Warunki klimatyczne rejonu Morza Karaibskiego i Zatoki

Warunki klimatyczne rejonu Morza Karaibskiego i Zatoki

Imię i nazwisko
Grupa nr
Warunki klimatyczne rejonu Morza
Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej
Spis treści
1.
Charakterystyka geograficzna badanego obszaru ............................................................... 2
1.1.
1.2.
2.
Warunki klimatyczne .......................................................................................................... 8
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
3.
Cyrkulacja atmosfery................................................................................................... 8
Zachmurzenie i usłonecznienie ................................................................................. 10
Temperatura powietrza .............................................................................................. 12
Opady atmosferyczne ................................................................................................ 15
Prędkość i kierunek wiatru ........................................................................................ 17
Cyklony tropikalne............................................................................................................ 20
3.1.
3.2.
4.
Obszar lądowy ............................................................................................................. 3
Obszar wodny .............................................................................................................. 5
Zjawiska meteorologiczne i niemeteorologiczne towarzyszące cyklonom ............... 23
Społeczno-gospodarcze skutki cyklonów tropikalnych ............................................ 24
Wnioski końcowe.............................................................................................................. 29
Spis literatury ........................................................................................................................... 31
Spis źródeł internetowych ........................................................................................................ 31
Spis tablic ................................................................................................................................. 32
Spis rycin .................................................................................................................................. 32
Wstęp
Klimat
to
charakterystyczny
zespół
zjawisk
atmosferycznych
i
procesów
zachodzących w atmosferze, ukształtowany pod wpływem właściwości fizycznych i
geograficznych danego obszaru, określony na podstawie wieloletnich obserwacji i pomiarów
meteorologicznych. Warunki klimatyczne natomiast to elementy klimatu, takie jak:
cyrkulacja mas powietrza, usłonecznienie i zachmurzenie, temperatura powietrza, opady,
poziomy ruch powietrza. (Baturo 2008)
Rejon Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego jest położony na półkuli północnej
i zachodniej. Obydwa akweny są częścią Oceanu Atlantyckiego, natomiast obszar lądowy to
południowa część Ameryki Północnej oraz niewielka część północnego krańca Ameryki
Południowej. Leżą w obszarze występowania klimatów równikowego i podrównikowego.
Cechą charakterystyczną tego regionu jest występowanie cyklonów tropikalnych.
W niniejszej pracy wykorzystano metody statystyczne, kartograficzne, a także analizę
literatury z zakresu klimatologii.
Podstawowe dane zaczerpnięto z pracy Wosia (1985) oraz ze Słownika
Meteorologicznego (2003). Warunki klimatyczne analizowanego obszaru opracowano
na podstawie pracy Granicznego i Mizerskiego (2009), a także danych ze strony internetowej
National Oceanic and Atmosferic Administration, natomiast dane klimatyczne do analizy ze
strony www.weatheronline.uk.co.
W rozdziale pierwszym omówiono charakterystykę geograficzną tytułowego obszaru,
zarówno lądu jak i wód otaczających ten ląd. Rozdział drugi to zasadnicza część pracy,
zawiera charakterystykę warunków klimatycznych charakteryzujących rejon Morza
Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej, takich jak: cyrkulacja, zachmurzenie oraz
usłonecznienie, temperatura powietrza, opady atmosferyczne, kierunek i prędkość wiatru.
Charakterystyczną cechą badanego obszaru jest występowanie cyklonów tropikalnych,
którym poświęcono rozdział trzeci.
1. Charakterystyka geograficzna badanego obszaru
Badany obszar rozciąga się od około 5°N, (czyli 500 km na północ od równika)
do około 35°N na półkuli zachodniej. Obejmuje Zatokę Meksykańską i Morze Karaibskie,
będące częścią Oceanu Atlantyckiego oraz ich wybrzeża. Obszar lądowy stanowi Nizina
2
Atlantycka w Stanach Zjednoczonych, atlantyckie wybrzeże Meksyku, północną część
Ameryki Południowej (wybrzeża Kolumbii, Wenezueli i Gujany) oraz przesmyk łączący
Amerykę Północną z Południową, na którym położone są kraje: Belize, Gwatemala,
Honduras, Kostaryka, Nikaragua, Panama oraz Salwador. Do regionu tego należą również
liczne wyspy położone na obu akwenach. Są to przede wszystkim Wielkie Antyle
z największą wyspą Kubą, Małe Antyle i Bahamy - ryc.1.1 (Gruszczyk 2007)
Ryc. 1. Rejon Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej; Źródło: www.maps.google.pl
1.1. Obszar lądowy
Obszar Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego to przede wszystkim południowa
część Ameryki Północnej wraz z Ameryką Środkową oraz niewielka, północna część
Ameryki Południowej. Amerykę Północną od Południowej oddziela Przesmyk Panamski.
Ameryka Północna ma najdłuższą i najbardziej rozczłonkowaną linię brzegową
spośród wszystkich kontynentów. Jest to spowodowane obecnością dużej liczby półwyspów
i wysp. Jednym z największych ich skupisk wysp w Ameryce są wyspy położone na Morzu
Karaibskim, na południowy wschód od Florydy. Składa się na nie ok. 700 wysp archipelagu
Bahamów, archipelag Wielkich Antyli z największymi wyspami na Morzu Karaibskim –
Kubą, Jamajką, Haiti i Portoryko oraz archipelag Małych Antyli, który zamyka od wschodu
Morze Karaibskie. Archipelag Bahamów zajmuje obszar 13,8 km2, natomiast Wielkie i Małe
Antyle łącznie 220,0 km2.
3
Nad Zatoką Meksykańską i na półwyspie Floryda występuje wybrzeże mierzejowolagunowe, nad Morzem Karaibskim wybrzeża lagunowe, u wybrzeży Belize – namorzynowe,
u wybrzeży Hondurasu i na południowo-wschodnim wybrzeżu Kuby – brzegi klifowe, wzdłuż
archipelagu Antyli ciągną się rafy koralowe.
Ameryka Północna charakteryzuje się znacznym urozmaiceniem w ukształtowaniu
pionowym terenu. Średnia wysokość tego kontynentu wynosi 781 m n.p.m. Krainy układają
się południkowo. Od wschodu rozciąga się Nizina Atlantycka, następnie pasma górskie i
wyżyny Appalachów. Wnętrze kontynentu stanowią niziny wraz z systemem Wielkich Jezior
na północy i Niziną Zatokową na południu. Kolejną krainą są Wielkie Równiny o charakterze
wyżynnym. Na zachodzie na długości 8 tysięcy kilometrów rozciągają się Kordyliery
(najwyższy szczyt – McKinley 6194 m n.p.m.), zaczynające się od Morza Beringa
w północnej części kontynentu aż do Przesmyku Panamskiego na granicy z Ameryką
Południową. Odgałęzieniem Kordylierów jest łuk Wysp Antylskich dochodzących
do wybrzeży Ameryki Południowej oraz Andy Karaibskie.
