Scenariusz szkolenia

SCENARIUSZ WARSZTATU
Pełnoprawni Niepełnosprawni. Zwiększanie świadomości prawnej środowisk akademickich
Dzień I
[Część świadomościowa]
9:00-9:40 Wstęp
Powitanie, ustalenie zasad pracy, identyfikacja i przedstawienie celów szkoleniowych,
omówienie zakresu tej części szkolenia
9:40-10:25 Ćwiczenie „Koło tożsamości”
Metoda pracy: praca indywidualna, dyskusja
Ćwiczenie odbywa się przy wykorzystaniu karty zadań (materiał pomocniczy nr 1). Osoby
prowadzące wyjaśniają, że ćwiczenie dotyczy identyfikacji uczestników z różnymi grupami,
następnie rozdają karty zadań informując że nie będą zbierane.
W pierwszej części osoby uczestniczące pracują indywidualnie, w kartę zadań wpisując pięć
nazw grup (np. grupa zawodowa, religijna, narodowa etc.), z którymi się utożsamiają,
podkreślając grupę, z którą w danym momencie najbardziej się utożsamiają.
W drugiej części, osoba prowadząca odczytuje nazwy pewnych kategorii (około 20), a osoby
uczestniczące za zadanie mają wstawać, gdy padnie grupa którą identyfikują jako jedną z
wpisanych przez siebie na karcie zadań. Najdłużej stoją osoby, które daną grupę mają
zaznaczoną jako najważniejszą.
W trzeciej części cała grupa omawia przebieg ćwiczenia, m.in. odnosząc się do następujących
kwestii: co było trudne, jak się osoby czuły, jakie uczucie wywoływało stanie w pojedynkę, a
jakie w grupie, czy było to zależne od kategorii, czy fakt że osoby nie miały w trakcie
ćwiczenia możliwości dojaśnienia, dlaczego wstają przy poszczególnych kategoriach,
powodował dyskomfort, czym jest tożsamość, czy można ją jednoznacznie zdefiniować, jak
się kształtuje i co ma na to wpływ.
Cele – wzajemne poznanie się; refleksja na temat własnej identyfikacji z różnymi grupami i
postrzeganie samej/samego siebie; wyjaśnienie czym jest tożsamość i co się na nią składa;
kształtowanie postaw otwartości i tolerancji.
10:25-10:40 Przerwa
10:40-12:00 Ćwiczenie „Krok naprzód”
Metoda pracy: praca indywidualna, dyskusja
W pierwszej części ćwiczenia, osoby prowadzące rozdają osobą uczestniczącym opisy osób,
które wybierane są przez nie losowo. Są to sylwetki osób należące do różnych grup
społecznych, w tym wiele opisów przedstawia osoby należące do grup społecznych
szczególnie narażonych na wykluczenie i dyskrymiancją, np. „Jesteś bezrobotną kobietą
samotnie wychowującą dziecko” albo „Jesteś gejem synem właściciela dochodowej firmy
eksportowo-importowej”. Osoby mają za zadanie wyobrazić sobie, że są wylosowanymi
postaciami, a następnie po ustawieniu się w jednej linii, w zależności od zakładanej
odpowiedzi na wyczytywane przez prowadzących pytania (materiał pomocniczy nr 2),
odnośnie funkcjonowania w społeczeństwie opisanych osób, dawać krok na przód
(odpowiedź „tak”) , bądź do tyłu (odpowiedź „nie”). Przykładowe pytania to: „Czy czujesz że
twoje poglądy polityczne i społeczne mają znaczenie i są słuchane”, „Nie boisz się, że możesz
zostać zaatakowany/a lub napastowany/a na ulicy lub w mediach”, „Czujesz, że
społeczeństwo docenia i szanuje twoje kompetencje”.
W drugiej części ćwiczenia następuje omówienie, podczas którego osoby uczestniczące
odnoszą się m.in. do swojego samopoczucia podczas ćwiczenia, w zależności od roli osoby, w
którą się wcielali, czy ćwiczenie odzwierciedlało nasze społeczeństwo, jeżeli tak, to w jaki
sposób, co najpierw powinno się zrobić, aby w odpowiedni sposób zająć się zagadnieniami
nierówności społecznej. Poruszane zagadnienia to m.in. nierówność społeczna jako źródło
dyskryminacji i wykluczenia, empatia i jej granice.
