gospodarowania olejami odpadowymi wymaga:
rozwoju istniejącego systemu zbierania olejów odpadowych, w tym ze źródeł
rozproszonych (szczególnie od osób fizycznych),
monitoringu prawidłowego postępowania z olejami odpadowymi (w pierwszej
kolejności odzysk poprzez regenerację, a jeśli jest niemożliwy ze względu na
stopień zanieczyszczenia poddanie olejów odpadowych innym procesom
odzysku),
kontroli wytwórców olejów w zakresie zastosowanych sposobów zbierania,
magazynowania oraz kwalifikowania do właściwego procesu odzysku lub
unieszkodliwiania,
właściwego zagospodarowania odpadów z rozlewów olejowych w przypadku
wycieków lub wypadków drogowych.
W zakresie zbiórki baterii i akumulatorów przewiduje się (głównie dzięki wprowadzonej
opłacie depozytowej) wzrost odzysku złomu akumulatorowego, który powinien docelowo
(przynajmniej teoretycznie) sięgnąć 100 %. Problem natomiast stanowi zbiórka zużytych
baterii i akumulatorów małogabarytowych, które nie są zbierane przede wszystkim ze
względu na brak wdrożonej technologii unieszkodliwiania. Osiągnięcie założonych celów
w zakresie gospodarowania zużytymi bateriami i akumulatorami wymaga:
transpozycji i wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/66/WE
w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz
uchylającej dyrektywę 91/157/EWG,
udoskonalenia i rozwinięcia systemu zbierania małogabarytowych zużytych baterii
i akumulatorów ze źródeł rozproszonych,
rozszerzenia zakresu przeznaczenia środków finansowych pochodzących z opłat
produktowych o finansowanie zakupu elementów infrastruktury zbierania (między
innymi pojemników i środków transportu) oraz badań związanych z
opracowywaniem innowacyjnych technologii odzysku i recyklingu;
Wyraźna poprawa w tym zakresie nastąpi dopiero po roku 2010. Głównym celem do
realizacji w zakresie gospodarowania zużytymi bateriami i akumulatorami jest osiągnięcie
100% odzysku akumulatorów ołowiowych oraz maksymalnej ilości pozostałych baterii i
akumulatorów. W celu uregulowania gospodarki zużytymi bateriami i akumulatorami
małogabarytowymi niezbędne jest ich wysegregowanie ze strumienia odpadów
komunalnych i zorganizowanie systemu ich zbiórki. (zbiórka przez sieć handlową,
objazdowe punkty odbioru odpadów niebezpiecznych w dostarczonych mieszkańcom
104
pojemnikach). Do czasu wdrożenia technologii ich unieszkodliwiania powinny być
gromadzone na składowiskach odpadów niebezpiecznych.
Podstawowym celem w zakresie gospodarowania odpadami azbestowymi jest
bezpieczne dla ludzi i środowiska unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest
poprzez składowanie na wytypowanych składowiskach w sposób wykluczający ich
szkodliwe oddziaływanie. Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania
odpadami zawierającymi azbest wymaga realizacji następujących działań:
–
monitoringu prawidłowego postępowania z odpadami zawierającymi azbest,
szczególnie obejmującego indywidualnych posiadaczy i firm zajmujących się
demontażem;
Szacuje się, że na terenie powiatu radziejowskiego znajduje się około 56 431 Mg
odpadów (co daje około 1300 kg/1 mieszkańca wyrobów zawierających azbest), z
których większość stanowią płyty eternitowe. Nie przewiduje się zwiększenia już
istniejącej ilości (jedynie zmiany wynikające z prowadzonej przez gminy inwentaryzacjibędą to jednak zmiany formalne, a nie faktyczne). Niezbędne jest prowadzenie na
poziomie gminy baz informacyjnych zawierających dane o lokalizacji, ilości i stanie
wyrobów zawierających azbest (do dostarczenia tych danych byli zobowiązani właściciele
i zarządcy nieruchomości) oraz opracowanie systemu monitoringu usuwania i
prawidłowego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest. Unieszkodliwianie tego
typu odpadów jest i powinno być w dalszym ciągu prowadzone w ramach działalności
przedsiębiorstwa PPHU „Izopol” S.A. w Trzemesznie (powiat gnieźnieński, województwo
wielkopolskie) oraz innych składowisk odpadów niebezpiecznych np. składowisko
odpadów niebezpiecznych w Małociechowie gmina Pruszcz. Powstanie składowiska
odpadów azbestowych na terenie powiatu w znacznym stopniu obniży koszty transportu
tych odpadów.
Przeterminowane pestycydy
Na obszarze powiatu radziejowskiego istnieje 1 miejsce, w którym są
zgromadzone odpady niebezpieczne w postaci przeterminowanych środków ochrony
roślin głównie zawierających DDT oraz opakowania po tych środkach, w Górach
Witowskich (Gm. Bytoń).
Osiągnięcie założonych celów w zakresie gospodarowania przeterminowanymi
pestycydami wymaga realizacji działań:
likwidacji istniejącego mogilnika i przeprowadzenie rekultywacji terenu skażonego,
prowadzenia monitoringu terenów skażonych pestycydami po likwidacji mogilnika,
termicznego unieszkodliwienia przeterminowanych pestycydów ze zlikwidowanego
mogilnika oraz odpadów pestycydowych z bieżącej produkcji i stosowania w
specjalistycznych spalarniach w kraju lub za granicą,
rozbudowy systemu zbierania opakowań po środkach ochrony roślin.
Według założeń Wojewódzkiego Planu gospodarki odpadami do 2010 r. mogilnik
powinien zostać zlikwidowany.
Postęp cywilizacyjny oraz rozwój technologiczny i techniczny, a także relatywny
spadek cen wszelkich urządzeń elektrycznych i elektronicznych oraz ich powszechna
dostępność spowodowały rosnącą w ostatnich latach ilość wycofywanych z użytkowania
urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Należy spodziewać się dynamicznego wzrostu
tej ilości, a co za tym idzie – wytwarzaniem odpadów z tej grupy. Podstawowym celem w
postępowaniu ze zużytymi urządzeniami elektrycznymi i elektronicznymi jest maksymalny
odzysk i recykling zużytych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła
105
zawierających substancje zubożające warstwę ozonową. Osiągnięcie założonych celów
wymaga realizacji następujących działań:
rozbudowania infrastruktury technicznej w zakresie zbierania i przetwarzania
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
zapewnienie instrumentów i mechanizmów organizacyjnych zapewniających
zorganizowanie wtórnego obiegu przestarzałych lecz sprawnych urządzeń
elektrycznych i elektronicznych.
Pojazdy wycofane z eksploatacji stanowią zagrożenie dla środowiska ze względu
na zawartość wielu substancji niebezpiecznych. Niezbędny jest maksymalny recykling
tych materiałów pozwalający na odzysk składników użytecznych dla wytwarzania nowych
wyrobów. Osiągnięcie założonych celów wymaga utworzenia powiatowej sieci zbierania
pojazdów wycofanych z eksploatacji, zapewniającej możliwość oddania pojazdu do stacji
demontażu lub punktu zbierania pojazdów i monitoring postępowania z poszczególnymi
substancjami niebezpiecznymi.
Odpady medyczne i weterynaryjne
Odpady medyczne stanowią odpady bytowo-gospodarcze, zużyte materiały
opatrunkowe, sprzęt jednorazowego użytku, materiał biologiczny i odpady specjalne, w
tym substancje radioaktywne, przeterminowane środki farmaceutyczne, uszkodzone
urządzenia pomiarowe itp. Osiągnięcie założonych celów wymaga realizacji
następujących działań:
określenia jednolitego systemu zbierania, w tym magazynowania, odpadów
medycznych w placówkach medycznych
ukształtowanie systemu unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych i
weterynaryjnych, obejmującego docelowo alternatywne spalanie tych odpadów w
spalarniach przystosowanych do przyjmowania tego typu odpadów,
opracowania sposobu gospodarowania odpadami weterynaryjnymi wraz z
prowadzeniem ewidencji wytwarzanych ilości,
rozbudowy i ujednolicenia istniejących systemów zbierania przeterminowanych
lekarstw od ludności.
Segregacja odpadów medycznych i weterynaryjnych powinna być w 100% prowadzona
przez wszystkie szpitale, zakłady lecznictwa uzdrowiskowego i przychodnie lekarskie
(oraz pomijane często prywatne gabinety lekarskie). Powinny w nich zostać zapewnione
specjalne pomieszczenia do magazynowania odpadów, jednak na maksymalnie krótki
okres czasu (najlepiej do 48 godzin). Unieszkodliwianie odpadów powinno odbywać się
przez stosowanie metody termicznej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia
2000 r. określa sposoby unieszkodliwiania tego typu odpadów (najpopularniejszą jest ich
spalanie). Przy szpitalach, zakładach lecznictwa uzdrowiskowego i przychodniach
lekarskich powinny powstać pomieszczenia do magazynowania tych odpadów zgodnie z
obowiązującymi przepisami sanitarnymi.
Podsumowanie
Zważywszy na wyżej wymienione aspekty i założenia należy stwierdzić, że system
gospodarki odpadami niebezpiecznymi w powiecie radziejowskim powinien kształtować
się następująco:
uregulować
formalnie
wytwarzanie
odpadów
niebezpiecznych
przez
przedsiębiorców (szczególnie z kategorii: mikro- i małych),
106
wydzielić ze strumienia odpadów komunalnych wszystkie odpady niebezpieczne
pochodzące z gospodarstw domowych (poprzez segregację oraz utworzenie
gminnych systemów i punktów zbierania odpadów niebezpiecznych).
wszystkie wytworzone odpady niebezpieczne przekazywać uprawnionym odbiorcom
posiadającym stosowne zezwolenia na odzysk lub unieszkodliwianie tych odpadów.
5.7.3. Odpady inne niż niebezpieczne.
Osiągniecie założonych celów w zakresie gospodarki innymi niż komunalne i
niebezpieczne wymaga realizacji następujących działań:
projektowania nowych procesów i wyrobów w taki sposób, aby w jak najmniejszym
stopniu oddziaływały na środowisko w fazie produkcji, użytkowania i po zakończeniu
użytkowania,
dostosowania instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów do wymagań
ochrony środowiska.
Uwzględniając wyżej wymienione aspekty i założenia należy stwierdzić, że system
gospodarki odpadami innymi niż niebezpieczne i komunalne w powiecie radziejowskim
powinien kształtować się następująco:
uregulować formalnie wytwarzanie odpadów innych niż niebezpieczne i komunalne
przez przedsiębiorców (szczególnie z kategorii: mikro- i małych),
wydzielić ze strumienia odpadów komunalnych wszystkie odpady inne niż
niebezpieczne pochodzące z gospodarstw domowych (poprzez segregację),
rozbudować infrastrukturę techniczną zbierania odpadów innych niż niebezpieczne i
komunalne od osób fizycznych (szczególnie: zużytych opon, odpadów z budowy,
remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej oraz
odpadów opakowaniowych).
kontrolować postępowanie przedsiębiorców z wytwarzanymi odpadami innymi niż
niebezpieczne i komunalne,
zebrane i wysegregowane odpady przekazywać tylko upoważnionym odbiorcom
mającym zezwolenia na ich odzysk lub unieszkodliwianie (inne niż składowanie) lub
zagospodarować we własnym zakresie postępując w sposób zgodny z
obowiązującymi przepisami (np. zużyte opony należy zagospodarowywać poprzez:
bieżnikowanie, wytwarzanie granulatu gumowego, odzysk energii poprzez
współspalanie w cementowniach, elektrowniach lub elektrociepłowniach).
107
CZĘŚĆ IV
UWARUNKOWANIA
ZEWNĘTRZNE
ORAZ
USTALENIA PROGRAMU
108
1. Uwarunkowania zewnętrzne.
Najważniejszym
dokumentem
dotyczącym
redukcji
zanieczyszczeń
wprowadzanych do środowiska jest II Polityka ekologiczna państwa, uchwalona przez
Sejm na wniosek Rady Ministrów 23 sierpnia 2001 r., uszczegółowiona w dokumencie
„Polityka ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata
2011-2015”.
1.1
Zasady i cele polityki ekologicznej państwa
Zasady polityki ekologicznej państwa
Wartością nadrzędną w polityce ekologicznej państwa jest człowiek. Oznacza to,
że zdrowie społeczeństwa, komfort środowiska, w którym żyją i pracują społeczności
lokalne a także życie i zdrowie każdego obywatela są głównym kryterium w realizacji
polityki ekologicznej na każdym szczeblu. Nowa polityka ekologiczna państwa ma służyć
zaspokojeniu rosnących potrzeb człowieka.
Wiodącą zasadą polityki ekologicznej naszego państwa jest przyjęta w Konstytucji
RP zasada zrównoważonego rozwoju - istotą zrównoważonego rozwoju jest
równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza
konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych
dziedzinach gospodarki.
Zasada zrównoważonego rozwoju powinna być przy realizacji polityki ekologicznej
państwa uzupełniona szeregiem zasad pomocniczych i konkretyzujących. Są to
następujące zasady:
zasada przezorności - przewiduje, że odpowiednie działania powinny być
podejmowane już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że
problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne tego naukowe
potwierdzenie,
zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi - uwzględnienie
w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i
społecznymi,
zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego,
zasada regionalizacji,
zasada uspołecznienia,
zasada „zanieczyszczający płaci”- złożenie pełnej odpowiedzialności, w tym
materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska
na sprawcę, tj. na jednostki użytkujące zasoby środowiska,
zasada prewencji - zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla
środowiska powinno być podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsięwzięć
w oparciu o posiadana wiedzę, wdrożone procedury ocen oddziaływania na
środowisko oraz monitorowanie prowadzonych przedsięwzięć,
zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT),
zasada subsydiarności - oznacza stopniowe przekazywanie części kompetencji i
uprawnień decyzyjnych dotyczących ochrony środowiska na właściwy szczebel
regionalny lub lokalny (wojewódzki, powiatowy, gminny), tak, aby był on rozwiązywany
na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i efektywnie rozwiązany,
zasada klauzul zabezpieczających - umożliwia państwom członkowskim stosowanie
w uzasadnionych przypadkach ostrzejszych środków w porównaniu z wymaganiami
wspólnotowego prawa ekologicznego,
zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej - oznacza ona
potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
109
Cele polityki ekologicznej w sferze racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych:
•
w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu
- przegląd prawa w zakresie ochrony przyrody z punktu widzenia jego
zgodności z prawem UE oraz skoordynowanie działalności w tej dziedzinie,
- pełna inwentaryzacja różnorodności biologicznej: uzupełnianie wiedzy o
rozmieszczeniu i zasobach składników różnorodności biologicznej,
- renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych zniszczonych ekosystemów i
siedlisk, szczególnie leśnych i wodno- błotnych,
- restytucja wybranych gatunków,
- utrzymanie urozmaiconego krajobrazu rolniczego oraz zwiększenie wsparcia dla
rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego,
- zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania różnorodnością biologiczną,
- podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz władz
szczebla lokalnego,
- zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo
cennych, jako narzędzia ochrony i zrównoważonego wykorzystania zasobów
biologicznych, z uwzględnieniem Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej,
- zapewnienie skutecznego przeciwdziałania wprowadzaniu gatunków, mogących
zagrażać integralności naturalnych ekosystemów i siedlisk lub stanowić
zagrożenie gatunków rodzimych,
•
w zakresie racjonalizacji użytkowania wody
- zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i
najlepszych praktyk rolniczych zmniejszających zapotrzebowanie na wodę i
ograniczających ładunki odprowadzane do odbiorników zanieczyszczeń,
- wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej,
wdrożenie systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych,
wprowadzenie rozwiązań zapewniających stabilne finansowanie gospodarki
wodnej, dążenie do samofinansowania gospodarki wodnej,
- właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych,
- modernizacja systemu melioracji wodnych,
- zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych na cele
przemysłowe,
- racjonalizacja zużycia wody w gospodarstwach domowych zmierzająca do
ograniczenia marnotrawstwa, strat w systemach rozprowadzania wody,
stosowania wodooszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gospodarstwa
domowego oraz dalszego rozwoju pomiaru zużycia wody,
w
zakresie
zmniejszenia
wodochłonności,
materiałochłonności,
energochłonności, odpadowości gospodarki i wzrostu wykorzystania energii ze
źródeł odnawialnych
- wycofanie z produkcji i użytkowania, bądź ograniczenie użytkowania substancji i
materiałów niebezpiecznych reglamentowanych przez dyrektywy UE i przepisy
prawa międzynarodowego (zawierające metale ciężkie, trwałe zanieczyszczenia
organiczne i substancje niszczące warstwę ozonową),
- stworzenie systemu pozyskiwania informacji o wytwarzaniu ze źródeł
odnawialnych energii innej niż elektryczna,
- zmniejszenie energochłonności w procesach wytwórczych, świadczeniu usług oraz
konsumpcji,
- wspieranie stosowania zamkniętych obiegów wody w przedsiębiorstwach.