W Kordylierach Ameryki Środkowej, w tzw. Kordylierze Wulkanicznej, ciągnącej się
równoleżnikowo od wybrzeża Pacyfiku do wybrzeża Zatoki Campeche, występują liczne
wulkany, stąd też popularna nazwa tego obszaru - „kraina tysiąca wulkanów”. Najwyższym
wulkanem tego obszaru to: Orizaba (5700 m n.p.m.), najbardziej znanym czynnym wulkanem
– Colima (3860 m n.p.m.).
Omawiany obszar znajduje się w strefie klimatów równikowych i zwrotnikowych
kształtowanych przez masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego, które przynoszą ciepłe
i wilgotne powietrze. Ukształtowanie terenu wpływa na znaczne zróżnicowanie klimatyczne.
Tereny nizinne Ameryki Środkowej to przede wszystkim klimat równikowy, wybitnie
wilgotny, ze średnimi temperaturami 26-28°C i opadami ok. 1500-6000 mm/rok. Tereny
górzyste i wyspy Morza Karaibskiego to klimat podrównikowy wilgotny, z niższą
temperaturą średnią powietrza i roczną suma opadów na poziomie 500-2500 mm, przy czym
można wyróżnić jedną lub dwie pory deszczowe. W klimacie tym dochodzi do powstania
cyklonów tropikalnych. Wybrzeże Zatoki Meksykańskiej to klimat zwrotnikowy z
temperaturą średnią stycznia od 3 do 10°C i temperaturą średnią lipca 20-25°C. (Mydel,
Groch 1998, Makowski 2007, opracowanie własne na podstawie Atlasu Geograficznego i
Małych Tablic Geograficznych).
1.2. Obszar wodny
Morze Karaibskie i Zatoka Meksykańska stanowią część Oceanu Atlantyckiego. Zatoka
Meksykańska jest położona w jego zachodniej części u wybrzeży Stanów Zjednoczonych,
Meksyku i Gwatemali. Jest położona między dwoma półwyspami: Florydą i Jukatanem. Od
Oceanu Atlantyckiego oddziela ją Cieśnina Florydzka, natomiast od Morza Karaibskiego –
Cieśnina Jukatańska (ryc.1.2.1.).
Ryc. 2. Zatoka Meksykańska; Źródło: opracowanie własne na podstawie www.maps.google.pl
Zatoka Meksykańska zajmuje powierzchnię 1,5 mln km2. Średnia głębokość wynosi
1522 m, zaś największa to 4377 m w środkowej części zatoki. W pobliżu wyspy Puerto Rico,
w zachodniej części Atlantyku, występuje Rów Portorykański o głębokości 9219 m i jest
najgłębszym rowem na tym oceanie. Zasolenie wód w Zatoce Meksykańskiej wynosi od 20
do 38‰, a średnia temperatura wody wynosi od 18 do 31°C (ryc.1.2.3., 1.2.4.). Przez zatokę
przepływa ciepły Prąd Florydzki powstający tutaj, przepływający następnie przez Cieśninę
Florydzką w kierunku Bahamów (ryc.1.2.2.) (opracowanie własne na podstawie Atlasu
Geograficznego i Małych Tablic Geograficznych).
Ryc. 3. Prądy: Karaibski i Florydzki; Źródło: www.maps.google.pl
Ryc. 4. Średnia temperatura wody badanych akwenów w styczniu w latach 1950-1975; Źródło:
http://iridl.ldeo.columbia.edu
Ryc. 5. Średnia temperatura wody badanych akwenów w lipcu w latach 1950-1975; Źródło:
http://iridl.ldeo.columbia.edu
Morze Karaibskie jest połączone z Zatoką Meksykańską poprzez Cieśninę Jukatańską,
natomiast od głównego akwenu Oceanu Atlantyckiego oddzielają ją wyspy Wielkich
i Małych Antyli. Między Kubą i Haiti znajduje się Cieśnina Zawietrzna, a między Haiti
a Portoryko Cieśnina Mona. Wschodnią granicę morza stanowią Wyspy Podwietrzne i Wyspy
Zawietrzne, wchodzące w skład Małych Antyli. Południową granicę wyznacza kontynent
Ameryki Południowej oraz Ameryka Środkowa od Półwyspu Jukatan po Przesmyk Panamski.
Przesmyk ten łączy Morze Karaibskie z Oceanem Spokojnym. Morze Karaibskie zajmuje
powierzchnię 2,8 mln km2 i jest czwartym największym morzem na świecie. Średnia
głębokość wynosi 2429 m, zaś największa to 7680 m, położona w Rowie Kajmańskim
między Kubą a Jamajką. Zasolenie wód wynosi od 33 do 36‰, a średnia temperatura wody
wynosi od 26 do 29°C (ryc.1.2.3., 1.2.4.). Przez morze przepływa ciepły Prąd Karaibski,
oblewając północne wybrzeża Ameryki Południowej, następnie przez Cieśninę Jukatańską
wpływa do Zatoki Meksykańskiej skąd kieruje się ku północnemu zachodowi, a następnie
zakręca na wschód (ryc.1.2.2.). Obszar Morza Karaibskiego wraz z wyspami nazywane są
potocznie Karaibami (ryc.1.2.5.). (opracowanie własne na podstawie Atlasu Geograficznego i
Małych Tablic Geograficznych).
Ryc. 6. Morze Karaibskie i Wyspy Karaibskie; Źródło: opracowanie własne na podstawie www.maps.google.pl
2. Warunki klimatyczne
2.1. Cyrkulacja atmosfery
Cyrkulacja atmosfery jest to przemieszczanie się powietrza w atmosferze, którego
skutkiem jest między innymi wymiana ciepła pomiędzy niskimi a wysokimi szerokościami
geograficznym. Na cyrkulację wpływ ma energia słoneczna docierająca do powierzchni Ziemi
i spowodowane przez nią różnice w rozkładzie temperatury i ciśnienia na Ziemi. Przebieg
cyrkulacji jest uwarunkowany przez ruch obrotowy Ziemi i działającą siłę Coriolisa, siła
odśrodkowa, tarcie, a także rozmieszczenie lądów i oceanów. (Trzeciak 2000)
Niskie szerokości geograficzne strefy międzyzwrotnikowej, w której znajdują się
Zatoka Meksykańska i Morze Karaibskie, charakteryzuje wysoka temperatura i stała
cyrkulacja powietrza w kierunku zachodnim związana z pasatami. Wysoka temperatura strefy
międzyzwrotnikowej sprawia, że szerokości te charakteryzuje dodatni bilans cieplny, gdyż
Ziemia wypromieniowuje mniej energii, niż dopływa do jej powierzchni od Słońca.
Natomiast cyrkulacja powietrza powoduje powstawanie strefy niskiego ciśnienia w pobliżu
równika i strefy wysokiego ciśnienia w pobliżu zwrotników. Różnice ciśnień w tych strefach
wymuszają ruch powietrza.
Przyrównikowa strefa niskiego ciśnienia obejmuje obszar wokół równika. Zmienia ona
swoje położenie w ciągu roku o ok. 10° do 30° (nad lądami), co jest związane z różnym
położeniem Słońca na niebie w ciągu roku. Nad strefą tą występują prądy wstępujące,
następuje kondensacja pary wodnej, co prowadzi do powstania zachmurzenia i opadów.