Cele – uczenie empatii w stosunku do innych osób; podnoszenie świadomości na temat
nierównych szans w społeczeństwie; zwiększanie zrozumienia dla osobistych konsekwencji
przynależności do grup mniejszościowych.
12:00-12:30 Przerwa obiadowa
12:30-13:10 Definicja niepełnosprawności
Metoda pracy: praca w grupach, dyskusja
Osoby uczestniczące dzielone są na 4 grupy. Każda grupa pracuje nad jednym z poniższych
tematów:
- z czym kojarzy mi się termin niepełnosprawność
- czego potrzebują osoby z niepełnosprawnością
- znane osoby z niepełnosprawnością
- osoby z niepełnosprawnością jako wzorce w sztuce
W drugiej części ćwiczenia następuje omówienie efektów pracy poszczególnych grup.
Poruszane zagadnienia to m.in. definicja niepełnosprawności, różnice miedzy potrzebami
osób sprawnych i osób z nie[pełnosprawnością oraz odnalezienie wzorców osobowych osób
z niepełnosprawnością w otaczającym świecie społecznym.
Cel: różnice w postrzeganiu niepełnosprawności w kontekście medycznej definicji
niepełnosprawności i definicji społecznej; uwspólnienie rozumienia terminu: osoba
z niepełnosprawnością
13:10-13:55 Ograniczenia sprawności osoby - niesprawne ruchowo
Metoda pracy: bezpośrednie doświadczenie, dyskusja
Osoby uczestniczące dostają do swojej dyspozycji wózki inwalidzkie – jeden na dwie osoby i
wykonują na nich zadania takie jak spacer czy pokonanie krawężnika zmieniając się rolami
osoby poruszającej się na wózku i osoby jej asekurującej. Dodatkowo osoby uczestniczące
uczone są asysty osobom poruszającym się na wózkach w tym pomocy w pokonaniu
schodów. Trener/trenerka niepełnosprawny/niepełnosprawna poruszający się na wózku
omawia jego budowę, sposób składania i możliwości poruszania się jakie on daje.
Doświadczenia osobiste zostają omówione i uogólnione.
Cel: możliwość odczucia co to znaczy poruszać się na wózku, poznanie budowy wózka
inwalidzkiego, typów wózków, zasad poruszania się, siadania na wózek
13:55-14:10 Przerwa
14:10-14:55 Ograniczenia sprawności - osoby niewidome i niedowidzące
Metoda pracy: bezpośrednie doświadczenie, dyskusja
Osoby uczestniczące dostają do swojej dyspozycji bandaże lub szaliki – jeden na dwie osoby
– osoby grają role osoby niewidzącej i osoby pełniącej funkcje przewodnika/przewodniczki.
Pary zabierane są na spacer w trakcie którego pokonują różne niedogodności terenu np.
schody, przejścia przez ulicę. Po dojściu na wyznaczone przez trenera/trenerką miejsce
dokonują opisania miejsca docelowego (audiodeskrypcja) w sposób umożliwiający osobie
odgrywającej role osoby niewidomej wyobrażenie sobie wyglądu tego miejsca. Następnie
szaliki/bandaże zostają zdjęte i osoby uczestniczące zamieniają się roli a ćwiczenie zostaje
powtórzone.
Doświadczenia osobiste zostają omówione i uogólnione.
Cel: doświadczenie niewidzenia, język używany do opisu przestrzeni, zasady udzielania
pomocy osobie niewidomej
14:55-15:40 Osoby głuche i niedosłyszące
Metoda pracy: bezpośrednie doświadczenie, dyskusja
Osoby uczestniczące dostają do swojej dyspozycji słuchawki budowlane i zatyczki do uszu –
praca odbywa się z parach – osoby grają role osoby niedosłyszącej i osoby słyszącej. Pary
maja opisać sobie jak spędziły poprzedni wieczór. Zebrane przez osoby niesłyszące opowieści
ich słyszących partnerów/partnerek zostają opowiedziane i poddane weryfikacji.
Doświadczenia osobiste zostają omówione i uogólnione.