•
110
-
•
•
wzrost udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej, energetycznych nośników
odnawialnych (energia słoneczna, energia wiatru i wody, energia geotermalna i
energia z biomasy) oraz pochodzących z odpadów,
- wspieranie budowy nowych instalacji OZE, tak by udział energii z tych źródeł w
strukturze zużycia nośników pierwotnych oraz produkcji energii elektrycznej
osiągnął w 2010r. poziom, co najmniej 7,5%,
- wspieranie budowy nowych instalacji zapewniających, że udział biokomponentów
w rynku paliw ciekłych w 2010r. wyniesie 5,75%, ze szczególnym uwzględnieniem
biopaliw ciekłych,
w zakresie ochrony gleb
- podniesienie poziomu wiedzy użytkowników gleb i gruntów w zakresie możliwości
eksploatacji gleb, przy zwróceniu szczególnej uwagi na nieodwracalność
degradacji zasobów glebowych,
- doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się problematyka ochrony i
racjonalnego użytkowania gleb oraz przygotowanie programów działań w tej
dziedzinie,
- wprowadzenie w rolnictwie sposobu produkcji zgodnego z ustawą o rolnictwie
ekologicznym,
- objęcie monitoringiem gleb rejestracji zmian fizycznych, chemicznych i
biologicznych wynikających z rodzaju i intensywności eksploatacji oraz
oddziaływania różnych negatywnych czynników,
- przeciwdziałanie przejmowania gleb nadających się do wykorzystania rolniczego
lub leśnego na inne cele, zwłaszcza dla potrzeb realizacji różnego typu inwestycji,
- dostosowanie do naturalnego, biologicznego potencjału gleb formy ich
zagospodarowania rolniczego lub leśnego,
- eliminacja produkcji rolniczej lub odpowiednia zmiana struktury upraw na glebach
zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia tam, gdzie stopień
zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wskaźniki,
- zwiększenie skali przywracania wartości użytkowej glebom, które uległy degradacji
(oczyszczanie, rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych),
w zakresie wzrostu lesistości, wzbogacenia i racjonalnej eksploatacji zasobów
leśnych
- stałe powiększanie zasobów leśnych,
- lokalizacja zalesień i zadrzewień zgodnie z planami zagospodarowania
przestrzennego, w tym kształtowanie granicy polno-leśnej,
- rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych, w tym obszarów wodno-błotnych
i obiektów cennych przyrodniczo, znajdujących się na terenach leśnych,
- promocja stosowania dobrych praktyk rolniczych jako instrumentu ochrony gleb,
upowszechnianie kierunków produkcji rolnej zapewniających zrównoważone ich
wykorzystanie (rolnictwo ekologiczne, programy rolno – środowiskowe),
- ochrona gleb leśnych, a szczególnie substancji organicznej gleby,
- wzmaganie korzystnego oddziaływania lasu na środowisko,
- kształtowanie
lasu
wielofunkcyjnego
(poprawa
funkcji
wodochronnej,
klimatotwórczej, glebochronnej),
- zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych,
- ochrona i powiększanie biologicznej różnorodności lasów na poziomie
genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym,
- racjonalne, zgodne z zasadami ochrony przyrody, użytkowanie zasobów leśnych,
- zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych
zbiorników wodnych,
- utrzymanie i wzmocnienie społeczno-ekonomicznej funkcji lasów,
111
-
•
zapewnienie lasom i zadrzewieniom właściwego znaczenia w planowaniu
przestrzennym i zagospodarowaniu kraju,
- poprawa stanu i produkcyjności lasów prywatnych,
w zakresie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych
- zwiększenie efektywności wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złóż,
- ograniczenie naruszeń środowiska towarzyszących eksploatacji kopalin i pracom
geologicznym,
- ograniczenie wydobycia kopalin, jeśli możliwe jest znalezienie substytutu danego
surowca,
- zmniejszenie zużycia surowca w przeliczeniu na jednostkę produktu,
- poszerzanie wiedzy o budowie geologicznej Polski oraz kontynuowanie i
rozszerzanie prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania
nowych złóż kopalin użytecznych,
- wspieranie prac geologicznych zmierzających do wyznaczenia perspektywicznych
obszarów i struktur do budowy podziemnych magazynów gazu i paliw
płynnych
oraz
wykorzystania wyrobisk pokopalnianych do podziemnego
składowania odpadów,
- objęcie szczególną ochroną wód leczniczych i termalnych.
Cele polityki ekologicznej w sferze jakości środowiska:
•
w zakresie gospodarowania odpadami
pełne wprowadzenie w życie regulacji prawnych zawartych w ustawie z 27
kwietnia 2001 r. o odpadach oraz rozporządzeniach wykonawczych do tej ustawy,
zapobieganie powstawania odpadów, przy rozwiązywaniu problemu odpadów „u
źródła”,
wspieranie działań podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty
prywatne, które przyczynią się ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów,
zwiększenia ilości odpadów poddawanych odzyskowi, w tym recyklingowi,
zmniejszenia ilości odpadów kierowanych na składowiska,
intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania
odpadów i właściwego postępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej
kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie,
wzmocnienie kontroli podmiotów odbierających odpady od wytwórców oraz
podmiotów posiadających instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania
odpadów,
zwiększenie poziomu odzysku (w tym recyklingu) odpadów przemysłowych
poprzez odpowiednią politykę podatkową i system opłat za korzystanie ze
środowiska,
zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w
tym w szczególności doprowadzenie do sytuacji, że w 2013 r. nie będzie
składowanych odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niż 50 %
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.,
całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwienie PCB do 2010 r.,
rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na
całkowite wyeliminowanie ich składowania,
•
w zakresie jakości wód
osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód pod względem jakościowym i
ilościowym,
112
•
•
realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków
komunalnych (budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków i
systemów kanalizacji zbiorczej),
wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach
gdzie jest niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci
kanalizacyjnej,
intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie
odprowadzaniu nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód oraz
przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych,
w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych,
wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do
spożycia, w tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci
wodociągowych,
zapobieganie zanieczyszczeniom słodkich wód powierzchniowych i podziemnych
oraz wód Bałtyku ze szczególnym naciskiem na zapobieganie „u źródła”,
przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym właściwego stanu
ekologicznego, a przez to zapewnienie m.in. odpowiednich źródeł poboru wody do
picia,
w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem
poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza,
wspieranie działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji ze źródeł komunalnych,
zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony
powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii,
uzyskanie norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej,
konsekwentne przechodzenie na likwidację zanieczyszczeń „u źródła”,
coraz szersze normowanie emisji w przemyśle, energetyce i transporcie,
wprowadzanie norm produktowych ograniczających emisję do powietrza
zanieczyszczeń w rezultacie pełnego cyklu życia produktów i wyrobów,
w zakresie hałasu i promieniowania elektromagnetycznego
pełna harmonizacja polskich przepisów z odpowiednimi dyrektywami Unii
Europejskiej,
stworzenie
odpowiednich
struktur
organizacyjnych
zajmujących
się
monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych,
poprawa systemu transportowego,
zmniejszenie skali narażania ludności na ponadnormatywny poziom hałasu
emitowanego przede wszystkim przez środki transportu,
kontrola i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego,
poprawa estetyki otoczenia m. in. przez kształtowanie zieleni zorganizowanej
pełniącej funkcje ochronne,
• w zakresie poważnych awarii
eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla środowiska z tytułu nadzwyczajnych
zagrożeń,
zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej przez nadzór nad
wszystkimi instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami takiej awarii,
sporządzenie ocen ryzyka obiektów, planów operacyjno-ratowniczych dla gmin,
wojewódzkich i powiatowych planów zarządzania ryzykiem,
doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i
klęsk żywiołowych.
113
1.2. Limity krajowe
II Polityka ekologiczna państwa oraz Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2015, określają limity związane z
racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą środowiska, które mają być
osiągnięte w średniookresowym horyzoncie czasowym tzn. do 2015 r. Przedstawiają się
one następująco:
Tabela Nr 1 Krajowe limity.
Lp.
Limity
1. Ograniczenie zużycia energii o 25 % w stosunku do 2000 r. w przeliczeniu na
jednostkę PKB
2. Dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w
procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem w 1990 r.
3. Likwidacja zrzutu ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych
4. Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych w
stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego o 30%
5. Zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w
przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle)
6. Ograniczenie emisji pyłów średnio o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o
31%, lotnych związków organicznych (poza metanem) o 4% i amoniaku o 8% w
stosunku do stanu w 1990 r.
7. Wzrost lesistości do ok. 30% powierzchni kraju do 2020r.
8. Do 2010 r. zmniejszenie jednostkowego zużycia wody do celów przemysłowych, w
stosunku do 1990r. o 50%, surowców ze źródeł pierwotnych o 40% oraz energii o 60%
9. Udział odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo – energetycznym kraju do
7,5% w 2010 r. i 14% do 2020 r.
10. Osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych do 2015 r. zgodnie z
tzw. Ramową Dyrektywą Wodną
11. Co najmniej 75% poziom usuwania biogenów w dorzeczach Odry i Wisły do 2010 r.
12. Wyposażenie aglomeracji o liczbie mieszkańców ≥ 15 tys. w komunalne oczyszczalnie
ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów do 2010 r.
13. Wyposażenie aglomeracji o liczbie mieszkańców 2-15 tys. w komunalne oczyszczalnie
ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów do 2015 r.
Do końca 2015 r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i
14. fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z obszaru kraju w celu ochrony wód
powierzchniowych.
15. Eliminacja lub ograniczenie zrzutów substancji niebezpiecznych do środowiska
wodnego ze źródeł przemysłowych do 2006r.
16.
17.
18.
19.
Zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym
w szczególności doprowadzenie do sytuacji, że w 2013r. nie będzie składowanych
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niż 50% masy tych odpadów
wytworzonych w 1995r.,
Podniesieniu poziomu odzysku odpadów komunalnych do 10% w 2010 r.
Sporządzić wojewódzkie plany zarządzania ryzykiem dla wszystkich województw oraz
plany powiatowe, jeżeli znajduje się więcej niż 5 obiektów niebezpiecznych
Sporządzić
mapy
akustyczne
dla
wszystkich
aglomeracji
powyżej
100
tys.
114
Lp.
20.
Limity
mieszkańców.
Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9% energii
finalnej w ciągu 9 lat, do 2017 r.
1.3. Cele polityki ekologicznej województwa kujawsko-pomorskiego.
Jako podstawowy cel polityki ekologicznej na obszarze województwa kujawsko pomorskiego przyjmuje się zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego
rejonu w celu poprawy jakości życia mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i
konkurencyjności województwa.
Podstawą dla formułowania priorytetów ekologicznych dla województwa kujawskopomorskiego była przeprowadzona ocena aktualnego stanu środowiska, w tym
poszczególnych jego komponentów, jak i środowiska jako całości. Przeanalizowane
zmiany i tendencje zmian w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska
pozwoliły na sformułowanie najważniejszych problemów ekologicznych województwa
kujawsko-pomorskiego. Problemy te były punktem wyjścia do formułowania celów,
priorytetów i kierunków ochrony środowiska na terenie województwa.
Zgodnie z projektem Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z perspektywą
na lata 2011-2015 należy przyjąć, że podstawowymi priorytetami ochrony środowiska w
województwie kujawsko-pomorskim w wymienionym okresie będą:
dalsza poprawa jakości środowiska oraz likwidacja i minimalizacja bezpośrednich
zagrożeń dla zdrowia i życia mieszkańców województwa,
zrównoważone wykorzystanie bogactw naturalnych, w tym wody oraz energii,
racjonalne gospodarowanie odpadami,
ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów
przyrody,
prowadzenie edukacji ekologicznej w celu podniesienia świadomości ekologicznej
mieszkańców województwa.
1.4. Cele szczegółowe wynikające ze Strategii rozwoju powiatu oraz Planu rozwoju
lokalnego dla powiatu radziejowskiego.
„Strategia Rozwoju Powiatu Radziejowskiego 2001 – 2015” oraz „Plan Rozwoju Powiatu
Lokalnego dla powiatu radziejowskiego”, stanowią podstawowe dokumenty określające
kierunki rozwoju powiatu w najbliższym czasie. Dokumenty te zostały opracowane przy
udziale samorządów gmin wchodzących w skład powiatu.
W przyjętej strategii uznano, że ważnym czynnikiem rozwoju powiatu jest wzrastające
znaczenie ekologii dla procesów wytwórczych i zachowań jego mieszkańców. Wynika to
głównie z narastających oczekiwań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Podkreśla
się również, że intensywna produkcja rolna na znacznej części powiatu, powodująca
zagrożenie dla środowiska, może pozbawić szans rozwojowych w innych dziedzinach np.
w zakresie rozwoju turystyki. W strategii rozpatrywane są ważne z punktu widzenia
ochrony środowiska problemy, takie jak:
intensyfikacja produkcji rolnej (np. hodowla bydła, trzody chlewnej, drobiu)
kosztem pogorszenia się stanu środowiska naturalnego,
efektywność ekonomiczna produkcji wyrobów opartych na surowcach
wytwarzanych w sposób przyjazny dla środowiska naturalnego,
poczucie jakości życia mieszkańców powiatu w powiązaniu ze stanem ochrony
środowiska naturalnego.
W strategii przyjęto także bardzo ważne, następujące założenia:
115
systematyczne nakłady na inwestycje proekologiczne pozwolą na osiągnięcie
odpowiednich standardów europejskich jakości życia,
podjęte działania dla budowania wśród mieszkańców systemu wartości, w
którym indywidualna dbałość o środowisko przyrodnicze jest ważnym i trwałym
elementem świadomości społecznej, pozwolą na obniżenie kosztów działań w
tym zakresie i partycypację mieszkańców w niezbędnych inwestycjach
proekologicznych,
działania na rzecz ochrony wód i powietrza powinny ukierunkować rozwój
powiatu radziejowskiego na turystykę.
Wśród mocnych stron powiatu w strategii wymieniono m. in. czyste środowisko
przyrodnicze, w niewielkim stopniu zagrożone degradacją oraz istniejące na znaczącej
części obszaru powiatu walory turystyczno-rekreacyjne w postaci jezior i okalających je
lasów. Jako słabą stronę powiatu uznaje się m. in. brak rozwiniętej infrastruktury
turystycznej i istniejące zagrożenia dla środowiska naturalnego, niesprzyjające rozwojowi
turystyki.
Przedstawione powyżej problemy znalazły swój wyraz w wizji strategii, która przedstawia
się następująco: „Edukacja, aktywni mieszkańcy i racjonalne wykorzystanie
zasobów przyrodniczych ziemi radziejowskiej, źródłem rozwoju rolnictwa i
przedsiębiorczości pozarolniczej”.
W strategii zostały przyjęte 4 główne cele, z których najbardziej z problematyką ochrony
środowiska związany jest cel IV: „Rozwinięta infrastruktura, czyste środowisko,
bezpieczeństwo i zadbane rejony turystyczne powiatu radziejowskiego atrakcją
turystyczną w skali krajowej”.
Wdrożenie strategii opiera się o realizację zaproponowanych projektów. W
dziedzinie ochrony środowiska są to dwa następujące projekty:
1. „wszyscy dbamy o środowisko naturalne”,
2. „zintegrowany, gminno - powiatowy program rozwoju infrastruktury”.
W projekcie pierwszym jako cele operacyjne przyjęto:
ukształtowanie nowego modelu świadomości ekologicznej mieszkańców,
pozwalającego na wzmocnienie społecznej i indywidualnej dbałości o czystość
środowiska naturalnego,
poprawienie wizerunku miast i wsi poprzez działania w zakresie estetyzacji
zagród rolniczych i najczęściej odwiedzanych obszarów miast.
Do podstawowych zadań związanych realizacją tego projektu należą:
zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo,
tworzenie „zielonych szkół”,
wprowadzanie zadrzewień śródpolnych,
introdukcja i reintrodukcja zwierzyny w stanie dzikim,
zarybianie wód śródlądowych,
organizowanie akcji promujących ekologię typu „sprzątanie powiatu”,
działania organizacyjne i uświadamiające oraz sankcje prawne związane z
przestrzeganiem zasad ochrony środowiska,
promowanie estetyzacji wsi i miast (konkursy zagród),
utworzenie punktu edukacji ekologicznej,
przygotowanie typowych projektów oczyszczalni przydomowych,
szkolenia i doradztwo w zakresie przestrzegania przepisów i zasad ochrony
środowiska.
Najważniejszymi efektami wdrożenia projektu będą m. in:
zwiększenie lesistości powiatu.
podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
ograniczenie zanieczyszczenia środowiska przez: rolników, przedsiębiorców i
mieszkańców,
116
partycypacja finansowa mieszkańców w działaniach i inwestycjach chroniących
środowisko,
poprawa estetyki otoczenia.
Bezpośrednio z tym projektem wiąże się także cel operacyjny dotyczący
wspierania zmian strukturalnych w rolnictwie poprzez działania na rzecz zalesiania
słabych gruntów, rozwijania gospodarki leśnej i łowieckiej oraz modernizacji infrastruktury
rolnictwa (melioracje, nawadnianie).
Projekt dotyczący rozwoju infrastruktury obejmuje działania operacyjne związane z
rozbudowaniem składników infrastruktury technicznej służącej poprawie warunków życia,
ochronie środowiska i rozwojowi przedsiębiorczości w zakresie przetwórstwa rolnego,
turystyki i innych dziedzin gospodarczych (m. in. wspólna gazyfikacja terenu powiatu i
budowa systemu kanalizacyjnego). Projekt składa się z 6 części, z których 4 ściśle wiążą
się z działaniami związanymi z ochroną środowiska przyrodniczego powiatu. Są to
następujące działania:
budowa gazociągów dla powiatu radziejowskiego, w tym:
budowa stacji redukcyjnych poboru gazu dla gmin powiatu,
budowa przyłączy do miejscowości,
budowa sieci gazowych w poszczególnych miejscowościach,
budowa przyłączy do indywidualnych odbiorców.
budowa wodociągów w miastach i na terenach wiejskich, w tym:
budowa nowych ujęć wody pitnej i modernizacja istniejących,
budowa nowych sieci wodociągowych w miastach i na terenach wiejskich,
budowa przyłączy do istniejących odbiorców,
wymiana występujących szkodliwych dla zdrowia sieci z rur azbestowocementowych,
budowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków, w tym rozwój sieci kanalizacyjnej w
miastach i na terenach wiejskich,
budowa oczyszczalni ścieków, w tym:
budowa oczyszczalni ścieków dla miast i wsi,
budowa oczyszczalni na terenach turystycznych,
budowa oczyszczalni przyzagrodowych,
wprowadzenie uporządkowanej gospodarki odpadami komunalnymi.
Natomiast Plan Rozwoju Lokalnego dla powiatu radziejowskiego uchwalony w 2007r.
określa w sposób szczegółowy rodzaje zadań jakie będą realizowane na terenie powiatu
w latach 2007 – 2013. Zadania te są szczegółowo pogrupowane jako zadania o
charakterze powiatowym oraz jako zadania poszczególnych jednostek samorządowych.
Wykaz planowanych projektów i zadań inwestycyjnych zostanie wykorzystany w części
dotyczącej ustalenia planowanych przedsięwzięć proekologicznych dla powiatu.
2. Wnioski z oceny aktualnego stanu środowiska.
Tabela Nr 2 Analiza SWOT.
Mocne strony
Słabe strony
Powierzchnia ziemi
- niski stopień degradacji powierzchni ziemi, - istnienie mogilnika zawierającego
- urozmaicona rzeźba terenu,
przeterminowane środki ochrony roślin,
- brak terenów osuwiskowych,
- słabe gleby w części południowej powiatu.
- bardzo dobre gleby w północnej części
powiatu.
117
Mocne strony
Słabe strony
Zasoby i jakość wód
- wysokiej i średniej jakości wód
- obniżający się w wyniku małej ilości
podziemnych.
opadów poziom wód gruntowych,
niska jakość wód powierzchniowych,
- występowanie obszaru szczególnie
narażonego na zanieczyszczenia azotem
pochodzenia rolniczego.