Temperatura w tej strefie wynosi ok. 26-30°C .
Podzwrotnikowa strefa wysokiego ciśnienia obejmuje obszar 25-35° szerokości
geograficznej obydwu półkul. Strefa ta zmienia swoje położenie w zakresie ok. 5°, co jest
związane różnicami w położeniu Słońca na niebie w ciągu roku. Nad strefą tą występuje
osiadanie antypasatów, czyli ruch zstępujący powietrza, który powoduje jego ogrzanie
i osuszenie. W strefie tej występuje mało chmur oraz niewielkie ilości opadów w ciągu roku.
Nad oceanem ma miejsce inwersja pasatowa – powietrze spływające z góry jest ogrzewane
przez wodę. Inwersja pasatowa prowadzi do ograniczenia konwekcji powietrza i rozwój
chmur.
W okołozwrotnikowej strefie wysokiego ciśnienia tworzą się rozległe wyże: Azorski,
Północnoatlantycki,
Południowoatlantycki
nad
Oceanem
Atlantyckim,
Hawajski,
Południowopacyficzny nad Oceanem Spokojnym, Indyjski nad Oceanem Indyjskim.
(ryc. 2.1.1., 2.1.2.).
Ryc. 7. Rozkład ośrodków wysokiego ciśnienia w styczniu; Źródło: http://www.ziemianarozdrozu.pl
Ryc. 8. Rozkład ośrodków wysokiego ciśnienia w lipcu; Źródło: http://www.ziemianarozdrozu.pl
Cyrkulacja atmosferyczna w międzyzwrotnikowych szerokościach geograficznych jest
zakłócana przez zaburzenia atmosferyczne, między innymi przez cyklony tropikalne.
(Trzeciak 2000)
2.2.
Zachmurzenie i usłonecznienie
Zachmurzenie to stopień pokrycia nieba przez chmury. Przy określaniu wielkości
zachmurzenia stosuje się skalę 9-stopniową, w której 0 oznacza brak chmur, a 8 oznacza
niebo całkowicie pokryte chmurami. W użyciu jest również skala 11-stopniowa (0-10).
W celu uzyskania pełnej charakterystyki zachmurzenia, określa się dodatkowo rodzaj chmur i
wysokość ich podstawy.
Usłonecznienie rzeczywiste to rzeczywista suma godzin słonecznych w ciągu doby
zależna od długości dnia i wielkości zachmurzenia ogólnego nieba. (Woś 1985).
W szerokościach geograficznych, w których położone są oba akweny (od 5°N
do 35°N), długość dnia w czerwcu wynosi 13h 56min dla Corpus Christi (27° 44' 34 '' N
i 97° 24' 07'' W) położonego w północno-zachodniej części Zatoki Meksykańskiej (ryc. 2.3.1)
i 12h 42min dla Caracas (10° 30' N i 66° 55' W) leżącego w południowo-wschodniej części
Morza Karaibskiego (ryc. 2.3.4.), zaś w grudniu odpowiednio 10h 14min i 11h 30 min.
(opracowanie własne na podstawie Mietelski 2000)
Nad Zatoką Meksykańską największa liczba godzin, w których widać tarczę słoneczną
przypada na miesiące od marca do maja i wynosi ok. 10 h/doba, zaś najmniejsza to
5-7 h/doba i przypada na grudzień. Wielkości te maleją w kierunku północnym (ryc. 2.2.1).
usłonecznienie rzeczywiste [h/doba]
12,0
10,4
10,0
8,3
10,4
10,1
8,7
9,5
8,8
8,3
8,8
8,2
8,3
paź
lis
8,0
7,9
6,0
4,0
2,0
0,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
gru
miesiąc
Ryc. 9. Średnie dobowe usłonecznienie rzeczywiste w Campeche (Jukatan), 1996-2009; Źródło: opracowanie
własne na podstawie www.weatheronline.co.uk
Nad Morzem Karaibskim największe usłonecznienie rzeczywiste przypada na
miesiące od stycznia do marca i wynosi ok. 8-9 h/doba, zaś najmniejsza to ok. 6 h/doba i
przypada na październik (ryc. 2.2.2).
usłonecznienie rzeczywiste [h/doba]
10,0
9,1
9,1
9,0
8,4
7,8
8,0
7,7
7,4
6,7
7,0
7,3
6,6
6,6
6,0
5,5
5,5
wrz
paź
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
0,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
lis
gru
miesiąc
Ryc. 10.
Średnie dobowe usłonecznienie rzeczywiste w Barranquilla, 1982-2009; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.weatheronline.co.uk
2.3. Temperatura powietrza
Temperatura to wielkość fizyczna określająca stopień nagrzania danego ciała.
Temperatura powietrza stanowi mechanizm oddziałujący na stan pogody, wpływający
na ciśnienie i wilgotność powietrza. (Woś 1985)
Wybrzeże Zatoki Meksykańskiej znajduje się w klimacie zwrotnikowym morskim.
Klimat ten charakteryzuje się średnią temperaturą w najchłodniejszych miesiącach powyżej
10°C i dość dużą amplitudą dobową temperatur.
Najwyższymi wartościami temperatury charakteryzują się miesiące „letnie”: od maja
do października. W wybranych stacjach pomiarowych (ryc. 2.3.1.) średnia temperatura
maksymalna najcieplejszego miesiąca wynosiła odpowiednio: Miami - 32,4°C, Korpus
Christi - 34,3°C, Campeche - 35,8°C, Hawana - 36°C.
Ryc. 11.
Wybrane stacje meteorologiczne na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.maps.google.pl
W przypadku trzech pierwszych stacji miesiącem z najwyższymi wartościami
temperatury maksymalnej był sierpień, w przypadku Hawany – styczeń. Średnie temperatury
minimalne wyniosły odpowiednio: 16,2°C, 9,4°C, 29,3°C oraz 16,7°C i przypadały
na miesiące grudzień i styczeń. Amplitudy dobowe temperatur są dosyć wysokie i wahają się
od 6,5°C w miesiącach cieplejszych do 19,3°C w miesiącach chłodniejszych. Amplitudy
roczne temperatur maksymalnych są również dosyć wysokie i wynoszą od 6,5°C do 15,2°C,
natomiast temperatur minimalnych od 5,6°C do 14,7°C (ryc. 2.3.2., 2.3.3.).
34,0
temperatura max [°C]
32,0
31,5
30,1
30,0
29,7
28,1
28,0
27,3
26,6
26,0
24,0
32,4
32,3
31,5
25,4
25,2
24,4
22,0
20,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 12.
Przebieg roczny średniej temperatury maksymalnej w Miami (Int. Airport), 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk
29,0
temperatura min [°C]
27,0
25,0
23,0
25,5
25,0
23,2
22,7
21,0
20,4
20,2
19,0
17,0
25,4
24,7
18,8
17,8
17,4
16,2
15,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 13.
