docuzyskać zależność emocjonalną
download 
Reklamacja Transkrypt
uzyskać zależność emocjonalną
Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki SYTUACJA KOMUNIKACYJNA W INTERAKCJI Opublikowano w: Sytuacja komunikacyjna i jej parametry, red. Grażyna Sawicka, Bydgoszcz 2010 Na poziomie interakcyjnym sytuacja komunikacyjna ma charakter dialogiczny, co oznacza, że mamy do czynienia z więcej niż jednym przekazem, współtworzonym przez interlokutorów. Wymaga zatem uświadomienia sobie przez mówiących takich podstawowych komponentów interdyskursu jak: nadawca, odbiorca, intencja i cel komunikacyjny Interakcyjna sytuacja komunikacyjna jest szersza niż sytuacja interpretacji ideacyjnej. Interpretacja ideacyjna jest zawarta w sytuacji interakcyjnej, ponieważ odpowiedź na podstawowe dla interakcji pytanie po co coś zostało powiedziane nie jest możliwa bez odpowiedzi na pytanie co zostało powiedziane. Dla każdego wypowiedzenia z pozoru ideacyjnego można zbudować ramy sytuacji interakcyjnej oraz określić wirtualną intencję i cel komunikacyjny nadawcy. Na przykład wypowiedzenie: Herbata stoi na stole na poziomie ideacyjnym stanowi opis lokalizacji obiektu nazwanego herbatą. Natomiast przy postawieniu obligatoryjnego dla interakcji pytania po co nadawca to mówi, sytuacja komunikacyjna ulega rozszerzeniu o komponenty interakcyjne. Wówczas wypowiedzenie to może zyskiwać różne interpretacje. Z punktu widzenia wiedzy indeksalnej wypowiedzenie takie ma charakter trywialny, nieinformacyjny, pozbawiony wartości komunikacyjnej, bowiem podstawowym warunkiem zaistnienia sytuacji komunikacyjnej jest wyznaczenie przez nadawcę „roli” odbiorcy – wskazanie mu, co ma robić z tą herbatą. Typową rolą wyznaczaną odbiorcy przez to właśnie wypowiedzenie jest rola konsumenta herbaty, który jest zapraszany do jej picia. Intencją nadawcy jest wówczas wskazanie lokalizacji obiektu, a celem zaproszenie odbiorcy do konsumpcji. Sytuacja interakcyjna jest pierwotną sytuacją komunikacyjną, zawsze bowiem można dla każdego wypowiedzenia zbudować ramy interakcyjne i próbować określić intencję oraz cel komunikacyjny. Dla każdego aktu mowy wskazać możemy także inne istotne dla nich komponenty sytuacji komunikacyjnej. Próbę opisu parametrów wybranych aktów podjął John Searle (1987), wskazując warunki ich skuteczności oraz Anna Wierzbicka, konstruując definicje aktów i genrów mowy KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) możliwość stosowania sankcji praktycznych relacja zależności / dominacji możliwość stosowania sankcji moralnych relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY cel ocena kompetencji OBSERWATOR relacja zależności / dominacji relacja emocjonalna / atrybucji intencja JA stosunek p TY KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ cel ocena kompetencji OBSERWATOR Komponenty wyjściowe sytuacji komunikacyjnej: ocena możliwości wykonania i/lub kompetencji: zarówno JA jak i TY posiada określone kompetencje; JA typując na wykonawcę TY ocenia jego kompetencje i możliwości do wykonania działania, równocześnie TY ocenia kompetencje i możliwości JA do wykonania tego zadania relacja zależności / dominacji: określa formalną zależność TY od JA lub JA od TY; decyduje też o możliwości stosowania sankcji praktycznych ze strony dominującej relacja emocjonalna / atrybucji: działanie zasady lubienia i sympatii jako narzędzia wpływu na innych (Robert Cialdini) relacja zależności / dominacji relacja emocjonalna / atrybucji intencja JA stosunek p TY KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ cel ocena kompetencji OBSERWATOR Komponenty sytuacji komunikacyjnej aktu mowy: p – obiekt, zdarzenie działanie itp. dziedziczone do sytuacji interakcyjnej z ideacji intencja: skierowana do TY, a wyrażana jest w komunikacie – nakłonienie / zobowiązanie TY do działania lub przyjęcia określonej postawy cel: skierowany na obiekt / działanie, prowadzi do uzyskania korzyści przez JA stosunek TY do p: wpływa na zgodę lub odrzucenie działania / przyjęcia postawy KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie informacyjno weryfikacyjne: akty modalne Modalność bazuje na ocenie kompetencji OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) relacja zależności / dominacji 1) JA nie wie czy p, ale przypuszcza, że TY może wiedzieć czy p 2) intencja: wyrażenie do TY przypuszczenia, wątpliwości, pewności lub wykluczenia w zakresie zaistnienia lub niezaistnienia p – czyli zaproponowanie negocjacji 3) cel: przyjęcie w wyniku negocjacji wspólnego stopnia prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzenia: że p lub ~p relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY cel ocena kompetencji KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie informacyjno weryfikacyjne: pytanie OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) Modalność, w tym pytanie, bazuje na ocenie kompetencji relacja zależności / dominacji relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY 1) JA nie wie czy p 2) JA jest przekonany, że TY wie czy p 3) intencja: wyrażenie do TY prośby o dostarczenie informacji o p 4) cel: zdobycie przez JA informacji na temat p cel ocena kompetencji KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie behawioralne: nakłanianie OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) Nakłanianie bazuje na wszystkich relacjach między JA i TY relacja zależności / dominacji Od strony JA: JA chce, żeby TY wykonał p, które jest korzystne dla JA relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek cel ocena kompetencji 1) JA jest przekonany, że TY może wykonać p 2) intencja: wyrażenie do TY propozycji, prośby, żądania, rady itp. wykonania p 3) cel: uzyskanie przez JA korzyści z wykonania p TY KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie behawioralne: nakłanianie Nakłanianie bazuje na wszystkich relacjach między JA i TY OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) Od strony TY: TY wykona p, gdy: relacja zależności / dominacji 1) uzna, że JA nie może wykonać p samodzielnie 2) lubi JA i nie chce się narazić z jego strony na sankcje moralne (propozycja, prośba) 3) pozostaje w relacji zależności od JA i nie chce się narazić z jego strony na sankcje praktyczne (żądanie) 4) wykonanie p nie będzie wymagało od TY dużego wysiłku relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY cel ocena kompetencji KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie behawioralne: zobowiązanie Nakłanianie bazuje na wszystkich relacjach między JA i TY OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) Od strony JA: relacja zależności / dominacji JA obiecuje, że wykona p dla TY relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY 1) JA przewiduje, że TY chce / nie chce p 2) JA może wykonać p 3) intencja: wyrażenie do TY zobowiązania / rezygnacji, obietnicy, przyrzeczenia / pogróżki itp. wykonania p 4) cel: uzyskanie przez JA korzyści z wykonania p (wykorzystanie zasady wzajemności) cel ocena kompetencji KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie behawioralne: zobowiązanie OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) Nakłanianie bazuje na wszystkich relacjach między JA i TY relacja zależności / dominacji Od strony TY: TY wierzy, że JA wykona p dla TY relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek cel ocena kompetencji TY TY nabywa prawo do zastosowania sankcji w przypadku niewykonania p TY jest zobowiązany do wyrażenia wdzięczności z powodu podjęcia i wykonania p KOMPONENTY SYTUACJI KOMUNIKACYJNEJ strategie aksjologiczne: akty emotywno-oceniające Akty emotywno oceniające bazują na specyficznych na specyficznych składnikach zgodności postaw OSADZENIE W RAMIE CZASU (TERAZ) I PRZESTRZENI (TU) relacja zależności / dominacji relacja emocjonalna / atrybucji JA intencja p stosunek TY 1) JA wyraża do TY swój stosunek do zaistniałego stanu rzeczy p 2) intencja: wyrażenie do TY radości, zadowolenia, niechęci, gniewu itd. w stosunku do obiektu i/lub sprawcy zaistniałego stanu rzeczy 3) cel: uzyskanie solidarności uczuć między JA i TY cel ocena kompetencji Akty emotywno-oceniające otwierają perswazyjną sytuację komunikacyjną. Uświadomienie komponentów tej sytuacji pozwala na określenie skuteczności perswazji. Częściej niż w innych aktach mowy konieczne jest w tym przypadku odtworzenie możliwie wielu komponentów sytuacji. Im dokładniej nadawca je odtworzy, tym łatwiej może wpływać na przekonania i postawę odbiorcy. Jeśli nadawca nie jest pewien skuteczności wpływu, to podejmuje strategię zbudowania sytuacji, która mu to ułatwi. Kreowania sytuacji, która ułatwia perswazję dokonuje się poprzez: usuwanie istniejących lub przewidywanych barier komunikacyjnych (Marek Tokarz, Robert Cialdini) wykorzystanie teorii skutecznej decyzji (Icek Ajzen) Relewantnymi komponentami sytuacji perswazyjnej są: 1) motywacja (zasada korzyści) 2) sympatia 3) atrybucja 4) równoważenie struktur poznawczych 5) asymilacja i kontrastowanie 6) mechanizm konsekwencji 7) mechanizm konformizmu 8) reaktancja (obrona opcji ograniczanej) 9) teoria skutecznej decyzji 10) rama perswazyjna Komponenty sytuacji komunikacyjnej mają charakter wspomagający argumentację aksjologiczną, wzmacniają albo osłabiają czynniki efektu perswazyjnego