- powstanie kopalni węgla brunatnego w
powiecie koninińskim.
Surowce naturalne
- występowanie złóż kopalin pospolitych
- nielegalne wydobycia kopalin,
(piaski, żwiry),
Zasoby przyrody
- występowanie obszarów objętych różnymi - niski stopień lesistości i jeziorności,
formami ochrony,
- niedbałość mieszkańców powiatu o jego
-dość duże zasoby zwierzyny łownej
zasoby przyrodnicze,
- występowanie rzadkich i zagrożonych
- konsumpcyjny tryb życia,
gatunków roślin,
Powietrze
- bardzo dobra jakość powietrza (klasa A),
- niekorzystna struktura paliw w systemach
- produkcja energii odnawialnej – siłownie
grzewczych,
wiatrowe,
- słaby rozwój gazyfikacji powiatu,
Gospodarka wodno-ściekowa
-duży stopień zwodociągowania,
- duże rozproszenie zabudowy
- dobre wyposażenie gospodarstw rolnych w niedostateczny stopień skanalizowania,
urządzenia do przechowywania nawozów
-słaby rozwój małej retencji,
organicznych.
- jednostronne – odwadniające działanie
systemów melioracyjnych,
- potrzeba modernizacji oczyszczalni
ścieków i budowy nowych,
Gospodarka odpadami
-dobrze rozwinięty system odbioru odpadów -słabo rozwinięta selektywna zbiórka
komunalnych.
odpadów komunalnych,
- uregulowanie gospodarki odpadami w
-składowanie jako dominujący sposób
większości podmiotów gospodarczych i
unieszkodliwiania odpadów,
obiektach użyteczności publicznej.
-niespełnianie wymogów przez większość
składowisk odpadów komunalnych,
- niewystarczające środki finansowe na
prowadzenie monitoringu składowisk,
- zapełnienie części składowisk.
Analizując przedstawione powyżej cele ekologiczne dotyczące szczebla krajowego i
wojewódzkiego oraz ustalenia przyjęte w strategii rozwoju powiatu radziejowskiego, a
także uwzględniając ocenę aktualnego stan środowiska w powiecie można przyjąć, że
operacyjnymi celami ochrony środowiska na obszarze tego powiatu są:
zachowanie i wzbogacenie walorów przyrodniczo-krajobrazowych powiatu,
118
poprawa bilansu hydrologicznego powiatu,
dalsza poprawa jakości wód powierzchniowych,
ochrona jakości wód podziemnych oraz racjonalne gospodarowanie tymi
zasobami,
dalsza poprawa jakości powietrza atmosferycznego,
poprawa warunków klimatu akustycznego,
dalsze kształtowanie różnorodności biologicznej,
zwiększenie lesistości powiatu,
przeciwdziałanie degradacji gleb,
racjonalna eksploatacja złóż kopalin,
rekultywacja terenów poeksploatacyjnych,
rozbudowa zbiorczych systemów kanalizacyjnych,
gazyfikacja powiatu,
wdrożenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami,
kształtowanie systemu obszarów chronionych.
3. Ustalenia programu.
3.1. Kierunki ochrony środowiska – wytyczne
• budowa sieci kanalizacyjnej,
• budowa indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejscach gdzie jest
niemożliwa lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej,
• budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków,
• zwiększanie stopnia zwodociągowania gmin,
• zmniejszenie emisji pyłów i gazów do powietrza poprzez modernizację systemów
grzewczych,
• zrównoważone wykorzystanie bogactw naturalnych poprzez stosowanie
odnawialnych źródeł energii (pompy ciepła, elektrownie wodne i wiatrowe,
biopaliwa, kolektory słoneczne),
• usuwanie i wymiana pokryć dachowych zawierających azbest,
• poprawa jakości wód powierzchniowych ze szczególnym naciskiem na obszar
szczególnie narażony na zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego,
• zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją i nadmierną
eksploatacją,
• regulacja stosunków wodnych na gruntach rolnych – poprawa działania systemów
melioracyjnych w celu zminimalizowania deficytu wody.
• zwiększenie ilości zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych,
• zwiększenie lesistości obszaru powiatu przez zalesianie gruntów najsłabszych klas
bonitacyjnych.
• prowadzenie edukacji ekologicznej w celu podniesienia świadomości ekologicznej
mieszkańców powiatu radziejowskiego,
• propagowanie kodeksu dobrej praktyki rolniczej,
• wdrożenie kompleksowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w
oparciu o Międzygminne Kompleksy Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w
Machnaczu (powiat włocławski) i Służewie (powiat aleksandrowski),
• prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów u źródła,
• segregacja i unieszkodliwienie odpadów w zakładach gospodarki komunalnej w
pełni dostosowanych do obowiązujących standardów technologicznych,
• zamknięcie do 2009 r. wszystkich składowisk niespełniających wymogów prawa i
standardów Unii Europejskiej i ich rekultywacja.
• monitoring składowisk odpadów,
119
•
segregacja odpadów trafiających na składowisko z wyodrębnianiem odpadów
nadających się do odzysku,
3.2. Rodzaj i harmonogram przedsięwzięć proekologicznych planowanych na lata
2008-2011 z perspektywą do 2015 r.
Działania programowe w zakresie ochrony środowiska na obszarze powiatu
wynikają z jednej strony z niezadowalającego stanu środowiska, w tym poszczególnych
jego komponentów, z drugiej zaś strony z rozwoju gospodarki, turystyki i budownictwa
mieszkaniowego. Procesy te związane z postępem cywilizacyjnym powodują nieustanne
powstawanie nowych zagrożeń, które powinny być minimalizowane już na etapie
planowania inwestycji. Bardzo istotne jest także podjęcie działań zmierzających do
zapewnienia trwałej ochrony terenów i obiektów o najwyższych na terenie powiatu
zasobach przyrodniczych i walorach krajobrazowych.
Poniżej wyszczególniono kierunki działań proekologicznych do 2015 r. Zastosowano
podział na następujące bloki zagadnień tematycznych:
- ochrona przyrody i krajobrazu,
- ochrona gleb,
- ochrona przed odpadami,
- gospodarka wodno - ściekowa i ochrona wód,
- ochrona powietrza atmosferycznego,
- ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi,
- edukacja ekologiczna,
- ochrona przed pozostałymi zagrożeniami.
Realizacja działań wymienionych w programie we wszystkich w.w. dziedzinach pozwoli na
sukcesywną poprawę stanu środowiska powiatu radziejowskiego oraz spełnianie
wymogów prawa krajowego w zakresie ochrony środowiska z zachowaniem wymogów i
standardów Unii Europejskiej.
3.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu.
Kierunki działań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu obejmują
zminimalizowanie zmniejszenia różnorodności biologicznej powiatu na poziomie
wewnątrzgatunkowym
(genetycznym),
gatunkowym
i
ponadgatunkowym
(ekosystemowym i krajobrazowym). Podstawą wszelkich działań w tym zakresie powinna
być inwentaryzacja przyrodnicza, której wynikiem powinno być objęcie ochroną prawną
wszystkich terenów i tworów przyrody cennych przyrodniczo wymagających ochrony.
Do najbardziej istotnych problemów i zagrożeń w zakresie ochrony zasobów
przyrodniczych na terenie powiatu radziejowskiego należy zaliczyć:
- zagrożenie dla walorów krajobrazowych, w szczególności na obszarze
Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia oraz obszarze chronionego krajobrazu – Jezioro
Głuszyńskie poprzez powstanie w bezpośrednim sąsiedztwie odkrywki węgla
brunatnego „Tomisławice”, nie uporządkowaną turystykę (głównie budownictwo
obiektów rekreacyjnych) gospodarkę rolną i leśną,
- intensyfikację rolnictwa,
- rozwój budownictwa mieszkaniowego,
- wysychanie śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych stanowiących ostoję
różnorodności biologicznej,
- likwidacja zadrzewień śródpolnych będących siedliskiem ptactwa i innych drobnych
zwierząt,
- jednostronnie działająca melioracja brak dostatecznej liczby zastawek
zatrzymujących wodę w przypadku jej niedoborów.
120
Głównym celem ochrony zasobów przyrodniczych na terenie powiatu jest zachowanie,
właściwe wykorzystanie oraz odnawianie i przywracanie do stanu właściwego jej
składników, w szczególności ekosystemów zachowanych w stanie naturalnym lub
zbliżonym do naturalnego. Ochrona najcenniejszych przyrodniczo ekosystemów i siedlisk
powinna być realizowana poprzez obejmowanie ich ochroną prawną m.in. jako rezerwaty
przyrody i użytki ekologiczne.
Tabela Nr 3 Ochrona przyrody i krajobrazu.
Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie
chronionych
w tym
Wyszczególnienie
Ogółem
w ha
parki
obszary
rezerwaty
pomniki
W%
krajobrazowe chronionego
przyrody
przyrody
powierzchni
krajobrazu
ogólnej
w ha
szt.
Województwo
kujawskopomorskie
581507,4 32,4
17478,1
215043,0
334488,5
2068
Powiat
radziejowski
7615,1
1037,0
-
6365
16
12,5
źródło: dane z GUS stan na dzień 31-12-2006 r. oraz informacje własne.
Do tej niewielkiej lecz bardzo cennej powierzchni prawnie chronionej fragmentu
Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia znajdującej się na terenie powiatu oraz obszaru
chronionego krajobrazu – Jezioro Głuszyńskie dodać należy 204,6 ha użytków
ekologicznych oraz 21 założeń parkowo dworskich i 12 parków podworskich.
Cel średniookresowy do 2015 r.:
- Zachowanie dla przyszłych pokoleń terenów o wyróżniających się w skali regionu
walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych,
- Utrzymanie różnorodności biologicznej powiatu radziejowskiego na poziomie
wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i
krajobrazu).
W zakresie ochrony zasobów przyrodniczych określa się następujące kierunki
działań od 2008 do 2011 r.:
• przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej w celu szczegółowego rozpoznania i
udokumentowania zasobów przyrodniczych powiatu,
• poprawa różnorodności biologicznej i krajobrazowej na obszarze powiatu,
• ochrona obszaru Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia oraz obszaru chronionego
krajobrazu – Jezioro Głuszyńskie,
• uznawanie kolejnych pomników przyrody, użytków ekologicznych, zespołów
przyrodniczo-krajobrazowych i stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej,
• zwiększenie lesistości powiatu,
• propagowanie programów rolnośrodowiskowych,
• rewaloryzacja zespołów pałacowo-parkowych i parków podworskich,
121
•
wprowadzanie zadrzewień śródpolnych oraz odbudowa oczek wodnych,
Tabela Nr 4 Zadania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu powiatu radziejowskiego
na lata 2008-2011.
Lp.
1.
2.
3.
4.
Rodzaj działania
Opracowanie dokumentacji i utworzenie
kolejnych pomników przyrody i użytków
ekologicznych
Introdukcja zwierząt: (bażanty, kuropatwy,
zające) do środowiska,
Popularyzowanie idei ochrony przyrody w
społeczeństwie
Kontrola przestrzegania przepisów o
ochronie przyrody w trakcie
gospodarczego wykorzystywania jej
zasobów
Jednostki realizujące
(współpracujące)
Rola samorządu
powiatowego
Wojewódzki Konserwator
Przyrody oraz rady gmin
Współpraca
Koła łowieckie
Współpraca
Zadanie własne
wszystkich jednostek
Zadanie własne
Zadanie własne
Zadanie własne
5.
Zalesianie gruntów rolnych
Właściciele gruntów,
ARiMR, Nadleśnictwa
Współpraca
6.
Nadzór nad gospodarką leśną w lasach
nie stanowiących własności Skarbu
Państwa
Starosta
Zadanie własne
7.
Wprowadzanie zadrzewień śródpolnych,
8.
Odbudowa śródpolnych oczek wodnych
9.
Odtworzenie buforowych stref roślinnych
wzdłuż głównych cieków wodnych oraz
siedlisk podmokłych
10
11.
Rewaloryzacja parków podworskich i
założeń parkowych
Propagowanie programów
rolnośrodowiskowych
Rady gmin, właściciele i
użytkownicy gruntów
Rady gmin, właściciele i
użytkownicy gruntów
Właściciele gruntów
przyległych,
administratorzy cieków
wodnych
Właściciele i zarządcy
terenów
Właściciele gruntów
rolnych, ARiMR
Współpraca
Współpraca
Współpraca
Współpraca
Współpraca
Bardzo ważnym elementem ochrony przyrody i krajobrazu na terenie powiatu
radziejowskiego jest ochrona lasów. Jednakże ze względu na fakt, że większość terenów
leśnych stanowią lasy państwowe, gdzie od wieloleci prowadzi się odpowiednią politykę w
tym zakresie, działania ochronne proponowane w niniejszym programie odnoszą się do
wspólnych zamierzeń służb leśnych oraz władz samorządowych. Podstawowymi
kierunkami działań w tym względzie powinny być:
zwiększenie lesistości powiatu,
optymalne kształtowanie granic polno-leśnych,
ochrona lasów wzdłuż kanałów, wokół jezior oraz na obszarach bagien i
mokradeł ,
Należy podkreślić, że programy zalesień powinny uwzględniać dostosowanie składu
gatunkowego nasadzeń do możliwości produkcyjnych siedlisk. Przyczyni się to do
zwiększenie bioróżnorodności i naturalnej odporności przyszłych terenów leśnych. Bardzo
ważnym aspektem zwiększenia lesistości jest ograniczenie spływów zanieczyszczeń
obszarowych. Stąd też bardzo ważne jest wprowadzanie zalesień w pierwszej kolejności
122
w bezpośrednim sąsiedztwie cieków, kanałów i jezior. Wzrost lesistości powiatu przyczyni
się także do poprawy jakości powietrza atmosferycznego, zwiększenia możliwości
ochrony gleb przed erozją, a także do poprawy walorów zdrowotnych i krajobrazowych
środowiska.
Ważnym elementem z punktu widzenia ochrony środowiska jest wprowadzanie różnego
typu zadrzewień w postaci: zadrzewień śródpolnych, szpalerów drzew w sąsiedztwie
dróg, cieków i wokół jezior, czy wokół obiektów uciążliwych dla środowiska jako ich stref
ochronnych. Zadrzewienia powinno się także wprowadzać na obszarach o żyznych
glebach w celu zwiększenia ich różnorodności biologicznej, a także urozmaicenia
krajobrazu.
Występowanie lasów na danym terenie jest warunkowane przede wszystkim
jakością gleb. W przypadku powiatu radziejowskiego, szczególnie jego północnej części
gleby charakteryzują się wysoką przydatnością do produkcji rolnej, stąd też lasy w tej
części zajmują niewielką powierzchnię. Możliwości powiększenia zasobów leśnych
powiatu wynikają z występowania gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej. Tego typu
grunty występują głównie w części południowo - wschodniej i południowej powiatu.
Tabela nr 5 Powierzchnia gruntów do zalesiania w powiecie radziejowskim.
Lp
Gmina/miasto
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bytoń
Dobre
Osięciny
Piotrków Kuj.
Radziejów (gm)
Radziejów (m)
Topólka
Razem
Powierzchnia gruntów do
zalesiania [ha]
440,0
476,1
320,0
987,5
111,3
759,4
3 094,3
Źródło: dane z gmin
W przypadku powiększania powierzchni leśnych analizowano programy zalesień w
poszczególnych gminach powiatu (tab. Nr 5). Programy te zakładają zalesienia oprócz
gruntów rolnych nieprzydatnych do produkcji rolnej, także nieużytków i innych gruntów
określonych w planach urządzania lasów oraz dokumentach dotyczących
zagospodarowania przestrzennego. Przewiduje się zalesienia od 111,3 ha w gminie
Radziejów do prawie 990 ha w gminie Piotrków Kuj. W wyniku zalesień wzrośnie lesistość
powiatu do prawie 10 %, czyli ponad dwukrotnie. Jednak na dzień dzisiejszy obserwuje
się małe zainteresowanie sadzeniem lasów na gruntach użytkowanych rolniczo. Roczna
wielkość nowych plantacji leśnych oscyluje wokół 28 ha, co jest niewielką ilością w
stosunku do powierzchni którą można by potencjalnie zalesić. Tak niewielkie
zainteresowanie jest związane z tym, że aktualnie jest realizowany przez ARiMR system
dopłat do powierzchni upraw, tak więc nawet do upraw na najsłabszych gruntach rolnicy
otrzymują dopłaty, a posadzenie lasu wiąże się z poniesieniem sporych kosztów w
początkowym okresie zanim ARiMR zwróci koszty zalesienia i zacznie wypłacać
ekwiwalent .
Ważnym elementem działań w zakresie gospodarki leśnej i zadrzewień jest
edukacja społeczeństwa. Wolny wstęp do lasu i różnorodne ich wartości zachęcają nie
tylko do korzystania z nich w sposób i w rozmiarze zgodnym z obowiązującymi przepisami
prawa. Kradzieże drewna, podpalania, dewastacja roślinności, kłusownictwo, niszczenie
ptasich gniazd, mrowisk czy wysypywanie śmieci to najpowszechniejsze zło skierowane
przeciwko naszym lasom.
123
3.2.2. Ochrona gleb.
Urodzajne gleby są jednym z podstawowych zasobów środowiska przyrodniczego
powiatu radziejowskiego. Gleby bardzo dobrej i dobrej jakości stanowią ponad 70 %
użytków rolnych w powiecie. Do pozytywów ukształtowania powierzchni powiatu zaliczyć
należy występowanie stosunkowo niewielkich nachyleń terenu. Przekłada się to na
występowanie niskiej podatność gleb na erozję wodną. W nieco większej skali występuje
zjawisko erozji wietrznej. Ważnym problemem z punktu widzenia ochrony gleb jest
zmiana użytkowania gruntów rolnych na cele nierolnicze. Wiąże się to z przeznaczaniem
tych gruntów pod budownictwo mieszkaniowe, inwestycje oraz różnego rodzaju
infrastrukturę.