Przebieg roczny średniej temperatury minimalnej w Miami (Int. Airport), 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk
Wybrzeże Morza Karaibskiego znajduje się w klimacie równikowym. Klimat ten
charakteryzuje się średnią temperaturą w najchłodniejszych miesiącach powyżej 20°C oraz
niewielkimi rocznymi amplitudami temperatur.
Ryc. 14.
Wybrane stacje meteorologiczne na wybrzeżu Morza Karaibskiego; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.maps.google.pl
Najwyższymi wartościami temperatury charakteryzuje się badany obszar miesiące
od maja do września. W wybranych stacjach pomiarowych (ryc. 2.3.4.) średnie temperatury
maksymalne najcieplejszego miesiąca wynosiły odpowiednio: 34,6°C (La Mesa), 31,2°C
(Santo Domingo), 32,7°C (Barranquilla), 32,2°C (Caracas). W przypadku stacji położonych
w części południowo-zachodniej miesiącem z najwyższymi wartościami temperatury
maksymalnej był maj, w przypadku części południowej – wrzesień, natomiast na wyspie –
lipiec i sierpień. Średnie temperatury minimalne wyniosły odpowiednio: 20,6°C, 21,5°C,
24,0°C oraz 22,4°C i przypadały na miesiące styczeń i luty. Amplitudy dobowe temperatury
są dosyć wysokie i wahają się od 6,0°C w miesiącach półrocza „letniego” do 10,7°C
w miesiącach półrocza „chłodnego”. Natomiast amplitudy roczne temperatury maksymalnej
są mniej zróżnicowane i zmieniają się od 2,1°C do 5,7°C, zaś temperatury minimalnej od
1,3°C do 3,9°C (ryc. 2.3.5., 2.3.6.) (opracowanie własne na podstawie danych z
www.weatheronline.uk.co)
35,0
34,0
temp max [°C]
33,0
32,0
31,8
31,0
31,0
31,7
31,0
31,0
30,1
30,0
29,0
31,2
32,2
29,3
29,0
29,9
29,4
28,0
27,0
26,0
25,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 15.
Przebieg roczny średniej temperatury maksymalnej w Caracas, 1982-2009; Źródło: opracowanie własne
na podstawie www.weatheronline.co.uk
26,0
temp min [°C]
25,0
24,7
24,0
24,9
24,8
25,2
25,0
24,4
24,4
23,9
23,2
23,0
22,8
22,4
22,4
22,0
21,0
20,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 16.
Przebieg roczny średniej temperatury minimalnej w Caracas, 1992-2009; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.weatheronline.co.uk
2.4. Opady atmosferyczne
Opad atmosferyczny jest to produkt kondensacji pary wodnej spadające z chmur
na powierzchnię Ziemi. Wyróżnia się kilka rodzajów opadu – deszcz, mżawka, śnieg, krupy
śnieżne, grad i in. Ze względu na czas trwania, opady dzielą się na ciągłe i przelotne. Opad
ciągły jest jednostajny, długotrwały (niekiedy trwający do kilkudziesięciu godzin), o
umiarkowanym natężeniu, obejmuje swym zasięgiem rozległy obszar. Opad przelotny trwa
do kilkudziesięciu minut, ma zmienne natężenie, występuje na stosunkowo małym obszarze.
(Woś 1985)
Badany obszar charakteryzuje się większą ilością opadów w półroczu ciepłym
i mniejszą w półroczu zimnym (ryc. 2.4.1). Opady występują w postaci deszczu. Zwiększona
liczba opadów półrocza ciepłego jest wynikiem zwiększonego parowania z akwenów
związanego z najwyższym kątem padania promieni słonecznych w ciągu roku i wzmożonej
konwekcji.
Nad Zatoką Meksykańską największe opady odnotowuje się w jej części wschodniej
i południowo-wschodniej
(Półwyspy:
Floryda,
Jukatan,
wyspy),
najmniejsze
zaś
na wybrzeżach północnych i zachodnich. Największe opady przypadają na miesiące
od czerwca do września i dochodzą do 128,1 mm/miesiąc. Najmniejsze opady przypadają na
miesiące od grudnia do maja, osiągając poniżej 12 mm/miesiąc. Największa liczba dni
z opadami w miesiącu to 19,7 dla Miami (sierpień), najmniejsza dla Campeche – 0
(kwiecień).
140,0
128,1
126,7
120,0
99,5
opady [mm]
100,0
83,8
79,5
80,0
67,0
60,0
40,0
20,0
24,7
30,2
33,1
mar
kwi
26,7
27,0
lis
gru
12,0
0,0
sty
lut
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
miesiąc
Ryc. 17.
Średnie miesięczne sumy opadów w Miami (Int. Airport), 1982-2009; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.weatheronline.co.uk
Nad Morzem Karaibskim największe opady występują na wyspach i Panamie,
najmniejsze zaś na wybrzeżach zachodnim i południowym. Największe opady przypadają na
miesiące od maja do października i dochodzą do ponad 160 mm/miesiąc. Najmniejsze opady
przypadają na miesiące od stycznia do marca, często osiągając wartości bliskie 0-2
mm/miesiąc. Największa liczba dni z opadami w miesiącu to 14 dla Santo Domingo
(wrzesień), najmniejsza dla Barranquilla – 0,1 mm (styczeń, luty) (opracowanie własne na
podstawie danych z www.weatheronline.uk.co)
180,0
167,5
160,0
147,7
147,6
154,0
160,0
153,8
140,0
opady [mm]
120,0
106,2
100,0
73,5
80,0
60,0
60,0
54,0
41,5
47,5
40,0
20,0
0,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 18.
Średnie miesięczne sumy opadów w Santo Domingo, 1982-2009; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.weatheronline.co.uk
2.5. Prędkość i kierunek wiatru
Wiatr jest poziomym ruchem powietrza względem powierzchni Ziemi. Podstawową
siłą wywołującą ten ruch jest siła poziomego gradientu ciśnienia atmosferycznego. Oprócz
niej, na powietrze znajdujące się w ruchu, działa siła Coriolisa, siła tarcia oraz siła
odśrodkowa (Woś 1985)
Na omawianym obszarze dominują wiatry z kierunków wschodnich, północnych,
północno-wschodnich i południowo-wschodnich. Wiatry z kierunków północnych przeważają
w rejonie Morza Karaibskiego, zaś z kierunków wschodnich nad Zatoką Meksykańską (ryc.
2.5.1., 2.5.2.).
N
N
30,0
30,0
25,0
NW
NE
20,0
NW
15,0
10,0
10,0
5,0
0,0
E
SW
W
SE
A
0,0
SE
B
S
S
N
50,0
W
50,0
40,0
NE
Ryc. 19.
NW
40,0
30,0
30,0
20,0
20,0
10,0
10,0
0,0
W
E
SW
C
E
SW
N
NW
NE
20,0
15,0
5,0
W
25,0
0,0
E
SW
SE
S
NE
D
SE
S
Przeważające kierunki wiatru w latach 1982-2009 w: A – Miami, B – Hawanie, C – Barranquilla, D –
Caracas; Źródło: opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk
Ryc. 20.