Cel: doświadczenie problemów ze słyszeniem, zapoznanie się z zasadami komunikowania się
z osobami głuchymi i niedosłyszącymi, zdefiniowanie co jest ważne w przekazie, kiedy nie
można się komunikować słowami
15:40-15:50 Przerwa
15:50-16:15 Sesja ze spotami/filmami
Metoda pracy: praca grupowa, dyskusja
Grupie zostają zaprezentowane wybrane wcześniej spoty pokazujące osoby z
niepełnosprawnością w zupełnie innym świetle niż stereotypowe – mogą to być filmy
uwieczniające rywalizację sportową osób z niepełnosprawnością np. rugby na wózkach, amp
football, wybrane spoty z kampanii Integracji "Dlaczego traktujesz nas inaczej?" czy dowolne
inne spoty łamiące stereotypowy wizerunek osób z niepełnosprawnością.
Pokazane spoty zostają omówione ze szczególnym naciskiem na pokazane/omówione w nich
krzywdzące stereotypy i ich wpływ na życie osób z niepełnosprawnością.
Cel: pokazanie jak inaczej można patrzeć na niepełnosprawność, jak można do niej
podchodzić i jakie stereotypy jej towarzyszą
16:15-16:30 Przerwa
16:30-16:35 Współpraca z osobami z niepełnosprawnością
Metoda pracy: praca grupowa, dyskusja
Osoby uczestniczące podzielone zostają na grupy tak aby w każdej grupie była osoba grająca
role osoby sprawnej, osoby poruszającej się na wózku, osoby niewidomej i osoby
niedosłyszącej. Każda z grup zostaje poproszona o wyjście z budynku i powrót z zakupioną
kajzerką.
Sposób wykonania zadania zostaje omówiony wspólnie ze szczególnym uwzględnieniem
strategii jakie poszczególne grupy wybrały aby wykonać powierzone im zadanie.
Cel: pokazanie trudności i sposobów ich pokonywania przy organizowaniu zajęć dla grupy,
w której są osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
16:35-18:00 Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych
Metoda pracy: grupowa, dyskusja
Osoby prowadzące w raz osobami uczestniczącymi omawiają wybrany artykuł konwencji
kładąc szczególny nacisk na zasady przywołane w preambule dokumentu i dociekając
wspólnie ducha konwencji.
Cel: przekazanie ducha konwencji, pokazanie jak interpretować jej zapisy nie z punktu
widzenia prawa lecz możliwości jej odczytywania.
Dzień II
[Część prawna]
9:00-11:00 Zakaz dyskryminacji z powodu niepełnosprawności w prawie polskim.
Zakres wykładu: Dyskryminacja w edukacji
Kluczowe pojęcia
- Dyskryminacja bezpośrednia
- Dyskryminacja pośrednia
- Zachęcanie do dyskryminacji
- Molestowanie
- Ciężar dowodu
- Zakaz działań odwetowych
- Błędne przypisanie cechy prawnie chronionej
- Dyskryminacja przez asocjację
Odpowiedzialność uczelni
- Odszkodowanie za dyskryminację
- Zadośćuczynienie za dyskryminację
Cel: Przekazanie wiedzy na temat podstawowych pojęć Ustawy o wdrożeniu niektórych
przepisów UE w zakresie równego traktowania, a także omówienie orzecznictwa sądów
krajowych i Trybunału Sprawiedliwości UE, w tym zakresie. Celem będzie także przekazanie
wiedzy nt. możliwych do wykorzystania przez studentów ścieżek prawnych dochodzenia
praw – sąd cywilny, droga administracyjna, interwencja u Rzecznika Praw Obywatelskich.
11:00-11:15 Przerwa
11:15-12:00 Zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Praktyczne
wykorzystanie wiedzy
Praca na hipotetycznych sytuacjach – stanach faktycznych, ilustrujących dyskryminację,
przygotowanych na podstawie doświadczeń danej uczelni.
12:00-12:30 Przerwa obiadowa
12:30-18:00 Warsztat z modelowania procedur
Praca indywidualna osób uczestniczących w kilkuosobowych grupach, w których w pierwszej
kolejności osoby identyfikują istniejące rozwiązania stosowane na uczelni, następnie
prezentując je na Forum. Kolejny krok to wypisanie na flipczartach jakie dostrzegają
deficyty, oraz możliwości ich niwelowania, przy uwzględnieniu potrzebnych rozwiązań
systemowych, np. w formie regulaminów wewnątrzuczelnianych.
Cel: Wypracowanie założeń do procedur wewnątrzuczelnianych w zakresie przeciwdziałania
dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.