Do najważniejszych działań w zakresie ochrony gleb na terenie powiatu zaliczyć należy:
przeciwdziałanie erozji wietrznej i wodnej gleb,
ochrona gleb o wysokiej jakości przed zmianą sposobu użytkowania,
przeciwdziałanie stepowieniu terenu powiatu przez budowę dwukierunkowych
systemów melioracyjnych oraz małych zbiorników retencyjnych,
racjonalne nawożenie gleb i stosowanie środków ochrony roślin,
wprowadzanie sposobów produkcji rolnej zbliżonych do naturalnych,
systematyczne odkwaszanie gleb,
ochrona gleb przed zanieczyszczeniem, zwłaszcza metalami ciężkimi,
podjęcie działań w celu zwiększania udziału trwałych użytków zielonych – w tym
łąk, pastwisk, zadrzewień i zakrzewień śródpolnych – w powierzchni użytków
rolnych,
rekultywacja gleb zdegradowanych (np. w wyniku eksploatacji kopalin).
Podstawowym kierunkiem działań w zakresie ochrony zasobów glebowych jest
zapobieganie procesom degradacji gleb w wyniku erozji wodnej i wietrznej. W przypadku
erozji wodnej dotyczy to głównie terenów o urozmaiconej rzeźbie. Przeciwdziałania tym
procesom związane są ze stosowaniem odpowiednich zabiegów agrotechnicznych.
Dotyczy to stosowania orki wzdłuż stoków, czy wprowadzania trwałych użytków zielonych
na stokach zamiast gruntów ornych. Na terenach zagrożonych erozją wietrzną wskazane
jest wprowadzanie zieleni śródpolnej w postaci zadrzewień i zakrzewień.
W ochronie gleb bardzo ważnym jest maksymalne ograniczenie przeznaczania na
cele nierolnicze gleb I - IV klasy bonitacyjnej. Kompetencje w tym zakresie posiada
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi (klasy I-III) i wojewoda (klasy IVa i IVb). W przypadku
przekazywania gleb będących pod ochroną na cele nierolnicze bardzo ważnym jest
stosowanie obowiązku wykorzystania warstwy próchnicznej gleby.
W utrzymaniu odpowiednich warunków wilgotnościowych w glebach – co ma
również duże znaczenie w przeciwdziałaniu erozji wietrznej i stepowieniu terenów rolnych
– szczególną rolę odgrywają sprawne systemy melioracyjne. Ważnym jest, aby był to
system dwukierunkowy; odwadniający i nawadniający. Ze względu na fakt, że powiat
stanowi obszar o znacznym deficycie wody w każdej gminie powinien być uaktualniony
program melioracji gruntów rolnych. Należy też prowadzić odpowiednią konserwację
rowów melioracyjnych i kanałów w celu zapewnienia ich pełnej drożności. Ważnym
elementem jest też odbudowa i budowa małych śródpolnych oczek wodnych pełniących
rolę lokalnych zbiorników retencyjnych.
Wprowadzanie tzw. Dobrej praktyki rolniczej wiąże się oprócz stosowania
właściwej uprawy gleb, również z odpowiednim stosowaniem nawozów sztucznych i
środków ochrony roślin. Ma to także duże znaczenie w ochronie wód powierzchniowych i
podziemnych przed zanieczyszczeniami powierzchniowymi z terenów rolnych. Ważnym
jest w tym względzie stosowanie nawozów naturalnych.
124
Jak wykazały badania w sąsiedztwie drogi krajowej w powiecie radziejowskim występuje
niewielkie zagrożenie zanieczyszczeń gleb metalami ciężkimi. Mimo tego na terenach
znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie dróg o dużym natężeniu ruchu powinno
wykluczyć się produkcję warzyw i owoców podatnych na wchłanianie i gromadzenie w
części jadalnej metali ciężkich oraz wprowadzać w tym obszarze zadrzewienia o funkcji
izolacyjnej.
Kolejnym działaniem proekologicznym w zakresie ochrony powierzchni ziemi jest
zapewnienie racjonalnego sposobu pozyskiwania surowców naturalnych. Na terenie
powiatu radziejowskiego surowce naturalne jako kopaliny pospolite występują głównie w
postaci kruszyw naturalnych, a mianowicie piasków (kruszywa drobne) oraz żwirów
(kruszywa grube). Na terenie gmin Dobre i Osięciny występują także złoża torfu,
natomiast w gminie Dobre złoża gytii. Występują również na terenie powiatu złoża węgla
brunatnego. Z uwagi na negatywny wpływ na środowisko jaki niesie eksploatacja
odkrywkowa oraz położenie złóż na terenach o wysokich walorach przyrodniczych i
krajobrazowych stanowisko władz wojewódzkich jest przeciwne ich eksploatacji w obrębie
województwa kujawsko-pomorskiego. Jednak w 2008r. rozpoczęto budowę odkrywki
Tomisławice w województwie wielkopolskim w bezpośrednim sąsiedztwie powiatu
radziejowskiego, co nie pozostanie bez wpływu na obszar powiatu.
Eksploatacja surowców naturalnych na terenie powiatu odbywa się metodą
odkrywkową za pomocą sprzętu mechanicznego. W wyniku tak prowadzonej eksploatacji
powstają wyrobiska, których głębokość uzależniona jest od miąższości eksploatowanej
warstwy tych surowców. W dnie tych wyrobisk występują najczęściej wody gruntowe. W
efekcie prowadzonego wydobycia surowców dochodzi do przekształceń powierzchni
ziemi, powierzchniowych struktur geologicznych, oraz zmiana lokalnych stosunków
wodnych.
Eksploatacja surowców prowadzona jest przez wyspecjalizowane podmioty
gospodarcze na podstawie koncesji oraz nielegalnie, najczęściej przez miejscową ludność
na bieżące potrzeby budowlane. Koncesja określa warunki eksploatacji złoża
(powierzchnia obszaru, metoda wydobycia, głębokość wyrobiska i – co jest z punktu
widzenia ochrony środowiska najważniejsze – sposób rekultywacji wyrobiska i
sąsiedniego terenu po zakończeniu wydobycia. Tego typu eksploatacja daje gwarancję na
ograniczenie degradacji środowiska. Eksploatacja nielegalna odbywająca się najczęściej
w miejscach przypadkowych, bez odpowiednich badań dotyczących złoża przynosi
znaczne zniszczenia w środowisku. Powstające po takiej eksploatacji wyrobiska nie są
najczęściej rekultywowane, a w niektórych przypadkach są miejscem składowania
odpadów, w tym często odpadów niebezpiecznych.
Rekultywacja jest to proces polegający na przywróceniu wartości użytkowych
gruntom zdegradowanym, przez poprawienie ich właściwości fizycznych i chemicznych, a
także właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, uregulowanie stosunków wodnych,
odtworzenie gleb, wprowadzenie zieleni okrywowej, umocnienie skarp i wybudowanie
niezbędnych dróg dojazdowych itp.
Głównym celem rekultywacji jest:
• zmniejszenie uciążliwości związanych z istnieniem zdegradowanego nieużytku,
• przywrócenie terenu do pełnienia poprzednich funkcji lub stworzenie warunków do
innego (nowego) zagospodarowania.
Dobór właściwych metod rekultywacji oraz przydatność danej kopalni (obiektu) do
projektowanego kierunku zagospodarowania uzależniony jest od wielu czynników. Należą
do nich m.in. geometria (kształt) formy powstałej po zakończeniu eksploatacji,
ukształtowanie powierzchni terenu, stosunki wodne oraz fizyczno-chemiczne właściwości
gruntów. Sposób rekultywacji i zagospodarowania terenu musi być zgodny z miejscowym
planem zagospodarowania przestrzennego.
125
Na terenie powiatu radziejowskiego, prace rekultywacyjne prowadzi się głównie w
kierunku:
• przywrócenia danego terenu do produkcji rolnej poprzez odtworzenie żyznej
warstwy gleby (z nadkładu lub z istniejących jałowych gruntów po zasileniu
nawozami, torfem);
• wprowadzenia roślinności niskiej a docelowo zalesienie;
• utworzenie zbiorników wodnych dla celów hodowli ryb;
Właściwie przeprowadzona rekultywacja pozwala na zmniejszenie uciążliwości terenów
poeksploatacyjnych, a w pewnych przypadkach utworzenie obiektu o wartościach
wyższych od stanu przedeksploatacyjnego.
Na obszarze powiatu radziejowskiego zdecydowana większość przekształceń
powierzchni ziemi związana jest z eksploatacją surowców naturalnych, natomiast
przypadki zanieczyszczenia gruntu występują, z reguły w miejscach nielegalnego
gromadzenia odpadów („dzikie wysypiska”) oraz eksploatowanych do wielu lat stacji paliw
i baz. Zanieczyszczenia powierzchni ziemi mogą też wystąpić w miejscach zdarzeń
awaryjnych (awarii przemysłowych i wypadków komunikacyjnych) zawiązanych z
transportem substancji niebezpiecznych (np. oleju napędowego).
Głównym celem w dziedzinie ochrony gleb i powierzchni ziemi jest utrzymanie
dobrej jakości zasobów glebowych przy efektywnym i nieszkodliwym wykorzystaniu
potencjału produkcyjnego ziemi. Działania ochronne powinny być prowadzone przede
wszystkim na obszarach zdegradowanych jak również zapobiegawczo na obszarze
całego regionu. W pierwszej kolejności należy ograniczać, poprzez odpowiednie działania
przekształcanie i degradację gleb przez: rolnictwo, budownictwo, eksploatację kopalin,
transport oraz gospodarkę odpadami.
Tabela Nr 6 Kierunki działań proekologicznych na lata 2008-2011 w zakresie ochrony i
przywrócenia wartości użytkowej gleb powiatu radziejowskiego.
Lp.
Działania
1.
Rekultywacja terenów po
zakończeniu eksploatacji złoża z
przywróceniem użytkowych walorów
środowiska
2.
Likwidacja i rekultywacja wszystkich
„dzikich” miejsc eksploatacji kopalin
3.
Racjonalne pozyskiwanie kopalin ze
złóż
4.
Maksymalne ograniczenie
przekształceń powierzchni ziemi w
wyniku eksploatacji kopalin
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Podmioty
gospodarcze
eksploatujące złoże/
Okręgowy Urząd
Górniczy, Właściwe
urzędy Gmin
Podmioty
gospodarcze
eksploatujące złoże
Podmioty
gospodarcze
eksploatujące złoże
Podmioty
gospodarcze
eksploatujące złoże/
Okręgowy Urząd
Górniczy
Rola samorządu
powiatowego
Zadanie własne
Nadzór i kontrola
Zadanie własne
Nadzór i kontrola
Współpraca i nadzór
Współpraca
126
Lp.
Działania
5.
Prowadzenie okresowych badań
jakości gleby i ziemi
6.
Wprowadzenie zasad dobrej
praktyki rolniczej
7.
Ochrona gruntów rolnych o
wysokich walorach użytkowych
8.
Wprowadzanie zadrzewień przy
ciągach komunikacyjnych
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Starosta
Rolnicy, ODR,
współpraca -urzedy
gmin
Starosta
(współpraca z
gminami)
Zarządcy dróg
Rola samorządu
powiatowego
Zadanie własne
Współpraca
Zadanie własne
Współpraca
3.2.3. Ochrona przed odpadami
Cele i działania w zakresie gospodarki odpadami w powiecie określono w oparciu o
wytyczne Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, Wojewódzkiego Planu Gospodarki
Odpadami, oraz w oparciu o aktualną sytuację w zakresie gospodarki odpadami w
powiecie radziejowskim i prognozę dotyczącą wytwarzania odpadów.
Cele średniookresowe do 2015 r.:
- objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowaną zbiórką odpadów,
- wdrożenie kompleksowego rozwiązania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi
w oparciu o międzygminne kompleksy unieszkodliwiania odpadów komunalnych
- podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu,
- wyeliminowanie nielegalnego składowania odpadów (dzikich wysypisk),
- doskonalenie istniejących systemów gospodarki odpadami: segregacji u źródła i na
składowiskach odpadów (wtórnej),
- osiągnięcie docelowych poziomów odzysku odpadów: opakowaniowych, budowlanych,
niebezpiecznych, wielkogabarytowych i biodegradowalnych zgodnie z PGO,
- wdrożenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzanych odpadów i ich
obrotu,
- wdrożenie skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w
tym prowadzenie monitoringu,
- kontynuacja wspierania działań polegających na usuwaniu azbestu i wyrobów
zawierających azbest,
Cele gospodarki odpadami są różne dla poszczególnych kategorii odpadów lecz
nie naruszają ogólnych zasad przyjętych w tej dziedzinie, tj. zachowanie hierarchii działań
w zakresie postępowania z odpadami polegającej na:
- zapobieganiu powstawania odpadów,
- odzysku, w tym recyklingu (materiałowego i organicznego),
- spalaniu połączonym z odzyskiem energii (termiczne przekształcanie odpadów),
- unieszkodliwianiu (w ostateczności poprzez składowanie).
Wspólnym celem stawianym przed gospodarką wszystkimi powstającymi odpadami jest
stworzenie systemu zapewniającego pełną ewidencję wytwarzania odpadów i ich obrotu.
Jest to ważny cel, gdyż tylko pełna informacja o ilości, składzie i obrocie wytwarzanymi
127
odpadami może zapewnić właściwe planowanie na przestrzeni wielolecia. Prognoza ilości
odpadów do zagospodarowania w poszczególnych okresach dla powiatu radziejowskiego
przedstawiona została w części III, pkt. 3 niniejszego opracowania.
3.2.4. Gospodarka wodno - ściekowa i ochrona wód.
Wody jako integralna część środowiska oraz siedliska dla zwierząt i roślin,
podlegają ochronie, niezależnie od tego, czyja stanowią własność. Zasady ochrony wód
są określone w prawie wodnym oraz w prawie ochrony środowiska. Należy podkreślić, że
mimo istnienia dwóch źródeł prawnych mających za przedmiot ochronę wody, cel tej
ochrony został określony niemal jednakowo w zakresie potrzeb społecznych związanych z
korzystaniem z wód przeznaczonych do spożycia, rekreacji i sportów wodnych. Ochrona
wód w prawie wodnym wykracza nieco poza te ramy i obejmuje także potrzeby
gospodarcze, których podstawą jest dobry stan ekologiczny wód nadających się do chowu
i hodowli ryb w warunkach naturalnych. Ochroną są objęte wody powierzchniowe zarówno
przepływające w sposób naturalnych, jak też sztucznie wydzielone lub znacznie
zmienione w wyniku celowego działania człowieka. Ochrona wód, zatem polega na
działaniach związanych z unikaniem i ograniczaniem zanieczyszczeń środowiska
wodnego, przez wprowadzanie do jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych substancji szczególnie szkodliwych, w tym substancji szczególnie
niebezpiecznych dla wszystkich żywych organizmów. Poprawa lub też utrzymanie
wysokich standardów jakości wód, może być osiągniętą przez budowę lub modernizację
sprawnie funkcjonujących oczyszczalni ścieków.
Szczególnie ważnymi dla powiatu są zasoby wód powierzchniowych związanych z
jeziorami Gopło i Głuszyńskie. Odnosi się to do samych zbiorników, jak również do
dopływów zasilających te akweny. Wody te są odbiornikami ścieków zarówno z
oczyszczalni, jak i ścieków powierzchniowych ze znacznej części powiatu. Dlatego też
bardzo ważnym jest prowadzenie odpowiedniej gospodarki wodnej w zlewniach tych
jezior.
Generalnie w skali powiatu można wskazać negatywne elementy istniejących
systemów gospodarowania ściekami, których skutki mają i w przyszłości mogą mieć
negatywny wpływ na stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych:
− brak oczyszczalni ścieków w 2 gminach: Gm. Topólka ( oczyszczalnia w trakcie
budowy), Gm. Radziejów (nie posiada własnej oczyszczalni, korzysta częściowo z
oczyszczalni obsługującej miasto Radziejów),
− na terenie gmin posiadających oczyszczalnie ścieków obserwuje się
niewykorzystanie obciążenia hydraulicznego istniejących oczyszczalni z uwagi na
brak odpowiedniej długości sieci kanalizacyjnej,
− niekontrolowane wprowadzanie ścieków do środowiska np. nieszczelne szamba,
nielegalne wyloty do rowów melioracyjnych czy też jezior na terenach
rekreacyjnych.
Ogólne kierunki ochrony wód powierzchniowych i podziemnych do 2011 r. sformułować
można następująco:
− ograniczanie wprowadzanego ze ściekami komunalnymi i przemysłowymi ładunku
zanieczyszczeń do wód powierzchniowych,
− zaprzestanie nielegalnego odprowadzania ścieków,
− usuwanie przyczyn zanieczyszczenia wód podziemnych w szczególności pierwszego
poziomu wodonośnego.
Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi polega na takim ich wykorzystaniu,
aby zabezpieczyć bieżące i przyszłe potrzeby w zakresie ich ilości i jakości. Zasady i
kierunki ochrony wód podziemnych wyznacza „Strategia gospodarki wodnej”, której celem
128
jest uzyskanie, zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej, dobrego stanu
chemicznego i mikrobiologicznego oraz ilościowego wód podziemnych.
Celem odnoszącym się do wód powierzchniowych będzie poprawa ich jakości,
biologicznych stosunków w środowisku wodnym i na terenach podmokłych tak, aby dla
jednolitych części wód powierzchniowych uniknąć niekorzystnych zmian w ich stanie
ekologicznym i chemicznym oraz osiągnąć lub zachować ich dobry stan. W odniesieniu
do wód podziemnych należy dla wyznaczonych jednolitych części wód podziemnych
uniknąć niekorzystnych zmian ich stanu ilościowego i chemicznego, odwrócić znaczące i
utrzymujące się tendencje wzrostowe zanieczyszczenia powstałego w wyniku działalności
człowieka. Należy zapewnić równowagę pomiędzy poborem i zasilaniem wód
podziemnych oraz zachować lub osiągnąć dobry stan ilościowy i chemiczny.
Celem średniookresowym (do 2015 r.) w odniesieniu do jakości wód jest
osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych powiatu oraz
zabezpieczenie potrzeb ludności w zasoby wody pitnej. Należy dążyć do racjonalnego
korzystania z zasobów wód podziemnych zapewniającego równowagę przed poborem i
zasilaniem, ograniczającego zużycie wód podziemnych do celów innych niż socjalno –
bytowe, Stosować mechanizmy wymuszające zmniejszenie zużycia wody (nowe
technologie, zamknięte obiegi wody, system kontroli, pozwolenia wodnoprawne i
zintegrowane) przede wszystkim w najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji.
W zakresie rozwijania sieci kanalizacyjnych wskazane jest podejmowanie decyzji na
podstawie wyniku ekonomicznej opłacalności inwestycji. Zwłaszcza tam, gdzie dominuje
luźna zabudowa, a liczba ludności nie będzie wzrastać. Może się okazać, że bardziej
racjonalne jest wspieranie zakładania tam przydomowych oczyszczalni ścieków lub
utrzymania
dotychczasowych
sposobu gromadzenia ścieków w zbiornikach
bezodpływowych, opróżnianych za pośrednictwem przyczep asenizacyjnych do punktów
zlewnych.