Przeważające kierunki wiatru w latach 1982-2009; Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.maps.google.pl
Nad Zatoką Meksykańską największe prędkości wiatr osiąga na przełomie marca
i kwietnia i osiąga średnią prędkość do 6,3 m.s-1 (Corpus Christi). Najmniejsze prędkości
wiatru przypadają na miesiące od lipca do września. Najsilniejsze wiatry w rejonie Zatoki
wieją w jej części północnej północno-wschodniej, najsłabsze – na Kubie i w części
południowo-zachodniej (ryc. 2.5.3.).
15,0
14,1
prędkość wiatru [km/h]
14,0
13,4
13,1
13,0
12,4
12,0
11,8
11,6
11,0
10,8
10,2
10,0
12,1
9,3
9,0
8,8
9,3
8,0
7,0
6,0
5,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 21.
Średnie prędkości wiatru w latach 1982-2009 w Hawanie Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.weatheronline.co.uk
Nad Morzem Karaibskim wiatr osiąga mniejsze prędkości niż nad Zatoką
Meksykańską. Największe prędkości wiatru odnotowuje się w miesiącach od lutego do maja,
zaś najmniejsze w październiku i listopadzie. Największe prędkości wiatr osiąga w rejonie
Barranguilla (6,6 m.s-1), najmniejsze natomiast w Caracas (1,2 m.s-1) (ryc.2.5.4.).
(opracowanie własne na podstawie danych z www.weatheronline.uk.co)
10,5
10,1
prędkość wiatru [km/h]
10,0
9,5
10,1
9,5
9,0
9,4
8,9
8,7
8,5
8,0
8,3
7,9
7,7
7,5
7,0
6,9
6,9
6,5
6,5
6,0
sty
lut
mar
kwi
maj
cze
lip
sie
wrz
paź
lis
gru
miesiąc
Ryc. 22.
Średnie prędkości wiatru w latach 1982-2009 w La Mesa; Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.weatheronline.co.uk
3. Cyklony tropikalne
Cyklon tropikalny jest niżem barycznym o średnicy do kilkuset kilometrów,
powstający nad ciepłą powierzchnią oceanu, głównie w strefach 5-20° szerokości
geograficznej. Jest związany z niżem atmosferycznym, w którym nie występują
prądy
atmosferyczne. (Graniczny, Mizerski 2009)
3.1. Warunki występowania cyklonów tropikalnych i ich
podział
Cyklony tropikalne ze względu na prędkość wiatru możemy podzielić na: zaburzenie
tropikalne (słabe wiry powietrza, mające niewielki zasięg, prędkość wiatru w granicach 11-14
m.s-1), depresję tropikalną (maksymalna prędkość wiatru przy powierzchni ziemi mniejsza
niż 17 m.s-1), sztorm tropikalny (do 33 m.s-1), zaś przekraczający 33 m.s-1 to cyklon
tropikalny, który nosi różne nazwy w zależności od regionów geograficznych, w których
występuje. I tak:
- huragan na Oceanie Atlantyckim i we wschodniej części Pacyfiku;
- tajfun w północno-zachodniej części Pacyfiku;
- cordonazos w części wschodniej Pacyfiku;
- baquio na Pacyfiku w pobliżu Filipin;
- silny cyklon tropikalny (południowo-zachodnia część Pacyfiku);
- silny sztorm cykloniczny (północna część Oceanu Indyjskiego);
- cyklon tropikalny (południowo - zachodnia część Oceanu Indyjskiego);
- willy-willy w północnej części Australii.
Aby mógł powstać cyklon tropikalny, temperatura przy powierzchni wody
(do głębokości 50 m) musi przekroczyć 26,5°C, jednocześnie zaś temperatura powietrza musi
być niższa od temperatury wody o 1-2°C. Rozkład temperatury i wilgotności w atmosferze
musi umożliwić tworzenie się chmur kłębiastych. Ciepły akwen dostarcza energii niezbędnej
do powstawania prądu konwekcyjnego w troposferze. Aby cyklon mógł się rozwinąć,
potrzebny jest jeszcze wiatr o niewielkich zmianach prędkości w całej troposferze. Jeżeli
warunki te zostaną spełnione, a nad oceanem pojawi się niż baryczny, może powstać cyklon
tropikalny. W pobliżu zmiany pola ciśnienia zaczynają rozwijać się konwekcyjne chmury
burzowe, które „zasysają” ciepłe i wilgotne powietrze znad oceanu. Poniżej powstających
chmur tworzy się obszar niższego ciśnienia, gdzie zaczyna napływać powietrze ciepłe i
wilgotne z otoczenia. Powietrze to pod wpływem działania siły Coriolisa zaczyna poruszać
się ruchem spiralnym. W środku tego układu panuje najniższe ciśnienie. Jeżeli cyklon ma
dostarczaną wystarczającą ilość energii i wirowanie wokół osi jest dostatecznie silne,
wytwarza się tzw. oko cyklonu. Znajduje się ono nieco z przodu i na prawo od centrum
układu, jest bezchmurne, zaś wiatry w nim wiejące są stosunkowo słabe. Oko cyklonu osiąga
przeważnie średnicę od 8 do 15 km. Ruch wirowy cyklonu wytwarza taką siłę,
że w przypowierzchniowej warstwie brakuje powietrza, a cyklon zaczyna pobierać je od góry,
przez co coraz bardziej się rozpędza. Jeżeli cyklon dostanie się w rejon chłodniejszych, mniej
wilgotnych wód bądź przemieści się nad ląd, stopniowo słabnie, a potem zanika. Nie
przeszkadza mu to jednak w spowodowaniu ogromnych strat na swej drodze (ryc.3.1.1.).
Ryc. 23.
Huragan Mitch, (09.01.1998); Źródło: http://www.osei.noaa.gov
Cyklony tropikalne nawiedzające Amerykę Północną, powstają nad Atlantykiem,
pomiędzy Zatoką Meksykańską, Morzem Karaibskim, a zachodnimi wybrzeżami kontynentu
afrykańskiego (ryc. 3.1.2.). Na początku sezonu cyklony powstają głównie nad Morzem
Karaibskim i w Zatoce Meksykańskiej, następnie pojawiają się bardziej na wschód, w rejonie
Wielkich Antyli i Wysp Bahama, a także Wysp Zielonego Przylądka u wybrzeży Afryki. Od
września ponownie zaczynają powstawać nad Morzem Karaibskim. Powstanie cyklonu oraz
jego droga przemieszczania uzależnione są od aktualnego położenia Wyżu Azorskiego. Gdy
wyż rozciąga się również nad kontynentem amerykańskim, wówczas cyklony przemieszczają
się nad ten obszar. Cyklony stopniowo nabierają siły, często niszcząc tereny nadbrzeżne, a
następnie zanikają. (ryc. 3.1.3.).
Ryc. 24.
Trasy cyklonów tropikalnych na Atlantyku w roku 2005; Źródło: http://www.wunderground.com
Ryc. 25.
