Wytyczne Zespo³u Prawnego Krajowej Rady

Wytyczne Zespo³u Prawnego Krajowej Rady
Transplantacyjnej dla Komisji Etycznej w zakresie
interpretacji klauzuli „szczególnych wzglêdów
osobistych” przy pobraniu narz¹dów od ¿ywych
dawców niespokrewnionych
14 wrzeœnia 2011 r.
W œwietle art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1 VII 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu
komórek, tkanek i narz¹dów (Dz. U. 2005, nr 169, poz. 1411 ze zm.) komórki, tkanki i narz¹dy mog¹
byæ pobierane od ¿ywego dawcy w celu przeszczepienia innej osobie, o ile pobranie nastêpuje na rzecz
krewnego w linii prostej, rodzeñstwa, osoby przysposobionej lub ma³¿onka oraz na rzecz innej osoby,
je¿eli uzasadniaj¹ to szczególne wzglêdy osobiste.
Zespó³ prawny podkreœla, ¿e zastosowana konstrukcja s³u¿y uelastycznieniu tekstu ustawy i opowiada
siê za przyjêciem, by „szczególne wzglêdy osobiste” traktowane by³y, zgodnie z intencj¹ ustawodawcy,
szeroko. Zastosowane w ustawie kryterium pozwala, zdaniem zespo³u, uwzglêdniæ ró¿nego rodzaju
relacje pomiêdzy dawc¹ i biorc¹, które nie mog¹ byæ postrzegane wedle jednego kryterium maj¹cego
walor bezwzglêdny.
Zespó³ zwraca uwagê, ¿e przyjête w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy kryteria formalnoprawne (krewni
w linii prostej, rodzeñstwo, osoba przysposobiona, ma³¿onek) musz¹ byæ interpretowane zgodnie
z zasadami wyznaczonymi przez prawo rodzinne.
Zespó³ uznaje, dopuszczalnoœæ istnienia szczególnych wzglêdów osobistych w sytuacji:
– biologicznych krewnych w linii prostej (np. w sytuacji biologicznego ojca dziecka, które urodzi³o siê
w ma³¿eñstwie albo którego ojcostwa nie ustalono);
– biologicznych krewnych w linii prostej osoby przysposobionej;
– ma³¿onków po orzeczeniu rozwodu;
– przysposabiaj¹cego i przysposobionego po rozwi¹zaniu przysposobienia;
– krewnych w linii bocznej bez ograniczenia stopnia (np. kuzynostwo, ciocia, wujek, siostrzeniec,
bratanek);
– przyrodniego rodzeñstwa;
– powinowatych w linii prostej bez ograniczenia stopnia (np. teœæ, ojciec teœcia, macocha, pasierb);
– powinowatych w linii bocznej bez ograniczenia stopnia (np. szwagier);
– przedstawicieli ustawowych niebêd¹cych krewnymi lub ma³¿onkiem (np. opiekun);
– osób pozostaj¹cych w bliskich stosunkach przyjacielskich (np. konkubentów czy homoseksualnych
partnerów) czy zamieszkuj¹cych pod jednym dachem (np. studentów czy wychowañca, dzieci
konkubenta z innego zwi¹zku);
– osób pozostaj¹cych w bliskich stosunkach towarzyskich czy zawodowych (np. narzeczeni,
wspó³pracownicy, znajomi);
Zespó³ przyjmuje dopuszczalnoœæ wyst¹pienia szczególnych wzglêdów osobistych tak¿e
w sytuacji tzw. przeszczepów krzy¿owych z zachowaniem zasad wyznaczonych przez art. 12 i 13
ustawy. Jednoczeœnie Zespó³ zwraca uwagê na koniecznoœæ doprecyzowania przepisów ustawy
w tym zakresie.
Zespó³ stoi na stanowisku, ¿e powy¿szy katalog nie ma charakteru zamkniêteg, a ka¿dy przypadek
powinien byæ poddany szczegó³owej analizie Komisji Etycznej i s¹du.
Zespó³ prawny opowiada siê za wyra¿eniem negatywnej opinii przez Komisjê Etyczn¹ w sytuacji
podejrzenia dokonania transakcji w zakresie przekazania narz¹du.
Zespó³ ds. opinii prawnych i regulacji miêdzynarodowych Krajowej Rady Transplantacyjnej:
Leszek Kubicki, Joanna Haberko (autor opracowania),
Jaros³aw Czerwiñski, Wojciech Gryboœ, Artur Kamiñski, Dariusz Patrza³ek,
Wojciech Rowiñski, Jacek Sobczak, Jerzy Szczerbañ, Jacek Wachowiak, Janusz Wa³aszewski
107