Oddzielnym problemem jest dostosowanie efektywności technologicznej
oczyszczalni do obowiązujących wymagań. Dla oczyszczalni ścieków komunalnych
najistotniejsze znaczenie ma rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r.
w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.
U. Nr 137, poz. 984). Określono w nim warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu
do wód lub do ziemi ścieków komunalnych i ścieków przemysłowych, z wyodrębnieniem
ścieków rozkładalnych biologicznie. W zależności od wielkości oczyszczalni komunalnej,
wyrażonej równoważną liczbą mieszkańców, wskazano najwyższe dopuszczalne wartości
w
ściekach
następujących
wskaźników:
pięciodobowego
biochemicznego
zapotrzebowania tlenu (BZT5), chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT), zawiesin
ogólnych, azotu ogólnego i fosforu ogólnego, lub minimalne procenty redukcji
zanieczyszczeń. Rozporządzenie to dopuszcza uproszczony sposób obliczania
obciążenia istniejących oczyszczalni ścieków o RLM poniżej 15 000, na podstawie
wyników badań kontrolnych ścieków przeprowadzonych w ostatnim roku zgodnie z § 5
ust. 2 w/w ustawy, jeżeli badania nie wykazały żadnych istotnych zmian stanu i składu
tych ścieków.
W wyniku zachodzących przemian w rolnictwie prowadzących do wzrostu
intensywności i koncentracji produkcji rolnej źródłem zagrożenia wód powierzchniowych i
podziemnych powiatu Radziejowskiego będą zanieczyszczenia obszarowe. Mogą one
spowodować jeszcze większe przyspieszenie eutrofizacji jezior. Dodatkowym problemem
jest istnienie na terenie powiatu opisanego w części I, podpunkcie 4.6.1., obszaru
szczególnie narażonego na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego
tzw. „OSN”, na obszarze którego jakość wód powierzchniowych nie odpowiada
standardom. Rolnicy gospodarujący na tym obszarze muszą stosować zalecenia zawarte
w Zarządzeniu Dyrektora RZGW w Warzszawie, który rozporządzeniem z dnia
129
16.06.2008 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie
odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszaru szczególnie narażonego w gminach:
Radziejów, Osięciny, Bytoń, Dobre
przedłużył prowadzenie działań ograniczających na tym obszarze o kolejne 4 lata.
Produkcja rolna na obszarze OSN podlega wielu rygorom i obostrzeniom i jest
monitorowana przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska oraz Ośrodek
Doradztwa Rolniczego.
Działaniem redukującym wpływ rolnictwa na jakość zasobów wodnych jest jego
ekologizacja między innymi przez realizację programów rolnośrodowiskowych. Ważnym
kierunkiem działań będzie tworzenie biologicznych stref ochronnych wzdłuż linii
brzegowych cieków, a w szczególności jezior. Uzyska się przez to poprawę struktury
przyrodniczej przestrzeni rolniczej oraz ograniczy się spływ zanieczyszczeń obszarowych
z terenów rolniczych.
Bardzo ważnym elementem ograniczania negatywnego oddziaływania rolnictwa na
zasoby wodne będzie intensywna edukacja rolników w zakresie wdrażania Kodeksu
Dobrych Praktyk Rolniczych. Zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu z dnia 10 lipca
2007 r. (Dz. U. Nr 147, poz. 1033) gnojówkę i gnojowicę przechowuje się wyłącznie w
szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie, co najmniej 4miesięcznej produkcji tego nawozu. Zbiorniki te powinny być zbiornikami zamkniętymi, w
rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca
1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.) dotyczących
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie.
Podmiot, który prowadzi chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub
hodowlę świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk
macior zobowiązany jest przechowywać nawozy naturalne z wyłączeniem gnojówki i
gnojowicy na nieprzepuszczalnych płytach, zabezpieczonych w taki sposób, aby wycieki
nie przedostawały się do gruntu.
Ważnym zagadnieniem jest też pełna i aktualna inwentaryzacja stanu
technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), zwłaszcza na obszarach wiejskich.
Często istniejące zbiorniki ze względu na ich zły stan techniczny (dotyczy to zwłaszcza
zbiorników starych, eksploatowanych przez kilka lub kilkanaście lat, nie zawsze
szczelnych) są źródłem zanieczyszczenia środowiska, w tym wód podziemnych. Powinna
następować sukcesywna likwidacja zbiorników (starych szamb) na rzecz oczyszczalni
przyzagrodowych.
Ścieki przemysłowe, jak wynika z oceny stanu nie mają istotnie negatywnego
wpływu na stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych. W związku z tym
działania w najbliższej przyszłości powinny zmierzać do przeglądu warunków korzystania
ze środowiska w poszczególnych obiektach i nadzoru nad funkcjonowaniem urządzeń
chroniących wody. Preferowanymi obszarami lokalizacji obiektów przemysłowych powinny
być tereny zwodociągowane i skanalizowane.
Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych powiatu oraz
zabezpieczenie potrzeb ludności w zasoby wody pitnej.
Tabela Nr 7 Kierunki działań proekologicznych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej i
ochrony wód powiatu radziejowskiego na lata 2008-2011
Lp.
1.
Działania
Rozbudowa i modernizacja
oczyszczalni ścieków w ramach
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Gminy
Rola samorządu
powiatowego
Wspieranie
130
Lp.
Działania
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Rola samorządu
powiatowego
krajowego programu oczyszczania
ścieków komunalnych
2.
3.
4.
Rozbudowa systemów
kanalizacyjnych w ramach
krajowego programu oczyszczania
ścieków komunalnych
Wspieranie budowy indywidualnych
oczyszczalni ścieków lub
szczelnych zbiorników
bezodpływowych (szamb) w
miejscach o rozproszonej
zabudowie, inwentaryzacja i
eliminacja nieszczelnych szamb
oraz nielegalnego odprowadzania
ścieków do wód i ziemi.
Budowa urządzeń do
przechowywania nawozów
naturalnych
Nadzór nad funkcjonowaniem
systemów oczyszczania ścieków
komunalnych
Edukacja ekologiczna rolników w
zakresie wdrażania Kodeksu
Dobrych Praktyk Rolniczych, oraz
przestrzegania zarządzenia w
zakresie „Obszaru szczególnie
Narażonego”
Monitoring realizacji zaleceń w
zakresie ochrony wód na obszarze
OSN
Działania edukacyjne i kontrolne w
zakresie przeciwdziałania
odprowadzaniu nieoczyszczonych
ścieków komunalnych do wód lub
do ziemi
Budowa i modernizacja stacji
uzdatniania wody i sieci
wodociągowych, w tym
wyznaczanie stref ochronnych ujęć
wód podziemnych
Gminy
Wspieranie
Właściciele posesji,
Gminy
Wspieranie,
propagowanie
Właściciele
gospodarstw, ARiMR
Współpraca
WIOŚ/ Starosta
Kontrola w ramach
wydanych pozwoleń
wodnoprawnych
Ośrodek Doradztwa
Rolniczego
Wspieranie
WIOŚ, ODR
Współpraca
Zadanie własne
Starosta, kontrola w
ramach wydanych
pozwoleń
wodnoprawnych
Gminy
wspieranie
10.
Budowa i odbudowa zbiorników
małej retencji
właściciele gruntów,
gminy, Samorząd
Wojewódzki (FOGR),
RZGW
11.
Modernizacja dróg i ulic i placów w
zakresie budowy instalacji do
odwodniania, oczyszczania i
odprowadzania oczyszczonych wód
Zarządcy dróg
Wspieranie,
wydawanie
pozwoleń
wodnoprawnych
Wspieranie i
realizacja w zakresie
dróg powiatowych
(Zarząd Dróg
5.
6.
7.
8.
9.
131
Lp.
12.
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Działania
opadowych
Budowa ujęć wód podziemnych dla
potrzeb rolnictwa, nadzór na
racjonalnym wykorzystywaniem tych
wód do nawadniania upraw.
Rolnicy,
Administracja
geologiczna
Rola samorządu
powiatowego
Powiatowych)
Nadzór i kontrola w
ramach wydawanych
pozwoleń
wodnoprawnych
3.2.5. Ochrona powietrza atmosferycznego.
Analiza emisji na terenie powiatu wskazuje na wyraźną dominację zanieczyszczeń
z energetycznego spalania paliw głównie węgla. Niska emisja zanieczyszczeń
energetycznych znajdzie odzwierciedlenie we wzroście stężeń zanieczyszczeń, a
zwłaszcza dwutlenku siarki w okresie sezonu grzewczego. Największy wzrost stężeń
występuje na terenach o największej koncentracji źródeł niskiej emisji (tereny zwartej
zabudowy – Radziejów, Piotrków Kuj., Osięciny). Obecnie jednym z najistotniejszych
aspektów w zakresie planowania działań poprawiających jakość powietrza jest dalsze
spełnianie wymagań ustawowych w zakresie stężeń przekraczających wartości graniczne
(dopuszczalne), utrzymanie korzystnych tendencji dla substancji, których wartości
graniczne nie są przekraczane. Aby osiągnąć w/w cele należy, jak dotychczas skupiać się
na działaniach związanych z redukcją emisji zanieczyszczeń z transportu i komunikacji
oraz sektora mieszkaniowego (tzw. niska emisja).
Z prowadzonego w ostatnich latach monitoringu jakości powietrza atmosferycznego
wynika, że jego czystość na terenie powiatu wyraźnie się poprawia. Mimo to w celu
dalszej poprawy w tym zakresie konieczne jest podjęcie następujących działań:
zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza związanych z emisją niską,
zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i zużycia energii przez obiekty podlegające
administracji powiatowej i gminnej,
większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii kosztem stosowania węgla
kamiennego,
gazyfikacja powiatu,
rozwój sieci tras rowerowych z wykorzystaniem terenów po torowiskach kolei
wąskotorowej,
ocieplenie budynków użyteczności publicznej i zabudowy mieszkalnej średnio i
wysoko kondygnacyjnej,
zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza z dróg – bieżąca ich modernizacja
sprzyjająca poprawie płynności ruchu.
- utrzymanie stanu obecnego (lub jego poprawa),
- utrzymywanie wymagań prawnych i standardów emisyjnych w zakresie jakości powietrza
Realizacja wyżej wymienionych założeń jest możliwa poprzez:
–
utrzymanie lub poprawę jakości powietrza w powiecie dzięki redukcji zanieczyszczeń
obejmującej następujące źródła: procesy przemysłowe, transport, niską emisję,
–
redukcję emisji gazów cieplarnianych zgodnie z ustaleniami zewnętrznymi.
132
Tabela Nr 8 Kierunki działań w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego powiatu
radziejowskiego na lata 2008-2011.
Lp.
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Rola samorządu
powiatowego
Zadanie
realizowane w
budynkach
będących
własnością Powiatu
Wspieranie i
realizacja w
zakresie dróg
powiatowych
(Zarząd Dróg
Powiatowych)
1.
Termomodernizacja budynków
Właściciele
budynków
2.
Bieżąca modernizacja dróg, budowa
tras rowerowych.
Zarządcy dróg
3.
Wydawanie pozwoleń na
wprowadzanie gazów lub pyłów do
powietrza.
Starosta
4.
Sukcesywne wprowadzanie
odnawialnych źródeł energii (OZE)
Zadanie
Inwestorzy,
realizowane w
właściciele budynków
budynkach
mieszkalnych,
będących
wszystkie samorządy
własnością Powiatu
5.
Zwiększanie świadomości
społeczeństwa powiatu w zakresie
oszczędności energii i stosowania
OZE
Zadanie własne
Zadanie własne
Zadanie własne
3.2.6. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym.
Zgodnie z treścią zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem
polega na zapewnieniu jak najlepszej jakości stanu akustycznego środowiska, a w
szczególności przez (art. 112) utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego
poziomu lub co najmniej na tym poziomie i (lub) zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej
do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Celem średniookresowym do 2015 r.:
- zmniejszenie narażenia mieszkańców powiatu na ponadnormatywny hałas emitowany
przez środki transportu oraz małe zakłady produkcyjne, co doprowadzi do ogólnej
poprawy jakości klimatu akustycznego,
–
utrzymanie istniejącego stanu nie wykazującego przekroczeń wartości
dopuszczalnych dla środowiska,
Osiągnięcie zakładanego celu możliwe będzie poprzez realizację wytyczonych
kierunków działań. Kierunki działań na lata 2008-2011:
–
kontynuacja monitoringu hałasu w środowisku ze szczególnym uwzględnieniem
monitorowania odcinków dróg o bardzo wysokim natężeniu ruchu pojazdów
samochodowych.
133
–
–
–
–
podjęcie działań umożliwiających wyprowadzanie z miasta Radziejowa i Piotrkowa
Kuj. uciążliwego tranzytowego ruchu pojazdów ciężkich,
wspieranie realizacji inwestycji wpływających na zmniejszenie uciążliwości hałasu
komunikacyjnego (budowa obwodnic, budowa i modernizacja dróg komunikacji,
budowa ekranów akustycznych, wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż
szlaków komunikacyjnych i granic terenów chronionych, wymiana taboru na mniej
hałaśliwy),
wspieranie działań prowadzących do eliminacji bądź ograniczenia emisji hałasu
przemysłowego (w szczególności poprzez wprowadzanie nowoczesnych technologii i
związanych z nimi maszyn i urządzeń charakteryzujących się niższą emisją hałasu,
wykonanie odpowiednich adaptacji akustycznych, lokalizowanie zakładów
przemysłowych z dala od terenów chronionych),
wprowadzenie ustaleń do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
sprzyjających ograniczeniu zagrożenia środowiska hałasem,
Z danych Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego wynika, że pomiary
natężeń pól elektromagnetycznych prowadzone na terenie powiatu nie wykazują
przekroczeń wartości dopuszczalnych dla środowiska. W związku z tym istniejący stan
należy utrzymać. Pomimo braku przekroczeń norm dopuszczalnego promieniowania
elektromagnetycznego instytucje odpowiedzialne za stan środowiska w powiecie powinny
podjąć działania zapobiegawcze w tym zakresie, do których powinno należeć:
nadzór i kontrola istniejących źródeł promieniowania elektromagnetycznego,
uwzględnienie w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stref
oddziaływania przewidywanych do lokalizacji źródeł promieniowania.
Tabela Nr 9 Kierunki działań w zakresie ochrony przed hałasem
elektromagnetycznymi powiatu radziejowskiego na lata 2008-2011.
Lp.
1.
Pełna inwentaryzacja źródeł
promieniowania
elektromagnetycznego
2.
Wprowadzanie pasów zieleni
izolacyjnej wzdłuż szlaków
komunikacyjnych i granic terenów
chronionych
3.
4.
5.
6.
Wprowadzenie ustaleń do planów
zagospodarowania przestrzennego
sprzyjających ograniczeniu
zagrożenia środowiska hałasem
Monitoring hałasu w rejonach
szczególnej uciążliwości akustycznej
Tworzenie w sytuacjach określonych
w Prawie ochrony środowiska
obszarów ograniczonego
użytkowania
Kontrola przestrzegania „ strefy
ciszy” na jeziorach.
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
WIOŚ,
Powiat/operatorzy
sieci
i polami
Rola samorządu
powiatowego
Współpraca
Zarządcy dróg
Wspieranie i
realizacja w
zakresie dróg
powiatowych
(Zarząd Dróg
Powiatowych)
Gminy
Współpraca
WIOŚ/Zarządcy dróg
Współpraca
Starosta,
Władający
instalacjami
Zadanie własne
Policja i służby
współpracujące w
Współpraca
134
Lp.
3.2.7 Edukacja
jonizujące.
ekologiczna,
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
zakresie
bezpieczeństwa i
porządku na
akwenach wodnych
poważne
awarie,
Rola samorządu
powiatowego
chemikalia,
promieniowanie
Do najbardziej istotnych problemów i zaniedbań w zakresie poziomu edukacji
ekologicznej społeczeństwa powiatu radziejowskiego należy zaliczyć:
- niewystarczający udział społeczeństwa w realizowaniu działań proekologicznych,
- brak nawyków dbałości o środowisko w społeczeństwie,
- niszczenie środowiska poprzez: dzikie wysypiska śmieci, odprowadzanie
nieoczyszczonych ścieków do gruntu i wód, dewastacja zieleni miejskiej, nielegalne
wycinanie drzew świadczące o braku troski mieszkańców o walory środowiska,
- niewystarczający udział problematyki ekologicznej w programach edukacyjnych,
- niewystarczający udział treści ekologicznych w środkach masowego przekazu,
- zbyt mały dostęp do informacji o środowisku.
Celem średniookresowym do 2015 r.:
- ciągłe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa i zapewnienie jej
szerokiego dostępu do informacji środowisku i jego ochronie,
- kształtowanie pełnej świadomości i budzenie zainteresowań społeczeństwa powiatu
wzajemnie powiązanymi kwestiami ekonomicznymi, społecznymi, politycznymi i
ekonomicznymi,
- kształtowanie w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodzieży, poczucia
odpowiedzialności za stan i potrzebę ochrony środowiska,
- umożliwienie każdemu mieszkańcowi powiatu zdobywania wiedzy i umiejętności
niezbędnych dla poprawy jakości środowiska,
- tworzenie nowych wzorców zachowań, kształtowanie postaw, wartości i przekonań
jednostek, grup i społeczeństwa, uwzględniających troskę o jakość środowiska,
- zwiększenie roli wiedzy i innowacyjności w procesie zrównoważonego rozwoju
gospodarczego i społecznego powiatu radziejowskiego,
- dążenie do zminimalizowania ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych
poprzez nadzór na wszystkim instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii,
- zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy,
Tabela nr 10 Kierunki działań proekologicznych w zakresie edukacji ekologicznej, ochrony
przed poważnymi awariami, promieniowaniem jonizującym, chemikaliami na terenie
powiatu radziejowskiego na lata 2008-2011
Lp.
1.
Rozwój ścieżek edukacyjnoprzyrodniczych
2.