Cyklon tropikalny Andrew (16-28.08.1992); Źródło: http://www.osei.noaa.gov
Cyklony tropikalne nad Atlantykiem rozwijają się latem i wczesną jesienią, czyli
w okresie letnim, gdy temperatura wody w oceanie osiąga najwyższe wartości. Osiągają różną
siłę. Najgroźniejsze, największe cyklony, osiągające najwyższe prędkości, rozwijają się w
omawianym rejonie na przełomie sierpnia i września. (Graniczny, Mizerski 2009,
Szczepański 2007, Trzeciak 2000)
3.2. Zjawiska meteorologiczne i niemeteorologiczne
towarzyszące cyklonom
Cyklonom tropikalnym towarzyszą inne zjawiska meteorologiczne, często powodujące
ogromne zniszczenia na obszarze, gdzie występują. Do zjawisk tych należą:
wiatr – jego prędkość, którą szacuje się na podstawie ciśnienia występującego
w centrum cyklonu, może przekraczać nawet 305 km/h. Największą prędkość wiatr osiąga w
tej części cyklonu, która jest bardziej oddalona od równika, ponieważ w miejscu tym oprócz
prędkości samej cyrkulacji cyklonicznej występuje dodatkowa prędkość spowodowana
działaniem siły przemieszczającej cały układ;
zachmurzenie – w bliskim sąsiedztwie cyklonu znajdują się chmury Cu con i Cb, dalej
od układu rozwijają się chmury As, Cs i najdalej, w odległości ok. 482,8 km chmury Ci.
opady – w chmurach, które są stale zasilane ciepłym i wilgotnym powietrzem, następuje
kondensacja wielkiej ilości wody, wypadającej następnie z chmury pod wpływem siły
ciężkości w postaci deszczu. Ulewne deszcze mogą spowodować powodzie i zalanie terenów
przybrzeżnych, uruchomienie osuwisk;
fala przypływowa – powodem jej powstania są wiatr oraz niskie ciśnienie w centrum
cyklonu, powodujące zasysanie wody do góry i w rezultacie podniesienie się poziomu morza.
Wysokość takiej fali przekracza 6m. konsekwencją jest powódź, powodująca zniszczenia
głównie na niskich terenach przybrzeżnych oraz w szerokich dolinach rzek wpadających do
oceanu.
Ponadto występują wyładowania atmosferyczne spowodowane różnicą wartości
ładunku elektrycznego występującego między ziemią i chmurami, bądź pomiędzy chmurami.
Zjawisku
wyładowania
atmosferycznego
może
towarzyszyć
impuls
magnetyczny,
powodujący zakłócenia w działaniu sprzętu elektronicznego.
Do oszacowania szkód wywołanych przez cyklon tropikalny i towarzyszące mu
zjawiska w roku 1969 Herbert Saffir i Bob Simpson opracowali skalę klasyfikacji huraganów
(tab.3.2.1.). Skalę tę stosuje się w przypadku cyklonów powstałych nad Oceanem
Atlantyckim i północnym Pacyfikiem na wschód od międzynarodowej linii zmiany daty. W
przypadku cyklonów występujących poza tą strefą stosuje się inne metody oceny.
W skali tej uwzględniono prędkość wiatru oszacowaną na podstawie średniej
minutowej, mierzoną w momencie wejścia huraganu na ląd, ciśnienie atmosferyczne w oku
cyklonu podaną w przybliżeniu. (Graniczny, Mizerski 2009, http://pl.wikipedia.org).
Tab. 1. Skala Safirra-Simpsona
Kategoria
cyklonu
1
Maksymalna
prędkość
wiatru [km/h]
119-153
Minimalne
ciśnienie na
poziomie morza
[hPa]
>980
Wysokość fali
przypływowej
[m]
Poziom
zniszczeń
Przykład
1,0-1,7
Minimalny – niewielkie
zniszczenia przyczep
kempingowych, drzew,
podtopienia przybrzeżne
Huragan
Dolly
(2008)
Umiarkowany –
zniszczenia dachów,
przyczep kempingowych,
2
154-177
980-965
1,7-2,6
roślinności, jachtów,
zalanie terenów
nadbrzeżnych
Duży –zniszczenia
mniejszych budynków,
3
178-209
965-945
2,6-3,8
przyczep kempingowych,
wyrwane drzewa, zalanie
obszarów przybrzeżnych
Bardzo duży – poważne
uszkodzenia domów,
wyrwane drzewa,
4
210-249
945-920
3,8-5,6
podtopienie znacznych
obszarów lądu, erozja
nadbrzeżna
Katastrofalny –
zniszczenia większych
5
>250
<920
>5,6
domów, rozwianie
mniejszych, powodzie na
znacznym obszarze
Źródło: opracowanie własne na podstawie Graniczny, Mizerski 2009, http://www.nhc.noaa.gov,
http://pl.wikipedia.org
Huragan
Frances
(2004)
Huragan
Katrina
(2005)
Huragan
Harley
(2004)
Huragan
Andrew
(1992),
3.3. Społeczno-gospodarcze skutki cyklonów tropikalnych
Już w dawnych czasach huraganom nadawano imiona. Były to imiona świętych,
których czczono w dniach wystąpienia cyklonu. Od II wojny światowej huraganom nadaje się
imiona w kolejności alfabetycznej. Od lat 50-tych dwudziestego wieku Światowa Organizacja
Meteorologiczna zaczęła tworzyć listy imion dla huraganów. Początkowo były to listy z
imionami wyłącznie żeńskimi. Po proteście feministek, od roku 1979 funkcjonuje 6 list, na
których naprzemiennie znajdują się imiona męskie i damskie, występujące w kolejności
alfabetycznej. W latach nieparzystych listę rozpoczyna imię żeńskie, w parzystych – imię
męskie. Gdy w danym roku któryś z huraganów jest wyjątkowo niszczycielski, imię mu
nadane staje się dla niego charakterystyczne i jest wycofywane z listy.
W latach 1990-2006 nasiliła się częstotliwość występowania cyklonów tropikalnych.
Jest to zapewne związane z postępującymi zmianami klimatu, głównie ze zjawiskiem
globalnego ocieplenia. Największą liczbę huraganów odnotowano w roku 2005 –
aż pięćdziesiąt, najmniejszą – w latach 1907 oraz 2004 cyklony nie występowały w ogóle
(tab. 3.3.3.). Wśród największych huraganów w roku 2005 znalazł się huragan, który
spowodował największe straty materialne w historii – Katrina. Od roku 1990 do 2006 było aż
siedem lat w których wystąpiło więcej niż 15 cyklonów w ciągu roku (tab. 3.3.1.).
Dla porównania, w latach 1870-1980 (czyli w ciągu 110 lat) takich lat było zaledwie 8.
(tab.3.3.2.). W Czwartym Raporcie IPCC z roku 2007, podsumowującego zmiany klimatu
Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu IPCC stwierdził, że intensyfikacja
cyklonów tropikalnych na północnym Oceanie Atlantyckim od 1970 jest związana ze
wzrostem temperatury powierzchni oceanu o ok. 0,5-1,0°C w obszarze powstawania
cyklonów tropikalnych. (Graniczny, Mizerski, 2009, http://pl.wikipedia.org, opracowanie
własne na podstawie Tab.2.3.2, Czwarty Raport IPCC, 2007)
Czwarty raport IPCC mówi, iż według istniejących danych obserwacyjnych wzrasta
aktywność silnych cyklonów tropikalnych na Północnym Atlantyku od około 1970 roku i jest
to skorelowane dodatnio ze wzrostem temperatury oceanu. Prawdopodobnie przyszłe cyklony
staną się bardziej intensywne, o większej prędkości wiatru i z większymi opadami. (Czwarty
Raport IPCC, 2007)
Cyklon
tropikalny wraz
z
towarzyszącymi
mu
zjawiskami
jest
jedną
z
najgroźniejszych i najbardziej brzemiennych w skutki katastrofą naturalną. Powoduje
ogromne straty materialne, często pozbawia setki ludzi domów, niszczy wszystko, co napotka
na swej drodze. Cyklonom towarzyszą silne wiatry i gwałtowne opady oraz powodzie. W
czasie silnych huraganów, którym towarzysza powodzie, niejednokrotnie ginie wiele ludzi.
Do huraganów, który spowodował największe straty materialne w USA w ciągu
ostatnich lat należał niewątpliwie huragan Katrina z roku 2005 (ryc.3.3.1.), po przejściu
którego straty oszacowano na 81,0 mld dolarów amerykańskich i który pochłonął 1500 ofiar.
Więcej ofiar pochłonął rok wcześniej huragan Jeanne – 3,0 tys. osób. (tab.3.3.4.).
Niewątpliwie jednak największe żniwo z ofiar zebrał huragan Mitch, który przeszedł
09.01.1998 roku w Ameryce Środkowej, uśmiercając ponad 10,0 tys. osób.
Tab. 2.
Największa liczba cyklonów tropikalnych występujących w ciągu roku w latach 1870 – 1990
ok
Liczba
cyklonów
Uwagi
1916
41
-
1933
36
-
1950
19
Tylko huragany, najwięcej bardzo silnych huraganów
o prędkości wiatru powyżej 178km/h
1936
16
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru do 119km/h
1893,
1955
15
Tylko huragany o prędkości wiatru do 178km/h
1953
14
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru do 119km/h
1870,
1878,
1886
10
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru do 119km/h
1980
9
Tylko huragany o prędkości wiatru do 178km/h
1926,
1964
6
Tylko b. silne huragany o prędkości wiatru powyżej
178km/h
1951,
1958
5
Tylko b. silne huragany o prędkości wiatru powyżej
178km/h
Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.nhc.noaa.gov
Tab. 3.
Największa liczba cyklonów tropikalnych występujących w ciągu roku w latach 1990-2007
Rok
Liczba
cyklonów
Uwagi
2005
50
Największa liczba sztormów tropikalnych i
huraganów o prędkości wiatru do 178km/h
1995
35
-
2004
29
-
1998,
2001
24
-
2003
16
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru
119km/h
1996
15
-
2000
15
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru 119
km/h
1990
14
Tylko burze tropikalne o prędkości wiatru 119
km/h
1999
5
Tylko b. silne huragany prędkości wiatru
powyżej 178 km/h
Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.nhc.noaa.gov
Tab. 4.
Najmniejsza liczba cyklonów tropikalnych występujących w ciągu roku w latach 1870 – 1997
Rok
Liczba
cyklonów
Uwagi
1907,
1994
0
-
1914
1
Tylko burza tropikalna o prędkości wiatru do
119km/h
1905,
1919,
1925
1
Tylko huragan o prędkości wiatru do
178km/h
1997
1
Tylko bardzo silny huragan o prędkości
wiatru powyżej 178km/h
Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.nhc.noaa.gov
Ryc. 26.
Huragan Katrina nad Zatoką Meksykańską (28.08.2005); Źródło: http://www.osei.noaa.gov
W ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci notuje się coraz większą ilość bardzo
niszczycielskich huraganów. Spowodowane jest to nasilaniem się zjawisk katastrofalnych,
mających związek z globalnym ociepleniem klimatu. (opracowanie własne na podstawie
Tab.1-4, Trzeciak 2000)
Tab. 5.
Dziesięć huraganów, które spowodowały największe straty materialne w nadbrzeżnych stanach
USA w latach 1990-2006
L.p.
Huragan
Data
Prędkość wiatru
[m/s]
1
Katrina
23-30.08.2005
77
81 000
1500
2
Andrew
16-28.08.1992
69
26 500
26
3
Wilma
15-25.10.2005
82,5
20 600
23
4
Charley
9-14.08.2004
64
15 000
15
5
Ivan
2-24.09.2004
75
14 200
92
6
Rita
18-26.09.2005
80
11 300
7
7
Frances
25.08-08.09.2004
64
8 900
8
8
Jeanne
13-28.09.2004
54
6 900
3000
9
Allison
5-17.06.2001
26
5 000
41
10
Opal
27.09-5.10.1995
67
3 000
59
Wielkość zniszczeń
[mln $]
Źródło: opracowanie własne na podstawie http://www.aoml.noaa.gov, http://www.nhc.noaa.gov
Liczba ofiar
4.
Wnioski końcowe
Obszar Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego znajduje się na półkuli północnej
i zachodniej. Wody tych akwenów oblewają południowe wybrzeża Ameryki Północnej oraz
północne
Ameryki Południowej. W rejonie tym występują klimaty równikowy
i podrównikowy. Cechą charakterystyczną obszaru jest występowanie cyklonów tropikalnych.
Z przeprowadzonej analizy wynika, iż średnia temperatura maksymalna badanych
akwenów osiąga w ciągu roku od 31 do 36°C w miesiącach najcieplejszych, zaś wartość
temperatury minimalnej waha się od 8-9°C w miesiącach najchłodniejszych do 23-25,5°C w
miesiącach „letnich”. Temperatura osiąga najwyższe wartości w miesiącach od maja
do października, natomiast najniższe od grudnia do lutego. Amplitudy dobowe temperatur
wynoszą około 6°C w miesiącach cieplejszych i wahają się od 10,7°C na Morzu Karaibskim
do 19,3°C w Zatoce Meksykańskiej w miesiącach chłodniejszych.
Usłonecznienie rzeczywiste badanego obszaru wynosi maksymalnie 8-10 h na dobę
i przypada na miesiące od stycznia do marca nad Morzem Karaibskim oraz od marca do maja
nad Zatoką Meksykańską. Najmniejszą liczbą godzin, w których widać tarczę słoneczną,
charakteryzują się miesiące od października do grudnia. Usłonecznienie rzeczywiste wynosi
wówczas ok. 6 h na dobę.
Opady maksymalne przypadają na miesiące od czerwca do października i są związane
ze zwiększonym parowaniem z akwenów, kiedy nad omawianym obszarem kąt padania
promieni słonecznych jest najwyższy w ciągu roku. Opady maksymalne osiągają wysokość
167,5 mm w ciągu miesiąca i są wyższe we wschodniej części akwenów. Opady najniższe
przypadają na miesiące chłodniejsze od grudnia do maja, wahają się od zera do 41,5 mm na
miesiąc.