Akcje zadrzewieniowe, zalesieniowe
Jednostki
realizujące
(współpracujące)
Nadgoplański Park
Tysiąclecia,
Nadleśnictwa, szkoły
Nadleśnictwa, szkoły,
Rola samorządu
powiatowego
Propagowanie
Propagowanie i
135
przy udziale dzieci i młodzieży.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Doposażenie szkół w materiały
dydaktyczne i informacyjne
dotyczące ochrony środowiska
Bieżąca informacja na stronach
internetowych o stanie środowiska i
prowadzonych działaniach w tym
zakresie
Organizacja konkursów wiedzy
ekologicznej, organizacja akcji
edukacyjnych (Dzień Ziemi,
Sprzątanie Świata), kreowanie
aktywnych form edukacji
ekologicznej
Zawiązywanie szkolnych kół Ligi
Ochrony Przyrody oraz kół
ekologicznych
Prowadzenie zajęć dydaktycznych z
zakresu edukacji leśnej
Wdrażanie Kodeksu Dobrej Praktyki
Rolniczej
Szkolenia rolników w zakresie
rolnictwa ekologicznego i
agroturystyki
Edukacja społeczeństwa na
wypadek wystąpienia poważnych
awarii
Doskonalenie systemu
prowadzonych kontroli
środowiskowych
Wdrażanie nowych technologii
Ograniczanie narażenia na czynniki
szkodliwe w środowisku życia i
pracy
gmina
Kuratorium, Organy
założycielskie szkół,
Ministerstwo
środowiska
współpraca
Propagowanie,
współpraca
Zadanie własne
Zadanie własne
gminy, powiat
Zadanie własne
wszystkich
samorządów
szkoły
współpraca
Nadleśnictwa,
Nadgoplański Park
Tysiąclecia,
Propagowanie
ODR Zarzeczewo,
Współpraca
Właściwe inspekcje i
straże, Starosta,
Burmistrzowie i Wójt
Zadanie własne
wszystkich
samorządów
wszystkie samorządy
Starosta w ramach
wydanych decyzji
Przedsiębiorcy
Propagowanie
Pracodawcy
Wspieranie
4. Nakłady na realizację programu i planu.
Instrumenty służące realizacji programu ochrony środowiska wynikają z ustawy:
Prawo ochrony środowiska, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie
przyrody, o odpadach, o lasach, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, prawo wodne,
prawo łowieckie prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Są to instrumenty
prawne, finansowe, społeczne i strukturalne.
Instrumenty finansowe
• opłaty za korzystanie ze środowiska – za wprowadzanie gazów i pyłów do
powietrza, za pobór wód powierzchniowych i podziemnych, za odprowadzanie
ścieków do wód lub do ziemi i za składowanie odpadów,
136
•
•
•
•
administracyjne kary pieniężne wymierzane w drodze decyzji przez
Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska za :
przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzajów gazów i pyłów
wprowadzanych do powietrza,
przekroczenie określonych w pozwoleniu ilości, stanu lub składu ścieków,
- przekroczenie określonych w pozwoleniu na pobór wód ilości pobranej wody,
- naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska
odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów,
wymaganych przepisami o odpadach, co do rodzaju i sposobu składowania lub
magazynowania odpadów,
- przekroczenie określonych w pozwoleniach poziomów hałasu.
odpowiedzialność cywilna za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko,
stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego,
odpowiedzialność karna zgodnie z obowiązującymi przepisami szczególnymi,
odpowiedzialność administracyjna – jeżeli podmiot korzystający ze środowiska
negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może w drodze
decyzji nałożyć obowiązek: ograniczenia oddziaływania na środowisko, przywrócenia
środowiska do stanu naturalnego.
Wsparcie na inwestycje z dziedziny ochrony środowiska uzyskać można z:
• budżetu państwa na inwestycje ponadregionalne,
• funduszy ekologicznych takich jak: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska,
• banków – niskooprocentowane kredyty inwestycyjne,
• fundacji i agencji np. Ekofundusz, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej,
• partnerstwa publiczno – prawnego i publiczno – prywatnego,
• funduszy zagranicznych np. Mechanizm Norweski, EFS, EFRR, ES.
Instrumenty społeczne
• współdziałanie usprawnianie współpracy i budowania partnerstwa,
• edukacja ekologiczna,
• szkolenia.
Instrumenty strukturalne
• programy strategiczne np. Strategia rozwoju powiatu radziejowskiego, Plan
rozwoju lokalnego dla powiatu radziejowskiego, Strategia rozwoju
województwa kujawsko-pomorskiego, strategie gminne.
W przedstawionej niżej tabeli pokazano jaka będzie struktura nakładów na
poszczególne przedsięwzięcia, które mają być realizowane na terenie powiatu
radziejowskiego w latach 2008-2011.
137
Tabela nr 11 Planowane koszty realizowanych zadań na terenie powiatu w latach 20082011.
Planowane koszty realizowanych zadań
w latach 2008-2011 ( zł )
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
dotacje
Fundusze
UE
Środki
własne
5.698.750
2.000.000
-
5.400.000
50.000
460.000
15.097.500
3.390.000
1.297.500
6.006.360
460.500
992.500
Brak
deklaracji
źródła
finansowania
4.000.000
200.000
300.000
11.787.478
2.965.000
305.000
5.650.000
2.467.478
400.000
14.280.000
1.000.000
560.000
6.700.000
4.020.000
2.000.000
1.280.000
-
50.000
-
830.000
400.000
-
-
-
-
-
-
-
2.095.000
25.384.000
25.855.000
54.000.000
420.000
-
220.000
40.000
140.000
20.000
1.000.000
-
200.000
500.000
300.000
-
-
-
-
-
-
-
3.900.000
300.000
80.000
400.000
420.000
-
Krajowe fundusze celowe
Nazwa przedsięwzięcia
Kanalizacja sanitarna
Kanalizacja deszczowa
Sieć wodociągowa
Budowa lub modernizacja
ujęć wody pitnej
Budowa lub modernizacja
Dofinansowanie budowy
przydomowych
Gazyfikacja miasta/
gminy
Budowa i modernizacja
dróg gminnych i
powiatowych
Zorganizowane systemy
zbiórki odpadów
komunalnych
oraz systemy
selektywnego zbierania,
transportu i
unieszkodliwiania
Instalacje do odzysku lub
unieszkodliwiania
odpadów
poza składowaniem
Budowa, rozbudowa,
składowisk odpadów
komunalnych
Modernizacja składowisk
Całkowite
pożyczki
36.202.610
6.100.500
3.050.000
107.334.000
138
13.
Zamykanie i rekultywacja
składowisk odpadów
komunalnych, likwidacja
dzikich wysypisk
odpadów
2.280.000
345.000
100.000
765.000
1.020.000
50.000
3.920.278
1.020.000
45.000
860.000
1.995.278
-
14.
Edukacja ekologiczna
15.
Inne niewymienione
wyżej przedsięwzięcia z
zakresu ochrony
środowiska i gospodarki
odpadami (podać jakie)
10.092.800
-
-
-
-
10.092.800
RAZEM
198.947.666
13.328.750
9.565.000
60.084.000
44.507.116
71.462.800
Źródło: Informacje z gmin oraz informacje własne.
Realizacja niniejszego programu będzie możliwa przede wszystkim dzięki
pozyskaniu środków finansowych z różnych źródeł zewnętrznych. Podstawowe źródła
finansowania stanowić będą:
- Polskie fundusze ekologiczne (WFOŚiGW, NFOŚiGW, PFOŚiGW,
GFOŚiGW),
- Środki własne podmiotów gospodarczych,
- Środki jednostek samorządu terytorialnego,
- Budżet państwa,
- Fundusze UE – EFS, EFRR, FS (w ramach RPO i PO IiŚ, PROW),
Tabela Nr 12 Bilans finansowy Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Radziejowie w latach 2005 -2007.
Rok
2005
2006
2007
Rok
2005
Dochody PFOŚiGW w Radziejowie
Wyszczególnienie dochodów
Stan środków na 1.01.2005r.
Z tytułu opłat
Z tytułu kar
RAZEM
Kwota [zł]
33.186
61.777
1.947
96.910
Z tytułu opłat
Z tytułu kar
RAZEM
74.497
41.706
2.589
118.792
Z tytułu opłat
Z tytułu kar
RAZEM
Wydatki PFOŚiGW w Radziejowie
Wyszczególnienie wydatków
Gospodarka ściekowa i ochrona wód
Pozostałe dziedziny w tym: Ochrona
10.694
32.400
33.094
Kwota [zł]
5.000
17.413
139
przyrody i edukacja ekologiczna
Razem
2006
2007
Gospodarka odpadami
Razem
Gospodarka odpadami
Razem
22.413
5.000
26.045
77.053
108.098
5.000
19.968
11.450
36.418
Źródło – informacje własne
Powiatowy Fundusz. Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zalicza się do
publicznych funduszy ochrony środowiska. Przychodami funduszy są głównie wpływy z
tytułu opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz administracyjnych kar za
przekroczenia dopuszczalnych norm. Podstawowym zadaniem wyżej wymienionych
funduszy jest finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki
wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju i polityki ekologicznej państwa
oraz współfinansowanie projektów inwestycyjnych, kosztów operacyjnych i działań
realizowanych z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej.
Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska w Radziejowie działa w oparciu o
uchwalone przez Zarząd Powiatu zasady, w świetle których środki PFOŚiGW głównie
przeznacza się na:
edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady
zrównoważonego rozwoju,
wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska,
wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu
środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła,
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie
środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony
przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej,
urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków,
realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami,
wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom,
profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia
standardów jakości środowiska,
wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla
wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii,
wspieranie ekologicznych form transportu,
działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan
gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych
produkujących metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie
chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody,
realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi,
inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i
gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na
programy ochrony środowiska
140
Finansowanie ze środków PFOŚiGW może mieć formę dotacji, zakupów rzeczowych
lub inwestycyjnych. Dodatkowo Rada Powiatu w Radziejowie ustaliła w 2006r. zadanie
służącego ochronie środowiska i gospodarce wodnej pod nazwą: „Dofinansowanie ze
środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w
Radziejowie działań polegających na usuwaniu z terenu powiatu radziejowskiego
materiałów budowlanych zawierających azbest.”
Na podobnych zasadach funkcjonują w powiecie radziejowskim Gminne Fundusze
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Ich bilans finansowy za lata 2005-2007
ilustruje tabela nr
Tabela Nr 13 Bilans finansowy Gminnych Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w latach 2005 -2007.
Wyszczególnienie
Dochody Gminnego
Funduszu Ochrony
Środowiska i
Gospodarki
Wodnej (Ogółem w
zł)*
Wydatki Gminnego
Funduszu Ochrony
Środowiska i
Gospodarki
Wodnej (Ogółem w
zł)
Gmina
2005r.
2006r.
2007r.
Kwota [zł] Kwota [zł] Kwota [zł]
Bytoń
34.222
40632
20.098
Dobre
35.961
66.608
18.614
Osięciny
44.290
21.861
25.005
Piotrków Kuj.
210.437
167.389
137.741
Radziejów (miasto)
40.911
47.512
71.937
Radziejów (gmina)
5.338
7.788
13.761
Topólka
8.856
780,63
10.237,83
Bytoń
120
34.056
10.782
Dobre
96
50.069
13.637
Osięciny
30.985
17.446
10.296
Piotrków Kuj.
60.204
41.680
1.480
12.351
18.472
817
0
161
60
Radziejów (miasto)
Radziejów (gmina)
Topólka
26.944
1.334
8.609
Źródło: informacje z urzędów gmin
*) suma środków finansowych na koncie funduszu na dzień 1 stycznia danego roku oraz dochodów
rocznych
Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Radziejowie
oraz Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej posiadają stosunkowo
niewielkie budżety, ponieważ brak jest na terenie powiatu radziejowskiego dużych
zakładów przemysłowych, które by odprowadzały wysokie opłaty za korzystanie ze
środowiska. Dodatkowo zaprzestano produkcji w największym zakładzie w powiecie –
Cukrowni Dobre. Największym budżetem dysponuje fundusz miasta i gminy Piotrków Kuj.
141
Na terenie tej gminy znajduje się największy zakład powiatu i zarazem największy płatnik
opłat za korzystanie ze środowiska - Proszkownia Mleka.
W ramach uchwalonego w 2007r. Planu Rozwoju Lokalnego dla powiatu
radziejowskiego wyznaczono dla powiatu oraz dla poszczególnych gmin listę inwestycji
wśród których znalazły się inwestycje dotyczące ochrony środowiska.
Tabela Nr 14 Planowane inwestycje z zakresu ochrony środowiska w powiecie
radziejowskim na lata 2007 – 2013.
INWESTYCJE WSPÓLNE I PRIORYTETOWE DLA POWIATU RADZIEJOWSKIEGO
Lp.
1
Nazwa inwestycji
Przebudowa dróg powiatowych
2007-2013
50 000 000
2007-2010
25 000 000
2007-2010
2 000 000
2007-2010
1 200 000
2007-2010
10 000 000
2007-2013
8 935 000
Rewitalizacja terenów po upadłej Cukrowni Dobre 2008-2010
3 050 000
Budowa kanalizacji, wodociągów, dróg
dojazdowych i obwodnicy w rejonie Jeziora
Głuszyńskiego
Modernizacja Kanału Głuszyńskiego polegająca
na umocnieniu skarp, budowie zastawek
spiętrzających, budowie przepustów
Modernizacja Kanału Bachorza polegająca m.in.
na umocnieniu skarp, budowie zastawek,
budowie przepustów
Budowa międzygminnych punktów
przeładunkowych odpadów stałych
Budowa ścieżek rowerowo-pieszych na terenie
powiatu
2
3
4
5
6
7
Rozwój i modernizacja systemów zaopatrzenia i
uzdatniania wody w powiecie radziejowskim
Rozwój i modernizacja urządzeń kanalizacyjnych
w powiecie radziejowskim
8
9
Okres realizacji Wartość
2008-2013
13 780 000
2008-2013
77 384 000
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ POWIAT
Lp.
Nazwa inwestycji
Okres
realizacji
Wartość
1
Przebudowa dróg powiatowych
2007-2013
50 000 000
2007-2010
3 100 000
2008-2013
2 800 000
2008-2010
2 900 000
2010-2013
65 000
2
3
4
5
Termomodernizacja budynków obejmująca ściany
i dachy w SP ZOZ w Radziejowie
Modernizacja zewnętrznej sieci wodociągowej z
ujęciem wody, hydrofornią z przepływowymi
zbiornikami retencyjnymi oraz modernizacja sieci
kanalizacyjnej w SP ZOZ w Radziejowie
Ogrzewanie wody energią słoneczną jako
alternatywnym źródłem energii cieplnej w SP ZOZ
w Radziejowie
Remont i termomodernizacja Domu Pomocy
Społecznej w Piotrkowie Kuj.
142
6
7
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Remont, termomodernizacja i budowa
przydomowej oczyszczalni ścieków w Rodzinnym
2007-2013
Domu Dziecka w Biskupicach
Remont, termomodernizacja budynków oraz
adaptacja i modernizacja bazy sportowej w
2007-2010
Zespole Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia
Ustawicznego w Przemystce
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ
MIASTO RADZIEJÓW
Nazwa inwestycji
Modernizacja dwóch stacji uzdatniania wody z
wykorzystaniem nowej studni głębinowej
ul. Rolnicza i Szpitalna
Budowa kanalizacji sanitarnej Radziejów,
ul.: Słoneczna, Piastowska, Wyzwolenia, Leśna,
Sosnowa, 20-go Stycznia, Ogrodowa, Wiatraczny
Stok, Średnia, 9-go Maja, Piaskowa, Cicha,
Targowa, Szkolna, Młynarska, Okrzei, Żwirna,
Kościuszki
Budowa II etapu kanalizacji sanitarnej Radziejów,
ul.: Ks. Wieczorka, K. Wielkiego, T.
Górczyńskiego, Franciszkańska, Moniuszki,
Paderewskiego, Toruńska, Chopina
Budowa drogi gminnej ul. Chopina połączonej z
ulicą powiatową
Budowa kanalizacji sanitarnej w ul.: Zielona,
Żytnia, Łąkowa, Polna, Kwiatowa, Chabrowa,
Mickiewicza, Kasprowicza, Słowackiego, Prusa
oraz bloki przy ul. Objezdnej
Uzbrojenie terenu przy ul. Rolniczej w
infrastrukturę podstawową -. kanalizacja,
Uzbrojenie terenu na obszarze ulic Objezdna,
Kościuszki, Szpitalna, Kruszwicka
Zagospodarowanie terenu wokół zbiornika
wodnego, tzw. „błot”
Budowa
międzygminnego
punktu
przeładunkowego odpadów stałych
244 000
983 800
Okres realizacji
Wartość
2008-2009
1 200 000
2010-2013
6 000 000
2010-2013
2 000 000
2008-2010
1 500 000
2010-2013
3 000 000
2009-2012
3 500 000
2008-2010
10 000 000
2010-2013
1 000 000
2007-2010
1 202 127
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ GMINĘ RADZIEJÓW
Lp.
1
2
3
4
Nazwa inwestycji
Modernizacja ujęcia wody ze stacją uzdatniania
wody w Płowcach
Modernizacja ujęcia wody ze stacją uzdatniania
wody w Szostce
Budowa kolektora sanitarnego Szostka –
Broniewo – Broniewek – 6,0 km
Budowa kolektora sanitarnego Czołowo –
Broniewek
–
4,0 km
Okres
realizacji
Wartość
2007-2008
1 300 000
2008-2009
1 000 000
2007-2009
1 200 000
2009-2010
800 000
143
5
Budowa kolektora sanitarnego Pruchnowo –
Radziejów – 1,5 km
2010-2011
750 000
6
Budowa ścieżek rowerowo-pieszych – 11,0 km
2011-2012
1 500 000
7
Przebudowa dróg gminnych – 9,1 km
2007-2008
1 900 000
8
Budowa
międzygminnego
2007-2010
886 860
punktu
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ GMINĘ OSIĘCINY
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Nazwa inwestycji
Kanalizacja sanitarna oraz wymiana sieci
wodociągowej w pozostałej części Osięcin
Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków –
ok. 800 szt.
Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Karolin
Wykonanie kotłowni ekologicznej wraz z instalacją
CO w Szkole Podstawowej w Osięcinach
Wykonanie kotłowni ekologicznej wraz z instalacją
CO w Szkole Podstawowej w Kościelnej Wsi
Budowa i wymiana chodników w Osięcinach ul.:
I AWP, M. Rataja, Leśna, Kujawska, Konopnicka,
Kruszwicka,
Piastowska,
Żeromskiego,
H.
Skarbka, Ks. Kurzawy, Łokietka, Sucharskiego,
Sportowa
Remont i budowa ulic w Osięcinach, ul.: Bema,
Kruszwicka, I AWP, Kujawska, Konopnicka,
Piastowska, M. Rataja, Sportowa
Budowa drogi Pilichowo-Latkowo – 2,8 km.