Największą prędkość wiatru odnotowuje się w miesiącach od lutego do maja. Prędkość
ta osiąga do 22,7 km/h. Wiatr o najsłabszej prędkości wieje w miesiącach od lipca
do listopada, rzadko przekraczając prędkość 10km/h. Na omawianym obszarze dominują
wiatry z kierunków wschodnich, północnych, północno-wschodnich i południowowschodnich.
Wysoka temperatura oraz odpowiednia ilość wilgoci w atmosferze mogą umożliwić
tworzenie się chmur kłębiastych, ciepły akwen dostarczający energii niezbędnej
do powstawania prądu konwekcyjnego w troposferze oraz wiatr o niewielkich zmianach
prędkości powodują powstanie nad oceanem niżu barycznego, w wyniku którego może
powstać cyklon tropikalny. Najgroźniejsze, największe cyklony, osiągające najwyższe
prędkości, rozwijają się w omawianym rejonie na przełomie sierpnia i września.
Spis literatury
Baturo W. (red.), 2008, Dekalog wiedzy. 1 Ziemia, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.
Graniczny M., Mizerski W., 2009, Katastrofy przyrodnicze, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Gruszczak A., 2007, Historia państw świata w XX wieku. Ameryka Środkowa, Wydawnictwo
Trio, Warszawa.
IPCC Fourth Assessment Report (AR4), 2007, Klimat Change 2007. Synthesis report, IPCC,
Sweden.
Jelonek A., 1996, Encyklopedia geograficzna świata. Ameryka Północna, OPRESS, Kraków.
Makowski J., 2007, Geografia fizyczna świata, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa
Maryański A., Modrzejewski P., Szot Z., 1989, Geografia ekonomiczna Ameryki Łacińskiej,
PWE, Warszawa, wydanie II zmienione i uaktualnione.
Mietelski J., 2005, Astronomia w geografii, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.
Mizerski W. (red.), 2003, Małe tablice geograficzne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa.
Mydel R., Groch J., 1998, Przeglądowy atlas świata. Ameryka Północna, Oficyna
Wydawnicza Kraków, Kraków.
Niedźwiedź T. (red.), 2003, Słownik meteorologiczny, PTGeof., IMGW, Warszawa.
Roth G.D., 2000, Pogoda i klimat, Świat Książki, Warszawa.
Szczepański P., 2007, ekoportal.pl, Globalne ocieplenie a huragany.
Świat. Atlas geograficzny, Wydawnictwo Piętka, Katowice.
Trzeciak St., 2000, Meteorologia morska z oceanografią, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.,
Warszawa.
Woś A., 1985, Wszystko o pogodzie, Krajowa Agencja Wydawnicza, Poznań.
Spis źródeł internetowych
http://pl.wikipedia.org (08.04.2010)
http://www.esrl.noaa.gov (19.02.2010)
http://www.ipcc.ch (11.04.2010)
http://www.meteogroup.pl (12.04.2010)
http://www.nhc.noaa.gov (08.04.2010)
http://www.osei.noaa.gov (08.04.2010)
http://www.ziemanarozdrozu.pl (13.04.2010)
http://iridl.ldeo.columbia.edu (08.04.2010)
Spis tablic
Tab. 1. Skala Safirra-Simpsona 24
Tab. 3. Największa liczba cyklonów tropikalnych występujących w ciągu roku w latach
1990-2007 27
Tab. 4. Tab.3.3.3. Najmniejsza liczba cyklonów tropikalnych występujących w ciągu roku w
latach 1870 – 1997 27
Tab. 5. Dziesięć huraganów, które spowodowały największe straty materialne w
nadbrzeżnych stanach USA w latach 1990-2006 28
Spis rycin
Ryc. 1. Rejon Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej; Źródło: www.maps.google.pl 3
Ryc. 2. Zatoka Meksykańska; Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.maps.google.pl 5
Ryc. 3. Prądy: Karaibski i Florydzki; Źródło: www.maps.google.pl 6
Ryc. 4. Średnia temperatura wody badanych akwenów w styczniu w latach 1950-1975;
Źródło: http://iridl.ldeo.columbia.edu 6
Ryc. 5. Średnia temperatura wody badanych akwenów w lipcu w latach 1950-1975; Źródło:
http://iridl.ldeo.columbia.edu 7
Ryc. 6. Morze Karaibskie i Wyspy Karaibskie; Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.maps.google.pl 8
Ryc. 7. Rozkład ośrodków wysokiego ciśnienia w lipcu; Źródło:
http://www.ziemianarozdrozu.pl 10
Ryc. 8. Średnie dobowe usłonecznienie rzeczywiste w Campeche (Jukatan), 1996-2009;
Źródło: opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 11
Ryc. 9. Średnie dobowe usłonecznienie rzeczywiste w Barranquilla, 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 11
Ryc. 10. Wybrane stacje meteorologiczne na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej;
opracowanie własne na podstawie www.maps.google.pl 12
Źródło:
Ryc. 11. Przebieg roczny średniej temperatury maksymalnej w Miami (Int. Airport), 19822009; Źródło: opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 13
Ryc. 12. Ryc. 2.3.3. Przebieg roczny średniej temperatury minimalnej w Miami (Int. Airport),
1982-2009; Źródło: opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 13
Ryc. 13. Wybrane stacje meteorologiczne na wybrzeżu Morza Karaibskiego; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.maps.google.pl 14
Ryc. 14. Przebieg roczny średniej temperatury maksymalnej w Caracas, 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 15
Ryc. 15. Przebieg roczny średniej temperatury minimalnej w Caracas, 1992-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 15
Ryc. 16. Średnie miesięczne sumy opadów w Miami (Int. Airport), 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 16
Ryc. 17. Średnie miesięczne sumy opadów w Santo Domingo, 1982-2009; Źródło:
opracowanie własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 17
Ryc. 18. Przeważające kierunki wiatru w latach 1982-2009 w: A – Miami, B – Hawanie, C –
Barranquilla, D – Caracas; Źródło: opracowanie własne na podstawie
www.weatheronline.co.uk 18
Ryc. 19. Przeważające kierunki wiatru w latach 1982-2009; Źródło: opracowanie własne na
podstawie www.maps.google.pl 18
Ryc. 20. Średnie prędkości wiatru w latach 1982-2009 w Hawanie Źródło: opracowanie
własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 19
Ryc. 21. Średnie prędkości wiatru w latach 1982-2009 w La Mesa; Źródło: opracowanie
własne na podstawie www.weatheronline.co.uk 19
Ryc. 22. Huragan Mitch, (09.01.1998); Źródło: http://www.osei.noaa.gov 21
Ryc. 23. Trasy cyklonów tropikalnych na Atlantyku w roku 2005; Źródło:
http://www.wunderground.com 22
Ryc. 24. Cyklon tropikalny Andrew (16-28.08.1992); Źródło: http://www.osei.noaa.gov 22
Ryc. 25. Huragan Katrina nad Zatoką Meksykańską (28.08.2005); Źródło:
http://www.osei.noaa.gov 28