Budowa drogi Żakowice – Wola Skarbkowa –
Lekarzewice – 3,0 km.
Budowa drogi Kościelna Wieś – Krotoszyn – 3,0
km.
Okres
realizacji
Wartość
2008-2012
4 000 000
2007-2013
2 000 000
2010-2013
1 000 000
2009-2012
500 000
2007-2008
300 000
2008-2010
2 000 000
2008-2012
3 000 000
2008-2009
400 000
2009-2010
400 000
2010-2011
400 000
11
Budowa drogi Osięciny – Borucin – 6,25 km.
2011-2012
700 000
12
Kanalizacja sanitarna w Kościelnej Wsi
2011-2013
3 000 000
2009-2013
1 000 000
2009-2013
1 000 000
2009-2012
200 000
13
14
15
Modernizacja Kanału Bachorza polegająca m.in.
na umocnieniu skarp, budowie zastawek, budowie
przepustów
Termomodernizacja Domu Kultury w Osięcinach z
wymianą dachu i zagospodarowaniem terenu
wokół budynku
144
16
Budowa ścieżek rowerowo-pieszych na terenie
gminy
2010-2013
1 700 000
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ GMINĘ DOBRE
Lp.
Nazwa inwestycji
Okres
realizacji
Wartość
1
Rozbudowa ujęcia wody w Dobrem
2008-2009
1 497 278
2
Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Dęby
2008-2008
300 000
3
Budowa kanalizacji sanitarnej w m. Przysiek
2008-2010
540 000
4
Budowa kanalizacji sanitarnej Dęby – Morawy –
1,1 km.
2008-2011
280 000
5
Modernizacja ujęcia wody w Krzywosądzy
2011-2012
400 000
6
Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Dobrem
2011-2012
200 000
2008-2010
500 000
2008-2008
200 000
2008-2009
100 000
2008-2013
85 000
2008-2013
185 000
2008-2013
185 000
7
8
9
10
11
12
Rekultywacja I kwatery składowiska odpadów
komunalnych
Budowa kanalizacji sanitarnej w Dobrem,
ul. Wiejska
Budowa oczyszczalni przyzagrodowych
Budowa kanalizacji sanitarnej Dobre, ul. Szkolna
i Boczna
Budowa kanalizacji sanitarnej Dobre, ul.
Fabryczna
Budowa kanalizacji sanitarnej Dobre, ul.
Dworcowa
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ GMINE BYTOŃ
Lp.
Nazwa inwestycji
Okres
realizacji
Wartość
1
Kanalizacja gminy II etap – Witowo - Morzyce
2008-2010
2500000
2
Modernizacja dróg gminnych
2008-2013
2 500 000
3
Rozbudowa ujęcia wody
2007-2009
510 000
4
Budowa kanalizacji - Świesz
2010-2013
1 500 000
2007-2010
1 000 000
2007-2010
788 320
2007-2010
12 500 000
5
6
7
Budowa międzygminnego punktu
Głuszyńskiego
145
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ GMINĘ TOPÓLKA
Lp.
Nazwa inwestycji
Okres
realizacji
Wartość
Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w m.
Głuszynek, Miłachówek, Znaniewo i Rybiny
Budowo biologiczno-mechanicznej oczyszczalni
ścieków o przepustowości 450 m3/d w m.
Dębianki i Topólka z siecią kanalizacji sanitarnej i
deszczowej w m. Topólka, Dębianki, Czamaninek
i Borek wraz z przebudową odcinka sieci
wodociągowej w m. Topólka
Budowa sieci wodociągowej z przyłączami w m.
Rybiny, Chalno, Świnki i Kamieńczyk
2007
1 800 000
2008-2010
16 500 000
2007-2008
800 000
4
Modernizacja drogi gminnej Kamieniec - Chalno
2007
350 000
5
Modernizacja drogi gminnej w Paniewku
2007
200 000
2008-2011
2 500 000
2008-2012
2 000 000
1
2
3
6
7
Modernizacja drogi gminnej Wola Jurkowa –
Chalno – Rybiny - Orle
Modernizacja drogi gminnej Rybiny – Głuszynek Miłachówek
8
Modernizacja drogi gminnej w Orlu
2008-2010
800 000
9
Modernizacja drogi gminnej w Bielkach
2008-2010
200 000
10
Kanalizacja zachodniej części gminy w m. Rybiny,
Orle, Wyrobki, Głuszynek, Znaniewo i Borek
2011-2013
20 000 000
11
Modernizacja drogi gminnej Chalno - Czamanin
2009-2011
1 200 000
12
Modernizacja drogi gminnej w Kozjatach
2010-2012
1 500 000
13
Modernizacja drogi gminnej w Sierakowach
2010-2012
1 500 000
14
Budowa chodnika w Orlu
2011-2012
200 000
15
Modernizacja drogi gminnej w Borku
2011-2012
1 000 000
16
Modernizacja drogi gminnej w Torzewie
2011-2013
800 000
17
Modernizacja drogi gminnej w Świerczynku
2011-2013
1 000 000
2012-2013
1 000 000
2012-2013
1 500 000
18
19
Modernizacja drogi gminnej Czamanin Kolonia Czamaninek
Budowa ścieżki rowerowej Świerczyn – Topólka –
Orle - Wyrobki
20
Modernizacja drogi gminnej w Sadłużku
2012-2013
1 000 000
21
Głuszyńskiego
2007-2010
12 500 000
146
22
Budowa międzygminnego punktu
2007-2010
1 103 599
INWESTYCJE REALIZOWANE PRZEZ MIASTO I GMINĘ PIOTRKÓW KUJ.
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
11
Nazwa inwestycji
Okres realizacji Wartość
Przebudowa drogi Nr 2833 C Piotrków Kuj. –
Tomisławice (od ul. Dworcowej do skrzyżowania z 2008-2010
drogą powiatową Wójcin – Bycz)
Przebudowa i budowa dróg gminnych: Nr 180712
C Połajewo – Złotowo, Nr 180707 C Jerzyce – 2009-2010
Połajewo, Nr 180737 C Rudzk Mały - Kaspral
Budowa drogi Nr 180728 C Lubsin - Stawiska
Budowa kanalizacji sanitarnej z przyłączami w ul.:
Włocławskiej, Dworcowej, Kujawskiej, Wypycha,
Łokietka i Kolejowej oraz kanalizacji deszczowej
w ul. Kolejowej w Piotrkowie Kujawskim
(uwzględniono tylko koszt kwalifikowalny)
Budowa kanalizacji sanitarnej w Piotrkowie
Kujawskim w ul.: Kasprowicza, Mokra, Mostowa,
Parkowa, 11 listopada, Św. Ducha, Słoneczna
oraz kanalizacji deszczowej w ul. Mostowej
Budowa oczyszczalni ścieków w Piotrkowie
Kujawskim
Przebudowa z rozbudową ujęcia wodociągowego
w Piotrkowie Kujawskim
Rekultywacja składowiska odpadów komunalnych
w miejscowości Jerzyce
Budowa szlaku rowerowo-turystycznego nad
Jeziorem Gopło – I etap
Budowa ścieżki rowerowo-turystycznej szlakiem
chronionego krajobrazu Jeziora Głuszyńskiego – I
etap
1 250 000
6 938 000
2010-2012
9 950 000
2007-2008
3 853 000
2008-2010
4 102 000
2008-2009
6 680 000
2009-2010
5 000 000
2009
1 530 000
2009-2010
1 585 000
2010-2012
1 400 000
12
Budowa sieci wodociągowej Katarzyna – Przewóz 2007-2008
400 000
13
Budowa sieci wodociągowej dla miejscowości
2009-2010
Bycz, Trojaczek, Stawiska, Wincentowo
1 290 000
5. Monitoring i ocena realizacji Programu ochrony środowiska i planu
gospodarki odpadami.
Głównym organem, który jest odpowiedzialny za realizację programu ochrony
środowiska jest Zarząd Powiatu w Radziejowie. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony
środowiska oraz o odpadach Zarząd Powiatu co 2 lata składać będzie Radzie Powiatu w
Radziejowie stosowny raport z realizacji programu ochrony środowiska oraz
sprawozdania dotyczące planu gospodarki odpadami.
Podstawową zasadą skutecznej realizacji programu ochrony środowiska jest
właściwe adresowanie poszczególnych zadań i świadome ich przyjęcie przez
147
wykonawców. Z punktu widzenia miejsca w strukturze zarządzania programem wyróżnić
można:
• jednostki realizujące określone w programie zadania (podmioty gospodarcze, zarząd
powiatu, inne jednostki zarządzania szczebla powiatowego np. zarząd dróg
powiatowych, władze gmin, nadleśnictwa, organizacje pozarządowe),
• instytucje finansujące (budżet państwa - Wojewoda, fundusze celowe) i wsparcia
finansowego (banki, fundusze pomocowe UE),
• instytucje nadzoru i kontroli oraz monitorowania efektów (Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska, Państwowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Regionalne
Zarządy Gospodarki Wodnej).
Najważniejszym procesem wdrażania programu i planu jest kontrola realizacji
założonych w nim celów, poprzez monitorowanie stanu środowiska. Działania te wraz z
oceną stopnia realizacji zadań określonych celami niniejszego opracowania dostarczą
podstawowych informacji o stopniu wdrożenia i efektach realizacji programu.
W celu zwiększenia efektywności działań na rzecz ochrony środowiska oraz
skuteczności realizowanego programu prowadzony jest system pomiarów, ocen i prognoz
stanu środowiska zwany państwowym monitoringiem środowiska, którego podstawowym
zadaniem jest dostarczanie informacji o:
• aktualnym stanie środowiska i stopniu zanieczyszczenia jego poszczególnych
komponentów,
• ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska,
• dynamice antropogenicznych przemian środowiska przyrodniczego,
• przewidywanych skutkach korzystania ze środowiska.
Państwowy monitoring środowiska w obszarze swojego działania obejmuje
podsystemy:
• monitoringu powietrza atmosferycznego, hałasu i promieniowania
niejonizującego,
• monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych,
• monitoringu powierzchni ziemi, gleb i odpadów,
• monitoringu przyrody ożywionej,
• monitoringu zintegrowanego,
• działania w zakresie ochrony przed poważnymi awariami.
System państwowego monitoringu środowiska umożliwia realizację obowiązków
wynikających z ratyfikowania międzynarodowych konwencji oraz przepisów
obowiązujących w państwach członkowskich Unii Europejskiej.
Przyjęty w Programie główny cel polityki ekologicznej powiatu jest zgodny z
jednym z 4 celów strategii rozwoju powiatu radziejowskiego który przedstawia się
następująco: „Rozwinięta infrastruktura, czyste środowisko, bezpieczeństwo i
zadbane rejony turystyczne powiatu radziejowskiego atrakcją turystyczną w skali
krajowej.”
Realizacja celu głównego jest możliwa pod warunkiem zachowania
bezpieczeństwa ekologicznego na terenie powiatu, przestrzegania zasady
zrównoważonego rozwoju oraz realizacji założonych celów cząstkowych, którymi są:
zachowanie i kształtowanie różnorodności biologicznej,
ochrona gruntów przed erozją i przeciwdziałanie degradacji gleb,
systematyczna poprawa jakości wód powierzchniowych,
zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją,
dbanie o wysoką jakość powietrza atmosferycznego,
148
poprawa warunków klimatu akustycznego zwłaszcza na terenach zwartej
zabudowy mieszkaniowej oraz na obszarach szczególnie chronionych,
wdrożenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami, opartego na
segregacji, odzysku odpadów,
zwiększanie terenów leśnych powiatu,
kształtowanie systemu obszarów chronionych.
Narzędziem oceny skuteczności realizacji celów ochrony środowiska na obszarze
powiatu będzie system nadzoru i kontroli wdrażania programu, który polegać będzie na:
składaniu przez Zarząd Powiatu co 2 lata Radzie Powiatu sprawozdania z realizacji
Programu, dokonywaniu oceny realizacji programów naprawczych poszczególnych
komponentów środowiska.
Miernikami skuteczności realizacji polityki ekologicznej państwa są m.in.:
stopień zmniejszenia różnicy (w %) między faktycznym zanieczyszczeniem
środowiska (np. depozycją lub koncentracją poszczególnych zanieczyszczeń w
powietrzu, wodzie, glebie), a naukowo uzasadnionym zanieczyszczeniem
dopuszczalnym (tzw. ładunkiem krytycznym),
ilość zużywanej energii, materiałów, wody oraz ilość wytwarzanych odpadów i
emitowanych zanieczyszczeń na terenie powiatu w przeliczeniu na jednostkę
wielkości produkcji (wyrażoną w jednostkach fizycznych lub wartością
sprzedaną),
stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny programów
i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska),
techniczno-ekologiczne charakterystyki materiałów, urządzeń, produktów (np.
zawartość ołowiu w benzynie, zawartość rtęci w bateriach, jednostkowa emisja
węglowodorów przy eksploatacji samochodu, poziom hałasu w czasie pracy
samochodu itp.); zgodnie z zasadą dostępu do informacji dane te powinny być
ujawniane na metkach lub w dokumentach technicznych produktów.
Dla oceny realizacji powiatowego programu ochrony środowiska będą stosowane
wskaźniki społeczno-ekonomiczne, wskaźniki presji na środowisko i stanu środowiska
oraz wskaźniki oceny społecznej, a mianowicie:
Wskaźniki społeczno-ekonomiczne:
poprawa stanu zdrowia ludności powiatu, mierzona przy pomocy takich mierników
jak długość życia, spadek umieralności niemowląt, spadek zachorowalności na
choroby „cywilizacyjne”;
zmniejszenie zużycia energii, surowców (np. wody) i materiałów na jednostkę
produkcji oraz zmniejszenie całkowitych przepływów materiałowych w
gospodarce;
zmniejszenie tempa przyrostu obszarów wyłączanych z rolniczego i leśnego
użytkowania dla potrzeb innych sektorów produkcji i usług materialnych;
coroczny przyrost netto miejsc pracy w powiecie w wyniku realizacji
przedsięwzięć ochrony środowiska;
Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko:
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód, poprawę jakości
wód płynących, stojących i wód podziemnych, poprawę jakości wody do picia oraz
spełnienie przez wszystkie te rodzaje wód obowiązujących norm;
poprawa jakości powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza,
zwłaszcza zanieczyszczeń szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszczeń
wywierających najbardziej niekorzystny wpływ na ekosystemy;
149
zmniejszenie uciążliwości hałasu, przede wszystkim poziomu hałasu ulicznego w
miastach oraz hałasu wzdłuż tras komunikacyjnych (droga krajowa nr 62) oraz na
granicy własności wokół zakładów produkcyjnych a także na obszarach
chronionych;
zmniejszenie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów, rozszerzenie zakresu
ich gospodarczego wykorzystania (segregacja i odzysk) oraz ograniczenie zagrożeń
dla środowiska ze strony odpadów niebezpiecznych;
ograniczenie degradacji gleb, likwidacja mogilnika i „dzikich” składowisk odpadów,
zwiększenie skali przywracania obszarów bezpośrednio lub pośrednio
zdegradowanych przez działalność gospodarczą do stanu równowagi ekologicznej;
wzrost lesistości powiatu, a także wzrost poziomu różnorodności biologicznej
ekosystemów leśnych i poprawa stanu zdrowotności lasów będących pod wpływem
zanieczyszczeń powietrza, wody lub gleby;
zahamowanie zaniku gatunków roślin i zwierząt oraz zaniku ich naturalnych siedlisk,
a także pomyślne reintrodukcje gatunków;
zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowanie estetycznego
krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą.
Wskaźniki aktywności władz powiatu i społeczeństwa:
sprawność i poprawność merytoryczna wydawanych decyzji administracyjnych;
spójność i efekty działań w zakresie monitoringu i kontroli;
zakres i efekty działań edukacyjnych oraz stopień udziału społeczeństwa w procesach decyzyjnych;
opracowywanie i realizowanie przez samorządy, ich związki, grupy i organizacje
pozarządowe projektów na rzecz ochrony środowiska;
Realizacja programu ochrony środowiska powiatu wymagać będzie regularnej, wg
założonych etapów i okresów, oceny wykonania. Zakres monitoringu obejmować
powinien:
• ocenę zgodności realizacji z przyjętym harmonogramem;
• ocenę wykonania poszczególnych przedsięwzięć;
• ocenę zaawansowania realizacji przyjętych celów, w tym obserwacja efektów
ekologicznych;
• analizę powstałych problemów.
W tabeli poniżej podano przykładowe wskaźniki monitorowania wymiernych
efektów ekologicznych.
Tabela Nr 15
ekologicznych.
L/p
1.
Proponowane
Wskaźnik
wskaźniki
Stan na
2007r
monitorowania
Stan na
2010r.
wymiernych
Stan na
2012r.
efektów
Stan na
2015r.
Jakość wód powierzchniowych:
udział % rzek wg klas czystości,
jeziora badane wg klas
czystości, liczba
nowopowstałych zbiorników
retencyjnych
150
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Jakość wód podziemnych,
klasyfikacja jakości wód
podziemnych,
ilość ujęć nie odpowiadających
wymogom sanitarnym
Pobór wody:
stopień zwodociągowania
aglomeracji miejskich,
stopień zwodociągowania gmin
Ilość ścieków oczyszczanych,
stopień skanalizowania miast,
stopień skanalizowania gmin,
liczba nowych przydomowych
oczyszczalni ścieków, liczba
zmodernizowanych oczyszczalni
Klasyfikacja stanu powietrza
atmosferycznego, liczba
zmodernizowanych kotłowni,
liczba zmodernizowanych
kotłowni z wykorzystaniem
odnawialnych źródeł energii
Wskaźnik lesistości powiatu,
powierzchnia nowych zalesień
Wskaźniki ochrony przyrody:
ilość rezerwatów/pomników
przyrody, powierzchnia użytków
ekologicznych,% powierzchni
objętej ochroną prawną
Wzrost świadomości
ekologicznej dzieci, młodzieży i
społeczeństwa dorosłego
Liczba nowopowstałych
gospodarstw ekologicznych,
liczba wdrożonych programów
rolno – środowiskowych
Masa wytworzonych odpadów
na terenie powiatu ogółem
Mg/rok
% odpadów poddanych
recyklingowi
termicznemu przekształceniu z
odzyskiem energii
unieszkodliwianiu metodami
biologicznymi, termicznymi
% odpadów unieszkodliwianych
przez składowaniu bez
przetworzenia
151
15. % decyzji z zakesu ochrony
środowiska wydanych przez
starostę na które złożono
odwołania
16. Środki finansowe wydane na
budowę lub modernizację
instalacji gospodarki odpadami
17. Ilość wytwarzanych odpadów
komunalnych w tym zebranych
selektywnie Mg/rok
18. Wskaźnik liczby mieszkańców
objętych zbiórka odpadów
na terenach miejskich i wiejskich
19. Ilość zlikwidowanych dzikich
wysypisk śmieci
20. % odpadów komunalnych
poddanych odzyskowi oraz
unieszkodliwianiu poza
składowaniem
21. Masa odpadów ulegających
biodegradacji składowanych na
składowisku odpadów
22. Liczba czynnych składowisk
odpadów
23. Pozostała do wypełnienia
pojemność składowisk odpadów
24. Liczba instalacji do biologicznomechanicznego przetwarzania
odpadów
przemysłowych Mg/rok
niebezpiecznych Mg/rok
27. % odpadów niebezpiecznych
poddanych odzyskowi i
unieszkodliwianiu
28. Masa selektywnie zbieranych
odpadów niebezpiecznych
29. % odzysku olejów odpadowych
30. Masa zutylizowanych odpadów
azbestowych
31. Likwidacja mogilnika
32. Ilość wytworzonego zużytego
sprzętu elektrycznego i
elektronicznego kg/mieszkańca
33. % odzysku zużytego sprzętu
elektrycznego i elektronicznego
34. Ilość wytworzonych
komunalnych osadów
ściekowych
152
35. % komunalnych osadów
ściekowych wykorzystanych w
rolnictwie
36. Poziom recyklingu odpadów
opakowaniowych
6. Wnioski z oddziaływania projektu Planu gospodarki odpadami na
środowisko.
Zgodnie z zapisami art. 40 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2006r. Nr 129, poz. 902 ze zm.) plany gospodarki odpadami
wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko. Zgodnie z art. 40 ust 3 w/w ustawy organ administracji opracowujący projekt
planu gospodarki odpadami lub wprowadzający w nim zmiany może odstąpić od
przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, jeżeli
uzna że realizacja postanowień tego dokumentu nie spowoduje znacznego oddziaływania
na środowisko.
Zgodnie
z art. 40 ust. 4 cytowanej ustawy, odstąpienie od
przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko może
dotyczyć wyłącznie projektów polityk, strategii, planów lub programów stanowiących
niewielkie modyfikacje w ustaleniach wcześniej przyjętych dokumentów albo dotyczących
obszarów w granicach jednego powiatu.
Projekt Programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami dla powiatu
radziejowskiego jest aktualizacją dokumentu uchwalonego w 2004r. Stanowi on podstawę
działań samorządu powiatowego w zakresie polityki ekologicznej oraz jest podstawa do
formułowania wytycznych dla gminnych programów ochrony środowiska i planów
gospodarki odpadami. Dokument ten określa cele ekologiczne, priorytety, harmonogram
działań proekologicznych oraz źródła finansowania niezbędne do ich osiągnięcia. A zatem
z założenia jego realizacja nie spowoduje znacznego oddziaływania negatywnego na
środowisko a wręcz odwrotnie przy pełnej realizacji postawionych celów przyniesie
korzyści dla środowiska.
Jako podstawowy cel ekologiczny na obszarze powiatu radziejowskiego do 2015 r.
przyjęto: „Powiat radziejowski obszarem wysokiej jakości życia mieszkańców w czystym i
bezpiecznym środowisku”.
Realizacja celu głównego jest możliwa pod warunkiem przyjęcia jako powszechnie
obowiązującej zasady zrównoważonego rozwoju, identyfikacji określonych priorytetów
ochrony środowiska oraz realizacji celów cząstkowych. Ocena aktualnego stanu środowiska na obszarze powiatu i identyfikacja najważniejszych problemów ekologicznych jest
podstawą do wyznaczenia następujących celów cząstkowych dla powiatu
radziejowskiego:
• zachowanie i kształtowanie różnorodności biologicznej,
• ochrona gruntów przed erozją i przeciwdziałanie degradacji gleb,
• systematyczna poprawa jakości wód powierzchniowych,
• zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją,
• dbanie o wysoką jakość powietrza atmosferycznego,
• poprawa warunków klimatu akustycznego,
• wdrożenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami, opartego na segregacji,
odzysku odpadów,
• systematyczne zwiększanie terenów leśnych powiatu,
• kształtowanie systemu obszarów chronionych,
153
•
•
•
rozbudowa zbiorczych systemów kanalizacyjnych,
zachowanie i kształtowanie różnorodności biologicznej,
ochrona złóż kopalin przed nieracjonalną eksploatacją i rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych,
• wspieranie wykorzystywania alternatywnych źródeł energii,
• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa powiatu.
• modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla
miejscowości o zwartej zabudowie oraz budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków na obszarach o rozproszonej zabudowie.
Ocena stanu środowiska na obszarze powiatu, analiza wytycznych z dokumentów
krajowych i wojewódzkich oraz analiza wytycznych ze Strategii rozwoju powiatu
radziejowskiego upoważniają do stwierdzenia, że powiat radziejowski zaliczyć można do
obszarów o relatywnie małym zanieczyszczeniu poszczególnych komponentów
środowiska naturalnego. Dość dobry stan środowiska naturalnego wynika głównie z
charakteru powiatu radziejowskiego. Powiat nasz jest typowym powiatem rolniczym o
niewielkiej koncentracji dużych ferm drobiu i dużych gospodarstw rolnych z hodowlą bydła
i trzody chlewnej i bardzo słabo rozwiniętym przemyśle. Zidentyfikowane zagrożenia
środowiska związane są przede wszystkim z konsumpcyjnym trybem życia oraz
niedbałością lokalnej społeczności o otaczające ich środowisko, dotyczy to zarówno
mieszkańców wsi, miast jak i lokalnych przedsiębiorców.
Realizowanie w oparciu o wytyczne Programu ochrony środowiska z planem
gospodarki odpadami dla powiatu radziejowskiego zadań inwestycyjnych mogących
znacząco oddziaływać na środowisko, wymagać będzie przeprowadzenia indywidualnych
postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć,
zgodnie z wymogami przepisów prawa.
7. Streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska
oraz art. 14 ust. 14 ustawy o odpadach, Zarząd Powiatu w Radziejowie, w celu realizacji
polityki ekologicznej państwa, jest zobowiązany do aktualizacji sporządzonego w 2004 r.,
zatwierdzonego w dniu 23 września 2004r. przez Radę Powiatu w Radziejowie, (Uchwała
nr XXII/115/2004 z dnia 23 września 2004r.), Programu ochrony środowiska z planem
gospodarki odpadami dla powiatu radziejowskiego na lata 2004-2013. Aktualizacja
powinna następować co 4 lata.
Program Ochrony Środowiska wraz z planem gospodarki odpadami powinien
zawierać w szczególności: podstawę prawną, charakterystykę powiatu, zasoby
środowiska przyrodniczego powiatu, zagrożenia, cele ekologiczne, priorytety ekologiczne,
rodzaj i harmonogram przedsięwzięć ekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia
celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Przyjęto, że aktualizacja programu i planu powinna zawierać m.in. określenie
celów ekologicznych na kolejne lata tj. 2008-2011 – krótkookresowy przedział czasowy i
lata 2012-2015 – długookresowy przedział działania. Z wykonania programu Zarząd
Powiatu sporządzać będzie co 2 lata raporty, które przedstawiać będzie Radzie Powiatu.
W listopadzie 2007r. Zarząd Powiatu poinformował Radę Powiatu w Radziejowie o
harmonogramie działań związanych z aktualizacją programu i planu. Harmonogram ten
zakładał:
1. Podanie do publicznej wiadomości informacji o rozpoczęciu prac nad aktualizacją
programu i planu.
2. Szczegółową analizę programu i planu pod kątem zdiagnozowania obszarów i
problemów wymagających zaktualizowania bądź nowego opracowania – ocena
aktualnego stanu środowiska oraz stanu gospodarki odpadami w powiecie.
154
3. Zebranie i opracowanie materiałów własnych Starostwa.
4. Sporządzenie i wysłanie ankiet do gmin celem zebrania dodatkowych niezbędnych
informacji do aktualizacji programu i planu ( w tym na temat planowanych inwestycji i
działań z zakresu ochrony środowiska)
5. Opracowanie zebranych informacji z gmin i zestawienie ich
z posiadanymi
informacjami własnymi
6. Opracowanie celów, priorytetów, i zasad ochrony środowiska oraz prognozy zmian w
zakresie gospodarki odpadami na terenie powiatu radziejowskiego.
7. Przyjęcie projektu przez Zarząd Powiatu, zebranie wymaganych przepisami prawa
opinii i przedłożenie Radzie Powiatu w Radziejowie do zatwierdzenia.
Ocena stanu środowiska w powiecie zawiera analizę stanu środowiska na
obszarze powiatu w zakresie poszczególnych komponentów przyrodniczych oraz
identyfikację zagrożeń środowiska w kontekście polityki ekologicznej państwa i
województwa, a także w kontekście wymagań i standardów Unii Europejskiej.
Drugi etap prac, to określenie celów i priorytetów ekologicznych, rodzaj i
harmonogram przedsięwzięć ekologicznych na terenie powiatu oraz środki niezbędne do
osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Integralną
częścią Programu ochrony środowiska powiatu radziejowskiego jest Plan gospodarki
odpadami, w którym to szczegółowo została przedstawiona problematyka gospodarki
odpadami.
Jako podstawowy cel ekologiczny na obszarze powiatu radziejowskiego do 2015 r.
przyjęto: „Powiat radziejowski obszarem wysokiej jakości życia mieszkańców w
czystym i bezpiecznym środowisku”.
W Strategii rozwoju powiatu zostały przyjęte 4 główne cele, z których najbardziej z
problematyką ochrony środowiska związany jest cel IV: „Rozwinięta infrastruktura,
czyste środowisko, bezpieczeństwo i
zadbane rejony turystyczne powiatu
radziejowskiego atrakcją turystyczną w skali krajowej”.
Wdrożenie strategii opiera się o realizację zaproponowanych projektów. W
dziedzinie ochrony środowiska są to dwa następujące projekty:
1. „wszyscy dbamy o środowisko naturalne”,
2. „zintegrowany, gminno - powiatowy program rozwoju infrastruktury”.
Realizacja celu głównego jest możliwa pod warunkiem przyjęcia jako powszechnie
obowiązującej zasady zrównoważonego rozwoju, identyfikacji określonych priorytetów
ochrony środowiska oraz realizacji celów cząstkowych. Ocena aktualnego stanu środowiska na obszarze powiatu i identyfikacja najważniejszych problemów ekologicznych jest
podstawą do wyznaczenia następujących celów cząstkowych dla powiatu
radziejowskiego:
• ochrona gruntów przed erozją i przeciwdziałanie degradacji gleb,
• systematyczna poprawa jakości wód powierzchniowych,
• zachowanie jakości wód podziemnych i ich ochrona przed degradacją,
• dbanie o wysoką jakość powietrza atmosferycznego,
• poprawa warunków klimatu akustycznego,
• wdrożenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami, opartego na segregacji,
odzysku odpadów,
• systematyczne zwiększanie terenów leśnych powiatu,
• kształtowanie systemu obszarów chronionych,
• rozbudowa zbiorczych systemów kanalizacyjnych,
• ochrona złóż kopalin przed nieracjonalną eksploatacją i rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych,
155
•
•
•
wspieranie wykorzystywania alternatywnych źródeł energii,
podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa powiatu.
modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla
miejscowości o zwartej zabudowie oraz budowa przydomowych oczyszczalni
ścieków na obszarach o rozproszonej zabudowie.
Ocena stanu środowiska na obszarze powiatu, analiza wytycznych z dokumentów
krajowych i wojewódzkich oraz analiza wytycznych ze Strategii rozwoju powiatu
radziejowskiego upoważniają do stwierdzenia, że powiat radziejowski zaliczyć można do
obszarów o relatywnie małym zanieczyszczeniu poszczególnych komponentów
środowiska naturalnego. Dość dobry stan środowiska naturalnego wynika głównie z
charakteru powiatu radziejowskiego. Powiat nasz jest typowym powiatem rolniczym o
niewielkiej koncentracji dużych ferm drobiu i dużych gospodarstw rolnych z hodowlą bydła
i trzody chlewnej i bardzo słabo rozwiniętym przemyśle. Zidentyfikowane zagrożenia
środowiska związane są przede wszystkim z konsumpcyjnym trybem życia oraz
niedbałością lokalnej społeczności o otaczające ich środowisko, dotyczy to zarówno
mieszkańców wsi, miast jak i lokalnych przedsiębiorców.
Program zawiera kierunki ochrony środowiska do 2015 r. oraz wykaz
krótkookresowych kierunkowych działań proekologicznych na lata 2008-2011.
Zastosowano podział na następujące bloki zagadnień tematycznych:
- gospodarka wodno- ściekowa i ochrona wód,
- ochrona powietrza atmosferycznego,
- gospodarka odpadami,
- ochrona i przywrócenie wartości użytkowej gleb,
- ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi,
- ochrona przyrody różnorodności biologicznej i krajobrazu,
- pozostała działalność (edukacja ekologiczna, poważne awarie, chemikalia,
promieniowanie jonizujące).
Projekt aktualizacji Programu ochrony środowiska i planu gospodarki odpadami,
zaakceptowany przez Zarząd Powiatu, zostanie przedstawiony do zaopiniowania
Zarządowi Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Regionalnym Zarządom Gospodarki
Wodnej w Poznaniu i Warszawie oraz organom wykonawczym gmin wchodzących w
skład powiatu radziejowskiego. Jednocześnie projekt zostanie udostępniony do wglądu
wszystkim zainteresowanym i po rozpatrzeniu wszystkich wniesionych uwag, wniosków i
propozycji zostanie przedstawiony Komisji Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska
Rady Powiatu i przekazany do uchwalenia Radzie Powiatu w Radziejowie.
156
MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE
Spis literatury
Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym,
Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002 r.,
Metodyka opracowywania powiatowych programów zrównoważonego rozwoju i ochrony
środowiska, Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, Białystok 2001 r.,
II Polityka Ekologiczna Państwa, Rada Ministrów, Warszawa, 2002 r.,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 20072010, Rada Ministrów, Warszawa 2002 r.,
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 20112014, Ministerstwo Środowiska, Warszawa grudzień 2006 r.,
Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, Ministerstwo Środowiska, Warszawa
2003 r.,
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2006 roku, WIOŚ,
Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz 2007 r.,
Raport o stanie przyrody, województwa kujawsko-pomorskiego, Wojewoda KujawskoPomorski, Bydgoszcz 2004,
Informacja o stanie środowiska powiatu radziejowskiego w 2007r. Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Delegatura we Włocławku, Włocławek 2008r.,
Informacja o jakości wód Jeziora Głuszyńskiego w 2005r., Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy, Delegatura we Włocławku, Włocławek 2006r.,
Informacja o jakości wód rzeki Zgłowiączki na Obszarze Szczególnie Narażonym (OSN) na
zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego w 2006r., Wojewódzki Inspektorat
Informacja o jakości wód rzeki Zgłowiączki na Obszarze Szczególnie Narażonym (OSN) na
zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego w 2005r., Wojewódzki Inspektorat
Informacja o jakości wód Jeziora Świesz w 2007r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy, Delegatura we Włocławku, Włocławek 2008r.,
Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa bydgoskiego metalami ciężkimi i siarką,
Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Bydgoszczy – Bydgoszcz 1997 r.,
Klimat akustyczny województwa kujawsko-pomorskiego w badaniach WIOŚ , Inspekcja
Ochrony Środowiska, Bydgoszcz 2004 r.,
Strategia rozwoju powiatu radziejowskiego 2001-2015,
Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami Województwa KujawskoPomorskiego 2010, Toruń 2007 r.,
157
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwo
Środowiska, 2002 r.,
Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny,
Warszawa 2001r.,
Roczne plany łowieckie na lata 2004-2007,
Sprawozdanie z Realizacji Powiatowego Programu Ochrony Środowiska oraz Planu
Gospodarki Odpadami, Starostwo Powiatowe w Radziejowie, 2007r.,
Krajowy Plan gospodarki odpadami 2010, Monitor Polski Nr 90, Warszawa, grudzień 2006 r.,
Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, Warszawa, grudzień 2003 r.,
Instrukcja opracowania mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi, Państwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa 2008 r.,
Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce w 2006r. Państwowy Instytut
Geologiczny, Warszawa 2007 r.,
Strony internetowe; www.mos.gov.pl, www.gus.pl,
Wybrane akty prawne
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. .z 2006 r. Nr 129 poz.
902 z poźn. zm.);
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., o odpadach (Dz. U. z 2007 r., Nr 39 poz.251 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r., o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 100 poz.1085 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r., Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r., Nr 239 poz. 2019 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r., o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880);
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r., o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr
80 poz. 717 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156 poz.1118);
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r., w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257 poz. 2573 z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r., w sprawie wartości progowych
poziomów hałasu (Dz. U. Nr 8 poz. 81);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r., w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 178 poz. 1841);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie rodzajów instalacji,
których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr 283 poz. 2839 z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie przypadków, w
których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (Dz.
U. Nr 283 poz. 2840);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. wartość odniesienia dla
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. Nr 1 poz. 12);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 20002 r., w sprawie dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w
powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz.
U. Nr 87 z 2002 r. poz. 796);
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106 poz. 1002 z
późn. zm.);
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z
2005 r. Nr 236 poz.2008 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121
poz.1266 z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości
gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228
poz.1974 z późn. zm.);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r., w sprawie katalogu odpadów
(Dz. U. Nr 112 poz. 1206 z późn. zm.);
158
Rozporządzenie z dnia 21 kwietnia 2006 r. Lista rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów
może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym
przedsiębiorcami, oraz dopuszczalne metody ich odzysku. (Dz. U. Nr 75 poz. 527);
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 czerwca 2002 r., w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75 poz. 690);
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r., w sprawie warunków, jakie należy
spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137 poz. 984);
159

Treść dokumentu - biuletyn informacji publicznej starostwa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dynamic Publisher Document

Document 6471

Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego Załączniki

załącznik Nr 1

przemyślany wybór. Co powinien wiedzieć

Głos Gminy Tuczępy

Aktualizacja "Programu Ochrony Srodowiska dla Powiatu

PDF ogłoszony